GREENER

Σ

Ιδιοκτησία: ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Μ. ΕΠΕ Εκδότης: Γεώργιος Αλ. Πώποτας Διευθύντρια σύνταξης: Σαμακοβλή Βάσω Commercial manager: Ζαχαράκη Γαρυφαλλιά Σχεδίαση - Σελιδοποίηση: Μπίσδρας Γιάννης Απαγορεύεται η αυτοτελής πώληση Ανακυκλώστε αυτό το έντυπο

•

editorial



την περίπτωση που η ανθρωπότητα δεν ενεργοποιηθεί με ταχείς ρυθμούς για τον περιορισμό –και μάλιστα άμεσα- των καταστροφικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, τότε είναι βέβαιο ότι θα βαδίζει σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή. Την προειδοποίηση απευθύνουν, ολοένα και πιο έντονα, σε όλους τους τόνους, οι επιστήμονες. Ο πλανήτης έχει θέσει την προστασία του περιβάλλοντος ως βασική προτεραιότητα της διεθνούς, ευρωπαϊκής, εθνικής, περιφερειακής πολιτικής. Πολλά, όμως, ακόμη απαιτούνται να γίνουν, ώστε οι επιπτώσεις να μην υπάρξουν ακόμη πιο δραματικές. Κυρίως η κλιματική αλλαγή, αλλά και το σύνολο των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων, προκαλούν περιφερειακές και παγκόσμιες περιβαλλοντικές κρίσεις. Ο προβληματισμός και η ανησυχία του κόσμου για την πορεία του πλανήτη εντείνονται. Όπως η κάθε κρίση, όμως, έτσι και τούτη γεννά και τις ανάλογες ευκαιρίες. Μέσα από τον προβληματισμό για τα περιβαλλοντικά ζητήματα αναδύονται, εκτός από τις ευκαιρίες αντιμετώπισής τους, και νέοι τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και κατ’ επέκταση της οικονομίας. Μια νέα οικονομία, η λεγόμενη πράσινη οικονομία, στεριώνει μέρα με τη μέρα στη βάση του προβληματισμού και της ανησυχίας για το μέλλον μας. Η Ελλάδα, αυτός ο προνομιούχος τόπος, διαθέτει πλείστα όσα συγκριτικά πλεονεκτήματα, στο πλαίσιο της νέας οικονομίας που αναπτύσσεται. Η μεγάλη ηλιοφάνεια, η δύναμη των ανέμων μας, τα ανεκμετάλλευτα νερά μας, τα πεδία γεωθερμίας, είναι ανεξάντλητοι φυσικοί πόροι για την Ελλάδα. Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις των ειδικών, μπορούν οι συγκεκριμένοι πόροι να αποτελέσουν τη βάση για φιλικές προς το περιβάλλον ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) καθιστώντας τη χώρα μας, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ενεργειακά ανεξάρτητη. Επιπλέον οι ανεξάντλητοι ανανεώσιμοι πόροι μπορούν να μεταβάλλουν την Ελλάδα, επίσης για πρώτη φορά, σε ενεργειακή εξαγωγική δύναμη. Το νομοθετικό πλαίσιο σε μεγάλο βαθμό υπάρχει. Ιδιωτικές εταιρείες, ελληνικές και ξένες, επενδύουν συνεχώς. Επιχειρήσεις του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα. Η πυραμίδα των επενδυτών στις πράσινες πηγές ενέργειας διαθέτει ισχυρή κορυφή με μεγάλους παίκτες, αλλά και πλατιά βάση μικροεπενδυτών, που επενδύουν από τη στέγη του σπιτιού τους μέχρι το χωράφι τους. Σε έναν βαθμό, η στροφή αυτή της οικονομίας κρίνεται και επιβεβλημένη, αν όχι και αναγκαστική, στο πλαίσιο του Green Deal, που έχει αποφασίσει και νομοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν μπορεί σήμερα με βεβαιότητα κανείς να πει ότι αυτός ο νέος τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας, η πράσινη οικονομία, αποτελεί ένα νέο Ελ Ντοράντο. Σίγουρα, ωστόσο, αποτελεί ένα ασφαλές εφαλτήριο για την πορεία της ανθρωπότητας σε ένα μελλοντικά υγιέστερο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, με την παρούσα περιοδική έκδοση «Greener», ζήτησε τις απόψεις όσων ασκούν πολιτική, λαμβάνουν και υλοποιούν αποφάσεις στην κατεύθυνση της πράσινης ανάπτυξης και κυρίως τις προτάσεις τους για τις προοπτικές της χώρας στον συγκεκριμένο κρίσιμο τομέα. Βάσω Σαμακοβλή διευθύντρια σύνταξης ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ

3

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Ο στόχος της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050

Π

ώς θα πετύχει η ΕΕ την κλιματική ουδετερότητα ως το 2050; Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από έναν υγιή πλανήτη. Τα σημερινά προβλήματα στον τομέα του κλίματος και του περιβάλλοντος πρέπει να αντιμετωπισθούν επειγόντως και με φιλόδοξες λύσεις. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Η επίτευξη του στόχου αυτού θα μεταμορφώσει την κοινωνία και την οικονομία της Ευρώπης, που θα πρέπει να είναι οικονομικά αποδοτική και δίκαιη καθώς και κοινωνικά ισορροπημένη. Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πράσινη Συμφωνία καθορίζονται πρωτοβουλίες πολιτικής με σκοπό να επιτύχει η ΕΕ τον στόχο κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050. Το Συμβούλιο συζητά νομοθετικές και άλλες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Στα συμπεράσματα που εξέδωσε τον Ιούνιο του 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε να ενταθούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και κάλεσε την Επιτροπή να προωθήσει τις εργασίες με σκοπό να γίνει κλιματικά ουδέτερη η ΕΕ σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Παρισίων. Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή παρουσίασε την ανακοίνωσή της για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η Πράσινη Συμφωνία προτείνεται ως μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική για την ΕΕ, με σκοπό τον μετασχηματισμό της σε μια κλιματικά ουδέτερη, δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, που θα διαθέτει μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2019, οι ηγέτες της ΕΕ επιβεβαίωσαν ότι είναι αποφασισμένοι να παίξουν ηγετικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο και προσυπέγραψαν τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Ο Πρόεδρος κ. Charles Michel, κατά την ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2020 τόνισε ότι, στο πλαίσιο της ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19, η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ κατέχει κεντρικό ρόλο.



Ο ρόλος του Συμβουλίου στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

4

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρέχει πολιτική καθοδήγηση για τις πολιτικές της ΕΕ. Η δέσμευση για κλιματική ουδετερότητα, την οποία οι ηγέτες της ΕΕ αποτύπωσαν στο στρατηγικό θεματολόγιο και επιβεβαίωσαν τον Δεκέμβριο του 2019, ορίζει έναν σαφή στόχο για τα επόμενα χρόνια. Η Επιτροπή υποβάλλει τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες της που δημοσιεύονται στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας στο Συμβούλιο καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι υπουργοί της ΕΕ, συνεδριάζοντας στις διάφορες συνθέσεις του Συμβουλίου, ενημερώνονται από την Επιτροπή για τις προτεινόμενες νομοθετικές και μη νομοθετικές δράσεις.

Οι υπουργοί συζητούν τις προτάσεις προκειμένου να καταλήξουν σε θέση του Συμβουλίου. Στην περίπτωση νομοθετικών προτάσεων, τελικός στόχος είναι η θέσπιση νομοθεσίας, στις περισσότερες περιπτώσεις σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, βάσει της οποίας το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζουν ως συννομοθέτες.

Πρωτοβουλίες προτεινόμενες  στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία προβάλλει την ανάγκη ολιστικής προσέγγισης, στο πλαίσιο της οποίας όλες οι δράσεις και πολιτικές της ΕΕ συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή εξήγγειλε σειρά πρωτοβουλιών για ένα σύνολο αλληλένδετων τομέων πολιτικής, όπως το κλίμα, το περιβάλλον, η ενέργεια, οι μεταφορές, η βιομηχανία, η γεωργία και η βιώσιμη χρηματοδότηση. Επιπλέον, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, θα επανεξεταστούν όλες οι ισχύουσες πολιτικές που συνδέονται με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας και, όπου κρίνεται αναγκαίο, θα αναθεωρηθούν σε συνάρτηση με τις αυξημένες επιδιώξεις όσον αφορά το κλίμα. Στις πολιτικές αυτές περιλαμβάνεται, για παράδειγμα, η ισχύουσα νομοθεσία για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση.

Ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα

Με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, η Επιτροπή προτείνει να κατοχυρωθεί νομοθετικά ο στόχος της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και να θεσπιστεί το απαιτούμενο πλαίσιο για την επίτευξη του στόχου. Η πρόταση έχει στόχο να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας συμβάλλουν σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 και σκιαγραφεί ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Επιτροπή τροποποίησε την αρχική της πρόταση σχετικά με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, ώστε να συμπεριλάβει έναν αναθεωρημένο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030. Τον Οκτώβριο του 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον στόχο μείωσης των εκπομπών που πρότεινε η Επιτροπή, καθώς και τις δράσεις που απαιτούνται για την επίτευξη της φιλοδοξίας αυτής. Οι ηγέτες αποφάσισαν να επανεξετάσουν το ζήτημα κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο με σκοπό να συμφωνηθεί νέος στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030. Κατά τη σύνοδο του Οκτωβρίου 2020, το Συμβούλιο Περιβάλλοντος κατέληξε σε συμφωνία επί της μερικής γενικής προσέγγισης σχετικά με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα. Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι ο στόχος της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 θα πρέπει να επιδιωχθεί συλλογικά από όλα τα κράτη μέλη. Τόνισε ότι, για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι σημαντικό να προαχθούν τόσο η δικαιο-

σύνη και η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών όσο και η οικονομική αποδοτικότητα.

Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα  με ορίζοντα το 2030

Η Επιτροπή κατήρτισε πρόταση σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, τον Μάιο του 2020. Στόχος της στρατηγικής είναι να θέσει τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε πορεία ανάκαμψης έως το 2030, πράγμα που θα αποφέρει οφέλη για τους ανθρώπους, το κλίμα και τον πλανήτη. Οι δράσεις που προτείνονται στο πλαίσιο της στρατηγικής περιλαμβάνουν την ενίσχυση των προστατευόμενων περιοχών στην Ευρώπη και την αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων με επέκταση της βιολογικής γεωργίας, μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και δεντροφύτευση. Τον Οκτώβριο του 2020, το Συμβούλιο Περιβάλλοντος εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη βιοποικιλότητα, εγκρίνοντας τους στόχους της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030. Τα κράτη μέλη αναγνώρισαν την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες με την καταπολέμηση των άμεσων και έμμεσων παραγόντων απώλειας της βιοποικιλότητας και υποβάθμισης της φύσης. Επανέλαβαν την έκκληση για πλήρη ενσωμάτωση των στόχων βιοποικιλότητας σε άλλους τομείς όπως η γεωργία, η αλιεία και η δασοκομία, καθώς και για συνεπή εφαρμογή των μέτρων της ΕΕ στους τομείς αυτούς.

Στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»

Συμβάλλοντας στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» έχει ως σκοπό να μεταστρέψει το σημερινό σύστημα τροφίμων της ΕΕ προς ένα βιώσιμο πρότυπο. Υπενθυμίζοντας ότι η επισιτιστική ασφάλεια και η ασφάλεια των τροφίμων αποτελούν προτεραιότητα, οι κύριοι στόχοι της στρατηγικής είναι οι εξής: ● εξασφάλιση επαρκών, οικονομικά προσιτών και θρεπτικών τροφίμων εντός των ορίων του πλανήτη, ● εξασφάλιση βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, μεταξύ άλλων με την ουσιαστική μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, αντιμικροβιακών φαρμάκων και λιπασμάτων και την επέκταση της βιολογικής γεωργίας ● προώθηση πιο βιώσιμης κατανάλωσης τροφίμων και υγιεινής διατροφής ● μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων ● καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των τροφίμων στο πλαίσιο της αλυσίδας εφοδιασμού ● βελτίωση της καλής μεταχείρισης των ζώων Τον Οκτώβριο του 2020, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη στρατηγική, εγκρίνοντας τον στόχο της ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού βιώσιμου συστήματος τροφίμων, από την παραγωγή έως την κατανάλωση. Τα συμπεράσματα εμπεριέχουν ένα τριπλό πολιτικό μήνυμα των κρατών μελών τα οποία συμφώνησαν να εξασφαλίσουν: ● επαρκή και οικονομικά τρόφιμα, συμβάλλοντας παράλληλα στην κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ έως το 2050 ● δίκαιο εισόδημα και ισχυρή στήριξη για τους πρωτογενείς παραγωγούς ● ανταγωνιστικότητα της γεωργίας της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο

Ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική

Η ΕΕ βασίζεται στη βιομηχανία της Ευρώπης για να ηγηθεί της διττής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα και την ψηφιακή πρωτοκαθεδρία. Στόχος είναι να αναχθεί η βιομηχανία της ΕΕ σε επιταχυντή και καταλύτη αλλαγής, και-

“

Η κλιματική ουδετερότητα θα πρέπει να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για τη στήριξη των επιχειρήσεών μας και του οικονομικού και κοινωνικού μας μετασχηματισμού. Το πρόγραμμα δράσης για το κλίμα θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της κοινής μας προσπάθειας Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Charles Michel

”

νοτομίας και ανάπτυξης. Τον Μάρτιο του 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τη βιομηχανική πολιτική. Το Συμβούλιο έδωσε συνέχεια με τα συμπεράσματα του Μαΐου του 2019, παρουσιάζοντας ένα όραμα για την ευρωπαϊκή βιομηχανία με ορίζοντα το 2030. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη νέα βιομηχανική στρατηγική της τον Μάρτιο του 2020.

Μηχανισμός δίκαιης μετάβασης

Η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 θα είναι πιο δύσκολη για ορισμένα κράτη μέλη και περιφέρειες από ό,τι για άλλα. Για παράδειγμα, ορισμένα κράτη ή περιφέρειες εξαρτώνται περισσότερο από τα ορυκτά καύσιμα ή διαθέτουν βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα που απασχολούν σημαντικό αριθμό ατόμων. Η ΕΕ έχει θεσπίσει μηχανισμό δίκαιης μετάβασης για την παροχή χρηματοδοτικής και τεχνικής στήριξης στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ο μηχανισμός αυτός θα συμβάλει στην κινητοποίηση τουλάχιστον €100 δισ. κατά την περίοδο 2021-2027 για: ● ανθρώπους και κοινότητες: προσφέροντας δυνατότητες απασχόλησης και επανειδίκευσης, βελτιώνοντας την ενεργειακά αποδοτική στέγαση και καταπολεμώντας την ενεργειακή φτώχεια ● επιχειρήσεις: καθιστώντας ελκυστική για τις επενδύσεις τη μετάβαση σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, προσφέροντας οικονομική στήριξη και επενδύοντας στην έρευνα και την καινοτομία ● κράτη μέλη ή περιφέρειες: επενδύοντας σε νέες πράσινες θέσεις εργασίας, βιώσιμες δημόσιες μεταφορές, ψηφιακή συνδεσιμότητα και υποδομές καθαρής ενέργειας Η Επιτροπή έχει καταρτίσει προτάσεις σε άλλους τομείς πολιτικής τις οποίες δεν έχει ακόμη υποβάλει στο Συμβούλιο. Σύμφωνα με τον χάρτη πορείας της Πράσινης Συμφωνίας έχουν προγραμματιστεί και άλλες προτάσεις πολιτικής.

5

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Οι αναπτυξιακές ευκαιρίες που δημιουργούν οι πράσινες πολιτικές

Η

Tου

Κωστή Χατζηδάκη Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας

χώρα δίνει μία μεγάλη μάχη ενάντια στον κορωνοϊό. Αυτή είναι η προτεραιότητά μας. Πρέπει όμως παράλληλα να προετοιμαζόμαστε και για τη μάχη της επόμενης μέρας. Το πώς θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις της ισχυρής και διατηρήσιμης ανάπτυξης. Μίας ανάπτυξης που τα δεδομένα σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά προπαντός η ίδια η στρατηγική της κυβέρνησης, επιτάσσουν να σέβεται το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής. Αναφέρομαι στην πράσινη ανάπτυξη. Σύμμαχός σε αυτή την προσπάθεια είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ. Καθώς το 37% των πόρων αυτών θα κατευθυνθούν σε πράσινες δράσεις. Παρουσιάζεται συνεπώς μια διπλή ευκαιρία: Από τη μια πλευρά να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ουσιαστικής προστασίας του περιβάλλοντος. Και από την άλλη να το κάνουμε με τρόπο που θα ωφελεί την εθνική οικονομία. Θα παρουσιάσω πώς θα το πετύχουμε αυτό με 7 συγκεκριμένα παραδείγματα:

Εξοικονόμηση ενέργειας /////////////////////////////////// 

Στις 11 Δεκεμβρίου ξεκινά το νέο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» μετά και τη δημοσίευση του Οδηγού του προγράμματος, το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο από οποιοδήποτε πρόγραμμα εξοικονόμησης του παρελθόντος. Θα χρηματοδοτηθεί με 850 εκατ. ευρώ! Και θα το ακολουθήσουν ακόμη μεγαλύτερες δράσεις, καθώς μόνο οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης για τέτοιες δράσεις μέχρι το 2023 θα φτάσουν τα 3 δισεκατομμύρια! Εκεί δηλαδή που αναβαθμίστηκαν ενεργειακά 130.000 κατοικίες την τελευταία δεκαετία, τώρα θα αναβαθμίζονται 60.000 κατοικίες το χρόνο! Ενώ θα δημιουργηθούν και πάνω από 22.000 θέσεις εργα-

6

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

σίας μέχρι το 2030 σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Συνεπώς, σε ό,τι αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας δεν μιλάμε απλά για πράσινα προγράμματα, αλλά για προγράμματα τα οποία θα βοηθήσουν παράλληλα την αγορά να κινηθεί τώρα που το χρειάζεται περισσότερο.

Ηλεκτρικές διασυνδέσεις

Προωθούμε παράλληλα με ταχύτητα τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών. Τελειώνουμε έτσι με τους ρυπογόνους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στα νησιά. Εδώ θα έχει καθοριστικό ρόλο το Ταμείο Ανάκαμψης καθώς έχουμε προτείνει να χρηματοδοτήσει το έργο της διασύνδεσης της Κρήτης-Αττικής για την οποία έχουν ήδη πέσει οι υπογραφέςόπως και της τέταρτης φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων. Είναι δράσεις που ωφελούν τόσο το περιβάλλον όσο και τον κατασκευαστικό τομέα.

Πολιτική για την πράσινη ενέργεια

Ενισχύουμε τη διάδοση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με σημαντική απλούστευση των αδειοδοτήσεων που έχει ήδη προχωρήσει και το δεύτερο κύμα απλούστευσης το οποίο ακολουθεί. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής κλείνουν τα εργοστάσια της ΔΕΗ με λιγνίτη, ντίζελ και μαζούτ σε όλη τη χώρα. Αυτή η πολιτική απεξάρτησης από τον άνθρακα είναι επιβεβλημένη, όχι μόνο για λόγους περιβαλλοντικούς αλλά και για λόγους οικονομικούς για τη ΔΕΗ γιατί αυτά τα καύσιμα της στοιχίζουν πλέον πανάκριβα. Η πολιτική αυτή θα συνοδεύεται και από οικονομικά μέτρα στήριξης και δίκαιης μετάβασης στις τοπικές κοινωνίες.

Ηλεκτροκίνηση

Βάλαμε επίσης την Ελλάδα στην εποχή της ηλεκτροκίνησης! Το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» προχωράει, με το ηλεκτρικό ποδήλατο να βρίσκεται στην κορυφή των προτι-

Προστασία της φύσης

Στις πράσινες δράσει μας, εμβληματική θέση κατέχει ο περιβαλλοντικός νόμος 4685/2020 με τον οποίο υιοθετήσαμε ένα ευρωπαϊκό μοντέλο διαχείρισης των περιοχών Natura 2000. Τώρα, επιδιώκουμε να στηρίξουμε την ίδια την περιβαλλοντική προστασία με πολύ περισσότερα κονδύλια από αυτά που έδωσε οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση στην ελληνική ιστορία!

της χωροταξίας Μεταρρύθμιση και της πολεοδομίας

Καταθέσαμε πριν λίγες μέρες στη Βουλή το νομοσχέδιο εκσυγχρονισμού του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού- μετά και την ιδιαίτερα εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση που προηγήθηκε. Είναι ένα νομοσχέδιο το οποίο βάζει ξεκάθαρους κανόνες έτσι ώστε τόσο οι επενδυτές όσο και οι πολίτες να γνωρίζουν πού μπορούν να χτίσουν τι, απελευθερώνοντας με αυτό τον τρόπο την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Με αυτό το νομοσχέδιο επιχειρούμε να συνδυάσουμε την προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίηση της περιουσίας των Ελλήνων. Αυτό ισχύει κατ’ εξοχήν για τις ρυθμίσεις μας σε σχέση με την εκτός σχεδίου δόμηση. Μία πολιτική άλλωστε που προστατεύει το οικιστικό περιβάλλον σε μια περιοχή, αυξάνει και την αξία της περιουσίας όλων!

