(R)Evolucija Sovjetskih
nebodera
Teorija i filozofija arhitekture
Semestarski rad
UDG,Fakultet za politehniku
2022/23 ,ljetnji semestar
maj 2023. Podgorica
Student:Tamara Mračević
U Sovjetskom Savezu propaganda je imala značajnu ulogu u razvoju i oblikovanju arhitekture same države. Sovjetska propaganda imala je za cilj promovisanje socijalističkih vrijednosti, stvaranje nacionalnog identiteta i jačanje autoriteta. Monumentalizam je predstavljao značajan činioc socijalističke arhitekture. Arhitektonska zdanja su bila masivnih dimenzija čije su fasade bile ukrašene simbolima Sovjetskog Saveza. Drugi metod uključivanja propagande u arhitekturu bila je upotreba socijalističkog realizma, umjetničkog stila koji je službeno odobrila sovjetska vlada. Socijalistički realizam akcent je stavljao na prikazivanje radnika i seljaka kao ključni sloj društva, što se moglo vidjeti u detaljima na fasadama sovjetskih objekata.
Deržprom
Slika gore i desno: Deržprom danas
Izvor: https://ukrainaincognita.com/kharkivskaoblast/kharkiv/kharkiv-derzhprom-u-svitoviispadshchyni-yunesko
https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D1
%80%D0%B6%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BC
Period između dva svjetska rata
Period između dva svjetska rata
Zgrada Deržprom, Harkiv, Ukrajina
Iako je sredinom 20-ih godina Harkiv bio glavni grad Sovjetske Ukrajine u kojem su bile smještene različite institucije i organizacije, stare zgrade pokrajinske administracije, finansijskih i drugih institucija bile su isuviše male za upravljanje lokalnim vlastima. Zbog toga, 5.maja 1925. godine raspisan je konkurs za izgradnju zgrade u kojoj će se nalaziti sjedišta različitih institucija.
Na konkurs je pristiglo 19 projekata, a prvu nagradu dobio je rad "Nepozvani gost" lenjingradskih arhitekata Serhija
Serafimova, Samuila Kravca i Marka Felgera. Na ovom konkursu za izgradnju Deržproma učestvovao je i poznati ukrajinski arhitekta, akademik Oleksij Beketov ali njegov projekat koji je bio projektovan u tada već njegovom jedinstvenom ,,beketovskom” stilu zbog svoje ,,staromodnosti” nije predstavljao konkurenciju mladim arhitektima konstruktivizma. Deržprom je prvi sovjetski neboder na 13 spratova, arhitektonski spomenik u konstruktivističkom stilu, jedan od tri harkovska nebodera, izgrađen 1925-1928. Godine. Zgrada se nalazi na centralnom trgu grada Harkiva ,Trgu slobode. Drugi naziv zgrade Deržprom je i „Dom državne industrije“ što predstavlja Sovjetski savez kao veliku industrijsku zemlju. Za izgradnju su, po prvi put u svijetu, razvijeni i primjenjeni precizni proračuni složenih ramovskih armiranobetonskih konstrukcija. Pored kancelarija, zgrada je imala dvije sale za sastanke ( 100 i 250 mjesta), trpezariju, veliku biblioteku, sopstvenu telefonsku centralu, arhivu, radio stanicu, poštu i telegraf, ambulantu, frizerski salon, hotel i razne radionice.
Slike:Deržprom danas (izgledi fasada i detalji)
Izvor:https://www.ukrinform.u a/rubric-tourism/2439617harkivskij-derzprom-akogomi-ne-znaemo.html
Arhitektura zgrade, koji je namjerno isticao armiranobetonski okvir, odsustvo fasadne dekoracije, masivnost i volumen, naglašavali su eru industrijalizacije. Početkom 20. vijeka još uvijek je postojalo mnogo glinenih jednospratnih kuća sa slamnatim krovovima, tipičnih za Ukrajinu i Harkiv tog vremena. Zbog toga, nova zgrada je predstavljala primjer novih vrijednosti Sovjetskog Saveza.
