Nadia BEN MOUHOUB
Tamacahutt n Bas$ar
HautCommi s s ar i atàl ’ Amaz i ghi t é,2004
Cet ouvrage est édité par le HautCommi ssar i atàl ’ Amazi ghi t é dans le cadre de la Collection « Idlisen nne$ »
Tazwart D acu d tamacahutt ? Tamacahutt, d asmekti uâar nneù, n lejdud nneù, d awal nni aâidan n temùarin. Ahaw zzit-ed a tarwa a wen d-ssiwleù tamacahutt, acu smeûset akken i wata i wakken att tfehmem akken ilaq. Tin n wass-a d yiwen n wergaz, i yruûen s-axxam n Rebbi a d-iûuú, yeúúa yessi-s di sebµa, an yeqqim asseggas, yennayassent d akken ur sµant ûed ala Rebbi akk d netta. Arrac ! bdan asteqsi : - Ayen a yaya, asseggas bezzaf ? Selt-iyi-d a tarwa, at zrem tamsirt. Ten§eq : a macahu, tamacahutt-iw a telhu, ad awen tehwu, a tt-iùezif annect usaru. Tebda-d, arrac ttmuqulen degs, yal yiwen yeµreô ad yekcem di tmacahutt, yebdaten naddam acu bùan ad sslen ar tagara. Ayen i wumi sellen cfan fellas, la tellin allen nnsen bessif, ur zmiren ara ad úúen awal nni aâidan deg imi n yayatsen, ulac television wala aùerbaz, imi aùerbaz nnsen d ddunit. Twalam a tarwa d acu i teswa tmacahutt ? kra d-inzi, kra d asefru, ulac ass-a mebla idelli. Tasekla aµzizen ur teùli, ur tùelli imi lukan maáái d nettat, tafat ur tt- nettwali d leqrun aya. S tmucuha, tasekla nneù mazal-itt tedder : Ay amkan i dgi nella yidneù teûder, tamacahutt n wass-a d tin : n wegdi bu zaggen, id yezzakanen acûal n temsal, yal ta s lmaµna-s seg wayen yellan di tmetti nneù: - Laman : d tamsalt tamezwarut ara d-nessukkes si tmacahutt agi, imi argaz yeúúa sebµa yessi-s asseggas ur sµant ûed ala Rebbi, acu µussent iman nnsent, zegrent asif ur bzigent, selkent si lba§el i d-yeùlin fell-asent. 1
- Tiûerci : d tamssalt tis snat, imi taµdart, nenwa a tteddari i lebda tif yessetmas timuqêanin, tduwa tamsalt weûdes. Babas ur d-yufi kra n weùbel, ddrent, imi tefratt taµdart . Twalam ay imec§aû, amek i tedder tsekla nneù si tqemmuct ar umeââuù, tame§§ut afus-is ùef tqerray nnsen, tsegen-iten deg ussu, tùumm-iten. - Ttar : Di tsekla nneù taqburt, tamger§ di tayeô, taµdart maáái d tamger§ i tenùa i win ixedmen degsent lba§el : iruû ur takerôa imi weûdensent i llant deg wexxam, ad yaker trika nnsent, taµdart tsellek yessetmas si tmettant, amzun ad yekfu fell-as taganit, zaµma yerbeû wul-is, tûulfa i wayen yebùa as t yexdem, teûrec tezwar-it. Ye q qa rye nz ia qdi m :“ A Lya dNa tAµ ma r a ,at a c c i wi nn lfe§§a, ayen ik yekkes di lqedd yerna-yak-tdil e û r a c a ”u rt e l l i lqima n wawal di tmuùli ur temùer neù ur teméi, imi qqaren da ù e n“ î wa ba mwe wt ul , urt e z r i da ns iad-ye k” Tekker tyemmatt tefka aîaùur i lmal ur lmedwed, tnuda tabburt ma tuùal neù att ter, imi d nettat i d aqerru n wexxam imi amùar-is akk d mmis amnezu tebbi-ten lùerba n weùrum neù lùerba n tmara. Tesmendeg isufa imi mazal lweqt n yiôes, s yin terna ur teslit-is s-aâe§§a imi îbeû ilaq ad fkent ibernyas akk d iqeccuba i yemsewqen ukud ara yeddu mmis n mmis amenzu. Twalam a tarwa akka i nella zik, tayemmatt tezmeô agus, argaz ad yexdem berra, nettat deg wexxam. Rebban-aù-d akk nenrebbi. Awal iw i kra n win yettnadin ùef tjaddit-is d lejdud-is, d wa : Ammi aµzizen rfed aqerru ad tedduô s fen§azit Awer tawiô ddeµwessu Awer tnekreô tajaddit. 2
