EXODOS

Page 1




exodos

Ιδιοκτησία: ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Μ. ΕΠΕ Εκδότης: Γεώργιος Αλ. Πώποτας Διευθυντής: Χρήστος Μπουκώρος Σύμβουλος έκδοσης: Σοφοκλής Πώποτας Συντακτική ομάδα: Bάσω Κυριαζή, Βάσω Σαμακοβλή, Ελένη Χάνου, Αθηνά Τσιργή, Κατερίνα Μαρούγκα, Γλυκερία Υδραίου Φωτογραφίες: Hλίας Καράτσαλος Υπεύθυνη διαφημιστικού: Γαρυφαλλιά Ζαχαράκη Διαφημιστικό τμήμα: Γαρυφαλλιά Κουτσογιάννη, Ολίνα Στεργιοπούλου Δημιουργικό / Σελιδοποίηση: Γιάννης Μπίσδρας, Δανάη Ποιμενίδου, Σπύρος Ευαγγέλου Ειδικός συνεργάτης: Μαρία Ζαφείρη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ζουμ στα πιο hot σημεία της πόλης 6 Τσίπουρο, το «νέκταρ» του Βόλου 14 Ξεχωριστό χρώμα στην αρχή της Ερμού 20 Θέλω στα μπουζούκια απόψε να με πας… 27 Το χθες και το σήμερα μέσα από το Μουσείο Τσαλαπάτα 36 Κέντρα που άφησαν εποχή 50 Εχω και ποδήλατο… Πάμε μια βόλτα; 56 Βραδιές με λογοτεχνική διάθεση και έμμετρα αφιερώματα 62 Πέντε top μονοήμερες αποδράσεις 70 4 / EXODOS

Χρήστος Μπουκώρος, Διευθυντής Σύνταξης Εφημερίδας «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ»

editorial

Πόλη για όλα τα γούστα Ο Βόλος είναι μια ευρωπαϊκή πόλη, μεσαίου μεγέθους, κάτι που σημαίνει ότι από τη μία πλευρά σου προσφέρει μια ελευθερία κινήσεων και από την άλλη είναι δύσκολο να χαθείς από τους φίλους και τις παρέες σου. Τα σημεία διασκέδασης, τα «καυτά» σημεία της πόλης, είναι κοινά σημεία αναφοράς για όλους και ιδιαίτερα για τη νεολαία και τους επισκέπτες της. Πόλη για όλες τις εποχές ο Βόλος, προσφέρει διασκέδαση για όλα τα γούστα. Μπορεί να μην είναι Αθήνα ή Θεσσαλονίκη, αλλά δεν στερεί τον επισκέπτη της, αλλά και τους ντόπιους θαμώνες, από κανένα είδος διασκέδασης. Μπορεί να μη συναντάει κανείς τις μεγάλες πίστες ή τα τεράστια κλαμπ, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι τα καφέ, τα μπαράκια και οι νυχτερινές πίστες λείπουν από τη διασκέδαση και τη νυχτερινή ζωή του Βόλου. Επιπλέον, ο Βόλος προσφέρει και κάτι παραπάνω, σε σχέση με άλλες πόλεις του μεγέθους του. Παραδοσιακά στέκια και τσιπουράδικα δίνουν έναν άλλο τόνο, εντελώς διαφορετικό, πολύχρωμο και μεθυστικό, σε όλους όσοι επιζητούν διαφορετική διασκέδαση, μέσα από μικρές και μεγάλες παρέες. Με τη θάλασσα στα πόδια σας και το βουνό στο βλέμμα σας, διασκεδάστε εκεί όπου οι γεύσεις της αλμύρας και του αλκοόλ αναμιγνύονται με γαστριμαργικές απολαύσεις υψηλού επιπέδου και μουσικές για όλα τα γούστα.



Ζουμ

στα πιο hot σημεία

της πόλης

Παλιά, Κολωνάκι, παραλία Βόλου, η διασκέδαση και η εστίαση έχουν τις δικές τους πιάτσες

Π

αλιά, «Κολωνάκι», παραλία… Με όποια σειρά κι αν τα προτιμάτε αποτελούν σίγουρα τα πιο hot στέκια μέσα στο Βόλο, για καφέ, φαγητό, ποτό και διασκέδαση. Καλύπτουν όλα τα γούστα και απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες, αν και κάθε… γειτονιά εστίασης και διασκέδασης έχει τα δικά της διακριτικά χαρακτηριστικά. Οπου κι αν αποφασίσετε να πάτε το σίγουρο είναι ότι θα περάσετε ευχάριστες στιγμές με την παρέα σας. Βάλτε απλώς την καλή διάθεση και αφεθείτε στα χέρια των ειδικών… 6 / EXODOS


Η

συνοικία των Παλαιών, άρχισε να αποκτά την παλιά της αίγλη και να καθίσταται και πάλι σημείο συνάντησης και διασκέδασης τα τελευταία χρόνια. Φοιτητές ήταν οι κύριοι θαμώνες των πρώτων μαγαζιών που αποφάσισαν να μεταφέρουν την «πιάτσα» της εστίασης κοντά στην Πολυτεχνική Σχολή. Κοντά τους «κόλλησε» η νεολαία και πλέον τα Παλιά, αποτελούν από τις πιο ζωντανές συνοικίες της πόλης. Σε αυτή μπορεί να βρει κανείς ό,τι θέλει. Από ταβέρνες και τσιπουράδικα, μέχρι εστιατόρια για πιο εκλεπτυσμένα γούστα, μπιραρίες και σίγουρα τα must club της πόλης. Κάθε βράδυ, μόλις τα φώτα ανάψουν ο πεζοδρόμος και τα γύρω στενά κατακλύζονται από εκατοντάδες επισκέπτες…

Στη συνοικία των Παλαιών, η οποία τα τελευταία χρόνια απέκτησε την παλιά της αίγλη μπορεί να βρει κανείς ό,τι θέλει

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 10

7 / EXODOS




«Κ

Στο Κολωνάκι πλήθος κόσμου παρελαύνει νυχθημερόν. Ιδιαίτερα όμως τα βράδια, στους πεζόδρομους, οι θαμώνες όλων των μαγαζιών μοιάζουν με μια μεγάλη παρέα

