МОЈ КЛУБ 98

бр.98 maрt 2015

Гости: Ѓорче Ставрески Влада Урошевиќ MakNBA.net Дуке Бојаџиев Ви Ченг Тан Зоран Поповски Дениз Абдула Дарио Королија

Т-Мobile – најдобрата мобилна мрежа! Нов телефон

Sony Xperia Т3 Пријателства

Каталог на подароци

Одберете Play Comfort и уживајте во неограничени разговори и најбрзиот 4G интернет на смартфон по одлична цена. Или пак, земете некоја од останатите Play тарифи, создадени според вашите потреби.

Play Start

Play Comfort

Play Extra

Play Premium

Месечна претплата

499 ден.

799 ден.

1.199 ден.

1.799 ден.

Mесечна претплата со попуст во Доверба 12

449 ден.

699 ден.

999 ден.

1.499 ден.

Минути кон T-Mobile и T-Home

Неограничено

Неограничено

Неограничено

Неограничено

Минути кон други домашни мрежи

100 мин.

Неограничено

Неограничено

Неограничено

Мобилен интернет

/

2 GB

4 GB

10 GB

Интернет брзина

/

SMS пораки кон сите национални мрежи

/

/

200 SMS

Неограничено

Минути кон интернационални мрежи

/

/

/

100 мин.

Мobile MaxTV

/

20 часа

20 часа

20 часа

1 GB

5 GB

10 GB

10 GB

Најдобриот избор на смартфони на најдобрата мобилна мрежа! За комплетно доживување на најбрзиот мобилен интернет, потребни ви се смартфони од најновата генерација, коишто со нашите тарифи се достапни по одлични цени. Купете го вашиот нов смартфон по промотивна цена преку t-mobile.mk, а ние ќе ви го доставиме бесплатно до дома. Посетете ја Купи онлајн интернет страницата на T-Mobile, каде што ве очекуваат уште многу други изненадувања и подароци.

содржина 4 5 7 18 24 38

Наш агол:

Т-Mobile – најдобрата мобилна мрежа!

Телефон: Sony Xperia T3

Пристапен и модерен

Гостин на Мој клуб: Ѓорче Ставрески, режисер

Хронолошки наназад

(Повеќе од) музика: Дуке Бојаџиев

Музика сама за себе и Сама од себе

Театар: Дениз Абдула

Два занаета

Каталог на подароци

Списание за членовите на Мој клуб; излегува секој втор месец; Уредник: Оливера Ќорвезироска; Дизајн: Oдговорен сектор: Маркетинг и Комуникации. Контакт: Кеј 13-ти Ноември бр. 6, Скопје; тел.: 02 3242 585.

Издава: T-Mobile;

4

Наш агол

T-Mobile - Најдобрата мобилна мрежа! Дури 68 отсто од граѓаните на Република Македонија сметаат дека мрежата на Т-Мobile е најдобра во земјава и дека ги оправдува нивните очекувања!

Главниот заклучок

Тоа е главниот заклучок од истражувањето на реномираната истражувачка агенција „Брима“, спроведено во февруари оваа година. Истражувањето е направено на репрезентативен примерок, во кое беа опфатени 1000 граѓани на возраст над 15 години. За потребите на истражувањето, „Брима“ спроведе теренска анкета, интервју со случајно избрани граѓани по утврдена методологија кои доброволно

одговараа на прашања поврзани со работењето на телекомуникациските оператори, нивните услуги и производи.

Резултат на...

Изборот на мрежата на Т-Мobile за најдобра е резултат на повеќекратните инвестиции реализирани од Македонски Телеком и Т-Мobile Македонија во најновите телекомуникациски технологии, за да се обезбеди најдобро корисничко искуство

преку софистицирани и персонализирани услуги. Македонски Телеком овозможи Македонија да биде прва земја во Европа со мрежа целосно базирана на интернет протокол, прва воопшто во Дојче Телеком Групацијата, додека пак Т-Мobile прв ја воведе 4G мрежата и за само една година достигна 50% покриеност на населението и 20% покриеност на територијата со најновата 4G технологија.

Телефон

5

Sony Xperia T3

Пристапен и модерен Sony Xperia T3 е мошне популарен уред од класата на т.н. фаблети – своевиден спој помеѓу смартфон и таблет, главно според големината. Т3 е речиси ист со таблетот Samsung Galaxy Note, на пример.

Она што веднаш се гледа на првата средба со фаблетот е елегантната тенкост на уредот... Секако, за општиот впечаток придонесува и металната рамка на куќиштето. Sony Xperia T3 има мошне примамлив изглед и првенствено е наменет за корисниците кои од својот уред бараат да има (и) дизајнерски акцент. Ако сакаме да издвоиме некоја особеност на овој модел, покрај модерниот дизајн, тоа секако ги бил и високиот квалитет на звукот во слушалката и пристојната јачина на надворешниот звучник, т.н. поддршката за LTE мрежите. Секако, не треба да се занемари и традиционалната надоградба на интерфејсот – Основни карактеристики Димензии: 150,7 x 77 x 7 mm Тежина: 149 g Екран: 5,3″ IPS, 1280 x 720, 277 ppi Камера: 8 MP/1080p Предна камера: 1,1 MP Оперативен систем: OS: Android 4.4 KitKat CPU: 4x Cortex-A7 na taktu 1,4 GHz RAM: 1 GB Внатрешна меморија: 8 GB Поврзување: WiFi, WiFi Direct, WiFi Hotspot, A-GPS, Bluetooth, Miracast, USB on-the-go 3G: HSPA+ 4G: LTE Батерија: 2500 mAh

брза и мошне флуидна! Иако внатрешната меморија е 8 GB, сепак на корисникот на реално располагање му е отстапено доста помалку... Ова не е недостаток што треба да ви ја намали желбата за овој уред, затоа што секогаш можете да сметате на мемориска картичка и до 32 GB капацитет. Кога станува збор за мулдимедијата, како и секогаш кога е во прашање овој производител, можностите се беспрекорни.

Sony Xperia T3 не остапува од таквата практика, така што и со него можете да имате извонредна галерија нa фотографии. Видео плеерот нема да ве изневери и без никаков проблем ќе ги придвижува најголемиот број видео датотеки и само во ретки случаи ќе ви биде потребно да инсталирате алтренативен видео плеер. Традиционалната Walkman апликација на Sony за репродукција на музика ви нуди мошен широк спектар на можности, вклучувајќи и моќен еквилајзер. За сруфање ви стои на располагање Google Chrom кој ви нуди значителна брзина и широки можности за синхронизација со Chrom-от на десктоп компјутерот. Од останатите апликации на располагање ви се вообичаените алатки за организација, Office Suite 7 за прегледување, креирање и уредување на Office документите, како и Socialife за читање RSS и фидови од социјалните мрежи...

Капацитетот на батеријата е 2.500 mAh што за ваков уред значи сигурни два дена за нормално до интензивно користење на уредот кое несомнено сето време вклучува и користење интернет. Сепак, за корисниците кои од своите уреди очекуваат многу повеќе, постојат различни постапки за штедење на енергијата со што двата дена можат делумно и да се продолжат.

Наменето за...

Сè на сè, Sony Xperia T3 е солиден фаблет за својата цена. Неговите компоненти можеби не се брилијантни, но одличната камера ќе го дополни крајниот впечаток! Идеалните корисници на овој уред, сепак се љубителите на големите екрани, удобното сурфање и дизајнот! Sony Xperia T3 е мошне добар уред на познат и признаен произведувач кој не знае да разочара. Немајте сомнеж дека целосно ќе бидете задоволни со брзината на интерфејсот и со флуидноста на камерата! За изгледот – рековме веќе сè! Дизајнот, тенкоста и елеганцијата, флуидниот интерфејс и перформансите. Натпросечната автономија. Немерлива батерија, релативно мала интерна меморија.

6

(Жолта) занимливост

Мимози

Секоја зима постои еден миг кога затскриени од студот, ветерот, дождот или снегот, итате по градот, немајќи очи, ни желба, за ништо друго освен што поскоро да си влезете во топлината на сопствениот дом... Токму тогаш, неподготвени за каква било убавина, се соочувате со жолтите, дребни „пеперутки“ заробени на кревко гранче со ресести ливчиња. Ви влегуваат в очи гранчиња мимози цврсто стиснати со дланките на забрзаните минувачи кои поттикнуваат една единствена мисла: Зарем веќе... расцутеле мимозите, си заминува зимата, Јадранското Море ни праќа жолт, расцутен глас дека доаѓа пролетта? Зарем веќе... е време за жолтото? Веќе 50-тина години во Херцег Нови се слават мимозите како предвесници на претстојната пролет. По деновите посветени на ситните, жолти убавици кои цутат и пред кокичињата, вагони убавина со недоброј букетчиња мимози втасуваат насекаде, па и во нашиот град! Одеднаш сè се преплавува со жолто, а минувачите ја следат трагата на цутот сè до првиот продавач – најчесто стутулен од студ, со капа, шал и дебели ракавици... Ви подава нешто толку кревко и ведро, што ви ја изместува перцепцијата за ствaрност... Кој заталкал, всушност? Зимата во пролетна глетка, или убавината сред студ?

Годинашново издание на „Празникот на мимозите“ во Херцег Нови започна на сè уште се слави. Ова е необичен фестивал со огромна музичко-сценска програма и со видлива, цветна порака што се праќа насекаде. На централната прослава учествуваат илјадници гости, туристи, вљубеници во мимозите и во првото пролетно чествување. Црногорците се мошне горди на „жолтите принцези“ коишто ги нарекуваат и „најдобриот туристички бренд“ на својата земја. Сè почнува оттаму, од Бока Которска, а со одредена програма (или само со жолти букетчиња!) продолжува насекаде на Балканскиот Полуостров.

Нашите улични продавачи и цвеќари веќе неколку недели го нудат „поздравот“ од Јадранското Море, подврзан со жолта панделка или свиткан во целофан... Досетливите ги комбинираат мимозите со друго, овдешно зеленило, со црвени бобинки од т.н. мечкино грозје, но, сепак, оние што вистински го „купуваат“ погледот на секој минувач се жолтите, дребни „пеперутки“ заробени на кревко гранче со ресести ливчиња. Пролетта првин цути жолто, најавувајќи се, а потоа и доаѓа...

Гостин на Мој клуб

Ѓорче Ставрески, режисер

Хронолошки наназад Едно од најталентираните имиња меѓу новите македонски филмаџии со сигурност е Ѓорче Ставревски, чие портфолио содржи неколку кратки филмови наградувани на фестивалите насекаде низ светот, по што природно се наметна потребата од снимање прв долгометражен филм.

7

8

Гостин на Мој клуб

Ѓорче Ставрески, режисер Работниот наслов на првиот долгометражен филм на Ѓорче Ставрески е „Тајната состојка“, а сценариото на филмов изминатите месеци имаше забележлив успех на европските фестивали и форуми, добивајќи неколку парични награди. Ѓорче во интервјуто ветува интересен филм, а во што се состои „тајната состојка“ на приказната (иако во еден момент тој вели дека ја нема!) останува да проценат гледачите следната година кога филмот ќе се појави на големото платно.

„Сценариото е развиено и зрело, а ние сме подготвени.“

Мој клуб: Ѓорче, лека-полека се отплеткува приказната насловена како „дебитантски филм“. Ајде да почнеме од крајот: кога е планирано снимањето на Вашиот прв целовечерен проект со работен наслов „Тајната состојка“ или „Крани“, како што гласеше името на филмот на почетокот? Ѓ. Ставрески: Планираме да снимаме на крај на летото. Сè зависи од средствата кои ќе ги обезбедиме во наредниот период, меѓутоа би сакале да снимаме во август и во септември. Сценариото е развиено и зрело, а ние сме подготвени. На годинашното Берлинале, заедно со продуцентката Емилија Чочкова, бевте дел од програмата „Талент проект маркет“. Кои се Вашите искуства од престојот на престижниот Берлински филмски фестивал, и секако, кои се придобивките од настапот таму? Влеговме на маркетот на Берлинале и бевме многу среќни. Дополнително нè номинираа за една од наградите. Номинацијата значеше и настап пред преполна сала продуценти пред кои во 5 минути моравме да го претставиме проектот. Тоа ни донесе видливост на маркетот и резултираше со плодни состаноци. Продуцентите го бендисаа проектот, а некои од нив побараа продолжение на комуникацијата по електронска пошта. Сакаат да го прочитаат сценариото, се интересираат за нашите планови. Супер беше.

„Добро поминавме!“

Наградата на Берлиналето е само една од неколкуте во изминатата година. Ајде една мала ретроспектива каде сè приказната успеа да ги воодушеви ценетите членови на жиријата на проекти во подготовка? Прво добивме награда за развој на сценарио во организација на нашиот фонд во

Македонија. Потоа добивме награда за најдобро сценарио на „Скрипт корнер“ кој се одржува во рамките на фестивалот „Браќа Манаки“. Следуваше најбитното: наградата „ЕАВЕ стипендија” на пичинг форумот „Кога истокот го сретнува западот” во Трст. И последната: номинација на германските продуценти на копродукцискиот маркет на Берлинале. Колку наградите на претходните фестивали одиграа улога за влез на престижното Берлинале, каде што од 245 пријавени проекти, влеговте во финалниот избор од 10 филма? Да, веројатно наградите одиграа улога за влезот на маркетот на Берлинале. Секоја награда, поточно секое учество на пичинг форумите и маркетите, резултира со поголема видливост на проектот. Луѓето слушаат и се интересираат. Меѓутоа и покрај сè, бевме изненадени кога ни кажаа дека сме примени. Конкуренцијата беше голема, а како што спомна, примаа само 10 проекти. Бонус беше што влеговме меѓу 3 номинирани филмови во борба за една од наградите. Добро поминавме!

„Ако ти ја кажам тајната...“

Можете ли да процените, веќе од дистанца по сите тие награди, што е она на што најмногу „се фатија“ луѓето од фелата при проценката на сценариото? Според Вас, која е тајната алхемиска состојка која Ви донесе успех? Ако ти ја кажам тајната, ќе морам да те убијам. Шега на страна, ќе морам да те разочарам, мислам дека не постои „тајната

состојка“. Меѓутоа, слушнавме неколку работи кои им беа симпатични на луѓето. На пример, им се допадна фактот дека филмот е мешавина на комедија и драма. Неколкумина ни кажаа дека се уморни од тешки и траорни приказни од Балканот, а нашата им изгледаше освежувачки. Друга работа што ни ја кажаа е дека лесно се чита сценариото, што е голема пофалба за мене. Меѓутоа да не забораваме, сценариото не е филм туку само рамка, потсетник, упатство за правење филм. Следејќи го концептот на ова интервју „хронолошки наназад“, веројатно дојдовме до моментот кога и тргна целата оваа работа, конкурсот во Филмскиот фонд и зеленото светло за стартување на овој проект. Секој филм тргнува така. Драго ми е што Фондот го поддржа филмот и се надевам ќе им покажеме дека не згрешија со нивната одлука.