Διαχείριση των αποβλήτων

Στη διαχείριση των αποβλήτων προσπαθούμε να κάνουμε σε 4 χρόνια όσα δεν έγιναν σε δεκαετίες ολόκληρες! Εκπονήσαμε ήδη τον οδικό χάρτη, το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης



μήσεων. Είναι ένα πρόγραμμα που σε μία κρίσιμη περίοδο για την οικονομία θα επιδοτήσει με συνολικά 100 εκατομμύρια ευρώ την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι το τέλος του 2021! Ωστόσο στο σχεδιασμό μας βρίσκεται η άντληση επιπλέον πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για μια σειρά επιπλέον δράσεων: για τις υποδομές φόρτισης, για τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής μπαταριών και φορτιστών, αλλά και τη ενίσχυση αυτής καθεαυτής της ηλεκτροκίνησης στις δημόσιες μεταφορές (σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών), τα ταξί και τα οχήματα του τουριστικού τομέα.

Σύμμαχός σε αυτή την προσπάθεια είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ. Καθώς το 37% των πόρων αυτών θα κατευθυνθούν σε πράσινες δράσεις. Παρουσιάζεται συνεπώς μια διπλή ευκαιρία: Από τη μια πλευρά να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ουσιαστικής προστασίας του περιβάλλοντος. Και από την άλλη να το κάνουμε με τρόπο που θα ωφελεί την εθνική οικονομία

Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), που έχει ως στόχο, μεταξύ άλλων, να αυξήσουμε σημαντικά την ανακύκλωση τα επόμενα χρόνια. Αυτή η προσπάθεια περιλαμβάνει τη δημοπράτηση 17 μονάδων σύγχρονης μηχανικής επεξεργασίας αποβλήτων έως το τέλος του χρόνου. Κλείνουν επίσης όλες οι παράνομες χωματερές μέχρι το τέλος του 2022. Γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για την εξάπλωση του καφέ κάδου (δηλαδή του κάδου για τα τρόφιμα) σε όλη την Ελλάδα. Ενώ στον προγραμματισμό μας περιλαμβάνεται και το νομοσχέδιο που παρουσιάσαμε για τα απόβλητα το οποίο ενισχύει την ανακύκλωση και θεσπίζει χωριστά ρεύματα συλλογής. Όλα αυτές οι πρωτοβουλίες συνθέτουν μία κατεύθυνση που έχει ως πρώτη προτεραιότητα φυσικά το περιβάλλον, δημιουργεί όμως και ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης. Περιέγραψα μέσα από 7 συγκεκριμένα παραδείγματα το πώς οι πολιτικές της κυβέρνησης πετυχαίνουν αυτό που σε όλη την Ευρώπη ήταν δεδομένο, αλλά στην Ελλάδα ήταν μέχρι πρόσφατα ζητούμενο: Το «πάντρεμα» της οικονομικής ανάπτυξης με την ουσιαστική και όχι στα λόγια προστασία του περιβάλλοντος. Είναι ένας στόχος φιλόδοξος. Είναι όμως και ένας στόχος που είμαι βέβαιος ότι με σχέδιο και αποφασιστικότητα μπορούμε να κάνουμε πραγματικότητα!

7

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Σημαντικό πακέτο χρηματοδοτικών εργαλείων και δέσμη μέτρων για πιο «πράσινη» ευφυή γεωργία

Ε

Tου

Μάκη Βορίδη Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

///////////////////////////////////

8

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

πειτα από περίπου 2,5 χρόνια δύσκολων συζητήσεων, στη διάρκεια των οποίων απαιτήθηκαν από πλευράς μας να δαπανηθεί ένα σημαντικό διαπραγματευτικό κεφάλαιο και να συναφθούν ισχυρές συμμαχίες με χώρες με τις οποίες πορευόμαστε στην ίδια κατεύθυνση, οι Υπουργοί Γεωργίας και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταλήξαμε σε μία σημαντική συμφωνία για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της περιόδου 2021 - 2027. Η νέα αυτή συμφωνία βασίστηκε στον άξονα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας που έθεσε εξαρχής ως προαπαιτούμενο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου οι Ευρωπαίοι αγρότες να συνεχίσουν να παράγουν υψηλής ποιότητας και αυξημένης προστιθέμενης αξίας προϊόντα, χωρίς ωστόσο η παραγωγική τους δραστηριότητα να επιβαρύνει το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική που καταρτίσαμε έθεσε ως βασικό της στόχο τη σταθερή διατήρηση των κοινοτικών πόρων που θα διοχετευθούν προς τους Έλληνες αγρότες την επόμενη επταετία, την εξαίρεση των μικροκαλλιεργητών από το δημοσιονομικό πλαίσιο. Πετύχαμε όλους τους στόχους μας και από την πλευρά μας συνδράμαμε σημαντικά, προκειμένου να διαμορφωθεί η απαραίτητη ισορροπία, μέσω της οποίας προασπίζεται η βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος. Αξίζει να επισημανθεί και η πολύτιμη συνδρομή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην επίτευξη συμφωνίας για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου, μέσω της οποίας διασφαλίστηκε ότι οι αγρότες μας θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τα επόμενα χρόνια τις επιδοτήσεις τους στο ύψος που είχε διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, γεγονός που θα αποτελέσει αναμφίβολα μία γερή βάση για να χτίσουμε πάνω της τα θεμέλια της αναπτυξιακής πορείας που οραματιζόμαστε για τον αγροτικό μας κόσμο. Μέσα στο ιδιαίτερο περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας της πανδημίας, είναι σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους της ελληνικής γεωργίας στην κατεύθυνση αύξησης της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της προστιθέμενης αξίας των εξαιρετικών ελληνικών μας προϊόντων, προτάσσοντας παράλληλα την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων ως προϋπόθεση μίας βιώσιμης ανάπτυξης. Για την επίτευξη των παραπάνω, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η προσέλκυση επενδύσεων που αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο της κυβερνητικής πολιτικής και στον αγροτικό τομέα.

Στην κατεύθυνση αυτή, το Υπουργείο μας έχει ήδη καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την απορρόφηση σημαντικών ποσών που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα οποία θα αξιοποιηθούν στην υλοποίηση σημαντικών έργων αρδευτικών υποδομών, ύψους άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, με άκρως φιλοπεριβαλλοντικό πρόσημο που αποτελεί βασική επιδίωξη και του Πρωθυπουργού. Στόχος μας είναι η ριζική αναμόρφωση του αρδευτικού μοντέλου, εγκαταλείποντας ταυτόχρονα την μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη πρακτική εκμετάλλευσης των υπόγειων υδάτων με τις σοβαρές επιβαρυντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον και προκρίνοντας την αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση



σε ένα σύγχρονο, φιλικό προς το περιβάλλον μοντέλο, το οποίο θα συμβάλλει θεαματικά στην αναμόρφωση της συνολικής εικόνας της ελληνικής γεωργίας. Αυτό θα συμβεί μέσα και από την κατασκευή νέων φραγμάτων, λιμνοδεξαμενών και ταμιευτήρων που αξιοποιούν το βρόχινο νερό, αλλά και «έξυπνων» κλειστών αρδευτικών δικτύων. Στο ίδιο σχέδιο έχουμε εντάξει και την υλοποίηση σημαντικών επενδυτικών και αναπτυξιακών δράσεων, ύψους 1,8 δισ. ευρώ, για την προκήρυξη νέων Σχεδίων Βελτίωσης στην κατεύθυνση εκμηχάνισης της αγροτικών εκμεταλλεύσεων και εκσυγχρονισμού των γεωργικών εγκαταστάσεων της ελληνικής υπαίθρου. Παράλληλα, έχουμε καταρτίσει ένα νέο πρόγραμμα εγκατάστασης Νέων Αγροτών, νέο πρόγραμμα μεταποίησης, νέο πρόγραμμα Leader για την ανάδειξη του αγροτουρισμού, επενδυτικά προγράμματα για την ενίσχυση της ελληνικής αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, νέα προγράμματα βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, καθώς και ένα νέο πρόγραμμα εξωστρέφειας για την προώθηση και ανάδειξη των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών της πατρίδας μας, προκειμένου να αναδειχθούν στις διεθνείς αγορές. Επιπροσθέτως, έχουμε σχεδιάσει προγράμματα για την ευρεία αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και τη γενετική βελτίωση τους, στοχεύοντας τόσο στην αύξηση της παραγωγικότητας, όσο και στην περαιτέρω βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των μοναδικών προϊόντων της πατρίδας μας. Η παραπάνω δέσμη μέτρων, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της τεχνολογίας για την ψηφιακή μετάβαση σε μία πιο «πράσινη» ευφυή γεωργία, είμαι βέβαιος ότι θα αποτελέσουν τους βασικούς πυλώνες εφαρμογής των δεσμεύσεων της Πράσινης Συμφωνίας στη χώρα μας, με στόχο την κάλυψη των αυξημένων διατροφικών αναγκών που έχει δημιουργήσει η πανδημία, επιδεικνύοντας παράλληλα τον πρέποντα σεβασμό στο περιβάλλον. Αντιλαμβάνονται όλοι, θέλω να πιστεύω, το ευρύτατο πεδίο ευκαιριών που ανοίγεται μπροστά μας στο άμεσο μέλλον για την προσέλκυση επενδύσεων, που θα φέρουν στο επίκεντρο της ελληνικής οικονομίας τον πρωτογενή μας τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε εργαστεί εντατικά εδώ και 16 μήνες, προκειμένου να δημιουργήσουμε τα επενδυτικά εκείνα προγράμματα που θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν το φιλόδοξο σχέδιό μας για την ανάταση της αγροτικής οικονομίας της χώρας. Ως εκ τούτου έχουμε συγκροτήσει, σε

Με τον τρόπο αυτό έχουμε επιτύχει να δημιουργήσουμε ένα σημαντικό πακέτο χρηματοδοτικών εργαλείων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στον αγροτικό τομέα και θα συνεχίσουμε αδιάκοπα να αναζητούμε τρόπους για την περαιτέρω κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του πρωτογενούς μας τομέα, με γνώμονα την ενθάρρυνση επενδύσεων, που συνιστά άλλωστε την ύψιστη επιδίωξη της κυβερνητικής μας πολιτικής

συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ), το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης - το πρώτο στην Ελλάδα και ένα από τα πρώτα και μεγαλύτερα στην Ευρώπη χρηματοδοτικά εργαλεία αυτού του είδους στον αγροτικό τομέα - μέσω του οποίου αγρότες, αγροτικοί συνεταιρισμοί, ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, καθώς και ιδιωτικές επιχειρήσεις σε συγκεκριμένους κλάδους της μεταποίησης και εμπορίας αγροτικών προϊόντων, μπορούν να χρηματοδοτηθούν με προνομιακούς όρους και μειωμένες εξασφαλίσεις. Μάλιστα, το Υπουργείο μας έχει ήδη συνεισφέρει στο Ταμείο ιδία κεφάλαια από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης ύψους 80 εκατομμυρίων ευρώ, που θα μοχλεύσουν 400 συνολικά εκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, να υπενθυμίσω ότι έχει ήδη ενεργοποιηθεί το χρηματοδοτικό εργαλείο που έχει δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την παροχή χαμηλότοκων δανείων, μακράς διάρκειας αποπληρωμής προς τους αγρότες. Ήρθε η ώρα ο αγροτικός κόσμος της πατρίδας μας να αναγεννηθεί και να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή της ελληνικής οικονομίας και είμαι βέβαιος ότι σύντομα τα σχέδιά μας επί χάρτου θα λάβουν σάρκα και οστά προς όφελος των αγροτών μας.

9

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Πράσινος τουρισμός και πράσινη τουριστική οικονομία

Του

Μάνου Κόνσολα, Υφυπουργού Τουρισμού, Βουλευτή Δωδεκανήσου, Αν. Καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου

///////////////////////////////////

10

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ



O

σχεδιασμός της επόμενης μέρας στον τουρισμό δεν μπορεί να είναι αποκομμένος από το νέο αναπτυξιακό και παραγωγικό πρότυπο της χώρας. Η πανδημία και οι επιπτώσεις που επιφέρει στην οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, λειτούργησαν ως επιταχυντές στη διαδικασία μετασχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας, ένας μετασχηματισμός που αφορά και στην τουριστική οικονομία. Η πανδημία, άλλωστε, απέδειξε πόσο ευάλωτο είναι το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, αλλά και πόσο ευάλωτες είναι οι χώρες που έχουν υιοθετήσει ένα μονοδιάστατο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης. Είναι δεδομένο ότι ακόμα και η έλευση του εμβολίου δεν θα ανασχέσει τις μεγάλες αλλαγές που ήδη έχουν ξεκινήσει στον τουρισμό. Οι πιο νέοι σε ηλικία επισκέπτες, επιλέγουν προορισμούς με υποδομές φιλικές προς το περιβάλλον, ενώ η πλειονότητα των επισκεπτών αναζητεί άλλους ρυθμούς, διαφορετικούς από το μαζικό τουρισμό. Δεν θέλουν πολυκοσμία, αναζητούν αυθεντικά σημεία, ανθρώπινους ρυθμούς. Τα επόμενα χρόνια βασικό κριτήριο για τον επισκέπτη θα αποτελεί η υγειονομική ασφάλεια και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός προορισμού. Φυσικά, πέρα από το ισχυρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, υπάρχει και το πρακτικό όφελος για τις επιχειρήσεις, που μεταφράζεται σε μείωση του λειτουργικού τους κόστους. Τα έξυπνα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση στην κατανάλωση ενέργειας στα τουριστικά καταλύματα σε ποσοστό 63%. Όπως κατέδειξε μελέτη που συντονίστηκε από το Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης: Η χρήση ΑΠΕ μπορεί να μειώσει κατά 63% την κaατανάλωση ενέργειας στις υπηρεσίες φιλοξενίας των τουριστικών καταλυμάτων ενώ στις υπόλοιπες υπηρεσίες (εστίαση, πισίνες, spa, βοηθητικοί χώροι) η εξοικονόμηση στην κατανάλωση ενέργειας μπορεί να φτάσει το 49%. Είναι σαφές ότι η μείωση του ενεργειακού κόστους συνδέεται με τη μείωση του λειτουργικού κόστους των τουριστικών καταλυμάτων, γεγονός που τους δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, πέρα από το ισχυρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και την πράσινη ταυτότητα που αποκτούν. Σήμερα, οι ενεργειακές δαπάνες ξενοδοχείων και καταλυμάτων είναι κοντά στα 600 εκ. ευρώ. Με τις υποδομές πράσινης ενέργειας, αλλά και επαναχρησιμοποίησης του νερού, το κόστος πέφτει στο μισό και αυτό το όφελος θα περάσει σε επιχειρήσεις, επισκέπτες, εργαζόμενους. Μάλιστα, ένα ακόμα ενισχυτικό στοιχείο που συνηγορεί προς αυτή την κατεύθυνση είναι το γεγονός ότι ο χρόνος απόσβεσης μιας επένδυσης σε έξυπνα και φιλικά προς το περιβάλλον ενεργειακά συστήματα κυμαίνεται από δύο έως τέσσερα χρόνια. Τα επόμενα χρόνια, αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, έχουμε τη δυνατότητα να χτίσουμε μια νέα τουριστική οικονομία που: ● Θα έχει ισχυρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. ● Θα επενδύσει στην ποιότητα. ● Θα αναπτύσσει εναλλακτικές μορφές τουρισμού. ● Θα απευθύνεται σε επισκέπτες υψηλού εισοδήματος.

Τα επόμενα χρόνια βασικό κριτήριο για τον επισκέπτη θα αποτελεί η υγειονομική ασφάλεια και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός προορισμού. Φυσικά, πέρα από το ισχυρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, υπάρχει και το πρακτικό όφελος για τις επιχειρήσεις, που μεταφράζεται σε μείωση του λειτουργικού τους κόστους. Τα έξυπνα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση στην κατανάλωση ενέργειας στα τουριστικά καταλύματα σε ποσοστό 63% ● Θα μετατρέπει τη χώρα σε τουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών. Το Υπουργείο Τουρισμού, καταθέτοντας την πρότασή του για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης έθεσε ως προτεραιότητες την ανάπτυξη της Πράσινης Τουριστικής Οικονομίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τουριστικών επιχειρήσεων. Σε αυτή την πρόταση περιλαμβάνονται: ● Χρηματοδότηση των τουριστικών επιχειρήσεων για τη δημιουργία έξυπνων συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης και απόδοσης. ●Αναβάθμιση των τουριστικών καταλυμάτων χαμηλής κατηγοριοποίησης. ●Επενδύσεις που συνδέουν τον πρωτογενή και το δευτερογενή τομέα με τον τουρισμό (επισκέψιμα οινοποιεία, αγροτουριστικές μονάδες που θα περιλαμβάνουν και τουριστικά καταλύματα). ●Επενδύσεις στον τουρισμό υγείας και ευεξίας που επεκτείνονται και σε τομείς όπως η υγιεινή διατροφή, η άθληση, οι υπηρεσίες υγείας. ●Επενδύσεις ειδικών μορφών τουρισμού που στοχεύουν σε επισκέπτες υψηλού εισοδήματος (καταδυτικός τουρισμός, αναρριχητικός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός) ● Έργα αναβάθμισης των πληροφοριακών συστημάτων και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών των τουριστικών καταλυμάτων και των τουριστικών επιχειρήσεων. Από τη συναλλαγή και την επικοινωνία έως την παροχή υπηρεσιών, με στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό της τουριστικής οικονομίας. Στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης είναι η ενεργοποίηση και υλοποίηση ενός προγράμματος «Εξοικονομώ» για τον τουρισμό, με προϋπολογισμό 600 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα στοχεύει στην οικονομική ενίσχυση του τουριστικού κλάδου και στην ανάπτυξη «πράσινων» τουριστικών καταλυμάτων. Θα απευθύνεται σε 38.000 ξενοδοχεία κλασικού τύπου σε όλη τη χώρα, επιπλωμένα διαμερίσματα, ξενοδοχεία μεικτού τύπου, ενοικιαζόμενα δωμάτια, παραδοσιακά καταλύματα, διατηρητέα, τουριστικές κατοικίες και επαύλεις.

Ευημερία με οικολογικό πρόσημο, κεντρική προτεραιότητα της Περιφέρειας Θεσσαλίας

Β Του

Κώστα Αγοραστού, Περιφερειάρχη Θεσσαλίας

///////////////////////////////////

ιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε με «εξυπνότερο» τρόπο τους φυσικούς πόρους και την ενέργεια, σεβόμαστε το περιβάλλον και χτίζουμε μια οικονομία που δουλεύει για τους πολλούς. Οι συνεχείς κρίσεις που αντιμετωπίζουμε είτε με τη μορφή χαοτικού τύπου καιρικών φαινόμενων είτε με τη μορφή πανδημιών, όπως ο κορωνοϊός, μας οδηγεί να επαναξιολογήσουμε τη σχέση μας με το περιβάλλον. Και να χρησιμοποιήσουμε νέα εργαλεία και πολιτικές για να χτίσουμε τη βιωσιμότητα του αύριο, τη βιωσιμότητα του μέλλοντος. Η βιολογική αφύπνιση των λαών είναι πολιτική ευθύνη και ηθικό χρέος. Το οφείλουμε στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές που θέλουν και πρέπει να ζήσουν καλύτερα από τους γονείς μας. Η ευημερία με οικολογικό πρόσημο είναι κεντρική προτεραιότητα. Χρειάζεται συστράτευση όλων. Η επιτυχία θα έρθει από την ένωση πολλών μικρών προσπαθειών της καθημερινότητας. Η Θεσσαλία αποτελεί μια μικρογραφία της Ελλάδας, ένα καλειδοσκόπιο φυσικής ομορφιάς και μοναδικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Είμαστε πλήρως δεσμευμένοι στην εφαρμογή των 17 στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αλλά και στο στρατηγικό όραμα για μια Ευρώπη green και smart, αφού εδώ στη Θεσσαλία, έχουμε το κατ εξοχήν «πράσινο και «έξυπνο» έργο που ωφελεί όλους και δεν βλάπτει κανέναν: το έργο του Αχελώου.

