LiyaINTERVIEWPetrova 16 Noé Gillerot TALENT UITGELICHT 08 Stefaan De Rycke & Bram Decroix HIT-AND-RUN 22 SonatineINTRO 02 Beethovenn°94nr.204 PROJECT IN DE KIJKER © Tom De Visscher sep →2022dec Rara Enigma 14 ONDER DE LOEP Lokale internationalewortels,blik 18 ORKEST ON THE ROAD
02
Marieke De Maré is schrijver, spreker, performer en maker in de breedste zin van het woord. Aan de vooravond van het concertseizoen 2022–23 staat ze stil bij de poëzie van een nieuw begin.
En we konden niet slapen maar we vonden het niet erg. We hoorden dit. En we roken dat. We voelden zus. En we zagen zo.
Alsof de wind altijd anders aan de voordeur staat. Toen wij nog maar net in ons huis woonden deed ik wel eens de deur open als het belletje rinkelde.
Marieke De Maré
ik onstuimig speel. En intens geniet. Het is het mooie van een nieuw begin. Dat daar ergens onder het geklingel van een belletje en de innige geur van een jonge jasmijn nieuwe kansen ontstaan.
03← Marieke De Maré © Tom De Visscher
Waarnaspelen?
Dan stelde ik mij voor dat de wind daar heel blij of kwaad of huilend of straalbezopen stond. En altijd zei ik: 'Kom binnen. Zet u. Excuseer. Ga liggen.' “Moeten wij ons zorgen maken nu jij met de wind praat?” vroeg mijn oudste dochter. Ik beken. Een oud nest verlaten doet een beetje zeer, een nieuw nest bezetten is intens. Ik besef nu pas dat er de eerste weken in ons nieuwe huis een zintuiglijk feest plaatsvond in ons hoofd dat dag en nacht doorging. Een feest waarbij de een al langer op de dansvloer stond dan de Weander.lieten lang en uitvoerig het licht binnen. We omlijnden schaduwen met de toppen van onze vingers. We roken hoe de kat de tuin naar binnen bracht. We hoorden vleugels van vogels. We roken aan onze planten, aaiden hun nerven. We proefden onze tomaten. We roken de geur van een zomerhut in Frankrijk. We zochten een plek voor onze zeemeeuw en voelden aan zijn veren.
Sonatine opus 79 van Beethoven. Een van mijn examenstukken in de kunstacademie, 20 jaar geleden. Ik kende de Sonatine uit mijn hoofd en in mijn hart. Maar vijf minuten voor aanvang schrok ik. Drie vrouwen keken me aan boven hun bril. De brillen staan nog steeds in mijn geheugen gegrift. Mijn noten zouden exact gevolgd worden. De vrouwen stelden me niet meteen gerust. Nochtans zaten ze achter een tafel met een groen tafelkleed. De kleur van hoop, vertrouwen, groei en kalmte. Maar mijn vingers trilden doorheen de hele Sonatine.
Vandaag beslis ik om de Sonatine opnieuw te studeren, neem me voor om ze vanbuiten te leren waardoor ik overal waar ik kom waar een piano staat zal zeggen: zal ik Sonatine opus 79 van Beethoven
Sonatine
En toen was daar het moment waarop ik tijdens het uitpakken een oude partituur vond.
INTRO
In de boom naast onze nieuwe voordeur hangt een kleine Japanse gietijzeren klok. Als het waait horen wij het belletje rinkelen. Soms hard. Soms zacht. Soms daar ergens tussenin.
brullenlachengieren Symfonie nr. 2 gierenlache04
gierennlachen → entussenBeethovenwanhoopextase gierenlache 05
Quel
Hector Berlioz over nr. 2, 1862 Beethoven-portret door Joseph Karl Stieler, 1820 → 06
Vooral Symfonie nr. 2 (1801–1802) werpt een bijzonder licht op de zaak: geen git zwart lament maar een Beethoven zoals je die zelden hoort: grappend en gniffelend, jolig, uitbundig zelfs. Tal van Beethovenspecialisten zijn in deze verbazende case gedoken. Hoe is het mogelijk dat iemand, die van tumultueuze en temperamentvolle muziek zijn handelsmerk maakte, in zijn donkerste uren zo’n zonnige muziek heeft geschreven? De partituur: een dagboek? Het is een vraag waarop wel meerdere antwoorden te bedenken zijn. Maar ook één die zelf in vraag gesteld kan worden.
