Sách giáo viên by t4g Quảng Bình

(T¸i b¶n lÇn thø ba)

{[[W+bz0FkV43GmRt7u4DpvuYxd]]}

B¶n quyÒn thuéc Nhμ xuÊt b¶n Gi¸o dôc ViÖt Nam Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o 01 2013/CXB/412 1135/GD 2

M· sè : CG210n3

PhÇn mét

Nh÷ng vÊn ®Ò chung I VÒ ch ¬ng tr×nh ®Þa lÝ 12 1. Môc tiªu a) Môc tiªu chung cña ChÆ¬ng tr×nh §Þa lÝ Trung häc phæ th«ng (THPT) M«n §Þa lÝ ë THPT nh»m gãp phÇn hoμn thiÖn häc vÊn phæ th«ng cho häc sinh (HS), ph¸t triÓn t duy l«gic, t¹o ®iÒu kiÖn cho HS tiÕp tôc häc lªn ë çc lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn ; cñng cè vμ ph¸t triÓn tiÕp bèn n¨ng lùc chñ yÕu cña HS ®· ® îc h×nh thμnh tõ cÊp Trung häc c¬ së (THCS), ®¸p øng môc tiªu gi¸o dôc vμ ph¸t triÓn con ng êi ViÖt Nam trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Çc n¨ng lùc ®ã lμ : N¨ng lùc hμnh ®éng cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng, phÈm chÊt ®· ® îc h×nh thμnh trong qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn vμ giao tiÕp. N¨ng lùc hîp t¸c, phèi hîp ho¹t ®éng trong häc tËp vμ ®êi sèng. N¨ng lùc s¸ng t¹o, cã thÓ thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi trong cuéc sèng. N¨ng lùc tù kh¼ng ®Þnh b¶n th©n. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®Ò cËp ®Õn ë trªn ® îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ çc ®Æc tr ng cña bé m«n, ® îc qu¸n triÖt tõ viÖc cÊu t¹o mét ch ¬ng tr×nh cã hÖ thèng, hîp lÝ, ®Õn viÖc lùa chän çc chuÈn vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng ; ë viÖc thÓ hiÖn çc yªu cÇu nμy trong s¸ch gi¸o khoa (SGK), çc s¸ch tham kh¶o ; vμ cuèi cïng lμ ë viÖc tæ chøc d¹y häc, viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña HS. b) Môc tiªu cô thÓ cña ChÆ¬ng tr×nh §Þa lÝ 12 Ch ¬ng tr×nh §Þa lÝ 12 dμnh cho §Þa lÝ ViÖt Nam, gåm c¶ §Þa lÝ tù nhiªn vμ §Þa lÝ kinh tÕ x· héi. Môc tiªu cña ch ¬ng tr×nh nμy lμ : VÒ kiÕn thøc : tiÕp tôc hoμn thiÖn kiÕn thøc cña HS vÒ ®Þa lÝ ViÖt Nam. Häc xong ch ¬ng tr×nh §Þa lÝ líp 12, HS cÇn n¾m ® îc çc ®Æc ®iÓm tù nhiªn, tμi nguyªn thiªn nhiªn, d©n c , kinh tÕ vμ mét sè vÊn ®Ò ®ang ® îc ®Æt ra nh»m 3

sö dông hîp lÝ tù nhiªn, gi¶m thiÓu hËu qu¶ cña thiªn tai, n©ng cao chÊt l îng cuéc sèng cña nh©n d©n, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n íc còng nh cña çc vïng l·nh thæ, ®Þa ph ¬ng n¬i HS ®ang sèng. VÒ kÜ n¨ng : tiÕp tôc cñng cè vμ ph¸t triÓn çc kÜ n¨ng ®Þa lÝ nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a t duy ®Þa lÝ cho HS, ®ã lμ t duy tæng hîp, g¾n víi l·nh thæ, cã liªn hÖ th êng xuyªn víi thùc tiÔn ®êi sèng vμ s¶n xuÊt. Çc kÜ n¨ng cô thÓ lμ : + Quan s¸t, nhËn xÐt, ph©n tÝch, tæng hîp, ®¸nh gi¸ çc sù vËt vμ hiÖn t îng ®Þa lÝ ; + Sö dông çc b¶n ®å, l îc ®å, biÓu ®å, l¸t c¾t, sè liÖu thèng kª ; + Thu thËp, xö lÝ vμ tr×nh bμy çc th«ng tin ®Þa lÝ ; + VËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch çc hiÖn t îng, sù vËt ®Þa lÝ vμ ®Ó øng dông vμo thùc tiÔn cña cuéc sèng. VÒ th¸i ®é, t×nh c¶m : lμm giμu thªm ë HS t×nh yªu quª h ¬ng, ®Êt n íc, tinh thÇn tù c êng d©n téc vμ niÒm tin vμo t ¬ng lai cña ®Êt n íc, cña d©n téc ; cñng cè cho HS thÕ giíi quan khoa häc, nh©n sinh quan ®óng ®¾n, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong b¶o vÖ m«i tr êng, x©y dùng kinh tÕ x· héi ë quª h ¬ng. 2. CÊu tróc ch ¬ng tr×nh Tr íc hÕt, cÇn l u ý r»ng, kiÕn thøc vÒ §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam ®· ® îc ®Ò cËp kh¸ hÖ thèng, tuy víi thêi l îng kh«ng nhiÒu, ë líp 8 (23 tiÕt). §Þa lÝ kinh tÕ x· héi ViÖt Nam còng ®· ® îc d¹y mét çch kh¸ c¬ b¶n ë líp 9 (52 tiÕt). Nay, ch ¬ng tr×nh §Þa lÝ ViÖt Nam bao gåm c¶ §Þa lÝ tù nhiªn vμ §Þa lÝ kinh tÕ x· héi l¹i ® îc d¹y ë líp 12 (53 tiÕt). Do ë n íc ta ®ang tiÕn tíi phæ cËp THCS, kh«ng ph¶i mäi HS ®Òu cã ®iÒu kiÖn hoμn thμnh gi¸o dôc THPT, nªn cÊu t¹o ch ¬ng tr×nh ®ång t©m vμ n©ng cao nh hiÖn nay lμ hîp lÝ. §iÓm kh¸c biÖt quan träng trong ch ¬ng tr×nh §Þa lÝ líp 12 lμ ë tÝnh n©ng cao, ®ßi hái HS kh«ng chØ nhËn biÕt, mμ cßn ph¶i gi¶i thÝch çc hiÖn t îng ®Þa lÝ tù nhiªn vμ kinh tÕ x· héi ; lμ ë viÖc lùa chän vμ tr×nh bμy çc néi dung d íi h×nh thøc çc vÊn ®Ò. Çc kÜ n¨ng ® îc n©ng cao h¬n nhiÒu, víi nh÷ng bμi tËp ®ßi hái ph¶i tæng hîp kiÕn thøc vμ cã nhiÒu thao t¸c t duy, tr×nh bμy çc b¸o ço ng¾n (viÕt hoÆc nãi tr íc líp). Bªn c¹nh çc bμi tËp ç nh©n, çc ho¹t ®éng theo nhãm ® îc chó ý nh»m t¨ng c êng kh¶ n¨ng hîp t¸c cña HS. §Þa lÝ 12 ® îc cÊu t¹o theo çc ®¬n vÞ kiÕn thøc lín, s¾p xÕp theo l«gic cña khoa häc vμ phï hîp víi l«gic cña qu¸ tr×nh d¹y häc. §ã lμ çc phÇn chñ yÕu sau ®©y : 4