„Патот е макотрпен...“

Сметате ли дека Вашата генерација филмаџии конечно добива достојна поддршка од државата за реализација на своите идеи, и колку таа е доволна за финална реализација? За пофалба е што Агенцијата за филм усвои стратегија на поддржување на млади автори, нешто што претходно не беше направено. Имаа критериуми, а јас го направив тоа што се очекуваше од мене: два кратки наградени филмови. На крај конкурирав со игран филм кој беше добро оценет и поддржан од страна на комисијата. Средствата не

Гостин на Мој клуб

се доволни за реализирање на филмот и токму затоа се обидуваме да најдеме пари од надвор. Меѓутоа, најголем проблем ни предизвика новиот закон за хонорарци кој влијаеше крајно деморализирачки. Филмот е хонорарна дејност и законот практички ни збриша дел од средствата, а со тоа и бројот на снимачките денови, што на крајот ќе влијае и на квалитетот на филмот. До каде сте со барање ко-продукции, за заокружување на финансиската конструкција? Тоа е најтешкото за дебитантски филм. Меѓутоа, се бориме. Имаме партнери од Бугарија со кои ќе аплицираме за поддршка од нивниот фонд и се надеваме дека ќе најдеме заинтересирани продуценти од Германија и Холандија, земји кои покажаа најголем интерес за филмот. Но, патот е макотрпен. Треба некој продуцент да се заинтересира, да аплицира во нивниот фонд, потоа се чекаат резултати кои често знаат да бидет негативни. Па повторно се бара нов партнер и така натаму. Токму затоа не треба да чуди статистиката на која налетав пред некој месец која вели дека просекот на комплетирање на еден филм во Европа - од идеја до премиера - е од 5 до 7 години. Еден сте од филмаџиите кои сакаат да седнат, да напишат сопствена приказна и потоа да ја реализираат, со што автоматски влегувате во фолдерот на „авторски филмаџија“. Дали на овој начин полесно дишете при снимањето на приказните, и дали можеби во иднина би се нафатиле да режирате туѓ текст, кој, сепак, го чувствувате за доволно близок на својата естетика? Комплексно е прашањето. Да, би прифатил да режирам туѓо сценарио, зошто да не. Меѓутоа нема сценарија во циркулација во нашата земја. Всушност, ретко се наоѓа средина каде било во Европа во која сценаристите се одлично платени, творат и создаваат доволен број сценарија, а режисерите се во мака, бидејќи не знаат кое да го одберат. Таа слика е својствена само за Холивуд каде што филмот е вистинска индустрија. Таму навистина има професионални сценаристи, затоа што најчесто продуцентите се тие кои ги буткаат проектите, а режисерот се најмува откако ќе заврши потрагата по финансии на филмот. Во Европа работите се јасни: ако сакаш да снимаш филм или седни и пишувај сам или најди сценарист за да работите заедно на приказната која најчесто е твоја.

За „дејствувањето на ликовите под присила на стегите на приказната“

„Тајната состојка“ или „Крани“. Што ни носи оваа приказна, која е нејзината порака, намена, цел...? Па намерата ми е како и секогаш иста: да раскажам интересна приказна. Би било добро ако предизвикам емоции, ако ги натерам гледачите да ги преиспитаат своите ставови, ако се препознаат и се замислат, но пред сè ќе бидам среќен ако уживаат и се опуштат. Инаку приказната е за син кој сака да му помогне на својот татко, а преку тоа успева да си помогне себеси. Мала приказна е, полна со апсурдни ситуации, современа, некогаш смешна, некогаш тешка, но ветувам ќе биде забавна. Кои се оние допирни точки со претходните приказни кои ги имате реализирано? Колку длабоко сакате да навлезете во психологијата на карактерите за кои раскажувате, колку преку нив сакате ангажирано да ја прикажете реалноста во која живееме? Ликовите и приказната се двата двигатели на филмската нарација. Овој филм е повеќе граден преку приказната. На некој начин, ликовите се оформуваат притиснати од калапот на приказната, од нејзините клучни точки по кои нема враќање назад. Често се доби-

9

ва чувство како да немале друг избор, освен оној што го гледаме во филмот. Затоа не би рекол дека ми е фокусот на психологија на ликовите, иако таа може да биде изведена, реконструирана од дејствувањето на ликовите под присила на стегите на приказната.

За „вистинските прашања“

Дали модерното кино треба да претставува ангажирана уметност, со оглед на секојдневните турбуленции низ кои поминуваме? И во која насока (треба да) се движи македонскиот филм, а пропо критериумите кои треба да се задоволат за снимање на еден актуелен, европски филм кој треба да помине добро на фестивалите низ Европа? Дефинитивно, филмот треба да биде ангажиран. Меѓутоа, внимавај, има различни толкувања на терминот. Јас претпочитам суптилна ангажираност, ненаметлива. Филмот е уметност, а главната особина на уметноста е да ги поставува вистинските прашања, не да биде тезична и да дава одговори по секоја цена. Македонскиот филм има еден начин за успех: современи авторски приказни, критички настроени кон општеството во кое живееме, доволно евтини за да бидат остварени и ориентирани кон публиката, исто колку и кон критиката. Современиот романски филм е одличен модел. Ви посакувам успех! Благодарам. Текст: И. Анѓелков Фотографии: Е. Николова-Лиере

10

50 години

„Вкусот на праските“

Време за поинакво чествување

2015 година македонската книжевност уште со време, на почетокот од годинава, треба да си ја „запише“ и „зададе“ како време за чествување на романот „Вкусот на праските“ на Влада Урошевиќ. Затоа што овој роман од првичното објавување во 1965, цели педесет години наизменично се отфрла, се сака или засакува, антиципира книжевни крвотоци што ќе црвенеат низ артериите на националната книжевност децении подоцна, постои како „откритие“ што секоја книжевна генерација ќе го пронаоѓа одделно и засебно, како некогашен таен и дребен остров кој денес станал сигурно копно за „загубените“, експериментални и авангардни книжевни морепловци.

50 години

Книжевните чествувања во националната книжевност од поодамна требаше да пронајдат и да зададат нова форма, во духот на времето што го споделуваат нашите стежнати секојдневија. Не промотивна, не јубилејна, роденденска, наменска и стереотипна форма која веќе предолго „во мрак нè обвива“... Институционалното или индивидуалото истражување/проучување при кое неспорно се наидува на „Вкусот на праските“, никогаш нема да бидат демодирани како постапка/практика, но, од друга страна, чествувањето, исто така неспорно, треба да внесе повеќе креација, повеќе „проста и строга“ македонска, творечка форма на почит, особено кај автори и дела од форматот и провениенцијата на Влада Урошевиќ и „Вкусот на праските“. Најдобар одговор на вакви книжевни состојби и мигови може да даде или „ново читање“ или „ново (ис)пишување“. Бидејќи, во конкретниов случај, „новото читање“ на романот на Влада Урошевиќ веќе е направено (од Милан Ѓурчинов и текстот на Венко Андоновски во „Стожер“,.. преку повеќето подоцнежни текстови и од други автори), ни останува „новото (ис)пишување“ како една од можните, соодветни и примерени форми на почит во 21 век. Друштвото на писателите, Институтот за македонска литература, Министерството за култура, Македонската академија на науките и уметностите, дури, би можеле ваквите јубилеи, родендени и значајни мигови од книжевната и културната историја да ги одбележуваат со нарачка или уште подобро, со конкурс за „римејк“/ пренапишување на „Вкусот на праските“, на пример... Бездруго, ваква иницијатива може да се роди и индивидуално творечки, но за да се поттикне и да се осигура реализацијата во определен рок, најсигурен начин е тоа да го „сработи“ институција. Во контекстов совршено одговара парафраза од една од првите критики за „Вкусот на праските“ од Слободан Мицковиќ од 1965: „Ако полемизираме со оваа проза (под „проза“ сфатете што сакате!) би дошле во ситуација да дозволиме една баналност – да ја обвинуваме ластовицата за сето она што ѝ недостига за да биде врапче.“ Едно е сигурно и несомнено, поетскиот роман

„Вкусот на праските“ е ластовицата во современата книжевност веќе 50 години, ластовицата која тогаш била обвинета што не е врапче, а денес се смета за предвесничка на повеќе книжевни пролети одеднаш!

Игра што долго се игра

Специјален гостин на ова текстуално чествување на 50-те години на „Вкусот на праските“ е академик Влада Урошевиќ. За овие 50 години, му се оддолжи ли критиката на „Вкусот на праските“? Што е исто, што различно? Што болело - па зецелило, што зацелено - почнало пак да боли? В. Урошевиќ: Тоа беше 1965 и работите во односот литература-идеологија сè уште не беа расчистени. На скалата на вреднувањата врвно место заземаше романот „со тематика од НОБ и Револуцијата“. Да се пишува подолга проза за нешто што не се однесува директно на поновата историја беше дури бласфемично. Погледнете ги само насловите на романите објавени тие години и сè ќе ви стане јасно... Во тој книжевен контекст, вашиот модернизам не бил баш знаме за веење? В. Урошевиќ: Мојот модернизам или естетизам беше црвена шамија пред очите на оние што се залагаа за реализам како идеолошка категорија. Оттаму добив неколку крајно негативни критики. Од друга страна, пак, писателите од мојата генерација беа обземени од други идеи, мошне различни од моите, така што никој од нив не ме поддржа – некои се направија дека не го читале романот, други, пак, ми кажаа, усно, дека не им се допаѓа. И моите пријатели од „Разгледи“ како да беа подисплашени од мојата „безидејност“. „Вкусот на праските“ се најде во еден безвоздушен простор. Колку години требаше да почекаат и авторот и романот? В. Урошевиќ: Требаше да се почека дваесетина години да дојде првото позитивно вреднување – во „Историјата на поновата македонска книжевност“ на Милан Ѓурчинов. Потоа, уште дваесетина години требаше за да дојде текстот на Венко Андоновски, кој ги откри

Слободан Мицковиќ (1965): „’Вкусот на праските’ не донесува нов тематски тек кој ќе може да биде заразна преокупација на нашата литература, да се шири од книга во книга, од автор до автор. Тоа е едно сосема особено дело кое никој нема да се обиде да го следи – зашто, рековме, зад него не стои само еден литературен потфат туку едно своевидно, целосно сфаќање на литературата.“ Георги Старделов (1965): „Иако ‘Вкусот на праските’ е дело кое прво во нашата литература носи еден вид метафизички проблеми во прозен облик, сепак, тоа е пред сè литература и тоа токму оној вид литература кој токму со својата литературност обзема и понесува, зашто е пишувано артистички прегнантно, метафорички богато и сугестивно во експресијата на кажувањето. (...) Меѓутоа, парцијалноста, нецеловитоста, фрагментарноста, неконсеквентноста, недореченоста итн. кои лебдат над познавањата што за животот и светот ги донесува ‘Вкусот на праските’ го довело Влада Урошевиќ до екстремни заклучоци. (...)“. Венко Андоновски (1998): „Во романот ‘Вкусот на праските’ отсуствува сижето, за сметка на поетското, кое се користи како средство со кое се укинува времето и се уништува дејствието, што ја промовира тенденцијата за колажирање (а со тоа и го навестува постомодернизмот!)“. Лидија Капушевска-Дракулевска (2004): „’Вкусот на праските’ го антиципира оној модел на ‘арс комбинаторички’ прозен дискурс кај нас, кој својата вистинска афирмација ќе ја доживее две децении подоцна, во рамките на постмодернистичката ориентација.“

11

12

50 години

„Вкусот на праските“ елементите на постмодернизмот во мојот роман. Како што гледате, оваа игра долго се игра, според Васко Попа. Сето тоа време допираше ли гласот на читателите до вас? В. Урошевиќ: Секако, за сето тоа време добивав писма на непознати читатели, кои ми зборуваа за она што за нив претставувала книгата. Немам големи причини за незадоволство. Наместо брз и минлив успех, имав една извонредна сатисфакција во појавувањето на новите генерации за кои и беше напишано делото. И денес многу млади луѓе од книжевните кругови, родени доста години по излегувањето на романот, често ми зборуваат за тоа што им значела во младоста првата средба со оваа моја книга. Што му можат половина век и едно сосем променето Скопје на уметничко дело од типот на „Вкусот на праските“ каде што и онака просторот и времето во него се отворени, паралелно опстојуваат конкретните географски точки и имагинарните топоси, каде што прозата ја шмука сласта на поетската овошка... во долги редови, лепливи страници и совршено римувани голтки? В. Урошевиќ: Секако дека околу нас нештата се менуваат, често и со брзина, која не му одговара на нашиот вкус. Прашање е колку едно дело може да им се противстави на овие промени, кои никогаш не се безболни. Но, станува збор, сепак, за две слики – онаа на реалноста и онаа што е создадена во литературата. Ако во почетокот тие биле поблиски, со текот на времето, тие нормално се оддалечуваат. На крајот таа осамостоена слика продолжува да живее без да ја бара потпирката и поддршката на сликата во реалноста. Ако на читателот таа му помага да ги открие слоевите кои веќе не се видливи, можеме да бидеме сосема задоволни. Мојата проза ги содржи, се надевам, обележјата што ги носел овој наш град во времињата кога е настаната. Јас не пишувам за некаков апстрактен простор и апстрактно време, често – поаѓам од мошне конкретни сетилни дразби и во нивното пренесување на хартија се трудам да бидам колку што е можно поконкретен и попрецизен. Насловот на романот сака да го потцрта токму тоа, да покаже колку

Секако дека околу нас нештата се менуваат, често и со брзина, која не му одговара на нашиот вкус. Прашање е колку едно дело може да им се противстави на овие промени, кои никогаш не се безболни. Но, станува збор, сепак, за две слики – онаа на реалноста и онаа што е создадена во литературата. Ако во почетокот тие биле поблиски, со текот на времето, тие нормално се оддалечуваат. На крајот таа осамостоена слика продолжува да живее без да ја бара потпирката и поддршката на сликата во реалноста.

