C Z A R N E na C Z A R N Y M
Marta Ziółek
Marta Ziółek
Czarne na czarnym
“Czarne na czarnym” zaczyna się od powierzchni, od performatywnego aktu zamalowywania, nakładania make up’u . Gestem maskowania Marta Ziółek rozpoczyna swój eksperyment na czarnym w choreografii. Zainspirowana serią “Czarnych obrazów” Aleksandra Rodczenki i radykalizmem malarskiego gestu z początku XX wieku, Ziółek proponuje swoje własne detournement w czerń ruchu i jego tekstualność. To punkowe odwrócenie czy przekręcenie komunikatów, reguł i zasad staje się tu taktyką negocjowania widzialności. Jakiego rodzaju głos, obecność, ciało wyłoni się z tego eksperymentu? Czy taniec będzie tu zawsze tym, co jest „więcej lub mniej” niż on sam?
Obaszar eksperymetu Tak jak taniec będący „gorszym dzieckiem sztuk”, postrzeganym jako zbyt efemeryczny i zbyt urodziwy, by być traktowanym poważnie, tak i czarność jest tym, co politycznie wyparte. Ten research wokół czarnego w choreografii i tańcu związany jest z próbą zbliżenia do tego paradoksu, a także próbą spojrzenia z ukosa na specyfikę i granice medium tańca.
Ruch Punktem wyjścia dla projektu jest afirmacja materialności czerni i spekulacja na temat czarnej motoryki ruchu. Czym byłaby czarność tańca? Jak możliwa jest dokonanie translacji czerni w fizyczności, ruchu, obecności ciała? Pierwsza hipoteza zakłada czarność tańca jako ruchową i performatywną emancypację tych jakości ruchu, które zazwyczaj są “obcym” dla lekkości, efemeryczności języka tanecznego. Przedmiotem badania jest eksploracja ekspansji i absorbcji masy ciała, jego ciężaru, spoistości, masywności, właściwości skupienia, objętości. Ruchowej afirmacji sił ciążenia i nadmiaru masy ciała towarzyszy próbą wykreowania innej przedmiotowości tańca, pomyślenia tańca jako “rzeczy”.
Ciało Druga hipoteza jest związana z czernią i paradoksem nadmiaru i zaniku. Czerń może być uznana za najciemniejszą z barw, lecz również może być postrzegana jako brak koloru, jako nie-barwa. Wiąże się to z niemożliwością określenia jej jako barwy z powodu nie odbijania światla. Myślenie o czerni i eksperymentowanie z czernią w ruchu, nieodłącznie związana jest z negocjowaniem widzialności i problemem ekspozycji. W swej serii “Czarnych obrazów” Aleksander Rodczenko potraktował ten fenomen jako punkt wyjścia do skupienia się na materialnej powierzchni obrazu i jego trójwymiarowości ujętej w ramach jednej palety kolorystycznej (redukcji koloru). W tym projekcie problem ten eksplorowany jest poprzez skupienie na warstwowości i materialnej ekspozycji haptycznych powierzchni ciała, jego warstw i ich zmiennej obecności. Założeniem jest, że przedmiot tańca w procesie stopniowo rozszerza i rozprzestrzenia własne granice i po-
wierzchnie. Ciało, cielesność i ruch wprowadzają “role-playing”, zmienną figurę, grę pomiędzy warstwami, iluzją maski, zakrycia cielesnego (make up), a realnością; pozycje pomiędzy maskaradą, przebraniem, a przykryciem, a wystawieniem, ekspozycją i nad ekspozycją.