{[[W+bz0FkV43GmRt7u4DpvuYxd]]}

ViÖt Nam trªn ® êng ®æi míi vμ héi nhËp (1 tiÕt)

§Þa lÝ tù nhiªn (14 tiÕt) §Þa lÝ d©n c (4 tiÕt) §Þa lÝ kinh tÕ (24 tiÕt) §Þa lÝ ®Þa ph ¬ng (2 tiÕt) ¤n tËp vμ kiÓm tra (8 tiÕt)

Bμi më ®Çu (Bμi 1) nh»m giíi thiÖu bèi c¶nh quèc tÕ vμ trong n íc, nh÷ng thμnh tùu ®· ®¹t ® îc trong c«ng cuéc §æi míi vμ nh÷ng ®Þnh h íng chÝnh ®Ó n íc ta tiÕp tôc ®æi míi vμ héi nhËp. PhÇn §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam kh«ng chØ ®Ò cËp ®Õn çc ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiªn nhiªn ViÖt Nam, nh÷ng quy luËt ph©n ho¸ l·nh thæ tù nhiªn, mμ cßn ®¸nh gi¸ tù nhiªn nh lμ çc nguån lùc th êng xuyªn vμ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. V× thÕ, çc kiÕn thøc vÒ ®Þa lÝ tù nhiªn sÏ ® îc cñng cè vμ vËn dông khi häc vÒ §Þa lÝ kinh tÕ x· héi ViÖt Nam ; çch tr×nh bμy çc néi dung sÏ t¹o ra mét thÓ thèng nhÊt cÇn thiÕt trong ch ¬ng tr×nh vμ SGK. §Þa lÝ d©n c ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ d©n c , lao ®éng vμ viÖc lμm, chÊt l îng cuéc sèng cña d©n c hiÖn nay. PhÇn nμy kh«ng chØ nhÊn m¹nh d©n c võa lμ lùc l îng s¶n xuÊt, võa lμ lùc l îng tiªu thô, mμ cßn cho HS thÊy r»ng viÖc n©ng cao chÊt l îng cuéc sèng d©n c lμ môc tiªu x· héi cña c«ng cuéc §æi míi vμ ph¸t triÓn ë n íc ta. §Þa lÝ çc ngμnh kinh tÕ ® îc b¾t ®Çu tõ çi nh×n tæng quan vÒ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Trªn nÒn cña ba khu vùc kinh tÕ lín (khu vùc I : N«ng, l©m nghiÖp vμ thuû s¶n ; khu vùc II : C«ng nghiÖp vμ x©y dùng ; khu vùc III : DÞch vô) çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn vμ ph©n bè çc ngμnh kinh tÕ ®· ® îc lùa chän ®Ó ph©n tÝch, tæng hîp. Cã thÓ nãi, nh÷ng kiÕn thøc ® îc chän läc ®Ó HS hiÓu ® îc c¬ cÊu ngμnh cña nÒn kinh tÕ lμ nÒn t¶ng ®Ó HS n¾m v÷ng ® îc çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña çc vïng. Khi häc vÒ çc vïng, ch ¬ng tr×nh chØ ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò tiªu biÓu, ® îc lùa chän tõ rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt cña çc vïng l·nh thæ n íc ta. Nh÷ng vÊn ®Ò nμy cã b¶n chÊt ®Þa lÝ râ nÐt vμ cã ý nghÜa l©u dμi.

II VÒ s¸ch gi¸o khoa §Þa lÝ 12 1. CÊu tróc s¸ch SGK §Þa lÝ 12 ® îc biªn so¹n dùa theo Ch ¬ng tr×nh Gi¸o dôc phæ th«ng m«n §Þa lÝ, ®· ® îc Bé tr ëng Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o kÝ cho ban hμnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 16/2006/Q§–BGD&§T, ngμy 05 th¸ng 5 n¨m 2006. SGK §Þa lÝ 12 gåm 45 bμi, trong ®ã cã 35 bμi lÝ thuyÕt vμ 10 bμi thùc hμnh. Ph©n bè theo çc ®¬n vÞ kiÕn thøc lín nh sau : Çc néi dung theo ch ¬ng tr×nh ViÖt Nam trªn ® êng ®æi míi vμ héi nhËp 1. §Þa lÝ tù nhiªn VÞ trÝ ®Þa lÝ vμ lÞch sö ph¸t triÓn l·nh thæ §Æc ®iÓm chung cña tù nhiªn VÊn ®Ò sö dông vμ b¶o vÖ tù nhiªn 2. §Þa lÝ d©n c 3. §Þa lÝ kinh tÕ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ §Þa lÝ çc ngμnh kinh tÕ §Þa lÝ çc vïng kinh tÕ 4. §Þa lÝ ®Þa ph ¬ng

Sè bμi 1 14 4 8 2 4 24 1 11 12 2

Chia ra LÝ thuyÕt Thùc hμnh 1 12 2 3 1 1 7 2 3 1 19 5 1 9 2 9 3 2

2. Néi dung v h×nh thøc tr×nh by cña çc bi häc Dï lμ ë líp cuèi cÊp THPT, nh ng SGK vÉn ® îc cÊu t¹o thμnh çc bμi häc t ¬ng ®èi ®éc lËp. Trong tr êng hîp mét sè ®¬n vÞ kiÕn thøc khã chia tiÕt, th× çc t¸c gi¶ chÊp nhËn ph ¬ng ¸n lμ cã bμi tiÕp theo, ch¼ng h¹n nh bμi 4 vμ 5 vÒ lÞch sö h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn l·nh thæ ViÖt Nam, bμi 9 vμ 10 vÒ thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa... Mçi bμi häc ®Òu cã kªnh ch÷, kªnh h×nh vμ sè liÖu minh ho¹. VÒ kªnh ch÷ : do chó ý ®Õn yªu cÇu ®©y lμ líp cuèi cÊp, m«n §Þa lÝ th êng lμ m«n thi tèt nghiÖp THPT, lμ m«n thi vμo §¹i häc, Cao ®¼ng khèi C, nªn kh«ng qu¸ h¹n chÕ kªnh ch÷, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho HS tù häc, «n tËp vμ n¾m ® îc çc kiÕn thøc chuÈn x¸c. Çc bμi häc ®Òu chia thμnh çc ®Ò môc lín (th êng mçi bμi cã 2–3 ®Ò môc lín) øng víi çc ®¬n vÞ kiÕn thøc HS cÇn n¾m v÷ng. Kªnh ch÷ vμ kªnh h×nh ®· ® îc gia c«ng ®Ó t¹o thμnh thÓ thèng nhÊt h÷u c¬. 6