ολωνάκι» δεν έχει μόνο η Αθήνα. Ο Βόλος έχει βαφτίσει «Κολωνάκι» το τετράγωνο που περιβάλλεται από τις οδούς Ογλ, Αλεξάνδρας, Γκλαβάνη και Δημητριάδος. Καλαίσθητα café- bar ανοιχτά από το πρωί για ένα χαλαρό καφέ, το μεσημέρι για ένα κρύο πιάτο και το βράδυ για ποτά, cocktails και καλή μουσική, έχουν μετατρέψει το κέντρο του Βόλου σε must σημείο συνάντησης. Από την περιοχή δεν θα μπορούσαν να λείπουν εστιατόρια με τη δική τους ξεχωριστή ταυτότητα, τσιπουράδικα και μπιραρίες. Ολος ο καλός κόσμος παρελαύνει νυχθημερόν από την περιοχή, ιδιαίτερα όμως τα βράδια, στους πεζόδρομους, οι θαμώνες όλων των μαγαζιών μοιάζουν με μια μεγάλη παρέα…

10 / EXODOS


Η

παραλία του Βόλου αποτελεί διαχρονική αξία. Την τιμητική τους στον παραλιακό άξονα έχουν κυρίως τα τσιπουράδικα, σήμα κατατεθέν της πόλης, που συγκεντρώνουν Βολιώτες αλλά και εκατοντάδες επισκέπτες. Ομως στην παραλία θα βρει κανείς και μερικές από τις πιο γνωστές και παλιές καφετέριες της πόλης, στις οποίες μεγάλωσαν γενιές και γενιές, αλλά και καινούριες καφετέριες που έχουν γίνει σημείο συνάντησης της νεολαίας. Την επιχειρηματική γειτονιά συμπληρώνουν πιτσαρίες και εστιατόρια, ενώ τη δική τους γωνιά διεκδικούν και οι λιλιπούτειοι επισκέπτες.

Στην παραλία θα βρει κανείς και μερικές από τις πιο γνωστές και παλιές καφετέριες της πόλης, στις οποίες μεγάλωσαν γενιές και γενιές, αλλά και καινούργιες που αποτελούν σημείο των νέων

11 / EXODOS




Τσίπουρο, το «νέκταρ» του Βόλου

Η πόλη - πρωταθλήτρια στα τσιπουράδικα, αριθμεί σήμερα περισσότερες από 360 επιχειρήσεις!

Ι

σως μόνο με το νέκταρ της ελληνικής μυθολογίας που έπιναν οι Θεοί του Ολύμπου και ένιωθαν γαλήνη και ευφορία… θα μπορούσε να συγκριθεί το τσίπουρο για τους Βολιώτες. 25αράκι ή μόστρα, μεζεδάκι, ψαράκι στα κάρβουνα, θαλασσινά, πιρουνάκια, ποτηράκια ή και σφινάκια, καβουρδιστό ριγανάτο ψωμάκι, είναι λέξεις «κλειδιά» σε μια τσιπουροκατάνυξη, πολλές φορές μέχρι τελικής πτώσεως! ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 16

14 / EXODOS



Στη πόλη με τα περισσότερα τσιπουράδικα στην Ελλάδα και τον κόσμο (αριθμεί σήμερα περισσότερα από 360) το τσίπουρο δεν είναι απλή υπόθεση. Αποτελεί μια ιστορία γεύσεων, που έχει τις ρίζες της στις αρχές του 20ου αιώνα. Είναι μέρος της ζωντανής παράδοσης της πόλης. Είναι μια ...ιεροτελεστία που έγινε σήμα κατατεθέν για τη Νέα Ιωνία και στο Βόλο στο πέρασμα του χρόνου. Στο μυαλό των Βολιωτών, ο συνειρμός των λέξεων αργία και Σαββατοκύριακο έρχεται να «κουμπώσει» με τις λέξεις τσίπουρα, μεζέδες, παρέα και ατελείωτο κους-κους και χαβαλέ… Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως οι Βολιώτες μόνο για προθέρμανση χρειάζονται τρία 25αράκια, ενώ το «φέρε μια βόλτα ακόμη» ή «βάλε μια γύρα» αποτελεί το σύνθημα! Το τσιπουράδικο αποτελεί σχεδόν καθημερινή συνήθεια για αρκετούς Βολιώτες και ασφαλώς μια ευχάριστη αποκάλυψη για τους επισκέπτες της πόλης. Σύμφωνα με το Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου, τα στοιχεία που συνθέτουν την κουλτούρα του Βολιώτικου τσιπουράδικου ξεκινούν από πολύ παλιά. Οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, που εγκαταστάθηκαν στο Βόλο μετά την ανταλλαγή του 1922, ήταν εκείνοι που έφεραν στην πόλη τη συνήθεια του μεζέ, ο οποίος έγινε δημοφιλής ανάμεσα στους ανθρώπους που εργάζονταν στη θάλασσα και που με το σχόλασμά τους, γύρω στις 11 το πρωί, ήθελαν κάτι να τσιμπήσουν και να πιουν. Ετσι, στο λιμάνι του Βόλου ετοίμαζαν πρόχει-

16 / EXODOS

ρα μεζεδάκια με μικρά ψάρια ή με ό,τι περίσσευε από την ψαριά. Οι γεύσεις αυτές έδεναν υπέροχα με το τσίπουρο, που παραγόταν στην περιοχή, το οποίο σε αντίθεση με άλλα ελληνικά τσίπουρα περιείχε γλυκάνισο. Καθοριστικός επίσης για την καθιέρωση αυτών των χώρων υπήρξε και ο νόμος για το τσίπουρο που απαγόρευε την εμπορία και τη διακίνησή του, από τον οποίο εξαιρέθηκε η Μαγνησία. Τα πρώτα τσιπουράδικα στήθηκαν κοντά στο λιμάνι του Βόλου και ήταν ανοιχτά από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Επρόκειτο για αποκλειστικά αντρικό χώρο και παρέμεινε έτσι μέχρι και τη δεκαετία του ’60, αφού οι γυναίκες μπήκαν στα τσιπουράδικα μετά το ’70. Οι διηγήσεις λένε πως δε χρειαζόταν καν να παραγγείλεις. Υπήρχαν τα «μουγκά» τσιπουράδικα, στα οποία έκανες απλώς νεύμα για το πόσα τσίπουρα ήθελες να πιεις και τα «φλύαρα», στα οποία έκανες με το μαγαζάτορα τις συνεννοήσεις μόνο για τα βασικά.