тие миговни доживувања го допираат самото јадро на смислата што го носи нашето живеење. Што мислите за „оживувања“, „пренапишувања“ на значајни дела од книжевната историја? Можен ли е генерациски творечки трансфер на дело од едно време во негов „римејк“/ пренапишување во друго време? Како би реагирале да се појави нов роман „Вкусот на праските“ во чест на 50-годишнината од вашиот прозен првенец (со или без варијација на насловот, со или без варијација на фабулата, со некој нов „земјотрес“, со некои нови Олга, Драган/Зоран)? Верувате ли во вакви творечки чествувања на значајни наслови? Дали е тоа кредит за отплаќање пред матичната литература или повеќе е влог во нејзиниот достоинствен континуитет? В. Урошевиќ: Пред десетина години еден млад романсиер ми кажа колку би било возбудливо да се напише еден „римејк“ на „Мојата роднина Емилија“, во едно ново Скопје и за една нова Емилија. Се разбира, го оставам тоа да го направи некој друг. Навраќањето кон литературните дела од своја, но и од други средини ваквите оживувања ги претвора во своевидна свест за континуитетот и за постоењето на другите слоеви кои му претходеле на она што сега било напишано. Можеме да надопишуваме врз палимпсестот на веќе испишаните страници, но можеме да свртиме и сосема нов лист. Прашањето на изборот лежи во самата природа на литературата – но, во секој случај таа мора да ја има способноста да открива нешто ново дури и во истите рамки. О. Ќорвезироска

(Бескрајна) занимливост

13

Најдолгите топоними на светот Должината на зборовите е или не е особеност на одделни јазици. Нашиот јазик спаѓа во вторите, во јазиците коишто не се карактеристични по должината на зборовите. Општопознато е дека, на пример, германскиот јазик според сопствените лингвистички правила, зборообразувањето го остварува со т.н. лепење на зборовите еден до друг. Топонимите, имињата на географските предели и места, најчесто имаат своја оригинална приказна чијашто срцевина е самата јазична форма со која се појавуваат низ времињата. Најдолгите топоними во светот ги обединуваат (мошне дескриптивно) значењата и симболите на местата што ги означуваат.

1. Банкок или... Скапоцен град на богот Индра Првото место за најдолгиот топоним на светот го зазема Тајланд. Оригиналниот назив на Банкок се состои од 163 букви кои се пишуваат слеано, без никакво растојание и слогова поделба. Следејќи го изговорот, тоа би изгледало отприлика вака: Krung Thep Mahanakhon Amon Rattanakosin Mahinthara Ayuthaya Mahadilok Phop Noppharat Ratchathani Burirom Udomratchaniewet Mahasathan Amon Piman Awatan Sathit Sakkathattiya Witsanukam Prasit. „Преводот“, за среќа, е многу покус: Скапоцен град на богот Индра.

„Преводот“ и не е којзнае колку кус: Место каде што Тамата, човекот со големите коленици кој се јазел и лизгал по стените голтајќи планини, познат како „земјојадач“, свирел на флејта за својата љубена. Пишувањето расказ, на пример, за оваа планина, би можело да трае колку и нејзиното име, кое самото по себе веќе е книжевна форма.

3. Збор-патоказ (раскажана географија) Името на едно гратче во Нов Велс го зазема третото место на необичниот „топонимски“ натпревар меѓу јазиците. Тоа гласи: Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwyll-llantysiliogogogoch.

Не ни помислувајте дека мештаните ја употребуваат целосната форма на градот во секојдневната комуникација!

2. Новозеландска планина со расказ-име Второто место според должината на називот го зазема името на една планина во Нов Зеланд: Тaumatawhakatangihangakoauauotamateapokaiwhenuakitanatahu.

Или: Црква на Св. Марија во долината на шумата на белите лески, покрај брзиот поток крај црвената пештера на светиот Тисилиј. Обидете се да замислите патопис од гратчето во Нов Велс, преку Банкок сè до врвот на планината во Нов Зеланд! Страници и страници текст би биле неопходни само за маршрутата... Да не зборуваме воопшто за можните доживувања од едно такво топонимско патешествие!

14

Медицината и новите технологии

Спој за свет без болка и страдање

Новите технологии и гаџети не можат да нè направат бесмртни, барем не сè уште. Но, можат значително да го подобрат квалитетот на животот, да помогнат во неговото одржување и лекување на болестите и повредите, а доколку природните „компоненти“ откажат, успешно да ги заменат симулирајќи ги нивните функции. Човекот од најстари времиња го проучува своето тело, промените кои настануваат и проблемите кои се појавуваат, притоа барајќи начин да ги излекува и поправи. На почетокот доволни биле знаењето и искуството на лицата кои го правеле тоа (некаде се свештеници, некаде врачови, некаде екими, за од пред неколку века да станат и официјално лекари), заедно со „мајката природа“ која ги снабдувала со тревки и масла кои служеле како лекови.

Повик на технологијата

Но, со текот на времето, тоа се покажало како недоволно. Потребно било понекогаш да се извршат и покомплицирани зафати (операции), да се реконструираат делови од телото или да се врати некоја оштетена или уништена функција. И покрај сите знаења и искуства, на помош морала да се повика технологијата. Последните 100 години сме сведоци на секојдневна пенетрација на најновите и најсовремени технологии и научни достигнувања кои сè повеќе наоѓаат примена во зачувувањето, а посебно во лекувањето на здравјето и благосостојбата на

луѓето. Ако на почетокот тоа беа појавата на антибиотиците и основните уреди за вршење едноставни оперативни зафати, денес зборуваме за нано технологија, 3Д печатачи на молекуларно ниво, роботизирани делови од тело директно поврзани со мозокот и останатите органи, како и заменски ткива и клетки кои им даваат втора шанса на болните, до неодамна осудени на смрт или на доживотен инвалидитет. Само да се набројат сите тие е невозможна задача, посебно заради фактот што додека го пишуваме ова се презентира некој од нив или започнува неговата примена во секојдневното лекување. Наместо тоа, ќе се обидеме само накратко да ги спомнеме некои од концептите и насоките на каде што се движи модерната медицина, тесно поврзана со технологијата и најновите научни достигнувања.

Нови органи и ткива

Иако како идеја е многу стара, сепак во последните декада или две, науката и технологијата доволно напреднаа за да може да се размислува за креирање заменски ткива кои нема да бидат отфрлени од примателот и кои ќе ја работат истата

Медицината и новите технологии

функција како и оригиналниот орган или ткиво. Почетокот на ова можеме да го лоцираме во моментот кога научниците открија дека со помош на матични клетки, во лабораториски услови, можат да креираат соодветни зачетоци на ткива и потоа да ги враќаат во телото на пациентот, очекувајќи нивна природна делба и создавање здраво ткиво. Но, паралелно со тоа, денес веќе на големо се експериментира со создавање вештачки, лабораториски „израснати“ ткива и органи. Работата најдалеку е стигната во креирањето на вештачката кожа, но научниците успеаја во лабораторија да создадат и ткиво на мускул кое е способно за контракции и исто реагира на биохемиски и електрични влијанија од надвор, како и вистинскиот мускул. Иако е рано да се зборува за пресадување на вакви мускули, сепак ова е огромен успех кога станува збор за создавање реална околина за тестирање на различни лекови и процедури, пред тие да бидат применети на пациенти. Сепак овде најголеми надежи се полагаат во 3Д печатачите. Она што некогаш служеше само за создавање идентични реплики од евтина пластика, денес полека станува принтер на кој може сè да се испечати. Молекуларни научници во лаборатории веќе почнаа да експериментираат со печатење основни низи на молекуларни соединенија, користејќи органски основи. Доколку доволно напредне оваа технологија, можеме да бидеме сведоци и на печатење основни ткива кои потоа ќе продолжат да растат во телото на примателот.

Импланти

Денеска, за разлика од не толку одамна, имплантите се многу помали, се поврзуваат директно за органите и природно се вклопуваат во телото, притоа не предизвикувајќи непријатности и проблеми на луѓето кои ги користат. Ако порано се користеа пред сè за срцето и коригирање на неговата функција, денес еден од главните акценти е ставен на обидот да се повратат целосно изгубените функции заради болест или повреда. Така, истражувачите од Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne

креираа растеглив имплант од тенка силиконска врвка и златни електроди кој се поставува на ‘рбетот и преку него се пренесуваат електрични импулси и лекови директно во нервите, а телото воопшто не го гледа како страно тело и не го одбива. Со овој имплант се очекува поуспешно да се лекуваат Паркинсовата болест, епилепсијата и повредите на ‘рбетoт. Кај глувците резултатите се одлични, а наскоро ќе се помине и на тестирање кај луѓе. Во овој контекст ќе ги спомнеме и мултимодалните влакна изработени од научниците на MIT кои се потенки од влакното на коса, а можат да се вметнат директно во мозокот и да ја снимаат неговата активност, поточно и попрецизно од кога било до сега. Според нивниот состав и големина, тие не се разликуваат многу од нервите, па така можат без проблем да работат во мозокот притоа испраќајќи точни информации, а во иднина спроведувајќи и медикаменти директно на оштетените подрачја за многу поефикасно и подобро лекување на болестите и оштетувањата во мозокот. Од оние „пообичните“ кои можеби не се толку револуционерни, но се мошне корисни, ќе ги спомнеме само Maestro System-от на американската Enteromedics и Cohlear од Државниот универзитет во Колорадо. Во првиот случај станува збор за имплант кој се вметнува поткожно во торзото и се поврзува со Vagus нервот кој е одговорен за комуникација на мозокот со гастроинтестиналниот систем. Со повремени блокади на таа „комуникација“ се намалува потребата од храна и се зголемува чувството на

15

ситост, па така пациентите со екстремна дебелина имаат нова алатка во борбата со килограмите. Вториот пак, имплант ќе им помогне на луѓето со оштетен слух, но на еден нов и поинаков начин. Се работи за имплант кој се лепи на јазикот и е во можност да препознае вибрации од звукот кои потоа ги трансформира во пецкање, кое пак, мозокот може да го препознае како збор. Оваа технологија е во зачеток, засега се работи само со доброволци кои за да почнат да ја користат треба прво да поминат интензивен тренинг од неколку недели и месеци.

За крај...

... тука се уште и надворешните протези и помагала кај кои е можеби и најголемото подобрување и напредок. Главна одлика на сите нив е што новите уреди се поврзуваат директно со нервите и останатите биолошки компоненти на човекот, примајќи команди од нервниот систем и овозможувајќи им на парализирани луѓе да проодат, оние со проблеми со гледање на прогледаат, а оние кои не слушале цел живот - конечно да ги слушнат првите звуци од надвор. Овие нови „гаџети“ поврзани уште и со различните „паметни“ парчиња облека или други надворешни уреди се вистинската комбинација и доказ за тоа како науката и технологијата, доколку бидат искористени на вистинскиот начин, можат да создадат еден поубав и повесел свет без болки и страдања. Г. Постоловски

16

MakNBA.net

Среќен десетти роденден, MakNBA!

Магијата од спортот и страста кон навивањето за кошарка ја држи оваа приказна на Енко и Шепард, основачите на MakNBA.net.

Oвие двајца пријатели десет години стојат зад блогот кој е врталиште за сите фанови на американската кошарка. За круна на годишнината им посакуваме еквивалентот на тројка од средина на терен „без коски”! Мој клуб: Кое е првото сеќавање на натпревар на НБА што ви паѓа на памет, на кој играч? Енко: Крајот на 80-тите со себе ја донесе и НБА на просторите на поранешна Југославија. Нормално, тоа беше далеку од она што го имаме сега, кога можеме да го гледаме кој сакаме натпревар, кога информациите ни се достапни во секој миг. Беше март 1989 и во рамките на „Неделно попладне“ даваа ВХС снимка од мечот кој се одиграл пред недела дена. Тогаш, Атланта против Чикаго, Доминик Вилкинс против Мајкл Џордан, Булси ги прегазија Хокси, а јас од тој ден почнував да се заразувам со НБА и со мојот нов омилен играч - Доминик. Шепард: Веројатно не сум разбирал премногу кога почнав да гледам кошарка во 1994, ама забивањата на Шон Кемп, фризурата на Родман и финесите на Хаким Олајџувон се првото нешто што го помнам од тоа време. Поконкретно, од тоа време добро се сеќавам на финалето во 1995, и трилер завршницата во која Ник Андерсон ги утна четирите слободни, а Кени Смит даде тројка за продолжение. Хјустон ги згази Орландо 4-0. Која е магијата на спортот? Енко: Магијата на спортот веројатно е една од оние работи кои не можаат да се дефинираат со една-две реченици. Спортот, а и кошарката, не трпат такви рамки и сите кои се занимавале со него, па макар и само рекреативно, знаат за каква „дрога“ станува збор. Шепард: За мене бар, љубовта кон НБА

не се сведува само на кошаркарската игра, туку многу повеќе на приказните на кошаркарите – оние успешните, и неуспешните. Многу бргу по моето заљубување во играта научив за гнасната бизнис страна и комерцијализацијата на спортот, што делумно ја намали мојата страст кон играта и самата лига. Но, од друга страна, почнав да дознавам за личните борби на играчите растени во најсиромашните делови на САД, во воени подрачја низ светот, луѓе кои страдале со повреди, физички и ментални болести, а кои стигнале таму каде што се, затоа што биле посветени, работеле напорно и никогаш не се предавале. Од друга страна, постојат и цела армија незнајни јунаци, кои не само што не успеале – па дури и пропаднале, и сведочат не само за суровоста на спортската индустрија, туку и на доминантниот економски ситем – и кои повторно својот „лек“ го наоѓаат во кошарката, како играчи, тренери или

преку пишување мемоари. На купче, сите тие наративи за мене се многу важен дел од моето созревање како личност. Како се променети лигата и спортот воопшто од кога почнавте да следите? Енко: Драстично е сменета кошарката во последните 20 години. Особено од аспект на физичката подготвеност на играчите. Конкретно кога е НБА во прашање од лига на центри сега имаме лига на бекови и крила. И тоа е така со години. Се игра побрзо на двата краја од теренот, а и во одбраната веќе нема „сечење глави“ кое поминуваше кај судиите во времето на Бед Бојс Пистонси или пак Никси на Пет Рајли. Шепард: НБА денес е поинтернационална од кога било – што се одразува и на културата и на начинот на игра. Во исто време, физичката подготвеност на просечниот играч е неверојатна. Во овие 20 години, имаше и низа промени на правилата – воведување зонска одбрана, санкционирање на хенд чекин фаули,

MakNBA.net

дефанзивни три секунди итн. Збирниот ефект е сосема поинаква кошарка од таа во 1990- тите: попаметна, помалку груба, потимска, и со помалку „хироу бол“ моменти. Ме радува што НБА покажува и сè поголема општествена одговорност. Како еден типичен американски спорт доби фанови во Македонија? Енко: Кошарката го нема тој проблем како на пример хокејот, американскиот фудбал и безболот, спортови кои, особено последниве два, се типични за САД. Во периодот кога се појави НБА на овие простори, кошарката и онака беше еден од најпопуларните спортови, така што лесно беше да се освои нова публика со оглед на сето она што го нудеше НБА од аспект на дотогаш невидена атракција. Шепард: Не би рекол дека е типичен американски спорт. Измислен е од Канаѓанец, а бргу по измислувањето се шири низ целиот свет, вклучително и во Кина, каде што на пример е омилениот спорт на комунистите за време на војната во 1940-тите. А во Македонија, мислам дека кошарката долго време има посебен статус, особено што бивша Југославија беше кошаркарска велесила. Како се најдовте и како решивте да пишувате заедно? Шепард: Јас имав блог, и Енко имаше блог. Двајцата пишувавме за кошарка. Стапивме во контакт, пиевме кафе во некогашен „Медиум“ зад Собрание, и ни текна дека наместо два засебни и маргинални блогови, можеме да направиме еден заеднички кој би бил многу поквалитетен. Останатото е историја. Енко: Со Анастас се најдовме онлајн во времето кога нетот сè уште беше реткост и кога друштвените мрежи сè уште беа во нечии глави и во нечии фиоки. И двајцата имавме свои блогови на блогер, се читавме еден со друг до моментот кога на Анастас му текна да ми предложи заедно да ја тераме во тие моменти NBA Macedoniа, која потоа луѓето ја дознаа и како MakNBA. Кој ви е најдраг, а кој најпопуларен пост? Енко: Писмото до Леброн Џејмс насловено „Драги Лебронтије“ објавено пред тој да ја освои својата прва титула со Мајами и серијата постови на Анастас од САД и посетата на „Куќата на славните“, дефинитивно се во кругот на најомилени и најпопуларни постови на МакNBA, иако е прилично тешко да се издвојат

Не би рекол дека е типичен американски спорт. Измислен е од Канаѓанец, а бргу по измислувањето се шири низ целиот свет, вклучително и во Кина, каде што на пример е омилениот спорт на комунистите за време на војната во 1940-тите. А во Македонија, мислам дека кошарката долго време има посебен статус, особено што бивша Југославија беше кошаркарска велесила.

