Bu tqulhatin sɣur Umar DAḤMUN

Page 1


République Algérienne Démocratique et Populaire Présidence de la République HAUT COMMISSARIAT A L’AMAZIGHITE

Omar DAHMOUNE

Ungal

HCA 2003


TAZWERT Bu tqulhatin di tideţ ur yelli ara, d acu kan ţ-ţiqulhatin-is kan igellan u nutenti

myal

temgerrad

yiwet af

deg-sent

tayev

deg

lweqt(akud)d wemviq ig’i dran-t . U myal amdan igxedmen tadyant neγ yiwet di tqulhatin-agi ur yessin ara win yellan am neţţa di tqulhatin . Aêric

ameqran

di

tedyanin-agi

yedra di tudrin id-yezzin i wassif

εebbas(soumam)am akken llan-t kra deg-sent dran-t di tudrin igawawen deg iseggasen

an 1940almi d1954 .

u llant kra tedyanin ur llint ara di tideţ .


Yeggra-d kan ad sutreγ smeê deg yemdanen igxedmen tidyanin-agi γas ulac-iten ass-a di tuddert. as-nernuγ tannemirt

ţ -ţjemmilt

tameqrant imi d- ğğan agerruj-agi

γas

ţ-ţimsevsa d acu kan sεan-t azal ameqran.


Tiεwji

n wemdan, d tin i-d-

issefrurxen

lxilaf

d

lemgarda

yemdanen,

teţţaγ

deg

teğğuğug

deg-s,

ulac

ger

zuran-is, wid

u

teğğa

wala wid tezgel, ama ger leêbab neγ ger watmaten. Ayen yernan a

annect-

d bettu i-d-yeţţilin ger tasa

d wi

turew. Annect-a

a-t-naf di lemgarda

yellan ger yiwen wemγar d mmis, anegaru- agi yequr uqerruy -is, u yeεuej

rray-is

yesmuzgut

ur

iţţaγ

awal

ur

i ţţusaya n baba-s, ama

yehver neγ yeqqim.

4


Yeqquel bab-as meskin, di leêir muqren, amek ara yaf tifrat i ccedda iţţenrnin deg was ar wayev. ger-as

d mmis. Cceda- agi d tin d

yekan si zux n mis si taq tfentazit lleêbab yesεa,

yezga yeţţsarif fell-

asen yetafar di leğara- nnsen, di yer abrid yedda yid-sen. mi ‘d as yendeh

babas, yerra-yas-d

s lfuêa

uqmuc. Babas, ihedder yeţţεawad: ami, ami semuzegt-d

γur-i

ak-yehdu

Rrebbi

weqbel aţ-ţuγalev di ndima. Isin d wa nwa aţ-ţvud, qleb f id yelhan

xalev-iten,

ami

ugadeγ

ad

yas was igi ar’ aK-ğğen yemddukal agi isi teţţezuxuv deg yiv n tlam, ur teţţafev ula yiwen deg-sen, deg was n ttiq.

5


Inteq-d mmis yenna-yas : ledhu kan d yiman-ik. Tehniv-iyi, tanfev-as i ttiq -agi -inek ad d-yass. Amγar meskin ikecm-it lêir, εrqenas lecγal amek ara yaxdem, i lhem taluft ireffed isawev

-yeγlin

d

yesrusu ar

yiwet

aγγubar af allen

fell-as. di

rray-is

tekti

ara

yuγal ilimi yeksen

n mis ur n ferraq

ger useêmu d userkem. Si tikti- agi is-d-yusan, yebγa as-disbgen tideţ yefren fell-as, yeqqim imi id- yaγli yiv. s tufra n mis wer d- nkcim deg qesar d yer iêbiben. Amγar yemmeγ

s

wul ar

yeččuren

izimer

izla-t,

meskin yuza-

t,yeţţelit di lfina tamelalt. isresit di teγmert n wxxam d idamen ččuren tiγarγart, imi d -yekcem mis yufa-d 6


babas di yer êala igella, d lağeţţa n wemdan yeţţlen di lfina yumsen d idamen.

Aqcic

yeffeγ-It

ikecem-it

laεqel,

ur

lweswas,

yezri

d

acu

yellan yewhem di wayen yezra, aqcic am win i t-id-yewten s ubqa, yentaq ar babas s usteqsi af ayen yevran. Amγar ah ! ami d acu ara k-d-inniγ! ayen ik nniγ drus, ţefraγ

fellak,

amdan

ţţimenγiwt i-t-nγiγ fellaγ

nnif

weqbel acu

ad

leêbab-ik

tidet ur agi

ami

yefl-ed ad yekes

lêerma,

dγa

aγ-yesemsax. k-iniγ,

ara

ilaqen

d

ala

ami

akken

nγiγ

t

Tezriv

d

ruê

as-xemen

awi

d

tawil

weqbel ad slen medden ad

aγ-ţţawin d amedya. Akka deg yiv igebda weqcic anadi

γef leêbab-is. win yufa yeêkay-as af 7


ayen, yellan myal yiwen amek is-dyeqqar wa yrwel fell-as, wa ismεriqas

deg

yuγal-d

wawal.

weqcic

ar

babas yeêka-yas-d f ayen ivran yids, yuki-d seg tguni ţţnafa ig’igella, d

ndama

taγli-d

fell-

as

af

asmi

iten-yessen. Amγar

:

s

tmusni-ines

gjereb,

inteq

ţţendam

ara

ar

mis

yelha

d

ujreb

inay-as,

ujereb

i ur

lhan-t

cfawat. akka i tveru d win ur neţţaγ awal n win it-yifen ajerb ţţmusni, akken qaren imzura « meyez weqbel aţ-ţnegzev », ihi tura aţ-ţazrev umu qaren

leêbab

leêbab-iw

tideţ.

ruê

taêkuv-asen

awev af

ar

ayen

yellan. imi yewwev γur-sen werεad yesuli lahvur ddan-d yid-s

s lεjlan,

8


im’id-wven s axxam n wemγar ufant-id yeqqim af tegurt, msalament u nan-as ur ţţaggad, ekkes aγilif aqlaγ da. meγen af lğeţţa ad ţ -dmen ufanţţ mačči ţţin n wemdan, netqen ar wemddakkelwagi,

dγa

nnsen : d acu i d yaêka-yasen-d

amek

I

tella taluft, serêen-as I ţevsa, dγa yeggul ur t-ruêen alma ččan imensi, yarna ad

glun s weksum

yid-sen, yerna

izimer-nni

yesuter smaê deg-

sen af leεtab id-εaţţben. Netqen-d : nan-as leεtab af udem n weêbib ur yeţţwaêsab. Yuγal yenteq ar mis : atnih leêbab ttideţ mačči d wid ukelex. aêbib ttideţ ami d ayen izaden am neţţa ulac I t-yecban, anda teddiv a tafev yezga di ttiq di lqerê, a t-afev 9


ak-yaf, ma yruê-ak ur teţţafev qleb ar ţţaεyuv.

10


Ixef amenzu As

teddukli

yecban

ta

isi

d-kren

tlata leêbab am nutni ulac, zgan am ivuvan ufus, tezdi tegmaţ ĝer-asen, win

iten

-yezran

yusem

deg-sen.

Zgan am iv am ass ur ţţemfarqen. tamuγli medden γur-sen tezga. wa s tit

leêsed

d yer tamuγli wa s tit

uêemmel d uqadar. Anda tufid yiwen deg-sen din I llan wiyav. amuqren deg-sen d muêend amγar akka id as -qqaren di tideţ mačči d amγar i d isem-is, neγ d temγar imuqar, d acu kan qaren-as akka, imi d neţţa I d ameqran Rrebbi

ger cbaêa

leêbab-is. mebla

leêzen

γef

udem-is,

tugar,

wis

sin

crif, neγ

yefka-yas

ceêa

yezga

nneyya

γur-s

deg-sen

d

muêend

bu-tqulhatin akka id as11


qqaren

yemddukal-is

yesnen,

isem

agi

d

wid

it-

yekka-d

di

tqulhatin igexdem myal ass. di lqed d almas d ačuran tezmert, melliê u yesεa ser, d imencraê, tavsa laεmer texvi. Amectuê

deg-sen

d

muêend

arezqi,

neγ « čaqlala » akka is -

qqaren

ilmend taεert iguεar. yesεa

tazemert u yesexdam-iţ di trugza d nnif

ţ-ţfentazit

afus-is

f

znad

di

yiwet

tmzeyent ur iţţekkes. i

tlata

yed-sen

zedγen

tadart umu qaren: tadart

m’ an-

nemger d uzal. aken bγun mfaraqen tamdit

ad d-mlilen ar taxxamt n

muêend

amγar

id-yezgan

berra

i

tadart, ma iεettel yiwen deg-sen ur

12


d-yewwiv ara f lweqt « akud » yuγen tanumi, ţţemlilen, ad bdun anadi d usteqsi

f’in

ţţetêenayen

iten-ixusen.

ara

alma

ufan

ur anda

yella wemddakkel-nnsen. iεettel bu-tqulhatin s

Yiwen wass

tusin, dγa mi d-fγen ad nadin fell-as ufan-t-id

yiwv-d, imi tennid yezra

iγesb-d tikli γur-sen. D acu ikken yuγen imi d -ţţfγem akka f tikelt. Amγar: d acu iγ-yuγen ? alami ţţura id-wvev tarniv lahvur,

s ani i

tariv ? - ar n kecmaγ

s

axxam

awen d-

êekuγ d acu yevran yid-i. ihi imi tennam ass-a yuγ-iyi lêal di micli. -

d

acu

ik-yewwin

ar

din

a

yamecum?

