1.
Programmatoelichting Parada. januari 2014
Musici
2.
Parada. Chef-dirigent. Andreas Delfs Concertmeester. Jo Vercruysse Eerste violen. Arman Simonian Erik Sluys Nathalie Hepp Bence Abraham Hilde Coppieters Peter Hellemond Veerle Houbraken Eva Stijnen Annerien Stuker
Tweede violen. Gudrun Verbanck Isabelle Buyck Geraldine De Baets Tim Breckpot Isabelle Decraene Liesbet Jansen Maya Shvartsman Sangeeta Sharma Altviolen. Kris Hellemans Annemie Vercauteren Bruno De Schaepdrijver Lieve Dreelinck Bieke Jacobus Kaatje Strauven Korneel Taeckens
Celli. Renaat Ackaert Jan Van Kelst Isabelle Brys Caroline Steen Wouter Vercruysse Hélène Viratelle Contrabassen. Jan Verheye Sanne Deprettere Yanou Pauwels Vadzim Malneu
Houtblazers. Caroline Peeters. fluit Veerle Secember. fluit. piccolo Anke Lauwers. fluit Korneel Alsteens. hobo Carola Dieraert. (alt)hobo Ellen Donovan. hobo Frank Coryn. klarinet Tom Daans. klarinet Katrien Noël. basklarinet Koen Coppé. fagot Marjolein Gerets. fagot Tamara Smits. contrafagot
Koperblazers. Ivo Hadermann. hoorn Bruno Melckebeke. hoorn Lies Molenaar. hoorn Frank Clarysse. hoorn Steven Bossuyt. trompet Bart Coppé. trompet Bart Van Der Strieckt. trompet Bob Van Der Strieckt. trombone Charlotte Van Passen. trombone Konstantin Koev. bastrombone Jeroen Verleden. tuba
Slagwerk. Antoine Siguré. pauken Wim De Vlaminck. percussie Ruben Cooman. percussie Anouk Sturtewagen. harp Dirk Herten. piano. celesta
Programma
1.
Parada. Dirigent. Andreas Delfs Solist. Alexander Madzar. piano
Magnus Lindberg (°1958)
Parada Béla Bartók (1881-1945)
Pianoconcerto nr. 2 in sol groot I. Allegro II. Adagio – Presto – Adagio III. Allegro molto pauze
Johannes Brahms (1833-1897)
Symfonie nr. 2 in re groot, opus 73 I. Allegro non troppo II. Adagio non troppo III. Allegretto grazioso IV. Allegro con spirito
di. 07.01.2014 20:00 Concertgebouw. Brugge za. 11.01.2014 20:00 Muziekcentrum de Bijloke. Gent zo. 12.01.2014 15:00 deSingel. Antwerpen
2.
Programmatoelichting
Parada. Hoe komt het dat hedendaagse klassieke muziek vaak als ontoegankelijk en niet echt mooi ervaren wordt? Zijn de componisten van vandaag verdwaald in een taal die meer het hoofd aanspreekt in plaats van het hart? Het zijn vragen die ons echt zouden moeten bezighouden, want zonder ‘nieuwe’ klassieke muziek drogen onze bronnen op. Of toch niet? Parada. Lindberg De Fin Magnus Lindberg (°1958) is een componist die kan boeien omdat hij muziek componeert die fascineert. Hij maakt indruk, en dat is al een eerste voorwaarde om van boeiende muziek te kunnen spreken. Lindberg bewandelde de traditionele weg. Hij studeerde piano, ging naar de Sibelius Academie en kreeg daar les van één van de ‘iconen’ van de Finse 20ste eeuwse klassieke muziek: Einojuhani Rautavaara (°1928); een leraar die het intellectualisme in zijn eigen muziek kon beperken en op die manier een ruim publiek kon aanspreken. Waarschijnlijk heeft Lindberg daar een bepaald
Salonen (°1958), wereldvermaarde componist en dirigent, en ook de vandaag nog steeds toonaangevende componiste Kaija Saariaho (°1952). Hun doel was om het modernisme ingang te doen vinden bij het klassieke publiek. Lindberg trok naar Parijs en Siena om te gaan studeren, en stap voor stap ontwikkelde hij zijn eigen muziektaal. Modern, soms gedurfd, maar niet genadeloos experimenteel. Sinds enkele decennia geldt Lindberg als één van de toonaangevende componisten van zijn De wijn van Lindberg heeft trouwens een karak- generatie. Vier jaar geleden was hij componist teristieke smaak. Niet typisch Fins, geen onmid- in residentie bij de New York Philharmonic en dellijk herkenbare Hoge Noorden-ervaring. Van adviseerde hij het orkest bij het uitkiezen en proin de academie had Lindberg te horen gekregen grammeren van hedendaagse klassieke muziek. dat nationalistische esthetiek vaak rijmde op stilstand en conservatisme. Wie muzikaal iets Lindberg componeerde veel muziek voor een te