Hoe belangrijk zijn de gevoelens van een componist op het moment van creatie? Een kunstenaar werkt natuurlijk nooit in een vacuüm, maar artistieke expressie is zoveel meer dan een spiegel van emoties en indrukken. Muziekwetenschappers zijn (gelukkig) teruggekomen van de idee dat elke partituur, willens nillens, een venster is op de ziel van haar bedenker. Waarom zou Beethoven geen uitgelaten muziek compo neren, als dat de beste manier was waarop hij zijn idee voor deze symfonie gestalte kon geven?Ook de ‘zonnige’ toon van het werk verdient een kritische blik. Er zijn véle tinten grijs maar ook vele soorten opge wekt: van tevreden en goedgemutst over vrolijk en monter, triomfantelijk en jubi lant, tot extatisch, delirisch en waanzinnig. Zo gevarieerd klatert het ook doorheen de notenbalken: koket gekir, Haydneske mopjes, Mozartiaanse ‘buffa’, fanfaremuziek, giechelmotiefjes en onverhulde joie de vivre. Maar er is meer: plagerij, provocatie en donderstorm. Dit is muziek van contrasten. Muziek als verzetsdaad? Kracht uit experiment Beethovens brief en zijn muziek belichten twee zijden van dezelfde medaille: ontred dering en doodsangst versus vitaliteit en levensdrang. Die innerlijke strijd ontvouwt zich in een partituur die te allen tijde alle kanten uit lijkt te willen gaan. Elke parameter wordt dan ook bespeeld om het klassieke symfonische format op z’n grondvesten te doen daveren. Momenten van bevestigende klaarheid, die tonale verwachtingen gul inlossen, wisselen af met complexe harmo nische passages vol chromatiek die zich aan elke conventie en logica onttrekken. Plotse stiltes worden doorbroken met dynamische extremen, orkestgroepen en instrumentale kleuren worden niet gemengd maar naast elkaar getoetst—als pointillistisch purper gestipt uit rode en blauwe tonen. Ook op het vlak van thematische inven tie, motiefverwerking en vorm waagt Beethoven zich—vaker en verder dan in Symfonie nr. 1 —op het terrein van het avontuur en het experiment. In de forse inleiding tot de eerste beweging stroopt de abandon dans sa gaieté!
PROJECT IN DE KIJKER
“Ik was maar een zuchtje verwijderd van het einde van mijn leven.” Meer dan 200 jaar nadat Beethoven tijdens een retraite in Heiligenstadt zijn ware gevoelens over zijn gehoorproblemen neerschreef in een brief aan zijn broers (het zogenaamde Heiligenstadt Testament), blijft het pijnlijk om te lezen hoe dicht hij bij de rand van de afgrond stond. Beethovens ontreddering ging veel verder dan de bezorgdheid om het waarmaken van zijn ambities als componist. Hij zag zijn nakende doofheid als een kerker waarin hij eenzaam zou wegkwijnen, met de dood als onverstoorbare poortwachter. We schrijven 1802 en het ging de jonge dertiger voor de wind. Op de muziekmarkt, waar de vraag naar zijn werk nauwelijks bij te houden was. Op de Bühne, waar zijn ballet Die Geschöpfe des Prometheus een triomfreeks van 23 voorstellingen beleefde. En in de geldbuidel, waar internationale compositie-opdrachten en het mecenaat van prins Lichnowsky voor comfort en zielenrust zorgden. Maar in het kopje zat hetDefout.brief toont aan dat Beethoven op buigen of barsten stond. De muziek uit die periode laat echter een ander geluid horen.
Sofie Taes
componist de mouwen op. De passage— zowat driemaal langer dan de intro tot de Eerste Symfonie!—laat zowel majeur als mineur sferen proeven, grossiert in instru mentale kleuren en lanceert de idee van ritmisch contrast. Het is een voorbode van wat komen gaat: een cassant Allegro met de allures van een ouverture, een langoureus Larghetto dat zich ontvouwt als een woor deloze aria, een Scherzo (letterlijk: ‘grapje’) als schokkend alternatief voor het traditi onele Menuet, en een finale in rondovorm die uitloopt op een massieve coda. “Als een razende draak die weigert te crepe ren”—aldus een eigentijdse recensent—slaat het staartje van de symfonie wild om zich heen, alsof de componist het momentum van onbeslistheid wil vasthouden. Als het dubbeltje uiteindelijk valt, komen hoop en geestdrift de lauweren rapen. Held Symfonie nr. 2 was—op z’n zachtst gezegd— choquerend voor de goegemeente die, met Haydn en Mozart fris in de oren, geen blijf wist met Beethovens “geforceerde streven naar het nieuwe en verrassende” (alweer een recensent). En zelfs twee eeuwen later blijft het werk voorwerp van discussie, met non-believers die Symfonie nr. 2 naar het verdomhoekje verwijzen als “het lelijke jonge eendje” van Beethovens symfonische œuvre.Het moet gezegd: zonder 8 andere zwanen zou deze als adembenemende beauty de geschiedenis zijn ingegaan. Nu moet ze het voetlicht delen, vaak tot haar scha en schande. Onterecht, want nr. 2 is niets minder dan een doorbraak: het moment waarop Beethoven toont de idee ‘symfonie’ en de tool ‘orkest’ begrepen te hebben. Bovendien heeft hij uitgedokterd hoe beiden optimaal ingezet kunnen worden voor de realisatie van zijn symfoni scheDoeideaal.haar dus niet af als een ‘vroeg’ werk waarin de componist ‘probeert’ waar hij in latere symfonieën in zal ‘slagen’. Of noem haar—godbetert—geen opmaat naar Eroïca. Nr. 2 is een koevoet van een symfonie; een afspraak met de geschiedenis. Een zaaibed waarin Beethovens instrumentale retoriek van drama en triomf, contrast en verrassing, wispelturigheid en ambitie voor het eerst rijp is voor oogst. Achter de noten schuilt ook nog dat andere verhaal, van wilskracht en onverzet telijkheid. Nee, emotie staat niet gelijk aan kunst, maar voegt wel een ervaringsregister toe. En dus is het niet verkeerd om bij het (her)beluisteren van de lange intro, het gekscherende Scherzo, het grillige rondo en de wilde coda heel even te denken aan hoe Beethoven, geconfronteerd met het Shakespeariaanse dilemma ‘te zijn of niet te zijn?’, antwoordt met muziek die de toekomst recht in de ogen kijkt.