13


d muêend at εbuv id ay yewwin. Yufa-yid

sebeê-agi

ger

faruq

iberdan, yena-yi-d m’aţ-ţedduv. dγa ddiγ

am

akken

i

tezram

yal

ass

ţţiγimit i ţţγimeγ ur stafeγ ur sεiγ cγel,

ihi

imi

imddukal-iw

nwev

ar

idreγalen

din

ufiγ

ikerf-iten

ccer msakit, geren-d γur-i s lferê myal wa d acu i t-yuγen. mi iten-seqsaγ af liêala-nnsen myal yiwen deg-sen amek id-yeqqar i tyuγen, u yeban ccer fell-asen, adγa weqbel

ad

salin

aêkaw-nnsen

f

ccar. niγ-asen : ass-a imekli-nnwen

γur-i. inteq-d yiwen deg-sen : amek akka imekli γur-k, nekkni atas yid-nneγ. Keč

adrim tesεiv ur d-ikeffu ula I 14


wazalik aγilif

? ur

Bu-tqulhatin ţţaggad-t

:

aêeq

ekkes-t lqqevra

ţţiêerči-inu mi d-iniγ awal

Rrebbi

ar t-xedmaγ d ixef-iw ar teseblaγ wala lεar d yeêbiben, ihi akken aţţamnem kret an-nebdu tikli. Inetq-d uεiban uvar: s ani ar’an-neddu ? d kec ur d aγ-d-sfahmev d acu ara txedmev. Bu-tqulhatin : imi d kec id-inetqen inaγ-d af ristura ‘’asečču’’ yesεan amεelem

aweεran

akken

as-bedlaγ

lεeqliya-as, neγ as-cenfaγ tawenza. tezram

d

acu

ara

awen-iniγ,

yella kra igellan ini-t-d kan

ma ayen

ara d -iniγ. m is-d-nan γef usečču « ristura» ‘’n εacur’’at lerbεa. Dγa kren

ddac,

ddac

imi

teddun

ad 15


kecmen γur-s iêebs-iten-d wemεelem yena-yasen

ur

tekečmem

ara,

ur

tesεim ara idrimen. inteq γur-s butqulhatin

:

anef-assen

ad

kecmen

laêsab- nnsen γur-i, ma yella kra igll an d nek i tesnev. Yeğğa-ten kecmen, qimen af ikkersiyen yuγal iyesqsa-ten d acu ara ččen inteq-d

γur-s

bu-tqulhatin

yenna-yas

:

innaγ-d d acu i tesεam yeţţwaččay. Amεelem

:

yella

lmecwi,

seksu

s

weksum , cerba s weksum , lbatata meblac. Ihi efkaγ-d lbatata-yagi meblac. mi ččan rwan teddun ad fγen yeεnaten-id

wemεelem

ar

laxlas

nutni

ugin ad xelsen, dγa yentaq ar butqulhatin yenna-yas : ilaq d keč ara 16


yxelsen neγ

m ulac d-keč i d axsim-

iw. Bu-tqulhatin

:

laεyav

berka-k

ma

yella wamek ara nemsefham, xuvi d keč id -yenan u nekkni

tella lbatata meblac,

di lefhama-nneγ lbatata-

agi mačči s yedrimen, ma yella wi igvelmen

d

keč

ur

d

aγ-d-

yesefhimen ara. amεelem yuli-yas zεaf yemmeγ γursen

yekkes-asen

tibrenyas-nnsen,

yenna -yasen ur d awen-t-id-ţţaraγ ara

alma

yekren

txelsem-iyi. gar-asen,

di

laεyav

yezra-ten-id

cambit yegr-d γur-sen, av izer d acu yevran ger-asen, yesteqsay

af

seba

sεerqen-as-tent Yenna-yasen

deg usteqsi itenur

n

cwal yefhim

yellan, tiqit.

aţ-ţeddum ar lkumisar 17


ala neţţa ara ţ-yefrun gar-awen. Butqulhatin : ah ya si cambit esεu cit lεqel amek akka d nekkni ar’ay ruê en γur-s mačči d neţţa ara d-yassen

γur-nneγ,

aql-ak a teţţwaliv

aêric

muqren deg-nneγ d imaεvar. iruê cambit yewwid

lkumisar akken

a ê v ţ-yefru gar-asen, m-id yewwev imi

asteqsi

yesuli

deg-s yuγal ar bu-tqulhatin :

yenay-as

deg

wemεelem

yebda

amek

akka

is-tkelxev

i

wergaz, tenniv-as d nek aray xelsen tuγalev txedεev mi d-yewwev sseê bu-tqulhatin

:

anεem

a

sidi

lkumisar mačči akka i tella taluft. ţţideţ nniγ-as d nek aray

xelsen deg

wemkan-nnsen, d acu asmi is-nniγ d acu

I

«tella

tesεam

yeţţwaččay

lbatata

meblac»

yenna-d u

nek 18


fehmaγ

s battel id-yeqsed anect-a,

akka i tella taluft. lkumisar : γur-k lêeq a bu-tqulhatin ma d keč a yamεelem imi tvelmev err-asen-d tibern-yas-nnsen tarnuv asen-d latay s γur-k. Yenteq bu-tqulhatin ar leêbab-is : atah wayen yevran yid-i imi tebγam aţ-ţezrem. Amγar : wlah ar ţ-ţadyant yerna d sseê. Caqlala : aêqa!

tezram muêend-

nni n at ţγimit neγ mazal ? Bu-tqulhatin

:

d

acu

i-t-yuγen

daγen. Caqlala : wlah ar tikelt-a ma iεewdasent,

yuγ-itent

tzemmrev

yerna

aţ-ţafed

d

axir-is

ssaê deg

zekwan. 19


Bu-tqulhatin : ihi ekker-t an-nawv-t

γur-s.

mi

yebεuzel

wven

af

ar

tdekkant

din n

ufan-t

waxxam-is

ifesser cεer gedmarn-is i yitij, ma yella

kra

as-tekkes

tawla

deg-s. m d bu-tqulhatin

yezgan

yeţţxemim

amek ar irez tasusmi d-yeγlin γef wid is-d-yezzin i muêend at at ţγimit adγa

tussa-yas-ed

ysevsayen.yemmeγ

yiwet ar

tekti wemcic

yeddem-it-id ddaw taγrut-is s laêder muqren

d

acu

kan

ma

ifeq-as

muêend at ţγimit tarwi fell-as. iruê s

uxatel

alami

yewev

s

amuvin

twaγit idegar amcic af yedmarn-is ijebed-it-id di tjaêlumt-is alami dddan idamen deg wacarn-is.

20


Bu-tqulhatin yeţţrajun,

yezra

yeqers

d

acu

ţţazla.

it

amuvin

twaγit yekr-ed idem taεkwast itebaεit yeţţgal’ amer it-yetef tarwi fellas, yerna ad ixeles timezwura akk ţnegura. amuvin yuγal-d s amkan-is. si tazla nni iguzel Yaêla si lahlak it-izedγen, yuγal

yedεa-yas s lxir,

lamer mačči d neţţa it-yesazlen atan ur iêlu ara. ma d bu-tqulhatin yerra s asif yufa din sin iεtaren ferqen

ayen

ţţnaγen f amek ara

id-rebêen

deg

wayen

zenzen. dγa neţţa yufa-ţ ţ-ţajmilt i Rrebbi ma yella kra lfayda ara yečč deg-sen. Bu-tqulhatin yeêsa d acu igellan gar-asen acku yerra iman-is am

akken

ur

yezri

ara

f

acu

i

ţţnaγen, dγa isteqsa-ten af seba n

21


cwal

yellan

gar-asen,

akken

ma

yella kra tifrat ar’asen-d-yaf, dγa a êkan-as af ayen ifi imgaraden, fkanas

ayen

isεan

asen-iεiwed

bettu,

yebda bettu, acu kan ula ad neţţa ur yeţţu ara iman-is, yedda-d d acrik ger-asen

imi

yiwen uεtar

yesuli

bettu

intq-ed

deg-sen yenna-yas: i

keč ayγar i tedmev aêric gar-anneγ? Bu-tqulhatin: ayeγer i dmeγ aêric gar-awen?!

ur

tezriv

ara

ayγer?

aεni batel i wen bviγ yerna amer mačči d nek atan aţ-ţmenγem garawen, ilaq aţ-ţsudnem aqerruy-iw ya Rrebbi ma aţ-ţselkem. yenteq uεettar ar wayev : ekker annruê, wagi ad yeglu s iqqray-nneγ, amek akka a Rrebbi, yusa-d mebla 22


aêric yuγal s waêric ? akka i tţeddu ddunit, tedda d bu-têarci d butêila. Bu-tqulhatin inejmaε

s

yeğğa axxam

yaf

iεtaren, iêbiben-is

ţţrağun-t zat teggurt. imi d yewwev γur-sen yenna-yasen d acu

akka

i

teţţrağğum

ar

tura,

medden akk nejmaεen kunwi mazal. d keč i neţţraju, degmi trawled ur dbanev ? ruêaγ sewraγ-ed aγrum-iw uγalγ-d. amek

akka

?

dγa

yeêka-yasen-d

amek, yenteq γur-s wemγar amerzgik têarcev ulac w ak-ikelxen, ala win a t-kelxev. I keč aεni yella w’ ik-ikelxen. welah iselv-d Rrebbi fell-i kra n werbaε, myal ass, imekli ad dhegiγ i-nek, 23


qimaγ akken,

ččant nutni,

setêaγ

as-niniγ nutni ugin ad setêin. Čaqelala : ihi d draε ifi ţţenadin, anwa wigi ? tura aten-aεnuγ. bu-tqulhatin : aha berka ur êemmaq ara,

henni

medden

d

iman-ik.

As-inin

lahqara

neγ

kan

ţţiselbi

igesleb. tezriv d acu ak-iniγ εeddi aţ-ţserekvev cγel-iw

iman-ik.

yerna

Ar’azekka

ma

d

annecta

ayen

yebγa

d

isahelen.

Rrebbi

aţ-

ţethniv deg-sen γef f yiwet tikelt. Azekka-nni mi qrib ad awven widnni yuγen tanumi ufares n wučči af aεrur n wemγar yeţţidiren di lqella d lêif. Bu-tqulhatin : as-tuqad igeţţwasen ihega-yasen-d

imekli

ur

tudert-nnsen,

ixam-assen

teţţun

di

arfis

d 24


bunerjuf mi d-wven am lεada mebla laêya bdan učči ma d amγar yettilli kan

amek

wreεad

ar’

sulin

a

tevru

učči

yid-sen,

tebdaten-id

tiderwect . ifeγ-iten laεqel wa icreq wa iγreb. yiwen deg-sen yuli s ufel ukermus yeţţadan

am

uyaziv

ma

d

wayev

iţţazal. ibγa ad yafeg am ugarfiw. Gren-d medden mara ad zeren d acu igevran, mi bdan steqsayen. Ina-yasen bu-tqulhatin: kan

ad

rwun

anef-t-asen

ray-nnsen,

u’sεid

igellan, azekka asen-yekkes usaruε ad d-akkin. ad zren timuhbelt-nnsen sani iten-tesawev. akka i tverru d wid ur nesin ur neţţqadar iman-nnsen.

25


Bu-taqulhatin :

aţţan tefra mebla

rsas, mebla ma yella wi iêeslen fellasen. «Čaqelala»

arezqi

:

welah

ala

Rrebbi ik-izemren. Amγar : d ayen henitaγ tura degsen.

