Tableau Boeken
special
semaine du dessin 2018 • Parijs
Tekenen van meesterschap Ieder jaar vlak na TEFAF Maastricht trekken liefhebbers, verzamelaars en professionals naar Parijs. Een gedeelde passie voor de tekenkunst brengt ze naar de Semaine du Dessin, de week rond Salon du Dessin, de eerste kunstbeurs ter wereld die zich uitsluitend in dit medium specialiseerde. Hedendaagse tekeningen vind je op satelietbeurs Drawing Now, er zijn tekeningenveilingen en musea en instituten presenteren een programma van speciale exposities, masterclasses en privéontvangsten. tekst: denise Hermanns
Christine Meisner (1970), Historia Boy, 2005, potlood op papier, 13,3 x 18,3 cm, Musée des Beaux-Arts de Nantes, foto: Pauline Betton < Adolph Friedrich Erdmann von Menzel (1815-1905), Hoofd van een oude man die zich naar rechts buigt, 1893, grafietstift, deels gedoezeld, 20,6 x 12,9 cm, W.M. Brady & Co << Coverbeeld: Harald Slott-Møller (Kopenhagen,1864-1937) Interiør, 1889, potlood, 241 x 200 mm, te zien de tentoonstelling ‘Art sur papier’ in Fondation Custodia, Parijs
Semaine du Dessin 2018
Op de Salon du Dessin reis je van tekening tot tekening naar het hart van de kunsthistorie
H
et was wereldnieuws toen in januari twee nieuwe tekeningen aan Vincent van Gogh konden worden toegeschreven. Teio Meedendorp, senior onderzoeker van het Van Gogh Museum was betrokken bij het uitgebreide onderzoek: ‘Binnen het getekende oeuvre van Van Gogh zijn dit twee opvallende werken die mooi illustreren hoezeer hij begin 1886 nog op zoek was naar een eigen stijl. Ze illustreren een fase in het leerproces van de kunstenaar, die zichzelf in Parijs uiteindelijk opnieuw uitvond, maar hier nog even het traditionele artistieke pad bewandelde.’ De tekening onthult het maakproces van de kunstenaar, toont zijn worstelingen en inventies om tot de juiste pose of compositie te komen. Het is vaak die openheid die het medium zo geliefd maakt bij verzamelaars. De tekenkunst heeft nagenoeg geen geheimen, het is een manier van kijken, verwerken, begrijpen en overdenken.
Nichemarkt In 1991 zag een groepje Franse handelaren kansen in deze niche van de kunstmarkt en vormden samen de Salon du Dessin. In een kwart eeuw groeide de Salon uit tot een internationaal evenement. In het majestueuze Palais Brongniart, de voormalige beurs van Parijs, presenteren deze lente 39 gespecialiseerde kunsthandelaren ruim duizend tekeningen. Op deze beurs geen grote cateringterrassen, luxe lounges of bloemenweelde: op de Salon du Dessin draait alles louter om de kracht van de tekening – van de Renaissance tot de 21ste eeuw en in alle mogelijke stijlen en genres. Door de tijd heen is er geëxperimenteerd met allerlei technieken en materialen: sanguine, zwart krijt, ‘trois crayons’, potlood, pastel, houtskool, pen of penseel en inkt, aquarel, gouache, waskrijt en gemengde technieken.
Meesters en onbekende ontdekkingen Galerie Terrades brengt een recent ontdekt werk van Théodore Géricault (1791-1824) uit zijn tijd in Italië, 1816-1817. Het is een levendige straatscène in Rome met op hetzelfde blad een schets van een paar vrouwenhanden. Een jaar later maakte de meester wereldfaam met zijn schilderij Het vlot van de Medusa. Galerie De Bayser presenteert een tekening in rood krijt van Cesare da Sesto (1477-1523), een van Leonardo da Vinci’s favoriete leerlingen. Het is een serene studie van het afgehakte hoofd van Johannes de Doper voor Salome, het schilderij dat Da Sesto in 1520 maakte en dat nu in het Weense Kunsthistorisches Museum hangt. Er zijn maar
drie schetsen bekend van deze kunstenaar, één daarvan bevindt zich in de collectie van Windsor Castle. De New Yorkse galerie Brady & Co toont een sensationeel portret uit 1893 van een man die schuin naar beneden kijkt, getekend door de voor velen onbekende Duitse autodidact Adolph (von) Menzel (1815-1905). Op minutieuze wijze tekende hij met potlood de contouren en details van het gezicht en hij bracht schaduw aan door vlakken uit te vegen met een doekje of vinger. Het resultaat is een onwaarschijnlijk realistisch, op zichzelf staand kunstwerk.
