TEPE AKADEM襤 Meslek Hastal覺klar覺 Ders Notlar覺
Meslek Hastalıkları Meslek hastalıklarında sınıflama, tanı süreçleri ve tedavi ile sonrasında yapılması gerekenler Yasal düzenlemelerle sınırlandırılmıştır. 5510 Sayılı Yasa 14. Madde ve Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği (R.G. 11.10.2008 27021) ile meslek hastalıklarının tanımı yapılmış ve sonrasında neler yapılacağı belirtilmiştir. Meslek Hastalığı nedir? Meslek hastalıkları günlük yaşamımızda karşılaştığımız hastalıklardan bazı farklı özellikler taşımaktadır. Öncelikle hastalığın tanımını bilmek gerekir. Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre; (1) Tekrarlanan bir sebeple veya (2) İşin yürütüm şartları yüzünden uğradığı (3) Geçici veya (4) Sürekli (5)Hastalık, (6) Sakatlık veya (7) Ruhi arıza halleri meslek hastalığıdır. Tanım içinde dikkat çeken 7 ayrıntı vardır. Şimdi bunları görelim. Tekrarlanan sebep; Çalışanın sürekli olarak aynı işi yapıyor olmasıdır. İşin yürütüm şartları; Çalışma ortamı koşullarıdır. Bunlar gürültü, sıcak, titreşim vb fiziksel, kimyasal maddelere ait toz, buhar, vb ile biyolojik ortam koşullarıdır. Diğer derslerde ortam koşulları ayrıntılı olarak verilmiştir. Geçici; Bazı meslek hastalıkları geçicidir ve tedavi sonrası tamamen iyileşir. Sürekli; Bazı meslek hastalıklarının etkileri kalıcıdır ve iyileşmez. Hastalık; Bazı meslek hastalıkları yalnızca organ ve dokularda etkili olur. Sakatlık; Bazı meslek hastalıkları sakatlık (fiziksel özür) yaratır. Ruhsal bozukluk; Bazı meslek hastalıkları ruhsal borukluklar yaratır. Ülke mevzuatımızda ruhsal bozukluklar ayrıntılı olarak ele alınmamıştır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere her hastalık meslek hastalığı sayılmamaktadır. Bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için;
Yapılan işle ilgili olmalıdır, Çalışılan ortamla ilgisi olmalıdır.
Meslek hastalıklarında temel özellikler;
Meslek hastalıkları esas olarak çalışan kişilerde görülür. Hastalıkların doğasını iyi bilirsek onlardan korkmamıza da neden kalmayacaktır. Çünkü bu durumda ne yapmamız gerektiğini, nasıl yapmamız gerektiğini ve neden yapmamız gerektiğini biliyoruz demektir. Meslek hastalıklarına ait temel özellikler aşağıda verilmiştir.
Tedavi gerekmeden iyileşebilenler var Tedavi ile iyileşebilenler var Aynı seviyede kalabilenler var Ölüme kadar ilerleyebilenler var Daima işle ilgilidir
Meslek hastalıkları nerede ve ne zaman tespit edilebilir? Meslek Hastalıkları; Periyodik sağlık muayeneleri ile İşyeri Hekimliğince tespit edilebilir. Yükümlülük süresi nedir? Bu konu yeterince bilinmemektedir. Çoğu zaman işverenin “yeni bir yükümlülüğü” olduğu sanılmaktadır. Çalışanlara meslek hastalığına yakalandığında Devlet tarafından bedava tedavi edilmektedirler. Bu tedavi hakkından yararlanabilmek için de;
İşten ayrıldıktan itibaren yasa ile belirlenmiş olan belli bir süre içerisinde kişinin Resmi Sağlık Kurumlarına başvurması gerekir. Her meslek hastalığının işle ilgi kesildikten sonra haklardan yararlanmak üzere yapılması gereken başvurular için belirli süreler belirlenmiştir. Bu süreye “Yükümlülük Süresi” denilmektedir. Meslek Hastalıkları listesini kim / kimler hazırlar? Bu listeleri; Genel Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu yapar. Konusunun uzmanı öğretim üyeleri ve Bürokratlardan oluşan bir kuruldur. Her hastalık “Meslek Hastalığı” sayılmaz! Ancak;
Listede yer almasa bile, Yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, Hastalığın iş ile ilişkisi olduğu kanıtlanırsa o Genel Sigorta Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu Kararı ile Meslek Hastalığı sayılır.