ţţuγ

aêqa

u’wen-d-nniγ

ara,

azekka ad bduγ lxedma ar muêend uqasi. Bu-tqulhatin : d acu ik-yewwin ar yer

amdan

yecban

win,

atan

aţ-

ţêeslev? -d acu ara xedmaγ, tezriv nek di zeltt igi lliγ . ilaq-iyi ad xedmaγ. Muêend

uqasi

amuqran, tezga

ur

tahrawt

d

yiwen

iţţaggad

ula

deg

fus-is

ljahel yiwen,

γur-s

26


claγem am imselêen, yeγleb ilef di tezmert ulac wi i t yeţţqariben, ula d

arac

regglen

m’ara

t-id-mlilen

deg ubrid. Amγar ur icliε yemddukal-is.

ara di lahvur n

Azekka-nni

yekker-d

iruê yebda lxudma d amlawi ubenay n muêend uqasi umu qaren sadaq at

εli

yellan

amvεafu

d

lggeţţa,

yeţţetêi ula di laêeq-is a t-isuter. yufa iteţţ igan isusum, ur yezri la taεmer

la

yemgarad

texla. fell-as,

ma acku

d

amγar

iêemel

ad

isteqsi ad izer d acu yevran . ancta

yuγal

ar

watas

n

lwaqt

igseεday deg xedim g’mi ar yefeγ di tlam ar tlam, weqbel aţ-ţefrari tafat alama yeγli-d tlam.

27


yuggas yeqqim ur iruê ara ar uxdim usan-d

γur-s

yemdukal-is

qimen

akken uγen tanumi ţţqesiren, m’ id yewwev lweqt imekli ulac d acu ara ččen ? am yal tikelt d bu-tqulhatin iten-t-ifrun.

yekker

ifaγ

γer

bara

yezra yiwen umaţţar ataya γur-s ad isutar tin Rrebbi dγa

inteq γur-s

bu-tqulhatin awwi-d akka tavlaεt– agi-inek

as-d-rnuγ.

Amaţţar

d

bu

nniyya msekin yefka-yas-ţ s tmaε d usirem ma yella kra as-d yernu deg wayen ylehan. bu-tqulhatin si têarci yernan deg-s ikcem ar imeddukal-is deg fus-is ayen isen-d-yewwi gučči. twahmen ansi isen-d-yewwi tagwlanni.

fiêel

ma

teld-im

deg

qmac-

nnwen ansi id -yekka lxir-a, ečč-t

28


tewtem teqimev

naê. akken qaren at zik ma ulac,

ma tbedev aţ-ţwaliv,

ma truêev ad d-awiv, ula

d nek

ruêaγ

yerra-

yas

wwiγ-d, yuγal yeffaγ tavlaεt-is

ţ-ţatarast

I

wemaţţar. amaţţar

mi

ţ-yezra

ţ-ţilemt

yetewhem meskin, m’ igesaqsa γef wyen id -yewwi. Yenna-yas bu-tqulhatin : henni-yaγ ruê aţ-ţruêed berka-k asteqsi. - Amaţţar ayγer akka I tdmeεev ula deg wayen id-ţţreγ teksev-yit. -

keč agma udem-ik zur I twatra ur

teţţetêiv ara mačči am nek udm-iw mačči twatra. amaţţar twaγit iruê s zεaf d ndama gemi d-iεdda s wexxam n wemγar, iteddu yeţţεahad

Rrebbi ur iεawed 29


ad yamen bu yiles azidan imi

deg-s

id-yekka laxedε. ma

d

yuγal

bu-tqulhatin

imddukal-is, ččan imekli

ar

s tavsa d

ukaxkax. Am akken kra wer yelli. Sbeê tasebêit am yal ass weqbel aţţeferari lxedma

tafat am

igruê

neţţa

am

wemγar

ar

ixeddamen

nniven. mi yewwev ar wemkan uxdim yaf mazal id yewwev ubenay yerja im’

id

yewwev

bdan

aţ-ţkemmilen

lebni deg yiwet tsusmi d leqfaza di lxedma. ilim d-iεedda yiwen γur-sen isteqsa-ten

s wacêal iten-yeţţxelis

wemεlem. Netqen-d γur-s : welah ma nezra yakk

amek.

Aql-aγ

nledha

kan

d

30


uxedim mazal akk id-aγ-d-ixeles, imi iεedda

wemdan-nni

yeseteqsan,

yenna-yas

webenay

ilaq

wemεlem

af

ass-agi

wemγar as-nini dγa

laxlas,

yesla-yasen-d,

iten-idi i

yejba-d

yenna-yesen

ihi

εeddi-t-d tamdit s axxam aţ-ţawim lêeq-nnwen. tamadit

mi

wemεlem

sulin

ran

ufan-t

s-axxam

n

ihegga-yasen-d

imensi lεali, yes kecm-iten s axxam imi ččan, rwan yenna-yas wemγar : xelsaγ-d tura akken an-nekker annruê.

amεelem

tura

akken

xelsaγ

laxlas ur teţţeţţum di tudart-nnwen, yendah taggurt,

ar dγa

mis,

Aεmar

yaγli

...

fell-asen

err s

terggaγt ilimi ţţnazaεen qeren-as i 31


Rrebbi

d

acu

ik-nexdem

yuγal

isereê-asen-d. Amγar iteddu iţţqitir d idamen, m iteddu ad yebded yaγli. Yemlal-it-id bu-tqulhatin, yeddem-it af tuyat-is yewwi-t s axxam-is yerra-yas dwa yeğğa-t ad isteεfu icegeε ar čaqlala « arezqi » yusa-d. imi igezra liêala n wemγar yefeγ-it laεqel, labeεda mi is-yekkes ayen

usaruε

yevran.

yeêka-yasen-d čaqlala

tamezyant ad yaεnu muêend u

af

yedem uqasi

a t-ineγ, amer mačči d bu-tqulhatin is-yeksen

tamezayant,

atan

tella

twaγit tameqrant. Yettef-it-id ihderas : d acu ik-yuγen sεu kra laεqel, aţ-ţruêev aţ-ţbasiv af ulac !? Amek akka af ulac yewtaγ argaz, u mazal an-nesusem,ilaq ad izer belli 32


llan yergazen defir-s, mačči waêd-s igella. bu-tqulhatin : mačči wêed-s igella aqlaγ akk yid-s, as-d-ner ţţar mebla laêmeq ,win iêemqen yeţţaγ-itent af txenfuct. - ihi amek ar’ nexdem. - d ayen isehlen anef-as aţ-ţεeddi taluft

kra

n

wusan

ar

ad

yeêlu

wemγar. muêend uqasi yewwev-it isali n ţţar ar ad d-rren deg-s yuγal iţţêader iman-is nezeh, tamzeyant tezga deg wamas-is,

γas

akken

ulac w’ is-izemren,

yuεer

yella

d acu kan izra

tuqad n bu-tqulhatin ma yella ignwa

a

t-yexdem,

ulac

w’

kra is-

izemren di têila.

33


kra

g-gussan kan af tedyant-nni

yevran ger wemγar d muêend uqasi qesden ad ren ţţar. dγa

εussen

mliê

axsim-nnsen,

tamawt,

igţţefaγ m’ara

zran

f

geren-as

acêal

ar

tzalit

lfejer

iruê

γer

ljameε

u

saεa neţţa sbaê

iţţedham s tenqeleţ ad ixerref ama yarwa sin akkin ad ikemel abrid-is. s tamawt agi is-gren akka, εeddan

εelqen idγaγen d ukarmus af uεaref tenqelţ ig’iguγ tanumi iţţxrif

rnan

gezemen-ţ cuden-ţ Am yal ass muêend uqasi m igteddu ad yezzal lefjar yedhem s tenqelţnni, is-heggan akken ad ixerref am yall ass, acku

tikelt-a temgard d

wussan iεeddan, d ayen ur iteţţu ara di

tudert-is

im’iguli

af

tenqelţ 34


yeγlli-d

uεaref

fell-as

d

wayen

yellan deg-s n yedγaγen. akka

iguγ

tiyita

lqaεa,idamen

muqren

ţţazalen

yeγli

di

deg-s,

s

waka id-ran ţţar. akka I tverru d bu ccer, akken yebγu iqareε akken

yebγu

yesεu

iman-is, neγ

tazemart

idrimen neγ tuyat, yeţţass-d was ig’ ur t-nefεen, ala ayen yexdem ara yaf . Bu-tqulhatin

d yemddukal-is

llan

ţţnezihen di muêend uqasi amek I tevra yid-s, slan I ssut n yemzulla mi d uγalen di

ljameε

kren ruêen

teddun ţţavsan. imzulla

slan

iwnazaε

ar

nnig

webrid imi gren ad zren d acu-t unazeε-nni

umu

slan

muêend uqasi, ur d-ban

ufan-t

d

lggeţţa-s 35


deg damen. ur uminen ara ad yass wass ig’ ar’a tevru yed-s akka. yentaq yiwen deg-sen: anef-t-as d agi ad d-imkti lejhel igjhel d lbatel igsεeday

af

annect-a

neγ

yemdanen. ugar

yestahel yaγza-yas

aya,

wagi is-ixedmen akka. yuγal yenna-yasen : yaw a t-nawit axir

,

akken

yebγu

yilli

lêal

d

nekkni axir-s. Ass deffir wayed ilimi d yiwen wass imddukal qesden ad zuren deg yiwen lemqam,deg tmegutt,anda yuγen

tanumi

εlayen

durar teţţili

yiwet

teţţilli-d

zerda

myal

i

ass

yecban ase-nni di myal aseggas. imi wven γer din ufan agraw yeεmer d lγaci id-yusan si myal amkkan akken

36


ad awin urawen n lxir d lbaraka.imi yekfa wegraw myal yiwen yuγal ansi id-yekka

.

ma

yemddukal-is

s

d

bu-tqulhatin

tmusni

i

d

ţţwasnen

εreven-ten wat ţadart igi lan akken ad kkin deg

ugraw « anejmuε » ara

yillin ger-asen af usqerdec n yiwet taluft. Akken ma yella kra

tikti ara d-fken

i tifrat taluft id-gren i wesqerdec. At ţadart bdan asqerdec ma d butequlahtin almi sulin.

iqqim

kan

yesmuzgut,

yenţeq bu-tqulhatin ar

umqran tadart inna-yas : bγiγ aksteqsiγ ma ulac aγilif ? - u’sεiv i-gellan a si muhend

steqsi

f ayen tebγiv? - ayen bγiγ awen-d-iniγ d ayen u’mi graγ tamawt deg mi tebdam agraw, d 37


nek zgiγ smuzgutaγ ţţemyizaγ akken ad

fehmaγ

yiwet

lhedra

umu

d-

ţţεawavev myal win id-ihvren. ameqran

tadert : ţ-ţidet id-hedrev

neγ d aklax it ţkelixed fell-aγ ! si muêend

crif yeţţwasnen s lefhama

ţêerci yernan γur-s, weqbel ad yeldi wemdan imi-s taêsiv d acu ara dyini,

ass

agi

yella

wayen

ur

tefhimev !? Bu-tqulhatin : ţ-ţideţ ass-a εreqentiyi ger useêmu d userkem gmi tebdam agraw, win d ihevren ama isaxsar neγ iwenaε teqarev-as ak-yefk Rrebbi tazemart, d ayen yelhan id-nniv, ţ-ţajaddit-ik id-wiv.