Khi ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò cña tù nhiªn vμ kinh tÕ x· héi, çc t¸c gi¶ ®· cè g¾ng ® a vμo nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu míi vÒ tù nhiªn ViÖt Nam, th«ng tin cËp nhËt vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n íc, çc ngμnh vμ çc vïng l·nh thæ. §Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh thøc vμ nhÊt qu¸n cña çc sè liÖu thèng kª, tËp thÓ t¸c gi¶ lÊy sè liÖu n¨m 2005 trong Niªn gi¸m thèng kª 2006 (v× sè liÖu n¨m 2006 lμ íc tÝnh). Trong phÇn ph©n tÝch, ®Ó ph¶n ¸nh çc xu h íng míi nhÊt, ®«i chç cã sö dông çc th«ng tin kinh tÕ x· héi ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2007. VÒ kªnh h×nh : chñ yÕu lμ çc s¬ ®å, biÓu ®å vμ b¶n ®å (hoÆc l îc ®å). Çc h×nh minh ho¹ phï hîp gióp HS tri gi¸c nhanh, ph¸t hiÖn ® îc çc xu thÕ chÝnh, çc ®Æc ®iÓm chñ yÕu nhÊt cña sù vËt, hiÖn t îng. Mét sè s¬ ®å, biÓu ®å cßn thÓ hiÖn c¶ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc hiÖn t îng, qu¸ tr×nh ®Þa lÝ. L u ý r»ng, mÆc dï mét sè b¶n ®å cã tØ lÖ b¶n ®å, cã c¬ së to¸n häc kh¸ tèt, nh ng trong quan niÖm cña çc t¸c gi¶, chóng t«i vÉn sö dông thuËt ng÷ "l îc ®å", bëi v× trong khi kh¸i qu¸t ho¸ b¶n ®å, çc t¸c gi¶ ®· chØ ® a néi dung mét çch chÊm ph¸ vμ nh»m nhÊn m¹nh nh÷ng kiÕn thøc quan träng nhÊt. Çc c©u hái gi÷a bμi : nh çc líp d íi, trong bμi häc cã mét sè c©u hái gi÷a bμi. Nh÷ng c©u hái nμy cã t¸c dông gióp HS t×m hiÓu tr íc khi ®Õn líp, nhÊt lμ nh÷ng c©u ®ßi hái ph¶i vËn dông çc kiÕn thøc ®· häc, çc hiÓu biÕt ç nh©n, çc kiÕn thøc cña çc m«n häc cã liªn quan. GV còng cã thÓ dïng çc c©u hái nμy trong çc ho¹t ®éng trªn líp. Tuy nhiªn, çc c©u hái nμy chØ lμ mét trong çc ph ¬ng ¸n khai th¸c SGK khi tiÕn hμnh giê gi¶ng. Th êng th× çc c©u hái nμy cã møc ®é khã trung b×nh. Çc c©u hái vμ bμi tËp cuèi bμi : lμ nh÷ng c©u hái vμ bμi tËp chØ ra nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n mμ HS cÇn n¾m v÷ng. Th êng nh÷ng c©u hái nμy ®ßi hái ph¶i t duy nhiÒu h¬n. Çc bμi tËp cuèi bμi kh«ng chØ ®Ó rÌn luyÖn kÜ n¨ng, mμ cßn cã môc tiªu cñng cè kiÕn thøc. Mét sè bμi cßn nh»m lμm râ h¬n mét sè ®iÓm ®· nãi tíi trong phÇn bμi häc, cã t¸c dông më réng kiÕn thøc, gióp HS cã t¸c phong nghiªn cøu. §¸ng chó ý lμ trong mét sè bμi lÝ thuyÕt vμ c¶ bμi thùc hμnh cã yªu cÇu HS sö dông Atlat §Þa lÝ ViÖt Nam do C«ng ti B¶n ®å vμ Tranh ¶nh Gi¸o dôc NXB Gi¸o dôc biªn so¹n vμ xuÊt b¶n. B¶n ®å lμ ng«n ng÷ thø hai cña ®Þa lÝ. Atlat §Þa lÝ ® îc coi lμ mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®Ó d¹y vμ häc §Þa lÝ. V× vËy, viÖc ® a çc c©u hái vμ bμi tËp cã liªn quan ®Õn Atlat §Þa lÝ ViÖt Nam lμ nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt l îng d¹y vμ häc §Þa lÝ trong nhμ tr êng. 7

VÒ çc bμi thùc hμnh : Trong tæng sè 45 bμi, cã ®Õn 10 bμi thùc hμnh, nh vËy lμ tØ lÖ trªn 20% vÒ thêi l îng. §iÒu nμy cho thÊy vai trß cña çc bμi thùc hμnh ® îc ®Ò cao trong SGK §Þa lÝ 12. Çc bμi thùc hμnh nh»m n©ng cao çc kÜ n¨ng ®Þa lÝ sau ®©y cho HS : VÏ l îc ®å khung l·nh thæ ViÖt Nam. Yªu cÇu HS vÏ ® îc khung l·nh thæ ViÖt Nam ®· ® îc thùc hiÖn tõ l©u ë tr êng phæ th«ng, nh ng trong çc ch ¬ng tr×nh tr íc ®©y kh«ng bè trÝ trong kÕ ho¹ch d¹y häc vμ còng kh«ng cã tμi liÖu chÝnh thøc. ViÖc vÏ khung l·nh thæ ViÖt Nam cã t¸c dông rÊt tèt, gióp cho HS cã ® îc t duy kh«ng gian, biÕt thÓ hiÖn çc hiÓu biÕt cña m×nh vÒ §Þa lÝ Tæ quèc b»ng nh÷ng l îc ®å ®¬n gi¶n. H×nh ¶nh cña ®Êt n íc ® îc in s©u vμo trÝ nhí cña HS còng lμ mét çch ®Ó çc em yªu Tæ quèc vμ tù hμo vÒ Tæ quèc. Bμi thùc hμnh vÏ khung l·nh thæ ViÖt Nam cßn lμ c¬ së ®Ó tæ chøc çc bμi thùc hμnh ®iÒn çc ®èi t îng kinh tÕ lªn l îc ®å. §äc b¶n ®å §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam vμ b¶n ®å Kinh tÕ ViÖt Nam (c¶ n íc hay çc vïng) ®Ó ph¸t hiÖn çc ®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn hay kinh tÕ x· héi, x¸c ®Þnh çc mèi quan hÖ kh«ng gian gi÷a çc ®èi t îng vμ çc qu¸ tr×nh tù nhiªn hay kinh tÕ x· héi. VÏ biÓu ®å vμ ph©n tÝch b¶ng sè liÖu vÒ mét sè tiªu chÝ kinh tÕ x· héi theo yªu cÇu cho tr íc. Thu thËp, tæng hîp th«ng tin ®Ó viÕt b¸o ço ng¾n theo chñ ®Ò. Do SGK lμ s¸ch häc sinh, nªn trong çc bμi thùc hμnh chØ tr×nh bμy néi dung thùc hμnh. Çc gîi ý vÒ çch tæ chøc thùc hμnh ® îc tr×nh bμy trong SGV. 3. ThiÕt bÞ v ph ¬ng tiÖn d¹y häc Trong ®iÒu kiÖn çc thiÕt bÞ d¹y häc ®iÖn tö ngμy cμng phæ biÕn vμ gi¸ rÎ, kh¶ n¨ng trang bÞ cña çc tr êng THPT ngμy cμng cao, th× gi¸o viªn (GV) cμng cÇn ® îc cung cÊp çc häc liÖu ®iÖn tö, ® îc h íng dÉn sö dông çc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trong d¹y häc c¶ trªn líp vμ ngoμi líp. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n SGK §Þa lÝ 12, çc t¸c gi¶ ®· tÝnh ®Õn xu h íng vμ yªu cÇu tÊt yÕu nμy. Trong sè çc thiÕt bÞ cÇn thiÕt, chóng t«i gîi ý mét sè thiÕt bÞ sau : Çc ®Çu ®äc VCD, ®Çu ®äc video vμ tivi ®Ó cã thÓ khai th¸c çc ®Üa h×nh, b¨ng h×nh, phim trong qu¸ tr×nh häc tËp. §èi víi çc tr êng cã çc phßng bé m«n, líp häc ® îc trang bÞ tèt, th× viÖc cã m¸y tÝnh nèi víi mét m¸y chiÕu (Projector) lμ rÊt lÝ t ëng cho viÖc d¹y häc. 8