vertellen wil hebben, steekt de grenzen over. conventioneel orkest of voor kamermuziekOok de landsgrenzen. Zo verkende Lindberg de ensembles. Slechts zelden voegt hij er elektrotaal van de Europese avant-garde componisten. nische elementen aan toe of geluiden via een Hij ging deel uitmaken van een groep compo- vooraf opgenomen tape. Iets waar andere henisten die met ‘open oren’ de toekomst tege- dendaagse componisten soms tot vervelens toe moet gingen. In die groep zaten ook Esa-Pekka op terugvallen. concept meegekregen van hoe muziek kan en moet klinken in ons moderne tijdperk waarin componisten volgens sommigen er beter het zwijgen toe doen. Alles is al gezegd. Lindberg heeft met zijn muziek die stelling vakkundig van tafel geveegd. Hij laat horen dat je met een orkest nog altijd een compositorisch statement kan maken, zonder je als maker van die muziek te verliezen in nostalgie en dus je publiek te vervelen met ‘nieuwe wijn in oude zakken’.
3.
Lindberg is ook niet beschaamd om toe te geven dat zijn muziek niet uit het niets komt, maar dat hij beroep doet op de rijke traditie van Bach en Purcell, maar ook van zijn landgenoot Sibelius en beeldenstormers als Stockhausen en Xenakis, en van het minimalisme. En dan zijn er nog de niet-klassieke invloeden: jazz, progressieve rock en etnische muziek uit Oost-Azië. Deze diverse uitingen en strekkingen zitten verweven in zijn hoogst persoonlijke stijl: een stijl die muziek voortbrengt waarin veel beweging zit. Gecontroleerde beweging met een duidelijk doel voor ogen. Van een componist met een plan. Parada componeerde Lindberg voor een festival, helemaal aan zijn muziek gewijd, in Engeland en in ons land. Hij droeg de muziek op aan Esa-Pekka Salonen en het Philharmonia Orchestra. Parada is een soort versmelting van een traag deel met materiaal dat een scherzo doet vermoeden. Snel en traag op een intelligente manier met elkaar vervlochten. De muziek valt geen moment stil en zo krijg je als luisteraar het gevoel dat je in een
rivier zit die voortdurend evolueert. Van warm “Mijn Eerste Pianoconcerto beschouw ik als genaar koud, van gewichtig naar bijna gewichtsloos. slaagd”, zei Bartók zelf. “Ook al is de structuur niet makkelijk voor zowel het publiek als het Er gebeurt altijd iets, onder of boven water. orkest. Dat is de reden waarom ik enkele jaren later een nieuw concerto wilde componeren. Tweede Pianoconcerto. Bartók Kan je Béla Bartók (1881-1945), ondertussen bij- Met minder moeilijke momenten voor het orkest, na een eeuw na zijn muzikale verwezenlijkingen, en in het algemeen wat aangenamer van toon een modernist noemen? Of was hij gewoon zijn en sfeer. De meeste thema’s in mijn Tweede tijd vooruit, en dus modern zonder het te willen Pianoconcerto zijn lichter van karakter en klinken gewoon beter.” zijn? In 1931 componeerde Bartók zijn Tweede Piano- Voor ons vandaag komt die toelichting van concerto met in het orkest veel aandacht voor de Bartók zelf een beetje vreemd over. Want we worblazers en het slagwerk. Hij vond niet meteen den meteen geconfronteerd met een allesbehalve een dirigent en orkest om zijn nieuwe concerto licht werk. Integendeel, Bartók blaast zijn luisteuit te voeren en moest anderhalf jaar wachten raars bijna weg. Het lijkt op een boksmatch. Beuvooraleer Hans Rosbaud de première kon diri- kende muziek waartegen geen verzet mogelijk is. geren, in Frankfurt, en met Bartók zelf aan de piano. In dat jaar, 1933, was het meteen ook de In 1939 speelde het Chicago Symphony laatste keer dat anti-fascist Bartók publiekelijk te Orchestra de Amerikaanse première. Bartók leefde toen zelf nog altijd in zijn vaderland Honzien was in Duitsland. Daarna legt het concerto een succesvolle weg af garije. Maar hij dacht er heel sterk aan om te veromdat vooraanstaande dirigenten en pianisten huizen naar de Verenigde Staten; op de vlucht voor de donkere dagen in Europa. geloven in de kracht van de muziek.