38


ameqran tadart : imi tebγiv aţţezrev tideţ akka igella lêal, myal win id-yefkan tikti-ines ur yesaxxser ara, ţ-ţajadit-is kan id- yewwi, lasel ittabeε lasel, cmata ittabeε cmata, akken qaren at zik ur d-iţţefeγ ara usalas deg megeraman, d aγen akka itruê ddunit deg asmi I tebeda ara semi tekfu, yella wayen yelhan d wayen n diri. - tideţ id-niv ak-iberek Rrebbi, d ayen yelhan id-niv ihi akken-neğğ di lahena, ar ticki. s waka id-fγen si tadart lmaqam, ulama

abrid

sinen,

tadart

ilimi

wven

γezzif

εeggu

teţţak-iten ar

tadart

ar at

ur

t-

tayev ţaγert

uqaruy. ufen din kra n yemdanen 39


ţţnaγen

af

talast,

tufeg

rraêma,

ters-d nneqema, ala zεaf d laεyav igellan gar-asen, aγleb at cwal af at laxir wa icreq wa iγreb, seg wakken yeţţwasen bu-tqulhatin d yimddukalis s lêekma ţ-ţmusni yufraren γursen, iger lêaj εecur yellan ger widnni yiţţmcaqlalen ar γur-sen. - azlet a yatmaten aymsebriden lexir ma

yella

kra

tifrat

ar’

ad-fkem

weqbel ad izad lêal ger at dεwesu agi i d aγ-d-yefka Rrebbi. Inna-yas Rrebbi

bu-tqulhatin : macci si i

d-kka

,deg-wen

id-ffeγ,

yuγal iger ara at cwal, ibda aêggez deg-sen

myal

wa

amek

it-yerra,

yerna isers-d tasusmi d lahna garasen. isuter as-d-inin amek I tella talast ifi ţţnaγen. 40


Inetq-d yiwen deg-sen yenna : talast tuγal di teslent alma d aγyul, err akka alma d aqaruy muêend-nneγ. - bu-tqulhatin d imddukel-is

akken

kan islan I faruq-nnsen amek idyella, trevqen ţ-ţavsa. at ţadart s lêir d lwahmat muqren isi qublen tavsa n imsebriden lexir inteq

yiwen

ar

imsebriden

lexir

inna-yasen : a syadi d acu akka igevran yid-wen, tusam-d aţ-ţefrum cwal

gar-anaγ.

yellan

tuγalem

taramţ ala i tevsa. Inet-aγ-d meqqar af tevsa agi, akken

an-nves yid-

wen, ulama ulawen-nneγ xaqen deg urfan. -

samêetaγ

tevsa

axwali

id-yekkan

deg

imsedurar

af

imawen-nneγ,

41


ulama

tunag

deg

ulawen-nneγ.

Ţ-

ţilufa tudert iγ-d-yesevsayen, ulama neţţa-t tekker deg aεrar-nneγ. ayen id-yesevsen ţ-ţideţ ar awen-iniγ γas akken

ţ-ţin

akken-ijerêen.

U’saramaγ di Rrebbi ad yefru yellan imenγi

ger-awen, igwaεren

ulama ţ-ţagar-as,

cwal yeshel amer

macci ţ-ţiεewji d lahbala amek ara yilli wemdan d waγyul

ţalast, amer

ţ-ţaγart i quren deg wmukan-nnsen ahat yella wanct-a, imi nutni ruê deg-sen

iţqarwiê,

avar

da

wayev

dihen myal ar amêiêden tedda yedsen talast. di laêyya deg wayen xedmen, εugnen tugi a ten-id-alli lhedra serêen i walen-nnsen, aγlin-t a lqaεa. akka 42


iguγal

wassif

ar

wemkan-is

am

akken kra wer yelli talast tebded, cwal

ifra

laεnaya ruêen, imekli

n

lahna

butqulhatin.

iεerv-iten am

tres-d,

nutni

weqbel

ad

εacur

ar

leêaj am

ddaw

‘id

yellan

d

inagan. im illan ţţrajun ad d-yawev imekli

id-iţţwahegan

nnsen.

ikker

ibdel

amkan

Urezqi a

t-id-

di

demma-

« caqlala » iwet

ubeêri,

yesla I ssut iţţhuzu laεqul am yefrax di tezgi id ţţawin-t isefra, kul ta s taγuct-is, s zhu n cnawi iwumi isel, iεeğeb-it

ssut-nni,

akken

ad

izar

ansi id-yekka, yaf tulas am tesukrin di tefsut zin-t af tala, siriden-t deg waman-is isemmaven am gris. - Arezqi : yewhem di zzin I sentyefka

Rrebbi, d ser igesureg deg-

43


sent mebla cceêa, akken kan i slan-t s lêes-is refden-t laεyav. iger γur-sent lêaj εacur, aêkan-t-ased f ssebba laεyav-nnsent, weqbel ad salin-t êkawat, yerra qebbala ar imaεrav, ibda laεyev fell-asen. aγyul

Anwa

yer

talla.

Ass-a

a

agi t-nγaγ

igεeddan ma

ar

yenγa-t

Rrebbi. -Arezqi deg wayen yexdem

tkcemi-t

tugdi, bu-tqulhatin yebda anjaε degs iqar-as as-iniγ, neγ ala. Arezqi

:

u

yi-iţţefvaêê

ara

ad

êeslaγ sser-iyi ak-isser Rrebbi. Bu-tqulhatin : yenteq af leêaj εacur s laεyav, d acu ik-yuγen a ţεegivev, issin leqder-ik d wayen id- qarev. lêaj εacur : semê-iyi a si muêend crif ma saεliγ di taγuct-iw, ula ma d 44


zεaf iyi-d-isentqen, af arebaε-aginneγ ur neţţetêi. Bu-tqulhatin : d ayen ur zeεf ara axzu ccitan, neγ ţţubγin

i tebγiv, a

ţ-ţewtev naê af imekli iγ-d-εervev. lêaj εacur : d ayen imi d

keč id

hevren ad susmaγ, atan ihi yewved imekli. bdan tuččit myal kra akken iqimen. bu-tqulhatin

d

yemddukal-is

imi

ččan rwan, yeggra-d kra deg meklinnsen

igellan

ţ-ţawackant

laxliε,

jemεen-ţ s aqelmun n wemγar, akken a t yečč i yimensi, ğğan-as slam i lêaj εacur. bdan tikli abrid abrid s tevsa d uqeser ilimi qrib ad awven er taddart-nnsen erran ar wasif ad sirden wa ad segemen i tili seg yitij igellan yeqwa isreε ula d

iγyal. 45


aqelmun n wemγar iţţqittir d zit n twackant.

bu-tqulhatin

d

urezqi

bγan as-kelxen, nan-as awwi-d a ţnessired

as-yekkes

yasen-t,

bdan

zit

agi.

siriden-ţ

yefkazemin-ţ

ţţedzen deg-s ilimi ttilin di tbernust teţţruêu d ifetfuten g wasif, imi idyererra

wemγar

s

lexbar

yedem

taεkwast iţţrabaε-iten ilimi igezra taqcict-nni iêemel yerra iman-is am akken kra wer yelli. Imeddukal-is kemlen γer zadat s tsusmi, ma d neţţa yerra ar tejeğğigt ad ifares lahvur yed-s weqbel ad d-jbun lγaci. tajeğğigt tarfa f mγar. Tenna-yas : s ani terriv d isebaê ur d-baned

?

tesedrgev

aqerruy-ik

teğğid-iyi iγilifen.

46


- mačči d uliw ikem yeğğan neγ d zehu id ay-yewwin. d ceγγel d usuter n zeyar ţ-ţmusni, id ay yewwin ad baεdaγ fell-am. - imi akka igella leêal ayeγar u yid-niv ara

sani a truêev akken ad

itheni wul-iw. d

ayen

tura

ur

zeεf

ara,

ass-a

gezmaγ-t di rray am-d-iniγ af ayen yellan deg ul-iw acêal aya. Weqbel

ad

laêraca

d

isali

awal

lefhama

tjeğğigt

taêsa

d

si acu

igebγa ad d-yini. yuγal yenteq γur-s inna-yas bγiγ ad sutreγ afus-im γer babam. -Tenna-yas id-uli

: uk ... ilimi d ass-a ik-

lhedra, ihi atan ruê-d mebla

akukru.

47


terra ayedid af εrur-is truê tetbaε tulas igi d-dda,teğğa-yas-d tavsa ar deffir-s, imddukal-is

amγar

yuγal

yufaten

iquvaε

qimen

dekra

meddn. Yenna-yasen: d acu i d arbaε-agi id-yeqqimen yid-wen -Ih’ im k-id-iger Rrebbi qqim Imdanen–agi ussan-d akken aγ-awin d ijmayεin lxir Yenteq bu-tqulhatin γur-sen: ansi dussam akka si taddert at wumriγ . ihi acu ikken-id-yewwin? Dacu ak-d-nini a si muêend crif Tevra yid-nneγ tedyant m’ur iêud Rrebi aţ-ţeγli temgart Bu-tqulhatin :aεjel Sali-d awal

48


Ihi

ak-d-aêkuγ

akken

tella

tedyant,yekker yinniγ ger-anneγ γef talast, iεewjaγ rray izad fell-aγ lêal,nsuget ggerfad d wesrusu n wawal almi dyenteq

yiwen

deg-nneγ

yenna-k :

alla aγyul ar’ a ţ-yefrun ger-nneγ asen-serê tuγal

anda

talast

yeêbes dγa

uγen

sin-a

ara

awal-is

serêen-as i weγyul m’ inudan fell-as akken ad sersen talast ufan-t yeêbes ar yifi n wexxam, dγa bab unegaruya yefeγ-ed s tmegêelt yeggul win diqerben ar wayla-s a t-ineγ,dγa di lehedda-nni yewet yiwen s waεbar , ijerê-it .s wakka at wumriγ εewqen amek

ar’sbedden

talast-nni

tamcumt .

49


d acu d lqern-agi uεwij igi d-neggra tiεewji terna lewqama .ivelli yiwet taddert texdem aγyul ţ-ţalast assagi d kkenwi tefkam rray i weγyul ,aεni yeεuqer walleγ n wemdan af tektiwin

ilimi

yuγal

waγyul

yesεa

rray,u kra da’gi ur t-zrim ara tifrat anda tella ruê-t

jemε-t-d

imγaren-nnwen

imeqqranen igecfan i tallast d nutni ara’a ţ-yefrun ma yebγa Rrebbi -ihi

awen-yefk

Rrebbi

tazmert

akken-neğğ di lehna,s wakka i wwin at wumriγ tifrat ar taddert-nnsen. yuγal

Bu-tqulhatin

ar

wemγar

yenna-yas: ihi amek i tevra yid-wen, - waqila azekka aţ-ţedez a-ţebrez, ulama ul-iw ikukra cit. γas neţţat teqbel ma d babas u cukaγ ara. 50


- u ‘sfilit ara i wayen n diri, ma yebγa Rrebbi ala aqbel ar yeqbel. - ihi azekka γur-wat aţ-ţeţţum awedt ar γur-s. Azekka-nni sebaê werden γur-s afent yeqqim

di

tesqift

n

wexxam-is,

selmen fell-as yerra-yasen-d slam, iεerv-iten ad kecmen s axxam ad sun lqahwa,

ugin

nan-as

fiêel

ma

nceten-ik tura an-nruê. ihi d acu ikken –id-yewwin akka ?