17

само неколку од илјадниците постови објавени во последните 10 години. Шепард: Моите најдраги авторски, а можеби и најпопуларни постови, се репортажите од НБА натпреварите кои сум ги гледал во живо (во Бостон и Њујорк), и репортажата од Кошаркарската сала на славните во Спрингфилд. Да не постоеја блог-платформи и достапен интернет, како ќе ја ширевте „љубовта”? Енко: Ха, веројатно со некое печатено издание на МакNBA, идеја која и ја имавме во старт и која еден кус период прерасна во идеја за неделна получасовна ТВ емисија, Од овој проект успеавме да завршиме само најавна шпица и неколку сегменти пред сè да падне во вода. Шепард: Можеби ќе собиравме сликички. Дали ве препознаваат фанови на кошот во маало? Енко: Се случува, посебно помладите кои активно нè следат и се вклучуваат во дискусија со нас и со другите фанови на нашата Фејсбук страница. Шепард: Кошот на Вера е многу компетитивно маало, нема фанови, само ривали. Кој би ви бил во прва петорка кога би играле еден против друг? Енко: За тоа би морале да направиме еден драфт од луѓето кои од почетоците ја следат МакNBA. Кој и да биде во мојот тим - сигурно добиваме, а првиот пик е мој и со него го бирам Чоте. Шепард: Ќе ги извадам од пензија Брус Боуен, Попај Џонс, Слава Медведенко, Крег Ило и Чаки Еткинс и мислам дека Енко ќе го фати толку „мрско“, што веднаш ќе ја предаде утакмицата. Среќен десетти роденден! Како ќе прославите за 10годишнината и што посакувате? Енко: Фала и кај вас! Планови и идеи имаме еден куп, малку потешко стоиме со време и буџет за реализација на сето тоа. Секако, тоа што „родителите“ на MakNBA се во две различни земји, исто така не помага во целиот процес. Шепард: За 10-годишнината се надевам конечно ќе успееме да организираме баскет-турнир! К. Зографска

18

(Повеќе од) музика

Дуке Бојаџиев

Музика сама за себе и сама од себе Дуке Бојаџиев, македонскиот композитор и музички продуцент со њујоршка адреса, неодамна дојде во Скопје заради само еден концерт со Македонската филхармонија, но се врати назад со импресии од дури пет извонредни изведби.

(Повеќе од) музика

19

За неговата симфониско-поетска креација со наслов „Сон, верба, љубов“ се бараше карта повеќе, па така, освен публиката во главниот град на која беа приредени и две камерни репризи, во ова музичко задоволство уживаа и битолските и велешките музички вљубеници. Но, приказната не завршува тука, зашто следуваат концерти во Рим на деновите на македонската култура и со камерниот состав на Македонската филхармонија во Њујорк со настап во прочуениот Карнеги Хол.

За музиката, украсите, шумата и дрвјата...

Мој клуб: Концертот „Сон, верба, љубов“ изведен со Македонската филхармонија и вашите долгогодишни музички пријатели Исмаил Лумановски, Крсте Роџевски и Матијас Кунцли, ги соедини темите создадени за филмовите „До балчак“, „Сенки“, „Војната заврши“, остварувања на знаменити македонски режисери, но вклучи и композиции од вашиот авторски албум „Love is the way”(„Љубовта е патот“). Ова ваше неодамнешно претставување пред македонската публика, всушност, беше еден сценски обред во кој симфонискиот, камерниот и солистичкиот звук, проткаени со стиховите од суфистичката поезија (интерпретирани од извонредниот Васил Зафирчев), а облагодродени со воздишките од маѓепсаната публика, се преплетуваа на еден чудесен и несекојдневен начин, сликајќи уникатна повеќеслојна музичка приказна. Вие и во останатите свои проекти, независно дали станува збор за музика за филм, реклама, електро-акустичен перформанс или соло-албум, неизоставно создавате еден вид синкретични повеќедимензионални творби. Дали некогаш сте се запрашале, може ли мојата музика да опстојува сама за себе и сама од себе? Дали има доволен капацитет за независен креативен субјект? Д. Бојаџиев: Музиката мора да функционира без разлика дали е изведена само со пијано или пак со цел симфониски оркестар и видео поддршка. Мелодијата, темата е база и таа мора да функционира и во наједноставна форма. Тоа е секогаш единствениот и клучен услов. Но, секако дека при живите изведби важна улога игра и амбиентот кој додава на емотивното доживување. Дека мојата музика може да живее и соголена и лишена од симфонискиот раскош, потврдија и непланираните четири камерни концерти од последново македонско гостување, кои се случија на барање на скопската, битолската и велешката публика. Таа прозвуче и од голем филхармониски апарат, но и од мали камерни формации. На последниот концерт во Велес настапивме само јас и кларинетистот Исмаил Лумановски, заедно со нараторот Зафирчев и повторно ја постигнавме таа музичка вонвременска магија која е белег на моите концерти. Во последно време, сè повеќе се вртите кон корените. Дали мојот впечаток е точен дека за да се согледаат реално вистинските вредности на сопствената традиција е потребна и временска и географска дистанца? Дали требаше да заминете од Македонија за да се вратите на матицата на најискрен можен начин? Апсолутно да. Тоа му доаѓа некако како онаа „Не можеш да ја видиш шумата од дрвјата кога си внатре во неа“. И мене изгледа ми беше потребно да се дистанцирам и физички, но и творечки од македонската традиција, за потоа да се вратам и на секое ново враќање да откривам нешто ново.

„Македонски фолклорен идиом“ или?

Кон ова оди и уште една теза дека за да станеш славен дома првин треба да се потврдиш надвор. Дали сметате дека и вие ја делите таа „проклета“ судбина на останатите истакнати македонски уметници? Тоа е генерално судбината на сите уметници од сите мали земји од светот. Редовно се случува првин да те признае светскиот врв и дури потоа да дојдат домашните ловорики. Сметам дека ние имаме погрешна претстава за сето она што е таму некаде. И таму уметниците се соочуваат со помалку или повеќе слични проблеми како нашите. Не сме ние единствените ексклузивци на тој трнлив пат до ѕвездите. Нема рецепт, ниту правила за сигурен успех во

20

(Повеќе од) музика

Дуке Бојаџиев

музичката индустрија. Некои велат треба среќа. Точно е, треба среќа, но кога ќе дојде среќата ти треба да си подготвен за неа, професионално и психички, за да ја зграбиш. Затоа не чекај ја, туку работи и усовршувај се во она што најмногу сакаш да го правиш. Веројатно во прилог на ова одат и заблудите дека нашите музичари успеваат надвор единствено на картата „македонски фолклорен идиом“ или? За успех надвор од земјата воопшто не е потребен македонскиот призвук. Треба да си квалитетен, амбициозен и вреден. Најголемиот дел од музиката со која и од која живеам, нема врска со македонското. Таман работа во некоја наменска телевизиска реклама за американскиот пазар да ставам традиционален македонски инструмент. Обично нарачките доаѓаат со инструкции што се бара од композиторот, и тоа ретко е фолклорен елемент. Но мојата авторска музика, како и филмовите кои се тематски поврзани со ова поднебје се местата каде што е евидентно поголемо влијанието од традицијата. Во принцип не го сакам директното диктирање емоции со секој еден звук, не го сакам силувањето на расположенија туку носам суптилни музички решенија со кои сум убеден дека се постигнуваат посилни и подлабоки ефекти.

„Убиствен“ тим

Како ги одбирате соработниците? Ова беше еден „убиствен“ тим на соработници-солисти од дијаспората. Ќе работевте ли со кларинетистот Исмаил Лумановски, кој е дипломец на

престижната музичка школа „Џулијард“ и светски познат инструменталист со тембров раскош кој ги бои албумите и концертите на различни етно состави во светот, и со Крсте Роџевски, докторот со кадифен глас кој ги реинкарнира славните Манчевски и Бадев во исто време? Ќе беше ли олку убава соработката доколку не ви беа земјаци кои ви ги читаат замислите „на прва топка“? Со Крсте, иако се знаеме од медицината, почнавме да се дружиме во Њујорк. А дури по неколку години открив дека тој знае и да пее. Буквално ме изненади кога запеа песна на една приватна забава. Така неговиот глас веднаш си најде место дури на девет композиции од мојот албум „Love is the way“. Имав среќа што и Исмаил е од Македонија и што живее во Њујорк. Секако дека се зближивме и заради тоа, но пресуден е сепак неговиот специфичен талент и вонредна виртуозност. Се разбира дека кога живеете надвор ви треба тој сензибилитет кој го добивате од соработките со ваши луѓе. Но, и да не беа двајцата од Македонија, јас повторно ќе сакав да работам со нив, зашто станува збор за светски музичари, со врвни музички квалитети. Доказ дека за мене не е пресудно потеклото на соработниците е перкусионистот Матијас Кунцли, кој иако е од Швајцарија, еве заедно работиме веќе 15 години. Текст: Б. К.М Фотографии: Е. Николова-Лиере

Сп е ц и ј а л е н , п а т у в а ч к и г о с т и н

21

Ви Ченг Тан

Претседателот на Номадската Република Макчу Пичу, Перу

Ви Ченг, ми беше драго што се помуабетивме вака доцна во ноќта, за тебе барем, според локалното сингапурско време. Поздрав до сите среќници што ќе присуствуваат на следните сесии на вашето „Сингапур травел кафе“ за Бутан и Грузија. Многу би сакал да сум таму и да слушам и уживам и јас, но можеби за некоја друга сесија... Ајде сега малку да поразговараме за читателите на „Мој клуб“. За почеток, „нека влезе во записникот“. Се гордеам што те познавам и сакам нашето пријателство и заедничката желба за патување да ја споделам со читателите!

22

Сп е ц и ј а л е н , п а т у в а ч к и г о с т и н

„Рез“, Фатих Акин

В.Ч.Т.: Фала Роберт. И јас исто така. Кој е Ви Ченг Тан? Има ли свој друг идентитет, освен оној на личната карта – како граѓанин на Сингапур и онаа, самопрогласената титула „претседател на Номадската Република“? Јас сум само некој кој сосема случајно во животот се опседнал со патувањето. Секоја можност ја користам за да планирам за некое мое идно патување, макар некогаш и тие планови да не се остварат. Да, и покрај сите мои патувања, желбата да се посетат повторно некои места кои ми се допаднале останува. Или да посетам некои места во земји каде што сум бил, а местата сепак ми останале невидени. До сега два пати сум земал по една година пауза од работа само за да имам доволно време да ги посетам зацртаните дестинации. Но, сепак, сакам да кажам јасно и отворено – јас не сум некој вистински истражувач, не правам експедиции во вистинската смисла на зборот, не навлегувам во необележани територии на џунгли и не се качувам на највисоки планински врвови. Тие екстреми не ме привлекуваат. Јас сум само човек со работно место кое ми дозволува да заштедам доволно за да отидам во пристојни хотели, да јадам добра храна, да користам јавен транспорт за да стигнам до зацртаните места што сакам да ги видам. Едноставно, јас сум еден човек кој успеал да види повеќе од најголемиот број луѓе и имам среќа да живеам живот во кој можам постојано да планирам и да го правам она што најмногу го сакам – патувањето! Чекај, чекај малку, Ви Ченг. Скромноста паметам дека ти е доблест, но, те молам. Си бил речиси во СИТЕ земји во светот, на секој континент и не ми беше поентата да те претставам како еднаквиот меѓу нас, туку како многу попрошетан. Упорноста, храброста и желбата да се посетат 176-те земји признати од ОН, 6-те де факто-земји и 35-те територии,.. сите тие познати и непознати места, навистина е неверојатно постигнување. Ајде сега да ја оставиме скромноста во твојот патувачки багаж – носи си ја со себе кога ќе кинисаш повторно на пат... Ајде.

Карал, Перу

Пирамидата на месечината, Трухилјо, Перу

Романсата на патувањето

Знаеш, Ви Ченг, во последно време ме мачи една мисла: и најегзотичните места во светот поради сè погалопирачката глобализација стануваат некако помалку егзотични: сè повеќе насекаде ги забележувам истите облеки, истите брендови на ресторани, шопинг центри, навики, музика, интернет... Дали и ти си загрижен за ова? Дали сето ова ја убива романсата на патувањето и откривањето? Или можеби мислиш дека сето тоа нè прави нас луѓето – жителите на оваа планета, поблиску еден до друг? Што мислиш, што ќе се случи со спојувањето на културите? Дали тоа би создало една малку здодевна светска монокултура или еден огромен шарен мозаик од различни култури? Навистина, малку е вознемирувачки да се видат истите глобални синџири како се појавуваат секаде и со тоа некако

ја убиваат уникатноста на тие непознати места. Сепак, мора да сме реални – луѓето насекаде во светот сакаат да ги имаат убавите нешта во животот. Не можеме да ги мешаме назадноста и сиромаштијата со егзотиката. Луѓето насекаде ги сакаат и подеднакво ги заслужуваат модерните угодности, достигнувањата на технологијата, егзотичните кујни од светот, и секако да се поврзат еден со друг и со целиот свет. Само се надевам дека сите луѓе ќе ги прегрнат сите овие модерни нешта, а сепак ќе умеат да ги зачуваат клучните аспекти од нивната традиционална култура. Јапонија и Кореја се добри примери на земји кои се и супер модерни, а во исто време нивните граѓани се горди на својата култура и прават сè што можат за да го зачуваат наследството од своите предци.