4.
In 1940 zette hij de stap naar Amerika. Niet dat hij daar meteen gevierd werd als een groot Europees kunstenaar. In het begin werd zijn muziek zelden geprogrammeerd, en wanneer hij als pianist concerten speelde, werd hij niet aangekondigd als een groot virtuoos. Bartók was toen zeker geen reus van de moderne klassieke muziek. De componist begon in het laatste jaar van zijn leven ook nog aan een derde concerto voor piano, ook al besefte hij toen al dat hij het niet meer zelf zou kunnen spelen. Hij beschouwde het als een verjaardagsgeschenk voor zijn vrouw. Ook zij was een goede pianiste, maar ze had lang niet de meesterlijke klasse van haar man. Tweede Symfonie. Brahms Dat Johannes Brahms (1833-1897) ook een twijfelaar kon zijn, klinkt vandaag misschien ongeloofwaardig. Brahms, dat is de componist van de zekerheden. Muziek die rotsvast klinkt, zelfs in de diepste romantisch-melancholische momenten.
Maar stel je even voor: Brahms wilde doodgraag muziek voor orkest componeren, symfonieën, en dat nadat Beethoven met zijn Negende een soort ‘point final’ achter de geschiedenis van de symfonie gezet had. Wat kan je achter zo’n orgelpunt nog zetten?! Een gedachtestreepje? Toch deed Brahms het. Met knikkende knieën en met het besef dat hij op zijn bek kon gaan. Zijn Eerste Symfonie liet hij niet in Wenen, het hol van de leeuw, in première gaan. Maar wat bleek? Zelfs in een provinciestad sloeg zijn eersteling in als een bom. Het kon dus wel: na Beethoven het orkest meenemen op een volgende stap richting de ‘ideale’ symfonie. Johannes Brahms overwon zijn koudwatervrees en deed wat hij absoluut wilde. Na het succes van zijn eerste kwam hij al minder dan een jaar later met een nieuwe symfonie. Het publiek en de pers waren nog positiever. Ze vonden deze tweede een stuk meer ontspannen, spontaan en zelfzeker klinken. Natuurlijk was er ook kritiek die veel te maken had met de perceptie van de
muziek van Brahms in zijn tijd. Hij zou conservatiever geweest zijn dan veel van zijn tijdgenoten. Niet reactionair, maar toch vooral voortbouwend op de traditie, en dus het verleden koesterend en zelfs verheerlijkend. Vandaag kunnen we die kritiek in een historisch perspectief plaatsen en ook sterk ontkrachten. Brahms herwerkt het 18de eeuwse model van de symfonie, breidde het uit, en maakte het een pak spannender en onverwachter. Contrast is voor hem belangrijk, en zo hoor je in deze symfonie hoe Brahms muzikale thema’s tegen elkaar uitspeelt. Hij transformeert en varieert, en zorgt voor een diepe rijkdom aan harmonie en ritme. Meeslepende romantiek die op geen enkel moment pathetisch wordt. ‘Verstandige romantiek’ zou je deze heel geslaagde combinatie van hart en geest kunnen typeren. Brahms is het orkest absoluut meester. Hij haalt licht en donker uit de instrumentengroepen, lyriek en kracht, het introverte en bijna ongegeneerd uitbundige. En alles groeit vanuit die drie eerste
5.