← Beethoven Heiligenstädter Testament, p3 6 oktober, 1802 Concert Emperor programma Noé Gillerot (°2000) SOV Composers’ Academy ~ creatie, Ludwig van Beethoven (1770–1827) Concerto voor piano nr. 5 in Es, Op. 73 ‘Emperor’, Erkki-Sven Tüür (°1959) Phantasma, Ludwig van Beethoven Symfonie nr. 2 in D, Op. 36 met dirigent Kristiina Poska en pianist Pavel Kolesnikov zie ook kalender → p24 07
SYMFONIE NR. 2
“Ik ben blij dat ik mijn eigen stijl nog niet heb gevonden.”
08
Als twaalfjarige zingt Noé Gillerot in het gerenommeerde kinderkoor van de NotreDame kathedraal in zijn geboortestad Doornik. De vocale harmonie tussen de koorleden beleeft de jonge Tournaisien als een intense fysieke ervaring. Gefascineerd door de energie die opstijgt uit de noten balken, slaat hij thuis zelf aan het experimenteren. “Op de piano componeerde ik als jonge tiener kleine melodietjes met ideeën die ik oppikte uit de popmuziek. In die bezig heid kon ik me uren verliezen. Compositie is nog altijd het onderdeel van de muziek waarin ik het meest mezelf kan zijn.” Na zijn parcours aan de stedelijke muziek academie—waar hij piano, orgel, zang en kamermuziek volgde—zet Noé Gillerot zijn studies verder aan het conservato rium. Inmiddels zit hij in zijn laatste jaar aan de Arts², École supérieure des Arts de la Fédération Wallonie-Bruxelles. Na zijn masters compositie en notenleer, die hij gelijktijdig afrondt, wil hij nog de opleiding voor dirigent aanvatten.
GillerotNoé
“Ik heb intussen drie workshops achter de rug: één met de strijkers, één met de houtblazers en een derde met het volledige orkest. Voor elk van die sessies componeer je op voorhand een kleine partituur met muzikale experimenten en orkestrale details die je wil uitproberen. Op basis van alle feedback die je verzamelt, ga je opnieuw aan de slag om uiteindelijk een compositie te creëren voor de concertreeks.”
—
09
TALENT UITGELICHT
“Voor jonge componisten zoals ik die fan zijn van het symfonische orkest is dit gewoon een unieke opportuniteit. Waar krijg je anders een orkest helemaal voor jou alleen? Op zich is het al heel mooi dat je werk wordt uitgevoerd . Maar het project is ook een troef als je later je diensten wilt aanbieden bij een orkest. Zonder ervaring is het toch heel wat lastiger om je intrede te maken.”
deelnemer SOV Composers’ Academy
Waarom heb je jezelf kandidaat gesteld voor SOV Composers’ Academy?
← Noé Gillerot © Tom De Visscher
Op welke prestatie in je nog jonge carrière ben je het meest trots? “Uiteraard was ik enorm opgetogen met mijn selectie voor de SOV Composers’ Academy. Eerder, in 2020 had ik het geluk mijn eerste compositiewedstrijd te winnen. Mijn prelude werd op cd gebracht door violist Nicolas Dupont en pianiste Olga Kirpicheva. Dat was een hele eer voor mij.”
Binnenkort mag je ‘gediplomeerd componist’ op je cv schrijven. Heb je je eigen stijl of stem al gevonden? “Ik denk het niet, en eerlijk gezegd ben ik daar blij om. In het leven verlangen we blijkbaar naar zekerheden en vaste patronen. Maar componist zijn in deze eeuw is juist zo mooi omdat je zoveel vrijheid hebt in wat je schrijft. Experimenteel, consonant of filmisch: de fusion tussen stijlen vind ik bijzonder interessant. Ik stem mijn werk ook graag af op het concert en het publiek waarvoor ik componeer.”
Hoe verloopt het Academy-traject concreet?
Als een spel in precisie, beheersing en overtuiging. Zo exploreert Noé Gillerot (22) de kunst van het muziekschrijven. Voor de jonge conservatoriumstudent voelt het traject van de SOV Composers’ Academy als een opwindend laboratorium. Bij elk experiment ontdekt hij meer over het orkest, de instrumenten én zijn eigen muzikale ambities. “Muziekschrijver om den brode wil ik niet worden: voor mij is componeren een heel emotionele beleving.” Heleen Driessen
“Het zal de allereerste keer zijn dat een vol ledig orkest mijn werk zal uitvoeren. Ik zal waarschijnlijk opgewonden en een beetje nerveus zijn. De première van een stuk is altijd heel intens. Misschien durf ik tijdens een derde of vierde opvoering al eens aandachtiger kijken naar de reacties in het publiek en bij de muzikanten. Ik hoop altijd dat mijn composities emoties losweken bij de toehoorders en tegelijk speelplezier bezorgen aan de muzikanten.” Welke ambities koester je voor de toekomst?
“Mijn grote droom is om dirigent te worden op het hoogste niveau. In mijn vrije tijd wil ik graag blijven componeren. Muziekschrijver om den brode wil ik niet worden: voor mij is componeren een heel emotionele beleving. Het is een manier om de muziek te voelen waar en wanneer ik het wil, zonder druk van tijd of geld.”
Wat verwacht je van het moment dat je compositie voor het eerst zal gebracht worden voor publiek?