Czarność nie jest po to aby ją rozumieć, ale by uruchamiać ją widzeniem. Makijaż nie jest koniecznie anonimowy, ale jest jakoś po prostu wykrzywiony, jest czymś za czym można się chować. Nie zdradza właściwie niczego, ale też niczego nie ujawnia . To jest dokładnie to czym często jest napięcie w pracy. Nie otrzymuje się tego, czego się po prostu nie otrzymuje Bruce Nauman
Czarne na czarnym w choreografii Choreografia jest tu “Czarnym na czarnym”, procesem organizacji, nakładania warstw, przestrzenią negocjacji widzialności. Wielość cielesnych, ruchowych i performatywnych eksperymentów z czernią jest punktem wyjścia do sproblematyzowania kwestii wystawy, kolizji, przenikania, tego co wizualne, z tym co słyszalne, i kinestetyczne (ruch). Jest to propozycja percepcyjnego ćwiczeniem na oku (aby oko uczynnić palcem). Jak transformować, zmutować strukturę cielesną, obecność poprzez ekspozycje warstw jej powierzchni, wielkowymiarowości zjawiania się wizerunku ciała i mutacji jego ruchu, głosu i obecności? Zadaniem jest poszukiwanie sposobu wymazywania, zacierania ruchu, jak również głosu w tymczasową wystawę. Gdzie odbywa się ruch, gdzie ma miejsce? Co może się stać „czarną dziurą” ruchu? Gdzie byłoby miejsce, w którym ciało przekracza swój status, obecność, gdzie światło staje się horyzon-
tem, ciało miejscem “zaniku światła”, nic nie odbijającym? Tekstylia W proces ten wpisana jest „praca kosmetyczna i tekstylna”- nad czernią i jej gradacją, literalnie rozumiana również jako gradacja makijażu, kostiumu/ubrania i jego warstw. Przedmiotem zainteresowania jest formalny i performatywny aspekt pracy z tekstylnym materiałem, jego fakturą. Jak kostium, ubranie może stać się faktyczną częścią cielesnej i fizycznej powłoki, częścią ruchowej partytury? Światło W relacji do czerni badany jest tu fenomen światła, jego redukcja, zanikanie, gradacja. Ten fenomen związany z funkcjonowaniem widoczności i widzialności w przestrzeni ekspozycji: black box versus white cube. Ciemnia, brak światła, szpara, naświetlenie, ekspozycją, przeswietlenie widzialności. Wystawa Za tym zadaniem kryje się zainteresowanie widzialnością tańca, i sposobem jego wystawiania. Innymi słowy jest to potrzeba sproblematyzowania
kwestii przedmiotowości, przedmiotu, i różnych temporalności tańca, jak również zaproponowania alternatywnej ekonomii zawiązanej z przedmiotem poprzez użyciem medium tańca. Projekt zakłada interakcje z przestrzeniami teatralnymi, jak również instytucjonalnymi przestrzeniami wystawienniczymi.
PREMIERA: Luty-marzec 2015 DALSZE POKAZY: Marzec-wrzesień 2015 PRODUKCJA: Teatr Hetveem W Amsterdamie; wsparcie: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie PARTNERZY: Hetveem Theatre, Amsterdam, hetveemtheater.nl Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa,artmuseum.p Dansmakers Amsterdam, www.dansmakers.nl Galeria Arti et Amicitiae , Amsterdam, www.arti.nl Frankfurt LAB, www.frankfurt-lab.de Fundacja Burdąg Polska, www.burdagstudio.com PRZEWIDYWANI PARTNERZY / ŹRÓDŁA FINANSOWANIA: STUK kunstencentrum, Leuven, www.stuk.be/en Workspace Brussels, Brussels, www.workspacebrussels.be Mousonturm, Frankfurt, www.mousonturm.de “Młoda Polska” Ministersto Kultury i Dziedzictwa Narodowego, www.nck.pl/kategorie/mloda_polska.html Instytut Muzyki i Tańca, imit.org.pl Instytut Polski w Nowym Jorku, www.polishculture-nyc.org OSOBY ZAANGAŻOWANE W PROJEKT: Marta Ziółek, taniec i choreografia Eleonora Zdebiak, dramaturżka Szymon Żydek, kurator Agata Mickiewicz, kreatorka mody współpraca: Katerina S. Andreou, Tom Engels
Design: SzyĹťy