Deržprom je bio značajan za sovjetsku arhitekturu iz nekoliko razloga. Prvenstveno, to je bio odličan primjer konstruktivističkog stila koji se pojavio u ranoj sovjetskoj eri. Konstruktivizam je bio arhitektonski i umjetnički pokret
koji je naglašavao korištenje modernih materijala i tehnologije za stvaranje funkcionalnih, minimalističkih dizajna.
Deržprom je bio jedan od najambicioznijih i najambicioznijih primjera ovog stila, sa svojom impozantnom, ugaonom
fasadom i inovativnom upotrebom betona.Ujedno, Deržprom je viđen kao simbol sovjetskog napretka i modernosti.
Bila je to jedna od najvećih poslovnih zgrada na svijetu u vrijeme izgradnje i predstavljala je posvećenost sovjetske
vlade industrijalizaciji i ekonomskom razvoju.
Deržprom je bio važan zbog svoje uloge u oblikovanju urbanog pejzaža Harkiva i drugih sovjetskih gradova. Bio je to dio većeg napora sovjetske vlade da stvori moderne, funkcionalne gradove koji bi mogli podržati potrebe novog socijalističkog društva. Lokacija zgrade u centru Harkiva učinila ju je istaknutom znamenitošću i simbolom važnosti grada kao centra industrije i inovacija.
Zaključno, Deržprom je bio važna zgrada za sovjetsku arhitekturu i odigrao je značajnu ulogu u oblikovanju urbanog pejzaža Harkova i drugih sovjetskih gradova. Njegov inovativni dizajn, simbolički značaj i uloga u isticanju ideala sovjetske države učinili su ga kultnom strukturom ranog sovjetskog doba.
Slika Deržprom ,skice. Izgled fasade i osnova I sprata sa rasporedom kancelarija
Izvor:Ukrajinski Državni arhiv Harkivske oblasti ,http://archives.kh.gov.ua/?page_id=73
Slika Deržprom ,skice. Raspored objekata po spratovima
(raspored : od prizemlja ka višim spratovima: prizemlje; kancelarije, tehničke prostorije;objekti dodati rekonstrukcijom u 2001. godini: TV prijemnik-toranj dodat u 1954. godine ;
Izvor:https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BC
Slike Deržprom ,izgradnja
(Izvor:https://www.theguardian.com/cities/2015/apr/20/kharkiv-derzhprom-building-europe-first-skyscraper-history-cities-50buildings
Ukrajinski Državni arhiv Harkivske oblasti
,http://archives.kh.gov.ua/?page_id=73
STALJINOVI NEBODERI
Period posle Drugog Svjetskog rata
Slika Staljinovi neboderi
1 — Moscow State University 2 — Hotel Ukraina 3 — Kudrinskaya Square Building 4 — Ministry of Foreign Affairs 5 — Palace of the Soviets (nikad izgrađeno) 6 — Zaryadye Administrative Building (nikad izgrađeno) 7 — Leningradskaya Hotel 8 — Red Gates Administrative Building 9 — Kotelnicheskaya Embankment Building
Izvor:https://en.wikipedia.org/wiki/Seven_Sisters_(Moscow)
Period posle Drugog Svjetskog rata
Seven sisters/Staljinovi neboderi , Moskva ,Rusija
Sedam sestara ili Staljinovi neboderi je grupa od 7 nebodera u Moskvi koji su igrađeni u periodu od 1947. do 1953.godine. Sedam nebodra su: Zgrada na Trgu Kudrinskaya, Hotel Leningradskaya, Ministarstvo vanjskih poslova, centralna zgrada Državnog univerziteta u Moskvi, Hotel Ukrajina, Stambena zgrada Kotelničeskaja i administrativna zgrada Crvene kapije. Iako postoje za planovi za Sovjetsku palatu i upravnu zgradu Zaryadye, ove zgrade nikada nisu izgrađene. Staljinovi neboderi su predstavljali spomenike sovjetske pobjede u Velikom otadžbinskom ratu, ujedno bili su i stubovi ruskog kulturnog dostignuća i dokaz nastajanja SSSR-a kao svjetske supersile u poslijeratnoj eri.
Neboderi su projektovani u cilju transformisanja Moskve u glavni grad svjetske klase — ili kako je Staljin rekao navodio "prijestonicu svih prijestonica.”