MESLEK HASTALIKLARI SINIFLAMASI 2010 yılında ILO 194 sayılı tavsiye kararını revize etmiş ve listeye 2,4 maddesinde görülen “Zihinsel ve davranışsal bozukluklar” bölümünü de eklemiştir.
Şekil – 3; Ülkemizdeki Meslek hastalıkları listesi Her iki liste kıyaslandığında; zihinsel ve davranışsal bozukluklar bizim listemizde mevcut değil. Kimyasal maddeler kısmında; Osmiyum ve ozon bizim listemizde yer almamaktadır. Ancak ileride göreceğimiz üzere bu durum bir sorun yaratmamakta A grubu meslek hastalıkları Bu gruba giren meslek hastalıkları 25 ana başlık altında toplanmıştır. A - I, a Arsenik ve bileşikleri A - I, b Arsenikli hidrojen A - 2 Berilyum (glüsinyum) ve bileşikleri A - 3, a Karbonmonoksit A - 3, b Fosgen A - 3, c Hidrosiyonik asit, siyanidler ve siyan bileşikleri A - 4 Kadmium ve bileşikleri A - 5 Krom ve bileşikleri A - 6 Cıva ve bileşikleri A - 7 Manganez ve bileşikleri A - 8, a Nitrik asit A - 8, b Nitroz gazları
A - 8, c Amonyak A - 9 Nikel ve bileşikleri A - 10, a Fosfor ve anorganik fosfor bileşikleri A - 10, b Organik fosfor bileşikleri A - 11, a Kurşun ve kurşun tuzları A - 12, a Karbon sülfür A - 12, b Kükürtlü hidrojen A - 12, c Sülfürik asit A - 12, d Kükürt dioksit A - 13 Talyum ve bileşikleri A - 14 Vanadyum ve bileşikleri A - 15, a Klor A - 15, b Brom A - 15, c İyot A - 15, d Fluor A - 16 Alifatik veya alisiklik hidrokarbonlar A - 17 Alifatik ve alisiklik halojenli hidrokarbonlar A - 17, 1. Doymuş alifatik halojenli hidrokarbonlar A - 17, II. Doymamış alifatik halojenli hidrokarbonlar A - 17,III. Halojenli alfatik ve alisiklik ensektisitler A - 17, IV. Metan ve etanın klor ve fluorlu türevleri A - 17, V. Sentetik maddelerin halojenli monomerleri (vinil klorur ve kloropren gibi) A - 18, a Alkoller A - 18, b Glikoller A - 18, c Eter ve türevleri A - 18, d Ketonlar A - 18, e Organik esterler A - 19, a Organik asitler A - 19, b Aldehitler A - 20, a Alifatik Hidrokarbonların Nitro Türevleri A - 20, b Nitrik asit esterleri A - 21, a Benzol (benzen) ve Homologları A - 21, b Naftalin ve homologları A - 22 Aromatik hidrokarbonların halojen türevleri A - 23, a Fenol, tiofenol A - 23, a I Fenol homologları ve halojen türevleri A - 23, a II Naftol, homologları ve halojen türevleri A - 23, b Alkil, aril A - 23, c Hidrokinonun oksidasyon ürünleri A - 24 Aromatik amin ve hidrazinler A - 25 Aromatik hidrokarbonların ve fenellerin nitro türevleri
B Grubu (Mesleki Deri Hastalıkları) B - 1 Deri Kanserleri ve Prekanseröz Deri Hastalıkları B - 2 Kanserleşmeyen cilt hastalıkları C Grubu Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları C - 1, a Slikoz ve silikotuberküloz C - 1, b Asbestoz C - 1, c silikatoz C - 1, d Sideroz C - 2 Alüminyum ve bileşikleri ile C - 3 Sert metallerin tozları ile C - 4 Thomas cürufu ile olan C - 5 Mesleki bronşiyal astma C - 6 Bissinoz Pnömokonyoz deyimi başlangıçta işyerlerinde genellikle mineral tozlarının solunması sonrasında ortaya çıkan nonneoplastik akciğer lezyonları için kullanılmıştır. Ancak günümüzde bu deyim organik ve inorganik partiküller, kimyasal madde buharları ve dumanları da içine alacak şekilde genişletilmiştir. Ülke mevzuatında ise halen toz solunmasına bağlı akciğer hastalıkları olarak ele alınmaktadır. Bu konuda gerekli yasal değişiklikler henüz yapılmamıştır. Kimyasal maddelerin yukarıda sıralanan (A, B ve C grubu) hastalıkları yapabilmesi bazı koşullara bağlıdır. Kişilerin hastalanabilmeleri için belli bir etkileşim süresi ve miktarı gerekmektedir. Bu etkileşim süresi ve miktarları her kimyasal madde için farklıdır. Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği eklerinde ve kimyasal maddelerin Güvenlik Bilgi Formlarında (MSDS) limit değerler ve miktarlar belirtilmektedir. Bu değerleri aşmamak ve gerekli güvenlik önlemlerini almak koşulu ile bütün kimyasal maddeler işyerlerinde rahatlıkla kullanılabilir. Kişisel özelliklerin de ayrıca dikkate alınması gerekir.