ë çc vïng thμnh thÞ, cã çc ®Þa ®iÓm nèi m¹ng Internet tèc ®é cao (ADSL), GV nªn truy cËp vμo m¹ng ®Ó t×m kiÕm çc th«ng tin cËp nhËt vÒ kinh tÕ x· héi cña n íc nhμ. GV còng nªn h íng dÉn HS t×m kiÕm th«ng tin ë mét sè ®Þa chØ Web tin cËy. Trong sè çc tμi liÖu häc tËp, GV cÇn khai th¸c triÖt ®Ó çc nguån sau ®©y : Çc l îc ®å, b¶n ®å, biÓu ®å trong SGK vμ SGV. Çc b¶n ®å gi¸o khoa treo t êng, Atlat §Þa lÝ ViÖt Nam do C«ng ti B¶n ®å vμ Tranh ¶nh Gi¸o dôc xuÊt b¶n, còng nh nh÷ng b¶n ®å phï hîp cña NXB B¶n ®å. Çc b¨ng h×nh gi¸o khoa, çc trÝch phim t liÖu lÊy tõ çc ch ¬ng tr×nh cña §μi truyÒn h×nh ViÖt Nam... 4. Ph ¬ng ph¸p d¹y häc GV cÇn khai th¸c çc kiÕn thøc HS ®· ®Æîc häc (ë líp 8 vμ líp 9) cã liªn quan ®Õn ®Þa lÝ tù nhiªn vμ ®Þa lÝ kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. ViÖc nμy cã thÓ thùc hiÖn b»ng çch l u ý HS nh÷ng kiÕn thøc ®· ® îc häc, GV cã thÓ gi¶ng rót gän l¹i, hoÆc cã thÓ b»ng çch ®Æt çc c©u hái ®Ó HS huy ®éng çc kiÕn thøc ®· cã khi tr¶ lêi çc c©u hái nμy. Chó ý d¹y häc theo t×nh huèng. ViÖc nμy cã thÓ tiÕn hμnh thuËn lîi trong çc tr êng hîp sau : + Ph©n tÝch çc b¶ng sè liÖu, çc biÓu ®å, l îc ®å (hoÆc b¶n ®å) ; ch¼ng h¹n sau khi ®äc çc tμi liÖu trªn, rót ra çc nhËn xÐt cÇn thiÕt vμ gi¶i thÝch vÒ ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn vμ ph©n bè mét ngμnh nμo ®ã. + Ph©n tÝch néi dung SGK. + Ph©n tÝch çc th«ng tin ® îc ® a trªn çc ph ¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, gióp hiÓu s©u h¬n SGK. ViÖc d¹y häc theo t×nh huèng th êng ®ßi hái HS ph¶i huy ®éng kiÕn thøc tæng hîp, v× vËy cã t¸c dông tèt trong rÌn luyÖn t duy ®Þa lÝ. Çch d¹y theo t×nh huèng cßn gióp rÌn luyÖn ë HS thãi quen g¾n çc kiÕn thøc ®· häc víi thùc tiÔn cuéc sèng, nhÊt lμ thùc tiÔn ®Þa ph ¬ng. T¨ng cÆêng chÊt lÆîng cña çc giê häc thùc hμnh. Çc bμi thùc hμnh xÐt cho cïng lμ nh÷ng bμi tËp vÒ t duy. ViÖc tæ chøc çc giê häc thùc hμnh tèt lμ 9

®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c êng ho¹t ®éng ®éc lËp cña HS (khi giao cho HS ph¶i chuÈn bÞ tr íc mét phÇn bμi thùc hμnh hoÆc ph¶i hoμn thμnh nèt bμi thùc hμnh ë nhμ) hoÆc t¨ng c êng ho¹t ®éng theo nhãm. Cã çc h×nh thøc gîi më ®Ó HS ph¸t biÓu nhËn thøc cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi cña ®Êt n íc. Qua ®ã, GV ®¸nh gi¸ ® îc sù hiÓu biÕt thùc sù cña HS, còng nh th¸i ®é, t×nh c¶m vμ mèi quan t©m cña HS ®èi víi çc vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi. GV còng cã ®iÒu kiÖn ph©n tÝch ®Ó ® a ra çch hiÓu ®óng ®¾n, kiÕn thøc mμ HS lÜnh héi ® îc sÏ bÒn v÷ng h¬n. 5. Ph ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp Yªu cÇu chung lμ ph¶i kÕt hîp çc h×nh thøc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau (c¶ tr¾c nghiÖm, c©u hái tù luËn ng¾n, kiÓm tra miÖng, bμi tËp thùc hμnh ç nh©n, bμi tËp thùc hμnh theo nhãm). §iÒu quan träng lμ ph¶i ®¸nh gi¸ ® îc kh¸ch quan nh÷ng g× HS ®· thu nhËn ® îc vμ nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®ã ®· tån t¹i, trë thμnh vèn tri thøc cña tõng HS nh thÕ nμo. V× vËy, cÇn coi träng çc c©u hái, bμi tËp mμ HS ph¶i huy ®éng c¶ çc kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®· ® îc trang bÞ tõ tr íc ®ã.