Ξεχωριστό χρώμα στην αρχή

της

Ερμού

Διαδρομές που ζωντανεύουν ξανά…..

Α

ρχή της Ερμού. Ενα από τα ιστορικότερα σημεία της πόλης του Βόλου που μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 έσφυζε από ζωή. «Εδρα» των παλαιών πρακτορείων του Βόλου, όπου ο κόσμος πήγαινε και έρχονταν σαν «μελίσσι». Και μετά σιωπή. Για πολλά χρόνια ερημιά και σκοτάδι. Οσοι παρέμειναν με τα μαγαζιά τους εκεί, κυρίως καταστήματα τροφίμων, με είδη οικιακής χρήσης και έπιπλα, βίωσαν μία απίστευτη μοναξιά, την οποία έσπαγε στον αέρα μόνο το βουητό ορισμένων μεμονωμένων μπαρ, που δούλευαν από το μεσημέρι και μέχρι την άλλη μέρα το πρωί. Απευθύνονταν, όμως, μόνο σε «συγκεκριμένους πελάτες».

20 / EXODOS


Μέχρι που έφτασε η ώρα να κατασκευαστεί η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη, απέναντι από το ξεχωριστής αρχιτεκτονικής μορφής κτίριο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο. Σταδιακά ο πεζόδρομος και τα γύρω σοκάκια άρχισαν ξανά να ζωντανεύουν. Στενά ανήλιαγα, στοές και δρομάκια που άλλαξαν όψη, αφού πεζοδρομήθηκαν. Στενά που άρχισαν σιγά- σιγά να ζωντανεύουν το πρωί, τις ώρες αγοράς, και άλλα που ξυπνούν τη νύχτα. Μία από τις πιο παλιές περιοχές της πόλης έχει πλέον μεταμορφωθεί τα τελευταία χρόνια σε μία από τις πιο ζωντανές γειτονιές της. Και έτσι δειλά – δειλά άρχισαν πάλι να ανοίγουν τα πρώτα καφέ που λειτουργούν μέχρι αργά το βράδυ, αλλά και τα πρώτα κουτουκάκια, για όλα τα γούστα και όλες τις προτιμήσεις. Κάνοντας κανείς τη βόλτα του, από το απόγευμα μέχρι το σούρουπο, βλέπει κυρίως φοιτητές, αλλά και μεγαλύτερους που έχοντας βρει στη συγκεκριμένη γειτονιά το στέκι τους, δεν το αλλάζουν πια με τίποτα. Έχει κάτι το ξεχωριστό, γιατί η περιοχή αλλάζει πρόσωπο ανάλογα με την ώρα και την ημέρα. Λες και τα γκράφιτι που έγιναν στις αρχές της Ερμού, με πρωτοβουλία δύο νέων παιδιών που

άνοιξαν το καφέ τους εκεί, δίνουν το «σύνθημα» αυτής της αλλαγής. Εικόνες που περικλείουν μέσα τους τον απόλυτο αφορισμό μιας πιθανής απαισιοδοξίας και σου εμπνέουν αισιοδοξία. Ακόμη και τα συνθήματα που βλέπει κανείς στους τοίχους, λίγο πιο πέρα και που συνυπάρχουν αρμονικά με τους θαμώνες, δίνουν μία άλλη χάρη. Οι πιο ενδόμυχες σκέψεις, οι πιο αναπάντεχες αποκαλύψεις, όλες στοιβαγμένες σε μία σειρά λέξεων. Και αυτό είναι που δημιουργεί τη μαγεία. Μαζί με τα live και τα διάφορα happenings που γίνονται με πρωτοβουλία των καταστηματαρχών της περιοχής. Κάποιοι όταν τόλμησαν να «στήσουν» τα μαγαζιά τους εκεί, ίσως να τους πέρασαν για τρελούς. Η λέξη ρίσκο δεν τους αρέσει. Εχουν δεθεί ήδη στενά με το κομμάτι αυτό της πόλης που βλέπουν κάθε μέρα ολοένα και περισσότερο να «επιστρέφει» στην αίγλη της παλιάς εποχής. Τότε που το βουητό ανθρώπων και αυτοκινήτων… έδινε τον τόνο στην καθημερινότητα του δρόμου στις αρχές της Ερμού.

21 / EXODOS







Θέλω στα

μπουζούκια απόψε να με πας… Οι δημοφιλείς ναοί του μπουζουκιού στο Βόλο είναι έτοιμοι να σας υποδεχτούν

Η

…κρίση θέλει καλοπέραση για αυτό και δεν το βάζουμε κάτω. Τα μπουζούκια ως τρόπος διασκέδασης αντέχουν ακόμη, έχοντας προσαρμόσει ανάλογα τιμές και προγράμματα. Θέλουμε να ξεσκάσουμε, θέλουμε να διασκεδάσουμε, θέλουμε να το κάψουμε. To μεράκι, ο καημός, ο νταλκάς και η καψούρα βρε αδελφέ, ο εντυπωσιασμός του πρώτου τραπεζιού πίστα και του λουλουδοπόλεμου, έστω και περιορισμένου σε σχέση με άλλες …λουλουδάτες εποχές, δε φεύγει από τη διάθεσή μας. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 28

27 / EXODOS


Είναι η πιο must νυχτερινή διέξοδος και εκτόνωση. Υπό τους ήχους τραγουδιών, όπως «Παλιόπαιδο θα γίνω», «Θα μελαγχολήσω», «Τραύμα είσαι ανοιχτό», κορμιά, θανατηφόρα και μη, λικνίζονται στις πίστες του Βόλου, κάθε Παρασκευή και Σάββατο κυρίως... που γίνεται η μεγάλη έξοδος. Οι δημοφιλείς ναοί του μπουζουκιού στο Βόλο είναι έτοιμοι να σας υποδεχτούν.