Sedam sestara su prvobitno trebale da se koriste kao sjedišta za raznih ministartsava i državnih preduzeća. Međutim, služile su kao simboli tehnoloških i arhitektonskih dostignuća Sovjetskog Saveza, jer su bile neke od najviših zgrada na svijetu u vrijeme svoje izgradnje. Izgradnja Sedam sestara bio je ogroman poduhvat koji je zahtijevao mobilizaciju hiljada radnika i korištenje naprednih građevinskih tehnika. Zgrade su izgrađene od armiranog betona i projektovane su da budu otporne i na najjače zemljotrese. Opremljene su i sadržajima. koje su smatrane vrlo modernim za svoje vrijeme, kao što su liftovi, centralno grijanje i klimatizacija.
Danas su Sedam sestara i dalje neke od najprepoznatljivijih i najupečatljivijih građevina u Moskvi. Koriste se u razne svrhe, uključujući vladine administarcije , hotele i stambene stanove.Ova grupa nebodera se znatno razlikuje od nebodera koji su građeni u periodu između dva svjetska rata jer su za razliku od konstruktivizma građene u novom stilu zvanom staljinizam. Staljinistička arhitektura, uglavnom poznata u bivšem Istočnom bloku kao staljinistički stil ( ili socijalistički klasicizam, bila je arhitektura Sovjetskog Saveza pod vođstvom Staljina, između 1933. (kada je Nikita Hruščov osudio „ekscese” proteklih decenija i raspustio Sovjetsku akademiju arhitekture). Glavne karakteristike staljinističke arhitekture su bile:
Monumentalnost: staljinistička arhitektura koja je imala za cilj da prenese osećaj veličine i moći..
Uticaj neoklasicizma: staljinistička arhitektura je u velikoj mjeri pronalazila inspiraciju u najznačajnijim zdanjima prvih civilizacija. U staljinističkoj arhitekturi primjećuje se upotreva stubova, pilastera i simetrije. Glavna ideja
staljinistilke arhitekture bila je izazivanje osjećaja bezvremenosti.
Pojednostavljene forme:Ornamentika je često smanjena, a fokus je bio na stvaranju vizualno snažne cjeline.
Zgrade su obično imale čiste linije i geometrijske oblike
Glavna zgrada moskovskog DrŽAVNOG univerziteta LOMONOSOV
Slike : Glavna zgrada Moskovskog Državnog Univerziteta Lomonosov
Izvor:https://en.wikipedia.org/wiki/Seven_Sisters_(Moscow)
Glavna zgrada Moskovskog Državnog Univerziteta Lomonosov
Glavna zgrada Moskovskog Državnog Univerziteta Lomonosov sa svojih 183.2 metra (sa tornjem-235 metara ) visine, predstavlja najvisočiji neboder od svih 7 ostalih nebodera. Lokacija na visokom platou pored rijeke Moskve, namijenjena za izgradnju Moskovskog državnog univerziteta, odredila je posebne uslove za izgradnju ovog objekta. Iznad glavnog ulaza u zgradu uklesan je datum izgradnje univerziteta ,,d 1943. Do 10953. godine” . Na portalu se nalazi friz koji je izradio kipar Georgij Motovilov. Autor je prikazao povorku ljudi različitih zanimanja i profesija, otkrivajući glavnu temu friza - sindikat rada i nauke. Horizontalno izduženi friz prati natpis koji dijeli platno na dva dijela - "Prijateljstvo naroda" i "Narod-tvorac”.
Glavna zgrada je simetrična u odnosu na centralnu kulu, iz koje se protežu spratna "krila". Na ovim strukturama su ugrađeni ogromni satovi, termometar i barometar. Sat na tornju Moskovskog državnog univerziteta sa brojčanikom prečnika 8,74 metara 2014. godine je proglašen za najveći u Evropi. Na "krilima" glavne zgrade nalaze se zgrade visine 12 spratova. Sa strane rijke Moskve, prilaz zgradi je sistem uličica i trgova sa fontanama. Arhitektonsko zdanje Moskovskog državnog univerziteta uključivalo je 27 glavnih i 10 uslužnih zgrada i zgrada ukupne zapremine od 2611 hiljada m³. U novoj zgradi univerziteta organizovano je 148 učionica i više od 1000 naučnih i obrazovnih laboratorija.