γas lxir iγ-d-yewwin , nussa-d ar nesba

an-nsuter

afus

n

yelli-k

i

waêbib-nneγ Ameγar. Babas teqcict : Ameγar mis muêend ubelqasem, babas d argaz lεali asyaεfu Rrebbi, waqila ala neţţa idyegran di twacult-is, muten akk di tifis-nni. 51


- ţ-ţidet imecê-iten tifis si lqaε ur d-yeğği ula yiwen deg-sen, ala neţţa igmenεen si lebarka Rrebbi. babas

teqcict

:

ihi

ar

wanta

id-

ţţwacgεem. - neţţwacegε-d ar tjeğğigt. -

d

acu

awen-d-iniγ,

am

akken

tezram nekkni s leqbayel γur-nneγ lεada diri-ţţ, neţţεgin derya-nneγ d imectaê,

am

akka

ula

d

nek

tajeğğigt iεgen-iţ gma I mis m igella d tudart-is, ihi am akken iwen-dnniγ taluft teffeγ ger ifasen-iw u sεid amer

i-wacu ţ-ţayev

izemraγ

a

t-xedmaγ,

igebγa,as-ţ-fkaγ

la

sdaq la nfaq, imi ţ-ţa igebγa ula s-

52


xedmeγ

ara,as-d-yefk

Rrebbi

ansi

nniden. Ţ-ţa

I

d

ger-asen,

lhedra

bu-tqulhatin

wul yeččuren d uγalen

tanegarut

s

urezqi

s

uεwiq muqren is-idwemγar,

ar

yeţţraju-ten

d

yellan

leêir

ufan-t-id

d

uxemmem.

isferaw waêd-s isêsab iman-is akka d waka. mi iten-iwala

jban-d, iger

γur-sen s ustaqsi s lεejlan, iêar ad izer d acu isal’ is- d-win. bu-tqulhatin : d urezqi εewqen ansi as-d-bdun

awal,

ladγa

imi

zran

liêala

igella teguma a ten-id-ali

lhedra.

amγar

tekker

deg-s

tmes,

izwar-iten-id ar umeslay, fiêel ma tεugnem

neγ

tsetêam,

mačči

d

kkenwi I d seba, zriγ d acu ad d53


inim.

εeqlaγ

wudmawen-nnwen, awen-iberk

tikli-nnwen ma

d

Rrebbi.zriγ

d

kkunwi

akka

ara

tevru israê-iţ wul-iw akka ara yilli lêal. di tazwara is-nniγ i tjeğğeigt al’ aqbal ur iqebbel ara ula ad kunwi akka id-yi-tenam. - ţ-ţideţ akka id ak-nena, acku u’ nezri ara akka igella lêal, tin γur-s argaz agi ur yevlim ara,inna-d ayen yellan, taqcict teţţwaεgen di temziines. - mačči ţ-ţideţ, mačči akka igella lêal,

ayen

yellan

d

ayen

yaxvan

ancta. - amer sineγ yerna ţţmyizaγ mačči akka ar’a tevru yid-i, d acu iyi-win ar wayen iyi-beεden, akka i tveru d

54


wid iyi-cban, ur yesεi amkan ger medden

γas

ifhem

yet‫ع‬eqel

,ad

ţţavsan yer medden deg-s, imi ljibis yexla. yaxi d Rrebbi is-yefkan i yeksen. akka...ya Rrebbi win isεan idrimen isem-is mechur ma d win ur ten-nes‫ع‬i isem-is maêqur. - d ayen ur zeεef ara,aţ-ţafev axiris wagi d lemktub d Rrebbi igebγan akka. - alla ,a leêbab u’ γelet-t ara imannnwen

mačči

d

Rrebbi

mačči

d

lmktub, d idrimen win iten-yesεan yesεa ayen yebγa ma d win ur tennseεi yemmut meskin. imi akka it-ţţedu ddunit, ad ruêaγ ad nadiγ af leêbab

zher-iw anda yella, a

id- yegran d smaê ulama

lfiraq yewεar. 55


imi ddunit tezdel af zher-iw ala assa m’ a rniγ-t yid-wen, imi lγγerba tura deg qaru ad kreγ ad nfuγ ass-a weqbel azekka, imi zher-iw yettes ur d-yuki ,ad inigaγ axir-yi amahat ad yeduqes. bu-tqulhatin aqerru-yik,

u’zeεf

: si

zik

ara

ddunit

atas

teţţeddu

teţţneqlab, ulac id γef yuli wass, ulac ittij f ur yekkis usigna. ulac igeţţdemun am tideţ. Arezqi : eţţu aţ-ţetheniv tekrem annawv-t ar lqahwa

aţ-ţeksev af ul-ik

ahat aţ-ţeţţuv. - Amek ara ţţuγ ? truê tin êemleγ ger wallen-iw. - sufeγ laêzen deg ul-ik tevsev i ddunit ak-d-des, tenγiv ul-ik fell-as,

56


win k-ibdelen s ibawen beddel-it s icelman. bu-tqulhatin : henitaγ, ayen ifuten ifut, tekrem an-nruêet ar lqahwa, mi wden ar din kecmen, am laεwayed qimen di tesga sutren d acu ar sun, ikecm-d yiwen wemdan iqim di tamannsen. inteq bu-tqulhatin : ar imddukal-is aniwa-t wagi id-yeqqimen ar tama nneγ. Yerra-d yiwen deg-sen : wlah ilimi d ass-a it-nezra. Inteq-d yiwen din igella inna-yasen : whin d abrani, idelli id-iguğ di taddart-nnsen

umu

udebuz.

fell-asen

êkan-d

qqaren

at

qqaren-d

llan d yiwen wedrum meqren jehlen atas, yuγal ten

am

yerzaten Rrebbi yebva-

ibawen

af

lluê.

llan

d 57


iêeqqaren,

êeqren

yiwet

taddart

umu qaren at wahzil, myal tikelt ig’ ara xedmen timceret neγ tamγera, at udebuz,

isem-nnsen

id

lfaεl-nnsen

ad gren af at wahzil, msakit asneren lefraê ad laêzen asen-arwin kra xedmen. A ten-wten ad arnun asen-ksen kra n wayen id-heggan, akka i tverru d at wahzil ilimi d yiwet tikelt nejmaεen i tufin tifrat i lêif igi llan. bγan ad ksen azaglu idyeγlin

fell-asen

γas

medden

akk

usan-d ar wegraw maca ula yiwen ur d-yintiq, wemγar

ilimi

id-yewwev

yţţwasnen

yaγra

yiwen yefehem

iţţmeyez tilufa amek llan-t, yenteq ar wid id-isawlen ar wegraw innayasen : I thedrem neγ tugadem yaxi aqla-kken-id

ger-nneγ

ulac

ara

58


taggadem u sεid w’ akken-izenzen, neγ fiêel ma terzam iquray-nnwen d nek ar awen-d-yafen tifrat. - at ţadart s lwahmat muqren id netqen γur-s : d acu-ţ tifrat agi ?! ihi imi tebγam aţ-ţezrem, ilaq aţţeêsum mliê i wayen awen-d-iniγ, akken ma yillin

yella kra telwit ar ad d-

ger-anneγ.

Yewwi-d

fell-aγ

aten-nasbet. Netqen-d at ţadart : aten-nasbet ! yeffeγ-ik laεqel neγ tedrawcev!? - an-nefet-as ar d yesal’ awal, ad yini ayen yebγa s nesba agi. - ihi akken id-bdiγ awal,a tennasbet ad sεwun ayawen γur-nneγ.

59


ţ-ţideţ d anect-a id-yellan aseggas deffir wayed, ilimi wden wayawen at udebuz d ilemziyen. yuggas deg ussan Rrebbi iqur igeni tεuqer lqaεa. nejmaεen at wahzil ad xedmen

timecret

acku

ugaden

aţ-

ţevru yid-sen am yal tikelt. Netqen-d wayawen n at udebuz ar imawlan-nnsen:

ur

ţţagud-t

a

yatematen ass-a a ţ-ţedez aţ-ţebrez, ulama d xwalit-nneγ ma usan-d ar lxir d win inebγa ma d adebuz ibγan aqlaγ newjed. Ass-a yusa-d wass ad d-ner lêerma-nneγ an-nekset azaglu id-yaγlin fell-aγ. akka i msefhamen, tella-d tmecret,at udebuz warden-d akken ad rwin timecrett ,at wahzil ugaden

rewlen,

qublen xwalit-sen

ugran-d

wayawen

s wudem

trugza

60


ur uγen tanumi iεerq-asen

deg-sen at udebuz

ced

uydid

tuγal-asen

luva d asawen akka I tverru d wid isaγsen yesrusu-ten-id Rrebbi. Inetq-d bu diminu: wessen d acu

n

twelεart igexdem di tadart-is irewld ar da, ad yesedreg iman-is. tuγal taddart agi neγ d axxam imerwula. kra

n

yer

amdan

id-

sufeγen

si

taddart-is ad iruê γur-nneγ. ugadaγ an-nuγal ibraniyen,

ur

d-neţţban

ssut-nneγ

ad

ara

ger

imet

zat-

nnsen, ilaqaγ akka ar zat u tenqeblet ara ger- anneγ . kra n wayen id-yenna bu diminu af alleγ ubarani id-yezga,yeğğa-t imi yesuli lahdur inteq γur-s:d acu ikxedmaγ a yamdan agi ? deg mi dkcemen yemdanen agi d keč d agzam 61


deg-i i tedêuv kan d yiman-ik tettfed imi-k

,

diri-yak

taγzi

g

iles.

bu

duminu imi yugi ad yesusem yerna deg

yir

awal

wemγar

yeţţnawal

γur-s

teţţsetêiv

yenna-yas

aţ-ţesusmev

anect-a

yenteq,

,

tanaγev.

ara

amer

mačči

f

yaxi

d

leqbayel i nella, ţ-ţamurt-nneγ igi neţţidir, anda nedda ţ-ţaddart-nneγ, d acu d laêsed agi ger-anneγ . wa n ssef ufella

wa n ssef

tadart

leflani

.

lqayed

yekkes-d

n wada, wa

azaglu

urumi

iεrar-nneγ,

d

yerna

yiwen uεkaz id aγ-yewten, u nkkni mazalaγ neţţnaγ ger-anneγ f ayen ur nesεi ţkecmev

azal,

aceku

timkecmin

têemlev deg

wayen

aţik-

yexvan.