PhÇn hai

nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ®Þa lÝ viÖt nam

B i 1 ViÖt Nam trªn ® êng ®æi míi v héi nhËp I Môc tiªu cña b¬i häc Häc xong bμi nμy, HS cÇn : 1. VÒ kiÕn thøc BiÕt ® îc çc thμnh tùu to lín cña c«ng cuéc §æi míi ë n íc ta. HiÓu ® îc t¸c ®éng cña bèi c¶nh quèc tÕ vμ khu vùc ®èi víi c«ng cuéc §æi míi vμ nh÷ng thμnh tùu ®¹t ® îc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n íc ta. BiÕt ® îc mét sè ®Þnh h íng chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc §æi míi vμ héi nhËp. 2. VÒ kÜ n¨ng BiÕt liªn hÖ çc kiÕn thøc ®Þa lÝ víi çc kiÕn thøc vÒ lÞch sö, gi¸o dôc c«ng d©n trong lÜnh héi tri thøc míi. BiÕt liªn hÖ SGK víi çc vÊn ®Ò cña thùc tiÔn cuéc sèng khi t×m hiÓu çc thμnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi vμ héi nhËp. 3. VÒ th¸i ®é X¸c ®Þnh tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña mçi ng êi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n íc. II Ph ¬ng tiÖn d¹y häc Mét sè h×nh ¶nh, t liÖu, video... vÒ çc thμnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi. Mét sè t liÖu vÒ sù héi nhËp quèc tÕ vμ khu vùc. 11

III Mét sè ®iÓm cÇn l u ý 1. §æi míi lμ mét tÊt yÕu lÞch sö. Trong bèi c¶nh toμn cÇu ho¸, th× ®æi míi, më cöa vμ héi nhËp lμ tÊt yÕu vμ kh«ng cã sù lùa chän nμo kh¸c. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng mμ GV cÇn nhÊn m¹nh lμ §¶ng ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n ta tiÕn hμnh §æi míi thμnh c«ng, ® a ®Õn sù æn ®Þnh kinh tÕ x· héi vμ sù ph¸t triÓn ngμy cμng tèt h¬n. Ph©n tÝch çc thμnh tùu ®æi míi trªn nÒn cña çc khã kh¨n chång chÊt mμ ®Êt n íc ta ph¶i tr¶i qua sau chiÕn tranh cho ®Õn cuèi thËp kØ 80 cña thÕ kØ XX, cã hiÓu ® îc nh÷ng c¶i çch kh«ng thμnh c«ng cña nhiÒu n íc XHCN ë §«ng ¢u vμ Liªn X« th× míi thÊy hÕt ® îc sù lín lao cña çc thμnh tùu ®· ®¹t ® îc. 2. Nh÷ng thμnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi lμ hÕt søc to lín. Sù ®æi míi kinh tÕ x· héi cña ®Êt n íc kh«ng t¸ch rêi viÖc héi nhËp quèc tÕ vμ khu vùc. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i thÊy r»ng khi më cöa nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh giao l u quèc tÕ, th× çc biÕn ®éng bÊt lîi trªn thÕ giíi vμ trong khu vùc sÏ t¸c ®éng m¹nh h¬n vμo nÒn kinh tÕ n íc ta. 3. Nh÷ng ®Þnh h íng trong ®Èy m¹nh ®æi míi chÝnh lμ nh»m môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng, c¶ vÒ kinh tÕ, x· héi vμ m«i tr êng. IV TiÕn tr×nh d¹y häc 1. GV khai th¸c çc kiÕn thøc HS ® îc häc tõ çc m«n LÞch sö, Gi¸o dôc c«ng d©n vÒ bèi c¶nh lÞch sö cña c«ng cuéc §æi míi. Nh÷ng GV tõng tr¶i vμ cã kinh nghiÖm sèng cã thÓ dïng ph ¬ng ph¸p kÓ chuyÖn ®Ó kh¾c ho¹ sinh ®éng bèi c¶nh lÞch sö ®ã, ®Ó thÊy râ nÐt h¬n nh÷ng khã kh¨n lóc bÊy giê, quyÕt t©m lín cña §¶ng vμ Nhμ n íc, søc s¸ng t¹o phi th êng cña nh©n d©n ta ®Ó ®æi míi toμn diÖn ®Êt n íc. 2. GV h íng dÉn HS tãm t¾t çc thμnh tùu chÝnh cña §æi míi kinh tÕ x· héi ® îc tr×nh bμy trong bμi, theo l«gic tõ kh¸i qu¸t ®Õn chi tiÕt. L u ý r»ng nh÷ng ý nhËn xÐt trong bμi nμy tuy ng¾n gän, nh ng chÝnh lμ sîi chØ ®á xuyªn suèt phÇn §Þa lÝ kinh tÕ x· héi ViÖt Nam : nh÷ng vÊn ®Ò cña c¬ cÊu kinh tÕ vμ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ (theo ngμnh vμ theo l·nh thæ). Nh vËy, GV kh«ng ®Æt k× väng lμ khi d¹y häc, víi thêi gian h¹n hÑp vμ chøc n¨ng cña Bμi më ®Çu, l¹i ® a ra ®Çy ®ñ çc vÝ dô ®Ó chøng minh çc nhËn ®Þnh cã trong bμi. Nh÷ng ®iÒu nμy HS sÏ n¾m v÷ng khi häc çc bμi sau ®ã, thËm chÝ sau khi häc toμn bé ch ¬ng tr×nh. Tuy vËy, trong bμi nμy cã mét sè vÝ dô minh ho¹ bæ sung mμ çc bμi sau kh«ng cã. 12

{[[W+bz0FkV43GmRt7u4DpvuYxd]]}

GV cho HS ®äc vμ ph©n tÝch H×nh 1.1. (GV l u ý : tõ 1986 ®Õn 1990 lμ chØ sè gi¸ b¸n lÎ hμng ho¸, ch a tÝnh dÞch vô ; tõ 1991 ®Õn 1997 lμ chØ sè gi¸ b¸n lÎ hμng ho¸ vμ dÞch vô tiªu dïng ; tõ n¨m 1998 ®Õn nay lμ chØ sè gi¸ tiªu dïng). BiÓu ®å cho thÊy tØ lÖ l¹m ph¸t rÊt cao (3 con sè) trong c¸c n¨m 1986 1989, sau ®ã gi¶m xuèng møc 2 con sè (1990 1992). Nh÷ng n¨m sau nμy vÒ c¬ b¶n lμ ë møc 1 con sè, thËm chÝ hai n¨m 2000 vμ 2001 cã møc t¨ng chØ sè gi¸ tiªu dïng lμ ©m. Lμm thÕ nμo ®Ò HS hiÓu ® îc ý nghÜa cña con sè tØ lÖ l¹m ph¸t (t¨ng chØ sè tiªu dïng) n¨m 1986 lμ 487,2% ? Cã thÓ cho HS h×nh dung r»ng nÕu ®Çu n¨m b¸n 6 con gμ, ® îc mét kho¶n tiÒn vμ cÊt ®i, th× sè tiÒn Êy cuèi n¨m chØ ®ñ ®Ó mua 1 con gμ. Nh vËy, kÕt qu¶ kiÒm chÕ l¹m ph¸t thùc sù cho thÊy n íc ta ®· v ît qua nh÷ng n¨m th¸ng khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi nh thÕ nμo.