sùur : Nna LÚUHER
3
A macahu ! Tamacahutt-iw ad telhu, ad awen tehwu, ad tiùzif annect ussaru. Yella yiwen wergaz meqqer cwi§ di leµmer, tamùart-is tebbeô leµfu n Êebbi, teúúa-d sebµa tullas tigujilin, yugad yella kra i dgi yesxaî, acku yekker ad iruû ur lûiú, yeúúa-yasent ayen yakk ar a ûwiúent imi sµant ula d lbir di lûara. Yen§eq ùursent : - A yessi, ur tesµamt ûedd ala Êebbi akk d nek, assmi ar a dawôeù ma ùezzif laµmer, a d-fkeù lebyan n tisin-iw, ad tezremt d akken d nek i d-yebbeôen. Rrant as ùef yiwen n îîut : - Ruû di lehna, ur ttagad ara, necfa ayen iù-tenniô. Ak-narúu sya ar asseggas di lehna. A tt-id bduù s macahu ùef win ur nezri i yellan i ymec§aû a tt-id neûku taqîi§ n tteqdim n zman ncallah ar d att-lhu att-µúeb i wid as yeslen tamacahutt n zik nni akka iyi-tteslemden yesµa izaggen wegdi d urqim i d aù-d-qqaren ur lkanun mi ar a d-nezzi aù-d ûekkun yemùaren ùurîen i neûfeô kulci ma tecfam wa d awen-imlen tecµal taftilt n tmusni acûal d win itt-irefden Cfuy-as a yileméi d lejdud i tt-id-yessaùen anwa degneù ur nezri 4
imawlan t-id-yessekkren iµedda lûal assagi d awezùi wa ten-inekren.
5
Yessufeù-ed aµudiw-is yerra fell-as lµula n useggas. yezga d aweîîi i yellis tamaéuét neù taµdart. Fellas i yettkel, yezra-tt d tuûrict. - A yelli ûadremt ùef yiman nnkent, nek sya ar asseggas ma yebùa Êebbi ad uùaleù rant-as : ur ttagad a baba. Netta ye§§ef iberdan-is iruû ur lûiú, yessis ûeznent fell-as maáái d kra imi seg wasmi temmut yemmat nnsent ur tent ifureq. Qqiment am ssaµd n Rebbi, acemma ur tent ixuî, ma bùant lqut ùursent deg wexxam, ma bùant aman, yella lbir di lûara nnsent. S edda-yent lweqt s zzhu taôîa, sarament ad-yas babat nnsent ad ilint akken issent yehwa. Ulac d acu ar agadent. Taqsi§ agi n wass-a att wehmem a yimec§aû yeúúa yessis di sebµa netta bbôent-id lesraû ayen ar a ûwiúent yakk yella tura dayen ul-is yertaû Yesfehm-assent ayen yellan rrant tabburt deffires la leûbab, la imawlan neù alag ad fùent ùures ulac anwa i tent yecban sµant Rebbi d-amwanes. Aqjun yeúúat deffires ad iµass is-ilaqen yeúúa yasentett d amwanes d urqim yesµa izaggen 6
yiwen ur d yettqerrib ùures ur yezmir wa d-ikecmen. Assen yusa-d yiwen n wergaz, ireôel-ed lfe§§a akk d lkeswat, yebb-id yides aôellaµ n lesfenú n ssikran, yewwet di tebburt yessawal s-ûûut arqaq : - Ldimt-iyin tabburt a yessi ! aµyiù yebµed ansi d-êuûeù. Terra-yas-d tmuqrant nni s-lferû, tettu lehdur n baba-s - Anta kemmini w ikem ilan ? Aεnit e s n e ôa ù? - D nek d xalti-nnkent. A yessi a ni tettumt-iyi ? Timuqwranin umnent ayen i d-yenna, uzlent ur tebburt, acu taµdart tecfa i lehdur n