Slike : Glavna zgrada
Moskovskog
Državnog
Univerziteta
Lomonosov, detalji
Izvor:https://en.wikiped
ia.org/wiki/Seven_Sister
s_(Moscow)
Slike;Stare skice i tehnički crteži Glavne zgrade Moskovskog
Državnog Univerziteta Lomonosov
Izvor: https://www.culture.ru/materials/179111/10-interesnykh-faktov-oglavnom-zdanii-mgu
https://arzamas.academy/materials/2364
https://filihotel.com/attractions/glavnoe-zdanie-mgu/
Slika:Ministar visokog
obrazovanja SSSR-a Sergej
Kaftanov sluša objašnjenja
arhitekte Borisa Jofana
(drugi slijeva), 1948. Krajnje
lijevo - rektor Moskovskog
državnog univerziteta
Aleksandar Nesmejanov
Slike; Glavna zgrada Moskovskog
Državnog Univerziteta Lomonosov nekada; izgradnja
Izvor:Wikipedia
https://moyaplaneta.ru/reports/view/rotonda_glavnogo_zd aniya_mgu_38441
Slike; Glavna zgrada Moskovskog
Državnog Univerziteta
Lomonosov nekada; izgradnja
Izvor:Wikipedia
planeta.ru/reports/view/rotonda glav
nogo zdaniya mgu 38441
Slike; Glavna zgrada
Moskovskog
Državnog
Univerziteta
Lomonosov nekada; izgradnja
Izvor:Wikipedia
planeta.ru/reports/view
/rotonda_glavnogo_zda
niya_mgu_38441
MINISTARTSVO VANJSKIH POSLOVA
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova danas
Izvor:https://en.wikipedia.org/wiki/Ministry_of_Foreign_Affairs_of_Russia_main_building
Ministarstvo vanjskih poslova
Zgrada ministarstva vanjskih poslova projekat je arhitekata Vladimir Gelfreikh-a, Mikhail Minkusa i dizajnera Grigorij
Mihajlovič Limanovskog i Gomberga. Dizajn zgrade se odvijao u nekoliko faza. U prvoj fazi, arhitekti su dobili zadatak da razviju tri verzije buduće zgrade, koje bi se razlikovale po kompozicionim tehnikama, arhitektonskim rješenjima, ali i po visini - od 9 do 40 spratova. U sljedećoj fazi radilo se na dvije odabrane varijante: zgrada od 16 spratova (sa naglašenim prednjim dijelom fasade i tri nivoa u smanjenju visine) i zgrada od 20 spratova (sa jasno izraženom težnjom prema gore, bez vertikalne podjele). Njihovi nacrti su predstavljeni vladi. Obje opcije su dobile dobre ocjene, međutim za daljnji razvoj odobrena je druga, koja je kasnije dobila Staljinovu nagradu za arhitekturu.Prvenstveno je montiran ramovski okvir zgrade u punoj dužini, a sama gradnja se odvijala od vrha do dna.
Dizajn zgrade su prvobitno upoređivali sa neboderom Woolworth na Menhetnu, koji je izgrađen u periodu od 1910. do 1913. Godine. Arhitektonski izgled zgrade ministarstva datira iz engleske gotike: njena karakteristika su tvrda rebra, koja naglašavaju visinu zgrade. Objekat je slojevite konstrukcije sa postepenim sužavanjem i smanjenjem masa i volumena pri porastu visine zgrade. Centralni dio zgrade se sastoji od 27 spratova, a visina mu je 172 metra. Postolje je obloženo crvenim granitom, a fasada je obložena lakim keramičkim blokovima. Na glavnoj fasadi, na visini od 114 metara, postavljen je grb SSSR-a, koji je montiran od armiranog betona i prostire se na površini od 144 m². Portali zgrade su ukrašeni metalnim šipkama i štukaturama koje je izradio kipar Georgi Motovilov. Sa strane portala su veliki obelisci od tamnosivog kamena.