Ο καλύτερος τρόπος να πεις κάτι είναι να το κάνεις

Γι’ αυτό στη Θεσσαλία, με στρατηγικό σχεδιασμό και σε στενή συνεργασία με Δήμους και φορείς, χρηματοδοτούμε και υλοποιούμε:

12

●54 έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων, Νοσοκομείων, Διοικητηρίων, Επιμελητηρίων, Δικαστικών Μεγάρων και δεκάδων σχολικών συγκροτημάτων κάθε βαθμίδας εκπαίδευσης, συνολικού προϋπολογισμού 45,4 εκατομμυρίων ευρώ. Μειώνουμε το ενεργειακό αποτύπωμα παλιών και ενεργοβόρων κτιρίων και αποδίδουμε σύγχρονες, λειτουργικές και φιλικές προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον δημόσιες υποδομές. Τα πράσινα κτίρια της Περιφέρειας Θεσσαλίας, έχουν επιλεγεί στα 200 καλύτερα «πράσινα» έργα του Green Deal της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ευρωπαϊκού προγράμματος «Πράσινη Συμφωνία με Τοπική Δράση». Παράλληλα, η Περιφέρεια Θεσσαλίας επιδοτεί με 10 εκατ. ευρώ την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και με 6 εκατ. ευρώ τη χρήση φυσικού αερίου σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

●Η Θεσσαλία είναι η πρώτη Περιφέρεια στη χώρα που σχεδίασε, δημοπράτησε και ολοκληρώνει μέσα στο 2020 την

ενεργειακή αναβάθμιση του φωτισμού στο σύνολο του οδικού δικτύου αρμοδιότητας της, εγκαθιστώντας 7.900 σύγχρονα φωτιστικά σώματα τύπου LED. Είναι ένα έργο με βαθύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα που μειώνει κατά 79% την κατανάλωση ενέργειας. Μειώνουμε το αποτύπωμα του διοξειδίου του άνθρακα κατά 10.800 τόνους CO2 ετησίως και εξοικονομούμε στα επόμενα 12 χρόνια 24 εκατομμύρια ευρώ. ●Οι περιφερειακοί δρόμοι, οι είσοδοι των πόλεων και οι κυκλικοί κόμβοι που κατασκευάζουμε, αναβαθμίζουν όχι μόνο το επίπεδο οδικής ασφάλειας, αλλά και συνολικά την περιβαλλοντική ποιότητα του οδικού δικτύου. Πρόκειται για μια συντεταγμένη παρέμβαση, που εναρμονίζεται πλήρως με τους στόχους της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. ●Οι ολοκληρωμένες στρατηγικές για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (ΒΑΑ) στις πρωτεύουσες της Θεσσαλίας, οδηγούν σε 45 νέα έργα συνολικού προϋπολογισμού 48 εκατ. ευρώ δρόμους ήπιας κυκλοφορίας, προμήθεια ηλεκτρικών ποδηλάτων, ποδηλατόδρομους, αστικές αναπλάσεις- που συμβάλλουν στη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων και στον συγχρονισμό των πόλεων με την εποχή μας. Από το πρόγραμμα αστικών αναπλάσεων ωφελούνται και οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων, που δημιουργούν και αναβαθμίζουν υπαίθριους χώρους αλλά και οι πρωτεύουσες στα νησιά των Σποράδων ●Περιβαλλοντική ελάφρυνση φέρνει και το έργο της ηλεκτροκίνησης του «Θεσσαλικού σιδηροδρόμου» δηλ. του προαστιακού Παλαιοφάρσαλα - Καρδίτσα - Τρίκαλα – Καλαμπάκα. Αλλά και της γραμμής Λάρισα-Βόλος, που μετά από πολλές καθυστερήσεις προχωρά σε υλοποίηση καθώς η ΕΡΓΟΣΕ απέστειλε πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Ένωση την προκήρυξη του ανοιχτού μειοδοτικού διαγωνισμού για το έργο. Τα δύο έργα είναι συνολικού προϋπολογισμού 120 εκατ. ευρώ. ●Προχωράμε τακτικά σε ελέγχους και μετρήσεις της ποιότητας της ατμόσφαιρας, που αναρτώνται καθημερινά στο site της Περιφέρειας https://www.thessaly.gov.gr/ και σε μετρήσεις ποιότητας των θαλάσσιων υδάτων. Εγκαθιστούμε τον πρώτο στη χώρα Σταθμό Μέτρησης της Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστημιακό Δάσος στο Περτούλι και τοποθετούμε νέους μετρητές ποιότητας του αέρα σε όλα τα αστικά κέντρα της Περιφέρειας. ●Με ανοιχτούς ορίζοντες και εξωστρέφεια συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκά προγράμματα με προστιθέμενη αξία, πράσινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και απτά, μετρήσιμα αποτελέσματα. Από τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα EnerNETMob προμηθευτήκαμε το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο και εγκαθιστούμε Σταθμούς Ηλεκτρικής Φόρτισης σε Καρδίτσα, Λάρισα, Τρίκαλα και Βόλο. Το πρόγραμμα Condereff προ-

●Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η πιο «πράσινη» Περιφέρεια της χώρας στο τομέα των απορριμμάτων, χωρίς περιβαλλοντικά πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και με δημόσιες υποδομές που δεν επιβαρύνουν οικονομικά τον πολίτη. Με τρεις ΧΥΤΑ (Βόλου, Λάρισας Τρικάλων), με το πρώτο έργο της Μονάδας Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων Δυτικής Θεσσαλίας για τη μετατροπή του ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ, με ανάλογες Μονάδες να δρομολογούνται σε Λάρισα και Βόλο. Το σύνολο των οικισμών με πληθυσμό 2.000-15.000 κατοίκους καλύπτεται με έργα συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων και αποκτούν όλοι, Βιολογικό Καθαρισμό. ●Χρηματοδοτούμε και κατασκευάζουμε έργα για την αντιπλημμυρική προστασία και έργα αρδευτικά που εκσυγχρονίζουν και μειώνουν το ενεργειακό αποτύπωμα στην αγροτική παραγωγή, οδηγούν στην ορθή διαχείριση του νερού και προστατεύουν υποδομές, ανθρώπους και περιουσίες. Έργα ύδρευσης που διασφαλίζουν καθαρό, ποιοτικό, επαρκές πόσιμο νερό.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////



ωθεί την εφαρμογή «πράσινων» πρωτόκολλων στη διαχείριση Αποβλήτων από Εκσκαφή, Κατασκευή και Κατεδάφιση και τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία μέσω της ανακύκλωσης. Το WetmainAreas οδήγησε στην καταγραφή και φωτογραφική αποτύπωση των 91 υγροτόπων της Θεσσαλίας με στόχο την προστασία και τουριστική αξιοποίησή τους. Ενώ το πολυβραβευμένο BlueMed που οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου υποθαλάσσιου μουσείου στη χώρα ανέδειξε την Αλόννησο στους 8 καλύτερους αειφόρους προορισμούς του κόσμου σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό National Geographic Traveller. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι Περιφερειακό Σημείο Επαφής για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE «Φύση, Κλίμα και Περιβάλλον.

Η βιολογική αφύπνιση των λαών είναι πολιτική ευθύνη και ηθικό χρέος. Το οφείλουμε στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές που θέλουν και πρέπει να ζήσουν καλύτερα από τους γονείς μας. Η ευημερία με οικολογικό πρόσημο είναι κεντρική προτεραιότητα. Χρειάζεται συστράτευση όλων. Η επιτυχία θα έρθει από την ένωση πολλών μικρών προσπαθειών της καθημερινότητας

●Τέλος, το εμβληματικό έργο της ανασύστασης της λίμνης Κάρλα, είναι το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο που έχει υλοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στα Βαλκάνια και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Βραβεύτηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, ως έργο «υποδειγματικής διαχείρισης φυσικών περιοχών και τοπίων εξαιρετικής ευρωπαϊκής σημασίας για τη διατήρηση της βιολογικής, γεωλογικής και τοπικής ποικιλομορφίας» και από το ευρύ κοινό ως το πρώτο σε δημοσιότητα έργο -καλή πρακτική της Ευρώπης.

13

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Ενεργειακή αποδοτικότητα Ηλεκτροκίνηση, οι βασικοί πυλώνες της ενεργειακής μετάβασης

Σ

Tης

Αλεξάνδρας Σδούκου Γενικής Γραμματέως Ενέργειας & Ορυκτών Πρώτων Υλών

///////////////////////////////////

το επίκεντρο της εθνικής προσπάθειας για το πέρασμα της χώρας στην επόμενη ημέρα για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, βρίσκεται μια ευρεία σειρά πρωτοβουλιών, παρεμβάσεων και δράσεων που έχουν ως κύριο πρόσημο την παραγωγή και αποθήκευση καθαρής ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας. Με οδηγό μας το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), ίσως το πιο τολμηρό σε όλη την Ευρώπη, που προβλέπει την κινητοποίηση επενδύσεων 44 δισ. ευρώ έως το 2030, κάνουμε πραγματικότητα τις φιλοδοξίες μας σε όλο το φάσμα της ενέργειας: την απολιγνιτοποίηση, τη ραγδαία διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μίγμα, την υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών, την ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού, την κυκλική οικονομία, τη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων, την εξοικονόμηση ενέργειας, την ενεργειακή αποδοτικότητα και την προώθηση λύσεων ηλεκτροκίνησης στη χώρα. Δεν έχω κρύψει ότι με συναρπάζει η ενασχόληση με τις δύο τελευταίες κατηγορίες δράσεων: Την ενεργειακή αποδοτικότητα και ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και κτιρίων καθώς και την ηλεκτροκίνηση. Πρόκειται για ιδιαίτερα προκλητικούς τομείς που μπορούν, με πολύ δουλειά, γνώση και τις αναγκαίες συνεργασίες, να αλλάξουν την εικόνα της χώρας και την καθημερινότητα των πολιτών έως το 2030. Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή τα τελευταία χρόνια, αλλά θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι το δυναμικό εξοικονόμησης στη χώρα μας είναι τεράστιο και πως το ζήτημα της ενεργειακής αποδοτικότητας δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί σε βαθμό ώστε να αφυπνίσει τα ενεργειακά «ένστικτα» της Πολιτείας και της ελληνικής κοινωνίας.

«Εξοικονομώ-Αυτονομώ»

14

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και κτιρίων εξυπηρετήθηκε, αρχικά με το πρόγραμμα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» και σήμερα συνεχίζεται με το απείρως πιο προωθημένο πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» που μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης στις 11 Δεκεμβρίου. Με το νέο αυτό πρόγραμμα φιλοδοξούμε να πετύχουμε μείωση της ετήσιας πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσης και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των κτιρίων, με ό,τι και αν αυτό σημαίνει για την ευρύτερη οικονομία, την απασχόληση και, βεβαίως, την τσέπη των καταναλωτών. Απώτερος στόχος μας είναι να μηδενίσουμε, μακροπρόθεσμα, την κατανάλωση ενέργειας από το κτιριακό απόθεμα της χώρας. Υπό αυτή την έννοια, το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», με προϋπολογισμό 850 εκατ. ευρώ και επιδοτήσεις που φθάνουν στο 85%, προσφέρει στους Έλλη-

νες τη δυνατότητα να κάνουν παρεμβάσεις στις κατοικίες τους που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, την θερμική άνεση, και την ενεργειακή συμπεριφορά αυτών, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση έξυπνων λύσεων σε προβλήματα της καθημερινότητας. Όπως προβλέπει το ΕΣΕΚ, πρέπει να αναβαθμίζονται ενεργειακά 60.000 κτίρια κάθε χρόνο, δηλαδή ποσοστό 15% του κτιριακού αποθέματος της χώρας, έως το 2030. Στο Υπουργείο έχουμε θέσει ως στόχο ένα μεγάλο μέρος από τα 32 δισ. ευρώ σε άμεσες ενισχύσεις και δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και από τα άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία που διατίθενται στο πλαίσιο του προγράμματος ανακαινίσεων, να κατευθυνθούν σε αναβαθμίσεις όχι μόνο σπιτιών αλλά και επιχειρήσεων, δημοσίων κτιρίων και ξενοδοχειακών μονάδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, από την εκτέλεση του προγράμματος θα υπάρξει σημαντική αύξηση, κατά 3,4 δισ. ευρώ, του εισοδήματος των εργαζομένων στους κλάδους που θα αναμειχθούν σε αυτές τις δράσεις (μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί κλπ), ενώ αναμένουμε και τη δημιουργία 22.000 νέων θέσεων εργασίας κατά την προσεχή δεκαετία. Το «Εξοικονομώ - Αυτονομώ», προσφέρει τη δυνατότητα συμμετοχής για την πλειονότητα των ιδιοκτητών κατοικιών, χάρη στη διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων που αποφασίσαμε με αποκλειστικό γνώμονα, μέσα από αυτή την κυρίαρχη στρατηγική μας, να στηρίξουμε την καινοτομία, την οικονομία, το επιχειρείν και το περιβάλλον και πάνω απ’ όλα να βελτιώσουμε το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών, ακόμη και τώρα, που βιώνουμε τις επώδυνες συνέπειες της πανδημίας. Οι δράσεις που έχουμε θέσει σε πλήρη κίνηση πραγματοποιούνται ώστε η χώρα να συμμορφωθεί με τον νέο πανευρωπαϊκό στόχο, για συνολική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κτίρια ευθύνονται για περίπου το 40% της κατανάλωσης ενέργειας στην Ε.Ε. και το 36% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Και όμως, τα ετήσια ποσοστά ενεργειακών αναβαθμίσεων των κτιρίων δεν ξεπερνούν το 1%! Είναι σημαντικό να τονίσω ότι με αυτές τις πολιτικές δεν συμμορφωνόμαστε μόνο με τις διεθνείς υποχρεώσεις μας, αλλά αντιμετωπίζουμε και την ενεργειακή φτώχεια, χάρη στη μείωση των λογαριασμών ενέργειας που πληρώνουμε. Γνωρίζουμε πως κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της περασμένης δεκαετίας, πολλοί συμπατριώτες μας αδυνατούσαν να αντεπεξέλθουν στις δαπάνες θέρμανσης των σπιτιών τους. Πλέον, με τις Δράσεις «Εξοικονομώ» που προγραμματίζουμε να βγάζουμε κάθε χρόνο, όλοι οι Έλληνες θα μπορούν να θερμάνουν, ή να δροσίσουν τα σπίτια τους, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να δαπανήσουν υπέρογκα ποσά, και αυτό να μπορούν να το κάνουν με σεβασμό στο περιβάλλον.

Ηλεκτροκίνηση

Αφότου ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, τον Ιούνιο του 2019, έθεσε ψηλά τον πήχη και στο ζήτημα του εξηλεκτρισμού των μεταφορών και της μετακίνησης. Να κάνουμε τις μετακινήσεις μας πιο βιώσιμες, πιο πράσινες, κάτι που προϋποθέτει τη μετατροπή μεγάλου μέρους του εγχώριου, γερασμένου, στόλου οχημάτων, σε οχήματα μηδενικών ή χαμηλών ρύπων στην επόμενη 20ετία. Προκειμένου να επιτευχθεί ένα τόσο φιλόδοξο σχέδιο χρειάζεται πολιτική βούληση. Αυτή ακριβώς που επέδειξε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός όταν παρουσίασε, στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, που περιλαμβάνει την παροχή επιδοτήσεων και κινήτρων για την απόκτηση ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις που θα χρησιμοποιούν «καθαρά» οχήματα. Πρόκειται για ένα ολιστικό σχέδιο που αφορά στο κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση, την αγορά και την κοινωνία των πολιτών. Ο εθνικός στόχος όπως έχει καθοριστεί από την κυβέρνηση είναι, 1 στα 3 οχήματα στην Ελλάδα, το 2030, να είναι ηλεκτροκίνητα! Για το σκοπό αυτό προσφέρουμε μια ευρεία γκάμα οικονομικών κινήτρων, όπως είναι η επιδότηση, σε πρώτη φάση, με 100 εκατ. ευρώ και για 18 μήνες της αγοράς αυτοκινήτων νέου τύπου που εκτιμούμε ότι θα καλύψει το 25% του κόστους και αφορά σε περίπου 14.000 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το όφελος ανά μονάδα, αν συνδυαστεί με το οικολογικό μπόνους και με τις σχετικές φοροαπαλλαγές, θα προσεγγίζει τις 10.000 ευρώ, γεγονός που θα καταστήσει την ηλεκτροκίνηση ακόμη πιο ελκυστική και κυρίως, προσιτή για το μέσο ελληνικό νοικοκυριό. Φυσικά, το όραμα της ηλεκτροκίνησης δεν αποτελεί ουτοπία, πολλώ δε μάλλον μια ελιτίστικη προσέγγιση στα προβλήματα του παρόντος και του μέλλοντος. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι ο τομέας των μεταφορών αποτελεί την κύρια πηγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας, αφού αντιπροσωπεύει το 1/3 της τελικής κατανάλωσης ενέργειας και το 1/5 των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με τις οδικές μεταφορές να συμβάλουν με περισσότερο από 20% στις συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, και περίπου 25% σε εγχώριο επίπεδο! Με την ηλεκτροκίνηση δεν θα μειώσουμε μόνο το κόστος των μετακινήσεων και μεταφορών μας, αλλά και τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ θα βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής στις πόλεις μας. Ιδίως για την Ελλάδα, όπου ο μέσος όρος ηλικίας του στόλου οχημάτων φτάνει στα 15,5



Δεν πρόκειται περί πολυτέλειας, αλλά απαραίτητου συστατικού κάθε σύγχρονης χώρας που σέβεται τους πολίτες της.

Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή τα τελευταία χρόνια, αλλά θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι το δυναμικό εξοικονόμησης στη χώρα μας είναι τεράστιο και πως το ζήτημα της ενεργειακής αποδοτικότητας δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί σε βαθμό ώστε να αφυπνίσει τα ενεργειακά «ένστικτα» της Πολιτείας και της ελληνικής κοινωνίας

έτη, δηλαδή, είναι κατά πολύ υψηλότερος σε σχέση με τον αντίστοιχο στην ΕΕ που είναι 11,7 έτη. Μπορώ να σας αποκαλύψω ότι η πορεία εφαρμογής του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά» είναι πολύ ενθαρρυντική, καθώς από τα στοιχεία λειτουργίας της πλατφόρμας για την περίοδο 24/8 - 26/10 φαίνεται ότι υποβλήθηκαν 7.874 αιτήσεις για επιδοτήσεις ηλεκτρικών Ι.Χ., επαγγελματικών αυτοκινήτων, ποδηλάτων, δίκυκλων ή τρίκυκλων οχημάτων. Από τον προαναφερόμενο αριθμό αιτήσεων, οι 5.915, δηλαδή το 75,12% του συνόλου αφορούν στην επιδότηση αγοράς ηλεκτρικών ποδηλάτων, με το μεγάλο ενδιαφέρον να αποδίδεται στο υψηλό ποσοστό ενίσχυσης της τάξης του 40%, και με ανώτατο ποσό επιδότησης τα 800 ευρώ. Επίσης, για την επιδότηση αγοράς αυτοκινήτων υποβλήθηκαν 540 αιτήσεις, ενώ στις 181 ανήλθαν οι αιτήσεις για την επιδοτούμενη αγορά φορτιστών οχημάτων. Φυσικά, δεν κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα. Η αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκίνητου κοστίζει πολλά χρήματα σήμερα. Αλλά με τη δραστική μείωση του κόστους της μπαταρίας, και τη διεύρυνση των πολιτικών επιδοτήσεων και άλλων κινήτρων, - τέλη κυκλοφορίας, δωρεάν στάθμευση, μεγάλη εξοικονόμηση καυσίμων κ.λπ. - θεωρούμε πως θα μας φέρουν ένα βήμα πλησιέστερα στην ευόδωση του στόχου μας για την ηλεκτροκίνηση. Τέλος, θα ήθελα να σημειώσω πως το «Κινούμαι Ηλεκτρικά» θα μείνει ανοικτό και το επόμενο έτος 2021, μέχρις εξαντλήσεως των πόρων του. Με το ρυθμό που η Ελλάδα προωθεί όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για την ενεργειακή αποδοτικότητα, τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών και την παραγωγή καθαρής ενέργειας, πιστεύω βάσιμα, πως μπορούμε να πρωταγωνιστήσουμε ως χώρα σε μια πράσινη ανάπτυξη, κληροδοτώντας στην επόμενη γενιά ένα καθαρότερο περιβάλλον και μια πιο ευημερούσα κοινωνία.

15

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Πράσινη ανάπτυξη στα λόγια ή στην πράξη;

Η

πράσινη ανάπτυξη επανέρχεται στο καθημερινό οικονομικό και πολιτικό μας λεξιλόγιο. Αυτή τη φορά όμως όχι ως καινοτομία αλλά ως μονόδρομος. Στις πολιτικές και πολιτειακές αρχές και στην επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι ξεκάθαρο ότι η οικονομική ανάκαμψη, μετά την πανδημία, αλλά η αντιμετώπιση της κλιματικής, και γενικότερα της περιβαλλοντικής, κρίσης, απαιτούν φιλόδοξους στόχους και έχουν μία απάντηση: την πράσινη οικονομία. Όροι, όπως απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, κυκλική οικονομία, προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας, αλλά και το χτίσιμο μιας πιο ανθεκτικής κοινωνίας και οικονομίας απέναντι στα ολοένα και εντονότερα ακραία φυσικά φαινόμενα, έχουν πλέον κυρίαρχη θέση ρόλο στην καθημερινή πολιτική και αναπτυξιακή συζήτηση.

Του

Σωκράτη Φάμελλου, Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία, Βουλευτή Β Θεσσαλονίκης, πρώην Αναπλ. Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας

///////////////////////////////////

16

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Ποια ανάπτυξη έχουμε ανάγκη;

Στην Ελλάδα, αυτή η συζήτηση συνδέεται με το αγωνιώδες ερώτημα σχετικά με ποιο πρέπει να είναι και τελικά ποιο θα είναι το αναπτυξιακό πρότυπο/μοντέλο που θα ακολουθήσουμε μετά από μία μακρά περίοδο μνημονίων και απόεπένδυσης. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είχε καταφέρει να πετύχει σταθερούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και είχε θέσει την Αναπτυξιακή Στρατηγική (Growth Strategy) ως βασική παράμετρο την πράσινη ανάπτυξη και την κλιματική ουδετερότητα, καθότι ήταν κυρίαρχη επιλογή η αναπτυξιακή πορεία της χώρας να υπακούει στους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs, 2030-UN). Η Πράσινη ανάπτυξη περιλαμβάνει ενεργειακές επενδύσεις όπως τα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η αποθήκευση και η εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια, στις επιχειρήσεις, στη βιομηχανία, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών με την ηπειρωτική χώρα. Ένας μεγάλος άξονας είναι επίσης τα έργα κυκλικής οικονομίας, τα έργα διαχείρισης αποβλήτων με βασική επιλογή τη διαλογή στην πηγή, οι μονάδες δευτερογενών υλικών και η επαναχρησιμοποίηση νερού και λυμάτων. Επεκτείνεται και στην πρωτογενή αλλά και στη δευτερογενή παραγωγή και κυρίως στον αγροτοδιατροφικό τομέας που στηρίζεται στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία αλλά και στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών με οικοσυστημικά κριτήρια. Πράσινα όμως χαρακτηρίζονται και τα έργα προστασίας και ανθεκτικότητας κοινωνίας και υποδομών, όπως οι αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, η αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών για την μείωση επιπτώσεων από ακραία φαινόμενα, η ενίσχυση των πολιτικών πολιτικής προστασίας, κλπ.. Το σύνολο των ανωτέρω παρεμβάσεων αποτελούν βέλτιστες πρακτικές ανάπτυξης και επενδύσεων με σοβαρή ανάπτυξη του τοπικού προϊόντος και της κοινωνικής συνοχής και προόδου. Μία επιπρόσθετη, θετική πλευρά των πράσινων επενδύσεων είναι η συμβατότητά τους με την καινοτομία, ιδιαίτερα

την ψηφιακή, την οποία και ενσωματώνουν τεχνολογικά, όπως και η οικειότητα της νέας γενιάς με τα πράσινα προϊόντα, δεδομένο που τα κάνει και πιο εμπορικά και φιλικά προς τον καταναλωτή. Ελλοχεύει όμως παράλληλα ο κίνδυνος οι προσδοκίες της νεολαίας και των πολιτών από την πράσινη πολιτική να διαψευσθούν πολύ εύκολα. Αν οι πολιτικοί χρησιμοποιήσουν την οικολογία και τη νεολαία ως σημαία ευκαιρίας, θα οδηγηθούμε σε αποτυχία και πιθανότατα σε διαζύγιο λόγω μίας ακόμη διάψευσης προσδοκιών.