baba-s, tugi-yasent i yessetmas : - Tecfamt d acu i d-yenna baba, i lemmer nesµa xaltit nneù tili yebbi-yaù-tt-id s-axxam baba, att-yeú yidneù. Wwtent-ett yessetmas armi tt-tugi lmut. Ldint-ed tabburt, tkecem-ed, ur tehdir ur testeqsa, tefkayasent tisfenútin s-irawen nnsent, ula d agdi bu zaggen sumur-is. Syin, argaz la yettferriú degsent, yerwa taôîa di nniya nnsent i tent yessawôen ur tguni yecban lmut, taµdart tûulfa i leùrur n tin yerran iman-is d xaltit nnsent s lekdeb. Argaz yefreû maáái d kra. yekkes ice§§iôen n tulawin i d-yemter, iruû a dyawi widen ar at-iµawnen deg µebbi n cci n wemùar i yruûen ur lûiú, imi netta yakan d bu leftuk. Yiùil yebba-yas-d lexrif, ddnub ur tyugad, yebùa ad i µeddi ùef lûurma n tullas babat nnsent ur yeûdir, lxayen ur yeúúi ùef yiman-is leqder. Yiwen n wergaz d aûraymi Iwala-tent si lebµid Iruû-ed s tiûerci llebsa-s kulci d-ajdid d xaltitsent zun akkenni 7
di leûnuk la yett zeggid. Yewwet-ed tabburt n lûara ldimten d nekkini tamec§uût ur tebùi yara tiyaô wweôent s-igenni d xalti i d-yedlan ass-a ilaq-aù att-id-nelli. Taµdart tuù tiyiwin mi tesla i d-yenna baba-s laµvam-is tizegzawin annect-a ur tebni fell-as di setta d tiyessetmatin nettat amzun ur tettalas. Netta yeffeù yeúúa tabburt tebrareû, tekker-ed taµdart - imi nettat ur teáái yara tasfenúett-is - terratt-id fell-as. Mi-d yuùal akked terbaµt-is, yufatt-id teùleq, la yettsuùu : - A ya baba Öebbi taµdart tin texdem ternu tayeô. Nettat meskint caôent wallen-is seg ime§§i ùef yessetmas, teqqim ùef yiri n lbir di lûara sebûent-ed wallen-is di snat n tzemmermucin yettmenùan, yiwet degsent terra tayeô-nni d idammen imir teîraµ, ten§eq ur tin mazal ur teùli yara tennayas : - Uûeq ayen yuran ula d kunnemti, ternamt akken garakent. Terra-yas-ed tzemmermuct : -Ru kan $ef lhem-im, nek as xedmeù ddwa ad taki. Ten§eq ar tzemmermuct. - Ihi, lemmer ad xedmeù am kem, yessetma ad akint - Xdem akken ara twaliô xedmeù ala ûellu ar a ûlunt.
8
La tettµawad tamuùli di tzemmermuct m-id teddem cwi§ n leûcic d-yemùin ùef yiri n lbir nni tfeééit teémi-yas aman nni s-anzaren-is, cwi§ akka tuk-id. Tewhem teddem-ed cwi§ n leûcic nni, tezzit, tezmi aman nni i wegdi akken at âer ma d-yaki, akken twala yekker-ed terna, yessetmas di setta yidssent armi id-ukint yirkelli. Yeqqen-ed ddheb d lfe§§a Irôel-ed cci n medden Yiùil teshel liûala ur yeéri a t-id yennalen yessufùas leµqel §maµ mi yenwa d ayen isehlen Lesfenú yeááur uqecwal Yerza-d am akken d îîeû kul ta ansi id-tettazzal yerna seg wul i tefreû ur iketer yidsent awal si lebµid kan d acmumeû Iferq-asent tiûbulin ula d-agdi s weûric-is ááant s zzux tmuqranin nettat terra-tt s-iciwi-s Tella yella kra din twala mi gekkes lbus-is
9