Khi cho HS ph©n tÝch B¶ng 1, GV l u ý HS r»ng chuÈn ®ãi nghÌo do Tæng côc Thèng kª vμ Ng©n hμng ThÕ giíi phèi hîp ® a ra dùa trªn thu nhËp cña ng êi d©n : ë møc thÊp lμ ng ìng nghÌo l ¬ng thùc thùc phÈm (øng víi thu nhËp vμ chi tiªu ®Ó ®¶m b¶o 2100 calo mçi ngμy cho 1 ng êi) vμ ng ìng nghÌo chung (thu nhËp vμ chi tiªu ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu l ¬ng thùc thùc phÈm vμ phi l ¬ng thùc). Ng ìng nghÌo nμy kh«ng thay ®æi tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 2004, v× khi cËp nhËt sè liÖu cña çc n¨m, chØ tÝnh ®Õn sù thay ®æi gi¸ c¶, chø kh«ng thay ®æi "ræ hμng ho¸". KÕt qu¶ cña çc cuéc ®iÒu tra møc sèng d©n c theo çch trªn cho phÐp so s¸nh t×nh h×nh nghÌo ®ãi gi÷a ViÖt Nam vμ thÕ giíi, còng nh so s¸nh gi÷a çc n¨m. 3. GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ ®Ó thÊy râ c¬ héi to lín vμ nh÷ng th¸ch thøc còng hÕt søc to lín khi n íc ta ®Èy m¹nh héi nhËp quèc tÕ vμ khu vùc. Nh÷ng ®iÒu nμy lμ cÇn thiÕt ®Ó HS cã çc ®Þnh h íng trong thùc tiÔn cuéc sèng. ë nh÷ng ®Þa ph ¬ng cã ®iÒu kiÖn kÕt nèi Internet, GV nªn h íng dÉn HS t×m hiÓu vÒ nh÷ng ho¹t ®éng liªn kÕt khu vùc cña n íc ta trong khu«n khæ ASEAN, vÒ t¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn çc cam kÕt AFTA, HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i song ph ¬ng ViÖt Nam Hoa K×, ®Æc biÖt lμ t¸c ®éng cña viÖc tù do kinh tÕ, liªn quan ®Õn viÖc n íc ta tham gia WTO. (GV l u ý : ViÖt Nam ® îc WTO kÕt n¹p lμ thμnh viªn thø 150 vμo th¸ng 11 2006, nh ng chØ sau khi Quèc héi ViÖt Nam th«ng qua, ®Õn th¸ng 1 2007 ViÖt Nam míi trë thμnh thμnh viªn chÝnh thøc cña WTO).

Trong bμi nμy cã nãi ®Õn çc nguån vèn ODA, FDI vμ FPI. ODA (tiÕng Anh : Official Development Assistance) mét h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp th«ng qua tÝn dông quèc tÕ, ® îc thùc hiÖn d íi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoμn l¹i hay çc kho¶n vèn vay víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt u ®·i. ë n íc ta, çc nhμ tμi trî chÝnh cung cÊp ODA lμ NhËt B¶n, Ng©n hμng ThÕ giíi, Ng©n hμng Ph¸t triÓn ch©u ¸, Liªn minh ch©u ¢u, chÝnh phñ çc n íc Ph¸p, ¤xtr©ylia, Thôy §iÓn, çc tæ chøc Liªn hîp quèc,… FDI (tiÕng Anh : Foreign Direct Investment) lμ h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp cña n íc ngoμi, mμ nhμ ®Çu t bá vèn ®Çu t vμ tham gia qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t (trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh ®èi t îng mμ hä bá vèn ®Çu t ). Cã nhiÒu h×nh thøc thùc hiÖn FDI nh hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (vÝ dô nh hîp t¸c kinh doanh trong t×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ), xÝ nghiÖp liªn doanh, xÝ nghiÖp 100% vèn n íc ngoμi ; hîp ®ång x©y dùng kinh doanh chuyÓn giao BOT hay BTO, BT ; khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu kinh tÕ, khu c«ng nghÖ cao,… FPI (tiÕng Anh : Foreign Portfolio Investment) lμ h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp cña n íc ngoμi. Theo ®Þnh nghÜa cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), FPI lμ ho¹t ®éng mua chøng kho¸n (cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu) ® îc ph¸t hμnh bëi mét c«ng ti hoÆc c¬ quan ChÝnh phñ cña mét n íc kh¸c trªn thÞ tr êng tμi chÝnh trong n íc hoÆc n íc ngoμi. MÆc dï dßng vèn FPI ®· vμo ViÖt Nam ngay tõ sau khi cã LuËt §Çu t n íc ngoμi (n¨m 1987), nh ng sau nhiÒu n¨m khã kh¨n, ph¶i ®Õn n¨m 2003 th× dßng vèn FPI míi t¨ng m¹nh. GV cho HS ph©n tÝch H×nh 1.2 ®Ó thÊy râ h¬n ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn, gãp phÇn huy ®éng tèt nhÊt çc nguån lùc trong vμ ngoμi n íc ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng nhanh GDP. Trong h×nh nμy, cã thÓ thÊy râ vai trß cña khu vùc kinh tÕ cã ®Çu t n íc ngoμi. 4. GV dïng ph ¬ng ph¸p gîi më ®Ó gióp HS nhËn thøc nhiÖm vô cña m×nh ®èi víi ®Êt n íc.