noten die de cello’s en contrabassen spelen. Muziek die groeit, ook dat is typisch Brahms. Hij gaat bewust om met de thema’s die hij creëert en zorgt ervoor dat geen enkele vondst verloren gaat. Voor orkesten behoren deze symfonieën van Brahms tot het summum. En het is inderdaad een totaalervaring. Maar o zo moeilijk om helder, transparant en geloofwaardig te spelen. Maar als dat wel gebeurt, dan besef je dat er inderdaad een post-Beethoven tijdperk is voor het orkest. Beethoven heeft de symfonie op een hoger plan getild. Zonder hem had Brahms nooit zijn symfonische droom kunnen verwezenlijken. Beethoven legde de lat zelfzeker hoog en Brahms is daar in zijn eigen stijl probleemloos over gesprongen. Niet om Beethoven te onttronen of om zijn verwezenlijkingen uit te wissen, wel om te laten horen dat muziek ook evolutie is. En evolutie betekent: nooit stilstaan! Tekst. Mark Janssens
6.
Biografie
Andreas Delfs. dirigent Andreas Delfs (°1959, Flensburg) begon op vijfjarige leeftijd zijn studies piano en muziektheorie. Later vervolgde hij deze opleidingen in Hamburg bij Christoph von Dohnányi en Aldo Ceccato. Op twintigjarige leeftijd werd Delfs, als jongste ooit, benoemd tot muziekdirecteur van het Hamburg University Orchestra en tot assistent-muziek aan de Hamburger Staatsoper. In diezelfde periode schreef Delfs zich in aan de Juilliard School waar hij studeerde bij Jorge Mester en Sixten Ehrling.
Samen met het Britten Sinfonia voerde hij Elijah uit in de Londense Barbican Hall, alsook twee nieuwe operaproducties, Turandot en Carmen. Delfs onderhoudt nauwe banden met de meest veelbelovende componisten van vandaag. Onder zijn muzikale inspiratiebronnen rekent hij musici zoals John Corigliano, Philip Glass, Roberto Sierra en Hans Werner Henze. Hij dirigeerde reeds diverse wereldpremières van hun werken.
Andreas Delfs’ recente opnames omvatten onder meer Robert Sierra’s Missa Latina met het Milwaukee Symphony Orchestra (Naxos) en Ludwig van Beethovens pianoconcerto’s met het London Symphony Orchestra en pianist John O’Conor (Telarc). Andere opnameprojecten zijn onder meer een verzameling van sacrale Andreas Delfs treedt ook vaak op als gastdirigent. liederen met Renée Fleming (Decca), een proRecente hoogtepunten zijn concerten met onder ductie van Humperdincks Hans en Grietje met de andere het Tonkünstler-Orchester Wien, de Cal- Milwaukee Symphony Orchestra (Avie) en een gary Philharmonic, de Copenhagen Philharmonic, opname van Mozarts Requiem met het Saint Paul het National Symphony Orchestra Washington en Chamber Orchestra. het Hong Kong Philharmonic Orchestra. Vandaag is Andreas Delfs Conductor Laureate van het Milwaukee Symphony Orchestra, het orkest waarvan hij na twaalf seizoenen als Music Director mee aan de basis ligt van hun grote internationale bekendheid. Voordien bekleedde hij diverse artistieke topfuncties in Noord-Amerika en Europa.
ANDREAS DELFS
Biografie
7.
Alexander Madzar. piano De Servische pianist Alexander Madzar werd geboren in Belgrado in 1968. Hij begon zijn pianostudies op jonge leeftijd onder leiding van Gordana Malinovic. Later studeerde hij bij onder meer Arbo Valdma, Elisso Virsaladze en Daniel Blumenthal in steden zoals Novi Sad, Belgrado, Moskou en Brussel. Hij won reeds diverse prijzen in Genève en Leeds en op gerenommeerde wedstrijden zoals ‘Umberto Micheli’ en ‘Busoni’. In 1990 speelde Madzar zijn debuutconcert met de prestigieuze Berliner Philharmoniker onder leiding van topdirigent Iván Fischer. Sindsdien doorkruist hij Europa met concertprogramma’s variërend van solorecitals over pianoconcerti tot kamermuziek.
ALEXANDER MADZAR
Ook in Noord- en Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en het Verre Oosten wordt Madzar frequent uitgenodigd als gastpianist. Momenteel doceert hij aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel.
Unvollendete
8.