Seg wassen ur d-ldint tabburt ula i yiwen, uùalent yessetmas nedment deg wayen xedment degs, armi ula d asmi i d-yusa baba-tsent, ur cfint ùef ayen isent yenna uqbel ad iruû. Ayen yebùu ivegrit-id d lebyan ùef tisin-is, ur d-ldint ara tabburt armi d-yufrar wemùar ameùbun ùef îîur yennayassent : - Amek armi ur d-teldimt ara tabburt nneù mliùakent d akken d lebyan ara d-ffkeù ùef tisin-iw seg wexxam n Öebbi, a ttemesmuqalent garassent - Ala a baba, ihi d tatut i nettu, aµni d-acu iù tenniô ? - D ayen a yessi, ùileù yella wayen ikent yuùen. Yugad fellasent yesµa lûeq llan imesba§eliyen. £lint âlent di sebµa netta iùil yebbeô lebùi-s yeúúatent-in di lûaêa yefreû yekker ssaµd-is ruûent-as tirga mxalfa yegra-d yekkat deg ifassen-is Yeffeù terra tibbura mi-d-yuùal kulci iruû-as teqqim tettru di lûara amek ara texdem i yessetma-s tizemmermal i twala tehder yidsent mlant-as Mceááawent ùef yiri n lbir yiwet tuùal d idammen la ten tettmuqul s lûir teâmi-yas leûcic s anzaren akka id w ur nettûebbir yuklal akw ayen it yuùen. 10
Cwi§ akken d-yusa wemùar si lûiú, yusa-d winna yerran iman-is d xalti-nnsent, i wakken ad yexôeb taµdart nni it yerran d ulac, d taôîa ger tezyiwin-is. Yen§eq wemùar : - Annaù a mmi ala îîifa taûerfit tunciwt, u yerna meééiyet, acuùer ur tettaùeô ara yiwet si yessetmas timuqranin ? Yerra-yas ileméi : - Ala a dda Lûaú, d nettat i bùiù imi d nettat id iyi µeúben, bùiù-tt d zwaú-iw. Amùar iruû ur yell-is att yesteqsi. Ad tefk rray-is : - D acu i d rray-im di temsalt agi ? - A baba, imi s-µeúbeù a rbeû a tafat ad zewoeù kan yides. Ur ttaggad a baba. Ttkel felli ad bnuù axxam. Nettat imi d taµdart, tfaq i wayen yebùa as t yexdem, ala ttar i yebùa ùures i lmend n wayen texdem degs acu-t wassen. Armi i d-yuù ûûwaleû medden iùerm-itent, yeéra d nettat i tent-ixedmen.
11
A ttheggin i tmeùra, lamaµna taµdart teéra ur tt-yeûmil ara, d ttar i yebùa s ùures. Ayen is-texdem maáái ad as-tisemmeû ssshala. D$a tessewúad amek as-terr tiyita di tayeô. Argaz yeddem-ed amen§as ur imuqel wi-yellan s lqedd i yqedder yemma-s yewhem deg wayen yevran Ayen texdem tµawed-as ye t t s u ù uw’ i d-as-yeslan. Teffeù deg iô tettazzal Lexla yefka-tt i wayeô Mi tôal i tiùilt mazal ur tûulfa i lûal ma semmeô s-aneúúar la tettazzal : abasùar a yi-tsegmeô ? Ak-fkeù tayuga uxerxal Xedm-iyi-t akken a d-yesbeû i keá i wumi rriù lettkal ccùel-ik ad iyi sefreû tebùa ad taweô ur maûlal mi taµya di tikli att-reyyeû.
12
Tella-d tmeùra, zzhan ferûen leûbab d imawlan, d argaz bu ûûifa itt- yuùen, acku iûar melmi ara yekcem s-axxam, i wakken att ineù, acu nettat teéra ayen yebùa ùures, tµeúúer sufella n usenduq, tesberber armi d lweqt i dgi ar a d-yekcem, ten§eq ur temùart-is s leûya : - Di laµnaya Rebbi a tamùart m-ur tµeúrev deg umkan-iw, s imi ar a d-uùaleù seg waµfir, neù teéram-iyi d taµdart ur zmireù ad êekmeù iman-iw. Tamùart s leûnana d leûmala - Ruû a yelli awi-d kan ur nettµe§§il ara, tura qrib a d-yekcem wergaz-im. Ilaq a kem id-yaf, nek a yelli, ula i yexdem yissi. tamùart meskint d nniya, ur teéri ula d acemma seg wayen yeôêan. Tenwa mmis ulac am netta. Seg wassen yecfa fell-as ur yezmir as-isemmeû cci n medden iruû-as m-id-yerra ttar ad ireyeû armi d-yusa babas yusa-d ùures att-yaù d îîeû Mi-d-yebbeô babas tefreû tenwa kfant tlufa udem-is am wudem n sbeû ùas d taµdart i tella tùil ad as-isemmeû ad tidir akken is yehwa yessuter i tt-id ur babas yusa-d ùures d anexôab lferû iµedda tillas ma d netta udem-is yenneqlab yeggul degs att ixelleî i yebùu yerwa leµtab. 13