D Grubu Mesleki Bulaşıcı hastalıklar D 1. Helminthiasis D 2. Tropik hastalıklar D 3. Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar D 4. Meslek gereği enfeksiyon hastalıklarına özellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları.
E Grubu Fizik etkenlerle oluşan Meslek hastalıkları E- 1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar 1 - Elektromanyetik ışınlar [röntgen ve γ (gama) ışınları] 2 - Korpüsküler ışınlar [alfa, beta (α, β) ışınları, nötron ve protonlar], Lazer ışınları E - 2 Enfraruj ışınları ile katarakt
E - 3 Gürültü sonucu işitme kaybı E - 4 Hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar. E - 5 Titreşim sonucu kemik - eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar E - 6, a Sürekli lokal baskı sonucu artiküler bursaların hastalıkları E - 6, b Aşırı yükleme sonucu veter, veter kılıfı ve periost hastalıkları A. Tendosinovit B. Periostit E - 6, c Maden ocağı ve benzeri işyerlerindeki meniskus zararları E - 6, d Fazla zorlama sonucu vertebra prosessuslarının yırtılması E -6, e Sürekli lokal baskı sonucu sinir felçleri (genellikle yüzeysel seyreden motor sinirlerde) E - 6, f Kas krampları E - 7 Maden işçileri nistagmusu Listenin devamında; “E - 6 grubundaki bütün arızalarda kesin karar için etraflı bir iş analizi ve arıza ile saptanan çalışma şekli arasında tam bir uygunluk gereklidir.” Denilmektedir. A Grubunda yer alan kimyasal maddeler vücuda 3 temel yol ile girebilir. Cilt Solunum Sindirim Kanalı Sindirim kanalından (ağızdan alım) normal şartlarda olası değildir. Bu konu derste tartışılacaktır. Kimyasal maddeler vücuda girdikten sonra akut ve kronik etkiler yaratırlar. Bu etkileri yaratırken; Lokal tahriş Sistemik etki Hedef organda etki Göstererek basit cilt kızarıklığından kansere kadar değişen çeşitli hastalıklara neden olurlar. Konunun ayrıntıları “kimyasal risk etkenleri” derinde işlenecektir B Grubu meslek Hastalıkları konusu “mesleki cilt hastalıkları” dersinde işlenecektir. C Grubu meslek hastalıkları “ mesleki solunum sistemi hastalıkları” dersinde işlenecektir.
Meslek Hastalıklarının görülme sıklığı nedir? Çalışan nüfusun %0 4-12 sinde meslek hastalığı görülebilir. Oysa ülkemizde yeterinde tespit yapılamamaktadır. MESLEK HASTALIKLARINDA TANI SÜREÇLERİ
Şekil – 5: Meslek Hastalıklarının tanı süreçleri Meslek Hastalığı Tanısı konulmasında 1. yol İşyeri Hekimi Periyodik sağlık muayenesi sonucunda meslek hastalığından kuşkulanır ve işyeri yönetimine iç yazışmayla durumu bildirir. İşyeri yönetimi hekimin yazısına dayanarak Resmi bir yazı yazar ve sigortalıyı bu yazıyla birlikte Meslek Hastalıkları Hastanesine gönderir. Meslek Hastalıkları Hastanesinde yapılan inceleme sonucunda; Meslek Hastalığı Tansı kesinleşir veya Meslek Hastalığı yoktur kararı verilir. Durum işyerine Resmi bir yazı ile bildirilir. Meslek hastalığı değildir denmişse; sorun yoktur. Meslek hastalığı tanısı konmuş ve rapor verilmişse; İşveren 48 saat içinde meslek hastalığı bildirimi yapmak zorundadır.