Paleis voor Schone Kunsten. Brussel maandag 10 februari 2014. 17u30 Concertgebouw. Brugge dinsdag 11 februari 2014. 17u30 Muziekcentrum de Bijloke. Gent zaterdag 15 februari 2014. 17u30 deSingel. Antwerpen zondag 16 februari 2014. 13u
De deelnameprijs per persoon bedraagt 5 euro. Omwille van organisatorische redenen is een minimum van tien inschrijvingen per datum vereist, met een maximum van 25 personen per sessie. Wenst u één van deze open repetities bij te wonen, neem dan contact op met Stephanie Dierckxsens om uw deelname te bevestigen. Dit kan via mail naar stephanie.dierckxsens@symfonieorkest.be of telefonisch via +32 50 84 05 87.
Achter de schermen van het Symfonieorkest Vlaanderen. Ook dit seizoen nodigen wij u uit om het Symfonieorkest Vlaanderen achter de schermen te ontdekken. Het is opnieuw een uitstekende gelegenheid om het Symfonieorkest Vlaanderen aan het werk te zien en te beleven hoe een majestueuze symfonie of een virtuoos concerto gevormd en gepolijst wordt door dirigent en musici.
Een repetitie bijwonen, is voor muziekliefhebbers beslist een leerrijke ervaring. In het verleden gaven wij verschillende groepen reeds de kans een repetitie bij te wonen. De reacties waren steeds zo positief dat wij deze formule dit seizoen graag herhalen. Wij zetten onze deuren voor u open tijdens de concertreeks ‘Unvollendete’ in februari 2014. Tijdens het bezoek krijgt u meer informatie over het Symfonieorkest Vlaanderen en over het muziekstuk dat het orkest aan het repeteren is. Vervolgens wordt u naar de repetitieruimte vergezeld waar u het orkest aan het werk zal zien. Symfonische muziek is mensenwerk en is nergens beter te zien en te beleven dan tijdens een orkestrepetitie! Wanneer de musici pauzeren, is er tijd voor een kort gesprek met de dirigent, de musici en/of de solist. Heeft u concrete vragen? Dan is dit het uitgelezen moment om deze af te vuren. Aansluitend kan u uiteraard het concert ‘Unvollendete’ bijwonen. Een open repetitie werpt een andere kijk op het Symfonieorkest Vlaanderen. Een buitenkans!
Overzicht
9.
Concert.agenda Unvollendete.
Jupiter.
Étoiles.
Schubert . Korngold . Strauss
Neyrinck . Lindberg . Mozart
Brahms . Reinecke . Swerts . de Falla
dirigent. Jan Latham-Koenig soliste. Emmanuelle Bertrand. cello
dirigent. Alexandre Bloch solist. Matthew Trusler. viool
dirigent. Jan Latham-Koenig solisten. Anneleen Lenaerts. harp Adriana Bastidas Gamboa. mezzosopraan
maandag 10 februari 2014. 20u Paleis voor Schone Kunsten. Brussel
dinsdag 18 maart 2014. 20u Concertgebouw. Brugge
maandag 21 april 2014. 20u OLV Ter Duinenkerk. Koksijde
dinsdag 11 februari 2014. 20u Concertgebouw. Brugge
vrijdag 21 maart 2014. 20u Muziekcentrum de Bijloke. Gent
zondag 27 april 2014. 15u deSingel. Antwerpen
zaterdag 15 februari 2014. 20u Muziekcentrum de Bijloke. Gent
zondag 23 maart 2014. 15u deSingel. Antwerpen
maandag 28 april 2014. 20u Paleis voor Schone Kunsten. Brussel
zondag 16 februari 2014. 15u deSingel. Antwerpen
Tickets & info. www.symfonieorkest.be 050 84 05 87
dinsdag 29 april 2014. 20u Concertgebouw. Brugge
Tickets & info. www.symfonieorkest.be 050 84 05 87
Tickets & info. www.symfonieorkest.be 050 84 05 87
Ontdek de volledige kalender op www.symfonieorkest.be!
Het Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van
Westmeers 74 . B 8000 Brugge T +32 50 84 05 87 F +32 50 84 06 87
info@symfonieorkest.be www.symfonieorkest.be Volg ons op Facebook! verantwoordelijke.uitgever. Dirk Coutigny