1.
Programma.
Schumann 4. april 2015
2.
Musici
Schumann 4. Dirigent. Seikyo Kim Concertmeester. Jo Vercruysse Eerste viool. Arman Simonian Erik Sluys Nathalie Hepp Bence Abraham Tim Breckpot Hilde Coppieters Peter Hellemond Veerle Houbraken Eva Stijnen
Tweede viool. Gudrun Verbanck Isabelle Buyck Geraldine De Baets Isabelle Decraene Liesbet Jansen Annerien Stuker Noémie Tiercet Hanneke Verbueken Altviool. Kris Hellemans Bruno De Schaepdrijver Lieve Dreelinck Bieke Jacobus Lisbeth Lannie Kaatje Strauven Korneel Taeckens
FOTO COVER. SEIKYO KIM © SIMON VAN BOXTEL
Cello. Renaat Ackaert Isabelle Brys Caroline Steen Ann Van Hecke Wouter Vercruysse Hélène Viratelle
Fluit. Caroline Peeters Veerle Secember
Contrabas. Koenraad Hofman Jan Verheye Bram Decroix Jens Similox-Tohon
Klarinet. Frank Coryn Tom Daans
Hobo. Korneel Alsteens Carola Dieraert
Fagot. Koen Coppé Tamara Smits
Hoorn. Anthony Devriendt Bruno Melckebeke Lies Molenaar Simon Haspeslagh Trompet. Steven Bossuyt Bart Coppé Bram Mergaert Bart Van Der Strieckt Trombone. Bob Van der Strieckt Charlotte Van Passen Konstantin Koev Tuba. Ries Schellekens
Pauken. Antoine Siguré Slagwerk. Wim De Vlaminck Jonathan Beyers Stijn Schoofs Harp. Anouk Sturtewagen
schumann
4 1.
Programma
Schumann 4. Dirigent. Seikyo Kim Soliste. Peijun Xu. altviool
zo. 19.04.2015 15:00 deSingel. Antwerpen di. 21.04.2015 20:00 Paleis voor Schone Kunsten. Brussel
Hector Berlioz (1803-1869)
Robert Schumann (1810-1856)
Harold en Italie
Symfonie nr. 4 opus 120 in D minor
1 2 3 4
Harold aux montagnes. Scènes de mélancolie, de bonheur, et de joie Marche de pélerins chantant la prière du soir Sérénade d’un montagnard des Abruzzes à sa maîtresse Orgie de brigands. Souvenirs des scènes précédentes
pauze
di. 28.04.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
Duur van het concert . 2u
1 2 3 4
Ziemlich langsam - Lebhaft Romanze: Ziemlich langsam Scherzo: Lebhaft Langsam; Lebhaft
2.
Programmatoelichting
Schumann 4. Literaire boezemvrienden. Wanneer je in de romantiek op zoek gaat naar twee notoire figuren die zowel met elkaar als met de wereld van de literatuur een grote affiniteit tonen, kom je automatisch terecht bij Robert Schumann (1810-1856) en Hector Berlioz (1803-1869). Beide grootheden van de klassieke muziek hebben hun leven lang gezocht om literatuur op een zo origineel mogelijke manier te verweven in hun turbulente levens. Zowel Schumann als Berlioz groeiden op in een welgesteld burgerlijk milieu waar kunst en cultuur hoog in het vaandel gedragen werden. Deze gemeenschappelijke interesses maakt van hen niet alleen literaire soulmates, maar ook artistieke bondgenoten. Het Neue Zeitschrift f端r Musik. Schumann vertoefde als kleine jongen urenlang in de immense bibliotheek van zijn vader, die een gerespecteerd uitgever was in Zwickau. Hij raakte snel verslingerd aan de overvloed aan wereldliteratuur die op de stoffige boekenplanken stond. Het duurde dan ook niet lang vooraleer Schumann zelf filosofische traktaten neerpende en deze op romantische salonavonden voorlegde aan zijn artistieke kompanen. De liefde voor literatuur en muziek zorgde ervoor dat Schumann begin de jaren dertig met een groot literaire project op de proppen kwam. Tussen het vele componeren, pianospelen en geflikflooi met Clara Wieck, zijn toekomstige echtgenote, besloot Schu-
mann de populariserende muziekcultuur te bestrijden met een hoogstaand muziekmagazine. Hij ergerde zich namelijk mateloos aan het feit dat de operacultuur in Parijs zich als een lopend vuurtje door de Europese contreien aan het verspreiden was en de demoraliserende effecten invloed hadden op de bevolking. Decadentie, roemzucht en potsierlijkheid waren dan ook volgens Schumann de grote bedreigingen die uitkwamen van de Franse operacultuur.