Πίστες για όλα τα γούστα, έτοιμες να σας «χορέψουν» στους ρυθμούς της ζεμπεκιάς και του τσιφτετελιού. Φορέστε το πιο ωραίο και αστραφτερό σας χαμόγελο και λικνιστείτε, απολαμβάνοντας παράλληλα και το «παιχνίδι με τον λουλουδοπόλεμο» και τις «ματιές θαυμασμού» που συνοδεύει μία τέτοιου είδους διασκέδαση στις μεγάλες και μικρότερες πίστες.

Ο χορός και το κέφι «χτυπούν» κόκκινο στα Χίλια Χείλια

ΧΙΛΙΑ ΧΕΙΛΙΑ Τ ο «Χίλια Χείλια» άνοιξε τις πύλες του και έχει βάλει στόχο να κλέψει τις εντυπώσεις αλλά και τις καρδιές μας! Ο Σάββας Γαλάνης, Γεωργία Ζάρρα, Γιάννης Θεοτόκης, Μαρία Σχοινά, Βαγγέλης Μπακογιάννης η Ευαγγελία Ζάτσιου & η Φανή Τσελέπη μας κλείνουν ραντεβού κάθε Παρασκευή - Σάββατο & Κυριακή σε ένα πρόγραμμα γεμάτο κέφι στο Χιλια Χειλια Τhe Original Concept στο Βόλο! Κάθε Παρασκευή και Σάββατο από τις 11 μέχρι τις 12 το βράδυ η φιάλη στα 60 ευρώ και το ποσό 6 ευρώ και μετά τις 12.00 μ.μ. φιάλη στα 85 ευρώ, το κρασί 40 ευρώ και το ποτό 8 ευρώ. Την Κυριακή η διασκέδαση ξεκινά από τις 9.15 το βράδυ. Την τιμητική τους από τις 9 ως τις 10 το βράδυ έχουν οι γυναίκες (Ladies Night). Επίσης από τις 9 μέχρι τις 10 το βράδυ, η φιάλη 60 ευρώ και το ποτό 6 ευρώ. Τηλέφωνο κρατήσεων : 24210 60888- 6947 889920-6947889930 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 30

28 / EXODOS



Με το μουσικό της πρόγραμμα η ΝΥΧΤΩΔΙΑ υπόσχεται «νύχτες αξημέρωτες»

ΝΥΧΤΩΔΙΑ Η Νυχτωδία για ακόμα μια χρονιά έρχεται να ταράξει τη νυχτερινή ζωή του Βόλου και σας υποδέχεται στον ανακαινισμένο της χώρο... Το γλέντι ξεκινά από νωρίς με τους Χρήστο Εξαρχο, Γεωργία Ράππου, Λία Μακροστεργίου, Ιριδα Κουφογάζου και Γιώργο Μόσχο. Το λαϊκό πρόγραμμα έρχεται να συνδυαστεί με το ρεμπέτικο σε έναν ζεστό χώρο με πολλές εκπλήξεις. Καλή διασκέδαση και τιμές κρίσης κυριαρχούν στη Νυχτωδία με τη φιάλη να κυμαίνεται στα 60 € ως τις 12.15, 70€ να κοστίζει για τα μέλη του μαγαζιού και 90€ για τους υπόλοιπους πελάτες. Λειτουργεί κάθε Τρίτη (με πολλά events - karaoke - φοιτητικά πάρτι - Ladies night) Παρασκευή και Σάββατο. 2ας Νοεμβρίου 98. Τηλέφωνο κρατήσεων :24210 22201- 6982730025

PREMIERA

Γλέντι και χορός μέχρι πρωίας για όσους ξέρουν από διασκέδαση

30 / EXODOS

Συνεχίζει την πολυετή παράδοση στη νύχτα του Βόλου. Διασκεδάστε και λικνιστείτε μέχρι πρωίας. Οι Μίνα Ευαγγέλου, Κυριάκος Παπαηλίας, Ερίντα Δήμα και Γιάννης Γέροντας θα σας κρατήσουν συντροφιά μέχρι πρωίας. Η απλή φιάλη στα 100 ευρώ, ενώ η φοιτητική φιάλη στα 75 ευρώ. Tηλέφωνο κρατήσεων: 6984 2343916974525712


ΔΕΙΛΙΝΑ

Διασκέδαση που θα σας μείνει πράγματι αξέχαστη

Μετά από 20 χρόνια απουσίας... άνοιξαν «πύλες» και πάλι τα Δειλινά στις Αλυκές έναντι της δημοτικής πλαζ. Σε έναν ανακαινισμένο χώρο με γνήσια λαϊκή μουσική. Διασκέδαση και γλέντι μέχρι πρωίας με τους Τατιάνα Ρίζου, Μάκη Μαρέτσο Βίβιαν Δελλή κ.α και πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που υπόσχονται αξέχαστες λαϊκές βραδιές. Οι τιμές πολύ προσιτές, 80 ευρώ η φιάλη και 8 ευρώ το ποτό. Ανοιχτά Δευτέρα - Σάββατο. Εναντι πλαζ Αλυκών. Τηλέφωνα για κρατήσεις 6987625925, 6978207215,6982851028.