Erfgoed Onno van Seggelen Fine Arts uit Rotterdam maakt zijn debuut op de kunstbeurs met onder andere een werk van de Amsterdamse kunstenaar Reinier Vinkeles (17411816). Hiermee vereeuwigde de kunstenaar de ontmoeting van wereldreiziger Jacob Haafner met een Jammedaar op Ceylon. Haafner schreef diverse reisverslagen maar ook de eerste globale verhandeling tegen het westerse kolonialisme, de zending en de slavernij. Dit maakt het historisch gezien een interessante tekening, zeker vanwege de discussie die nu gaande is in de Nederlandse museumwereld over de verbeelding van ons koloniale verleden. Het segment 19de- en 20ste-eeuwse tekenkunst neemt jaarlijks toe op de Salon du Dessin. Helene Bailly Gallery brengt de enige pentekening die bekend is van Claude Monet (1840-1926), een gezicht op de vuurtoren van Honfleur. De kunstenaar gebruikte de tekening ter promotie van zijn schilderij op de Salon des Beaux-arts de Paris van 1865. Een persoonlijk portret uit 1974 van David Hockney (1937) toont de Franse kunstcriticus Pierre Restany, ‘uitvinder’ van het Nieuwe Realisme. Zijn sigaar, asbak, glas rode wijn en bril gaf de Britse kunstenaar wat extra kleur. De tekening, aangeboden door Galerie des Modernes, wordt vergezeld door een origineel manuscript van een interview dat in juli 1974 plaatsvond.
Speciale gasten Voor de 27ste editie van de Salon du Dessin is het Musée des Beaux Arts uit Nantes uitgenodigd. Het museum, onlangs heropend na een zes jaar durende renovatie, presenteert in Parijs topstukken: bladen van prestigieuze Oude Meesters als Jacques-Louis David en Horace Vernet, maar bijvoorbeeld ook recente tekeningen van het Berlijnse multitalent Christine Meisner (1970), waaronder haar Historia Boy, 2005. De tiara is het handelsmerk van het Parijse juweliershuis Maison Chaumet dat na haar oprichting in 1780 al snel opdrachten kreeg van Napoleon en zijn keizerin Josephine. De kunstcollectie van Chaumet omvat inmiddels ruim 80.000 tekeningen en op de Salon du Dessin toont de nog altijd actieve juwelier ››
Théodore Géricault (1791 -1824), Italian Street Scene and study for the hands of Mme Bro, 1816-1817, pen en bruine inkt over zwart krijt, 243 x 182 mm, Galerie Terrades Victor-Charles-François Mongodin (1819-?), Un peintre, 1850, zwart krijt, houtskool, wit krijt en hoogsels in gouache op lila papier, 30,5 x 22,3 cm Talabardon & Gautier Reinier Vinkeles (17411816), Jacob Haafner in gesprek met Jammedaar in Alamparvé, Ceylan, potlood, inkt, met grijze wassing, kader in grijze inkt, 15 x 19 cm, Onno van Seggelen Fine Arts Mario Sironi (1885-1961), Ville Futuriste - Strada dall’Alto,1913, krijt en aquarel op beige papier, 27 x 20,5 cm, Pandora Old Masters David Hockney (1937), Pierre Restany, 1974, gekleurd krijt en potlood op papier, 26 x 20,5 cm, Galerie des Modernes Cesare da Sesto (14771523), Hoofd van Johannes de Doper, ca. 1520, rood krijt op geprepareerd papier, 26 x 19,5 cm voorstudie voor Salomé, geschilderd rond 1520 door Cesare da Sesto, Kunsthistorisches Museum, Wenen Claude Monet (1840-1926) De Hospice vuurtoren in Honfleur, 1865, inkt op papier, 27,5 x 28,5 cm, Helene Bailly Gallery
Semaine du Dessin 2018
Een verkenning van meer dan veertien technieken door de eeuwen heen 38 schetsen voor tiara’s uit twee eeuwen. Het ontwerp voor een gevleugelde diadeem dat Joseph Chaument in 1908 maakte voor de steenrijke society dame Gertrude Vanderbilt is een kunstwerk op zich.