Decadentie, roemzucht en potsierlijkheid waren volgens Schumann de grote bedreigingen die uitkwamen van de Franse operacultuur. Schumann besloot om met enkele gelijkgezinden in 1834 het Neue Zeitschrift f端r Musik op te richten. Het doel van dit muziekkritische tijdschrift was tweeledig namelijk het bestrijden van de nieuwe muziekcultuur, maar ook de tekortschietende muziekkritiek in het algemeen onder handen te nemen. Na een lange en moeizame opstartperiode verscheen in april 1834 de eerste editie waar Schumann in zijn editorial duidelijk maakt dat dit tijdschrift, gevestigd in Leipzig, zich niet meer zou neerleggen bij de dominantie van triviale muziek en ten allen tijde zou pleiten voor een doordachte, esthetisch onderbouwde Duitse
WIST JE DAT ...
.... dat Schumann een ernstige handblessure opliep toen hij met een malafide apparaat de spieren in zijn vingers wou versterken en uitrekken. De blessure was zo ernstig dat hij zijn carrièrre als concertpianist moest opgeven. 3. ..... wanneer Berlioz in Italië was, hij hoorde dat zijn verloofde Camille Moke hem aan het bedriegen was? Hij ontwierp een moordplan en keerde in allerijl terug naar het mooie Nice waar hij echter zijn moordplannen opborg om er te genieten van het zomerse leven ... .... Schumann op het einde van zijn leven zichzelf, bezeten door jaloezie, achterdocht en hysterie met een ultieme zelfmoordpoging in de ijskoude Rijn wierp? Hij werd echter opgevist door een voorbijvarende boot en sleet de laatste jaren van zijn leven in een sanatorium.
muziekcultuur. Tien jaar lang zou Schumann aan het hoofd staan van het Neue Zeitschrift für Musik, dat onder zijn leiding een gerespecteerd medium in Leipzig en ver daarbuiten werd, dat garant stond voor professionele muziekkritiek.
Zijn dramatische, uiterst expressieve en kleurrijk onorthodoxe taal kon op weinig bijval rekenen.
De schrijver Berlioz. Harold en Italie. Een van de tijdgenoten die frequent werd besproken in het Neue Zeitschrift für Musik was Hector Berlioz. Schumann zag in deze jonge, atypische en onpopulaire Franse componist zijn eigen idealen belichaamd en steunde hem door een positieve receptie op te bouwen in Duitstalig gebied over Berlioz. Je kan zelfs zover gaan dat Schumann de weg geëffend heeft voor Berlioz als componist buiten Frankrijk. Een voorbeeld hiervan is het bekende artikel uit 1836 dat Schumann schreef over de Symphonie Fantastique van Berlioz. Hierin prees hij Berlioz voor zijn vernieuwende symfonische ideeën en ondersteunde hij het concept van de programmatische muziek. Berlioz was natuurlijk gevleid door al deze aandacht. De correspondenties tussen de beide heren geven blijk van een grote genegenheid ten opzichte van elkaar. Berlioz was net zoals Schumann bezeten door muziek en literatuur. In veel van zijn composities was literatuur dan ook de drijvende kracht. Als recensent was Berlioz vooral actief bij ‘Journals des débats’ en de ‘Revue et Gazette musicale de Paris.’