Tamùart tameùbunt tµeooer, tesberber tùum aqadum-is, mi-dyekcem yesli, ur inuda ur yesteqsa, yeddem-ed amen§as irefdit s lqedd-is iferq-as aqerruy-is i yemmas d wamek itt-yeµqel maáái d taµdart, yerfed ifassen-is ttqudduren d idammen ur zdat tebburt n wexxam-is la yett µeggiô yessawal i win ar a s yeslen, tiririt n ttar teqqen-as allen. - Ay a baba Rebbi, taµdart tin texdem ternu tayeô. Yewhem amek armi tlaµb ùef yemmas, ur nqebbel annecten lemmer s tiréi uqerruy-is, tura taµdart txedµ-it di laman. Tenùa-yas yemmas. S taµdart d acu ar a txedmeô llant yessetmas nniôen ayen d nettat it ûemleô ma ùef îîiffa-s icebûen ilaq ad i tesfehmeô tiûerci ur tt yecbi yiwen Taqcict tenna a baba efk-iyi a taùeù iwulem imi d nek i yebùa kkes i wul-ik axemmem nettat deg ul-is teéra at îîfen ifassen-is ad yewhem. Tedda d tislit, d tameùra teqqim tµus iman-is tessawel i temùart s leûya a tt-µeúúer deg wemkan-is simi a d-tuùal si berra teâra ur teûkim taµbu§-is.
14
Nettat akken teffeù la tettazzal, ar teµyu ad terfed aqerruy-is s-igenni ad ten§eq : - A tiziri ! s-ani d-yebbeô ? As d-terr tziri - Ruû, ruû mazal lûal, atan yekfa-d lúiran, atan di taddert. Akken meskint tefcel di tikli ad terfed aqerruy-is s-igenni a tten§eq ur tziri. - A tiziri s-anga d-yebbeô ? As d-terr tziri : - £iwel tura qrib ak m-id yeqveµ, ikecem-ed lµarc agi i dgi telliô. Terwel, maca ur truû s-amkan i dgi llan imawlan-is : babas akk d yessetmas. Tugad ad yexdem degsen lba§el, teéra yezmer i kulci akken a d-yerr ttar n yemmas. Tbeddel tama akken is-irad Rebbi ad teôru yides. Netta si lúiha ines d amejruû n tasa, yebbi amen§as nni deg ufus-is, allen-is jerûent seg ime§§i ùef rray-is amcum. La yettazzal ur yeµqil abrid, yerkev leûcic, ijeúúigen deg webrid-is. Ters-ed fellas tisselbi. Assirem-is meqqer d akken att iwali ur zdat tinna $ef i yenùa yemma-s. Yebùa ttar, dreùlent wallen-is ala idammen i la yettwali, ur yezmir ad issemmeû, ùas yeéra teùleb-it, tifit tiûerci. La tettazzal tufa yiwen n uneúúar tenna-yas : - Di laµnaya-k ay aneúúar xdem-iyi basùar bu yiwen ufus bu yiwen uôar ak-fkeù tayuga uxelxal. £as dayen aµzizen fella-s tsemmeû dges. - Yirbeû a yelli, arúu cwi§ tura am nejreù basùar akken tebùiô, imi txelîet s-ssuma ùlayen. Ixedm-as azeqqur nni; tebbit yides ad telûu ar taµyu a tekcem ar basùar nni at staµfu, imiren att kemmel abrid-is ur zdat, assen taµya di tikli , tekcem ur tebûirt n yiwet n taúúalt tuùal di îîerf. 15
Kkawen ifadden-is ur tezmir att ûerrek, baba-s akk d yessetm-as ûesben attan a Saµdi am neññat yiwen ur yezri anida id tegra.