§Þa lÝ tù nhiªn VÞ trÝ ®Þa lÝ v lÞch sö ph¸t triÓn l·nh thæ

B i 2 vÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ I Môc tiªu cña b¬i häc Sau bμi häc, HS cÇn : 1. VÒ kiÕn thøc Tr×nh bμy ® îc vÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ n íc ta : çc ®iÓm cùc (B¾c, Nam, §«ng, T©y) cña phÇn ®Êt liÒn, vïng biÓn, vïng trêi vμ diÖn tÝch l·nh thæ. Ph©n tÝch ®Ó thÊy ® îc vÞ trÝ ®Þa lÝ vμ ph¹m vi l·nh thæ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ®Æc ®iÓm ®Þa lÝ tù nhiªn, ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vμ vÞ thÕ cña n íc ta trªn thÕ giíi. 2. VÒ kÜ n¨ng X¸c ®Þnh ® îc trªn b¶n ®å Hμnh chÝnh ViÖt Nam hoÆc b¶n ®å Çc n íc §«ng Nam ¸, vÞ trÝ vμ ph¹m vi l·nh thæ cña n íc ta. 3. VÒ th¸i ®é Cñng cè lßng yªu quª h ¬ng, ®Êt n íc, s½n sμng x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. II Çc ph ¬ng tiÖn d¹y häc B¶n ®å Çc n íc §«ng Nam ¸. B¶n ®å Çc n íc trªn thÕ giíi. Çc s¬ ®å vÒ ® êng c¬ së vμ s¬ ®å ® êng ph©n ®Þnh vÞnh B¾c Bé. B¶n ®å Çc khu vùc giê trªn Tr¸i §Êt. III Mét sè ®iÓm cÇn l u ý Träng t©m cña bμi lμ : VÞ trÝ ®Þa lÝ. 15

Ph¹m vi l·nh thæ. ý nghÜa ®Þa lÝ cña vÞ trÝ ®Þa lÝ vμ ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam. IV TiÕn tr×nh d¹y häc 1. VÞ trÝ ®Þa lÝ GV cho HS dùa vμo b¶n ®å Hμnh chÝnh ViÖt Nam trong SGK ®Ó x¸c ®Þnh biªn giíi ®Êt liÒn vμ ® êng bê biÓn cña n íc ta, ®äc tªn çc n íc tiÕp gi¸p. Sau ®ã, GV cho HS chØ çc ®iÓm cùc B¾c, Nam, §«ng, T©y vμ x¸c ®Þnh to¹ ®é ®Þa lÝ phÇn ®Êt liÒn n íc ta. TiÕp theo, GV cho HS quan s¸t b¶n ®å Çc khu vùc giê trªn Tr¸i §Êt, hoÆc dùa vμo kiÕn thøc ®· häc ë líp d íi ®Ó cho biÕt n íc ta n»m trong mói giê thø mÊy. Sau khi HS ®· x¸c ®Þnh ® îc vÞ trÝ cña ViÖt Nam trªn b¶n ®å, GV hÖ thèng l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña vÞ trÝ ®Þa lÝ n íc ta. 2. Ph¹m vi l·nh thæ GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái ®Çu tiªn cña môc nμy trong SGK. §Ó gióp HS hiÓu cô thÓ çc bé phËn hîp thμnh l·nh thæ ViÖt Nam, GV cã thÓ sö dông çc s¬ ®å ®· chuÈn bÞ ®Ó gi¶ng cho HS. HoÆc cã thÓ yªu cÇu HS dùa vμo kiÕn thøc ®· häc ë líp 8, ®Ó tr×nh bμy l¹i çc bé phËn hîp thμnh l·nh thæ ViÖt Nam. 3. ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ ViÖt Nam GV cã thÓ chia nhãm, HS th¶o luËn trªn c¬ së tham kh¶o néi dung trong SGK. Sau ®ã, ®¹i diÖn çc nhãm tr×nh bμy ý kiÕn, çc nhãm kh¸c bæ sung. GV hÖ thèng l¹i kiÕn thøc chÝnh vμ cã thÓ ® a thªm mét sè c©u hái ®Ó HS cã thÓ hiÓu râ vμ s©u h¬n. VÝ dô : T¹i sao khÝ hËu cña n íc ta l¹i kh«ng kh«, nãng nh mét sè n íc cïng vÜ ®é ë T©y Nam ¸, B¾c Phi ? T¹i sao BiÓn §«ng ®èi víi n íc ta lμ mét h íng chiÕn l îc cã ý nghÜa quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ vμ b¶o vÖ ®Êt n íc ? V Th«ng tin Bæ sung §}êng biªn giíi quèc gia § êng biªn giíi trªn ®Êt liÒn cña ViÖt Nam dμi h¬n 4600 km, tiÕp gi¸p víi 3 n íc : Trung Quèc, Lμo vμ Campuchia. 16

§ êng biªn giíi ViÖt Nam Trung Quèc dμi h¬n 1400 km, tiÕp gi¸p gi÷a 7

tØnh cña ViÖt Nam tõ t©y sang ®«ng lμ §iÖn Biªn, Lai Ch©u, Lμo Cai, Hμ Giang, Cao B»ng, L¹ng S¬n vμ Qu¶ng Ninh víi 2 tØnh cña Trung Quèc lμ V©n Nam vμ Qu¶ng T©y. § êng biªn giíi ViÖt Nam – Lμo cã chiÒu dμi gÇn 2100 km, tiÕp gi¸p

gi÷a 10 tØnh cña ViÖt Nam tõ b¾c xuèng nam lμ §iªn Biªn, S¬n La, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hμ TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn – HuÕ, Qu¶ng Nam vμ Kon Tum víi 10 tØnh cña Lμo lμ Phongxal×, Lu«ng Phab¨ng, Hñaph¨n, Xiªng Kho¶ng, B«likh¨mxay, Kh¨mmuén, XavannakhÐt, Xalavan, Xª C«ng vμ ¸ttap . § êng biªn giíi ViÖt Nam – Campuchia cã chiÒu dμi h¬n 1100 km, tiÕp gi¸p gi÷a 10 tØnh cña ViÖt Nam lμ Kon Tum, Gia Lai, §¨k L¨k, §¨k N«ng, B×nh Ph íc, T©y Ninh, Long An, §ång Th¸p, An Giang vμ Kiªn Giang víi 9 tØnh cña Campuchia lμ Ranatakiri, Mun®unkiri, Krache, Svay Riªng, C«ngp«ng Chμm, Pr©y Veng, Ta Keo, Kon §an vμ Cam Pèt. (Theo TrÇn C«ng Trôc. Ban biªn giíi ChÝnh phñ – 25 n¨m x©y dùng vμ trÆëng thμnh. TËp san Biªn giíi vμ l·nh thæ, sè 8, th¸ng 10 – 2000). Chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn C«ng íc cña Liªn hîp quèc vÒ LuËt BiÓn ® îc kÝ kÕt vμo n¨m 1982, nh ng kÓ tõ ngμy 16 11 1994 míi cã hiÖu lùc ph¸p lÝ quèc tÕ. ViÖt Nam phª chuÈn c«ng íc 1982 vμo n¨m 1994. Theo c«ng íc nμy, mét quèc gia ven biÓn sÏ cã vïng biÓn gåm : néi thuû, l·nh h¶i (réng 12 h¶i lÝ), vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i (réng 12 h¶i lÝ), vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ (hîp víi l·nh h¶i thμnh vïng biÓn réng 200 h¶i lÝ tÝnh tõ ® êng c¬ së) vμ vïng thÒm lôc ®Þa (réng tõ 200 h¶i lÝ ®Õn tèi ®a 350 h¶i lÝ) ; vμ c¸c n íc cã chung biÓn sÏ ph¶i x¸c ®Þnh ® êng biªn giíi trªn biÓn theo nguyªn t¾c c¬ b¶n lμ tho¶ thuËn vμ c«ng b»ng theo luËt ph¸p quèc tÕ. Ph©n ®Þnh VÞnh B¾c bé gi÷a ViÖt Nam vμ Trung Quèc HiÖp ®Þnh vÒ Ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé ®· ® îc ViÖt Nam vμ Trung Quèc kÝ kÕt ngμy 25 12 2000 t¹i B¾c Kinh. VÞnh B¾c Bé cã diÖn tÝch kho¶ng 126250 km2 (36000 h¶i lÝ vu«ng), chiÒu ngang n¬i réng nhÊt kho¶ng 310 km (167 h¶i lÝ), n¬i hÑp nhÊt kho¶ng 220 km (119 h¶i lÝ). Bê biÓn cña vÞnh cã tæng chiÒu dμi kho¶ng 1458 km, trong ®ã bê biÓn cña ViÖt Nam dμi kho¶ng 763 km vμ bê biÓn cña Trung Quèc dμi kho¶ng 695 km. 17