Wat Schumann en Berlioz ook gemeenschappelijk hadden, was dat ze als componist niet in de bovenste lade lagen van het publiek. Vooral Berlioz had het moeilijk zich in het mondaine Parijs van de jaren dertig – veertig te bewijzen als componist. Zijn dramatische, uiterst expressieve en kleurrijk onorthodoxe taal kon op weinig bijval rekenen. Toch wist hij in 1830 de ‘Prix de Rome’ in de wacht te slepen die werd uitgereikt aan de beste Franse componist op dat moment. Zoals de naam van de prijs doet vermoeden, mocht je als winnende componist een reis ondernemen naar Italië om daar een jaar lang te proeven van de Italiaanse cultuur. Berlioz kon zich echter moeilijk verzoenen met de mediterrane levenswijze en keerde al snel terug naar huis. Toch zou hij vaak terug denken aan de glooiende landschappen in Toscane of de bruisende stadcultuur van Rome en bundelde zijn herinneringen in een symfonie met altvioolsolo Harold en Italie. Deze symfonie ontstond dankzij een opdracht van Paganini, die het stuk echter afwees toen hij merkte dat hij er niet voldoende in kon schitteren als virtuoos. Het
4.
werk zelf is een vierdelige symfonie met uitgebreide altvioolsolo’s. Er treedt met andere woorden een duidelijke mengvorm op tussen het concerto en de symfonie. Berlioz liet zich voor deze compositie inspireren door Lord Byrons Childe Harold’s Pilgrimage. De bedoeling van Berlioz was om een aantal orkestrale scènes te creëren die refereren aan het oorspronkelijk verhaal waarbij de altviool het hoofdpersonage Harold en zijn wisselende karakter vertolkt. Het eerste deel focust op het melancholische karakter van Harold die door de bergen aan het zwerven is. In het tweede deel vervoegt Harold zich met een groep pelgrims. Het derde deel refereert dan weer aan een liefdesscene terwijl Harold in het vierde deel het gevaarlijke gezelschap opzoekt van een aantal malafide figuren. Een gelijkaardig symfonisch concept. Tekenend voor Harold en Italie is dat de compositie in wezen aan elkaar hangt door de altviool die het hoofdpersonage symboliseert. Ook in zijn Symphonie Fantastique gebruikt Berlioz één thema, een idée fixe, om zijn compositie van samenhang te voorzien. Schumann had wel oren naar het principe waar één thema eigenlijk de muzikale bron was van de hele compositie en telkens opnieuw tevoorschijn komt. Het bekendste voorbeeld van dit procedé is Symfonie nr. 5 van Beethoven waar het noodlotmotief de hele compositie voorziet van muzikaal materiaal. Ook Schumann past dit
gegeven toe in zijn Vierde Symfonie door het hoofdthema een prominente rol te geven in de verschillende delen. Om de samenhang nog te versterken laat Schumann ook de vier delen in elkaar overlopen zonder pauze. De ‘bezeten’ symfonie. Het begin van de symfonie is tekenend voor de stijl van Robert Schumann. Een trage, o zo fragiele inleiding wordt gekenmerkt door een dalende melodische lijn van de fagotten en de tweede violen. Nadat Schumann dit thema herhaald heeft, barst er een symfonische tour de force los die qua karakter sterk refereert aan de dramatische en doorwoede stijl van Beethoven. Dit aangrijpende thema is dan ook het hoofdthema van de symfonie. Het valt op dat in het vervolg van het eerste deel dit thema telkens op een andere manier wordt uitgewerkt. De muziek slingert zich als het ware van de ene kant naar de andere, van heel luid tot heel stil, van de diepe strijkers tot de hoge houtblazers. Hier zien we onmiddellijk een illustratie van Schumanns symfonische visie, namelijk een stuk opbouwen met één enkel thema. Het andere significante thema in dit eerste deel is een serie van robuuste akkoorden, die ook zullen terug komen in de finale van de symfonie. Eigenlijk steekt Schumann als een deskundige machinist de symfonische trein in gang die zonder weerga verder dendert in een desolaat landschap.
schumann
4 5.
Eigenlijk steekt Schumann als een deskundige machinist de symfonische trein in gang die zonder weerga verder dendert in een desolaat landschap.