Concert Emperor programma Noé Gillerot (°2000) SOV Composers’ Academy ~ creatie, Ludwig van Beethoven (1770–1827) Concerto voor piano nr. 5 in Es, Op. 73 ‘Emperor’, Erkki-Sven Tüür (°1959) Phantasma, Ludwig van Beethoven Symfonie nr. 2 in D, Op. 36 met dirigent Kristiina Poska en pianist Pavel Kolesnikov zie ook kalender → Noé Gillerot © Tom De Visscher
p24 ←
10 TALENT UITGELICHT
Wie coachte je tijdens deze sessies? “Bij mij waren dat mijn eigen professoren Geoffrey François en Claude Ledoux, en assistent-dirigent Martijn Dendievel van Symfonieorkest Vlaanderen. Ook van gastdocent Daan Janssens, die langs kwam met zijn studenten van het KASK & Conservatorium, heb ik veel opgestoken. Verder kwam de coaching vooral van de muzikanten zelf: ze stelden vragen over de partituur, gaven tips over de transcriptie en vertelden hoe zij bepaalde passages beleefden. Het was een ontzettend leerrijke ervaring. Er valt ook zoveel te weten en te ontdekken over de instrumenten en het symfonische orkest.” Wat zijn voor jou de grootste leerpunten tot nu toe? “Muziekschrijven vereist een onvoorstel baar grote precisie. Je mag geen enkele notering of interpretatie in-between laten. Zullen de zacht spelende strijkers bijvoor beeld nog hoorbaar zijn als je een forte plaatst onder de trompet? Een componist moet exact weten wat hij wil en hoe hij het wil. Die visie moet hij op een kordate en toch beleefde manier overbrengen aan de muzikanten. Het vraagt oefening om ook in die interactie de juiste toon te vinden.”
Samen sterke verhalen maken! Hou je van vrijheid? Ben je nieuwsgierig, onbevangen en kritisch? Heb je een hart voor de Nederlandse taal? Wil je samen met anderen cultuur in de ruimste zin van het woord ervaren? Dan is Willemsfonds iets voor jou! Hoe word je lid? Dit alles kan voor maar € 15 per jaar. Een gezinslid betaalt € 3. Stort het bedrag op het rekeningnummer BE39 0010 2817 2819 van het Willemsfonds vzw en start met voordelig genieten! Jongeren lidmaatschap -30 jaar gratis. Je kan ook online lid worden. Vrijdagmarkt 24-25, Gent • willemsfonds.be • info@willemsfonds.be • 09 224 10 75 facebook.com/willemsfonds • @willemsfondsvzw LosekootBas© Info & tickets: +32 78 15 20 20SeizoenIn&Uit:concertgebouw.be‘tZand34,Brugge22–23 barst van de verhalen Boek nu je tickets voor verhalen in muziek en dans, van Dido & Aeneas tot de Mattheuspassie, door vertellers van Akram Khan tot L’Arpeggiata, van Kris Defoort tot Rosas! 11
NewdrummingHappyYear januari 2023 BrahmsPoskadirigeert juni 2023 Emperor november / december 2023 Das Lied vonderErde maart 2023 concerten in seizoen 2022–23 met oa. Kristiina Poska, Martijn Dendievel, Marzena Diakun, Alexei Volodin, Christianne Stotijn, Josef Špaček, Frank Braley en Eric Le Sage
2022 Enigma 2022 oktober SwingingThirties 2023 mei Chopin 1 2023 februarijanuari © Wouter Maeckelberghe 6+ VLAMVLAMVLAM
Concert Enigma programma Michael Fine (°1950) Suite for Strings, Carl Nielsen (1865–1931) Concerto voor viool, Op. 33, Edward Elgar (1857–1934) Enigma Variaties, Op. 36 met dirigent Kristiina Poska en violist Liya Petrova zie ook kalender → p24 EnigmaRara 14
15ONDER DE LOEP
Kandidaat 1: de snor van Elgar Wat lipbeharing betrof kon Elgar ongetwijfeld met Nietzsche wedijveren. Een knoert van een knevel sierde zijn nobele hoofd. Al die tijd bevond de oplossing van het raadsel zich dus onder onze neus, of toch alleszins onder Elgars neus. Van het linker opgedraaide puntje, naar het rechter geeft dat een w-vorm.
Kandidaat 4: een Duits koraal Aan wie de dertiende variatie is toegewijd blijft onduidelijk. In plaats van de gebruikelijke initialen hield Elgar het slechts bij drie sterretjes. Mogelijks verwijzen ze naar Lady Mary Lygon, een nobele dame die Elgar niet zomaar bij naam wou noemen. Maar wij weten wel beter: het is een hint en betekent zoveel als “neem de eerste drie noten”. Waarvan? Ongetwijfeld van de romantische klarinetpartij die halverwege het deel op de voorgrond treedt. De eerste drie noten zijn do, si b en la (c, b en a in het jargon). Wanneer je die omkeert—13 is tenslotte een duivelsgetal—krijg je abc. Die letters vormen op hun beurt dan weer een acroniem, waarin het koraal Ach, Blutbesudelte Christ verborgen zit. Elgar was tenslotte een diep religieuze germanofiel. Een treffender thema valt dan ook niet te bedenken.
Weinig werken die zo zijn uitgeplozen als de Enigma Variaties van Edward Elgar. Geen noot of ze werd drie keer omgedraaid. Nu, de componist was niet vies van wat cryptografische spielerei. Zo zit in elk deeltje een knipoog naar een vriend verwerkt.
← Edward Elgar © Edgar T. Holding Scan de QR-code en luister mee tijdens het lezen.