ΣΕΡΓΙΑΝΙ στο FRANGELICO Μέσα στα Village center κάθε Παρασκευή και Σάββατο, η διασκέδαση «χτυπάει» κόκκινο στο «Σεργιάνι στο FRANGELICO”. Μέχρι τις 00.45 η τιμή της φιάλης είναι προσφορά στα 75 ευρώ. Με τη Λίτσα Σοροβόλα και τη Βάσω Κοκονάκη και άλλες υπέροχες φωνές, το «Σεργιάνι στο FRANGELICO” υπόσχεται τα πιο όμορφα μουσικά «σεργιάνια» στη διασκέδαση του Βόλου. Τηλέφωνο κρατήσεων: Γιατί η διασκέδασή σας πρέπει να είναι 6980 414209 ένα ατελείωτο «σεργιάνι» κεφιού

ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Bράδια γεμάτα χορό και διασκέδαση στο ΔΙΟΝΥΣΟΣ live στην Αγριά. Με ένα όνομα από τα παλιά (ΔΙΟΝΥΣΟΣ) και με στόχο να επιστρέψουν οι αξέχαστες νύχτες διασκέδασης με τις οποίες είναι συνδεδεμένο αυτό το μαγαζί λειτουργεί στην Αγριά ένα πρωτοποριακό μιξ για τα βολιώτικα δεδομένα καθώς μαζί με το μουσικό πρόγραμμα «συνυπάρχει» ο χορός και το strip show. Οι τιμές προσαρμοσμένες στα δεδομένα της εποχής με την τιμή της φιάλης να κυμαίνεται στα 80 ευρώ και το ποτό στα 7 ευρώ. Ανοιχτά από Δευτέρα μέχρι Σάββατο. Παραλιακή Αγριάς. Τηλέφωνο για κρατήσεις 694 704 9125.

31 / EXODOS






Το χθες και το σήμερα μέσα από το

Μουσείο Τσαλαπάτα Επιφωνήματα θαυμασμού στις ξεναγήσεις στο εργοστάσιο

36 / EXODOS


Μ

οναδικό ταξίδι στο χρόνο, στο 1926 ακόμη, οπότε ξεκίνησε να λειτουργεί το πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα, αποτελεί η επίσκεψη στο σπάνιο κατάλοιπο της βιομηχανικής μας κληρονομιάς, το Μουσείο Τσαλαπάτα, που ίδρυσε το Πολιτιστικό Ιδρυμα του Ομίλου Πειραιώς. Τόσο κοντά στο κέντρο της πόλης, στα Παλαιά, δυτικά του Κάστρου, στο συγκρότημα Τσαλαπάτα -που φιλοξενεί μπιραρίες, εστιατόρια και καφέ μπαρ- το Μουσείο αποτελεί πόλο έλξης για ενημέρωση σχετικά με το παραδοσιακό επάγγελμα του κεραμοποιού, αλλά και πηγή έμπνευσης, εν μέσω κρίσης, μέσα από ανθρώπινα επιτεύγματα, άξια θαυμασμού εν έτη 2014.

37 / EXODOS


Τόσο κοντά στο κέντρο της πόλης, στα Παλαιά, δυτικά του Κάστρου, στο συγκρότημα Τσαλαπάτα -που φιλοξενεί μπιραρίες, εστιατόρια και καφέ μπαρ- το Μουσείο αποτελεί πόλο έλξης για ενημέρωση σχετικά με το παραδοσιακό επάγγελμα του κεραμοποιού, αλλά και πηγή έμπνευσης, εν μέσω κρίσης, μέσα από ανθρώπινα επιτεύγματα, άξια θαυμασμού εν έτη 2014. Στον πέμπτο χρόνο της οικονομικής κρίσης, ίσως περισσότερο από ποτέ, η επίσκεψη στο Μουσείο Τσαλαπάτα επιβάλλεται για γνωριμία με το εργοστάσιο και τη βιομηχανική ιστορία του Βόλου, που στάθηκε όρθιο σε δύσκολους καιρούς. Στην ακμή της λειτουργίας του, στο εργοστάσιο έφτασαν να εργάζονται 200250 άτομα. Η παραγωγική διαδικασία για τη μετατροπή του αργιλοχώματος σε διαφορετικά είδη τούβλων και κεραμιδιών αναλύεται ζωντανά χωρίς τον παραμικρό προβληματισμό για το πώς έφτανε η πρώτη ύλη να γίνει προϊόν έτοιμο για παράδοση και χρήση, παρά το γεγονός ότι μέχρι το 1960 το πλινθοκεραμοποιείο δεν είχε καν συνδεθεί με το ηλεκτρικό δίκτυο της πόλης.

38 / EXODOS

Το εργοστάσιο κατασκεύαζε διάφορους τύπους τούβλων, κεραμίδια γαλλικού τύπου, καθώς και κορυφοκέραμα. Η ετήσια παραγωγή του έφτασε τα 8-9 εκατομμύρια τεμάχια. Το πλινθοκεραμοποιείο τερμάτισε τη λειτουργία του το 1975. Μπαίνοντας στο Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει σε μακέτα την ακριβή λειτουργία του εργοστασίου και να ενημερωθεί για την οικογένεια Τσαλαπάτα. Στα νέα τριβεία, τη ράμπα προς το πατάρι του μύλου, το πατάρι, το λεβητοΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 40



στάσιο, τα παλιά ξηραντήρια, την κάμινο Χόφμαν, όλα ανεξαιρέτως τα δωμάτια του εργοστασίου, η ξενάγηση αποτελεί ζωντανή απόδειξη ιστορικής εμπειρίας. Η πορεία του αργιλοχώματος στα διάφορα παραγωγικά στάδια ήταν συγκεκριμένη. Η μετατροπή σε στερεή μορφή γινόταν με φυσιολογική ροή σε 24ωρη βάση και απόλυτη πρόβλεψη για όλες τις ανάγκες του εργοστασίου, ακόμη και για την ανακύκλωση του ζεστού αέρα. Το καθάρισμα της πρώτης ύλης και η ζύμωσή της με νερό αφήνει εντυπωσιασμένο τον επισκέπτη. Το στέγνωμα στα ξηραντήρια και ειδικά το ψήσιμο στην

40 / EXODOS

κυκλική κάμινο του γερμανού μηχανικού, με τη μετακινούμενη φωτιά ανάλογα με τη ροή της καρβουνόσκονης, που πέφτει από τις οπές του παταριού, προκαλεί επιφωνήματα θαυμασμού. Το Μουσείο Τσαλαπάτα λειτουργεί καθημερινά εκτός Τρίτης από τις 10 το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα. Το εισιτήριο εισόδου κοστίζει 3 ευρώ, ενώ το μειωμένο εισιτήριο 1,5 ευρώ. Το Μουσείο είναι ανοιχτό σε διοργανώσεις εκδρομών για εκπαιδευτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς. Κατά περιόδους φιλοξενεί εκθέσεις, φεστιβάλ, διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις.