Het geschoolde oog De Salon du Dessin heeft niet alleen een commerciële dimensie. ‘De beurs biedt veel meer, het is een school waar je niet zozeer leert lezen en schrijven, als wel kijken – het is een training voor het oog en dit is wat de beurs zo uniek maakt’, zegt Pierre Rosenberg, de charismatische oud-directeur van het Louvre. Onder zijn toeziend oog buigen internationale academici en museumdirecteuren zich tijdens een tweedaags symposium over de getekende weergave van de podiumkunsten. Decor- en kostuumontwerpen geven naast portretten van acteurs, zangers en dansers een uniek tijdsbeeld van wat er op en achter
het podium zoal speelde. Dit educatieve programma is vrij toegankelijk; een mooie extra is de lezing van Olivier Meslay over de topstukken van het Amerikaanse Clark Art Institute. De bevlogen verzamelaars Daniel en Florence Guerlain zijn de drijvende krachten achter de Guerlain Prijs voor Hedendaagse Kunst die sinds 2006 jaarlijks op de Salon wordt toegekend aan een levende kunstenaar. De winnaar ontvangt een geldbedrag en de Guerlain Stichting koopt een tekening aan die uiteindelijk zal worden opgenomen in de collectie van het Centre Pompidou. De Nederlandse Juul Kraijer (1970) is met haar door psychologie, natuur en mythologie geïnspireerde houtskool- en pasteltekeningen een van de genomineerden. Veel meer hedendaagse tekeningen – zo’n tweeduizend – zijn te zien op de elfde editie van Drawing Now Art Fair in de Carreau du Temple. Ruim zeventig interna- ››
< Louis Legrand (18631951), Danser, ca. 1901, potlood en inkt op papier, 29.5 x 19,3 cm, Galerie Eric Gillis Fine Art Vihelm Hammershoi (1864-1916), Een rij bomen – landschap met de koninklijke weg bij Gentofte, 1892, zwart potlood op papier, 21x28,5 cm, Galerie Le Claire Kunst Tekenatelier van Joseph Chaumet (1852-1926), voorbereidende tekening voor een gevleugelde tiara voor Gertrude Vanderbilt, 1908, 15 x 16 cm potlood, pen en grijze inkt, gouache wassing op crèmekleurig karton, Chaumet Collection, Parijs > Augusto Giacometti (1877-1947), Daken van Parijs, 1937, pastel, 32,5 x 24 cm, Diteshein & Maffei Fine Arts
Boeken
mei / juni 2016 Tableau Fine arts magazine | 63
Semaine du Dessin 2018
De Semaine biedt dé kans bladen uit het verleden te vergelijken met die van nu tionale galeries zijn geselecteerd door een onafhankelijke selectiecommissie. Er wordt werk van vierhonderd kunstenaars gepresenteerd uit de afgelopen vijftig jaar.
Semaine du dessin Tijdens de beurzen staat de tekening ook elders in Parijs centraal. Een conservator van het Louvre laat het werk van Israël Silvestre zien en er worden schatten uit de privécollectie van Emile Hermès onthult. Je mag ook komen bladeren in de archieven van de Franse Bibliothèque Nationale of bij Musée Rodin alvast de tekeningen bekijken die opgenomen zijn in de tentoonstelling Rodin en de dans. Onder liefhebbers, onderzoekers en verzamelaars is de Fondation Custodia bekend om haar uitmuntende collectie tekeningen, die geregeld onderwerp zijn van uiteenlopend onderzoek, tentoonstellingen en publicaties. De collectie, beheerd in het achttiende-eeuwse Hôtel Turgot, werd samengebracht door liefhebber en verzamelaar Frits Lugt (1884-1970). De Fondation voert een actief aankoopbeleid. Tijdens de Semaine de Dessin loopt de tentoonstelling (t/m 29 april) Kunst op papier. Recente aankopen door de Fondation Custodia. Daaronder bevinden
zich uitzonderlijke werken van Nederlandse tekenaars uit de Gouden Eeuw, zoals een intiem zelfportret van de jonge Samuel van Hoogstraten, met verbeteringen door een van de grootste tekenaars ooit: Rembrandt zelf.
