BRIDGE MAGAZINE Volume 2: ISSUE 8/ DECEMBER 2019
Congratulations Prime Minister of Ethiopia
እንኳን ደስ ያለህ! (ለመቶኛው የኖቤል የሰላም ሎሬት ለዶ/ር ዐብይ አህመድ)
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
2
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
3
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት ማውጫ CONTENTS
Cover Page ዶክተር ዓቢይ የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስቴር የአለምን ሰላም አዋርድ በማግኘትዎ እንክዋን ደስ አልዎ። ገጽ ፱ ይመልከቱ
Congratulation Prime Minister
Congratulations on winning NEPMCC Award for contributions to Journalism in the Ethiopian-Canadian Community.
of Ethiopia
...Read on page 6
Trudeau Plans To Share Spotlight, Embrace Lower Profile Going Forward ...Read more page 17
እንክዋን ለአዲሱ አመትና ለገና በአል በሰላም በደስታ አደረሳችሁ። መጪው ዓመት የሰላም፣ የፍቅር፣ የምህረት፣ የአንድነትና የዲሞክራሲ መስፈን በውድ አገራችን ኢትዮጵያ እንዲሆን እንመኛለን። የመጽሔቱ አዘጋጅ ተሾመ ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
አቤል ተስፋዬ ዘዊኬንድ ለኢትዮጵያውያን ለፒቱፒ $100,00 እርዳታ አበረከተ...ገጽ 8 ይመልከቱ
...Read more page 20
President, Ethiopia
Deputy Secretary General, United Nation
...Read more page...16
ሴቶች ወሲብ ሲፈጽሙ ለምን ሕመም ይሰማቸዋል? ...ገጽ 12 ይመልከቱ 4
የኢትኒክ ሚዲያ ምሽት ገጽ 7 ይመልከቱ
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
5
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBERr 2019
6
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
የ ኢቲኒክ ሚዲያ ምሽት
ዲሴምበር 13 ቀን 2019 ዓ.ም. የኢቲኒክ ሚዲያ ለመሃበርተኛው የራት ግብዣ አድርጎ ነበር። በዚህ እለት የማህብሩ አባላት እንግዶች የመንግስት ተወካዮች ተገኝተዋል። ክቡር የኦንታሪዮ ፕሪምየር በእንግድነት ወደ አዳራሹ በመጡ ጊዜ ከዚህ በስተጎን በሚገኘው ፎቶግራፍ እኔና ባለቤቴ ከክቡር ክዕርሳቸው ጋር የተነሳነውን ማስታወሻ ፎቶግራፍ የሚያሳይ ነው። በዚሁ ቀን የማህበሩ ፕሬዘዳንትና ሚስተር ቶማስ ሳራስ ልዩ ልዩ ከፍተኛ የመንግሥት ተወካዮችና ጥሪ የተደረገላቸው እንግዶች የማህበሩ አባላት ለቤቱ ንግግር አድርገዋል። በተለይ የማሀብሩ ፕሬዘዳንት ክቡር ሚ/ር ቶማስ ሳራስ እንዲሁም ለተገኙት ሁሉ እንክዋን ደህና መጣችሁ በማለት አጠር ያል ንግግር አድርገዋል። በዚህ እለት በተለይ የሲሪላንካና የግርክ እንዲሁም ለስላስ ሙዚቃ ተጨዋቾች በየተራ ለቤቱ አበርክተው አስደስተዋል። ሰፊ የሆነ የእራት ግብዣ ተደርግዋል።
Cell:
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
647-988-9173 . Phone 416-298-8200
7
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
የኖቤል የሰላም አሻራ በኤርትራም! ባስቸኳይ!