1

Κέντρα που άφησαν εποχή Τότε που οι Βολιώτες γλεντούσαν ξέγνοιαστοι, φορώντας βραδινό ένδυμα

Α

ξέχαστες στιγμές διασκέδασης, στιγμές χαράς και γλεντιού ζωντανεύουν στη θύμηση των παλιών κέντρων του Βόλου, που άφησαν εποχή. Οι παλιοί Βολιώτες διασκέδαζαν με την ψυχή τους σε θρυλικά κέντρα της εποχής, ντυμένοι με βραδινό ένδυμα, χορεύοντας μέχρι το πρωί.

50 / EXODOS


2

1. 2. 3.

Πρώτο τραπέζι στα «Κύμματα» ο Ρίζος, γνωστός μπον βιβέρ του Βόλου Από εμφάνιση των Jokers στην «Αύρα» το 1969-αρχείο Δημήτρη Πετρή

3

Μουσική βραδιά στην «Εξωραϊστική» το 1974. Τραγούδι Πάνος Κόκκινοςαρχείο Δημήτρη Πετρή

4.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα στου «Βακιρλή» στις Αλυκές το 1958. (Προσωπικό αρχείο Π. Καλαφατάκη) από το περιοδικό «Εν Βόλω»

4

Θρυλικά καλλιτεχνικά ονόματα όπως ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Μαρινέλα, η Ζωζώ Σαπουντζάκη, η Μαίρη Λω , άφησαν το στίγμα τους στην πόλη, αποσπώντας το ένθερμο χειροκρότημα των Βολιωτών, οι οποίοι γέμιζαν ασφυκτικά τους χώρους διασκέδασης και γλεντούσαν με την ψυχή τους. Νοσταλγικές αναμνήσεις ξυπνούν στους παλιότερους τα κέντρα του Βόλου που άφησαν εποχή, όπως του Χατζηνικολάου, του «Χουχουνίκου», το «Ακταίον», η «Αύρα», η «Καλλιθέα» και βεβαίως το ΝΟΒ με την ορχήστρα του Γ. Μαυραντώνη. Σημεία αναφοράς στη διασκέδαση των Βολιωτών ήταν πολλά ακόμη θρυλικά κέντρα, με κορυφαία τα «Κύμματα», απ’ όπου παρήλασαν εκτός από Βολιώτες και μεγάλα ονόματα του Ελληνικού τραγουδιού, όπως τα Καλουτάκια, ο Βάσος Σεϊτανίδης, η Ζωζώ Σαπουντζάκη, η Νίτσα Μόλη, η Μ. Μοντ και άλλοι. Μια φορά την εβδομάδα πραγματοποιούνταν βραδιά ταλέντων και όταν οι διαγωνιζόμενοι ήταν παράφωνοι, οι Βολιώτες τους αποδοκίμαζαν, ανάβοντας εφημερίδες. Αξέχαστες βραδιές γλεντιού έχουν συνδεθεί πα-

ράλληλα με την Εξωραϊστική, τα κέντρα του Φουντούλη, του Βακιρλή και του Μπακονικόλα στις Αλυκές, όπου είχαν εμφανιστεί, σημειωτέον, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Μαρινέλα. Ο κόσμος διψούσε για διασκέδαση και γι’ αυτό το λόγο είχαν δημιουργηθεί αρκετά νυχτερινά κέντρα σε κάθε σημείο της Μαγνησίας, συμπεριλαμβανομένης της ευρύτερης περιοχής της Αγχιάλου, όπου καταγράφονται τα «Κοχύλια», ο «Γαλαξίας» και το ονομαστό κέντρο «Κόκκινος» το οποίο δημιούργησε ο πολυβραβευμένος Βολιώτης ερμηνευτής Πάνος Κόκκινος, «φιλοξενώντας» κορυφαία καλλιτεχνικά ονόματα, όπως ο Αλκης Στέας, ο Τζίμης Μακούλης, ο Γιάννης Βογιατζή και πολλούς ακόμη. Στη Νέα Ιωνία υπήρχαν το κέντρο «Πεταλούδες», το κέντρο του Πέτρου δίπλα στο γήπεδο της Νίκης, όπου τραγουδούσε ο θρυλικός Γιώργος Μανισαλής, αλλά και το κέντρο του Λαζαρίδη, στην παλιά Πρόνοια, όπου είχε εμφανιστεί η Πόλυ Πάνου. Δεκάδες κεφάτα στιγμιότυπα και μνήμες έχουν συνδεθεί με τις «Αηδονοφωλιές» στον Ανω Βόλο, το Ξενοδοχείο «Ζησάκη» στην Πορταριά και τόσα άλλα. Η λίστα των κέντρων που άφησαν εποχή, όπως το «Στέκι», ο «Διόνυσος», τα «Αστέρια» και τόσα άλλα, είναι δύσκολο να χωρέσει σε λίγες γραμμές, αλλά κατέχουν πάντα ξεχωριστή θέση στις καρδιές των μπον βιβέρς της πόλης μας.

51 / EXODOS






Εχω και

ποδήλατο… Πάμε μια βόλτα;

Διαδρομές για ορθοπεταλιές για προπονημένους και μη

Ε

χω και ποδήλατο… Πάμε μια βόλτα; Η παράφραση της γνωστής ατάκας του Κώστα Βουτσά, στο Βόλο έχει γίνει σύνθημα. Η ποδηλατάδα της Πέμπτης, έχει φέρει τα τελευταία τρία και πλέον χρόνια δυναμικά το ποδήλατο στο προσκήνιο. Οι ορθοπεταλιές, όμως, δεν περιορίζονται στο ραντεβού της Πέμπτης. Ο Βόλος θεωρείται κατεξοχήν ποδηλατούπολη κι έστω κι αν το αυτοκίνητο έχει εξοστρακίσει το οικολογικό ποδήλατο από το κέντρο, υπάρχουν υπέροχες διαδρομές που μπορεί κανείς να απολαύσει.