Veilingen van tekeningen Op 23 maart veilt het Parijse veilinghuis Drouot tekeningen, van oude meesters tot modern. Op 21 maart veilt Christie’s Parijs tekeningen van oude meesters en werken uit de 19de eeuw en op 22 maart moderne werken op papier. Bij Sotheby’s Parijs wordt op 22 maart de collectie van Christian en Isabelle Adrien aangeboden. Deze verzameling is het resultaat van een levenslange passie voor de tekenkunst. Geleid door een buitengewone interesse en gevoel voor kwaliteit hebben Christian en Isabelle Adrien een van de mooiste verzamelingen bijeengebracht die in de afgelopen decennia in Europa zijn ontstaan. De collectie bestaat uit bijna tachtig tekeningen, alle van constante hoge kwaliteit en een fascinerende variëteit, met werken van grote kunstenaars: Poussin, Rubens, Salviati, Bassano, Carracci, Lemoyne, Le Brun, Boucher... om er maar een paar te noemen. ››
summary a week of drawings The Salon du Dessin is a unique event with an international reputation, and has become the main reference in the world of collecting drawings. Collectors, specialists, curators, scholars and connoisseurs from all over the world participate in this event that occupies a major position in the world of the art market. This year the Salon du Dessin is hosting 39 galleries specializing in Old Master, modern and contemporary drawings including the most prestigious of the profession. In all, over 1000 drawings are gathered together in the historical environment of the Palais Brongniart. During Salon du Dessin, Paris becomes the drawing capital in the Semaine du dessin (Drawing’s Week). Various museums organize special exhibitions. The 12th edition of Dawing Now Art Fair in the Carreau du Temple to introduces you to the diversity of the last 50 years of contemporary drawing, with 72 international galleries presenting over 400 artists and more than 2000 artworks!. The Semaine du Dessin is a chance to compare drawings from the past with contemporary sheets, thus seducing both collectors and connoisseurs, those familiar with them and the youngest bargain hunters. And of course, it allows exchanges and dialogues with specialists. Drouot, Christie’s and Sotheby’s are staging auctions of drawings and works on paper.
> Fritz Bornstück, Ernte 23, 2016, krijt, gouache en collage op papier, 310 x 260 mm, Galerie Maïa Muller Peter Martensen, The Unwanted II, 2017, houtskool op papier, 1250 x 980 mm, Galerie Maria Lund Suzanne Husky, La Noble Pastorale, 2017, 2030 x 2470 mm, Galerie Alain Gutharc Pat Andrea, Kinderdijk, 2017, 600 x 700 mm, gemengde techniek op papier, Galerie Ramakers Alfredo Barsuglia, Jasmin, 2014, krijt op linnen, 1050 x 1470 mm Rémy Jacquier, Feuillet 9, 2016, zwarte pen op papier, 75 x 110 cm, Ceysson & Bénétière < Abraham Bloemaert (1566-1651), Landschap met bomen en twee rustende vrouwen, pen en bruine inkt, gehoogd met wit, 194 x 262 mm, veiling 22 maart, Sotheby’s Parijs, schatting €40-60.000 Jean-Baptiste Adanson (Aix-en-Provence 17321804), Jerboa, potlood en aquarel, 283 x 286 mm, veiling 21 maart, Christie’s Parijs, schatting €3-4.000
Salon du Dessin 21 t/m 26 maart Palais Brongiart, Parijs salondudessin.com
Drawing Now 22 t/m 25 maart Carreau du Temple, Parijs drawingnowparis.com
Palais Brongniart Place de la Bourse 75002 Parijs
Van 12.00 tot 20.00 uur Avondopenstelling: 22 maart t/m 22.00 uur
Tekeningen van MusĂŠe dâ&#x20AC;&#x2122;arts de Nantes Tentoonstellingen De tekenkunst van juweliershuis Chaumet, Verbeelding - Creatie
www.salondudessin.com