Eenzelfde snit herkennen we in het hoofdthema, waarmee het werk aanvangt. Op en neer gaat het, alsof iemand voor de spiegel staat en op diep tragische wijze zijn snor met pommade besmeert. Een melodie op het lijf geschreven. Kandidaat 2: een oude Griekse melodie De zesde variatie is opgedragen aan Isabel Fitton, een altviool leerlinge van Elgar. En inderdaad, met het aanvangsmotief maakt het instrument een aantal ‘snaarkruisingen’ die je met wat verbeel ding als een oefening voor beginners kan opvatten. Dat schreef Elgar zelf met zoveel woorden. Is er echter een clou te vinden in verband met ons fameuze enigma? Jazeker, ‘Isabel’ wordt als ‘Ysobel’ geschreven, zoals de Bijbelse koningin die gruwelijk aan haar einde kwam. En dat niet alleen. Als je de Romeinse cijfers van het variatie nummer (VI) uit elkaar vijst en de V en I terug op elkaar monteert, krijg je eveneens de Griekse Y. Een vermoorde monarch met Griekse bijklanken, dat leidt ons naar een in 1892 gevonden papy rusfragment. De zogeheten Katolophyromai bevat een zeldzaam melodisch fragment uit Euripides’ theaterstuk Orestes Grieks? Check! Moord? Check. Geheim thema? Ongetwijfeld! Kandidaat 3: deuntje naar keuze De Nimrodvariatie is ongetwijfeld de meest bekende. We krijgen een heerlijk brede en gevoelige versie van het thema, waarbij de karakteristieke septiemvallen meer dan ooit weten te beklemmen. Maar dan ineens een vloek in de muziektheoretische kerk: paral lelle kwinten! Zowat elk handboek zal daar in de eerste bladzijden een banvloek over uitspreken wegens ‘hol klinkend’. Eigenlijk zaten ze al in maat zes van het hoofdthema verstopt, maar in de Nimrod zijn ze wel zeer uitgesproken (en hoorbaar!). Bij publicatie van de partituur voelde de redacteur zich zelfs genoopt Elgar er attent op te maken. ‘Dit is kunst, geen timmerwerk,’ was de repliek. Maar wacht eens even! Als Elgar zelf de regels van het contrapunt aan zijn laars lapt, dan mogen wij het ook natuurlijk. Anders gezegd: het geheime thema is er een naar keuze.
Daarenboven zinspeelde Elgar op een aanvullend geheim thema dat in onhoorbaar contrapunt doorheen de variaties zou spoken. U raadt het al: nogal wat muzikale speurneuzen hebben de voorbije eeuw meer dan één regenachtige middag de thee aan zich voorbij laten gaan, verdiept in partituren, brieven aan intimi, bijbelpassussen en geheimschrifttabellen. Met de meest uiteenlopende theorieën tot gevolg. Sommige daarvan klinken waarachtig en zijn uitstekend onderbouwd. Andere lijken eerder het resultaat van een zoektocht naar spijkers op laag water, soms met hilarisch vergezochte lezingen. In wat volgt doen we deze traditie alle eer aan en suggereren enkele kandidaatthema’s. Opgelet: alle strikt van de pot gerukt. — Régis Dragonetti
← Liya Petrova © Marco Borggreve
PetrovaLiya
Liya Petrova en Carl Nielsen, they go way back. Liya Petrova en onze chef-dirigent Kristiina Poska, they also go way back. Breng die twee samen en je krijgt een seizoensopener met een hoop geschiedenis, die toch keer op keer Scandinavisch fris klinkt.
— Jasper Croonen 16
INTERVIEW Enigma (°1950) for Strings (1865–1931) voor viool, Op. 33, Elgar (1857–1934) Op. 36 Petrova
, Carl Nielsen
met dirigent Kristiina Poska en violist Liya
programma Michael Fine
Enigma Variaties,
Steeds dieper graven Want zelfs na honderden keren spelen, raakt de violiste zijn Vioolconcerto allerminst beu. “Ik beschouw het als mijn taak als uitvoerder om steeds onbevooroordeeld aan het stuk te beginnen,” zegt Petrova. “Om mezelf steeds opnieuw uit te vinden. Zelfs na al die uitvoeringen kan ik er nog elke keer een nieuwe laag aan toevoegen. Ik blijf nieuwigheden ontdekken, blijf steeds dieper in de muziek graven. Nielsen is volgens mij een componist die zich daar heel goed toe leent. Dit concerto is zo ongelofelijk rijk, niet alleen voor mij als soliste maar ook voor het orkest. Zijn harmonieën zijn onverwacht, zijn structuur staat open voor interpretatie, er zijn zo veel facetten aan het werk. Elke keer ga je net dat tikkeltje dieper. Elke keer begrijp je het net dat beetjeWantbeter.”voor een uitvoerder komt er best wel wat doorgrondings werk aan te pas. De impressionante cadensen, het wonderschone poco adagio, een walsend slotdeel dat uitmondt in bombastisch kopergeschal en vingervlugge viooltrekken, en dat eindigt met een sololijn die dartelt als vuurvliegjes. Alles badend in een sfeertje dat doet denken aan de sprookjes van Nielsens beroemde landen stadsgenoot. “Er zit een ziel in het werk die je misschien alleen maar kan vatten als je in Odense geweest bent. Ik ben het helemaal eens met dat feeërieke, maar volgens mij is dat niet per se een bewuste keuze van Nielsen. Het is eerder een soort mood die in die stad hangt, en waarvan de muziek doordrongen is.” Kent u Carl Nielsen? Bij ons doet de componist misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar in zijn thuisland Denemarken is hij even bekend als Lego, Borgen en Hans Christian Andersen. Violiste Liya Petrova is zowat vergroeid met de man. In 2016 won ze met haar