56 / EXODOS


Εκατοντάδες Βολιώτες, κάθε ηλικίας, δίνουν ραντεβού με τα ποδήλατά τους στον Αγιο Νικόλαο και με μοναδικό εφόδιο την καλή διάθεση, βγαίνουν με μουσική και σφυρίχτρες και επιδίδονται… ορθοπεταλιές στο κέντρο της πόλης, στέλνοντας μήνυμα για την επέκταση της χρήσης του ποδηλάτου: ενός μέσου φιλικού για το περιβάλλον αλλά και την υγεία, που διεκδικεί τη δική του θέση στην πόλη. Το υποτυπώδες και με κακοτεχνίες δίκτυο ποδηλατοδρόμων στο Βόλο, μπορεί να «πληγώνει» τους ποδηλάτες. Υπάρχουν, όμως, διαδρομές που τους αποζημιώνουν. Η διαδρομή από τη συνοικία των Παλαιών έως και τις Αλυκές, μέσα από τα Πευκάκια, είναι σίγουρα η καλύτερη επιλογή για μια ποδηλατοβόλτα. Περνά μέσα από ένα σύγχρονο ποδηλατόδρομο και η διαδρομή κρύβει εναλλαγές που αποζημιώνουν το μάτι. Από τις αστικές εικόνες, στο καταπράσινο στα Πευκάκια και κατάληξη με θέα το γαλάζιο της θάλασσας στις Αλυκές.

Για τους πιο προπονημένους, υπάρχει πάντα ο Κάτω Κλάδος του Πηλίου. Από τις πιο δημοφιλείς διαδρομές είναι αυτή που ξεκινά από τις στροφές της Γορίτσας και φθάνει μέχρι τα Κάτω Λεχώνια. Στα μείον της διαδρομής, η παντελής απουσία ποδηλατόδρομου. Οι ποδηλάτες αναγκάζονται να συνυπάρχουν με αυτοκίνητα και δίκυκλα, όμως, με λίγη προσοχή, η διαδρομή όντως μπορεί να αποζημιώσει. Βουνό και θάλασσα συνδυάζονται σ’ αυτή τη διαδρομή. Αποθέματα αντοχής και άρτια φυσική κατάσταση απαιτείται για όσους επιλέξουν τον Ανω Κλάδο του Πηλίου για να κάνουν την ποδηλατοβόλτα τους. Εντάξει, πρόκειται κυρίως για αθλητές ποδηλασίας όσοι επιχειρούν την ανάβαση του Πηλίου με ορθοπεταλιές, τίποτα όμως δεν είναι ακατόρθωτο όταν υπάρχει καλή διάθεση. Και πώς να μην υπάρχει μέσα στο πράσινο του Πηλίου, κάτω από το γαλάζιο ουρανό και μέσα στα αρώματα της φύσης. Για όλους προπονημένους και μη, αρχάριους και έμπειρους, υπάρχει πάντα η επιλογή της παραλίας του Βόλου για μια χαλαρή βόλτα. Ακόμη και το χειμώνα, η εμπειρία μιας ποδηλατοβόλτας στην παραλία, όπου δεν κυκλοφορούν οχήματα είναι σίγουρα χαλαρωτική.

57 / EXODOS






π

οιητικές βραδιές και παρουσιάσεις των έργων γνωστών ποιητών πραγματοποιούνται σε δεκάδες χώρους στο Βόλο, που προσφέρονται για βραδιές λόγου και μουσικής. Οι φίλοι του έμμετρου, αλλά και του πεζού λόγου διοργανώνουν ανάλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις στη «Χάρτα», στις «Τέσσερις εποχές», στον Πολυχώρο τέχνης Φουντούλη, στην «Ποδηλάτισσα», που προσφέρονται, ταυτόχρονα, για χαλαρή κουβεντούλα, συντροφιά με ένα φλιτζάνι καφέ, τσάϊ, ή ένα ποτό.

βραδιές λογοτεχνική με

διάθεση &

έμμετρα αφιερώματα Φιλοξενούνται σε πολλούς χώρους του Βόλου 62 / EXODOS


Αρκετά αφιερώματα στην ποίηση έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς στο Μουσείο Τσαλαπάτα, στη Ζώγια, αλλά και στη Μινέρβα, χωρίς να εξαιρούνται, ωστόσο, δημοτικοί χώροι, όπως το Αχίλλειο, η Παλιά Ηλεκτρική, το Σπίρερ, το Πολιτιστικό Κέντρο Ν. Ιωνίας, το Ντε Κίρικο. Το Ωδείο Φουντούλη, διοργανώνει, παράλληλα, επί σειρά ετών τον Διαγωνισμό Ποίησης Βόλου, στον οποίο μπορούν να λάβουν μέρος ενδιαφερόμενοι κάθε εθνικότητας, ενήλικες, μαθητές, ακόμη και παιδιά. Ο διαγωνισμός καλύπτει όλες τις κατηγορίες ποίησης και στιχουργικής και δίνει την ευκαιρία στους δημιουργούς να προβάλλουν τη δουλειά τους και να διακριθούν. Το ενδιαφέρον του κόσμου για τον έμμετρο λόγο διατηρείται αμείωτο, χάρη στη δράση που αναπτύσσουν Βολιώτες, σε ατομικό επίπεδο, αλλά και ομάδες που έχουν ως στόχο τη διοργάνωση εκδηλώσεων με λογοτεχνικό χαρακτήρα. Αξια αναφοράς είναι η δράση δύο σημαντικών λογοτεχνικών ομάδων, που δημιουργήθηκαν στο Βόλο, από λάτρεις της ποίησης. Το Volos Poetry Slam και το Ασυλο ποιητών αναπτύσσουν παράλληλη δράση, διοργανώνουν επιτυχημένες βραδιές και το κυριότερο, δίνουν στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να «γεμίσουν τις μπαταρίες τους» με ευχάριστες εικόνες, που προσφέρουν ανάταση ψυχής.