የ2019 የዓለም የኖቤል የሰላም ሽልማት የእኛ የኢትዮጵያውያን ብቻ ሳይሆን የእኛው ቤተሰቦች የሆኑት የኤርትራዊንም ነው ሲባል ለጎልጉል የሚገባው ሃሳቡ ወይም ንግግሩ ከመደመርም በላይ የሚታይ ስለሆነ ብቻ ነው። እንደሚታወቀው የኖቤል ተሸላሚዎች ከሚቀበሉት ዲፕሎማ በተጨማሪ ግምቱ 10ሺህ ዶላር የሚገመት 18 ካራት አረንጓዴ ወርቅ የተለበደበት 24 ካራት ወርቅ የሚሰጥ ሲሆን ወደ 950ሺህ ዶላር የሚገመት የገንዘብ ሽልማትም አብሮ ይሰጣል። ከገንዘቡና ከወርቁ ይልቅ ዓለምአቀፋዊ ዕውቅና ዝናው ከሁሉ የሚበልጥ ነው። ከዚህ በፊት በተለያዩ መስኮች የተሸለሙ በተሰጣቸው ገንዘብ ምን እንዳደረጉበት ሲናገሩ ለልጆቼ ኮሌጅ ወጪ አዋልኩት፤ አዲስ ቤት ገዛሁበት፤ በቀጥታ ወደ ቁጠባ የባንክ ሒሳቤ ነው አስገባሁት፤ ወዘተ የሚሉ መልሶችን ሰጥተዋል። የ2019 የዓለም የሰላም ሎሬት ዐቢይ አሕመድም ሽልማቱን በወሰዱ ጊዜ ከላይ የተጠቀሰው ወርቅና ገንዘብ ተበርክቶላቸዋል። ጥያቄው ይህንን ምን ያደርጉበት ይሆናል የሚለው ነው።
Peace Research Institute Frankfurt የተሰኘው ተቋም ለሰላም ልዩ አስተዋጽዎ ያበረከቱ በሚል የ2019 (እኤአ) የHessian Peace Prize ለጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ 25,000 ዩሮ በሽልማት መስጠቱ ይታወቃል። እርሳቸውም ይህንን የገንዘብ ስጦታ “መልካም ወጣት” በሚል ለወጣቶች ትምህርት ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
8
እየሰጠ ለሚገኘው ዮናታን አክሊሉ ተቋም ማበርከታቸው ይታወሳል። የዚህ ዓመቱ የኖቤል ሽልማት ለዶ/ር ዐቢይ የተሰጠበት ዋንኛው ምክንያት ከኤርትራ ጋር የነበረውን ውዝግብ በመፍታት ወንድማማች በሆነው ሁለቱ ሕዝብ መካከል ሰላም እንዲፈጠር በማድረጋቸው መሆኑ በስፋት ተነግሯል። እርሳቸውም በሽልማቱ ሥነሥርዓት ላይ በሰጡት ሌክቸር ውጤቱ የእርሳቸው ጥረት ብቻ ሳይሆን “አጋሬና የሰላም ጓድ” ያሏቸው ፕሬዚዳንት ኢሣያስ አፈወርቂ መሆኑን ጠቅሰው ነበር። የ2009 (እኤአ) የኖቤል የሰላም ተሸላሚ የነበሩት ቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ባራክ ኦባማ ከኖቤል የተሰጣቸውን 1.4 ሚሊዮን ዶላር ለአስር የተለያዩ የዕርዳታ ተቋማት ማበርከታቸውን ሮይተርስ በወቅቱ ዘግቧል። ተጠቃሚ ድርጅቶቹም ለጥቁሮች፣ ለሒስፓኒክስ፣ ለአሜሪካ ኢንዲያን ስኮላርሺፕ በመስጠት ለሚተጉ ድርጅቶች ሲሆን የተቀረውም ለጦር አካል ጉዳተኞች፣ ለጤና፣ ለትምህርት፣ ለተፈጥሮ ጉዳተኞች፣ ወዘተ መርጃ እንዲሆን ነበር የለገሱት። የ2006 የሰላም ተሸላሚ የነበሩት ባንግላዴሺያዊው መሐመድ ዩኑስ እንዲሁም የ2008 የኖቤል የሰላም ተሸላሚ የነበሩት የቀድሞው የፊንላንድ ፕሬዚዳንት ማርቲ አቲሳሪ ሽልማቶቻቸውን ለማኅበራዊ አገልግሎት እንዲውል መልሰው በመስጠት የሚጠቀሱ ናቸው። ገጽ 9 ይመልከቱ