Сп е ц и ј а л е н , п а т у в а ч к и г о с т и н

Ртот на до братат

23

Кога не патува... ... Ви Ченг Тан е деловен консултант на компании во Сингапур и предавач на теми од финансиите на универзитетите во Сингапур. Има работено во многу големи британски и германски банки и инвестициски фондови. Освен академските и деловни интереси за аквизиции и спојувања, управување со деловни субјекти и сл., многу го интересираат и следниве работи: Централна Азија и Патот на свилата, Балканот и поранешниот СССР, прашањата за националностите и племенските заедници низ светот, империјализмот, кинеската дијаспора, таоистичките божества низ Азија, текстилот и везовите низ светот. Автор е на четири книги со патописи: „Вуду кралства и сомнителни места“, „Егзотични земји и сомнителни места“, „Жаришта и сомнителни места“ и „Гренландските ловци на фоки“. надеж, ЈАР

центар на мојот свет е место каде што специјално одам барем еднаш годишно за да се разгалам со нивата вкусна храна... Своевиден врв ми е и мојот град Сингапур каде што мешаните култури создале исто такви, одлични мешавини на превкусни специјалитети.

„Ја прифаќам твојата покана!“

Харгеиса, Сомалилан д

Може ли фактографски да ни ги наброиш твоите омилени дестинации во целиот свет во категории природа, култура, храна? Најмногу сум уживал во природата на канадските карпести планини (Canadian Rockies): поради неверојатно чистиот воздух, недопрената природа и дивината. За култура би ја одбрал Индија: егзотичните места во многу бои, прастарата мудрост на нивната култура е толку богата и разнолика – навистина не престанува да ме инспирира. Што се однесува до кулинарските дестинации – веројатно на врвот како „најжешка“ ми е Тајланд – кој, иако не е голема земја, има многу диверзитет во стиловите на готвење од регион до регион, поради различните состојки во нивните специјалитети. Главниот град Бангкок, како главен кулинарски

Веројатно се сеќаваш на твојата посета на Македонија, пред некои 15-тина години. Знаеш, Скопје изгледа сега прилично поразлично од тогаш кога ти беше овде, треба да дојдеш пак па да те однесам да посетиш и некои места за кои ти зборував. Како им ја опиша Македонија на твоите пријатели во Сингапур? Ама искрено, те молам, без дипломатија. Во кратки црти за Македонија раскажував како за една мала земја (иако е доста поголема од Сингапур), со фасцинантна и многу стара историја, изненадувачки голем број разнолики пејзажи и восхитувачки глетки, и веројатно едно од најважните работи, колку и да ти звучи дипломатски – многу гостоприемливи луѓе! Би сакал повторно да дојдам во Македонија наскоро – ја прифаќам твојата покана, ете да знаеш! Ви Ченг, можеме да зборуваме на темата патување доволно за да ги пополниме сите страници на магазинов, не се сомневам во тоа, но некако мораме да го заокружиме разговоров наменет за страниците кои се резервирани за репортажи и патописи... Еве, јас завршувам со едно прашање кое гледајќи наназад кон твоите веќе децении неисцрпни патувања мора да ти е кристално јасно - која е најважната лекција што ја научи за време на твоите недобројни патешествија? Живееме во свет на толкава разноликост, а во исто време има образец кој се повторува: луѓето секаде сакаат да живеат убав живот и за тоа работат навистина напорно и во суштина сакаат тоа да го постигнат со искреност и чесност. Научив да ги игнорирам вештачки наметнатите разлики создадени од религиите и културите – сите ние сме навистина едно исто. Да се разбираме меѓусебно и да ги цениме различностите кај другиот за да можеме да го направиме овој свет едно помирно заедничко место за живеење. Текст: Р. Смилески Фотографии: Ви Ченг Тан

24

Театар

Дениз Абдула

Два занаета

Наш театарски гостин е Дениз Абдула, момчето кое е дел од плејдата млади актери кои сигурно чекорат кон успешни креации на најзначајните ликови на театарската и филмската сцена во Македонија. Дениз Абдула, дипломиран актер на ФДУ Скопје, во својата кариеера веќе ги запиша соработките со мајсторите на филмот: со Столе Попов во „До Балчак“, со Игор Иванов-Изи во „Соба со пијано“, со Раде Шербеџија во „Ослободување на Скопје“... Тој зад себе има и повеќе театарски улоги на театарската сцена во кои внесе доволно добра енергија и шарм за да го привлече нашето и, секако, вниманието на публиката.

Добар човек, добар актер

Мој клуб: Да се биде добар актер воопшто не е лесно, а да се биде добар човек - уште потешко... Кои се твоите дефиниции за овие два „занаета“? Д. Абдула: Да се биде добар човек е убаво чувство и доблест. Познавам добри

луѓе, но, за жал, тие сè повеќе се реткост. Јас искрено настојувам да бидам добар човек, но понекогаш поттикнати од некоја ситуација стануваме полни со гнев и за жал мразиме наместо да сакаме. Тешко е да останеш добар човек во континуитет, ама сепак се трудам повеќе да сакам отколку да мразам. Да се биде добар актер, пак, секако не е лесно, но од процес во процес се трудам да го достигнам и тоа колку можам. Мислата „Ако ми го одземете актерството, ќе престанам да дишам“ припаѓа на Ингрид Бергман,.. имаш ли ти некоја своја слична реплика? Нормално е кога во животот губиме нешто блиско и значајно да се посветиме на она што ни преостанува, а тоа е љубовта кон работата. Така наоѓаме причина да

продолжиме да живееме или, според Бергман, да дишеме. Таа многу рано останува без родители и веројатно сета нејзина љубов е насочена кон актерството. Работата и љубовта кон тоа во што сме вешти, мислам дека се најважните работи за развојот на секоја професија.

Повелете да се запознаеме: јас сум Санчо Панса...

Филмот и театарот се двајца најдобри другари, но, сепак, многу различни... Раскажани ни за твоите највозбудливи сцени во дружбата со „нив“… Тешко е да одберам. Има повеќе процеси кои ми се драги. „Грдиот“, дипломскиот испит на Ивана Ангеловска, „ Фирма“ на Нела Витошевиќ, „Животот на Молиер“

Некаде…

на Александар Поповски , од филмското искуство ќе гo издвојам: „Лимонада“ филм на Али Алтај што беше снимен со 80 статисти во една дива рурална средина. „Со кого си - таков си“ е омилената изрека на Санчо Панса , а твојата најнова театарска креација во МНТ е токму овој лик. Сподели со нас малку приватност околу подготовките и донесувањето на сцена на претставата „Да тргнеме, сењор“... Имавме убав процес на соработка, по малку напорен, но мислам дека и јас и екипата уживавме во него. Работевме два месеца на актерската игра и на музиката. Повелете во МНТ и ќе видите колку сме успеале.

25

„Да трнеме, сењор“ Ова е претстава по текст на Ана Ристеска во режија на Нела Витошевиќ и е дел од најновиот репертоар на МНТ. Станува збор за интимна приказна во која публиката може да пронајде своја сопствена нота на славење на животот преку емотивниот дијалог на сцената. Дениз Абдула како Санчо Панса со својот перформанс и заложба во претставата дава особена светлина на приказната која на момент можеби и вистински ќе ве растажи. Во прегратка со театарот од она што го вели публиката, изгледаш мошне привлечно. Какви се релациите со љубовта кон музиката, видовме и дека талентирано музицираш? Завршив во средното музичко училиште „Илија Николовски-Луј“, на отсекот инструментал - гитара. Иако веќе подолго време не се занимавам професионално

со музиката, не заборавам на гитарата во ниеден момент и секогаш кога имам слободно време свирам, па ете, се случи да ја донесам дури и на сцената на МНТ. Целиот свет е театарска сцена, што велиш – би дишеле ли почист воздух ако почесто глумиме во нашето секојдневие? Во буквалната смисла на зборот, ние дишеме загаден воздух. Но, мислам дека ако луѓето глумат во секојдневието, тогаш ќе се справуваат со уште позагаден воздух и, за жал, уште долго светот ќе биде „театарска сцена“.

Нема возење во петта без ремен

Каде продолжува твоето актерско патување по ова интервју, се надевам дека нема да возиш во петта без сигурносен ремен? Никогаш не возам во петта брзина, и а сигурносниот ремен е задолжителен! Следно нешто на што треба да се посветам е краткометражниот филм „Роденден“ на Косара Митриќ,и претставата „Пинтер“ на Нела Витошевиќ во охридскиот театар. Рашела Г.

26

Филм за кој се зборува

„Човек-птица“/Birdman

Популарноста е малата, промискуитетна роднина на престижот

Филмовите како Birdman се ретки. Уште поретки во скопските киносали. Иако насловот можеби навестува дека е адаптација на стрип на Марвел, всушност е еден од најпровокативните и траги-комичните филмови на годината. Тешко е Birdman да се дефинира жанровски, бидејќи конвенционално не се вклопува во ниту еден жанр. Но, Алехандро Гонзалес Ињариту го преферира тоа. Знае како да ви го „помати“ умот, и овојпат тоа го прави исклучително добро. Но, за него подоцна. За почеток... Мајкл Китон во Birdman е Риган Томпсон. Пропадната екс ѕвезда од Холивуд. Некогаш тој бил Birdman - сакан акционен херој. И по декади поминати во неуспех, тој ќе се врати на „основите“, во обид да си ја поврати репутацијата, и кариерата. Па затоа ќе ја адаптира, режира и глуми во „За што зборуваме кога зборуваме за љубовта“ (What We Talk About When We Talk About Love), кратката приказна од Рејмонд Карвер на Бродвеј. Амбициозен проект, но луѓето околу него во деновите до премиерата, нема да помогнат приватниот и

Наслов: Birdman or (The Unexpected Virtue of Ignorance) Режија: Алехандро Гонзалес- Ињариту Сценарио: Алехандро Гонзалес- Ињариту, Николас Џакобон Улоги: Мајкл Китон, Едвард Нортон, Ема Стоун, Наоми Вотс, Зак Галифијанакис… Времетраење: 119 мин. Година на издавање: 2014

Филм за кој се зборува

27

професионален живот да се подобри: „Џанки“ ќерката Сем (Ема Стоун), бремената девојка Лора (Андреа Рејзенброу), адвокатот/ агент Џејк (Зак Галифијанакис), „метод актерот“ во претставата Мајк Шајнер (Едвард Нортон)..., а и театарската критичарка Табита (Линдзи Данкан), која нема преголема почит кон транзицијата на холивудските ѕвезди на Бродвеј...

Флерт со клишето

Можеби режисерот Ињариту планирал Birdman да биде сатира на самата професија, но има нешто многу поискрено во неговиот приказ од само „разголување“ на актерите. Таа, искреност е толку прозаична и „in your face“, што дури боли да се гледа. Искреноста можете да ја барате во сите ликови. Сите флертуваат со самото клише кое ние го знаеме за актерите, но не сме далеку од вистината дури и во клишето. Да го земеме за пример Риган. Тој е секој актер од Холивуд над 50 години кој некогаш значел нешто во тој град, а сега под „изговорот“ дека сака да се врати на корените, т.е. на театарот, сака да докаже дека сѐ уште е некој. Не толку за валоризција и лична сатисфакција, туку по долго време да се почувствува „сакан“ и релевантен кај публиката. Свет кој го заборавил, а тој и го заборавил него. Исплашен од заборав, ќе прифати да ја дели сцената со уште едно „подвижно клише“ Мајк Шајнер (Едвард Нортон). Вид кој полека изумира во Холивуд, но сè уште може да се најде на Бродвеј. Знаете „метод актерите“ се полни со суета, тоа се оние кои попријатно се чувствуваат во ликот кој го глумат, оние кои стануваат ликот. Но, мора да се признае, во ликот на Мајк се наидува на поискрен мотив за она што го прави. Едноставно, нема потреба од скриени агенди за тоа што сака да го добие од претставата. Тој не сака да си ја врати почитта од колегите, публиката, затоа што никогаш не ја ни изгубил. Знае дека е добар, и едноставно сака да биде во претставата само затоа што сака да глуми. Ништо друго не го интересира, или, кажано со реплика од самиот филм - „Популарноста е малата, промискуитетна роднина на престижот“ .

Перформансите на карактерите (двочасовен сон)

Китон и Нортон ги даваат перформансите на своите кариери и токму тоа е убавината на овој филм. Сите актери преку своите улоги добиваат шанса да „покажат што знаат“ во дозирани сцени, колку и да се споредни. Ема Стоун како Сем, ќерката на Риган е фанстастична, Наоми Вотс, како Лесли, една од актерките во преставата, а и Зек Галифијанакис како агентот/ адвокат на Риган е маестрален.

Ињариту на сите им дава шанса.