Däc theo bê biÓn cña vÞnh, cã kho¶ng 16 triÖu ng êi d©n sinh sèng t¹i 10 tØnh, thμnh phè cña ViÖt Nam vμ kho¶ng 40 triÖu ng êi d©n sinh sèng t¹i 3 tØnh Qu¶ng T©y, H¶i Nam vμ Qu¶ng §«ng cña Trung Quèc. VÞnh cã 2 cöa : eo biÓn Quúnh Ch©u n»m gi÷a b¸n ®¶o L«i Ch©u vμ ®¶o H¶i Nam víi bÒ réng kho¶ng 19 h¶i lÝ, vμ cöa chÝnh cña vÞnh tõ ®¶o Cån Cá (ViÖt Nam) tíi ®¶o H¶i Nam (Trung Quèc) réng kho¶ng 112 h¶i lÝ. PhÇn vÞnh phÝa ViÖt Nam cã kho¶ng 2300 ®¶o, ®¸ ven bê, ®Æc biÖt lμ cã ®¶o B¹ch Long VÜ n»m çch ®Êt liÒn ViÖt Nam kho¶ng 110 km, çch ®¶o H¶i Nam (Trung Quèc) kho¶ng 130 km. PhÝa Trung Quèc chØ cã mét sè Ýt ®¶o nhá ë phÝa ®«ng b¾c vÞnh nh ®¶o VÞ Ch©u, ®¶o Tμ D ¬ng. VÞnh B¾c Bé lμ cöa ngâ giao l u lín vμ l©u ®êi cña ViÖt Nam ra thÕ giíi, cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, th ¬ng m¹i quèc tÕ còng nh b¶o vÖ quèc phßng, an ninh cña n íc ta. Ngoμi ra, vÞnh cßn cã nguån tμi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vÒ h¶i s¶n, ®¸y biÓn cña vÞnh ® îc dù b¸o cã tiÒm n¨ng vÒ dÇu má vμ khÝ ®èt. ViÖc duy tr× æn ®Þnh trong vÞnh, th«ng qua ®ã b¶o ®¶m th«ng th ¬ng hμng h¶i vμ khai th¸c hiÖu qu¶ çc tμi nguyªn cña vÞnh, sÏ gãp phÇn quan träng vμo c«ng cuéc x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®Êt n íc. §èi víi Trung Quèc, vÞnh B¾c Bé còng cã tÇm quan träng to lín kh«ng kÐm, ®Æc biÖt lμ ®èi víi khu vùc phÝa nam cña Trung Quèc. V× vËy, c¶ hai n íc ®Òu rÊt coi träng viÖc qu¶n lÝ, sö dông vμ khai th¸c vÞnh B¾c Bé. HiÖp ®Þnh Ph©n ®Þnh vÞnh B¾c Bé gåm 11 ®iÒu kho¶n, quy ®Þnh vÒ mét ® êng ph©n ®Þnh nèi tuÇn tù 21 ®iÓm cã to¹ ®é ®Þa lÝ cô thÓ ®Ó ph©n ®Þnh râ rμng l·nh h¶i (tõ ®iÓm sè 1 ®Õn ®iÓm sè 9) vμ ranh giíi chung cho vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vμ thÒm lôc ®Þa (tõ ®iÓm sè 9 ®Õn ®iÓm sè 21). Ph¹m vi ph©n ®Þnh theo HiÖp ®Þnh lμ toμn bé vÞnh B¾c Bé, víi ® êng ®ãng cöa vÞnh lμ ® êng th¼ng nèi gi÷a mòi Oanh Ca (®¶o H¶i Nam, Trung Quèc) qua ®¶o Cån Cá (ViÖt Nam) ®Õn mét ®iÓm trªn bê biÓn ViÖt Nam t¹i tØnh Qu¶ng TrÞ (H×nh 1). § êng biªn giíi trªn biÓn trong vÞnh B¾c Bé gi÷a hai n íc dμi kho¶ng 500km. HiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh hai bªn cam kÕt t«n träng chñ quyÒn, quyÒn chñ quyÒn vμ quyÒn tμi ph¸n quèc gia cña mçi bªn ®èi víi l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vμ thÒm lôc ®Þa trong vÞnh ®· ® îc ph©n ®Þnh theo HiÖp ®Þnh. Theo ®ã, mçi bªn tù chñ tiÕn hμnh viÖc th¨m dß, khai th¸c mét çch ®éc lËp çc tμi nguyªn kho¸ng s¶n trong ph¹m vi vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vμ thÒm lôc ®Þa cña m×nh. §èi víi çc má dÇu, khÝ tù nhiªn ®¬n nhÊt hoÆc má kho¸ng s¶n kh¸c n»m v¾t ngang ® êng ph©n ®Þnh, hai bªn ph¶i th«ng qua hiÖp th ¬ng h÷u nghÞ ®Ó ®¹t tho¶ thuËn vÒ viÖc khai th¸c h÷u hiÖu nhÊt còng nh viÖc ph©n chia c«ng b»ng 18

lîi Ých thu ® îc. §ång thêi, hai bªn ®ång ý trao ®æi vÒ viÖc sö dông hîp lÝ vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tμi nguyªn sinh vËt, hîp t¸c nh»m b¶o tån, qu¶n lÝ vμ sö dông tμi nguyªn sinh vËt thuéc vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ trong vÞnh ; mäi tranh chÊp gi÷a hai bªn liªn quan ®Õn HiÖp ®Þnh sÏ ® îc gi¶i quyÕt mét c¸ch hoμ b×nh, h÷u nghÞ th«ng qua th ¬ng l îng ; viÖc gi¶i quyÕt nμy kh«ng ¶nh h ëng hay ph ¬ng h¹i ®Õn lËp tr êng cña mçi bªn ®èi víi c¸c quy ph¹m quèc tÕ vÒ biÓn.