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ከገጽ 8 የዞረ
ዶ/ር አብይ የኖብል ሽልማታቸውን ሲቀበሉ
ሌሎችም እንዲሁ በተሰጣቸው የገንዘብ ሽልማት ተመሳሳይ የበጎ ፈቃድ ተግባር ፈጽመዋል። ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ ትላንት አዲስ አበባ ሲደርሱ ቦሌ ዓለምአቀፍ አውሮጵላን ማረፊያ ንግግር አድርገው ነበር። ከተናገሩት በርካታ ቁምነገሮች መካከል ሽልማቱን በኢትዮጵያ ሕዝብ፣ በኤርትራ እንዲሁም በምስራቅ አፍሪካ በሚገኙ አገራት ስም የተቀበሉ መሆናቸውን በመናገር ከእርሳቸው ጋር በእኩል የሽልማቱ ባለቤት ኢሳያስ አፈወርቂ መሆናቸውን ተናግረዋል። በመቀጠልም ይህንን ድል አብረው አስመራ ላይ እንደሚያከብሩ ፍንጭ ሰጥተዋል። ጎልጉል፤ የድረገጽ ጋዜጣ ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ ይህንን የገንዘብ ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
ስጦታ በኤርትራና በኢትዮጵያ መካከል ዘላቂ ሰላም እንዲሰፍን ብቻ ሳይሆን እንዲቀጥል ዓላማው ባደረገ ጉዳይ ላይ እንዲያውሉት ሃሳብ ይሰጣል። ኢትዮጵያና ኤርትራ ሁለት አገር፤ ሁለት ህዝብ ሳይሆኑ በብዙ መልኩ የተጋመዱና የተሳሰሩ የአንድ ቤተሰብ አባላት መሆናቸውን ይበልጥ የሚያጎለብት፤ ከእንግዲህ ጦርነት በቃን የሚያስብል፤ ያለፈውን ስህተታችንን እያስታወሰ ለወደፊቱ እንዳንደግመው በሚጠቅምና ልጆቻችንን በሚያስተምር ተቋም ላይ እንዲውል ቢደርጉት ምክረ ሃሳብ እንሰጣለን። ተቋሙ በአስመራ ላይ የሚገነባ ብቻ ሳይሆን በአንጻሩም አዲስ አበባ ላይ የሚኖርና በየጊዜው የሰዎች ልውውጥ የሚካሄድበት ቢሆን የበለጠ ጠቃሚ እንደሚሆን 9
እንገምታለን። በኖርዌይ ኦስሎ 15 የትግራይ ተወላጅ ነን የሚሉና ሌሎች በኤርትራዊያን ስም የስደት ፈቃድ ያገኙ ጠ/ሚ/ር ዐቢይን ለማንጓጠጥ ሞክረዋል። “ጥቅሜ ለምን ቀረብኝ” ከሚል ስሜትና መቀሌ የታጀለው የትህነግ አጀንዳ አስፈጻሚዎች 40ሺህ ኦሮሞ እስር ላይ ሲማቅቅና “የእስር ቤቱ ቋንቋ ኦሮምኛ” በነበረበት ወቅት የሚጮኹትን ወገኖች በዚሁ የስደት ምድር ሲያሸማቅቁ፣ ምስልና ቪዲዮ እየቀረጹ ወዳገርቤት በመላክ ሲሰልሉ፣ የነበሩ የወንበዴ ሽራፊዎች መሆናቸው ተቃውሞውን ከተራ ማንጓጠጥ ለይተን እንዳናየው ያደርገናል።