vertolking van zijn Vioolconcerto de eerste prijs op de Nielsen Competition in Odense, de geboorteplaats van de componist. “Ze heeft de muziek geabsorbeerd, het stuk helemaal tot het hare gemaakt,” zei juryvoorzitter Nikolaj Znaider toen. En sindsdien hebben Petrova en Nielsen elkaar niet meer losgelaten. In 2018 mocht de violiste haar debuut album inblikken met het Symfonieorkest van Odense toen onder leiding van een zekere Kristiina Poska en koos ze zonder twijfelen voor Nielsen. “Het was inspirerend om met haar samen te werken,” zegt Liya Petrova daarover. ‘Kristiina en ik kijken helemaal op dezelfde manier naar het stuk. Ze kon me toen als geen ander pushen om alles uit het werk te halen. Opnemen is enorm intens. Je beseft hoe definitief je uitvoering is eens ze op cd staat en werkt daarom echt op de kleinste details van een stuk. Je kan je al snel verliezen in correcties en in het oppoetsen tot de perfectie, maar dat wou ik met mijn album niet doen. Ik wil een oprecht muzikaal moment vastleggen. Dan is het geweldig om iemand als Kristiina naast je te hebben die helemaal op diezelfde lijn zit. Die oor heeft voor de spontaniteit van een uitvoering, die mee waakt over de authenticiteit van je spel. Elke keer uniek Met Symfonieorkest Vlaanderen krijgt Liya Petrova maar liefst vier keer de kans om dieper in het stuk te wroeten: in Brugge, Gent, Antwerpen en Roeselare. “Het is onze eerste keer samen en dan is het natuurlijk een enorm voordeel dat we tien dagen lang toeren. Zo leer je elkaar veel beter kennen. Ik heb het ongelofelijke geluk dat ik Kristiina al ken. Maar met de rest van het orkest zal het, zoals steeds, eerst wat aftasten zijn. Dan is een tournee een godsgeschenk, waar je echt samen aan je uitvoering werken. Kan je gedetailleerd fijn stellen wat werkt en wat niet. Zoals ik al zei: elke uitvoering leert je iets bij over het stuk. Dat is des te meer waar als je een aantal keer met hetzelfde orkest speelt.” Al wil Petrova daarmee niet gezegd hebben dat het laatste concert daarom meteen ook het beste is. “Ik streef er elke keer opnieuw naar om elke uitvoering uniek te maken. Dat maakt mijn beroep ook zo bijzonder. Het is elke keer anders. Het is een momentopname die nergens anders herhaald zal worden. Eigenlijk,” sluit ze lachend af “zou je dus vier kaartjes moeten kopen om de evolutie van het stuk te horen en om te vergelijken.”
Concert
Suite
Edward
Concerto
zie ook kalender → p24 17
18 ON THE ROAD
wortelsLokale
Een sterke lokale verankering maakt deel uit van de visie en missie van Symfonieorkest Vlaanderen. In 2022 stelden we deze ambitie voor aan de expertencommissie van de Vlaamse Gemeenschap in de vorm van een veerkrachtig subsidiedossier. Samen met het bestuur van het orkest tekenden we een plan uit, opgehangen aan een reeks strategische en operationele doelstellingen. Een van deze doelstellingen luidt: SOV is sterk verankerd in Vlaanderen maar is tegelijkertijd aanwezig op de internationale scène en beschikt hiervoor over de juiste partners. Dankbaar en trots stellen we vast dat de vele inspanningen van de afgelopen seizoenen hun vruchten afwerpen en resulteren in een hernieuwde subsidie voor vijf jaar.
Internationale
Vlaanderen Internationale BLIK 19ON THE ROAD
Al sinds zijn ontstaan in 1960 is het orkest er steevast voor het publiek van hier en reizen zijn musici geëngageerd en vol passie tot bij u. Bovendien weet ik dat de concertbezoeker in Vlaanderen liefst dicht bij huis—in zijn vertrouwde omgeving—naar concerten gaat. Een voorkeur die we ook tijdens seizoen 2022–23 ter harte nemen, met een gevulde concertagenda in alle belangrijke concertzalen van Vlaanderen als gevolg. Belangrijke concertzalen? Ik reken hiertoe niet alleen Muziek centrum De Bijloke, DE SINGEL of Concertgebouw Brugge, maar evenzeer de van stevige programmaties voorziene culturele centra van o.a. Deinze, Ieper, Hasselt, Roeselare en Heist-op-den-Berg. Het zijn stuk voor stuk plekken waar een trouw publiek het orkest met open armen ontvangt, ons vertrouwt, en zonder vooroordelen geniet van het moois dat wij te bieden hebben. Dankzij het vertrouwen dat het Vlaamse publiek ons reeds decennia gunt, zijn we kunnen groeien. Zowel in kwaliteit, als in partners met wie we samenwerken en in internationale uitstraling.
Frederik intendantStyns,Symfonieorkest
Samen genieten van muziek: ik kan me haast niets mooier voor stellen. Het is voor mij een basisrecht voor de mens. Een overtuiging die ook diep in het dna van Symfonieorkest Vlaanderen is ingebakken.
Het afgelegde pad is er geen van quick wins, maar wel van gestaag groeien en evolueren. Enkele Engelse orkesten dienen hierbij als mijn persoonlijke inspiratiebron. Zo kijk ik bijvoorbeeld op naar Hallé Orchestra uit Manchester, een orkest met een actieve lokale politiek, sterk uitgewerkte projecten rond educatie en talentontwikkeling, een trouw publiek, én een wereldwijde reputatie! Met een ambitieus kompas op zak schrijf ik samen met u verder aan ons prachtige verhaal, in Vlaanderen, uw vertrouwde omgeving én daarbuiten.