Но, колку што фасцинираат перформансите во Birdman, двојно повеќе импресионираат Ињариту и кинематографот Емануел Лубезки зад камерата. Кај Birdman, реалноста и фикцијата се толку испреплетени што кога го гледате, имате чувство дека гледате една долга поврзана целина без прекини. Или како да гледате двочасовен сон, всушност. Актерите често ги гледаме како се движат низ ходниците на театарот како низ лавиринт со чест фокус на камерата на тилот и грбот на ликовите. Овој стил не е конфузен или вознемирувачки. Напротив. Знаеме дека Ињариту си ги милува долгите сцени без сечење, а тука камерата со фокусот на лицата на самите актери е уште еден лик кој ни помага да „влеземе“ во филмот: невидлив, но многу ефектен. Ако кон сево ова се додадат одличните специјални ефекти во сцените со „супер моќите на Риган“ и одличниот саундтрак од џез музичарот Антонио Санчез, веќе го имаме еден од најдобрите филмови, со мала доза на претенциозност,.. колку само Ињариту да ни покаже дека (му се) може. Не дека не знаевме, но убаво е да ја видиме потврдата. С. Лазаревска

28

(Шарен) поглед на светот

Сузи Клик

Еклектичен меѓукултурен стил

Малкумина можат да го погледнат светот со широко отворени очи, да ги препознаат убавините и безгрижно да ја прегрнат неговата разноликост. Еден таков космополитски дух е дизајнерката Сузи Клик, чиишто креации ги слават уникатноста и единственоста на различните традиции и култури во светот, притоа обединувајќи ги за да блеснат со сета своја убавина. Како дете, Сузи Клик со воодушевување ја гледала својата баба како со умешност создава фустани од навидум грдите вреќи за брашно. Тоа ќе ја разбуди нејзината креативност и ќе ја натера првин во свои креации да ги облече малите куклички, подоцна, кога ќе ја добие својата прва Сингер машина, за да ја сошие и првата облека за себе.Тоа ќе го означи почетокот на нејзиното лично патување во светот на дизајнот. Ќе продолжи да пишува текстови за мода во средношколскиот весник, а подоцна ќе ги заврши и мастер студиите за облека и текстил на техничкиот факултет во Тексас. Ќе следат триесетина години работа како дизајнер за имиња како Вранглер Џинс и Леви Штраус, конечно, во 2001 год., за да го послуша својот порив и да ја основа компанијата за облека која гласно ќе говори за

Сузи Клик и она што значи нејзина естетика, љубов кон уметноста и патувањата, како и потребата за уникатност, единственост.

Шареноликоста на светот како инспирација

Внатрешната потреба да трага и да ги осознава дури и најдалечните катчиња на Земјината топка, ќе го збогатат нејзиниот дизајнерски поглед, изострувајќи ѝ го чувството за набљудување, дури и на најситниот детаљ. Освојувајќи еден нов свет на бои и форми, Сузи ќе создаде својата дизанерска филозофија, којашто самата ја насловува „еклектичен меѓукултурен стил“. Со филозофијата и со стилот ги чествува потеклото и минатото, истовремено спојувајќи ги со сегашноста во еден современ, уметнички, мултиетнички дизајн. Од многуте патувања во Египет,

Тајланд, Гватемала , Мексико, Мароко , Шкотска, Узбекистан, Бали, Перу,... Клик се враќа со мноштво рачно изработени ткаенини, оригинални декорации, како и недобројни идеи, кои подоцна мајсторски ги спротивставува меѓу себе, создавајќи нешто сосема ново и модерно. Во дизајнерското ателје на Сузи Клик има фустани, марами, кошули, јакни, капи и торбички,.. кои претставуваат хармонична мешавина на најубавото од многуте земји и традиции. Поглед кон само едно парче, нѐ носи на сосема различни страни од светот. Така, нејзиниот „бахмал-џакет“ е изработен од кадифе од Узбекистан, свилена постава и декорации од јагнешка кожа од Монголија. „Нага-туниката“, пак, е составена од ткаен материјал од племето Нага во Бурма и Индија, рачно изработен вез од Перу и

(Шарен) поглед на светот

рачно боени индиго ракави од Мали. Тука се и „мароканската марама-таписерија“ која Клик ја украсува со декоративни фрагменти во вид на огледалца од Гујарат,а и „ча-ча Мали-кошулата“ која е составена од индиго материјал од Мали, украсна свила од Индија и декоративен вез од Авганистан. Навидум спонтаните миксови на бои, шари, форми,.. всушност се мајсторски избрани делчиња на колажот каде што сѐ си има свое совршено место и значење. Сузи Клик на овие интернационални парчиња им дава еден нов, современ крој, кој не само естетски, ами и функционално, се вклопува во животот на денешниот човек. Разнобојните уметнички парчиња на Клик го наоѓаат патот до гардероберот на оние за кои самата вели дека „сакаат да бидат забележани по нивниот стил, да се издвојат од толпата, да се искажат себеси и отворено го прифаќаат она што го носат длабоко во себе“.

29

Подарок за повеќе животи Рачно везеното палестинско традиционално (тексиру) палто, кое мајка го добива како подарок од нејзиниот сопруг по враќањето од воена должност од Египет, ќе остави силен впечаток на Сузи, а воедно ќе го означи она што подоцна ќе стане и нејзин дизајнерски потпис. Палтото изработено од сјајно црно кадифе прекриено со везови во металик боја, ќе го поттикне нејзиниот интерес за различните племиња и нивните култури, ткаенините и орнаментите кои народите ги користат за украсување на традиционалните носии, како и восхитот за нивната умешност да создадат таков неверојатно уникатен спој во секоја од нив.

„Моќта на украсувањето“

„ Облечете се секој ден како да е празник!“, велела уметничката легенда Фрида Кало, а овие зборови ќе станат мото и на Клик, но и она што значи нејзин личен стил и дизајнерска естетика. Клик е импресионирана од Фрида и моќта на уметничката, која преку својот оригинален стил на облекување на извонреден начин го слави своето родно Мексико. Таа зрачи со самоувереност и е синоним на токму онаа „женска моќ“ во којашто Сузи Клик силно верува. Тука е и симболот на Девицата од Гвадалупе, која е исто така постојана инспирација на Клик и која ја персонифицира нејзината љубов кон бојата, текстурата и моќта на жените. Во релација со дизајнот и жената како негова вечна муза, Сузи е импресионирана и од делата на Пол Поаре, кој во 20-тите години, во Арт-деко ерата, го ослободува женското тело од тесните и неудобни корсети, создавајќи ја за тоа време несвојствената силуета на лелеави кимоно дизајни на фустаните. Неговите креации се ишарани со ориентални мотиви, што исто така се поклопува со дизајнерската естетика на Клик. Дизајнерската порака, како и пораката дека преку облеката жената може да блесне со сета своја самоувереност и моќ, Клик ја пренесува преку својот блој, кој соодветно е насловен како „Моќта на украсувањето “ - www.powerofadornment.com, заедничко дело со нејзината долгогодишна пријателка и истомисленичка Грешен Шилдс, која работи како дизајнер на оној интересен и ори-

гинален накит кој најчесто се јавува како декорација на дизајните на Клик. „Моќта на украсувањето“ говори за интересните патувања на двете дизајнерки, нивните заеднички доживувања, но истовремено е и модна хроника на нивниот личен стил и креативна експресија.

Сузи Клик, стилска икона

Водена од максималисктичката филозофија дека „повеќе е подобро“, Сузи Клик создава извонредно креативни, стилски секојдневни комбинации. Смелите мешавини на бои, принтови со сета нивна театралност наликуваат на оние на нејзината модна муза, познатата Ајрис Апфел, препознатлива по веселиот колоритен стил и големите очила во силни бои и тие сѐ повеќе стануваат предмет на интерес на модните блогери насекаде низ светот. Покрај за нејзините претпазливо избрани уметнички, креативни парчиња облека, она за што со воодушевување пишуваат светските блогови, е и начинот на кој таа го уредува својот

дом и љубовта со кое е создадено секое негово катче. Пространиот дом во шпански стил од 20-тите години, во Лос Анџелес, кој Клик го дели со својот сопруг, уметникот Дејвид Б. Луис, е парче уметност сам за себе. Исто како и во своите дизајни, Клик и „дома“ создава магична комбинација на бои, текстури и принтови, инспирирани од нејзините егзотични патувања. Ѕидови украсени со уметнички слики на Дејвид , со фолк уметност, декоративен мебел и кутии, килими и простирки кои Клик ги носи од нејзините патувања, индијански грнчиња , а тука се и двете простории посветени на нејзините музи, Фрида Кало и Девицата од Гвадалупе... Домот на Клик, како и нејзината облека, се видлив резултат на сите оние нешта однатре што ја движат и поттикнуваат да твори и да создава. Ц. Беличанска

30

Тенис

Зоран Поповски

Ѓоковиќ, Федерер и Надал се вистински џентлмени! „Има голема разлика кога им судиш на врвните светски тенисери. Тие ретко, многу ретко дискутираат со судиите, дури и кога ќе видат дека некој судија, особено линиски, згрешил“, вели меѓународниот македонски тениски судија Зоран Поповски, кој им има судено на речиси сите тениски ѕвезди на Гренд слем турнирите. Мој клуб: Судискиот повик е нешто што е познато во тенискиот свет, но не и пошироко. Трнлив е патот до звањето меѓународен тениски судија. Низ каква сè едукација моравте да поминете за да стигнете до тоа ниво, во што, всушност, се состои тоа учење? З. Поповски: Не е тешко да се стане тениски судија, но многу е тешко да се стане врвен меѓународен тениски судија и за тоа треба време, многу труд, пожртвуваност и посветеност на тоа што се работи. Обуката за тениски судија има неколку нивоа во вид на школи со теоретски и практичен дел од познавања на тениските правила и кодексот за однесување. Со положување на тестовите и одлична оценка од практичниот дел, ги поминувате првото и второто ниво и понатаму веќе можете да судите на меѓународни турнири. Потешкиот дел допрва доаѓа, а тоа се учества на турнири, кои, за жал, ги немаме во Македонија и стекнување искуство, односно јас велам реално знаење за тениската игра и усовршување како линиски и како главен судија во стол. Но, може ли да се научи како да се испрати сервисот, да речеме, на Иво Карловиќ, кој сервира од „петиот кат“ со преку 220 km на час, или, пак, мора да имате и некакви предиспозиции, дарба за тоа? Јас велам, сè може да се научи во животот, па така и да се биде судија, но да се научи како да гледаш и тоа точно да видиш сервис кога сервираат преку 220, па и 240 km на час треба да имаш нешто повеќе.

Дали е тоа дарба, чувство или нешто друго,.. не можам точно да дефинирам. Но, во светската тениска федерација оценија дека јас такво нешто поседувам и за тоа добивам покана да учествувам како линиски судија на сите големи турнири во светот. Поради тоа и сум бил судија на олимписките игри во Лондон и Атина и сум судел во финалните мечoви на многу турнири, а и на завршниот Мастерс Куп турнир, кој сега се игра во Лондон и на кој настапува елитата - најдобрите осум светски тенисери. Бев поканет уште во 2004 година во Хјустон во САД на тој последен турнир во годината каде што играат осумте најдобри во светот за таа година.

Велат дека да се биде меѓународен тениски судија е рамно на одрекување на еден врвен играч, дека бара страшна жртва. Што мислите вие за тоа? Да се биде меѓународен тениски судија бара одрекувања и жртва, но има и свои предности. Некогаш си постојано на пат и во движење, исто како и врвните играчи, но затоа некогаш имаш можност да видиш и да прошеташ низ места кои никогаш не би ги видел ниту посетил како турист.

Вжештени наспроти ладни глави

Бевте линиски судија на Родлејвер арената во Мелбурн во ланското финалето меѓу Ѓоковиќ и Мари. Сте му

Тенис

суделе и на големиот Роже Федерер, Шарапова, На Ли... Имавте ли некое негативно искуство, некаков конфликт со нив? Влијае ли некогаш нивната нервоза на вашата концентрација? Сум им судел буквално на сите најдобри тенисери и во машка и во женска конкуренција што учествуваа на неофицијалните светски првенства во тенис последните 15 год - Гренд слем турнирите Австралија Опен, Роланд Гарос, Вимблдон и Ју-Ес Опен. Исто така сум учествувал и на сите поголеми турнири во Европа, Америка и Азија. Дел од врвните тенисери, еве како да речеме, бившиот светски рекет број еден - Роже Федерер, имаат респект кон мене, а особено откако излезе „челенџот“, односно проверката на одлуките на судиите. Кога им судиш повеќе пати, кога се сретнувате на разни светски турнири, тие почнуваат да ви веруваат и стекнуваат доверба во вас. На некој начин, почнувате интензивно да се дружите, оти се гледате почесто со нив отколку со семејството дома. Има голема разлика кога им се суди на еден Федерер, Надал, Ѓоковиќ... Тие ретко, многу ретко дискутираат со судиите, дури и кога ќе видат дека некој судија, особено линиски, згрешил. Тие се вистински џентлмени. Сепак, има и такви кои безобразно реагираат. Не само кон судиите, туку и кон децата кои собираат топчиња. Обично има доста познати тенисери кои ни дофрлуваат, нè пцујат и негодуваат на наши одлуки, како што во одредени ситуации се однесувал, да речеме, Енди Мари. Но, откако ќе завршат мечевите и ќе им се изладат главите, тие се извинуваат. Од друга страна, пак, мора да разбереме дека нормална е таа нервоза кај најдобрите тенисери на светот. Наградите за првите места се сè поголеми, престижот, исто така. Потоа атмосферата, медиумската популарност го прави сè поголем притисокот кон тенисерите и судиите. Сега целата атмосфера на големите турнири за мене е веќе рутина, но не беше така на почетокот, кога стравував да не направам некоја грешка.

Топчето е исто!

Можно ли е да се направи некаква диференцијација меѓу судењето на мажите и на дамите? Има разлика помеѓу судењето на мажите и на дамите, од причина што тенисот што

го играат е различен, пред сè поради физичките предиспозиции. Но, на крајот сè се сведува на една суштинска работа. Топчето е едно исто и може да биде во поле, или да биде надвор од теренот, и најважно е да се досуди правилно, односно да не се погреши. Одговорноста е главниот елемнт. Нормално грешките се прават и тие се составен дел од работата, но начинот како ќе се справиш со тоа е битен. Судијата мора да има „око на сокол“, но од скоро со развојот на технологијата ви воведоа контролно „око соколово“. Му беше ли потребен еден таков футуризам на тенисот? Точно е дека судијата треба да има око на сокол. Сепак, луѓето не се роботи. Тенисерите имаат право со помош на технологијата да ја проверат одлуката на судиите и да ја коригираат доколку се во право што порано не беше возмозно. Јас го сакам овој новитет во тенисот, бидејќи ми потврдува кога сум и колку пати сум во право во моите одлуки. Уште при неговата имплементација бев убеден, а и сега го немам променото мислењето, дека тоа е добро и за публиката, бидејќи таа е задоволна кога играчот е во право и кога се коригира одлуката на судиите. Правдата им го полни срцето, без разлика за кого навиваат. А какво е чувството кај вас во таков случај? Нормално, не е убаво чувството кога судијата ќе увиди дека направил превид, па потоа следат реакциите од играчите, па и од публиката,.. но едноставно мора

31

да разбереме дека тоа е составен дел од играта. Не е исклучено некогаш да се случи грешка и во технологијата што предизвикува дополнителна нервоза кај играчите, но сите се свесни дека таа е тука за да помогне.

Валкани игри?