Wie pretendeert een kenner van het klassieke repertoire te zijn, moet bij het einde van het derde deel en het begin van de Finale, het vierde deel, spontaan een aha-erlebnis krijgen. Net zoals in Beethovens Vijfde Symfonie werkt Schumann met trillers in het lage register en het hoofdthema op de achtergrond om de overgang tussen de twee delen subtiel te realiseren. Op die manier bewerkstelligt Schumann zijn cyclisch principe waar het hoofdthema de hofleverancier is van het melodisch Omdat er geen pauze tussen het eerste en het tweede deel plaatsvindt, thematisch verhaal in de vier delen. Uiteindelijk drijft de trein zijn snelkomt het trage, tweede deel dan ook zeer onverwacht. We ruilen de on- heid stelselmatig op in dit laatste deel om het einde van een heroïsche begrensde kracht van het eerste deel in voor een zwevende klagende climax te voorzien. hobomelodie, die sterk doet denken aan de trage inleiding van het eerste deel. Nadat de hobo helemaal uitgezongen is, neemt de viool de hoofdrol Een niet zo oude liefde. maar al te graag over. Met een iets lyrischere passage baant de viool zich een weg door de opgebouwde spanning. Toch keert Schumann snel te- Deze hyperromantische productie wordt geleid door een niet zo rug naar het hobothema, waardoor dit tweede deel een schoolvoorbeeld oude liefde van het publiek, de musici en het management. Seikyo wordt van een ABA-vorm. Of Schumanns ongeduldige karakter hier voor Kim is terug. De voormalige chef-dirigent, actief van 2010 tot 2013, iets tussen zat, laten we in het midden, maar het valt wel op dat het derde weet telkens een begeesterende passie aan de dag te leggen. Als deel wel heel snel volgt op het tweede. Zonder enige terughoudendheid fijngevoelige melomaan sleept hij het orkest mee naar ongeziene komt de trein weer op kruissnelheid en knoopt dit derde deel aan bij het muzikale hoogtepunten. Als specialist van het klassieke romantische hoofdthema. Opnieuw krijgen we die dalende en stijgende beweging, die repertoire en de historische uitvoeringspraktijk is hij dé man om deze tot dusver zo prominent aanwezig is. Toch kunnen we de functie van dit productie te leiden. derde deel het best vergelijken met een spiegel die op een gealterneerde wijze de ideeën van de vorige twee delen tentoonstelt. De centrale sectie Tekst. Jasper Gheysen refereert namelijk sterk aan de vioolsolo uit de Romanze.
dirigent 6.
Biografie
Seikyo Kim. Seikyo Kim was tussen 2010 en 2013 chefdirigent van Symfonieorkest Vlaanderen. Daarnaast was hij ook chef-dirigent van het Kanagawa Philharmonic Orchestra in Yokohama in Japan en Artistieke Partner van het Orchestra Ensemble Kanazawa.
Seikyo Kim werd geboren in Osaka, Japan. Op veertienjarige leeftijd verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Hij volgde er lessen aan de New England Conservatory in Boston en studeerde later ook bij Seiji Ozawa in Tanglewood en Leopold Hager aan de Musikhochschule in Wenen. In 1997 debuteerde hij met het Osaka Symphony en slechts een jaar later won hij de prestigieuze International Nicolai Malko Competition voor jonge dirigenten in Kopenhagen.
Als gastdirigent werd hij meermaals uitgenodigd om vooraanstaande ensembles te dirigeren onder meer het NHK Symphony Tokyo, de New Japan Philhamonic, de Tokyo Philharmonic, het Tokyo Symphony, de Nagoya Philharmonic, het Osaka Century Orchestra en de Sterk beïnvloed door Nikolaus Harnoncourt Sudwestdeutsche Philharmonie Konstanz. en Sir Roger Norrington, ontwikkelde Seikyo Kim een sterke fascinatie voor de historische Seikyo Kim bracht met het Orchestra Ensem- uitvoeringspraktijk van symfonische muziek. ble Kanazawa de symfonieën van Brahms en Deze benadering beïnvloedt sterk de manier Beethoven uit op cd. Deze opnames werden waarop hij het repertoire van Mozart tot zeer warm onthaald door de Japanse pers. Brahms, Mahler tot Shostakovich dirigeert. In Japan wordt hij als een pionier in deze materie beschouwd.