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova danas
Izvor:https://en.wikipedia.org/wiki/Ministry_of_Foreign_Affairs_of_Russia_main_building
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova skice fasada
Izvor:https://ussr.totalarch.com/office_building_on_smolenskaya_square
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova osnove
Izvor:https://ussr.totalarch.com/office_building_on_smo lenskaya_square
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova osnove i skice enterijera
Izvor:https://ussr.totalarch.com/office_building_on _smolenskaya_square
Slike : Ministarstvo vanjskih poslova nekad
Izvor:https://ussr.totalarch.com/office_building_on _smolenskaya_square
Period od kraja 80-ih godina do danas
Trijumf palata , Moskva , Rusija Iako je izgradnja stambene zgrade ,,Triumph palace” , završena 2006. Godine, njen izgled podsjeća na Staljinove nebodere iz perioda 1947-1953. Godine pa nerijetko ovaj objekat nazivaju i ,,osma sestra''. Po nekim navodima, arhitekti Trijumf palate su tokom samog njenog projektovanja koristili arhivskim skicama i nacrtima nebodera u kompleksu ,,Sedam sestara” i prilagođavali dimenzije buduće zgrade u skladu sa lokacijom. Trijumf palata se sastoji od 9 cjelina različite visine, smještenih na zajedničkom 5-spratnom stilobatu. Fasada Trijumf palate je napravljena od panela svetlih boja, dajući joj čist i ujednačen izgled. Zgradu upotpunjuju dekorativni elementi, uključujući pilastre, vijence i druge neoklasične elemente.Dominantna karakteristika je središnji dio od 57 spratova visine 264,1 metar, uzimajući u obzir 48-metarski toranj složenog dizajna. Ubrzo, nakon izgradnje Trijumf palate uslijedile su brojne kritike od strane arhitektonske zajednice. Oni su kritikovali nedostatak umjetničkih elemenata u poređenju sa Staljinovim neboderima kao i lošu orjentaciju zgrade u odnosu na ulicu jer je takvom orjentacijom zgrada izgubila na volumenu.
Trijumf palata
Slike : Triumph palace
Izvor:https://en.wikipedia.org/wiki/Triumph_Palace
Period nakon 80-ih godina do danas
Slike : Triumph palace
Izvor:Antony Wood
https://en.wikipedia.org/wiki/Triumph_Palace
Zaključak
Iako je 1991. godine došlo do raspada Sovjetskog saveza , uticaj sovjetske arhitekture se još uvek može videti u arhitekturi bivših sovjetskih republika. Neki objekti su dobili novu funkciju dok se neki i dalje koriste u svojim prvobitnim svrhama. Iako se pojedine države i ljudi pokušaju distancirati od sovjetskog uticaja, jer ovaj period posmatraju kao mračni period u istoriji svojih država, sovjetska arhitektura je u poslednje vrijeme postala značajan predmet izdražvanja dok ga neki smatraju i značajnim kulturnim naslijeđem.
literatura
Duplantier, Martin, and Andrii Shtendera. 2022. “Historical and Morphological Role of the Derzhprom Building in Kharkiv, Ukraine.” Palimpsesto, no. 24 (December): 5–7. https://doi.org/10.5821/palimpsesto.24.11887.
“The Soviet Architecture Purge | 2016-01-13 | Architectural Record.” n.d. Www.architecturalrecord.com.
Accessed March 30, 2023. https://www.architecturalrecord.com/articles/11452-the-soviet-architecture-purge.
DeHaan, H. and Paperny, V. (2003). Architecture in the Age of Stalin: Culture Two. The Slavic and East European Journal, 47(3), p.526. doi:https://doi.org/10.2307/3220012.
Gough, M. (2007). The artist as producer : Russian constructivism in revolution. Berkeley, Calif.: Univ. Of California Press.
“NBS SPECIAL PUBLICATION 334 Industrialized Building in the Soviet Union R.” n.d.
https://www.govinfo.gov/content/pkg/GOVPUB-C13-7d84f08cc44cb9903107dd699b9bfa39/pdf/GOVPUB-C137d84f08cc44cb9903107dd699b9bfa39.pdf.
Murawski, Michał. 2020. The Palace Complex: A Stalinist Skyscraper, Capitalist Warsaw and a City Transfixed. Www.academia.edu.
https://www.academia.edu/42229477/The_Palace_Complex_A_Stalinist_Skyscraper_Capitalist_Warsaw_and_a_C ity_Transfixed.
