Oskar Kokoschka
Museum Boijmans van Beuningen pakt uit met een groot overzicht van vooral portretten van de veelzijdige expressionist Oskar Kokoschka (1886-1980). Het enfant terrible van het Wenen van Klimt en Freud inspireerde vele generaties collega’s en fascineerde zijn beroemde tijdgenoten. Provocerend en controversieel, met passie voor alle gebieden van het leven streefde hij ernaar het ‘innerlijke gezicht’ te onthullen. teKst: ROgieR ORmeling fOtO’s: © fOndatiOn OsKaR KOKOschKa, VeVey / 2013, PROlitteRis
Oskar Kokoschka
Beeldend kunstenaar/ dramaturg/ essayist/decorontwerper Oskar Kokoschka (1886-1980)met zelfportretten, foto door Herbert Gehr, LIFE, 1949
september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 23
Het Huis van de Kunstenaar
De leef- en werkomgeving van een kunstenaar kan veel vertellen over de persoon en de oorsprong en aard van zijn creaties. Het is ook een magische plek: daar werden ideeën geboren, in dat licht ontstonden de meesterwerken. Recent openden de atelierwoningen van Donald Judd in New York en van Panamarenko in Antwerpen voor een nieuwsgierig en enthousiast publiek. In dat kader zet Tableau 25 kunstenaarsmusea – bekende en minder bekende en de een wat ‘levendiger ‘ dan de ander – op een rijtje. Een gids voor reislustigen en een inspirerende ‘binnenkijker’. tekst: walter de vries
Émile-Antoine Bourdelle (1861-1929) De voormalige assistent van Rodin bleek ook zelf een begenadigde kunstenaar te zijn. Zijn huis en atelier, beide uiterst fraai gerestaureerd, waren een druk ontmoetingspunt voor hem en zijn leerlingen onder wie Alberto Giacometti, Germaine Richier en Vieira da Silva. In een annex van het museum zijn de vaak kolossale beeldhouwwerken van de kunstenaar te zien, www.bourdelle.paris.fr
Nederland
Weer thuis van vakantie is het in de drukte van alledag lastig het gevoel van ‘dolce far niente’ en mijmerende rust nog vast te houden. Een gang naar het museum kan soelaas bieden. Is het niet door de zwoele schemeravonden van Le Sidaner of de dromerige voorstellingen van de Nabis, dan wel door de eindeloze Friese horizon.
schemeren met le sidaner Het werk van Henri Le Sidaner (1862-1939) trok vorig jaar in Japan meer dan 100.000 bezoekers en is nu na lange tijd weer in Europa te zien. Ook tijdens zijn leven was Le Sidaner populair bij een groot publiek. Anna en William Singer, de oprichters van Singer Laren, waren goed bevriend met de Franse kunstenaar en kochten twaalf doeken van hem. Dit najaar presenteert het Singer meer dan 60 schilderijen van de Franse post-impressionist. Geïnspireerd door Monet en Manet probeerde Le Sidaner het licht en vooral de avondschemering i te vangen. Op zijn rondreis door Frankrijk schilderde hij met losse toets en heldere kleuren talloze eeuwenoude stadsgezichten, tuinen en binnenplaatsen. Le Sidaner deelde intieme momenten: het laatste daglicht in de tuin of theeservies op de tafel, altijd voorzien van een vaas met bloemen. Het alledaagse leven onder het genot van een kop koffie of een glas wijn, terwijl de tuin in bloei staat. Vaak is de mens niet te zien maar wel voelbaar, zoals in de scènes van gedekte tafels of van verlichte ramen, beide specialiteiten van de meester. Aan deze verstilde magische atmosfeer ontleent Le Sidaners oeuvre de Franse benaming intimisme. Met deze overzichtstentoonstelling neemt Singer Laren de bezoeker mee op reis dwars door Frankrijk met een paar uitstapjes naar België en Italië. Talloze dorpen en steden worden aangedaan, zoals St. Tropez, Nemours, Lisieux, Pont-Aven, Montreuil-Bellay, Buicourt, Honfleur, Bormes, Villefranche-sur-
mer, Geberoy, Parijs en Versailles, waar hij onder meer betoverende ochtend- en avondschemeringen vastlegde. Unieke beelden van een ontmoeting met William Singer en Henri Le Sidaner in Gerberoy zijn te zien in een documentaire, die tijdens de expositie vertoond wordt. De tentoonstelling is samengesteld met medewerking van de kunsthistoricus en achterkleinzoon van de kunstenaar Yann Farinaux-Le Sidaner, tevens auteur van een nieuwe monografie (te koop in de Singer Shop en via de website, prijs: €29,95).