SEIKYO KIM © SIMON VAN BOXTEL
soliste 7.
Biografie
Peijun Xu. altviool Peijun Xu had tijdens haar studies in China en Frankfurt Academy al een uitgebreide concertcarrière. Ze ontving verschillende internationale prijzen zoals de Eerste Prijs op de International Max Rostal Competition for viola in Berlijn in 2012. Als soliste trad Peijun Xu op met het Shanghai Philharmonic Orchestra, het Hofer Symphoniker, het Osnabrücker Symphonieorchester, de Philharmonie Baden-Baden, het Württemberghisches Kammerochterster Heilbronn, het Symphony Orchestra of New Russia, het Kurpfälzisches Kammerorchester, het Hamburger Camerata, het Kammerorchester Moscow Soloists en de Deutsche Kammerakademie Neuss am Rhein onder leiding van dirigenten als Muhai Tang, Yuri Bashmet, Pavel Baleff, Daniel Klajner, Andreas Hotz en Ralf Gothóni.
PEIJUN XU
Als kamermuzikante speelde Peijun Xu met o.a. Paul Rivinius, Evgenia Rubinova, Jens Peter Maintz, Alexander Sitkovetsky en Julian Steckel. In 2012 werd haar debuut-cd door het Ars Produktion-label uitgebracht. Deze bevatte werken van Bach, Schubert, Vieuxtemps, Chopin en Clarke. In 2014 is de uitgave van een cd met werken van Vieuxtemps, Milhaud, Fauré en Franck gepland. Xu heeft eveneens een liefde voor hedendaagse klassieke muziek en werkt met speciale ensembles die deze muziek uitvoeren, waaronder Ensemble Modern. Daarnaast ligt ook barokmuziek haar na aan het hart.
8.
Overzicht
Concert.agenda PathĂŠtique.
Symfonieorkest gaat internationaal.
Dirigent. Jan Latham-Koenig
Dirigent. Jan Latham-Koenig
Soliste. France Springuel. cello
Solist. Freddy Kempf. piano
za. 09.05.2015 20:00 CC Den Blank. Overijse
za. 25.07.2015 King’s Lynn Festival. Norfolk. UK
zo. 17.05.2015 15:00 deSingel. Antwerpen di. 19.05.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
zo. 26.07.2015 Harrogate Festival. Harrogate. UK
za. 30.05.2015 20:00 Muziekcentrum de Bijloke. Gent
Ontdek de volledige kalender op www.symfonieorkest.be!
Seikyo Kim is terug.
9.
Hieronder enkele van de vele reacties die we kregen naar aanleiding van onze vraag naar uw memorabele herinnering met Seikyo Kim als dirigent.
Seikyo Kim dirigeert niet alleen het orkest, maar ook het publiek. Zoals hij het orkest dirigeert door een seconde op voorhand de bewegingen van het ritme en de melodie aan te kondigen, zo dirigeert hij ook het publiek door met zijn gehele lichaam de muziek te begeleiden. Het publiek krijgt zo een extra dimensie van het concert aangeboden: een dimensie die de expressie van de componist benadrukt. Marcel Tempelaere
Een mooie herinnering aan ‘onze’ dirigent was de eerste keer dat hij hier in Brugge optrad. Zijn ouders zaten achterin de zaal en na afloop glunderden ze zo van trots over de prestatie van hun zoon en de bijval die hij kreeg. Je kon haast denken dat ze de vele moeilijke dagen in gedachten hadden die aan een carrière voorafgaan en dan kregen ze hier de beloning voor zijn en hun inspanningen. Ingrid Buytaert IANKA FLEERACKERS
Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van
Westmeers 74 . B 8000 Brugge T +32 50 84 05 87 F +32 50 84 06 87
info@symfonieorkest.be www.symfonieorkest.be Volg ons op Facebook! verantwoordelijke.uitgever. Dirk Coutigny