HONDARRIBIKO HITZAK

HONDARRIBIKO HITZAK

2013ko abenduaren 3an, EUSKARA EGUNEAN, Talaia eskolako ikasle, guraso eta irakasleek jasotako Hondarribiko hitzak.

ABA: Ahoa ABIYUAN: Azkar

(abiadura)

AGURO, AGUDO: Azkar (denbora) AIREPLANOA: Hegazkina AIXA: Erraz AKETTUA: Inoxentea ALAFEDIA: Hain zuzen, izan ere ALEIKERE: Bat ere ez ALTXATU: Gorde, jaso AMORMUXKUA: Zapaburua ANTIOJUAK: Betaurrekoak APAINDU: Arraina garbitu ARESTIYAN: Orain dela gutxi ARITTU: Entzun

AROIA: Aroa, zerbait egiteko garai edo tarte egokia (Almejak hartzeko aroia, marea behera denean da).

ARRABA: Marrubia ARRONT: Oso ARROSELA: Bixigua ARRUT: Bidean hasi (En route!)

ASNAIA: Azkurea ASUFITE: Ziztu bizian ATARIA: Etxe aurrea ATORRA: Alkandora ATTU: Agortu, gastatu, bukatu, ahitu ATXAMARTA: edozein gauza izendatzeko erabil daiteken hitza ATXENAKA: Etxeratzerakoan haurrek egiten duten jokoa.

(Azken kolpea ematea)

ATZAMAN: Bilatu ondoren aurkitu ATZAPARRA: Hatzamarra, eskuko behatzak AUTZIKI EGIN: Ausiki egin, kosk egin AUZOKOA, ETXEKONEKOA: Bizilaguna AXULA: Urdina AZPIKO GALTZAK, GALTZA TTIKIAK: Kuleroak AZPILTZUNA: Dobladillo BAJERA EGIN, BAJERAK GARBITU: Sukaldeko ontzi eta platerak garbitu.

BAKAILABA: Bakailoa BALTZ EGIN: Elkarrekin bildu dena, bat egin eta denen artean banatu

BANDA: Norabidea. Etxeko banda (Barkoa lehorrera bideratu) BAREKURKUILUA: Barraskiloa BATTIĂ‘ET: Badauzkat (hika, emakumeari zuzenduta) BAXA: Lohia. Ibiltzeko edo bertatik ateratzeko zaila denen lur eremua BEGIRA EGON: Zain egon BELASOA: Zelaia, soroa BERRIZKOTIK, LEMIXI: Lehenengo BETTITU: Jaitsi BI POTTOTT: 88 Zenbakia (Kina jokoan) BIASOIA: Enbata BILABA: Bihurria

BOLARA: Denboraldi, sasoi (ona ala txarra izan daiteke). Egun txoroa izan BOLARI HEMENDIK: Ospa egin ezan/k hemendik BOTTIA: Txalupa txikia, BUFARA: Bafada (Aldiko aire beroa, beroaldia ) DINDANDUA, TXINTXILINBORDA: Zabua, kolunpioa EIA: Ikuilua EKARTZIA: Ekar ezazue ELTXETXUA: Itsulapikoa EMAKI DUT: Daramat EMANAZIA: Emaidazue ENPO EGIN: Tripa bete ENTERRATU: Lurperatu ERREPARATU: Konturatu

ERRIÑATU: Elkarrekin haserretu

ESTRATA: Kale estua, bide zihorra

ESKIFAIA: Tripulazioa

ETOZTE: zatozte

ESKIZALAK: Askazalak

ETXARA: Sarea botatzea

ESKUMUINAK: Goraintziak

EUDIYA: Euria

ESPETU: Itxaron

EZPALARTA: Orka

ESPOSATU: Ezkondu

FAKI NAIZ: Banoa

FAKI/FAN: Joan FIÑEKEN EGUNA: Ostirala FUETIA: Suziria GALANIXAN: Harrotua GALBANA: Lan egiteko gogo gutxi GALIPOTA: Brea GINGA: Gerezia GIXARTEAN: Lagunen artean GORRINGOLA: Gorringoa GOTTI TA BETTI: 69 Zenbakia (Kina jokoan) GOTTIKA: Botaka GOTTITU: Igo GUA: Hoa GUARDASOLA: Aterkia GUAZEMIK/N: : Goazen hi eta ni, gu biok (gizasemeari zuzenduz) GUAZEMIZIA: Goazen zuek eta ni