Το «Poetry Slam» ξεκίνησε στο Σικάγο πριν 26 χρόνια και είναι μια ευκαιρία προσέγγισης των δημιουργών με το ευρύτερο κοινό. Στο Βόλο εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια, και αγκαλιάστηκε από αρκετούς φίλους του έμμετρου λόγου, οι οποίοι συμμετέχουν σε όλες τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται. Το «Ασυλο ποιητών», αντίστοιχα, διοργανώνει πολλές εκδηλώσεις λογοτεχνικού περιεχομένου, που προσελκύουν το ενδιαφέρον του κοινού. Στα πλέον επιτυχημένα αφιερώματα που έχει διοργανώσει, καταγράφονται η εκδήλωση τιμής για τον Ηλία Λεφούση, στις 19 Νοεμβρίου στη Χάρτα, αλλά και παλαιότερα αφιερώματα στον ποιητή Θανάση Μαρκόπουλο και στον αξέχαστο Βολιώτη ποιητή και ηθοποιό Μανώλη Μπαλλή, που πραγματοποιήθηκε στο «Καφέ Σαντάν». Μεγάλη επιτυχία σημειώνουν παράλληλα οι βραδιές ποίησης και μουσικής της Ε.ΛΟ.ΣΥ.Λ (Ένωση Λογοτεχνών Συγγραφέων Λάρισας) που πραγματοποιούνται στην περιοχή μας, με την συμμετοχή ποιητών της Λάρισας και του Βόλου. Ο Βόλος, που έχει μακρά πολιτιστική παράδοση πολλών χρόνων, «αγκαλιάζει» κάθε ποιητική προσπάθεια, ενώ παράλληλα πολλοί ασχολούνται με την ποίηση, διαβάζοντας και γράφοντας ποιήματα, στην προσπάθειά τους να εκφράσουν τον πλούσιο ψυχικό τους κόσμο.

63 / EXODOS








Μ

ετέωρα, Δελφοί, Oλυμπος, Λουτρά Αριδαίας, Παρνασσός. Πέντε top προορισμοί- προτάσεις για ισάριθμες αποδράσεις 24ωρα διαλείμματα αναψυχής από το Βόλο και τη Μαγνησία. Είτε ατομικά με Ι.Χ., είτε οργανωμένα με λεωφορείο, ο εκδρομέας σε μέγιστο χρόνο 4 ωρών μπορεί να αλλάξει το σκηνικό της καθημερινότητάς του σε τουριστικά θέρετρα με θρησκευτικό, ιστορικό, φυσιολατρικό, ψυχαγωγικό περιεχόμενο, ανάλογα με τη διάθεση και τα ενδιαφέροντά του.

ΟΛΥΜΠΟΣ

Πέντε top

μονοήμερες αποδράσεις

Ονειρεμένα τοπία σβήνουν τα άγχη της καθημερινότητας 70 / EXODOS


Στις πλαγιές του Παρνασσού, η Αράχωβα υπόσχεται μοναδικές στιγμές διασκέδασης ΜΕΤΕΩΡΑ

Σε μοναδικά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco η εκδρομή στα Μετέωρα

Σε απόσταση δύο ωρών από το Βόλο, έξω από την Καλαμπάκα και κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων, τα επτά λειτουργούντα μοναστήρια στα Μετέωρα, τα οποία αποτελούν από το 1988 μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες χριστιανικής κατάνυξη. Ο περίπατος ανάμεσα στους μαγικούς βράχους προβάλλει ανεπανάληπτες εικόνες από μοναδικά τοπία. Ειδικά το απόγευμα, που το ηλιοβασίλεμα μένει ανεξίτηλα χαραγμένο στη μνήμη.

Εκεί όπου ακούει κανείς τις φωνές των Θεών του Ολύμπου Για τους λάτρεις της φύσης, ο Ολυμπος, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, όπου κατοικούσαν οι Δώδεκα Ολύμπιοι Θεοί, θα σβήσει από το μυαλό του κάθε εκδρομέα κάθε μουτζούρα από τα καθημερινά άγχη μόλις σε 2,5 ώρες. Οι περίπατοι σε μοναδικές διαδρομές του βουνού, η ορειβασία, το σκι στο χιονοδρομικό, το καταφύγιο, οι Μονές είναι μερικές από τις προτάσεις που αποζημιώνουν, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον. Η επιστροφή απαιτεί μία στάση στον Πλαταμώνα για καφέ – φαγητό.

Ο Παρνασσός διαθέτει ειδυλλιακά ορεινά μονοπάτια, ονειρεμένους δασικούς δρόμους, πετρόχτιστα καλντερίμια. Τη διαδρομή για την Τιθορέα μέχρι τη σπηλιά του Οδυσσέα Ανδρούτσου, η οποία διαρκεί περί τη μιάμιση ώρα και οδηγεί στο φαράγγι του Καχάλα, αξίζει να τη «γευτεί» κανείς. Το φαγητό στην Αράχωβα συμπληρώνει την εκδρομή με διασκέδαση. Σε ακόμη πιο μακρινές περιπέτειες αναζητήσεις με ιστορικό ενδιαφέρον στον ομφαλό της γης, τους Δελφούς, η φυγή υπόσχεται ένα μοναδικά υποβλητικό φυσικό τοπίο που γεμίζει θετική ενέργεια και ευελιξία.

Μικροί και μεγάλοι δεν χορταίνουν τις λουτροθεραπείες

Μοναδικές στιγμές ξεκούρασης – χαλάρωσης προσφέρουν τα Λουτρά Αριδαίας. Σε απόσταση τεσσάρων ωρών από τη Μαγνησία, αυτή η μικρή λουτρόπολη με ξενοδοχεία, πισίνες, αποδυτήρια, εστιατόρια, μπαρ δίνει κάθε δυνατή εξυπηρέτηση. Το φαράγγι των Λουτρών, το σπηλαιολογικό πάρκο, τα τοπικά προϊόντα και υφαντά και βέβαια οι λουτροθεραπείες συνεπαίρνουν τον επισκέπτη. Οι καταρράκτες στα λουτρά και η μεγάλη πισίνα με το ιαματικό νερό να αναβλύζει από τα έγκατα της γης είναι ένα θαύμα της φύσης.

ΛΟΥΤΡΑ ΑΡΑΧΩΒΑ

71 / EXODOS





Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.