Францускиот тениски судија 23-годишниот Морган Ламри заработи доживотна супензија поради повеќекратни прекршоци поврзани со обложување. Ламри, кој судел на челинџери и фјучерс турнири бил виновен поради обложување и обид за влијание на исходот на мечот. Колку, според вас, се распространети валканите игри во овој спорт? Кариерата на судиите е поголема од таа на играчите, бидејќи сè додека се здрави и физички способни можат да судат, но кога се во прашање хонорарите тие се многу, многу помали од хонорарите на играчите. Затоа и не ме чуди информацијата за тој француски судија којшто сакал да се збогати на нечесен начин. Како и во сите спортови, така и во тенисот се присутни луѓе кои мислат дека можат да заработат нелегално, па во асоцијацијата на тениските професионалци има оддел што се занимава со такви случаи, а тоа не ги заобиколува ни самите играчи кои некогаш се дел од таква група. Но, мислам дека во тенисот тоа не е толку распространето како во фудбалот или во некои други спортови. Н.Котевски

6 MeсЕцИНО бЕсПлАТ

УЖИВАЈТЕ ВО MAXTV И НАЈАТРАКТИВНИТЕ TВ ПАКЕТИ!

Уживајте бесплатно во најбараните канали и најдобрата дигитална телевизија MAXTV! Одберете еден од 3 Маx пакетите или Family Box и во следните 6 месеци бесплатно уживајте во MaxTV и најатрактивните ТВ пакети: MaxSport+, HBO и Мах ХХХ. За повеќе информации и нарачки јавете се на 122, посетете нè на t-home.mk, t-mobile.mk или во најблиската Телеком продавница.

Промоцијата се однесува на првите 6 месеци кога 3 Max пакетите ги добивате по цена на Call & Surf, а Family Box пакетот со попуст од 500 денари. Бесплатно, во првите 6 месеци со 3 Max Basic го добивате ТВ пакетот MaxSport+, со 3 Max Start и Family Box ТВ пакетите MaxSport+, HBO и Мах ХХХ пакетот за возрасни, a со 3 Max Comfort ТВ пакетите MaxSport+ и Мах ХХХ пакетот за возрасни. Промотивната понуда е со ограничен период и важи за сите нови 3 Max, 3 Max Optic и Family Box корисници за склучен договор на 2 години. Понудата не важи за постојните МaxTV корисници. Сите цени се со вклучен ДДВ.

ЗЕМИ ПРИПЕЈД И ДОБИЈ: ▪ Неограничени разговори кон сите Т-Mobile и Т-Home броеви; ▪ Вклучени минути кон другите мрежи; ▪ Кредит кој може да се искористи по твоја желбa; ▪ И сега УШТЕ 300 денари гратис! ово во

н Припејд

*Гратис кредитот од 300 денари го добиваш на два пати, по 150 денари, и тоа на 30-тиот и на 60-тиот ден од активирањето на картичката.

34

Фондација T-Mobile за Македонија

Ајде да помогнеме Бидете хумани, донирајте 100 денари и внесете радост во животите на другите. (Со едно јавување донирате 100 денари од вашата сметка. Цената на јавувањето со ДДВ е 118 ден.) Активни броеви за донација: Број

Корисник

Отворен до:

Причина

143 153

Елена Атанасовска

30.04.2015

Eлена има тешка срцева мана поради што под итно треба да се оперира. Единствена надеж за Елена е операцијата на клиниката за Кардиологија во Софија.

143 181

Стефанија Птерова

30.04.2015

Стефанија има вродена срцева мана. По извршената интервенција пред неколку години за да и се стабилизира работата на срцето потребо е да и се направи уште една операција на Клиниката за детска кардиологија во Бугарија.

143 444

Богдан Цветков

30.04.2015

Богдан доживува сообраќајна несреќа при што се здобива со тешка повреда на колкот, сега единствена надеж му е вградување на протеза. Ова интервенција треба да се изврши на Клиниката во Турција.

143 144

Александра Спасовска

30.04.2015

Александра доживува сообраќајна незгода и се наоѓа во тешка состојба. Единствена надеж во моментот и се третманите на Геријатрија во Скопје.

143 177

Драган Китановски

30.04.2015

Драган се наоѓа на интензивна нега поради тешката животна состојба последица од сообраќајна незгода. По извршената интервенција мора да оди на рехабилитација во странство.

143 132

Душанка Нашулова

31.03.2015

Душанка има дијагноза малигна неоплазма на дебелото црево. Под итно е оперирана но за подобрување на нејзината состојба единствен спас е лекувањето на Клиниката за Онкологија во Скопје.

143 163

Давид Домазетовски

31.03.2015

Давид има тумор на мозокот под итно му се извршени две интервенци, сега му се потребни средтва за постоперативните интервенци.

143 191

Николина Митева

30.04.2015

Николина боледува од леукемија, единствена надеж и е лекувањето во странство каде се наоѓа во моментот.

143 122

Ивана Савеска

30.04.2015

Ивана под итно треба да оди на операција во Русија поради болеста на очите. За да го сочува видот единствена надеж и е вградувањето на био чип на Клиниката во Русија.

143 117

Сања Ѓорѓиоска

31.03.2015

Сања поради здобиени повреди последица на сообраќајна несреќа се наоѓа во тешка животна состојба. Единствен спас и е итна операција со која ќе и се овозможи повторно да се движи, во моментов е целосно неподвижна и во инвалидска количка.

Пријателства

Вевчански карневал:

35

Театар без граници

Традиционално, од 9 до 14 јануари, се одржа Вевчанскиот карневал. Македонски Телеком и Т-Мobile и годинава беа пријатели на оваа манифестација, којашто претставува бисер на македонската културна традицијa. Карневалот според своите специфични особини се одвојува од останатите во светот поради неговата архаичност, традиционалност, таинственост и уникатни маски. Вевчани за време на одржувањето на карневалот се претвора во своевиден театар без граници, при што секоја куќа и улица претставуваат сцена на којашто

маскираните ги изведуваат своите игри како вистински актери. Во рамките на богатата културно уметничка програма, годинава се одржаа повеќе свечености, промоции, перформанси, концерти на познати музички групи и, секако, традиционалната карневалска поворка која финишираше со традиционалното палење на маските на 14 јануари, со што и официјално е затворен Вевчанскиот карневал. Музичката програма ја збогатија групата „Суперхикс”, потоа настапот на хрватскиот легендарен бенд „Прљаво казалиште”, македонската група „Љубојна брас фантази” , како и фолк пејачката Елена Велевска. Вевчанскиот карневал кој според своите специфични особини се одвојува од останатите во светот поради неговата архаичност, традиционалност, таинственост и уникатни маски. Тој е настан на кој му се восхитуваат илјадници странски посетители, при што секоја година збогатен со неговата културна и историска вредност.

36

Пријателства

18. „Златна бубамара на популарноста“:

Смеете да се смеете Осумнаесет години награди, музика, смеа, сатира, пародија, забава – нешта кои се синоними за манифестацијата „Златна бубамара на популарноста“. И, секако, Сашко Коцев. Нашата компанија традиционално ја поддржува оваа манифестација. Во препознатлив стил, секогаш со ново и актуелно сценарио, сопственикот на радио Бубамара и организаторот на манифестацијата, Ранко Петровиќ, заедно со целиот тим и гостите, годинава го прославија полнолетството. Мотото за оваа година гласеше: „Смеете да се смеете“. Покрај Сашко Коцев, како „заменски“ водители годинава се појавија и младите актериии Атанас Атанасовски и Валентин Костадиновски. Признание за животно дело добија

Верица Ристовска, Даниела Панчетовиќ и Зорица Поп Анкова. За „откритие на годината“ – младито Трајче Георгиев, актер на годината – Александар Микиќ и актерка на годината – Дарија Ризова. Во блокот театарски награди беше и онаа за најгледана претстава, а годинава тоа според „Бубамара“ е „Стјуардеси“ на Театар Комедија. „Тажна љубов, среќна песна“ на Тамара Тодевска е хитот на годината, најдобар албум на годината е „Сеир“ на Влатко Стефановски, етно група

на годинаат е „Љубојна“, а за најдобар спот беше прогласен спотот на „Слаткаристика“ за песната „Дим и џам“. Награди добија и новинарот Ерол Ризаов за најчитана страница, „Коза ностра“ за најпопуларна веб страница, за најдобра емисија за хумор и сатира е прогласена „Зевзекманија“. За најдобра тв-емисија „Бубамарата“ отиде во рацете на водителот Жарко Димитриоски, за емисијата „Еден на еден“. Спортист на годината е ракометарот Столе Стоилов или „Балерина“ како што го најави Сашко Коцев. Токму во таков, „балетски“ стил, Стоилов ја прими својата прва „Златна бубамара“. Она по што е препознатлива оваа манифестација се и гостите од регионот. Првото изненадување на вечерта беше популарниот Дино Мерлин, а потоа и Неле Карајлиќ, легендарниот член на „Топ листа надреалиста“. Серијата награди беше збогатена и со Ин мемориам категорија којашто му припадна на тимот на легендарното шоу К-15. Последната награда, за пејач на годината, очекувано отиде во рацете на нашиот годинашен евровизиски претставник Даниел Кајмаковски.

Пријателства

37

13. Аматерски хуманитарен велеслалом во Маврово:

Преку хуманост до врвни достигнувања На терените на Маврово, секоја година, традиционално се одржува Аматерскиот хуманитарен велеслалом. Веќе 13-та година по ред, компаниите имаа можност да пријавуваат екипи составени од 3 члена кои се натпреваруваа два дена во квалификационa и финалнa тркa. Првиот аматерски хуманитарен натпревар во велеслалом се оддржа од 7-9 март 2003. Натпреварот се одржа на ски- лифтот „Галички“, во дисциплините паралелен велеслалом и велеслалом. Бројот на тимови изнесуваше 35 со повеќе од 100 учесници. Овој настан остварил многу хумани цели, а овогодишната е да се покажe хуманоста на аматерите кон професионалците. Донацијата од најновата хуманитарна активност ќе биде со цел да им помогнеме на нашите атлети од Специјалната Олимпијада на Македонија за што поквалитетни подготовки, учество и видни резултати на Летните олимписки игри, САД 2015. Викендов, на 21 февруари, по 13. пат во Маврово се одржа тради-

Специјалната олимпијада 2015 Специјалната олимпијада оваа година ќе се одржи во Лос Анџелес , САД, каде што нашата земја доби квота од 26 учесници што е голем предизвик и е од огромно значење не само за спортот туку и за нашата држава.Овие Олимписки игри се предвидени да бидат најголемиот хуманитарен светски настан одржан до сега со учество на 7.000 атлети од 177 земји кои ќе се натпреваруваат во 25 олимписки спортови.

ционалниот Аматерски хуманитарен велеслалом. Ние како најверен пријател на Ски Центарот Маврово, традиционално веќе неколку години учествуваме на Велеслаломот. Годинава, нашата колешка Мери Спировска Вајс, го освои првото место во категорија жени. На нашите атлети им посакуваме да постигнат голем успех во Лос Анџелес!

38

Мој клуб галерија

Дарио Королија

Објективот на една младост

Ова е една старинска приказна со посебен шарм. Ни се јавува младо момче и сака да гостува во списанието. Има 15 години и е фотограф. „Јас сум Дарио Королија, млад фотограф од Куманово. Роден сум на 13 октомври 1999 во Скопје, живеам во Куманово и имам 15 години. Со фотографија се занимавам од 2012 година. Оттогаш па до денес имам учествувано на многу меѓународни изложби и натпреварувања за кои имам добиено пофалници, дипломи. Најзначајни ми се: Двете први места за колекција на фотографии во категорија до 16 години на меѓународно ниво. Прв пат добив награда - 1 место за колекција на фотографии, добив во ноември 2013 година на младинска изложба во Србија со конкуренција од околу 120 други млади фотографи од странство. Втор пат добив награда - 1 место за колекција на фотографии, исто така во категорија до 16 години, во декември 2014 година на меѓународен конкурс кој го организираше ССОУ „Коле Неделковски“ - Велес каде што се натпреварував со млади фотографи од Европа. Имам направено многу фотосесији. Најмногу сакам да фотографирам пејзажи, природа и портрети.“ Ова е писмото што стигна во нашата редакција и на кое се разбира дека не останавме рамнодушни. Нè потсети на некои

дамнешни, заборавени времиња, кога списанијата комуницираа со своите читатели на шарманетен, епистоларен начин. Одамна е заборавена оваа форма, овој искрен начин за лично учество во она што го читаме. „Мој клуб“ можеше куртоазно да му одговори на верниот читател, но ние, решивме да му ослободиме простор на младиот фотограф во рубриката Галерија. Не само заради шармантното писмо туку првенствено заради фотографиите на овој млад вљубеник во „пејзажот, природата и портретите“, како што вели самиот. Дарио Королија ни прати повеќе фотографии од различни циклуси. Одбравме две кои поетично „зборуваат“ за младоста („Птици“ и „Трка“), две портретни фотографии на млади девојки, веројатно негови пријателки („Анастасија“, „Марјана“) и една мала серија фотографии од циклусот „Пожар“. Уживајте во објективот на една младост, во страста на ова име кое најверојатно допрва ќе го слушаме!

Мој клуб галерија

Пожар 1

Пожар 2

Трка

Анастасија

Пожар 3

Маријана

39

Каталог на подароци 40

Каталог на подароци

Мој клуб – поголемa лична НОВИНИ ВО НАЈГОЛЕМАТА НОВИНИ ВО НАЈГОЛЕМАТА ПРОГРАМА ЗАЛОЈАЛНОСТ ЛОЈАЛНОСТ слобода иЗА повеќе избор ПРОГРАМА - МОЈКЛУБ! КЛУБ!