GUAZEMIZU: : Goazen zu eta ni, gu biok GURIYA: Biguna HAIZEGUA: hego haizea HAMARRATZA: Olagarroa HANKA TARTEKO TIRRIKI TARRAKA: Txirrinda HARRIKA: Harriak boteaz ibili HAU KINA JOTZIA: Adarra jotzea HELDU DA: Ba dator IBATZI: Lapurtu IDURITU: Iruditu ILUFA: Fundamenturik gabea. Ohe azpiko ilupa (pelusa) INPROMATU: Izorratu ITAXURA: Itogina (kanpoan) ITTOTTIYA: Itogina (barrenean)

ITXEKI: Oratu

JOAKI NAIZ: Banoa

ITZURI EGIN (goi mailako hitza): Ihes egin

JOLASEAN, SOLASEAN : Hitz egiten

IXTUA: Listua

KAKAILIA: Kaka gurea

IYERRI: Igarri

KALAMARTZA: Abokantoa

IZORRARI: Izorra zaitez!

KALAPITA: Zalaparta

JARTU: Jarri

KALTZETINAK: Galtzerdiak

KAMAÑA: Itsasontziko ohea KANKARREKOA: Kaskarrekoa KANTINA: Kuboa KANTTUA: Txokoa KAPEN EGIN: Uretara buruz murgildu KATAKATXINTXA, KATAMIXARRA, KATAPUNTXINTXA: Kattagorria KATAZKA: Eztabaida sutsua, gatazka KATTUTTERO: Polita KATXETAKA: Borrokan KAXOTA: Txabola KAZKALABARRA: Txingorra KERIXA: Gerezia KINA: Bingoa KIRIKIKA: Kuxkuxean egin KIRRIKILLA: Kilima KITABORROIA: Borragoma

KOSKABILOAK: Potroak KOSTATA LANPERNAK: Asko kostata KRIXKETA: Kisketa KROSKA: Ideia okerrak dituena KUKUSOA: Arkakusoa LABAINA: Aiztoa, ganibeta LAJA: Utzi LANBASA: Barkoko kubierta garbitzeko tresna, (fregona). Alferra LARRUBIXIRIK: Bilutsik LAU HORTZEKOA: Lau hortzeko aitzurra. (almejak bilatzeko erabiltzen da) LEHEMIXI, MIXI : Lehendabizi LEIKUA: Babarruna LEITU: Irakurri LIBRUA: Liburua LITXARKERIAK: Gozokiak

MAIDIA: Amabitxia MAKARELA: Berdela baino zertxobait handiagoa MALIXURRAK: Tortolosak, pongolak MALLAK: Karrakelak MANDINGA: Gozamena, plazerra, pagotxa MANTUXA BELARRA: Zakoan (zapian) bildutako belarra.

MARLAXKA: Kaioa MARRUSTI: Negarti MATRAMUILUA: Zapalgailua, txilindroa MATTE-MATTE EGIN: Laztandu MATXAPETA: Atuna hiltzeko borra MAXINA: Tramankulua, edozein gauza izendatzeko erabiltzen den hitza MAXIXATZEN: Kritikatzen MAXULA: Mailu handi bat

MENDARIA: Merienda

MIXPILDU, KOXKILDU,PUXKILDU, KIXKILDU : Aletu (leikua, ilarra, artoa…)

MESANOTXIA: Gau-mahaia

MOTXOKARA: Multzoa

MINON: Baina

MUARA: Arrantzan, barkoa lekuz aldatzea. Aldaketa,

MINTXO: Gaxorik

MURTXIKATU: Koxkatu

MIXIFILIYUA: Traste bat

NAKAXKARRIYA: Lotsagabea

MIXIKUA: Lehenengoa

NERE: Hitz maitekorra. (Zer nahi duzu, nere?)

OBIA: Hobea

OROITU: Gogoratu

OIATZERA, GUATZERA: Oheratzea

PAIDIA: Aita bitxia

OMOTU: Heldu

PAILAKUA: Laztana

ONIAN: Agian

PALAXARDIA: Sardea

ORATU: Heldu, hartu

PAiLAKO EGIN: laztandu

ORDAINA: Faborea bueltatu, zor zenuena kitatu

PARERA: Zartaia

PARTIKERA: Poltsikoa PATARRAGUA, TAPARRABUA: Bainu jantzia PERDIATU: Erregosi PIKARA: Ebakia, zauria PINPILIPAUXA: Tximeleta PIRIRIKA: Txirinbuelta PIRUA: Ahatea PITARRA: Sagardoa eta ura nahastuta. (Egunero edateko edaria).