16
Assen lal n wakal nni truû ur lexla ines neññat d-mmis. Telûa cwi§ ur zdat tufa azeqqur di §§erf. Tenna gar-as d yiman-is : - Xerîum atan ufiù azeqqur is ar a qableù ccetwa. Yezra Rebbi ulac tuyat is ar a qeddreù isùaren, atan ufiù azeqqur. Tefreû maáái d kra imi tufa nnîib am winna. Teddem-ed amrar tcudd-it, texdem-ed ccùel-is armi tekfa, terrat-id ùef uzagur-is, truû-ed s-axxam. Mi truû taúúalt ur lexla ad teffeù ad texdem lecùal at seggem yakw liûala ad asen tefreô i lmal mi twala kullec yebbuûra s-aqejmur ar d-tuùal. Lúiran gan tameùra urar yakk d ivebbalen ussan-d at n taddart merra si yal tama ad-ttawôen zzin d agraw di lûara mmis n taúúalt garasen. Taqcict ters-ed ad tecôeû amzun d tazdayt n ttmer lqed-is yewzen yecbeû yewhem win yellan yeûder tecba di tafat n sbeû ur érin ansi tenser. Tussa-d s-axxam, azeqqur ùef uzagur-is, mi-d-tebbev ur zdat n tebburt, tufa-d mmis la yettqeddir isùaren ar rrif n wexxam, tebbi azeqqur nni, tekcem yess s-addaynin akken a tessers, ad yerúu tagrest. Yen§eq ùures weqcic : 17
- D axlaf uzeqqur nni, ansi it id-tebbiv ? Yefreû ula d netta am yemmas; - Di tebûirt nneù i tufiù bbiù-t-id at jemµeù i tegrest. Acûal ammi a nesseûmu ùures. Akken t-walaù mektiù-d assemmiô, yekka dgi lamaµna babbeù-t-id. £ilen d azeqqur am wiyaô, ur érin d acu yellan dges, nutni neqlen ivarren nnsen ur lexla, teffeù-ed taµdart seg zeqqur, tebren taxatemt umenni deg uôad-is, tbeddel ice§§iden izedganen, tessared, tnawel seksu, terra aseqqi ad yebb, tqeddec-as s leµqel akken d-tenna temùart yeµyan meskint di leqdic. Tesfuô seksu, tredm-it tessafit, yebba useqqi, âid, bnin. Teddem-ed cwi§ ur tdebsit teááat, tessard-itt, tùum lqut nni si tama. Tesmenddeg times. Bbôen-d si lexla, ufan-d axxam yeûma, imenssi yebba, kulci zeddig. Wehmen anwa isen iqedcen, lamaµna ááant susmen akken acûal n wussan. Assen xedmen lúiran tameùra, nettat meskint qerûen-tt iôarren-is deg zeqqur. Akken tesla i yat wexxam la heddren ùef tmeùra, imi tamùart tekkat amendayer, mmis ad yeddu ad inezzeh netta d yelmeéyen. Teffeù-ed tbeddel, tecebbeû, tebbi yides tayemmust n twiztin, tekcem talemmast, tebda ccôeû am tùerbalt i wakken ur éerren ara anwa i d abrid itt yefkan, tsereû-as i tyemmust n twiztin, ur tesµav anwa i ywalan s-anga terra. Lûan la luqqven lwiz, nettat tuùal s-aqejmur ideg i tella, ula d yiwen ur icukk deg wexxam n taúúalt i tella ùas ilmeéyen sellen fellas. Ayen yellan d ileméi iruû yettnadi fell-as 18
ur zrin ansi d-teflali yal yiwen yebùatt d ayla-s kkren ad bdun anadi uùen abrid s tissas. Armi ten ye§§ef µeggu Yebbeô-ed lweqt ad ááen yal wa yessaram yettraúu ahat tin a t-id isaûen ul nnsen iferreû izehu sµan tazmert ad kemlen. Mmis n Taúúalt yeûren yenna nek ad uùaleù dayenni nedmeù dayen ay atma ur zmireù ssebba ur ttefhimen ma d nekkini ur whimeù.
19
Dùa ilmeéyen yakk selben ùef tce§§aût, bùan ad nadin fell-as. Yella garasen mmis n taúúalt, yen§eq ur yemmas yenna-yas ayen umi iûulfa am tezyiwin-is. - Nek ilaq ad ruûeù ad nadiù fell-as. Twalaô amek tga îîifa ines ahaqel ad itt yekteb Êebbi. - Ihi ammi akka yeqqur aqerruy-ik d-afôis, ad heggiù cwi§ n wewren ak geù taûbult n weùrum mi ar a d-nuùal si lexla, nek ammi ugadeù fell-ak leûzen i lemmer ak yawi §maµ ur k-id tettûaê - Tinna ulac-itt di ddunit, twalaô ssifa yines, yerna mliyi anta tame§§ut yesµan annecten n twiztin. Mmer d zehr-iw i dinudan felli. Taµdart tesla-d i wmeslay n taúúalt akk d mmis. Nutni ruûen, nettat teffeù-ed seg zeqqur tega-yas taûbult n weùrum, turaya sd e gsst wi z t i na wa l“ Aql id e gwe x xa m nnwe nif f r e ùde g uz e q q urd e ga d da y ni n” . Tamùart tefreû maáái d kra imi d-tufa aµwin yebba, ayen ar a yawi ileméi yewjed, ur testeqssa wi t-yegan. Teµya ur tezmir i wa§§as leµtab.