Πράσινη ανάπτυξη για όλους

Το μοντέλο της πράσινης ανάπτυξης έρχεται να προσθέσει νέα στοιχεία και ευκαιρίες στον υφιστάμενο τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης και παράλληλα αποτελεί συνολική μεταρρύθμιση. Όμως δεν είναι βέβαιο ότι θα ωφελήσει το σύνολο της κοινωνίας. Αν δεν διασφαλιστεί ότι η μεταρρύθμιση αυτή θα υλοποιηθεί με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, πλουραλισμού και δημοκρατίας, χωρίς αποκλεισμούς, σε συμφωνία με τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης τότε, δεν θα είναι πραγματικά πράσινη γιατί ο ολικός μετασχηματισμός δεν θα συμβεί. Δυστυχώς οι ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες αλλά και οι ασθενέστερες οικονομικά και αναπτυξιακά χώρες, περιοχές και περιφέρειες, πλήττονται περισσότερο και επανακάμπτουν δυσκολότερα από τις εντονότερες φυσικές καταστροφές που προκαλούν η κλιματική και περιβαλλοντική κρίση. Αντίστοιχα, ο κλιματικός ανταγωνισμός μπορεί να εντείνει τους υφιστάμενους αποκλεισμούς και τους περιορισμούς πρόσβασης στα βασικά αγαθά και δυστυχώς να διευρύνει τις ανισότητες, τόσο μέσα στις κοινωνικές τάξεις όσο και μεταξύ «Βορρά» και «Νότου». Οι κίνδυνοι μας τέτοιας προοπτικής είναι να μείνουν απ’ έξω μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας, να εγκλωβιστεί το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας και της οικονομικής δραστηριότητας σε ρυπογόνες ή παλιές τεχνολογίες, να παρεμποδιστεί η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, να διαψευσθεί η οικολογική πολιτική, να οξυνθούν οι κοινωνικές ανισότητες και να προκληθούν μεγάλες καθυστερήσεις. Το αναπτυξιακό μοντέλο που μας οδήγησε στη χρεωκοπία και στο βασίλειο των χωματερών και των αυθαιρέτων δεν μπορεί να μάς οδηγήσει στην πράσινη ανάπτυξη. Χρειάζεται μια άλλη πολιτική με ισχυρές μεταρρυθμίσεις. Θεσμικά χρειαζόμαστε ξεκάθαρους κανόνες, χωροταξικό σχεδιασμό και ένα κράτος δικαίου και διαφάνειας. Παραγωγικά χρειαζόμαστε πλουραλισμό στην παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ενεργειακές Κοινότητες, και όχι μονοπώλια και σίγουρα όχι κυριαρχία των κρατικοδίαιτων «κολλητών».

Εθνικός κλιματικός νόμος

Λαμβάνοντας υπόψη και την Ευρωπαϊκή συζήτηση που ολοκληρώνεται επανέρχεται και στην Ελλάδα η συζήτηση για έναν εθνικό κλιματικό νόμο. Έναν νόμο για την αναγκαιότητα του οποίου συμφωνούμε όλοι αλλά όχι για το περιεχόμενό του.

H Ελλάδα έχει στηρίξει το στόχο για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 ήδη από τον Ιούνιο του 2019, με τον Αλέξη Τσίπρα στο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ. Ο στόχος της σταδιακής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα είχε ήδη τεθεί από το 2018, με το προ-Σχέδιο για την Ενέργεια και του Κλίμα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ, από το 2018, είχαμε επιτύχει τον εθνικό στόχο διείσδυσης των ΑΠΕ για το 2020. Ήδη όμως, οι πιο φιλόδοξοι στόχοι που τέθηκαν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 καθιστούν ακόμα και το ισχύον Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της κυβέρνησης ΝΔ ξεπερασμένο, καθώς η υποκατάσταση του λιγνίτη από φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή, που επέλεξε η κυβέρνηση της ΝΔ, δε συνάδει με τους νέους ευρωπαϊκούς στόχους. Αντίθετα, θα μας κρατήσει-ως χώρα- εγκλωβισμένους για πολλά χρόνια σε λίγες ιδιωτικές μονάδες με ανθρακικούς ρύπους. Στο πλαίσιο επομένως ενός Ελληνικού κλιματικού νόμου, εκτός της κατοχύρωσης των στόχων απαιτείται και η σύνδεσή τους με τις χρηματοδοτήσεις, ευρωπαϊκές και εθνικές, όπως και με τις χρηματοδοτήσεις των φορέων γενικής κυβέρνησης και της αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού. Με την κλιματική ουδετερότητα και την κλιματική ανθεκτικότητα δηλαδή ως όρους και κριτήρια χρηματοδότησης. Θα πρέπει ακόμη να σταματήσει η επιδότηση και η επιχορήγηση επενδύσεων που δεν υπακούν στον κανόνα zero waste και zero carbon. Κυρίαρχο στοιχείο οφείλει να είναι η θεσμοθέτηση των κριτηρίων για την ίδια τη διαδικασία της μετάβασης.



Περιφερειακό επίπεδο

Ειδικά σε επίπεδο Περιφερειών, απαιτείται να διατυπωθεί ένα αναπτυξιακό σχέδιο που θα περιέχει ξεκάθαρο χωρικό σχεδιασμό με σύγχρονες ψηφιακές υποδομές και υποδοχείς δραστηριοτήτων πράσινης και κυκλικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, όλοι οι εθνικοί σχεδιασμοί και κυρίως αυτοί που σχετίζονται με την κλιματική διάσταση θα πρέπει να αποτυπωθούν και σε περιφερειακό επίπεδο. Χρειάζεται επομένως τόσο η ολοκλήρωση των Περιφερειακών Σχεδίων Προσαρμογής, όπως οφείλουν οι Περιφέρειες, βάσει του Νόμου 4414/2016 για την προτεραιοποίηση παρεμβάσεων όσον αφορά την κλιματική ανθεκτικότητα. Επίσης ένας περιφερειακός συνεκτικός ενεργειακός σχεδιασμός που θα μειώνει το κόστος ενέργειας, τη συμμετοχή των παραγωγών και καταναλωτών στο σχεδιασμό και λύνει θέματα χωροθέτησης/κατανομής ΑΠΕ. Αντίστοιχα κρίσιμα είναι ένα νέο σχέδιο βιώσιμης γεωργίας και κτηνοτροφίας με βάση τους τοπικούς πόρους και την βιοποικιλότητα, το περιφερειακό σχέδιο για την κυκλική οικονομία (με τοπική εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής του 2018) καθώς το περιφερειακό σχέδιο βιωσιμότητας των φυσικών πόρων.

Ενεργειακές Κοινότητες

Η ενεργειακή καινοτομία με τη σειρά της απαιτεί την αξιοποίηση του ευρωπαϊκά καινοτόμου νόμου του ΣΥΡΙΖΑ για τις Ενεργειακές Κοινότητες (4518/2018, που έχει παγώσει ο κος Χατζηδάκης), ένα εργαλείο ουσιαστικά που μπορεί να συμβάλει στη διείσδυση των ΑΠΕ, στην ενίσχυση της αυτοπαραγωγής και της αποθήκευσης, με αυτόνομα και αυτάρκη συστήματα. Σημαντικές επενδύσεις μπορούν να προκύψουν επίσης από τα έργα εξοικονόμησης και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα, όπου πρέπει να επιταχυνθεί το πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ του ΣΥΡΙΖΑ και για τα Δημόσια Κτίρια χωρίς όμως τα ΣΔΙΤ που προωθεί η ΝΔ.

Ανάπτυξη με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον

Από την άλλη το σχέδιο βιώσιμης διαχείρισης των πόρων κάθε περιοχής ξεκινά από τα φυσικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής όπως το νερό και το φυσικό περιβάλλον. Με υπο-

χρεωτική την ενσωμάτωση στο αναπτυξιακό σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων του ΣΥΡΙΖΑ όπως το Σχέδιο Διαχείρισης Υδατικών Πόρων (ΣΔΛΑΠ), το Σχέδιο Διαχείρισης Πλημμυρών και των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών των Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000, που θα ξεκαθαρίζει τι επενδύσεις μπορούν να γίνουν. Λογικές αναχρονιστικές που υπηρετεί η σημερινή κυβέρνηση όπως η κατάργηση των Φορέων προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 και η απομάκρυνση των τοπικών φορέων και της Αυτοδιοίκησης από τη διοίκησή τους αλλά και η εκτροπή του Αχελώου που ήδη έχει συναντήσει ανυπέρβλητα εμπόδια στην ΕΕ, στοχεύουν σε μια άλλη ανάπτυξη, τύπου ΦαρΟυέστ και εγκλωβίζουν την προσπάθεια για πρόοδο. Επομένως, αργά ή γρήγορα το πολιτικό σύστημα θα τις αποβάλει. Όμως δεν υπάρχει κανένας λόγος να καθυστερούν τα τοπικά/περιφερειακά έργα υδροοικονομίας που συνδέονται και με την πολιτική προστασία αλλά και με την ύδρευση και κυρίως την άρδευση. Μέσα σε ένα τέτοιο σχέδιο βιώσιμης αξιοποίησης των τοπικών πόρων όλες οι τομεακές πολιτικές όπως ο βιώσιμος τουρισμός, οι μεταφορικές υποδομές, οι αστικές λειτουργίες, βρίσκουν εύκολα απαντήσεις και λύσεις. Σε κάθε πάντως τομεακή πολιτική η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με προτεραιοποίηση κατάλληλων φυσικών λύσεων (nature-based solutions), που έχουν μειωμένο κόστος αλλά πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής είναι αυτονόητη επιλογή.

Ο ρόλος της Κοινωνίας και της Πολιτείας

Είναι προφανές ότι η πράσινη καινοτομία συνδέεται με πολλά νέα διλήμματα και κοινωνικές αντιθέσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Νέα ερωτήματα μπαίνουν στη ζωή μας, όπως η χωροθέτηση των Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχέση με τα οικοσυστήματα και τη γεωργία, η χρήση των δευτερογενών καυσίμων, η αέρια ρύπανση, τα σοβαρά προβλήματα δυσοσμίας σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Βόλο, η κρίση των ιχθυο-αποθεμάτων, οι χημικές εισροές στη γεωργία, κλπ. Τα αυξανόμενα περιστατικά ρύπανσης και περιβαλλοντικών, πολεοδομικών και χωροταξικών παραβάσεων, η σύνδεση περιβάλλοντος και υγείας και η επιδείνωση των συνθηκών ζωής ενδιαφέρουν και ανησυχούν την ελληνική κοινωνία. Δεν πρέπει να υποτιμούμε την ανησυχία για την υγεία αλλά και για το άγνωστο, την αγάπη των πολιτών για το ελληνικό φυσικό περιβάλλον καθώς και την αδυναμία του δημόσιου τομέα να ανταποκριθεί σε αυτές τις αλλαγές, να ενσωματώσει νέες τεχνολογίες αλλά και να αποκτήσει τις απαραίτητες υποδομές. Η απαιτητική διαδρομή της πράσινης μετάβασης δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς ισχυρή Πολιτεία. Η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να συμβάλει και στην ενίσχυση της Δημοκρατίας. Για να ανταπεξέλθουν όμως στις απαιτήσεις της μετάβασης η πολιτεία, η αυτοδιοίκηση και η κοινωνία οφείλουν να αξιοποιήσουν καινοτόμα επιστημονικά εργαλεία, που μπορεί ακόμα να μην έχουν ενσωματωθεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα, καθώς και εργαλεία κοινωνικής διαβούλευσης και συν-αποφάσεων. Και εδώ η πολιτική οφείλει να αποδεχτεί τη συμμετοχή της κοινωνίας στις αποφάσεις. Για να ανταποκριθεί το ελληνικό δημόσιο χρειάζεται και στελέχωση και υποδομές στον τομέα του περιβάλλοντος. Καθυστερήσεις σε αυτή την υποχρέωση μπορεί να οδηγήσουν σε γενικευμένη ανησυχία και κοινωνικές εντάσεις. Και βέβαια είναι αδιανόητο εν μέσω πανδημίας να ξεπουλάει η κυβέρνηση τα ενεργειακά δίκτυα κοψοχρονιάς, γιατί είναι πολύτιμα εργαλεία για αυτή τη μετάβαση. Ο δημόσιος τομέας μπορεί να αποτελέσει τον μεγαλύτερο καταλύτη επενδύσεων της πράσινης οικονομίας εφόσον γίνει αποτελεσματικός. Και σε αυτό οφείλει να στοχεύει και το Ταμείο Ανάκαμψης.

17

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Ο οικολογικός μετασχηματισμός της οικονομίας απαιτεί σχέδιο και ισχυρή πολιτική βούληση

Ο

Του

Αλέξη Χαρίτση βουλευτή Μεσσηνίας και τομεάρχη Ανάπτυξης & Επενδύσεων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

///////////////////////////////////

18

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

ι κοινωνίες διεθνώς καλούνται να διαχειριστούν τέσσερις κοινές μεγάλες προκλήσεις. Την κλιματική κρίση, τη διεύρυνση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, την 4η Βιομηχανική Επανάσταση και πρόσφατα την πανδημία του Covid 19, η οποία ίσως να μην είναι η τελευταία πανδημική κρίση που αντιμετωπίζουμε. Αυτά τα ζητούμενα καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας σήμερα και οριοθετούν το κοινωνικοοικονομικό τοπίο της επόμενης μέρας. Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι οι προκλήσεις αυτές δεν αποτελούν διακριτές καταστάσεις, αλλά βρίσκονται σε συνεχή και οργανική αλληλεπίδραση. Όπως και ότι συνδέονται με το κυρίαρχο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο και την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και την κερδοσκοπική αντίληψη για το περιβάλλον. Μια ρεαλιστική απάντηση ως προς τη διαχείρισή τους πρέπει να εντάσσεται σε ένα συνολικό προοδευτικό σχέδιο οικολογικού και κοινωνικού μετασχηματισμού. Με λίγα λόγια, η ανάπτυξη οφείλει να είναι όχι μόνο πράσινη αλλά και δίκαιη. Στο κρίσιμο ερώτημα, με τι τρόπο θα μεταβούν οι οικονομίες προς ένα πράσινο μοντέλο ανάπτυξης, η Αριστερά και η Δεξιά δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Η Δεξιά εναποθέτει τις ελπίδες της σε μια πράσινη μετάβαση που θα σχεδιασθεί και θα υλοποιηθεί αποκλειστικά μέσω των αγορών. Αδιαφορώντας αν οι μηχανισμοί της τείνουν να αναπαράγουν και να επεκτείνουν τις υφιστάμενες κοινωνικοπολιτικές ανισότητες. Και παραβλέποντας ότι στο δίλημμα μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της κερδοφορίας οι επιχειρήσεις επιλέγουν το δεύτερο. Η Αριστερά επισημαίνει την αναγκαιότητα για έναν ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο του κράτους στην προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αλλά και για δημόσιες πολιτικές που προωθούν ενεργά την πράσινη ανάπτυξη. Με επένδυση σε υποδομές με περιβαλλοντικό πρόσημο, σε τομείς της έρευνας και της καινοτομίας που δεν επενδύει η αγορά και στην προετοιμασία και αξιοποίηση ενός ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης. Η εμπειρία του κορονοϊού εξάλλου, αποδεικνύει περίτρανα ότι σε περιόδους κρίσης είναι η δημόσια παρέμβαση και το ισχυρό κοινωνικό κράτος που μπορούν να διασφαλίσουν την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα. Όχι το «αόρατο χέρι» της αγοράς. Στον ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουμε ότι το σχέδιο για τον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα λίγων ειδικών, αλλά συλλογικής διαβούλευσης. Ως κυβέρνηση, μέσω των 16 Περιφερειακών Συνεδρίων για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, ενεργοποιήσαμε στην πράξη μηχανισμούς δημοκρατικού σχεδιασμού. Αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της πρωτοφανούς αυτής εμπειρίας, δρομολο-

γήσαμε στρατηγικές για τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας στους τομείς της ενέργειας, της ψηφιακής οικονομίας, των μεταφορών, της κυκλικής οικονομίας, του αγροδιατροφικού τομέα, του τουρισμού και της κλιματικής προσαρμογής. Οι προοδευτικές αυτές πολιτικές ενοποιήθηκαν και αποτυπώθηκαν στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική. Τον οδηγό μας για τη δίκαιη και πράσινη ανάπτυξη. Το σχέδιο μας για την μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, έχει ως άξονες την κλιματική δικαιοσύνη, την κοινωνική συμμετοχή, την προστασία των ευάλωτων πολιτών και την ενεργή στήριξη των γεωγραφικών περιοχών που προσαρμόζονται με πιο αργούς ρυθμούς. Θεωρεί την πρόσβαση στην ενέργεια καθολικό αγαθό και αναδεικνύει ένα νέο ενεργειακό πρότυπο που στηρίζεται κατά προτεραιότητα στις ΑΠΕ, εξασφαλίζοντας την ομαλή και ισόρροπη μετάβαση των περιφερειών που θα θιγούν. Η επίτευξη των κλιματικών στόχων συμβαδίζει με τη διασφάλιση της σταθερότητας του ενεργειακού συστήματος, το οποίο αποτελεί αδιαπραγμάτευτα κοινωνική ιδιοκτησία. Σε αυτό το πλαίσιο θεσμοθετήσαμε τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς, ώστε φυσικά πρόσωπα, τοπικές περιφέρειες, δήμοι αλλά και μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις να επενδύουν από κοινού σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης, ενεργειακής αποδοτικότητας και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Την ίδια στιγμή πιστεύουμε ότι οι προοπτικές του πράσινου μετασχηματισμού ανοίγουν δρόμους για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και την τεχνολογική και καινοτομική αναβάθμισή της. Ένα γενναίο πρόγραμμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων πρέπει να κατευθυνθεί στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα ιδίως στα κτίρια και στο σύστημα μεταφορών, όπου ο εξηλεκτρισμός αποτελεί μονόδρομο. Η βιομηχανική πολιτική καλείται να συμβάλλει στον πράσινο μετασχηματισμό. Με σημαντική στήριξη κλάδων όπως η επεξεργασία σιδήρου, αλουμινίου και τσιμέντου, στους οποίους έχουμε ισχυρή παρουσία και αποτελούν διακριτό πόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική της πράσινης μετάβασης. Ενώ η κυκλική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει νέα πεδία ανάπτυξης για την ελληνική βιομηχανία. Η αγροτική ανάπτυξη πρέπει επίσης να ακολουθήσει ένα παραγωγικό και αναπτυξιακό πρότυπο με άξονες τη διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, την προστασία του περιβάλλοντος, του κλίματος και του τοπίου και την κοινωνική συνοχή της υπαίθρου.