Onze sterke lokale wortels stellen ons in staat om een project uit te werken, te toetsen en te integreren in het nu. We worden door u nooit beoordeeld op een programma dat misschien niet helemaal uw ding was, maar wel op het langlopende traject dat we samen over de jaren heen afleggen. Door ons lokaal te verankeren stellen we duurzaamheid en continuïteit voorop, eerder dan vluchtigheid en opportunisme. Bovendien werden we door het harde werk hier in Vlaanderen ook een speler die meetelt op de internationale scène, een rol die we komende jaren nog willen versterken.
boven A New World, 19.1 2022 Schouwburg Kortrijk © Wouter Maeckelberghe onder Petroesjka, 22.5 2022, DE SINGEL Antwerpen © Björn Comhaire Symfonieorkest Vlaanderen organiseert de concerten in Concertgebouw Brugge en Paleis voor Schone Kunsten Brussel zelf. Praktische informatie over de kaartverkoop van onze andere concerten vind je rechtstreeks bij de concertlocaties of via www.symfonieorkest.be. Dit seizoen reist het orkest o.a. naar: B PBA Palais des Beaux-Arts de Charleroi CC De Spil Roeselare CC Zwaneberg CultuurhuisCultuurcentrumHeist-op-den-BergHetPerronIeperCultuurcentrumTriangelSt.VithdeWarandeTurnhoutDESINGELAntwerpenKursaalOostendeLeietheaterDeinzeMiryConcertzaalMuziekcentrumDeBijlokeGent NL Concertgebouw Amsterdam NL Muziekgebouw aan ‘t IJ Amsterdam NL La Seine Musicale Paris FR F 20
ProotNick©WinterDeStefaan5 → 16.1 in BruggeAntwerpen,&Gent Gezinsbond-leden genieten 20% spaarkorting Tickets & info: www.symfonieorkest.be/vlam Vurig familieconcert met oa. Die Verdammte Spielerei en Symfonieorkest Vlaanderen6+ 21
Belhamels
STEFAAN — Verbazend hoeveel wespen hier rondvliegen. Toch voor eind juli. Normaal beginnen ze pas rond augustus naar zoet te zoeken. Wellicht zijn de colabomen op. BRAM — Dat ze maar doen. Voor mij zit het seizoen er op. Trouwens, meneer de interviewer, die naam van jou klinkt me niet onbekend in de oren. Domenico Dragonetti was een kameraad van Beethoven. Mede dankzij hem is ons instrument verlost geraakt van dat saaie verdubbelingswerk in de laagte. Nu ja, ‘dankzij’… Je breekt er verdorie je vingers op.
STEFAAN — We wilden wouden eigenlijk parachutespringen maar dat was te duur.
STEFAAN — Hou je bedgeheimen maar voor jezelf. Daarbij, die keer zonder jou was een uitje met de tweede violen. BRAM — Ach ja, van alle muzikanten staan de tweede violen het meest roekeloos in het leven. Adrenaline vormt een belangrijk tegenwicht als je klassieke muziek speelt. Ikzelf ben bijvoor beeld een roekeloze skiër.
STEFAAN — Ja, als de bassen van jetje geven, spat het bloed soms tot in mijn nek. Euh… Ok dan. Zo dus, ik begrijp dat jullie vrienden zijn. BRAM — Bwaaaa… Vrienden… Dat is veel gezegd. We zijn collega’s die elkaar goed verdragen. (Schalkse blik richting zijn kornuit.) Op tournee hebben we wel al eens een kamer gedeeld. O, en we zijn al twee keer gaan karten! Stefaan drie keer, omdat hij mijn hete adem begon te voelen. Ik kwam op een tiende van een seconde.
← Stefaan De Rycke viool Bram Decroix contrabas © Tom De Visscher Heren, welkom rond deze tafel, waar de nobele klassieke traditie ons op deze zonnige namiddag heeft verenigd.
Onlangs vroegen ze mijn cv voor in een of ander boekje. Dan denk ik: “Niemand leest dat toch!”
BRAM — En ik moet ochot straks mijn boog van nieuwe haren gaan voorzien… Nee ja, tuurlijk hou ik van het orkestleven. Wel vind ik die klassieke muziekwereld vaak wat stijfjes. Van sommige geplogenheden krullen mijn tenen.
BRAM — Voor Vive le vélo heeft het niet mogen baten. Ik wou onze hit Rien rien rien (Rijden rijden rijden in het Westfluuts, nvdr) in het programma smokkelen. We haalden de shortlist, maar uiteindelijk hadden ze door dat we op slinkse wijze reclame voor ons groepje wouden maken. Geprobeerd en verloren.
STEFAAN — In mijn cv staat dat ik een master class volgde bij Klaus Wunderlich. Moet je maar eens opzoeken en nagaan hoe waarschijnlijk dat is. Nochtans heeft mij daar slechts één keer iemand op aangesproken. Het muzikantenleven gaat blijkbaar niet over BRAMrozen.— Druk maar het geeft voldoening.
STEFAAN — Ik hou van zo’n eclectisch artistiek leven. Het orkest is voor mij de basis, een goede job, waar ik bovendien ook op andere manieren mijn ei kwijt kan. Bijvoorbeeld in de sociaalartistieke projecten zoals de SOV-Express en de filmpjes als Orkestspecialist. Trouwens, Bram, het valt toch allemaal goed mee. We zitten hier op dinsdagnamiddag voor ons werk op café.