20
Azekka nni tafejrit, iurû s-amdiq i dgi turúa terbaµt-is, ruûen teddun ur zdat, kul yiwen yettxemmim amek ara tili temlilit aked tce§§aût, ahat d lexyal maáái d tidett ? Armi d lweqt imekli, qqimen ad fetêen, ula d netta yeqqim, akken yufa ayen is tura deg we$rum, yen§eq s-imeddukal-is slferû d usirem - Ay atmaten ! nek dayen ad uùaleù ur zmireù ara, syagi ar uùaleù, aµyiù di tikli mebla lfayda - Xeêsum d keá att neùsseô, mi tt-nufa, att ùeââeô iôudan-ik. Teériô iman-ik ur k-tqebbel ara. Wehmen degs akk. Kemmlen abrid nnsen, ma d netta yuùaled. Truû yemma-s ur lexla, thegga-d awren, ten§eq ur mmis tûemmel ma ti-ddaf yebba - Atan heggaù-d awren, a d-uùaleù ad niwleù cwi§ n seksu. èriù tûemle§, ûemleùt ula d nek, ùuri yif akk lqut nniôen. Tamùart truû ur Lexla, ma d ileméi yedduri deffir ukufi yettraúu ansi ar a d-ôil, cwi§ akka iwala-tt teffeù-ed seg uddaynin, ùef ti§-is i tebren taxatemt umenni deg uôad-is, tbedled lkeswat, tsers-ed leûwal, tenawel, terra tuggi n wakal ùef tmes, tessebb aseqqi, teôdem seksu, tessefruri-t, tessaff-it. Akken yebba, tseqqa-d cwi§, teááa-t, tessared aôebsi. Akken thegga iman-is ad tuùal s-azeqqur, ye§f-itt seg ufus-is yenna-yas : - La µ n a y a ma ml a µ n a yanÊe bbim’ u ri yitemliô d acu-kem. Taqcict tefqaε, ur tùil att-yarúu, tenna-yas s-lxuf : - Di laµnaya-k a wlidi tixer-iyi, ruû ar ccùel-ik. Lukan a tezreô taqsi§-iw, ur d i tetteûemaleô-ara. - µuhdeùkem s Rebbi ad xedmeù fell-am ugar n tezmert-iw. Ini-yi-d kan ad zreù d acu-kem. Tebda-yas-d taqîi§-is s-wadda : amek armi d-tebbeô ur tebûirt n taúúalt deg zeqqur. Akken yebùu yili lûal, yeúúa-tt tuùal saâeqqur-is. 21
Ur d as-yenni i yemma-s ayen iwala. Ayen yekka yiô ur ye§§is, a yettxemmim ma d tidett i d-tenna neù ad tettawi yes lweqt. Yenna deg-wul-is : seg-wass-a ad uùaleù yal ass ad heddreù yides akken att-issineù. Yebbeô-ed yurúa-tt deg wexxam ma d-teffeù att iwali dayenni yekfa ttexmam d lmektub ma d-inadi ul ad yaweô i yessaram Att yeµmer ad ihenni Yemma-s tebda-yas : Ammi ilaq at µemreô axxam muqqreô tura dayenni ul-iw dayen i yessaram isegmi-w ad yefk imùi kulci ad yeddu s lewqam. Ad am-iniù a yemma nek ad aùeù azeqqur ul-iw d netta i ymenna ulayùer lketra n lehdur a wit-ed a neg tameùra tezedùit tafat n waggur.