62


bu diminu yenteq ar wemγar s zεaf yenna-yas d acu ik-id-yegren geranneγ I

tsusmev kan axir-ak .

d acu iyi-d-yegren ? d laêqara yagi iyi-d-yegren

imi

telediv

aqmuc-ik

.xuvi ula d keč d abarani ? neγ d ayen! di yiwet lhedda, tseγelliv-d tirugza

fell-ak

terniv-d

tisas

ur

nelli deg zuran-ik, neγ d ayen tura thasebev iman-ik d bab tmurt yaxi lasel-ik si tmurt ggaεraben is-idyerwel jedik γef ţţar afaγ

ad yuγal,

akken qqaren yussa-d d inebgi yuli ar waεric . bu diminu iger f mγar a t-iwet. U neţţa di zεaf ig’i gella yettef-it di lexnaq yezmi-t mi d-fγent walen-is d arquqen ţţiqin-t-d d imetawen amer mačči d medden it-id-yeksen ger 63


ifasn-is talti yenγa-t , γas akken ur d as-yeğği ara s ubahdel d ayen ur uminen at ţadart deg beddel idyellan deg wemγar. Yuγalen d aêeddad n wawal di dqiqa n zεaf-is dehcen meden s umeslay yesduqusen d asduqes lγaci yellan dina di lqahwa, fkan-as merra lêeq i wemγar yerna svelmen bu diminu dγa yeffγ-d s caêna deg ul-is . yenteq ar wemγar: cfu-yas i wass-a, ad

rreγ

ţţar-iw

lukan

ad

yeggri

yuggas di ddunit. akka id-yeffeγ di lqahwa yewwi-d tiyita ur iteţţu di tudert-is as-d-qqim d cama lεar deg wenyer-is. iqareb wemγar ar ubarani inna-yas agma

di

tesmiêev

laεna-yak af

ayen

ur

aγ-

ik-d-yenna

yar

m’

64


amdan

agi.

ulac

tirect

ur

nesεi

akkerfa. kra ggussan af yinniγ id-ilan ger wemγar d bu-diminu, tban-d yiwet taluft tamayenut id -yeslalen tiεdewt gar-asen ilebda. M’ igella wemγar yeţţurar diminu di lqahwa

yussa-d

γur-s bu-tqulhatin

iseker-it-id iêeggzit ar tarf. Amγer ituhem d acu igevran. d acu ik-yuγen ? d acu igevran !? - wiγ-ak-d lexbar ur nesfraê. - aqel-ak têeyarv-iyi mačči d kra, ini-d d acu ur nsefraê ara akka ? -

ulam

εewqeγ

amek

ara

d-bduγ

awal, atah wul-iw yeččur qrib ad ifellaq,

ihi

ak-d-iniγ

ayen

zriγ

d

wayen sliγ, m id-tedduγ ar da uffiγd tamγra

deg uxxam n bu-diminu, 65


imi isteqsaγ af tin iguγ,

gm’ iy-d-

feqεeγ ur uminaγ ara ad

nan aqlih

yevru wanect-a. Amγar

:

d

ţţar-is

id-yerra,

igeţţuγaven ţ-ţajejigt isweq babas f uqaruy-is ur tebγi, yefka-yas-ţ ur tuklal, yaxter isurdyen

f lahna n

yelis. Bu-tqulhatin : welah ar ţ-ţidet idnniv

ay

amγar,

aqlaγ

neffeγ

ar

wayen id-nniv. Aya ziγ win isεan idrimen d neţţa

id kulec. akken i

tesεiv i teswiv. - Amγar : êssiγ akka ar tilli taluft, d acu ara xedmeγ zat tukci Rrebbi, ul yerêa tasa tcav iles-iw yeεugen iguma a t-id-ali lhedra.

66


mazal diminu

yessuli ar

awal

lqahwa

ikcem-d

bu-

γur-s

kren

iêezazen ţţbaraken-as. Dγa ixeles lqahwa i kra n win yellan din. Amγar d bu-tqulhatin

fγen s zεaf

d

lemγidat af id yellan din. Amγar : zran d nek iţ-iêemlen u neţţat

têemmel-yi

neqmat-iw

is

u

nutnni

ţţbarakken

di

ilmend

n

yidrimen , ţţuyat igesεa ma d nek la drim la tuyat. bu-tqulhatin

:

aha

ur

zeεf

ara

terriv-as azal ula iwêezaz irumyen. - ţ-ţideţ id-nniv, welah ţţmeniγ-as i taddart agi tadyant n yiwen uêedad - dacu i ţ-ţadyant agi uêeddad -

ihi

êekkun

ak-ţ-id-aêkuγ at

zik,

akken

qaren-ed

di

ţ-idtalit 67


yezrin yella yiwen uêeddad di yiwet tadart

yezwej d yiwet tmettut tzad

di ssifa teţţεayar agur ar igeni. kra tin

ylehan

εeddi

di

taddart

tenna-yas

aţ-ţettsev ama di zzin ama di

lecγal.

yezga

gar-asen

lehna.

ilimi

d

wass

amcum

assen

lefraê

ig’

yegla-d

d

id-yussa s-laêzen

muqren ur n ţţekkes g ul uêeddad, ur

nezmir

yeγlin

ad

fell-as.

iqabel

lmusiba

id-

yebda

seg

Anect-a

wassen’ig id-yussa yiwen n ttajer ameqran ar taddart-is. anda iguγal d yiwen meqduren u ţţaggaden-t s wattas. yiwen wass ggussan Rrebbi ttajernni

m’igella

iteddu

ger

yexxamen

taddart, taγli tmuγl-is af tmettut uêeddad

n

tεejb-as mačči d kra, u y

68


imena-ţ i yeman-is, di tismin igellan deg-s iceggaε iqeddacen-is ksen-asţ-id

yuγi-ţ

iwêeddad,

aêeddad meskin icteki

akken

leêrma

neţţa,

iruê ar lqavi ad

as-

d-yerr

is-iţţwaksen,

lêeq

lqavi

d

isteqsa

inagan yellan taddart merra nan-as ţ-ţamettut n ttajer mačči uêeddad, lqavi

isevlem

aêeddad

yegr-it

ar

lêebs. ass deffir wayev ilimi d ass ig’

id-yeffaγ,

yuffa-d

iman-is

am

zduz ur nesεi afus, ur izri d acu ara yexdem

ddunit

tuγal-as

d

ilili.

yeεweq di rray-is m’ ad yeqqim di taddart neγ ad iruê, yerfed isers deg wallaγ-is lxedm-as yiwen

dγa

yeqqim.

taqdimt,

wass

yeldi

tusa-d

yuγal

ar

lmaêel-is,

γur-s

yiwet

temγart, tenna-yas: ami keč d aqcic 69


lεali yerna

tzewrev di lxudm-ak. A

d keč kan ara yi-d-yafen tifrat i wugur isεiγ. inna-yas : a yemma ur ţţaggad ayen umu zemraγ aqel-i da. Tenna-yas

am akken tezriv, medden

ass m’ ara fγen ar cγel-nnsen yella wi ţţağğan ggexxam ma d nek

am

akken tezriv ula wi sεiγ ad ţţekleγ fell-as axxam, ilaq-ak a yi-d-afev ţţawil is ar aţ-ţaraγ taggurt si berra m’ara fγaγ. Aêeddad

di

têerci

yernan

γur-s

mazal tessuli temγart awal, tusa-t-id tikti deg geni, anda id-yufa yiwen tawil amayenut i tuγalin tggurt s berra,

acku

di

talit-nni

tigura

s

daxel id ţţuγalen-t. Awal af ţţawil amayenut

yuzel

marra

di

taddart.

70


lγaci

ţţazla

ar

uêeddad.

uγalen-t

akk teggura si bara id –qeflen-t. s wakka igewwev uêeddad ar wayen yebγa. Ihegga-d

lemefatê

s

lqis

tggura

yellan di taddart, yiwen yiv yekker yeqqen akk tiggura yellan di taddart merra s lemefatê, id-ihegga, iceεlas lεafya i taddart yerwel izga-d mbεid

iţţnezih

deg-sen

amek

iŗeqqen, neţţa iserê-as ţ-ţavsa fellasen, etef-t a yinagan n zzur, arwu laêsed a ttajer. akka i tekfa tedyant u êeddad . Bu-tqulhatin:

ak-yaεfu

Rrebbi

yaεfu-yas d wa i d argaz neγ ad yeqqim.

akka

id-yewwi

aţ-ţevru

d

yer imdanen.

71


M’igela wemγar iteddu s axxam-is yemlal-d tajeğğigt yerra iman-is am akken ur ţ-yezri, ma d neţţat taεnat-id ar slam tenna-yas ayγar akka a muêend

« amγer »

it

rewlev

deg

udem-iw, yaxi tezriv ayen yellan ? mačči d nek igextaren neγ igdebren. yenteq γur-s s wawal zayen d wul yeččuren

d

laêzen

d

zeεaf

yeftin

deg-s. D acu ar am-iniγ : tamuγli deg-m tuγal-iyi d ilili, isem-im yeqqel d asεuzeg

deg

ţţêareγ

akem

mezzaγ-iw,

igi

zraγ

iferêaγ,

acêal

lliγ

igezha lxater-iw yid-m. ma d ass-a taγliv deg uwl-iw, ulama erriγ-am leqder ur tuklalev, ruê ul igi

telliv

tefγett

abrid

im-yehwan

taγett. 72


tejeğğigt

ččuren-t-d

imetawen

tenna-yas

walen-is :

γur-k

d lêaq,

akken tebγuv ini-d ur tečhaγ fell-ak êsiγ s lεafya yekren deg-k d acu ilaq-ak aţ-ţeêsuv tiyita yagi têuzayi ula d nek. U tagi ţ-ţikci Rrebbi ula

d-nini

d

neţţa

i-geţţêuddun

igeţţbudun,

ur

tezrid

leslaê

yella amer ufiγ tifrat

anda

i daεusu agi

aţţan xedmaγ-ţ, lamεena ugadeγ ad rewleγ

af

usennan

ad

d-γliγ

deg

senanen. s waka id-lla tmuγli tanegarut garasen taqcict truê. Amγar yuγal ar imddukal-is msefhamen ad inigen si taddart-nnsen

ad

nadin

af

zher-

nnsen. Ama

akken

I

tella

tanumi

si

zik

aqbur, mi ikker yiwen ad yunag ad 73


iruê ad ad-izur. Ula d nutni ur ţţun laεwayed

ara

tjaddit,

ruêen

ar

lemqam ad zuren. netqen yemddukal ar

bu-tqulhatin

igsenen

awal

nan-as

Rrebbi

tedεuv-aγ-d

:

sers

an-nawwi

d

keč

lwaεda urawen

lbaraka, yekker bu-tqulhatin yebda deεwat : a sidi εmar crif a yaênin, a sadat

lefêul

a

nussa-d

lawlya

ssaliêin

akken-nzur

ixfawen-

nnwen

s

nrefd-d

raêma

nevmeε

deg-wen lbaraka. mazal

yessuli

yiwen

udrwic

daεwat di

tayeţ

yetef-it-id inna-yas

:

sani aţ-ţruêev aţ- ţeğğev tamurt-ik, d

wa

i

d

amkan-ik

da

ik-zżan

lejdudik. ugin ak-serêen iεasasen n wemkan-a, ul-ik yebγa ad iruê ma d nutni ugin ak-eğğen. 74


ma d kec εeddi aţ-ţqimev, ma d kunwi ruê-t aţ-ţruêem, tisenem sani

aţ-ţrem,

ddunit

atas

umu

t-

kelax, ulac wi s ikelxen, eddu-t kan ilemend

uvar-nnwen,

kra

n

win

ikitren aguser d usawen iţţaγ-itent deg

qaruw-is.