BRAM — Wat dat betreft, nog een glaasje iemand?
Ja maar, delen jullie misschien ook iets met STEFAANmuziek?
Belhamels zijn het, Bram Decroix en Stefaan De Rycke. Goed, van die laatste hadden we dat al langer in de smiezen. Afgezien van zijn vioolspel kent u hem misschien als de prettig gestoorde Orkestspecialist, van de gelijknamige educatieve YouTube-reeks. Maar dat nu ook de grootouder lijke contrabassectie de kolder in de kop krijgt… dat viel de optekenaar dezes lelijk tegen! Met twee zulke blagen aan het woord ging het gesprek alle kanten op. Lezer, u weze gewaarschuwd. — Régis Dragonetti
Allez vooruit dan! De OrkestspecialistWesthoek 23HIT-AND-RUN
— Jazeker! We hebben een groepje: ‘Westhoek’. Bram is namelijk van Ieper. Eigenlijk begon het uit verveling tijdens de pandemie, maar via via zijn we ontdekt.
En in het orkest? Zijn jullie daar gelukkig? STEFAAN — Zeker, maar na de pandemie is het voor ons muzikanten wel heftig geweest.
Bomvolle agenda’s. De zomer brengt voor mij geen soelaas. Niet dat ik erom maal. Over een week trek ik met een Zwitsers ensemble naar Venezuela.
BRAM — We hebben een nummer met clip gemaakt in opdracht van Westtoer. Met Van de bergen naar de zee maakten we virusvrije promotie voor—wel ja—de Westhoek, hé.
STEFAAN — En we hebben zowaar op Dranouter gespeeld. Enfin, in Dranouter. We hadden de zaal zelf gehuurd. Een groot succes hoor, maar niet zo groot als die ene keer, toen we aan het repeteren waren in het Citadelpark en een lichtelijk beschonken enthousiasteling ons een pint heeft gegeven.
Amaj vzw www.amaj.vlaanderen/musiceerdagen, 0492 08 10 91 CC De Spil Roeselare www.despil.be, 051 265 700 CC Het Perron Ieper www.hetperron.be, 057 239 480 CC Zwaneberg Heist-op-den-Berg www.zwaneberg.be, 015 250 770 DE SINGEL Antwerpen www.desingel.be, 032 48 28 28 De Warande Turnhout www.concertvereniging.be, 014 41 69 91 Gent Festival van Vlaanderen www.gentfestival.be, 092 25 01 01 La Seine Musicale Parijs FR www.laseinemusicale.com, +33 1 74 34 54 00 Muziekcentrum De Bijloke Gent www.bijloke.be, 093 23 61 00 Palais des Beaux-Arts de Charleroi www.pba.be, 071 31 12 12
OdeGand met dirigent John Hodian en The Naghash Ensemble VR 16.09 20:30 GRAS- EN KORENLEI GENT Enigma met chef-dirigent Kristiina Poska en violist Liya Petrova DO 13.10 CONCERTGEBOUW20:00 BRUGGE ZA 15.10 MUZIEKCENTRUM20:00 DE BIJLOKE GENT ZO 16.10 15:00 DE SINGEL ANTWERPEN ZA 22.10 20:00 CC DE SPIL ROESELARE SOV Young speelt Fauré, Franck & Dukas met dirigent Martijn Dendievel ZA 05.11 20:00 MIRY CONCERTZAAL GENT
Symfonieorkest Vlaanderen Bijlokekaai 8 bus 8, 9000 Gent +32 9 292 75 57, SymfonieorkestSymfonieorkestV.U.Programma’sdruk:Wouterfoto’s:grafischcoördinatie:Werktenreknr.www.symfonieorkest.beinfo@symfonieorkest.beBE06733013210622BICKREDBEBBmeeaandezeuitgaveJosieVrankenontwerp:LievenHanecaBjörnComhaire,TomDeVisscher,MaeckelbergheGraphiusnvondervoorbehoudvanwijzigingenFrederikStyns,Bijlokekaai8bus8,9000GentVlaanderenwordtgesteunddoorVlaanderenisinresidentiein
Musiceerdagen WO 02 T/M DO MUZIEKCENTRUM03.11DEBIJLOKE GENT Emperor met chef-dirigent Kristiina Poska en pianist Pavel KolesnikovDO24.1120:00CONCERTGEBOUW BRUGGE VR 25.11 20:00 CC ZWANEBERG HEIST-OP-DEN-BERG ZA 26.11 MUZIEKCENTRUM20:00 DE BIJLOKE GENT ZO 27.11 15:00 DE SINGEL ANTWERPEN MA 28.11 20:15 CC DE WARANDE TURNHOUT WO 30.11 20:00 BESLOTEN CONCERT MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT VR 02.12 20:00 PALAIS DES BEAUX-ARTS DE CHARLEROI ZO 04.12 18:00 CC HET PERRON IEPER VR 09.12 20:30 LA SEINE MUSICALE PARIJS FR Tickets concerten Brugge en SOV Young +32tickets@symfonieorkest.bewww.symfonieorkest.be92927557 ma—do 10:00—13:00 In&Uit (concerten Brugge) ’t Zand 34, 8000 Brugge Openingsuren balie: ma—vr 10:00—17:00, zon- & feestdagen 10:00—14:00 070 22 12 12 (ma—vr 14:00—17:00•€0,30/min)
kalendersep→ dec 2022 24