Η βιωσιμότητα και η ενίσχυση των επιδόσεων της βιομηχανίας και τους αγροτικού τομέα θα στηριχθεί από την αντίστοιχή ενεργειακή πολιτική. Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ενεργειακής στρατηγικής, που πρέπει επίσης να συνδυάζει οικονομικά κριτήρια, μικρή εξάρτηση από μη ελεγχόμενους παράγοντες και την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ελλάδα παράγει σχεδόν το ένα τρίτο της ενέργειας από εναλλακτικές πηγές και μπορεί να αποτελέσει πρωτοπόρο χώρα στην μετάβαση για παραγωγή ενέργειας χωρίς ρύπους πετυχαίνοντας τους ευρωπαϊκούς στόχους για το 2030 (διπλασιασμός των ΑΠΕ) και το 2050 (μηδενικές εκπομπές άνθρακα). Ο τουρισμός είναι ένας ακόμη κλάδος που πρέπει να μετασχηματιστεί οικολογικά. Ο άναρχος τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκε ο τομέας τις προηγούμενες δεκαετίες, είχε ως συνέπεια τη σημαντική περιβαλλοντική υποβάθμιση, ενώ μακροπρόθεσμα υπονόμευσε την τουριστική προοπτική της χώρας με όρους ποιότητας. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο οικολογικός μετασχηματισμός της οικονομίας μας, με τη συμμετοχή της κοινωνίας, δεν είναι ένας ουτοπικός στόχος. Τα μέσα και οι βασικοί άξονες για την επίτευξή του έχουν ήδη σκιαγραφηθεί. Την ίδια στιγμή η χώρα μας διαθέτει τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση του. Αρκεί αυτά να χρησιμοποιηθούν προς την σωστή κατεύθυνση. Δύο σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ ως παρακαταθήκη, μπορούν να στηρίξουν την πράσινη ανάπτυξη. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα που ιδρύσαμε για τη χρηματοδότηση κρίσιμων υποδομών και στρατηγικών τομέων της οικονομίας και το Ταμείο Υποδομών για την υλοποίηση μικρών και μεσαίων έργων με έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της αστικής ανάπτυξης. Αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης, σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, απο-

Ο οικολογικός μετασχηματισμός της οικονομίας μας, με τη συμμετοχή της κοινωνίας, δεν είναι ένας ουτοπικός στόχος. Τα μέσα και οι βασικοί άξονες για την επίτευξή του έχουν ήδη σκιαγραφηθεί. Την ίδια στιγμή η χώρα μας διαθέτει τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίησή του. Αρκεί αυτά να χρησιμοποιηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση τελούν ιστορική ευκαιρία για την ανασυγκρότηση της οικονομίας μας στην κατεύθυνση της πράσινης και δίκαιης ανάπτυξης. Οφείλουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι οι κοινωνίες μας βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή. Οι αποφάσεις που θα λάβουμε τώρα θα καθορίσουν το δικό μας άμεσο μέλλον αλλά και την ποιότητα ζωής της επόμενης γενιά. Διαθέτουμε και την τεχνογνωσία και τα μέσα για αλλαγή πλεύσης προς μια κοινωνία που θα τους περιλαμβάνει όλους. Αυτό που απαιτείται είναι σχέδιο και ισχυρή πολιτική βούληση.

19

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Πράσινη Ανάπτυξη: Η απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση Μαζί με την αντιμετώπιση της πανδημίας και των ελληνοτουρκικών προκλήσεων, έχουμε την ιστορική υποχρέωση να ανταποκριθούμε υπεύθυνα στη μεγάλη αναπτυξιακή πρόκληση της σωστής αξιοποίησης των περίπου 72 δισ. ευρώ που θα εισρεύσουν στη χώρα τα επόμενα χρόνια, μετασχηματίζοντας το παραγωγικό μας υπόδειγμα, από ένα υπόδειγμα εξάρτησης και εισαγωγών έτοιμων προϊόντων από το εξωτερικό σε ένα υπόδειγμα απεξάρτησης και παραγωγής διεθνών ανταγωνιστικών προϊόντων. Βασικοί πυλώνες αυτής της εθνικής προσπάθειας πρέπει να είναι ταυτόχρονα η πράσινη ανάπτυξη και η κυκλική οι-

κονομία μαζί με τη μέγιστη δυνατή δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η οικονομία και η γνώση, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η καινοτομία και η εξωστρέφεια, να μας καθοδηγήσουν ώστε να διαμορφώσουμε ένα νέο εξωστρεφές, δίκαιο, πράσινο, έξυπνο υπόδειγμα που δικαιούται η πατρίδα μας, που δικαιούμαστε όλοι εμείς και τα παιδιά μας. Θερμά συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία της ειδικής έκδοσης του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ. Είναι πολύ σπουδαίο η δημοσιογραφική κοινότητα να αναδεικνύει αυτή την άλλη Ελλάδα, την Ελλάδα της δημιουργικότητας και της πράσινης ανάπτυξης που έχουμε ανάγκη.

Δήλωση του Αναπλ. Καθηγητή Πανεπιστημίου Πειραιά, πρ. υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννη Μανιάτη στον Ταχυδρόμο

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Α Greek Green Deal Πώς η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να είναι η απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση - Μια έρευνα της διαΝΕΟσις

Π

οια μπορεί να είναι η ελληνική συμβολή στην αποτροπή της κλιματικής κρίσης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal); Πώς θα μπορούσε η ελληνική οικονομία να μετασχηματιστεί σε μία ενδογενή κυκλική οικονομία με εξωστρεφή και ανταγω-

20

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

νιστικά χαρακτηριστικά; Η διαΝΕΟσις δημοσιεύει ένα νέο κείμενο πολιτικής του Αναπλ. Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και πρ. υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννη Μανιάτη, στο οποίο προτείνονται 10 συγκεκριμένα Επιχειρησιακά Σχέδια μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Για κάθε ένα από τα επιχειρησιακά σχέδια υπάρχει εκτίμηση κόστους, πρόταση υλοποίησης και εκτίμηση δημιουργούμενων θέσεων εργασίας. Ο κεντρικός στόχος της πρότασης είναι η διαμόρφωση ενός νέου αειφόρου αναπτυξιακού υποδείγματος, που θα παράγει διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες εντάσεως γνώσης και καινοτομίας, θα μειώνει τις κοινωνικές και χωρικές ανισότητες και θα δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Ο Αναπλ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και πρ. υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης προλογίζοντας το πολιτικό κείμενό του αναφέρει: Το παρόν κείμενο πολιτικής φιλοδοξεί, στο πλαίσιο των στρατηγικών του European Green Deal για την αποτροπή

της κλιματικής κρίσης, να προσδιορίσει την ελληνική συμβολή, με βασικά Επιχειρησιακά Σχέδια μεταρρυθμίσεων κι επενδύσεων. Απώτερος στόχος είναι η εθνική οικονομία να μετασχηματιστεί σε μια ενδογενή κυκλική οικονομία, με εξωστρεφή και καινοτόμα παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, νέες θέσεις εργασίας και ισχυρό κοινωνικό κράτος, με την αξιοποίηση των συνολικά αναμενόμενων €72 δισ. των ευρωπαϊκών ταμείων -τα οποία σημειωτέον με την αξιοποίηση και των ιδιωτικών επενδύσεων μέσω ΣΔΙΤ μπορεί να ξεπεράσουν τα €110 δισ. Τα 10 Επιχειρησιακά Σχέδια, τα οποία αφορούν από την εξοικονόμηση ενέργειας έως και την εκμετάλλευση των ορυκτών πρώτων υλών και από την ευφυή γεωργία έως την αξιοποίηση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, συμβάλλουν στο νέο αειφορικό παραγωγικό υπόδειγμα. Για κάθε Επιχειρησιακό Σχέδιο υπάρχει εκτίμηση κόστους, πρόταση για μεθοδολογία υλοποίησής του και εκτίμηση των δημιουργούμενων θέσεων εργασίας. Η διαμόρφωση του ελληνικού σχεδίου Green Deal θα απαιτήσει: α) την πλήρη αναδιοργάνωση του τρόπου λειτουργίας του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα (κεντρικό κράτος, περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση), β) βασικές παρεμβάσεις στις εθνικές ενεργειακές πολιτικές, γ) την ολοκληρωμένη πολεοδομική ανασυγκρότηση της χώρας στο πλαίσιο των «Έξυπνων - Όμορφων – Βιώσιμων Πόλεων», δ) τον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, ε) την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον, στ) τη στήριξη της ναυτιλίας και ιδιαίτερα αυτής των μικρών αποστάσεων, ζ) την ανάδειξη των μεγάλων προοπτικών αειφόρου ανάπτυξης για

πάνω από το 27% του εθνικού χερσαίου χώρου που καταλαμβάνουν οι περιοχές Natura 2000 και τέλος, η) τη διαμόρφωση ενός παγκόσμια πρότυπου δικτύου μικρών πράσινων νησιωτικών παραδείσων, μέσα από την (πράσινη) ενεργειακή αυτονομία και αειφόρο αναπτυξιακή ανάδειξη των 10-15 Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών της χώρας. Τομείς παρέμβασης των 10 Επιχειρησιακών Σχεδίων: Μεταρρύθμιση του κράτους σε ένα αποκεντρωμένο ψηφιακό κράτος - στρατηγείο, project manager και ρυθμιστή των αγορών και των δημόσιων υποδομών, που θα λειτουργεί ως εμβρυουλκός δημιουργίας ιδιωτικών θέσεων εργασίας, θα αξιολογείται και θα αξιολογεί τα πάντα και θα επιβραβεύει, ή θα διορθώνει, θα θεσμοθετεί και θα χρησιμοποιεί Μητρώα Πιστοποιημένων Ιδιωτών Συνεργατών. Κατά προτεραιότητα θα στηρίζεται σε Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για τις δημόσιες υποδομές, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας κάθε αναπτυξιακού σχεδιασμού. Στην ανάλυσή μας χρησιμοποιούνται δύο παραδείγματα δημόσιου reengineering, από συγκεκριμένες δράσεις στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών, με συνολικό εκτιμώμενο όφελος για το σύνολο του δημόσιου τομέα στο ύψος του €1 δισ./χρόνο. Ο τομέας της Ενέργειας αποτελεί βασικό υπόβαθρο των αναλύσεων. Με γνωστούς τους εθνικούς στόχους, έτσι όπως καταγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δίνεται αρχικά έμφαση στους δύο σημαντικούς πολιτικούς και κοινωνικούς συντελεστές της: (1) την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, που πλήττει πάνω από 54.000.000 Ευρωπαίους πολίτες και 700.000 ελληνικές οικογένειες και (2) την ανάδειξη της σπουδαιότητας της αποκεντρωμένης ενεργειακής δημοκρατίας, με αξιοποίηση της ψηφιακής επανάστασης μέσα από τη δράση των αυτο-παραγωγών-καταναλωτών (prosumers: producers + consumers). Η ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της αποθήκευσής τους, η εξοικονόμηση ενέργειας (αφού «η φθηνότερη ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώθηκε ποτέ»), τα έξυπνα δίκτυα, η ηλεκτροκίνηση, η απολιγνιτοποίηση, οι έρευνες υδρογονανθράκων και η υλοποίηση των διεθνών αγωγών φυσικού αερίου, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών, αποτελούν μέρος της εθνικής ενεργειακής στρατηγικής που από την περίοδο 2011-2014 διαμορφώθηκε ως μια εξωστρεφής, φιλόδοξη, αειφορική, καινοτόμος πολιτική ανταπόκρισης, τόσο στις ανάγκες γεωστρατηγικής αναβάθμισης της χώρας, όσο και στον σύγχρονο ρόλο μιας ενεργειακής αγοράς που διεθνοποιείται, γίνεται ανταγωνιστική και ενσωματώνει όλες τις αρχές της ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης (Energy Union). Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί τον μεγάλο συντελεστή υλοποίησης των εθνικών και ευρωπαϊκών κλιματικών στόχων, με συμβολή 44% στο σύνολο όλων των δράσεων μείωσης των αερίων θερμοκηπίου. Το εξαιρετικά πετυχημένο ελληνικό πρόγραμμα της περιόδου 2011-14 «Εξοικονομώ κατ' Οίκον», το οποίο είχε αξιολογηθεί ως το δεύτερο καλύτερο της Ε.Ε., συνεχίζει να είναι το πρότυπο πρόγραμμα αναβάθμισης του κτηριακού αποθέματος της χώρας. Ως νέο «Εξοικονομώ - Αυτονομώ», προκειμένου να υλοποιηθούν οι φιλόδοξοι εθνικοί κλιματολογικοί στόχοι, πρέπει να φτάσει ετησίως τις ενεργειακές αναβαθμίσεις 120. 000 κατοικιών, με € 1,4 δισ. επενδύσεις και δημιουργία 40. 000 //////////////////////////////////////////// θέσεων εργασίας.

➠ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 22

21

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Το γεγονός ότι η εξοικονόμηση είναι ο κορυφαίος τομέας επενδύσεων, που δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις εργασίας (έως και 40 θέσεις εργασίας για κάθε €1 εκατ., σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ενέργειας - ΙΕΑ), με το 7075% των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών να παράγεται από ελληνικές επιχειρήσεις, πρέπει να ωθήσει την Πολιτεία να μεγιστοποιήσει τις διατιθέμενες επενδύσεις. Ένα νέο πρόγραμμα που θα μπορούσε να προταθεί, με αξιοποίηση διεθνών διαγωνισμών ΣΔΙΤ, είναι το «Εξοικονομώ Υγείας-Πρόνοιας», που θα στηρίξει διαχρονικά το ΕΣΥ, με εξοικονόμηση € 50.000. 000 / χρόνο. Σε όλα τα προγράμματα εξοικονόμησης, συνυπάρχει η εγκατάσταση αποκεντρωμένων ΑΠΕ και μηχανισμών αποθήκευσης (μπαταρίες), ώστε συνολικά με αξιοποίηση των αρχών Artificial Intelligence, Big Data, Blockchain, Smart Grids, να δημιουργούνται ενεργειακά αυτόνομες μονάδες, με σημαντικές μειώσεις καταναλώσεων και αξιοποίηση ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Οι έξυπνες, όμορφες, βιώσιμες πόλεις είναι το αύριο του ελληνικού αστικού περιβάλλοντος, που με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και τη δρομολόγηση μιας νέας «Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης του 21ου Αιώνα - ΕΠΑ21», θα διαμορφώσουν την Ελλάδα των έξυπνων και ανθεκτικών (resilient) πόλεων, με λύσεις για καλύτερη διοίκηση και αποτελεσματικότερη τοπική δημοκρατία, φιλικότερη καθημερινότητα σε κυκλοφορία και ενημέρωση, περιβαλλοντική και ενεργειακή αναβάθμιση και αποτελεσματικότερη πολιτική προστασία. Η έξυπνη πόλη, είναι η πόλη που αισθάνεται· η αισθητική και δημοκρατική λειτουργία της δεν είναι πια ουτοπία της τέχνης και της πολιτικής. Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, η ψηφιοποίηση των θεσμικών γραμμών δόμησης και αξιοποίησης, τα Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων στα κέντρα των πόλεων, η αξιοποίηση και αισθητική αναβάθμιση των πολλών διατηρητέων εγκαταλελειμμένων κτηρίων αποτελούν άξονες προτεραιοτήτων για την εφαρμογή μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής «για πόλεις που γεννήθηκαν από τους ανθρώπους, γερνούν με τους ανθρώπους και αναγεννούνται από τους ανθρώπους», για ελληνικές πόλεις στις οποίες παράγεται σχεδόν το 60% του ΑΕΠ. Ο ενεργειακός τομέας της θέρμανσης-ψύξης, παρά το γεγονός ότι απορροφά το 48-52% της παγκόσμιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας, υστερεί δραματικά σε εφαρμογές ΑΠΕ (μόλις το 2,5% στην Ε.Ε.). Η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης από ηλιακούς θερμοσίφωνες είναι μια σημαντική εθνική προτεραιότητα, αφού 22 δυναμικές ελληνικές εταιρείες βρίσκονται στην παγκόσμια πρωτοπορία, εξάγοντας το 50% της παραγωγής τους και απασχολώντας 3.500 εργαζόμενους. Από πλευράς αερίων του θερμοκηπίου, σημειώνεται ότι ένας ηλιακός θερμοσίφωνας μιας τετραμελούς οικογένειας μειώνει κατά 1.700kgr/έτος τις εκπομπές CO2, ενώ ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο κατά 1.400kgr/ έτος. Η εφαρμογή ειδικών φορολογικών κινήτρων για εγκατάσταση θερμικών ηλιακών συστημάτων σε όλα τα κτήρια της χώρας (επαγγελματικά, δημόσια, κατοικίες) πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα. Η γεωργία-κτηνοτροφία προκαλεί το 25% των παγκόσμιων αέριων ρύπων, ενώ στην Ε.Ε. το 71% των αγροτικών εκτάσεων χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών. Στην Ελ//////////////////////////////////////////// λάδα, με το 85% του συνολικά καταναλισκόμενου νερού να GREENER / χρησιμοποιείται στη γεωργία ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

22

και με την ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η εφαρμογή ευφυούς γεωργίας στο νερό, την ενέργεια και τις ψηφιακές εφαρμογές αποτελεί τη μοναδική προοπτική ο τομέας να πολλαπλασιάσει τη συμβολή του στο ΑΕΠ, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να αυξήσει το εισόδημα των επαγγελματιών αγροτών. Με την εφαρμογή της αρχής του ευρωπαϊκού Green Deal «Από το Χωράφι στο Πιάτο – From Farm to Fork» και με αξιοποίηση έξυπνων και αειφορικών μεθόδων χρήσης νερού (μείωση κατά 80%), εγκατάσταση αποκεντρωμένων ΑΠΕ για σημαντική μείωση του κόστους ενέργειας (έως 60%) και χρήση ευρυζωνικών δικτύων, τεχνολογιών τηλεπισκόπησης, Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών G.I.S., Τεχνητής Νοημοσύνης και Διαδικτύου Αντικειμένων, μπορεί ο ελληνικός πρωτογενής τομέας να ακολουθήσει τα παραδείγματα της Ολλανδίας και του Ισραήλ, με τουλάχιστον υπερδιπλασιασμό της παραγωγικότητας και πρωτοπορία στην ποιότητα και βιολογική καθαρότητα προϊόντων. Η Ελλάδα είναι πλούσια σε ορυκτές πρώτες ύλες (η μεταλλευτική αξία των οποίων υπολογίζεται στα €80 δισ.), πολλές από τις οποίες είναι απαραίτητες για τις προηγμένες τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ηλεκτροκίνησης, Πληροφορικής και Επικοινωνιών (αλουμίνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκός, κ.ά.). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), ο κλάδος, με εξαγωγές στο 75% της παραγωγής του, μπορεί τα επόμενα χρόνια να διπλασιάσει τη συμβολή του στο ΑΕΠ (από 3,4% που είναι σήμερα, στο 7%) και τις θέσεις εργασίας (από 100.000 άμεσες και έμμεσες που είναι σήμερα, σε 200.000). Αρνητικά υφιστάμενα σημεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι το υψηλό ενεργειακό κόστος, η απουσία Χωροταξικού Σχεδίου (που είχε δρομολογηθεί από το 2014) και η απουσία εθνικού πλαισίου στήριξης, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ναυτιλία και ιδιαίτερα η ναυτιλία μικρών αποστάσεων (που μέρος της είναι και η ακτοπλοΐα), με τα 920 πλοία της, μπορεί να υποστηριχθεί ώστε να μετατραπεί σε ένα πράσινο μέσο θαλάσσιας μεταφοράς εμπορευμάτων και επιβατών. Ταυτόχρονα, μέσα από τον εκσυγχρονισμό της, θα μπορούσε να αναζωογονήσει την εθνική ναυπηγική βιομηχανία, σε συνδυασμό με ειδικά κίνητρα ενίσχυσης πανεπιστημίων και ναυτικών τεχνικών λυκείων, για αύξηση της απασχόλησης Ελλήνων ναυτικών στην ελληνόκτητη ναυτιλία. Οι προστατευόμενες περιοχές Natura 2000, που καταλαμβάνουν το 27,3% της χερσαίας έκτασης της χώρας, αν αξιοποιηθούν με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της εθνικής χλωρίδας με τα 1.200 ενδημικά είδη και υποείδη στην παγκόσμια αγορά καλλυντικών, ειδών διατροφής και εκχυλισμάτων, με αξιοποίηση βέλτιστων ευρωπαϊκών τεχνικών μπορούν να συνεισφέρουν κάθε χρόνο έσοδα €2 δισ. και δημιουργία 15.000 θέσεων εργασίας. Περίπου 10-15 μικρά μη διασυνδεδεμένα (ηλεκτρικά) νησιά έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο ΣΔΙΤ «Ενεργειακά Αυτόνομη και Πράσινη Νησιωτική Ελλάδα», στα οποία με εγκαταστάσεις αποκεντρωμένων ΑΠΕ, σε συνδυασμό με μπαταρίες και έξυπνα ενεργειακά συστήματα, ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και μονάδες αφαλάτωσης, μπορεί να δημιουργηθεί το πρώτο σε παγκόσμιο επίπεδο Δίκτυο Αυτόνομων Πράσινων Νησιών, //////////////////////////////////////////// με επιπλέον εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις σε ζητήματα εθνικής GREENER / πολιτικής στο Αιγαίο. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

23

Πράσινη ανάπτυξη και ελληνικές επιχειρήσεις

Της

Ελένης Κολιοπούλου, Πρόεδρου Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος

///////////////////////////////////

24

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ



Η

νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία - European GreenDeal, έχει ήδη θέσει ένα πλαίσιο για τον μετασχηματισμό της οικονομίας. Η κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν είναι μονοδιάστατη, αλλά προέρχεται από την εσωστρέφεια της οικονομίας, τα προβλήματα που έρχονται από το παρελθόν, την επιβάρυνση από την πανδημία και την αργοπορία των ελληνικών επιχειρήσεων να κατευθυνθούν σε πράσινες λύσεις. Ως εκ τούτου, το πλάνο για βιώσιμη ανάκαμψη καθίσταται σημαντικότερο σήμερα από ποτέ για την Ελλάδα. Η στρατηγική χρηματοδότησης της Ευρώπης, επιταχύνει την ανάγκη προσαρμογής στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας: τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν θετικά την πράσινη ανάπτυξη. Δεν βλέπουν μόνο την επιβολή κόστους για την επίτευξη αναγκαίου στόχου, αλλά και ευκαιρίες για νέα προϊόντα, νέες αγορές, καινοτομία. Για την Ελλάδα, τα επόμενα χρόνια προσφέρουν μία μοναδική ευκαιρία να μετασχηματίσουμε την οικονομία μας, υιοθετώντας την πράσινη ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την ψηφιακή επανάσταση. Η χώρα μας έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε πολλούς επιμέρους τομείς, το ευρωπαϊκό πλαίσιο στηρίζει, οι πόροι προσφέρονται. Οι νέες προκλήσεις, συνοδεύονται από σημαντικούς πόρους που θα διατεθούν για να καλύψουν βασικά ζητήματα όπως την απεξάρτηση από τον άνθρακα, την αύξηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, την βελτίωση στη διαχείριση αποβλήτων, την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και υποδομών, την προώθηση της ηλεκτροκίνησης, την προστασία της φύσης και την κυκλική οικονομία. Η αποτελεσματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων που αναλογούν στην Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, καθώς και τα ιδιωτικά κεφάλαια που θα επενδυθούν, αποτελεί ευκαιρία για τον μετασχηματισμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Το ερώτημα πλέον αφορά στην ταχύτητα και στην αποτελεσματικότητα απορρόφησης των πόρων αυτών. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο για την χώρα μας, με το πολυετές παρελθόν κρίσης και οικονομικής ύφεσης, με τις παραμένουσες πρακτικές δυσκολίες εφαρμογής αλλά και εκσυγχρονισμού του νομοθετικού πλαισίου. Πρέπει να μειωθούν οι χρόνοι υλοποίησης των έργων, να ενισχυθεί το κλίμα εμπιστοσύνης επενδυτών-κράτους-κοινωνίας, ώστε να υλοποιηθούν οι τρέχουσες επενδύσεις και να προκληθούν νέες. Το ζητούμενο είναι να επιταχυνθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και ταυτόχρονα όμως να διασφαλιστούν αφενός η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής και αφετέρου η διαθεσιμότητα επαρκούς ενέργειας σε ανταγωνιστικό κόστος για όλους.