ula

f

yiwen

ddunit deg-s

ur

sbaê

teţţdumu tameddit,

deg-s ayen yelhan d wayen n diri. Nadi-t af ayen yelhan

at xeltamt,

neγ muli ad ggrim d eg id n tlam ger iberdan, la aêbib la lwali. Ţţmeyez-t ţţcawar-t

weqbel at

ţemusni

aţ-ţnegzem, weqbel

aţ-

ţγerqem. S waka id uγalen s axxam n wemγar, anda ara sεadin iv anegaru di taddart, im illan ţţqeseren nan-as i

75


wemγar nezr-ak-id ţjeğğigt amek iţtefran garawen? -

welah

velmaγ-ţ,

ar

γas

iles-iw

izem-iţ, ma d ul-iw ur yuksan ara kra

n

wayen

is-nniγ

deg

iţţγizi irennu, akken ibγu yewwi

ara

ad

sfuêaγ

wul-iw

yilli, ur d

immi-w

deg

udem-is d laêmeq igellan deg-i, id isufγen terzeg deg iles-iw. - d ayen tura bedl-t-aγ amselay ayen ifuten ifut

76


Ixef wis sin. ma d bu-tqulhatin kra yekka yiv d neţţa irafed isrusu di rray-is af ayen is-d-yenna uderwic, yuγal igezem-iţ di rray-is iguma ad iddu, ma d imddukal-is d ayen qesden ad ruêen,s tevsa d uqeser ifi εawzen ar lεafya di lqahwa ilimi tefrari tafat. Yewv-d lawan ig’ ilaq ad ruêen weqbel aten-teğğ tmacint, isuεf-iten bu-tqulhatin ilimi d (lagar) anda ara mfaraqen i tikelt tamezwarut, myal wa d acu-t webrid ar yawwi. bu-taqulhatin yeqqim di taddart ma d nutni ur iban sani a ruêen. Yenna-yasen bu-tqulhatin ihi akka ar ay teğğem a leêbab. ad isahel Rrebbi

ad

yeldi

fell-awen

tigura

lxir, kunwi aţ-ţruêem ma d nek ad 77


yi-teğğem iman-iw la aêbib la lwali. Hader-t

aţ-ţeţţum

ţrugza

ţjadit,

tuγalin

ur

tagmaţ-nneγ rwaê

teban

ţ-

aţ-ţruêem

amek

ad

tilli

u

melmi ad ili, u saramaγ di Rrebbi ad nemlil-t tkelt nniven ma neddar ur nemmut ara, tamacint tewv-ed awal yekfa imetawen ţţwasfeven, laêzen iban-d

deg

msalamen

mfaraqen.

imukan,

u

kra

udmawen-nnsen, Rekben

tekka

ttfen

tmacint

deg

ubrid ur êbisen di lahvur tikelt ad sêisfen

af

bu-tqulhatin,

tikelt

d

asteqsi gar-asen sani ara rren. Mi wven ar lezzayer, laεmer ţ-sinen, rsen-d

di

(la

gar),

twahmen

deg

wayen zran di lbenyan ur zrin di tudert-nnsen, bdan asteqsi af yiwet tansa

n

yiwen

wargaz

n

taddart78


nnsen yesεan asensu din-a imi wven

γur-s nsan din, azekka-nni ruêen ar stawali

anda

I

yufan

lxudma

deg

yiwet tebêirt muqren ar yiwet trumit yellan Ţ-ţağğalt mebla drya, teţţidir imanis di la vila-ines, ma d ixedamen sεan

tixxamin

igi

ganen

lğğiêa

udaynin lmal. Yiwen yiv guvan n cetwa mi igella wemγar

di

bara

ur

t-id-iris

ara

yives yesla i laεyav trumit mi igger

γur-s yufa-t iteddu aţ-ţinaγ yiwen wargaz iγumen udem-is dγa yewet-it s treggaγt s aqaruy, yaγli ar lqaεa, yemmeγ ar trumit ixedem-as dwa ar wanda I tejraê, teduqes-d yekkes-as wenzaf, tanemirt,

sin u

tenna-yas lxir-agi

i

wemγar

iyi-txedmev 79


akka

ur

teţţeţţuγ

ara.

tekker

ar

wergaz-nni tekkes-as aγumu tufa-t d mis εem-is, tesawel ar iğğadarmyen usan-d win lmyet-nni, yerna xedmen lunkat. Seggas-nni tarumit têemmel amγar tebeε-it ilimi yeqbel yejwej yid-s. ma d bu-tqulhatin yeggra iman-is di taddart,

myal

ass

am

wayev

di

tebêirt ar wexxam ar ljameε.

εerqen-as lecγal ur yeêsi êed ityuγen, lhedra d medden teqqel-as d ilili. yiwen was yexreb igeni

lgara

,avu ,rεud, usan-d ixuniyen lêakem ţţnadin

fell-as,

ufan-t

εeddan

γur-s

nan-as

sidna

lêakem

ma

di

lğamaε,

ak-yeqqar

tesbezgev

γur-k

ţesvil-ak γur-i.

80


weqbel ad salin awal yedda-d yidsen akken-nni di lgerra, yenna-yas deg

ul-is

akka

argaz

lweqt-a

welah

ar

id-icegεen

yella

akra

awevaγ

d

γur-i

igellan,

γur-s

akken

yebγu yilli lêal. imi yewwev ar lbiru lêakem yufa-t isaêmaw, ma d neţţa iţţqitir d aman. Inetq-d

γur-s:

qerb-d

aţ-ţsaêmuv

aql-ak-id tbezgev am uyaziv, aţ-ţsuv lqahwa. Yenna-yas

bu-taqulhatin

mačči

d

lqahwa-k iy-id-yiwin, tecgeεv-d γuri aqlih usiγ-d, d acu i tbγiv γur-i. bγiγ

γur-k d ayen

isahlen, am akken

tezriv fahmeγ

-

ihi

ayen

I

taqbaylit, ma d lehedra isliγ ass-a ur ţţfehimaγ ara.

81


- d acu id lhedra agi ur tefhimev ar akka ? - lhedr’ agi d yiwen iyi-ţ-id-yennan sebeê-agi

mi

tamugeêelt, txedmev

i

d-yussa imi

s

fransa

ad

nniγ yena-yi-d

isuter d

acu jeddi

yaxdem akka d wakka, baba yexdem ak ad wakka yerna aka, ğğiγ-t imi yesuli niγ-as ţ-ţideţ jedik d babak xedmen, win ayen bγan i keč d acu ara txedmev? yekker izεef yenna-yid : a lhez ma d nek ara yexdemen yidwen, iselbε taggurt yeffaγ, ihi d acu igebγa ad d-yini s lhez agi ? d acu i d lhez ?! d nek i d lhez imi d-usiγ di lwaqt yecban wagi akken ay d-inniv awal agi.

82


bu-tqulhatin:

s

lmγivat

d

weqraê

lêal is-iheddar i lêakem. γur-k lêeq ad d-iniv ayen yugaren aya, imi zgiγ ttafareγ di lğğerra-k am yir aγyul ur nezri anda yeksa, ak-iniγ tanmirt i keč d wagi ik-d-yennan awal-agi, isker-yi-d deg ives ur n llaq, ar tnekra lebda wagi ţ-ţideţ d argaz, ass-a ukiγ-d ad sakwiγ wid yettsen, ad εahdaγ Rrebbi seg wass-a d asawen ad bedleγ tikli-inu d rray-iw as-mleγ tideţ llebda, kra n win zriγ a twesiγ fell-awen. Lemêiba-nnwen d ayen εyiγ deg-s . imi abrid id wwim ţ-ţiêerci d laxdaε, imi aka igella lêal ad kreγ ad γesbγ tikli weqbel ad ifat lêal.. yeffaγ si lbiru lêakem s zεaf d dumar. 83


Ixef aneggaru Tadart at emger d uzal teţţidir di lêif

d

zelt

iţţnerni

deg

was

ar

wayev, ccer tiεryent laγrama si kul lğğiêa tjebed deg-sen . lqayed d lêakem zgan ţ-ţagalit di lγaci win ur nxeles ara leγrama asksen

yesεa,deg

tiferkwin

wurfan

yenernin

deg

zεaf

ul

n

d bu-

tqulhatin yuli ar tejmεt anda iţ-yufa teččur d lγaci akken igebγa

wul-is,

iselem af ‘id yellan deg ubrid, yuli af udukkan id-yezgan lğğiêa teggurt lğamaε, yebda iswal i yemdanen ad qerben γur-s, medden merra duqsend

af

ssut

n

bu-tqulhatin

isen-d-

isawalen ar wegraw ur d neli acêal d

asggas,

di

lwahmat

itwahmen 84


kren s lεejlan ar zat ad zren d acu igellan. imi id nejmaεen lγaci, yebded butqulhatin yebda lahdur. ay atmaten slam Rrebbi d nnbi fellawen ad sutraγ deg-wen kra tsusmi ma yella kr’ ara nemsfham ger-aneγ. am akken tezram ay atmaten lbatel yugi-t

Rrebbi

iwessa-d

a

t-nekes

akken yebγu yilli. u tezram ayen ivarun di taddartnneγ, ur d aγ-dgri ara tsusmi ar melmi ara neqim-et ak’ af ujeraf lbatel

id-suk

deg-nneγ

lqayed

d

lêakem, acêal ţ-ţawacult iţţwasnen s nnif d lêerma, ass-a ţţwasmsxent s ufus

n

yivan

lqayed,

acêal

n

yergazen am yezmawen ţţwerzen di lêebs arkan. Ass-a newv-d ar tizi

85


lmuêal kker-t ay at ţadart weqbel ad ifat lêal. - inetq-d yiwen ger wid yellan din yenna-yas: ami henni iman-ik, u s nezemmar ara i fransa akken tebγuv txedmev

ak-rzen,

aγ-yenfiε

ur

ma

nêaver ur yenfiε ma nsusem, sebret terğğum Rrebbi aţ-ţyefru. Bu-tqulhatin: tiferat

ma

Rrebbi

teţţrağğum

aţţan

di

u-tferu

ara,

akken id-yenna deg wawal-is:

« ur

iţţbeddil ara Rrebbi ayen yellan deg imdanen alama bedlen ayen yellan deg-sen ». yeğğa

akka

agraw

is-igesuli

iruê

i

lahvur.

teddu

abrid

abrid am’ iεda i taddart yewev ar yiwwen wexxam n yiwet temγart d yellis

id-yezgan

bara

i

taddart,

yesla i laεyav, iqareb ad izer d acu

86


igelan,

iwala

mis

lqayed

ijujuv

yellis temaγart akken a ţ-yawi ţţaqdact γur-s taqcict tugi aţ-ţeddu, yemmas teggar as-ţ-d-kes ur tezmir ara,

mis

igefhem

lqayed

yekat

bu-tqulhatin

deg-s,

amek

m’

igella

lêal, yesufeγ lewjeh n rsas di mmis yeγli

lqayed,

d

azequr,mi

t-zra

temγart yeγli ,teslalu di leferê, tger ar

bu-tqulhatin,

tettef-it

ger

yedmaren-is tesuden-it deg uqaruy, d imetawen ţţcercuren deg walen-is, u neţţat tdeεu-yas i bu-taqulhatin : ami aεzizen tksev fell-i lbatel awer temlilev, teksev sser af’in igebγan a t-yekkes yekkes Rebbi

af

yelli

Rrebbi lhiba

d

d

nek

fell-ak, lêarma

,awer

t-

ak-yefek awer

trez

87


lhedr-ak

ger

laεnaya

medden,

tmenger laεmer nefriê. Isefev-as imiti yenna-yas : a yemma tamγart berka

imiti m’ulac ifaden-

ad γlin, abrid in wwiγ aţ-ţefraγ

iw

u s ţţizmeraγ ara. -

ala

ami

taεbut

n

calah

ayen

tesarmev a tawvev. - ihi sereê-iyi

ad ruêeγ weqbel ad

iruê lêal, yekker yedem lğğeţţa n mis

lqayed

iserê-as

isers-iţ

uεawdiw

sufel

iruê, ula d neţţa ikemel

abrid-is ar lqayed. yekcem ar

wanda

yella

ur

d

s tufra as-faqen

iεesasen-is, lqayed yella ildeha d leêsab

n

yedrimen,

mi

igruê

ad

yerfed aqerruy-is yafed tamugêelt af nyir-is, tkecm-it targagit ţ-ţugdi, s wuzal

id-issufaγ

awal

:

atenih 88


yidrimen zat-k ddem ayen i tbγiv, ur d ay nneqq ara kan. - ur d ay d-cqqin idrmn-ik walla sεaya-k, d Rruê-ik kan ifi d-usiγ a tawiγ d aεwin trugza is ara bduγ abrid id-heggaγ . - a teţţaggavev lmut a yer argaz win illan am keč ala lmut is-ilaqen. - ur d ay neqq ara ak-εahdeγ ad selmaγ di laêkum ad xedmaγ ayen tebγiv yerna ad bedlaγ tikli-yinu. -

ur

yelli

tbedlev

laman

keč

neţţleqqim,

deg

beddel

ara

yer

lqim

ur

izelgen

ur

d am

ayen

iţţseggim, yir axsim aêder neγ qqim d lmut kan id ddwa-k akken teččiv a ţ-ţţeţţwččev. i tura anda trev terγa tezgi

yekfa

udari,

isufeγ

deg-s

lewjah. 89


weqbel

yefeγ

ad

lqayed.

lexber

bu-tqulhatin

tmenγiwt

yewwev

ar

lêakem yefel-as s axxam. yafit ikesel di taxxamt , yeğğa-t ad yekker s lγerv-is.

Rrebbi

ur

t-yeğği

ara,

yendekwal-d d yir targit tnafa, yaffd

tayev

mi

tmugêelt

ger

d-yuki. wallen-is,

itewhem

s

wansi

γur-s

d

acu

:

taxenfuct

id-yekka ik-yuγen

yefqaε yenteq yeffγ-ik

laεqel neγ d acu, _êader_ txedmev aţ-ţruêev am teydert yečča waγyul. bu-tqulhatin

:

u

yesdhaw

ara

s

lahdur ass-a yusa-d wass ig’ ara txelsev,

atas

itsxesrev

atas

it

itεetbed deg mdanen... ikemmel-as ula d neţţa isufeγ deg-s tamugêelt. 90


lexbar s lεejlan id-inuda taddart, lγaci la ţţemsawalen af tedyant idyevran. lqayed d lêakem ţţwanγan s ufus n bu-taqulhatin wa yafreê yestεref s trugza n bu-tqulhatin, wa yugad s laxsara

ara

d-yezzin

af

taddert-

tufra

yewwev

nnsen. tadyant

ur

tesεi

lexber-is ar lezzayer ar wemγar. Amγar : mi yesla s wayen yevran d wayen yeţţrajun aêbib-is iger ţţazla ar

urezqi,

liêala

terwi

aεjel

heggi

di

taddert,

iman-ik, u

sεiv

igsefraêen. Arezqi

«čaqlala »

:

ayγer

d

acu

igevran ?.

91


-

Amγar

:

d

acu

igevran

?

bu-

taqulhatin yexdem rwina di lqayed akk d lêakem. - ihi ara azekka an-nruê. - a neger gemmak

ma d nek ara

yerjun ar azekka, tura ar’ an-nruê iv-agi

ad

aεjel

heggi-d

heggiγ

d-nili

di

taddert-nneγ,

leslaê-ik

takerust.

akka

nek

ad

isi-d-bdan

tikli ar taddert-nnsen iğğan acêal d asuggas ,weqbel ad awven yaf lêal zwaren-ten iğğadarmyen, s laêwirnnsen sekren aγubar di tejmaεt. lγaci

ikecem-iten

lêir

d

rihban,

ugaden igverun yed-sen. yekker umqran taddert iruê γur-sen, yenna-yas amqran

i

ccaf-nnsen,

taddert

ma

nek

yella

i

d

kra

i

têwajem aqlih ddaw ufus-nnwen. 92


ccef : aγ-d-seknev bu tmegrav-nni, muêend crif

trugza, umu qaren bu-

tqulhatin. bu-taqulhatin yuγ-it lêal di tejmaεt igella, mi yesla i yisem-is yefeγ-it ruê, cwi kan ur tesinen ara. yenteq umuqren taddert ara ccaf : d ayen

isehlen

id-nniv

ekkes

aγilif

tura ad cegeεaγ ad nadin fell-as. isuma bu-tqulhatin ar tuyat yennayas : ruê ar muêend crif, in-as adyas u êader ad d-uγalev a yamcum. isedreg aqerru-yis.fell-ak iţţnadin ma d

iğğadermyen rjan ilimi εyen,

yuγal yussa-d yiwen di wemkan n bu-tqulhatin

yenna-yasen

nudaγ

fell-as ilimi εyiγ ur tufiγ ara. zeεfen iğğadarmyen ruêen.

93


S

fγen

imi

si

taddert

yewev-d

wemγar d urezqi gren lγaci

γur-sen

smeεqilen deg-sen ma d saê d widnni yeğan taddert acêal d asuggas ur d-banen. mi

msaεqalen

ţaddert, ufan

msalamen

seqsan

lğerra-s

af

d

at

ţ-

leêbab-nnsen

iεedda

s

,

axxam-is,

tebεen-t d acu weqbel ad wven γurs, sawlen-as mebεid, aten-id-yaεqel afaγ aten-id-iwet. mi iten-id-yaεqel iruê-d γur-sen, myegaren s irebbi, si lferê

temlilit

γlin-d imatawen

deg walen-nnsen. bu-tqulhatin

amek i tevra yid-wen

deg wass-nni i truêem ur d-banem ? - d acu ak-nini, ulama nebεed fellak

ma

eğğaγ

ulawen-nneγ deg-nneγ,

ad

zgan

γur-k.

nuγal

γur-k, 94


ilmend-ik id-nusa nesla s wayen i txedmev, aqel-aγ newv-k-id an-nili yed-k akken yebγu yili lêal. - ayeγer id-εeţţbem I tledhum kan d lecγal-nnwen. - ah ya si muêend d acu id-niv ma d nekkni ar yeεmden aţ-ţeγliv, akken qqaren at zik tasawent f udem waêbib win

ţ

-ţagusart,

iten-yesεan

qqaren

deg

n

daγen

udrar

ur

iţţaggad deg zaγar. - awen iberk Rrebbi tesferêemyid s trugza id-yegran ula ma nniγas d ayen tenger si taddert-agi ihi imi tebγam akka, keč a yarezqi am nek la aqcic la tamettut a yeţţerun flak , qqim aţ-ţeqimev yed-i, ma d keč a yamγer uγal ar tmettut-ik d

95


waraw-ik,

ak-naêliğ

din-a

di

leźźayer. ma d nek d urezqi an-necεel lεafya di

lqaεa

ur

temêeqranit

neţţağğa yellan

a

amkan,

kra

ţ-nekes,

an-

nesiεli ssut-nneγ deg durar d izuγar ahat

ad

yilli

wa

d-nesduqes

ad

yeddu yid-nneγ ar tafat. m

i

tεeda

taddert

ar

lεica

lεuqal

ussan-d

bu-tqulhatin

ineteq-ed

umeqran deg-sen yenna-yas: tadyant i txedmev ur teţţnusu ur temessu. ekker aţ-ţruêev ma yella wanda aţţruêev ur d ak-d-gri ara tiγimit garanneγ, liêala aţţan terwi, seg sya ara azekka ur iban amek a

aţ-ţilli,

irumyen a ţţnadin fell-ak u sebden wid ak- yettfen di myal amdiq.

96


imawlan lqayed ţţgallan ad ren ţţar deg-k,

a

t-εelqen

di

medden

ak-awin

d

aqerru-yik

tejmaεit

d

amedya. -

tγeltem a lεuqal, ma di teggeniţ

am tagi ara ğğeγ taddert i yivan imencaf, mačči ţ-ţarewla i ţifrat neγ d asedreg uqaruy i d rray. εuhdeγ Rrebbi

abrid

id-wwiγ

a

t-kemlaγ

tuγalin ar deffir ur telli, ixef-iw a tsebleγ af tmurt-iw ar ad mteγ. kra

n

meqren urezki

wussan n

tekker

1954,

uγalen

d

tegrawla

bu-tqulhatin iqrra

n

d

yiwet

terbaεt n yemjuhad

Tagara

97



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.