Meslek Hastalığı Tanısı konulmasında 2. yol Sigortalı; bir şekilde hastaneye sevk edilmiş (veya kendisi gitmiş) olabilir. Burada muayene eden hekim meslek hastalığından kuşkulanır ve sigortalıyı Meslek Hastalıkları Hastanesine sevk eder. Meslek Hastalıkları Hastanesinde yapılan inceleme sonucunda; Meslek Hastalığı Tansı konur veya Meslek Hastalığı yoktur kararı verilir. Durum işyerine Resmi bir yazı ile bildirilir. Meslek hastalığı değildir denmişse; sorun yoktur. Meslek hastalığı tanısı konmuş ve rapor verilmişse; İşveren 48 saat içinde meslek hastalığı bildirimi yapmak zorundadır. Meslek Hastalığı Tanısı konulmasında 3. yol Sigortalı kendi gayreti ile doğrudan doğruya Meslek Hastalıkları Hastanesine gider. Meslek Hastalıkları Hastanesinde yapılan inceleme sonucunda; Meslek Hastalığı Tansı konur veya Meslek Hastalığı yoktur kararı verilir. Durum işyerine Resmi bir yazı ile bildirilir. Meslek hastalığı değildir denmişse; sorun yoktur. Meslek hastalığı tanısı konmuş ve rapor verilmişse; İşveren 48 saat içinde meslek hastalığı bildirimi yapmak zorundadır. 1. Klinik değerlendirmeler: Bütün hastalıkların tanısında klinik açıdan yapılacak değerlendirmelerin büyük yeri vardır. Bu değerlendirmelerde öykü ve fizik muayene bulguları önem taşır. Öyküde hastalığın belirtileri ile ilgili bilgilerin yanı sıra, hastanın ayrıntılı çalışma öyküsü de öğrenilmelidir. Ayrıntılı çalışma öyküsünde şu bilgilerin öğrenilmesi önerilmektedir:
Bütün işlerin tanımlanması: İşyeri maruziyetleri: Belirtilerin zaman ilişkisi: Benzeri yakınmaları olan başka işçilerin varlığı: İş dışı etkilenmeler: 2. Laboratuar değerlendirmeleri: Hastalıkların tanısında başta öykü olmak üzere klinik değerlendirmeler esas olmakla birlikte kesin tanının bir laboratuar bulgusuna dayandırılması gereklidir. Meslek hastalıklarının tanısında da çeşitli laboratuar yöntemlerinden yararlanılır. Bu laboratuar yöntemleri başlıca 3 grupta ele alınabilir: (a) Radyolojik yöntemler: (b) Biyokimyasal yöntemler: (c) Patolojik incelemeler: 3. Meslek ile ilişkinin kurulması: Meslek hastalıklarının tanısında hastalık tablosuna klinik olarak tanı konmasının yanı sıra, hastalığın meslekle olan ilişkisinin de ortaya konması gereklidir. MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA Meslek hastalıkları korunulması mümkün olan hastalıklardır. Hastalığın nedeni işyerinde olduğuna göre, işyerinde etkili önlemler alınmak suretiyle meslek hastalıklarından korunma sağlanabilir. Önlemler arasında etkeni kontrol etmeye yönelik teknik uygulamalar esas olmakla birlikte, korunmada bazı tıbbi uygulamaların da yeri vardır. Meslek hastalıklarındaki koruyucu yaklaşımlar üç başlıkta ele alınabilir: 1. Kaynakta kontrol yaklaşımları: 2. Kişisel koruyucu uygulamaları:
3. Tıbbi yaklaşımlar: (a) İşe giriş muayenesi: (b) Aralıklı kontrol muayenesi: (c) Sağlık eğitimi:
İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Doğan Hukuki Sorumluluklar İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında SS yardımları
Sağlık yardımı Geçici iş göremezlikte günlük ödenek Sürekli iş göremezlikte gelir bağlanması Protez takılması, bakımı, onarımı, yenilemesi İlk 4 deki yardımlar için başka yere sevk Yurt dışına tedavi için gönderme Cenaze masraflarının ödenmesi Ölüm durumunda hak sahiplerine gelir bağlanması Evlenecek kız çocuğuna çeyiz yardımı
İŞVERENİN KUSURU VARSA, GSK BÜTÜN ÖDEMELERİ GERİ İSTER
TEPE AKADEMİ ANKARA MERKEZ OFİS Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. Bayraktar Center, G Blok, No:114/9 Balgat/Çankaya/ANKARA Tel : 0 312 473 43 47 Tel-2 : 0 312 473 43 48 Fax : 0 312 473 43 59