- МОЈ

Целиот процес и сите информации за Најголемата програма за лојалност во Наскоро! програмата ќе бидат објавени на нашата веб Македонија постојано се збогатува, во Новото име веќе го имаме, а очекувајте и чекор следејќи го зголемувањето на вашиот страница www.mojklub.mk и на www.t-mobile. нова, неодолива димензија на најголемата број како членови на програмата. Со mk/mojklub . А дотогаш, изберете подарок програма за лојалност во Македонија! Најголемата програма за лојалност Мој клуб, од февруари ја збогативме со уште една придобивка од Каталогот на Мој клуб, не заборавајќи ги спојувањето на програмите за лојалност на Подготвуваме многу поголеми придобивки за вас! Покрајвеможноста заедно користење поените нарачка на подароцибуквално од Каталогот на Мој ниту на неколкуте другиза вредни придобивки Т-Mobile и Т-Home, обединивме во за сите корисници на T-Mobile и клуб кој сега е проширен со широка палета продукти, за плаќање во продавниците кај нашите T-Home, кои поседуваат мобилен број на големо семејство кое може да ги комбинира од членувањето во најголемата програма за Партнери за купување уред навоТ-Mobile T-Mobile!ќе можете да ги лојалност земјава: во Доверба, отсега поените поените и да гиикористи за подароци и од понудата користите и за што плаќање опрема! Оваа новина е достапна за сите T-Mobile корисници, услуги, а со новините наскородополнителна ќе ги како и програмата за заедничките на▪ T-Mobile и T-Home. Комбинирајте ги Мој клуб поените со воведеме, ќе добие корисници целосно поволна доплата и земете го мобилниот нова димензија. Лојалноста кон T-Mobile телефон што најмногу ви се допаѓа во и Т-Home ќе биде наградувана речиси ▪ Изненадете ги вашите пријатели – Доверба! секојдневно. Новиот, збогатен концепт Да се потсетиме! производ, преку можноста со комбинирање на поените, онолку подарете кредит на нивната припејд ▪ Одберете Мој клуб Бесплатни викенд раз- за да госметка!. на со ново име Мој клуб ќе Одберете електронски Мојпрограмата клуб е најголемата програма за лојалност во Македонија! колку што самите сакате, земете телефонот што најмногу ваучер говори Бесплатни овозможува собирање и користење на Мој наградуваме во износпроширување од 300, 590, 900 Веќе 13 години континуирано ја почитуваме, и или Мој клуб ви се допаѓа воразговори Доверба, сè до големото со или 2 000 Мојот круг користејќи ги своите поени клуб поени низвашата широката продажна мрежа во сегавовеќе денари и надополнете ја припејд надградуваме лојалност. Од почетокот, партнерската мрежа кога ви овозможивме да ги собирате и да ги и активирајте веднаш со јавување напоени 122 во над 250 на нашите партнери. Ќе кога можете секое можноста сметката на вашите блиски користејќи далечната 2002 година, ви јапри понудивме да користите Вашите продавници во земјава... Од или во најблиската продавница! Услугите еве, обезбедивме купување во партнерските ги Мој клуб поените. Јавете се на 122 собирате поени и со нив да продавници си одберете да подарок по своја мерка, почетокот на февруари, уште една придобивка можете да ги активирате на сопственисобирате поени и потоа со собраните појдете најблиската продавница низ годините го развивавме концептот поени за заемна доверба и поволност за вас – можност за или плаќање со во вашите поени на от број постпејдодприватен да купуватеиновативни или да доплаќате производи и приредете некому убаво припејд со редица можности и бенефиции, како што беа доколку сте продукти понудата за дополнителна опрема. При секоја корисник да ги подарите на друг по ваш избор илинадаМој нарачате подароци и од користење комбинирањето клуб поените добиени на или пакновина, претходните привилегииизненадување. и можности остануваат, зашто избор. услуги однанашиот Каталог. услугите T-Mobile и T-Home полесно стигнување до постпејд саканиотброј по ваш вашето задоволство е наш деловен императив! Доколку сте Т-Mobile корисник Kритериуми за добивање поени

42 Мој клуб

Доколку сте и T-Home корисник: број на поени

Производ/услуга

Поени

Каталог на подароци

Направете ја комбинацијата по ваш избор при купување продукти од дополнителна опрема во која било наша продавница. Искористете ги вашите Мој клуб поени и од T-Mobile и T-Home.

JBL Слушалки Synchros E10 4955 поени и 999 ден.

41

за Мој клуб телна дополни опрема

JBL Clip 7455 поени и 1.499 ден.

KINGSTON MICROSD 32GB МЕМ.КАРТИЧКА КЛАСА 4 3000 поени и 799 ден.

ЗАШТИТНА ФУТРОЛА – РК ВАРДАР РК ВАРДАР 4955 поени 1105 поени ии 999ден.

99 ден.

РАЧЕН ЧАСОВНИК SAMSUNG GALAXY GEAR 37705 поени и 4.999 ден.

ЗАШТИТНА КОЖНА ФУТРОЛА ЗА IPHONE 6 ЦРНА 5855 поени и 1.199 ден.

42

Каталог на подароци

Собирајте и користете ги поените во над 250 продавници! Кој може да ја користи партнерската програма Оваа поволност важи за сите корисници кои имаат Т-Mobile број и го носат својот мобилен телефон во моментот на купување во продавниците кај нашите партнери. Припејд корисниците на Т-Mobile исто така можат да собираат и да користат поени во продажната мрежа на нашите партнери. Корисниците на T-Mobile, кои се корисници и на услугите на T-Home, ќе продолжат да собираат поени од користењето на услугите на двете компании, а преку својот Т-Mobile мобилен број и телефон ќе можат да собираат и користат поени со секое купување кај нашите партнери.

Како се собираат и користат поените Поените се собираат едноставно и брзо при плаќање на сметката на каса во која било продавница од партнерската мрежа. Сите собрани поени од користењето на нашите услуги и од купувањето кај нашите партнери, можете да ги искористите во која било продавница на нашите партнери. Постпејд корисниците можат да ги искористат поените. за нарачка на подароци од каталогот на Мој клуб, за купување на уред од понудата на Т-Mobile во Доверба или во партнерската мрежа.

ПАРТНЕРСКИ ПРОДАВНИЦИ

Кој може да собира поени ■ секој припејд корисник на T-Mobile, ■ секое физичко лице со поединечна претплата, ■ секој член од фамилијарните тарифни модели при што собраните поени ќе бидат ставени на заедничкото салдо на Мој клуб поени, ■ секој член од Team тарифните модели при што собраните поени ќе бидат ставени на заедничкото салдо на Мој клуб поени, ■ компании со назначени вработени, при што собраните поени ќе бидат ставени на компаниското салдо на Мој клуб поени и ■ вработени во компаниите, при што собраните поени ќе бидат ставени на индивидуалното салдо на Мој клуб поени.

Преглед на собраните и искористените поени во партнерската мрежа Постојат повеќе начини за преглед на собраните и искористените поени: ■ Со секоја направена трансакција веднаш добивате SMS за собраните или искористените поени, ■ Преглед на месечната сметка или месечна SMS порака, ■ На Мојот Т-Мobile портал www.my.t-mobile.mk, ■ Со праќање SMS на 070 142 566 (5,9 ден.) со текст: Мojklub ■ Во сите Телеком продавници или на 122. За повеќе детали, посетете ги веб страниците: www.t-mobile.mk или www.mojklub.mk

НОВО!

Каталог на подароци

мој клуб

43

Шифра: 30081 ЗАШТИТНА ФУТРОЛА – РК ВАРДАР 1 600 поени

Шифра: 30073 HARMAN KARDON® ESQUIRE MINI 44 950 поени

Шифра: 30077 JBL СЛУШАЛКИ SYNCHROS E10 9 950 поени

Шифра: 30080 HUAWEI TALKBAND B1 BLACK 31 550 поени

Шифра: 30084 БАТЕРИЈА BACKUP 9000 MAH 10 550 поени

Шифра: 30085 SAMSUNG ЗАШТИТНА ФУТРОЛА ЗА NOTE 4 4 475 поени

Шифра: 30086 SAMSUNG ФУТРОЛА ЗА GALAXY ALPHA 4 475 поени

Шифра: 30087 SAMSUNG ФУТРОЛА СО КАПАК ЗА NOTE 4 8 350 поени

Шифра: 30088 SAMSUNG ФУТРОЛА ЗА S5 МИНИ 8 350 поени

Шифра: 30089 ЗАШТИТНА ФОЛИЈА ЗА ЕКРАН ЗА HTC DESIRE 610 425 поени

Шифра: 30090 ЗАШТИТНА ФУТРОЛА XQUIST IPHONE 6 ЦРНА 1 195 поени

Шифра: 30091 ЗАШТИТНА ФУТРОЛА XQUIST IPHONE 6 БЕЛА 1 195 поени

Шифра: 30092 ЗАШТИТНА КОЖНА ФУТРОЛА ЗА IPHONE 6 ЦРНА 1 1850 поени

Шифра: 30093 ЗАШТИТНА КОЖНА ФУТРОЛА ЗА IPHONE 6 ЦРВЕНА 11 850 поени

Шифра: 90102 СТИВ ЏОБС ОД ВОЛТЕР АЈЗАКСОН(КНИГА) 3 098 поени

Шифра: 10478 РАНЕЦ ЗА LAP TOP CASE LOGIC 16 678 поени

44

Каталог на подароци

Шифра: 30058 GIZMOBIES ДЕКОРАТИВНА ФОЛИЈА ЗА 10'-11' ЛАП ТОП 5 250 поени

Шифра: 30059 GIZMOBIES ДЕКОРАТИВНА ФОЛИЈА ЗА 12'-13' ЛАП ТОП 5 500 поени

Шифра: 30074 JBL ONBEAT VENUE LT 59 950 поени

Шифра: 30075 JBL CLIP 14 950 поени

Шифра: 30076 JBL СЛУШАЛКИ TEMPO T100A 4 495 поени

Шифра: 30078 JBL СЛУШАЛКИ SYNCHROS E30 19 950 поени

Шифра: 30096 SAMSUNG GALAXY GEAR 62 700 поени

Шифра: 30098 KINGSTON MICROSD 32GB МЕМ. КАРТИЧКА КЛАСА 4 6 995 поени

Шифра: 30099 SAMSUNG ФУТРОЛА СО КАПАК ЗА GALAXY ALPHA 8 350 поени

Шифра: 30100 XQISIT ЗАШТИТНА ФУТРОЛА IPHONE 6 1 195 поени

Шифра: 30101 SAMSUNG ФУТРОЛА СО КАПАК ЗА GАLAXY S5 БЕЛА 6 700 поени

Шифра: 30102 SAMSUNG ФУТРОЛА СО КАПАК ЗА GАLAXY S5 ЦРНА 6 700 поени

Шифра: 30079 JBL СЛУШАЛКИ SYNCHROS E40BT 27 950 поени

Шифра: 30097 KINGSTON MICROSD 16GB МЕМ. КАРТИЧКА КЛАСА 4 3 495 поени

Шифра: 30104 JBL CHARGE 2 44 950 поени

Шифра: 30103 JBL FLIP 2 29 950 поени

Каталог на подароци Вашата нарачка можете да ја направите 1. Со јавување на 070122; 2. Во нашите продажни места; 3. Преку Mojот T-Mobile портал (www.my.t-mobile.mk).

45

Покрај можноста за достава на Мој клуб подароци во продавница по избор, можете да одберете и достава и на адресата на која ја добивате вашата месечна сметка. Цената на услугата изнесува само 50 ден. за која било локација во цела Македонија!

Шифра: 30105 Далечински управувач MR300 4445 поени

Шифра: 40069 USB HUB 2.0 4-PORT APACER PH150 995 поени

Шифра: 30106 Далечински управувач MR100 4 995 поени

Шифра: 40119 Телефон Vtech Retro 14 995поени

Шифра: 40121 Таблет Lenovo A3500 23 995 поени

Шифра: 51027 Принтер, скенер и копир Canon Pixma MG2450 10 695 поени

Шифра: 30107 Привезок за мобилен Swarovski Tinker Bell 9 995 поени

Шифра: 30108 Привезок за мобилен Nymphe Fuchsia Necklace 12 995 поени

Шифра: 40120 Фотоапарат FujiFilm FinePix T350 21 495 поени

Шифра: 30109 Џебна светилка Swarovski Black Wild Blossom 9 995 поени

Шифра: 40114 Телефон Vtech C34 5 995 поени

Шифра: 90075 Делукс чанта со тркалца 16 930 поени

300 ден.

Шифра: 120001 Е-ваучер 300 1 500 поени

590 ден.

Шифра: 120002 Е-ваучер 590 3 000 поени

900 ден.

Шифра: 120003 Е-ваучер 900 4 500 поени

2000 ден.

Шифра: 120004 Е-ваучер 2000 8 000 поени

46

Каталог на подароци

Вашата нарачка можете да ја направите 1. Со јавување на 070122; 2. Во нашите продажни места; 3. Преку Mojот T-Mobile портал (www.my.t-mobile.mk).

Покрај можноста за достава на Мој клуб подароци во продавница по избор, можете да одберете и достава и на адресата на која ја добивате вашата месечна сметка. Цената на услугата изнесува само 50 ден. за која било локација во цела Македонија!

Шифра: 20491 Alcatel 2001 7 250 поени

Шифра: 20490 Alcatel IDOL MINI 34 950 поени

Шифра: 20502 ALCATEL OT POP 8 WIFI 39 950 поени

Шифра: 20496 HUAWEI Y530 39 950 поени

Шифра: 20527 Huawei G620 74 950 поени

Шифра: 20528 Huawei P7 124 950 поени

Шифра: 20500 LG L40 27 250 поени

Шифра: 20506 LG L70 39 950 поени

Шифра: 20526 Nokia 530 34 950 поени

Шифра: 20503 HTC DESIRE 610 74 950 поени

Шифра: 20529 Lenovo A536 34 950 поени

Шифра: 20509 Nokia LUMIA 630 47 250 поени

Каталог на подароци

Шифра: 20518 Samsung E1200VE 6 250 поени

Шифра: 20511 Samsung 3590 19 950 поени

Шифра: 20522 Samsung GT-S5611VE 23 750 поени

Шифра: 20499 Samsung S5 WHITE 179 950 поени

Шифра: 20514 Sony XPERIA E1 37 250 поени

Шифра: 20513 Sony XPERIA Z2 159 950 поени

Шифра: 20513 Sony XPERIA Z2 159 950 поени

Шифра: 20523 ZTE MF667 USB STICK 4 950 поени

Шифра: 20526 Nokia 530 34 950 поени

Шифра: 20487 Samsung GALAXY CORE PLUS 47 250 поени

Шифра: 20523 ZTE MF667 USB STICK 4 950 поени

Шифра: 20509 Nokia LUMIA 630 47 250 поени

47

ЗА СМЕЛИТЕ, ЗА ВРЕДНИТЕ, ЗА ПРЕТПРИЕМАЧИТЕ!

НЕОГРАНИЧЕНИ РАЗГОВОРИ И НАЈБРЗ ИНТЕРНЕТ, ЗА ЦЕЛИОТ ТИМ!

УДА НОВА ПОНTEAM BUSINESS

Ние знаеме дека на претприемачите им требаат најквалитетните комуникациски услуги за нивниот бизнис. Затоа ја создадовме Business Team тарифата - единствена бизнис понуда со која добивате неограничени минути, најбрз мобилен интернет и вклучени SMS и MMS пораки, достапни за користење од целиот тим. Со нас добивате партнер од доверба, а вашиот бизнис расте, со помош на водечката комуникациска технологија во Македонија! Дознајте повеќе за Business Team на 120 или на t-mobile.mk

Промотивно неограничен интернет од 05.02 до 31.05.2015 год.