Βιώσιμη Ανάπτυξη, σημαίνει ισόρροπη ανάπτυξη με βάση τρεις πυλώνες: Την οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία. Μακροπρόθεσμα, κάθε προσπάθεια ανάπτυξης που αγνοεί έναν από τους τρεις αυτούς πυλώνες είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο για την αλλαγή. Είναι αυτές που έχουν τη βούληση αλλά και τις δεξιότητες για να πρωτοστατήσουν Η Ευρώπη πρωτοπορεί σε όλους τους τομείς της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, παρά την μικρή συνεισφορά της στο παγκόσμιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αν και οι άλλες μεγάλες οικονομίες δεν ακολουθήσουν, δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι του Παρισιού, ενώ παράλληλα το κόστος για τις ευρωπαϊκές, και κατ’ επέκταση για τις ελληνικές επιχειρήσεις, θα αυξάνεται. Ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο ναδημιουργηθεί επαρκές πλέγμα προστασίας της ανταγωνιστικότητας. Βιώσιμη Ανάπτυξη, σημαίνει ισόρροπη ανάπτυξη με βάση τρεις πυλώνες: Την οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία. Μακροπρόθεσμα, κάθε προσπάθεια ανάπτυξης που αγνοεί έναν από τους τρεις αυτούς πυλώνες είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο για την αλλαγή. Είναι αυτές που έχουν τη βούληση αλλά και τις δεξιότητες για να πρωτοστατήσουν. Όλο και περισσότερες αναθεωρούν τις στρατηγικές τους και τις οργανωτικές τους δομές και αυτοδεσμεύονται στη βιώσιμη ανάπτυξη, στον απολογισμό της δράσης τους προς την κοινωνία, στη συστηματική μέτρηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων τους και στην ενσωμάτωση αυτών των επιπτώσεων στα οικονομικά τους μεγέθη. Οι επιχειρήσεις επιθυμούν μια τέτοια μετάβαση γιατί αντιλαμβάνονται το επίπεδο της πρόκλησης, αλλά και της ευκαιρίας.. Με τον τρόπο αυτό υποδεικνύουν την επιλογή της βιωσιμότητας και στους υπόλοιπους κοινωνικούς εταίρους (κυβερνήσεις, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, κοινωνία των πολιτών). Από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε να ενθαρρύνουμε τις επιχειρήσεις που θέλουν, μπορούν και πρέπει να στηρίξουν την προσπάθεια για την επίτευξη του στόχου της Βιώσιμης Ανάπτυξης στη χώρα μας. Την επιλογή της ανάπτυξης που στηρίζεται στους άξονες της εξωστρέφειας, της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας, για μια παραγωγική οικονομία με σεβασμό στο περιβάλλον, που θα οδηγήσει σε νέες θέσεις εργασίας και μια συνεκτική κοινωνία.

Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης είναι πολιτικό και ηθικό ζήτημα Υπογράμμισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου στο διαδικτυακό συνέδριο της WWF Hellas

Η

καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης συνδέεται άρρηκτα με το δίκαιο και αποτελεί πάνω απ’ όλα ζήτημα κοινωνικής και συλλογικής ευθύνης», ήταν το μήνυμα της Προέδρου της Δημοκρατίας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου στον χαιρετισμό της, στο διεθνές διαδικτυακό συνέδριο που διοργάνωσε το WWF Ελλάς και το περιοδικό Νόμος και Φύση, στις 6 Νοεμβρίου 2020. Το συνέδριο με θέμα «Το Περιβαλλοντικό Δίκαιο αντιμέτωπο με την περιβαλλοντική κρίση» διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας.

«

26

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό επισήμαναν την ανάγκη επείγουσας δράσης, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και της απώλειας βιοποικιλότητας είναι δραματικές. Στον χαιρετισμό της στο συνέδριο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μεταξύ άλλων, ανέφερε: Είναι πλέον κοινός τόπος ότι η κλιματική αλλαγή ή, ορθότερα, η κλιματική κρίση, επηρεάζει, περισσότερο ή λιγότερο, κάθε χώρα σε κάθε ήπειρο. Διαταράσσει τις εθνικές οικονομίες και έχει σημαντικές επιπτώσεις, που δεν αφορούν μόνο το παρόν αλλά, όπως γνωρίζουμε, και το μέλλον μας, ιδίως των επόμενων γενεών.

Η πλειονότητα των πρόσφατων μελετών έχει δείξει ότι οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στους φυσικούς κλιματικούς παράγοντες δεν μπορούν, από μόνες τους, να εξηγήσουν την αύξηση στη θερμοκρασία του πλανήτη τα τελευταία 50 χρόνια. Αντιθέτως, όταν στα μοντέλα αυτά περιλαμβάνονται οι ανθρωπογενείς κλιματικοί παράγοντες, όπως είναι τα «αέρια του θερμοκηπίου», τότε αποτυπώνεται πλήρως η αύξηση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες -κυρίως αυτές που εξαρτώνται από την καύση ορυκτών καυσίμων- έχουν προκαλέσει αύξηση των ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων «αερίων του θερμοκηπίου», η οποία έχει οδηγήσει με τη σειρά της στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης πλήττονται όλο και πιο συχνά από κύματα καύσωνα, δασικές πυρκαγιές και ξηρασίες. Η Μεσόγειος, ειδικότερα, υφίσταται εδώ και καιρό σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις και ήδη αντιμετωπίζει τις παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες θα γίνονται όλο και πιο έντονες στο άμεσο μέλλον. Τέτοιες παρενέργειες συνιστούν η ερημοποίηση και υποβάθμιση του εδάφους, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας η, αύξηση της διάρκειας και της έντασης της ξηρασίας, οι απώλειες στη γεωργική και δασική παραγωγή, ο αυξημένος κίνδυνος διάβρωσης των ακτών. Χάρη στην επιστημονική εξέλιξη στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης, υπάρχουν «κλιμακωτές» λύσεις που επιτρέπουν στις χώρες να μεταπηδήσουν σταδιακά σε πιο καθαρές και προσαρμοστικές οικονομίες. Η πρόσφατη Συμφωνία του Παρισιού για

“ Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Σε διεθνές επίπεδο, αναδεικνύεται η έννοια της κλιματικής δικαιοσύνης, η οποία αντιμετωπίζει την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος ως πολιτικό και ηθικό ζήτημα και όχι απλώς ως αυστηρά περιβαλλοντικό. Η κλιματική δικαιοσύνη δεν έχει βρει ακόμη την αποτύπωσή της σε νομικώς δεσμευτικά κείμενα και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να δικαιολογήσει την προσφυγή των ενδιαφερομένων στη δικαιοσύνη

”

την κλιματική αλλαγή θέτει, ως νομικά δεσμευτικό κείμενο, το περίγραμμα των σχετικών υποχρεώσεων που έχουν αναλάβει τα κράτη. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες μετά την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Σκοπός της είναι η Ευρώπη να καταστεί κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050, χάρη στον σχεδιασμό μιας νέας αναπτυξιακής πολιτικής, η οποία θα δώσει ώθηση στην οικονομία μέσω της πράσινης τεχνολογίας, θα δημιουργήσει βιώσιμη βιομηχανία και μεταφορές και θα μειώσει τη μόλυνση. Στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης το 2020, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula Von der Leyen αποκάλυψε ότι η Επιτροπή επιταχύνει τον προγραμματισμό της, προτείνοντας φιλόδοξα σχέδια, τα οποία θα εγγυηθούν τη γρήγορη προσαρμογή στις ανάγκες της κλιματικής αλλαγής και στους στόχους που έχει θέσει η Συμφωνία του Παρισιού. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η πρόταση της Επιτροπής για το πρόγραμμα Next Generation EU και η κατάθεση ενός αναβαπτισμένου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού, ο οποίος θεωρείται ιστορικός και ως το πιο φιλόδοξο πακέτο στήριξης της οικονομίας στην ιστορία της Ένωσης. Σε διεθνές επίπεδο, αναδεικνύεται η έννοια της κλιματικής δικαιοσύνης, η οποία αντιμετωπίζει την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος ως πολιτικό και ηθικό ζήτημα και όχι απλώς ως αυστηρά περιβαλλοντικό. Η κλιματική δικαιοσύνη δεν έχει βρει ακόμη την αποτύπωσή της σε νομικώς δεσμευτικά κείμενα και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να δικαιολογήσει την προσφυγή των ενδιαφερομένων στη δικαιοσύνη.

Στην Ελλάδα, η βιώσιμη ή αειφόρος ανάπτυξη αποτελεί αρχή που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμά μας. Παράλληλα, όλες οι θεμελιώδεις αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος, όπως η αρχή της προφύλαξης, της πρόληψης και της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή, αποτελούν κανόνες, ενίοτε αυξημένης τυπικής ισχύος, που έχει στη διάθεσή του ο δικαστής προκειμένου να κρίνει αν συγκεκριμένη δράση του Κράτους σε σχέση με την κλιματική αλλαγή ή η παράλειψή του να δράσει για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου θίγει ή όχι το περιβάλλον. Θα κρίνει, επίσης, ο δικαστής, αν πρέπει να διατάξει τους αρμόδιους κρατικούς φορείς να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες και αν αυτοί που έχουν υποστεί την σχετική υλική ή ηθική βλάβη πρέπει να αποζημιωθούν. Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του 5ου Τμήματος, στο οποίο θήτευσα επί μακρόν, υπήρξε ρηξικέλευθη και προοδευτική σε μια σειρά από ζητήματα που συνδέονται με την κλιματική κρίση: την προστασία των οικοσυστημάτων, ιδιαίτερα των δασικών και υδάτινων, την αυθαίρετη δόμηση, την περιβαλλοντική πληροφόρηση, την κατανομή των ρύπων, καθώς και τα περιβαλλοντικά ζητήματα για διάφορες μορφές ενέργειας. Έχει κριθεί επίσης ότι η προστασία του κλίματος αποτελεί περιβαλλοντική και ενεργειακή προτεραιότητα υψίστης σημασίας για τη χώρα και στο πλαίσιο αυτό πρέπει να επιδιωχθεί η επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από την άλλη, έχουμε υπάρξει, δυστυχώς αρκετά συχνά, μάρτυρες της σύγκρουσης μεταξύ της «αυθαίρετης» πραγματικότητας και της αρχής της νομιμότητας, η οποία συχνά πλήττει το Κράτος Δικαίου. Δεν πρόκειται, ωστόσο, στην ουσία για πρόβλημα που αφορά μόνο την υπεράσπιση συνταγματικών αρχών, αλλά για τη διαφύλαξη της ευημερίας, αν όχι της επιβίωσής μας. Η αντιμετώπιση μιας σειράς ζητημάτων, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, η προστασία των δασών, η απολιγνιτοποίηση και η έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καθίσταται ζωτικής σημασίας για το μέλλον της χώρας μας και των επόμενων γενεών. Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης συνδέεται συνεπώς άρρηκτα με το δίκαιο: με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα ληφθούν, την προσήλωση της Διοίκησης στην αποτελεσματική εφαρμογή των στόχων που έχουν ταχθεί, καθώς και με τις παρεμβάσεις του δικαστή. Αλλά πάνω απ’ όλα, είναι και ένα ζήτημα κοινωνικής και συλλογικής ευθύνης. Μέσα από τις θεσμοθετημένες οδούς διαβούλευσης και συμμετοχής των πολιτών, καθώς και φυσικά την πολύπλευρη και συστηματική ενημέρωση και πληροφόρηση του κοινού, είναι δυνατόν να επιτευχθεί η απαραίτητη ενεργοποίηση του κόσμου για το ζωτικό αυτό θέμα, το οποίο αφορά όλους μας. Γιατί αν κάθε απόπειρα αντιμετώπισης της κρίσης, στη βάση της διασφάλισης του γενικού συμφέροντος, συναντά απέναντί της την τοπική κοινωνία ή ομάδες συμφερόντων, που αντιμάχονται ιδιοτελώς κάθε αλλαγή του status quo, τότε είναι πολύ δύσκολο να γίνουν σημαντικά βήματα προόδου. Στην κατεύθυνση αυτή, στη Γαλλία, για παράδειγμα, η δημιουργία της Συνέλευσης των Πολιτών για το Κλίμα συνιστά μια πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία, η οποία στόχο ακριβώς έχει να τονώσει το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των πολιτών καθιστώντας τους συν-νομοθέτες, συνοδοιπό//////////////////////////////////////////// ρους και, τελικά, συμμάχους στη μάχη κατά της κλιματικής GREENER / αλλαγής. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

27

H Τράπεζα Πειραιώς δεσμεύεται έμπρακτα για την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας

Η

προσαρμογή και μετάβαση των οικονομιών τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο, σε μια μακροχρόνια σταθερή πορεία Βιώσιμης Ανάπτυξηςαποτελεί σήμερα, την πλέον επιτακτική προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο. Η Βιώσιμη Οικονομία με απλά λόγια στοχεύει στο καλύτερο δυνατόν οικονομικό αποτέλεσμα, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το φυσικό περιβάλλον αλλά απαιτεί μεγάλες αναδιαρθρώσεις και αλλαγές που θα επηρεάσουν όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Βασικός πυλώνας αυτών των αλλαγών είναι το τραπεζικό σύστημα καθώς μέσα από τις αγορές και τις τράπεζες κατανέμονται οι χρηματοδοτικές ροές και τα κεφάλαια που υποστηρίζουν τις επενδύσεις και ευρύτερα την κίνηση των οικονομιών. Σήμερα οι τράπεζες σε παγκόσμιο επίπεδο δεσμεύονται σε ένα πλαίσιο λειτουργίας και στρατηγικής που συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Έτσι, οι τράπεζες παγκοσμίως υιοθετούν στη λειτουργία τους τα πρότυπα της Βιώσιμης Τραπεζικής δεσμευόμενες στις Αρχές Υπεύθυνης Τραπεζικής των Ηνωμένων Εθνών, στη διαμόρφωση των οποίων η Τράπεζα Πειραιώς συμμετείχε από την πρώτη στιγμή, μαζί με άλλες 29 τράπεζες από όλο τον κόσμο. Οι Αρχές αυτές συνδέουν τις δραστηριότητες των τραπεζών με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.

28

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Η Βιώσιμη Τραπεζική λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ξεκινά με τον καθορισμό των βασικών αναγκών της κοινωνίας που πρέπει να ικανοποιηθούν και στη συνέχεια δημιουργεί και προσφέρει χρηματοοικονομικές λύσεις για την κάλυψη αυτών των αναγκών με έναν τρόπο που προάγει την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική πρόοδο και αλληλεγγύη, τον πολιτισμό και τη διαφανή, υπεύθυνη επιχειρηματικότητα. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει θέσει τη Βιώσιμη Τραπεζική ως

Η Βιώσιμη Τραπεζική θα μπορούσαμε να πούμε ότι ξεκινά με τον καθορισμό των βασικών αναγκών της κοινωνίας που πρέπει να ικανοποιηθούν και στη συνέχεια δημιουργεί και προσφέρει χρηματοοικονομικές λύσεις για την κάλυψη αυτών των αναγκών με έναν τρόπο που προάγει την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική πρόοδο και αλληλεγγύη, τον πολιτισμό και τη διαφανή, υπεύθυνη επιχειρηματικότητα κεντρικό άξονα της λειτουργίας της σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων της. Είναι η πρώτη Τράπεζα στην Ελλάδα που ενσωματώνει κριτήρια ESG (Environmental, Social and Governance στα κριτήρια χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις, όπως ήταν η πρόσφατη χρηματοδότηση προς την ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, για επενδύσεις της εταιρείας ύψους 150 εκατ. ευρώ, σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, συνολικής ισχύος άνω των 120 MW.

Η ΒιΩΣιΜΗ τρΑΠΕΖιΚΗ ΣτΗν ΠρΑΞΗ Σκοπός της Τράπεζας Πειραιώς είναι η βιώσιμη τραπεζική να μετουσιωθεί σε ενέργειες ή προϊόντα και χρηματοοικονομικές λύσεις όπως για παράδειγμα χρηματοοικονομικά κίνητρα για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ακόμη και σε επίπεδο απλού ιδιώτη πέρα από τα μεγάλα έργα, για μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και την ενεργειακή αυτονομία σε κάθε είδους κτίριο, αλλά και σε λιγότερο προφανείς τομείς όπως η από- πλαστικοποίηση, η καλύτερη διαχείριση υδάτινων πόρων, η διαχείριση εκπομπών ρύπων στη βιομηχανία ή αλλού - αλλά και την ενίσχυση των πελατών μας για βιολογικές καλλιέργειες, ή την υιοθέτηση

πρακτικών ευφυούς Γεωργίας, καθώς η Τράπεζα Πειραιώς είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τον αγροδιατροφικό τομέα. Σε αυτό το κομμάτι η Τράπεζα Πειραιώς πρωτοπορεί με το sustainabilitylinkedloan με χαμηλότερη τιμολόγηση εφόσον δείκτες αειφορίας τηρούνται κατά τη διάρκεια του δανείου, το δάνειο μέσω leasing για αγορά ηλεκτρονικού αυτοκινήτου evlease, ειδικά δάνεια για φωτοβολταικά για αγρότες, δάνεια για ενεργειακή αυτονομία σε κτιριακές εγκαταστάσεις, καθώς και σειρά χρηματοδοτήσεων για τη μετάβαση από τα πλαστικά σε βιοδιασπώμενα προϊόντα με προνομιακή τιμολόγηση. Παρέχει επίσης επενδυτικά προϊόντα όπως τη διάθεση μέσω του privatebanking της Τράπεζας Πειραιώς αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν μόνο σε εταιρίες με κριτήρια ESG.