Henri Le Sidaner (18621939), Matinée, MontreuilBellay, 1896, olie op doek, 50 x 78 cm, coll. Musée de Dunkerque
Singer Museum • Laren t/m 19 januari www.singerlaren.nl ››
< Le soleil dans la maison, 1926, olie op doek, 92 x 73 cm, coll. Musée d’Orsay september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 31
Curator, kunstcriticus en tableau-correspondent jonathan turner bezocht de 55ste Biënnale van Venetië en registreerde hoe direct internationale hedendaagse kunstenaars blijven reageren op nationale vraagstukken. financiële onzekerheid (griekenland), overbevolking (japan), werkloosheid (Catalonië of de stijgende zeespiegel: ‘kies voor gebouwen of een leven in zee’, luidt de slogan in de presentatie van de malediven. red de stad of behoudt de lagune - dat is wel een lastige keuze voor Venetianen... Welkom in de ironische nieuwe wereldorde. tekst: jonathan turner fotografie: renato grome e.a.
BiĂŤnnale VenetiĂŤ
in het Britse Paviljoen domineert van een gigantische valk met een range rover in zijn klauwen. De muurschildering maakt deel uit van de expositie English Magic, waarin jeremy Deller (1966) met ironisch commentaar op themaâ&#x20AC;&#x2122;s als de monarchie, massatoerisme, het klassensysteem en rockmuziek, op de gevaren van cultureel imperialisme wijst (foto: stefano rellandini).
ATELIER VOL VERLANGENS Kunstenaar is Mark Manders al vanaf zijn achtste, toen hij twee vliegtuigen en een mandje van touw maakte. Inmiddels staan musea en verzamelaars in de rij voor zijn net zo merkwaardige als aantrekkelijke sculpturen en installaties. En op dit moment vertegenwoordigt hij met veel succes Nederland op de Biënnale van Venetië. Tableau sprak Manders in zijn atelier over denken en doen en het Rietveldpaviljoen. tekst: Maaike Staffhorst fotografie: Cedric Verhelst (atelier), Jan Kempenaers e.a.
Mark Manders in zijn atelier in het Belgische Ronse. Het bijna 4 meter hoge werk Working Table werd in het openingsweekend van de Biënnale van Venetië aangekocht door het MoMA in New York. Het museum heeft al meerdere werken van Manders in de collectie.
atelierbezoek
september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 45
Internationale
Een blik op Amerika, Australië, het Brussel van de 15de of het Londen van het begin van de 20ste eeuw, binnenkijken in het huis van een Spaanse koloniaal of achter de schermen van de wondere wereld van Magritte: via kunst kom je nog eens ergens!
tekst: AnjA Frenkel
ModErn AMErIkAAnS In Frankrijk begint de moderne kunst rond 1860, van Manet tot Monet en tot aan Cézanne. Picasso is de volgende in lijn, gevolgd misschien door Mondriaan, wiens abstractie vaak wordt gezien als het ultieme kubisme. Wat Amerikaanse kunst betreft, begint het verhaal pas in 1913. De baanbrekende Armory show in new York wordt gezien als het startpunt van het modernisme in de Verenigde staten. Maar dan nog wordt de rol van Amerika in de evolutie van het modernisme algemeen beschouwd als een secundair fenomeen. Amerikaanse kunstenaars blijven achter bij hun europese collega’s tot de opkomst van jackson Pollock en Willem de kooning in het midden van de eeuw. Hoewel dit verhaal in grote lijnen waar is ligt het toch wat genuanceerder, vinden esther Adler en kathy Curry. Zij stelden in het MoMA de tentoonstelling American Modern: Hopper to O’Keeffe samen. ‘er bestaat een visie dat moderne kunst alleen in europa bestond tot new York het centrum van het abstract expressionisme werd,’ zegt Adler. ‘Maar MoMA heeft een enorme geschiedenis wat betreft het bevorderen en het tentoonstellen van vroeg Amerikaans modernisme. In sommige opzichten is deze tentoonstelling een manier om dat verleden te heroveren.’ De expositie laat 120 werken uit de periode 1915-1950, in
verschillende media, zien van 49 Amerikaanse kunstenaars, allen geboren vanaf 1870 (john Marin) tot 1917 (jacob lawrence en Andrew Wyeth). De meeste van de kunstwerken werden verworven vóór 1960 en sommige zijn in jaren niet uit het depot geweest. Curator Adler wil het niet horen, maar feit is wel dat het museum zelf sinds de opening van het gerenoveerde en uitgebreide gebouw in 2004, de neiging heeft Amerikaanse schilderijen uit de eerste decennia van de 20ste eeuw te degraderen tot de gebieden grenzend aan de roltrappen. Ze zijn zo uitgesloten van het overweldigende europese verhaal dat de zalen van de permanente collectie domineert. Hoogste tijd voor deze revanche. MoMA • New York t/m 26 januari 2014 www.moma.org ››
Uit de collectie van het MoMA: < Niles Spencer (1893-1952), City Walls, 1921/22, olie op doek, 100 x 73 cm Walker Evans (1903-1975), Untitled, ca. 1928, gelatine silver print, 4 x 6 cm Andrew Wyeth 1917-2009), Christina’s World, 1948, tempera op paneel, 81,9 x 121, 3 cm > Edward Hopper (1882-1967), Night Shadows,1921, ets, 24 x 28,6 cm Ralph Steiner (1899-1986), American Rural Baroque, 1930, gelatine silver print, 19,1 x 24,1 cm Charles Sheeler (1883-1965), Bucks County Barn, 1932, olie op board, 60,6 x 75,9 cm september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 75