22
Tamùart akw d mmis kkren ad ruûen ur lexla, teddem-ed cwi§ n wewren ten§eq : - Atan ma ra d-uùaleù ad niwleù seksu iy mensi ad rnuù a dsebbeù aseqqi ma yekteb. -A m ulac ad ruûeù weûdi, kem qim att qedceô - Ala ammi, ad ruûeù ad waliù cwi§ igenni. Tebbeô-ed temùart si lexla armi d lweqt imensi la heddren nettat d mmis ùef ddunit am wayen iµeddan : - Tura yemmak ammi d tamùart : lemmer ufiù bùiù ad ferûeù s warraw-ik uqbel ad mmteù, u yerna twalaô ur zmireù ara i leqdic n wa§§as ilaq-ak att µemreô fell-i axxam. Att zewúeô ad serseù taµkemt aµyiù. - Ihi a yemma, serseù ti§-iw yakan, kukraù ad am d-iniù. - Ala a mmi d leûlal, a lfeêû-iw a tafat-iw, a yi-d-yegri liser ur t t a dî a nf e l l ime d de nw’ i t t -ilan ? - Nek a yemma d azeqqur inna deg addaynin ar aùeù ! - Annaù ammi ad heddrent fellaù túiratin ad qqarent : mmi-s n taúúalt ur tufiô tin it-iqeblen armi yuù azeqqur. - Aha ! a yemma a d-yaweô lweqt ad tezreô amek iga uzeqqur. Êuû awi-yi-t ttxilem ur tùurfett-iw, rnu cwi§ n sber. Tbubb azeqqur ur tùurfett n mmis, lúiran rwan taôîa, udem-is yebba meskint si lûecmat. Teεwe qs a n gaa rat e r ra qe r r uy-is si leûbab d imawlan, xedmen tameùra, rwan lúiran taôîa ùef taúúalt d mmis armi d lweqt i dgi ar a éren medden tislit. Yen§eq ur yemma-s : - Ruû a yemma awi-d tislit akken ad att walin neù anef ar d ifak uceáái. Ur ttagad a yemma, mmi-m d argaz, ur ttxemmim felli. - Annaù ammi amek a xedmeù i taôîa medden ! Ammi ad ôîen medden as inin ma d tisselbi mliyi d-acu ik-yuùen 23
ttxilek agad Êebbi i lúiran iù i ûemlen zriù ad leµben felli Zriù d acu i la xedmeù Ul-im d lebùi i yectaq ula d nek akken i wehmeù m-akken it µedda am lebraq a yemma aµzizen am mmleù ad yeûlu wul-im ma yxaq. Tameùra lúiran muqlen anida tella teslit teffeù-ed m-itt walan wehmen taftilt tcebbeû ddunit maáái d cwi§ i îebren yekfa yiv d taîebûit.
24
Tuli temùart ur teéri amek ar a d-tawi azeqqur i medden at walin, akken tekcem ur tùurfett, tufan taqcict udem-is am aggur, tewhem deg wayen twala : - Ak mig êebbi d tawenza tasaµdit n wexxam-iw. Te§§ef-as-d afus tebwi-tt-id. Kra n win iheddren yeldi aqemmuc-is, la yettûukku allen-is. Wehmen medden deg wayen i d-yefka Êebbi. Widen i heddren nedmen deg wayen yehder yimi nnsen. Llan widen i ruûen ur mmis n taúúalt steqsan-t : - Amek akka nekkni nettnadi fellas ur tt-nufi, keá tedda-yakd deg zeqqur. - Teéram d acu-t wassen mi d-uùaleù, uùeù azeqqur, ufiù tedda-d degs tme§§ut agi. Ahat ula d kunwi, lukan ad taùem izeùran, balak ad ddunt tulawin am tagi neù ahat axir-is. Ilmeéyen ùilen d tidett, uùen-d izeùran akken ad afen tulawin i cebûen. Tamacahutt-iw lwad lwad, bwiùtt-id i warraw n leúwad. Sawalen-aù-d timucuha D ayen i sµan d allalen Akken i d-netturebba Nekker-ed s lûurma ùlayen Ûekkun-d ùef mkul taùawsa Nelmed awal zeddigen I yxedmen baba ynuba Akk d wegdi bu zaggen ùurwat ùures wi yettaâen Ma yella d Muûend u yemma Netta d weltmas ti-hedren Nekkni necfa-d i leûnana Assen ur t yecbi yiwen Yiwet n yemma Jida Tayeô n sebµa yeqcicen 25
Twalam amek i d-netturebba Ur llin i첫erbazen.
26