ΠρΟιόντΑ ΚΑι υΠΗρΕΣίΕΣ Μεταξύ των υπηρεσιών και των προιόντων που εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο αξίζει να αναφερθούν τα ακόλουθα: ● Η Τράπεζα Πειραιώς έχει ενταχθεί στο πιλοτικό πρόγραμμα "PrivateFinance for Energy Efficiency - PF4EE" μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB) και του προγράμματος LIFE της ΕΕ, με σκοπό τη χρηματοδότηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης. Η συμφωνία είναι η μοναδική στην Ελλάδα και η μεγαλύτερη στο πλαίσιο του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού προγράμματος σε όλη την Ευρώπη. Μέσω αυτού του χρηματοδοτικού εργαλείου, υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης με Μεσομακροπρόθεσμο επενδυτικό δάνειο με στόχο την: ● Ενεργειακή αναβάθμιση επαγγελματικών, βιομηχανικών και εμπορικών ακινήτων. ● Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης που αφορά στην παραγωγική διαδικασία βιοτεχνιών και βιομηχανιών, χωρίς να αυξάνεται σημαντικά η παραγωγική τους ικανότητα. ● Εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων για σκοπούς συμψηφισμού ενέργειας (netmetering). ● Ενεργειακή αναβάθμιση συστημάτων φωτισμού εξωτερικών χώρων. ● Χρηματοδότηση για ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα Η τράπεζα προσφέρει ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου με στόχο την προώθηση της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα. Πρόκειται για το ëvloan μέσω του οποίου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποκτήσουν ηλεκτροκίνητα επιβατηγά αυτοκίνητα, με ευνοϊκή τιμολόγηση και προνομιακούς όρους χορήγησης. Αντίστοιχα, η Πειραιώς Leasing παρέχει τη δυνατότητα απόκτησης ή χρήσης ηλεκτροκίνητου οχήματος με leasing (ëv-lease). ● Χρηματοδοτικές λύσεις για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στον αγροτικό τομέα Η Τράπεζα, προσφέρει μια νέα σειρά χρηματοδοτικών λύσεων για τους πελάτες της στον αγροτικό τομέα, που επενδύουν σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς αναγνωρίζοντας τις ευκαιρίες για βιώσιμες επενδύσεις με προστιθέμενη κοινωνική και περιβαλλοντική αξία. Η νέα σειρά προϊόντων έχει σχεδιαστεί με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες των αγροτών, που επιθυμούν να επενδύσουν σε νέους φωτοβολταϊκούς σταθμούς, για πώληση ηλεκτρικής ενέργειας ή για αυτοκατανάλωση (netmetering), καθώς και για εκείνους που επιθυμούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση υφιστάμενων φωτοβολταϊκών σταθμών. Με την υλοποίηση των επενδύσεων αυτών οι αγρότες μπορούν να //////////////////////////////////////////// δημιουργήσουν συμπληρωματικά εισοδήματα και να μειGREENER / ώσουν το κόστος παραγωγής τους. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

29

ΔΕΥΑΜΒ: Ο κύκλος του νερού Ενας πράσινος κύκλος που επιδέχεται μόνιμα βελτιωτικές δράσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στα ετήσια τεχνικά προγράμματα της επιχείρησης

Η

ΔΕΥΑΜΒ εξ αντικειμένου βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των δράσεων για μια διαφορετική, με χαρακτηριστικά κυκλικής, πράσινη ανάπτυξη. Η δραστηριότητα της δημοτικής επιχείρησης, αφορά στο σύνολο των παραμέτρων του κύκλου του νερού, δηλαδή την παραγωγή πόσιμου νερού, την μεταφορά και αποθήκευση στις δεξαμενές, την διανομή στους πολίτες και στις λοιπές εμποροβιομηχανικές δραστηριότητες, την συλλογή του χρησιμοποιημένου και άρα ρυπασμένου νερού (του λύματος), την μεταφορά του στις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων, την επεξεργασία του λύματος και τελικά την επιστροφή του στη φύση ως καθαρού νερού. Αυτός ο πράσινος κύκλος, επιδέχεται μόνιμα βελτιωτικές δράσεις, ποσοτικά και ποιοτικά και ακριβώς αυτές οι βελτιώσεις περιλαμβάνονται στα ετήσια τεχνικά προγράμματα της επιχείρησης. Συγκεκριμένα: Α) Στην παραγωγή του πόσιμου νερού, είναι αναγκαίο αφενός μεν να περιοριστεί το αποτύπωμα απόληψης νερού από την φύση και ιδιαίτερα να περιοριστεί ή και να εξαφανιστεί η άντληση πόσιμου νερού από γεωτρήσεις. Μέχρι σήμερα την τελευταία 5ετία, έχει περιοριστεί η άντληση κατά 3 εκατ. κυβικά μέτρα το χρόνο, ωστόσο αυτό δεν είναι επαρκές, καθώς η μακροχρόνια άντληση (όχι μόνο από την ΔΕΥΑΜΒ, της οποίας οι αντλήσεις είναι ένα μικρό κλάσμα των γεωργικών), οδηγεί στο επικίνδυνο φαινόμενο της υποβάθμισης του υπόγειου υδροφορέα και στην υφαλμύρωσή του. Η ΔΕΥΑΜΒ για να ανταποκριθεί στην ανάγκη περιορισμού της σπατάλης του φυσικού πόρου του πόσιμου νερού, προχωρεί στις ακόλουθες δράσεις:

30

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

● Αντικατάσταση 130 χιλιομέτρων δικτύου ύδρευσης, στο κέντρο του Βόλου και της Ν. Ιωνίας, με στόχο τον περιορισμό των αφανών διαρροών του δικτύου διανομής και την εξοικονόμηση 2,5 εκ. κυβικών μέτρων πόσιμου νερού. Επομένως η δράση αυτή περιορίζει τις απολήψεις από τη φύση κατά την αντίστοιχη ποσότητα νερού.

● Μεταφορά επιπλέον 7 εκ. κυβικών μέτρων πηγαίου νερού, από το Πήλιο. Επομένως η δράση αυτή εξαφανίζει τις αντλήσεις. Η κατάργηση των αντλήσεων και άρα της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, συντελεί στον περιορισμό του αποτυπώματος του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτή η αυτονόητη ωφέλεια για το περιβάλλον, συνδυαζόμενη με την κατασκευή τριών υδροηλεκτρικών σταθμών και άρα την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συντελεί επιπλέον στον περιορισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων. ● Οι δράσεις αυτές συμπληρωνόμενες από την γενικευμένη αυτοματοποίηση του εξωτερικού και εσωτερικού υδραγωγείου στο σύνολο του Δήμου Βόλου, την εγκατάσταση ευφυών μετρητών νερού τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ύδρευσης των οικισμών και την οριστική επίλυση των περιστασιακών προβλημάτων υδροδότησης, παρέχουν ένα καινούριο επίπεδο στη σχέση της ΔΕΥΑΜΒ με τον πολίτη, με αποτέλεσμα την συνειδητοποίηση της ανάγκης της προστασίας του φυσικού πόρου, μέσω της οικονομικής χρήσης του πόσιμου νερού από τον καταναλωτή. Β) Στην συλλογή του χρησιμοποιημένου νερού, είναι αναγκαίο να επεκταθεί χωρικά το δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων ώστε να περιορίζεται συνεχώς η υπεδάφια απόθεση των λυμάτων σε βόθρους, με προφανείς κινδύνους ρύπανσης του υπόγειου υδροφορέα. Ενώ στην επεξεργασία του λύματος είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης του επεξεργασμένου λύματος για άρδευση και της λυματολάσπης για λίπανση ή ενεργειακή αξιοποίηση. Η ΔΕΥΑΜΒ για να ανταποκριθεί στις παραπάνω σύγχρονες ανάγκες, προχωρεί στις ακόλουθες δράσεις: ●Επέκταση των δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων στους οικισμούς με αποτέλεσμα το 2023, το 95% των νοικοκυριών του Δήμου Βόλου να διαθέτει δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων και στην πραγματικότητα το σύνολο της ακτογραμμής ων 60 χιλιομέτρων του Δήμου να απαλλαγεί από τις αρνητικές συνέπειες της ακαθόριστης οικιακής διαχείρισης των λυμάτων. ● Επέκταση και αναβάθμιση των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων με την προσθήκη στην επεξεργασία μεμβρανών

Η πράσινη ανάπτυξη, αφορά όμως στο σύνολο των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού, χωρίς να αφήνει απέξω καμία δραστηριότητα. Έτσι οι δράσεις της επιχείρησης, μέσω της υλοποίησης του τεχνικού προγράμματος αλλά και των λοιπών οικονομικών δράσεων υπηρεσιών και προμηθειών, που υπερβαίνουν κατ’ έτος τα 20 εκατ. ευρώ, στηρίζουν περισσότερες από 350 άμεσες θέσεις εργασίας και περίπου 1.000 έμμεσες, αναδεικνύοντας την ΔΕΥΑΜΒ σε ένα από τους κρίσιμους παράγοντες ανάπτυξης στην πόλη διήθησης, ώστε αφενός μεν να αναβαθμιστεί το επίπεδο επεξεργασίας του λύματος από το 95% που είναι σήμερα στο 99%, με αποτέλεσμα την πλήρη προστασία του Παγασητικού κόλπου και αφετέρου την επίτευξη ποιότητας εκροής στο επεξεργασμένο λύμα ώστε να καταστεί κατάλληλο για άρδευση. Ο στόχος μας είναι μέχρι το 2024 οι μεγάλοι χώροι πρασίνου στο Δήμο να αρδεύονται με επεξεργασμένο λύμα, ώστε και από την επεξεργασία του χρησιμοποιημένου νερού να παράγεται μείωση του αποτυπώματος απόληψης πόσιμου νερού από την φύση, ολοκληρώνοντας με αποτελεσματικό τρόπο τον κύκλο του νερού. Η πράσινη ανάπτυξη, αφορά όμως στο σύνολο των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού, χωρίς να αφήνει απέξω καμία δραστηριότητα. Έτσι οι δράσεις της επιχείρησης, μέσω της υλοποίησης του τεχνικού προγράμματος αλλά και των λοιπών οικονομικών δράσεων υπηρεσιών και προμηθειών, που υπερβαίνουν κατ έτος τα είκοσι (20) εκατ. ευρώ, στηρίζουν περισσότερες από 350 άμεσες θέσεις εργασίας και περίπου 1.000 έμμεσες, αναδεικνύοντας την ΔΕΥΑΜΒ σε ένα από τους κρίσιμους παράγοντες ανάπτυξης στην πόλη. Επιπροσθέτως, οι δράσεις της ΔΕΥΑΜΒ, στο πόσιμο νερό και στην επεξεργασία του λύματος δημιουργούν προστιθέμενη αξία στο σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων της πόλης, ιδιαίτερα στην εστίαση, το λιανεμπόριο και τον τουρισμό. Αισθανόμαστε, ότι πορευόμαστε ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό, πράσινο δρόμο. Και σε αυτόν δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε, χωρίς φειδώ ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, με αφομοίωση στην καθημερινότητα των πιο σύγχρονων επιτευγμάτων της επιστήμης.

31

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Η πρόταση του WWF για ένα πράσινο πακέτο ανάκαμψης που θα ανοίξει 125.000 νέες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα

Μ

ία σειρά από εμβληματικές πράσινες επενδύσεις, οι οποίες θα τονώσουν την ελληνική οικονομία και θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, προτείνει νέα μελέτη του WWF Ελλάς. Η Ελλάδα έχει μία πρωτοφανή ευκαιρία να αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ανάκαμψης, προκειμένου να χτίσει ένα καλύτερο και πιο πράσινο μέλλον. Καθώς η ελληνική οικονομία προσπαθεί να ανασυνταχθεί μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει τη δυνατότητα στη χώρα μας να διεκδικήσει περίπου 17 δισεκ. ευρώ* μεταβιβάσεων (grants) από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

32

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Η έκθεση του WWF Ελλάς που έρχεται σήμερα στη δημοσιότητα, υπό τον τίτλο «Πράσινη Ανάκαμψη για την Ελλάδα», δείχνει πως η χρήση περίπου 8,2 δισεκ. ευρώ προς πράσινες επενδύσεις από αυτή τη χρηματοδότηση, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία έως και 125.000 νέων θέσεων εργασίας. Ύστερα από μία και πλέον δεκαετία λιτότητας και ένδειας επενδύσεων, η ελληνική κυβέρνηση είναι απαραίτητο να εκμεταλλευτεί με ένα συνεκτικό και στοχοθετημένο πρόγραμμα την εισροή αυτών των σημαντικών πόρων. Πέρα από την προφανή ανάγκη άμεσης τόνωσης της οικονομίας, στόχος πρέπει να είναι και ο μετασχηματισμός ενός αναπτυξιακού μοντέλου που δεν υπήρξε ποτέ οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο. Η έκθεση του WWF έρχεται να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου προς αυτή την κατεύθυνση, εν μέσω της παν-

δημίας και της κλιμακούμενης κλιματικής κρίσης. «Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει όλες οι χώρες να επενδύσουν στην υγεία του πλανήτη, που είναι και το θεμέλιο της δικής μας υγείας και ευημερίας. Μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος και “χτίζοντας” πάνω στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι κρίσιμο να στραφεί η Ελλάδα προς μία ανάκαμψη περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμη, δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία να πάει χαμένη», τονίζει ο Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.

τρεις βασικοί πυλώνες - 10 επενδυτικά προγράμματα Η έκθεση του WWF προτείνει συγκεκριμένα ένα πακέτο ανάκαμψης το οποίο αποτελείται από δέκα ενδεικτικά εμβληματικά επενδυτικά προγράμματα, που αναπτύσσονται κάτω από τρεις βασικούς πυλώνες: την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης με στόχο των μηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία, καθώς και την προστασία και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων. Εκτός από τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας, η υλοποίηση αυτού του πακέτου, μεταξύ άλλων, θα οδηγήσει σε μία πιο καθαρή ατμόσφαιρα, θα κάνει πιο ασφαλή τη διαχείριση των αποβλήτων, θα μειώσει με φυσικές λύσεις τους κινδύνους από κλιματικές καταστροφές, θα ενισχύσει την προστασία της θάλασσας και θα προστατέψει τα δάση μας. Αναλυτικά τα προγράμματα:

Επιτάχυνση της μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές 1. Ξεδίπλωμα των ενεργειακών κοινοτήτων σε κάθε δήμο. Προτείνεται να κληθούν να εγκαθιδρύσουν όλοι οι δήμοι

➠ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 34

“

Μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος και “χτίζοντας” πάνω στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι κρίσιμο να στραφεί η Ελλάδα προς μία ανάκαμψη περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμη, δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία να πάει χαμένη

Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας

”

ενεργειακές κοινότητες και θέσπιση ελάχιστης εγκατεστημένης ισχύος, ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος τους, μέχρι το 2024. Εκτιμάται πως θα ανοίξουν 7.739 νέες θέσεις εργασίας.

2. Επιτάχυνση ενεργειακών αναβαθμίσεων. Αύξηση του στόχου για το ποσοστό των ιδιωτικών κτιρίων που θα αναβαθμιστούν μέχρι το 2030, από 12-15% στο 20%. Εκτίμηση για 28.490 νέες θέσεις εργασίας.

3. Ανακατεύθυνση επενδύσεων από το ορυκτό αέριο προς εναλλακτικές υποδομές καθαρής ενέργειας, αποθήκευσης και δικτύων. Εκτίμηση για 7.719 νέες θέσεις εργασίας.

4. Αύξηση δημοσίων επενδύσεων σε πράσινες δημόσιες μεταφορές. Εφάπαξ 25% αύξηση των επενδύσεων για τρία χρόνια, με έμφαση, μεταξύ άλλων, στον εξηλεκτρισμό και επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου, την αντικατάσταση με «καθαρά οχήματα» του στόλου λεωφορείων και την επένδυση σε κατασκευή λεωφορειολωρίδων, ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων σε αστικά κέντρα. Εκτίμηση για 29.693 νέες θέσεις εργασίας.

Μετάβαση στην κυκλική οικονομία 1. Υποδομές για επίτευξη του στόχου της ΕΕ για τα αστικά απόβλητα, που προβλέπει ανακύκλωση του 55% έως το 2025, από το 18% σήμερα. Χρειάζονται ειδικότερα επενδύσεις κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια για υποδομές που σχετίζονται με την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Εκτίμηση για 21.262 νέες θέσεις εργασίας.

2. Βελτιστοποίηση της χρήσης πόρων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω επενδύσεων για την υιοθέτηση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών σε τέσσερις σημαντικούς (ως προς το αποτύπωμα κατανάλωσης πόρων) κλάδους: ενέργεια, τρόφιμα και ποτά, περιβαλλοντικές τεχνολογίες και κατασκευές. Εκτίμηση για 21.697 νέες θέσεις εργασίας.

Αποκατάσταση και προστασία της φύσης

34

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

1. Διπλασιασμός βιολογικής γεωργίας, με κάλυψη για τους αγρότες του κόστους μετάβασης από τη συμβατική καλλιέργεια. Εκτίμηση για τουλάχιστον 1.680 νέες θέσεις εργασίας.

2. Μείωση κινδύνου πλημμυρών μέσω φυσικών λύσεων (nature-based solutions). Η φυσική αποκατάσταση των ποταμών και των λεκανών απορροής αποτελούν μακράν την πιο αποδοτική λύση. Το πρόγραμμα για αναζωογόνηση και αποκατάσταση υδάτινων συστημάτων θα δημιουργούσε 1.870 νέες θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα.

3. Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και το κλείσιμο του «επενδυτικού κενού». Κάλυψη εφάπαξ επενδυτικών αναγκών, όπως είναι για παράδειγμα οι υποδομές φύλαξης, οι εργασίες αποκατάστασης θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οι οικοτουριστικές δραστηριότητες κ.α. Εκτίμηση για 1.418 νέες θέσεις εργασίας.

4. Δασική αποκατάσταση και διαχείριση. Προτείνεται επενδυτικό πρόγραμμα που θα στοχεύσει ειδικά στην αποκατάσταση και διαχείριση δασών εντός περιοχών Natura 2000.Όπως και για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, λαμβάνονται υπόψη μόνο οι ανάγκες για εφάπαξ επενδύσεις (δαπάνες), και όχι για την κάλυψη τακτικών δαπανών που απαιτούν μονιμά εργαλεία χρηματοδότησης. Εκτίμηση για 3.692 νέες θέσεις εργασίας. Συνολικά, το παραπάνω σχέδιο ανάπτυξης στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές, οι οποίες εξειδικεύουν το επενδυτικό σκέλος του οράματος του WWF Ελλάς για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας ανάκαμψης όσον αφορά στη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη συμβολή σε μετασχηματικούς στόχους, τον υπολογισμό των συν-ωφελειών κοιτάζοντας τα ευρύτερα κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα των παρεμβάσεων, τη αρχή του «μη βλάπτειν» και την προώθηση ενός δίκαιου προγράμματος που αποφέρει οφέλη σε όλο το εύρος της κοινωνίας. «Το ενδεικτικό επενδυτικό πακέτο που προτείνουμε εγγυάται την άμεση δημιουργία “πράσινων” θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας παράλληλα στη στροφή σε μία οικονομία με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο. Η επιστροφή στο προ-COVID αναπτυξιακό μοντέλο, που δεν ήταν ούτε οικονομικά αποδοτικό ούτε περιβαλλοντικά βιώσιμο, δεν πρέπει να αποτελεί επιλογή. Αντιθέτως, απαιτείται ένα άλμα προς το μέλλον, αδράττοντας την ευκαιρία του πακέτου ανάκαμψης ώστε να χρηματοδοτήσουμε επενδύσεις που θέτουν τις βάσεις για τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μας μοντέλου προς μια βιώσιμη κατεύθυνση», επισημαίνει ο Υπεύθυνος Οικονομικών Πολιτικών του WWF Ελλάς, Ολιβιέ Βαρδακούλιας. Πηγή: wwf.gr

Ξεκινά στις 20 Ιανουαρίου 2021 το «Εξοικονομώ - Αυτονομώ» στη Θεσσαλία Με απόφαση του ΥΠΕΝ μετατέθηκε η αρχική ημερομηνία (9/12) λόγω των έκτακτων συνθηκών του κορωνοϊού

Σ

τις 11 Δεκεμβρίου - αρχής γενομένης από την Περιφέρεια Ηπείρου και Ιονίων Νήσων - θα ανοίξει η πλατφόρμα του προγράμματος «Εξοικονομώ-Αυτονομώ». Η πλατφόρμα επρόκειτο, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, να ανοίξει στις 9 Δεκεμβρίου από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, όμως, η συγκεκριμένη ημερομηνία μετατέθηκε για τις 20 Ιανουαρίου 2021. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε νέα ημερομηνία έναρξης του προγράμματος για τη Θεσσαλία, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα επιδημιολογικά στοιχεία εξακολουθούν να είναι αρνητικά. Το ΥΠΕΝ εξέδωσε έναν αναλυτικό οδηγό για το «Εξοικονομώ Αυτονομώ», πρόγραμμα που θα επιδοτεί έως και το 85% των εργασιών. Υπενθυμίζεται ότι κάθε χρόνο πλέον θα προκηρύσσονται προγράμματα αυτής της κλίμακας. Επομένως, όσοι δεν ενταχθούν φέτος θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αιτήσεις τους αμέσως επόμενους μήνες για το 2021, καθώς και για όλα τα επόμενα χρόνια.

Μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας

36

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Η πράσινη περιβαλλοντική πολιτική που έχει χαραχθεί από την κυβέρνηση και έχει αποτυπωθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) στοχεύει σε μία ενεργειακή μετάβαση για τη μείωση των εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ), την αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), την απολιγνιτοποιημένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης με στόχο τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Ο Ευρωπαϊκός κτηριακός τομέας ευθύνεται για την κατανάλωση του 40% της συνολικής τελικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για το 36% των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, το 35% από τα κτήρια της ΕΕ είναι παλαιότερα των 50 ετών και το 75% από αυτά κρίνονται μη ενεργειακά απο-

δοτικά. Σύμφωνα με το ενεργειακό ισοζύγιο του έτους 2017, η ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται με τα κτήρια στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 42% της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα, ενώ οι κατοικίες αποτελούν έναν από τους πλέον σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας στη χώρα, καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του κτηριακού αποθέματος (79,1%). Το 83,82% των κτηρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 έχουν πολύ μικρή ενεργειακή αποδοτικότητα (κτήρια κατηγορίας Η), με τα πιο ενεργοβόρα κτήρια κατοικιών να είναι οι μονοκατοικίες. Αναφορικά με την ενεργειακή κατηγορία των κτηρίων κατοικιών, παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (66,83%) αυτών κατατάσσεται στην Ε-Η, το 26,81% στην Γ-Δ και μόλις το 6,36% στην Α-Β1. Επομένως το ελληνικό κτηριακό απόθεμα κατοικιών παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Παρότι τα νοικοκυριά στην Ελλάδα παρουσιάζουν χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση συγκριτικά με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (6ή θέση στην ΕΕ), όταν αυτή η ενεργειακή κατανάλωση συγκρίνεται με τις κλιματικές συνθήκες των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα πέφτει στη 17η θέση στης αντίστοιχης ενεργειακής κατάταξης. Η αναγκαιότητα λοιπόν ανακαίνισης του κτηριακού τομέα στην Ελλάδα είναι αναμφισβήτητη, καθώς έτσι επιτυγχάνονται ταυτόχρονα σημαντικά ποσοστά εξοικονόμησης ενέργειας, εξοικονόμηση κόστους για τους πολίτες, βελτίωση των καθημερινών συνθηκών διαβίωσης και άνεσης καθώς και, της ασφάλειας και της υγείας των πολιτών κατά τη χρήση των κτηρίων αυτών. Όσον αφορά, στα νοικοκυριά, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπει την ανακαίνιση τουλάχιστον 600.000 κατοικιών έως το 2030, ήτοι ανακαίνιση τουλάχιστον 60.000 κατοικιών κατά μέσο όρο το χρόνο, για μία δεκαετία. Η επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου συμβάλλει σημαντικά στη ριζική αναβάθμιση του γηρασμένου κτηριακού αποθέματος της χώρας, δίνοντας ταυτόχρονα μία ώθηση στον

➠ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 38

κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος παρουσίασε ύφεση την περασμένη δεκαετία.