PITTARGIA: Argi gutxi PITXULETA: Tximeleta PIXARRAK: Legatzaren ahoaren azpiko zati goxoaPIXILA: Pixagurea PLE-PLE EGINDA: Blai-blai eginda, busti.busti eginda.

PORRONA: Arropa jartzeko kantina zabala PORTOMONERA: Diru zorroa POTOTUAK: Barrabilak POTZUA: Arrain mota bat PREXEGA: Albarikokea PUﾃ選TTU: Arrainak hamua hartu, tenk egin PUTZA: Usain txarreko puzkerra RAISTA: Poxpoloa SABAKO: Batela baino zabalagoa zen ontzia.

SASTRAKA: Sasia SOSAK: Txanponak SOSIUS: Soseguz, lasai TANATOKIA: Sareak,Tanino de Chile-z, tintatzen ziren lekua.

TANKERA: Antza

TENORIA: Garaia, ordua

TTAPIKUA: Hiruki itxurako bela. Begi galdua tapatzeko partxea

TENTE: Zutik, zuzen

TTIRRIPITTIÑA: Neska-mutil txikia

TRABAINARRUA: Zurrunbiloa

TTIRRITTA: Kilkerra

TRANKAZERRA: Zerra handia

TTOTTA: Pattarra

TRIPAKAILUAK: Tripakiak

TTUTTIK: Deusik, ezer ez

TRONPOIUA: Txintxoia

TUFARA: Usain txarra

TXANKAMALO: Altu, mehea, hanka luzeak dituena

TXIKOTIA: Txikota, arrantzaleak erabiltzen duten soka lodia

TXAPINAK: Etxeko zapatilak

TXINELKA/TXINALKA: Alpargatak txinelka, txankletak bezala erabiltzea-

TXETU: Hautsi, xehatu

TXINTXILUA: Esne-gaina

TXE-TXE EGINDA: Oso nekatuta

TXIPITXUA: Esnea banatzeko burruntzalea.

TXIKANA EGIN: Sigi-saga egin

TXIRIBISTA: Zapatak lotzeko korapilo berezia

TXIKITUAK: Gabonsaria

TXIRKUA: Zilborra

TXIRRINTXITEKOTZ: Goizean goiz, oso goiz TXOKOLTIA: Txokolatea TXOKONA: Zotina TXOL: Oso TXOLFANA: Burutik jota TXOROFLAUTA: Tontoa TXOTXUA: Barkuko arrantzale laguntzailea, gazteena.

TXUKATU: ixuritako ura bildu TXUKUNA: Zotina TXURINGOLA: Zuringoa UJUKA: Oihuka UREZ JO: Lurra fregatu URRIKALDU: Errukitu XAIA: Itsasontziko tresnak gordetzeko lekua. Nahaspila XENBRERA: Otordua eramateko ontzia. Orain, tupperra XIMIKO: Zimiko, atximur ZAPURITZA: Arrain mota. Ergela, tuntuna

ZATARRA: Sukaldeko trapua ZERIA: Katxalotea ZILIPURDIKA: Txiribueltaka ZIPATUA: Blai eginda

ALIZIKAN: Alegiz Como si… nada, como si tal cosa (goi mailako Euskara) EONGO GATTUN!: Egongo gara, (hika, emakumeari zuzenduta) ERRIA TXIKOTIA: Goazen hemendik FAKI TA FAKI TA FAKI, TA BEHIN ERE FATEN EZ LUZELEKTRIKA PALO POSTEA: Farola TXINDA JOTZEN EGON: Adarra jotzen aritu

“GOIZEAN ARGI EZKILA ETA GAUEAN AMETS EZKILA” “ALARDEA EZ DA BUKATZEN ON MARTIN PASA ARTE” “HONDARRIBIKO KANPANDORREAN KARRAMARROAK DANTZAN, IRUNGOAN BETI, MiSERIA, MISERIA” “PIKUAREN ADARRA BAINO FALTSUAGO HAIZ” ( Ez haiz fidatzekoa) “SAN JOSE LOREAK, ONDOTIK, AURRETIK BAINO HOBETO” “INBIDIA PARTITU ZENEAN HAN ZINEN ZU” “TXINDA JOTZEN EGON” (Adarra jotzen aritu)