Ενεργειακές παρεμβάσεις σε 130.000 κατοικίες Με τα προγράμματα Εξοικονομώ κατ’ Οίκον Ι, Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ (Α και Β Κύκλος), των προγραμματικών περιόδων 2007-2013, 2014-2020, υλοποιήθηκαν ενεργειακές παρεμβάσεις σε σύνολο 130.000 περίπου κατοικιών/κτηριακών μονάδων. Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» κρατώντας την παλιά του δομή, μεταβάλλεται και εκσυγχρονίζεται σε «Εξοικονομώ - Αυτονομώ», προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται από την πανδημία του COVID-19 και ακολουθεί τις επιταγές των καιρών: κλιματική αλλαγή, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ψηφιοποίηση. Ενδεικτικά μέτρα αυτής της πολιτικής είναι η ειδική προσαύξηση 10% που εφαρμόζεται σε όλες τις επιδοτήσεις, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19 στην οικονομία και τα νοικοκυριά, καθώς και η επιπλέον 10% επιδότηση που εφαρμόζεται στις λιγνιτικές περιοχές, ως ρήτρα δίκαιης μετάβασης. Επίσης, ακολουθώντας τις βασικές αρχές της εξοικονόμησης ενέργειες, που επιβάλουν πρώτα τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσής των κτηρίων και στη συνέχεια την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η εγκατάσταση νέου Φωτοβολταϊκού (Φ/Β) σταθμού αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι επιλέξιμη μόνο όταν τα κτήρια επιτυγχάνουν, με τις παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, την αναβάθμισή τους σε ενεργειακή κατηγορία τουλάχιστον Β+. Τέλος, επιδοτείται η εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων διαχείρισης (smart home), τα οποία συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και τα συστήματα ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταρίες), όταν συνδυάζονται με φωτοβολταϊκά συστήματα. Παράλληλα, ακολουθώντας το ΕΣΕΚ, το φυσικό αέριο αναμένεται να αποτελέσει το ενδιάμεσο καύσιμο για τη μετάβαση σε ένα μοντέλο χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η χρήση του στην τελική κατανάλωση ενέργειας διευρύνεται. Για το λόγο αυτό, οι λέβητες πετρελαίου δεν επιδοτούνται, ενώ τα ενεργειακά τζάκια δεν επιδοτούνται στην Αττική και στην Θεσσαλονίκη, όπου η ατμοσφαιρική ρύπανση παρουσιάζει υψηλούς δείκτες και όπου το δίκτυο του φυσικού αεριού είναι ανεπτυγμένο. Συμβάλλοντας, λοιπόν, στην υλοποίηση του ΕΣΕΚ το νέο Εξοικονομώ - Αυτονομώ υλοποιείται με προσαρμογή και βελτίωση του υφιστάμενου χρηματοδοτικού μοντέλου, αποσκοπώντας στην μεγιστοποίηση των ωφελειών για τους πολίτες μέσω της αύξησης των πολιτών που δύναται να λάβουν μέρος στο εξοικονομώ, της απλοποίησης της πιστοποίησης των παρεμβάσεων και της ενεργοποίησης της αγοράς με την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων. Έτσι, το νέο πρόγραμμα θα προσφέρει υψηλά οικονομικά και λειτουργικά οφέλη προς τα ελληνικά νοικοκυριά με ταυτόχρονη κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.

Μετάβαση σε ένα «Εξυπνο Σπίτι»

38

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Το Πρόγραμμα συνίσταται στην παροχή κινήτρων για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και ενίσχυσης της ενεργειακής αυτονομίας στον οικιακό κτηριακό τομέα, με στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών και της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων, στο πλαίσιο της μετάβασης σε ένα «Έξυπνο Σπίτι». Το Πρόγραμμα αφορά σε κτήρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια ή άλλο νομιμοποιητικό έγγραφο, χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Ειδικότερα, το Πρόγραμμα περιλαμβάνει πέντε (5) κατηγορίες κινήτρων, στις οποίες οι Ωφελούμενοι εντάσσονται ανάλογα με το εισόδημά τους. Επίσης, προ-

βλέπονται κίνητρα για παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης σε πολυκατοικίες με επιμέρους αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων που περιλαμβάνουν κοινόχρηστες και μη κοινόχρηστες παρεμβάσεις αναβάθμισης αυτών, ενώ προβλέπεται ειδική κατηγορία κινήτρων για αυτοτελείς παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης μόνο των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας, χωρίς, δηλαδή, να συμπεριλαμβάνονται παρεμβάσεις στα διαμερίσματα. Κάθε φυσικό πρόσωπο που επιθυμεί να συμμετάσχει στο Πρόγραμμα εξετάζει εάν πληροί τα κριτήρια, συγκεντρώνει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και συμπληρώνει την αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του Προγράμματος, που θα ανοίξει στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ, επιλέγοντας εάν επιθυμεί, τη χορήγηση δανείου και από ποιον χρηματοπιστωτικό οργανισμό θα γίνει αυτό. Επίσης, απευθύνεται σε Ενεργειακό Επιθεωρητή, ώστε να διενεργηθεί η πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση της ιδιοκτησίας τους και να εκδοθεί το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ). Επιλέξιμες είναι οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται μετά την έκδοση του ΠΕΑ της πρώτης ενεργειακής επιθεώρησης (που αποτελεί την ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας των σχετικών δαπανών). Μέρος των παρεμβάσεων δύναται να πραγματοποιηθεί και πριν από την έκδοση της απόφασης υπαγωγής, με αποκλειστική ευθύνη του Ωφελούμενου. Η υποβολή της αίτησης, η παρακολούθηση της υλοποίησης των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αυτονομίας καθώς και οι ενέργειες για την ολοκλήρωση του έργου, συμπεριλαμβανομένης της προσκόμισης των δικαιολογητικών για την πιστοποίηση ολοκλήρωσης του έργου, μπορεί να ανατίθεται από τους δυνητικά Ωφελούμενους σε σύμβουλο έργου. Οι δυνητικά Ωφελούμενοι (ή οι σύμβουλοι του έργου) αναρτούν στο πληροφοριακό σύστημα του Προγράμματος στοιχεία που αφορούν στο ΠΕΑ, στις παρεμβάσεις που έχουν προκύψει από το ΠΕΑ και οδηγούν στην επίτευξη του ενεργειακού στόχου, το αντίστοιχο κόστος αυτών καθώς και λοιπά δικαιολογητικά. Διενεργείται αυτόματος έλεγχος των στοιχείων που εισήχθησαν στο πληροφοριακό σύστημα του Προγράμματος και εφόσον διασταυρωθεί η εγκυρότητα τους, οι δυνητικά Ωφελούμενοι (ή οι σύμβουλοι του έργου) υποβάλουν την αίτηση και αυτή υπάγεται στο Πρόγραμμα, μέχρι εξαντλήσεως των διαθέσιμων πόρων. Στη συνέχεια εκδίδεται η απόφαση υπαγωγής στο Πρόγραμμα. Μετά την υλοποίηση των παρεμβάσεων, οι Ωφελούμενοι απευθύνονται εκ νέου σε Ενεργειακό Επιθεωρητή (διαφορετικό από τον Ενεργειακό επιθεωρητή που συνέταξε το Α’ ΠΕΑ), ώστε να διενεργηθεί δεύτερη ενεργειακή επιθεώρηση της ιδιοκτησίας τους και να εκδοθεί νέο ΠΕΑ (Β’ ΠΕΑ). Βάσει του Β’ ΠΕΑ και κατόπιν της διαπίστωσης επίτευξης του ενεργειακού στόχου και του ελέγχου των δικαιολογητικών ολοκληρώνεται η καταβολή των κινήτρων του Προγράμματος στους Ωφελούμενους. Η δαπάνη για το κόστος των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, η δαπάνη του συμβούλου έργου καθώς και τυχόν λοιπές δαπάνες μελετών, καλύπτονται εξολοκλήρου από το Πρόγραμμα, υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης και επίτευξης του ελάχιστου ενεργειακού στόχου του προγράμματος. Τα έργα των Ωφελούμενων (φυσικό και οικονομικό αντικείμενο) θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα δώδεκα (12) μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής. Η επιλεξιμότητα υποβαλλόμενων δαπανών για την ολοκλήρωση των έργων των Ωφελουμένων του προγράμματος λήγει την 16.06.2023. Η επιλεξιμότητα των δαπανών του Προγράμματος λήγει την 31.12.2023, σύμφωνα με το άρθρο 65 του κανονισμού 1303/2013, όπως κάθε φορά ισχύει.

Βραβεία καινοτομίας Greenathon | AI4good Challenge Start up εταιρίες, ερευνητές, επιστήμονες και φοιτητές πρότειναν λύσεις σε σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα

Μ

ε επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2020 ο διαγωνισμός καινοτομίας Greenathon|AI4good Challenge από τη Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). 1.789 άτομα παρακολούθησαν on line τον διαγωνισμό καινοτομίας Greenathon |AI4good Challenge που σκοπό είχε να κινητοποιήσει start up εταιρίες, ερευνητές, επιστήμονες και φοιτητές, να προτείνουν λύσεις σε σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αξιοποιώντας τις βάσεις δεδομένων της γενικής γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου. Χαιρετισμό στον διαγωνισμό απηύθυναν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, ο υφυπουργός, Νίκος Ταγαράς, η πρόεδρος του ΟΦΥΠΕΚΑ, Μαρία Παπαδοπούλου ενώ τον συντονισμό όλης της εκδήλωσης είχε ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης.

Οι νικητές του διαγωνισμού Greenathon|AI4good Challenge

40

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

1ηθέση - EXM Environmental IoT Πρόκειται για μια πλατφόρμα (platform SaaS) - μια ολοκληρωμένη και οικονομικά βιώσιμη λύση Internet of Things για την παρακολούθηση, ανάλυση και διανομή περιβαλλοντικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, με στόχο την ενοποίηση υφιστάμενων δεδομένων και τον εμπλουτισμό τους, από νέους αυτόνομους αισθητήρες περιβάλλοντος. Εκπρόσωπος: Μανώλης Νικη-

φοράκης (Διαχειριστής EXM) 2ηθέση - AIRBOTS Πρόκειται για ένα σύστημα που προσεγγίζει την αγροτική παραγωγή με λύσεις υψηλής τεχνολογίας μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το κόστος της, χρησιμοποιώντας δορυφορικά δεδομένα, drones, IoT και μηχανική μάθηση για να καθορίσει και να αυτοματοποιήσει την άρδευση και άλλες αγροτικές εργασίες διευκολύνοντας τους αγρότες και τους γεωπόνους. Εκπρόσωπος: Θεόδωρος Ποτήρης (Managing Director) 3ηθέση - Στην τρίτη θέση ισοβάθμισαν οι ομάδες ECOMPOST και EVLoader.

ECOMPOST: Το προϊόν είναι ένα θρεπτικό υπόστρωμα φυτών. Δίνει τη δυνατότητα σε αγροκτηνοτροφικές επιχειρήσεις να συλλέγει τα απόβλητα τους και μέσω της θερμόφιλης βιοαποικοδόμησης των οργανικών υλικών (κομποστοποίηση) να παράγει ένα άριστο θρεπτικό υπόστρωμα για τα φυτά. Εκπρόσωπος: Σταμάτης Καβασίλης (Γεωπόνος - Εδαφολόγος MSc) EVLoader: Μια πλατφόρμα ανοιχτών δεδομένων για σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Οι οδηγοί μπορούν μέσω της εφαρμογής να κάνουν κρατήσεις στους διαθέσιμους σταθμούς και να ενημερώνονται για χρονικά διαστήματα κατά τα οποία μπορούν να φορτίζουν το όχημα τους με χαμηλότερο κόστος. Εκπρόσωπος: Χρήστος Στεφανάτος (Project Lead) Οι διαγωνιζόμενοι κλήθηκαν να χρησιμοποιήσουν τις βάσεις ανοιχτών δεδομένων της Γενικής Γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων (open data) σε 6 θεματικές ενότητες: 1. Προστασία θαλάσσιας ζωής 2. Προστασία Δασών 3. Διαχείριση Υδάτων 4. Ατμοσφαιρική Ρύπανση 5. Κλιματική Αλλαγή

➠ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 42

6. Κυκλική Οικονομία Στην τελική φάση του διαγωνισμού οι 10 φιναλίστ ομάδες - από τις συνολικά πάνω από 100- παρουσίασαν τις καινοτόμες ιδέες τους για να κατακτήσουν μία από τις 3 θέσεις των νικητών, κερδίζοντας χρηματικά έπαθλα αλλά και τη δυνατότητα να δουν τις προτάσεις τους να υλοποιούνται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

«Η πράσινη καινοτομία βρίσκεται στον πυρήνα της πράσινης μετάβασης»

42

////////////////////////////////////////////

GREENER /

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

Βασικά σημεία τοποθέτησης Κωστή Χατζηδάκη ●Με το τέλος της πανδημίας, έρχεται η σειρά της ανάκαμψης. Αυτή η ανάκαμψη οφείλει να είναι μια πράσινη ανάκαμψη, με την καινοτομία στο επίκεντρο και η πράσινη καινοτομία βρίσκεται στον πυρήνα της πράσινης μετάβασης, η οποία αποτελεί κεντρική πολιτική κατεύθυνσή μας. Θα σταθώ συνοπτικά σε 3 βασικούς άξονες αυτής της πολιτικής, σε εμβληματικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής: ●Στη ριζική στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που κάνει η χώρα μας στο πλαίσιο του σχεδίου απεξάρτησης από τον άνθρακα μέχρι το 2028. Αυτό αποτελεί το πρώτο βήμα για να περάσουμε στην εποχή των έξυπνων δικτύων («Smart Grids»), δηλαδή στην αποκεντρωμένη και ευέλικτη παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, στα οποία οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν κεντρικό ρόλο. Στοχεύουμε μάλιστα να αξιοποιήσουμε σημαντικούς ευρωπαϊκούς πόρους του Next Generation EU για να προωθήσουμε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα για εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε όλη την Ελλάδα. ●Επίσης, στην ηλεκτροκίνηση, στην οποία είναι αυτονόητο ότι η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο. Πριν κάποιους μήνες δημιουργήσαμε για πρώτη φορά το νομοθετικό πλαίσιο για την ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας, σε συνδυασμό με ένα ισχυρό πλαίσιο κινήτρων το οποίο έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει. Δημιουργείται έτσι προοπτική για σημαντικές καινοτομίες που θα βοηθούν τους καταναλωτές να εξοικονομούν χρόνο και χρήματα, για παράδειγμα με εφαρμογές για τη βελτιστοποίηση της φόρτισης οχημάτων. ●Ένας δεύτερος τομέας πολιτικής στον οποίο η χώρα γυρνάει σελίδα είναι η διαχείριση απορριμμάτων και η κυκλική οικονομία. Με νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα δρομολογήσαμε μεταξύ άλλων την κατάργηση μιας σειράς πλαστικών μιας χρήσης από το 2021. Και με τον νόμο που παρουσιάσαμε την προηγούμενη εβδομάδα αναβαθμίζουμε συνολικά την ανακύκλωση στη χώρα. Ανοίγει λοιπόν ο δρόμος στην Ελλάδα για αξιοποίηση καινοτομιών στον οικολογικό σχεδιασμό προϊόντων και συνολικά στην κατεύθυνση της επαναχρησιμοποίησης και της βιομηχανικής συμβίωσης. ●Η καινοτομία μπορεί να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία και στην προστασία της βιοποικιλότητας. Ο πράσινος διαγωνισμός καινοτομίας διοργανώνεται σε συνεργασία με τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) τον οποίο δημιουργήσαμε πριν μερικούς μήνες στο πρότυπο των Environmental Agencies του εξωτερικού. Μεταξύ των στόχων του εν λόγω οργανισμού είναι η συνεργασία με φορείς έρευνας και καινοτομίας για την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών. Αυτό περιλαμβάνει την επεξεργασία δορυφορικών δεδομένων και big data με στόχο την καλύτερη δυνατή παρακολούθηση, μελέτη και προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος. ●Η πράσινη καινοτομία έχει πλέον μπροστά της πεδίο δόξης λαμπρό στην Ελλάδα. Σε αυτή την προσπάθεια να περάσει η χώρα μας σε νέα εποχή, θέλουμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να έχει δυναμική παρουσία. Δεν θέλουμε ιδέες όπως αυτές που θα παρουσιαστούν σήμερα να μείνουν στο επίπεδο της θεωρίας. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο οι ιδέες αυτές θα βρουν πραγματική εφαρμογή. Η χώρα μας έχει όλες τις δυνατότητες να γίνει πρωτοπόρος στην πράσινη τεχνολογία, με μεγάλα οφέλη για το περιβάλλον μας και την οικονομία μας».

«όραμά μας η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων» Βασικά σημεία τοποθέτησης Νίκου Ταγαρά ●Σκοπός του Greenathon, του πρώτου Datathon σε θέματα περιβάλλοντος, είναι ένας Πράσινος «Μαραθώνιος» καινοτομίας που μπορεί να συμβάλει τόσο στη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, θέσεων εργασίας και ανάπτυξης αλλά και στην υλοποίηση λύσεων για τις ανάγκες της ελληνικής Πολιτείας. Αυτός ο τομέας έχει σήμερα στην Ευρώπη εκτιμώμενο ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 227 δισ. € ή περίπου 2,2% του ΑΕΠ της ΕΕ υπερβαίνοντας τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες αεροδιαστημικής ή φαρμακευτικής βιομηχανίας και απασχολεί άμεσα 3,4 εκατομμύρια άτομα. ●Με δεδομένη την άσκηση υψηλής πίεσης ως προς τους πόρους και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις που υφίσταται σήμερα ο πλανήτης μας - από την οποία η χώρα μας σε καμία περίπτωση δεν εξαιρείται - η πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, να προκηρύξουν ένα Greenathon ήταν, είναι και θα είναι και αναγκαία και επίκαιρη! ●Όραμά μας: η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων που θα μπορούν να εφαρμοστούν από τον δημόσιο και/ή τον ιδιωτικό τομέα. Και αυτό, διότι κάθε καινοτόμος ιδέα, κάθε νέα βιώσιμη λύση είναι απαραίτητη για τη χώρα μας σήμερα. Και στον τομέα του περιβάλλοντος ακόμα περισσότερο. Η υιοθέτηση βιώσιμων και πράσινων πρακτικών δεν είναι απλώς μια τάση, μια μόδα, μια “καλή πράξη”! Η καλλιέργειά τους και η συνεχής εξέλιξή τους βοηθά την οικονομία να γίνει πιο αποτελεσματική, ανταγωνιστική και κερδοφόρα. Η εφαρμογή περιβαλλοντικά συνειδητών βελτιώσεων περιορίζει τις βλαβερές συνέπειες των μη βιώσιμων παρεμβάσεων του ανθρώπου στον πλανήτη και τον βοηθά να προστατευθεί αλλά και να ανακάμψει σταδιακά, αναζωογονώντας παράλληλα και την οικονομία. Για τον λόγο αυτόν και αποτελούν τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου και του Ελληνικού ΕΣΕΚ. Ο γ.γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης δήλωσε: «Υπάρχουν πληροφοριακά συστήματα και βάσεις δεδομένων στη Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων όπου συγκεντρώνονται πληροφορίες και έως τώρα δεν υπήρχε κάποιος τρόπος αξιοποίησης αυτών των δεδομένων. Βασικός στόχος του Greenathοn είναι να δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε με έναν πιο ορθολογικό τρόπο αυτά τα δεδομένα, ώστε να μας βοηθήσουν στη λήψη σημαντικών αποφάσεων στον τομέα του περιβάλλοντος. Η συμμετοχή των διαγωνιζομένων και εν γένει η ανταπόκριση όσων παρακολούθησαν τον διαγωνισμό ήταν μεγάλη και μας γεμίζει αισιοδοξία. Μηχανικοί σε θέματα περιβάλλοντος, προγραμματιστές, νομικοί και φοιτητές έδωσαν «το παρών» με καινοτόμες προτάσεις. Μέριμνά μας να αξιοποιήσουμε αυτές τις προτάσεις στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της διαχείρισης υδάτων, των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, της διαχείρισης δασών και της κυκλικής οικονομίας». Η πρόεδρος του ΟΦΥΠΕΚΑ, Μαρία Παπαδοπούλου, δήλωσε: «Το ενδιαφέρον για τις start ups είναι μεγάλο και ο ΟΦΥΠΕΚΑ θα ήθελε την καινοτομία και τις γνώσεις που φέρνουν τέτοιες επιχειρήσεις, ώστε να μπορέσει να τις αξιοποιήσει. Θα θέλαμε να προβούμε σε κάποιες δράσεις που να αφορούν και startups, αλλά πάντα με άξονα την διατήρηση των προστατευόμενων περιοχών, ώστε η αξιοποίηση καινοτομιών να συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση καθώς και στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής. Είναι κρίσιμο οι φορείς της Πολιτείας να αγκαλιάσουν τέτοιες καινοτόμες προσπάθειες και να γίνουμε όλοι μέρους αυτού του συστήματος, που λέγεται διαχείριση της πληροφορίας, με έμφαση στο περιβάλλον». Πηγή: energyin.gr