ቤተሰቦቻችን ከኢትዮጵያውያን ጋር በመሆን ዓለም እውቅና ለሰጣቸው ታላቁ መሪ ድጋፋቸውን፣ አድናቆታቸውንና ክብራቸውን በአስቸጋሪው የዓየር ሁኔታ ውስጥ ሆነው አቅርበዋል። ዕልልታቸውን ጧፍ እያበሩ አሰምተዋል። የወደፊት ተስፋቸውም ብሩህ መሆኑን አሳይተዋል። ለዚህም ነው ጎልጉል፤ የድረገጽ ጋዜጣ የኖቤል ሽልማቱ በኤርትራም የሚታይ፣ የሚዘከር፣ ትውልድን እስከወዲያኛው የሚያስተሳስር የሰላም አሻራ ሆኖ እንዲቆም ሃሳብ ያቀረበው። ሃሳቡም ነገ ዛሬ ሳይል ባስቸኳይ ይደረግ የሚለውም በዚሁ ምክንያት ነው። እናም በአዲሱ አስተሳሰብ ይህ አካሄድ መደመርና መደመር ነው።
በተቃራኒው ኤርትራዊያን ወንድሞቻችን እና እህቶቻችን፣ ጎልጉል፤ የድረገጽ ጋዜጣ https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
በአጤ ምኒልክ ዘመን የነበሩ አስደናቂ ታሪኮች December 13, 2019
በዳግማዊ አጤ ምኒልክ ዘመን ጊዜ አስደናቂ ነገሮች ታይተዋል፡፡ ታላቁ የጥብብ ሰው ጳውሎስ ኞኞ አጤ ምኒልክ በሚለው መጽሐፋቸው ከአሰፈሯቸው በርካታ አስደናቂ ክስተቶችን ጥቂቶችን እነሆ፡፡ ማለት ለአጤ ዮሐንስ ነገረ፡፡ አጤ ዮሐንስም‹‹
ወደቀ፡፡
አሞት ይሆናል ተውት›› ብለው አዘዙ፡፡ የአጤ
መስታወት ሳትሰበር ተገኘ፡፡
በወደቀበትም
ጊዜ
አንዲትም
ዮሐንስ ሠራዊት ተጉዞ ካለፈ በኋላ አንበሳው ተነስቶ ወደ ንጉሥ ምኒልክ ተቀላቀለ፡፡
• የእንጦጦ ማርያም ተሠርታ ለምረቃው
በምኒልክ ጉዞም ጊዜ ከምኒልክ ፊት ለፊት
ድግስ ሲደገስ የተዘጋጀው ቡሃቃ (የሊጥ
እየቀደመ ያለ ጠባቂ ብቻውን ይጓዝ ነበር፡፡
ማቡኪያ) እያንዳንዱ 40 ኩንታል ዱቄት ድረስ የሚያስቦካ ነበር፡፡ የቡሃቃውን ትልቅነት
የሸዋ ንጉሥ መሆናቸውን አጤ ዮሐንስ
አጤ ዮሐንስ ወደ ደራ በሄዱበት ጊዜ
አጽድቀው አጤ ምኒልክና አጤ ዮሐንስ እርቀ
አብሮሯቸው የሚጓዝ አንድ ለማዳ አንበሳ
ሠላም ካወረዱ በኋላ ወሎ ውስጥ በደስታ
ነበራቸውና አልሄድም ብሎ ከመንገድ ላይ
ቆዩ፡፡ መጋቢት 25 /1870ዓ.ም ሁለቱም
ተኛ፡፡ አሰልጣኙም ቢደበድበው አንበሳው
ተሰነባብተው አጤ ዮሐንስ ወደ ደራ ሔዱ፡፡
ከተኛበት አልነሳ አለው፡፡ ግራ የገባው
• አጤ ዮሐንስና ንጉሥ ምኒልክ ወሎ ውስጥ
ለማወቅ አርባ ኩንታል ዱቄት ለማቡኪያ
ሐይቅ በተባለው ደሴት ላይ ያለውን የቅዱስ
የሚገባበትን የውኃ መጠን አብሮ ማሰብም
እስጢፋኖሰ ቤተ ክርስቲያን ሲጎበኙ ቀሳውስቱ
መልካምነት ነው፡፡ ሊጡ በሚወጣት ጊዜ
‹‹የባሕሩ ውኃ እየገፋ ደሴቷን ሊውጥብን
ሊጥ አውጪዎች ከቡሃቃው ላይ መሰላል
ስለሆነ ተቸግረናል ብለው›› አመለከቱ፡፡ አጤ
ይጠቀሙ ነበር፡፡
ዮሐንስና ንጉሥ ምኒልክ ሠራዊታቸውን ተራ አስገብተው አንድ ቀን የአጤ ዮሐንስ ሠራዊት
• የእንጦጦ ማርያም ተሰርታ ለምረቃው ጊዜ
አንድ ቀን ደግሞ የምኒልክ ሠራዊት ቆፍሮ
ከፍ ያለ ድግስ ተደግሶ ነበር፡፡ ጠጁ በአሸንዳ
ገደሉን ንዶ ባሕሩን አፈሰሱት፡፡
እየወረደ በጉድጓድ ውስጥ ይከማችና ሕዝቡ ከዚያ የጠጅ ኩሬ እንዲጠጣ ተደርጎ ነበር፡ ፡ ወደ ጉድጓዱ ጠጁ የሚወርድበት 12
አሰልጣኝ ይህንን የአንበሳውን አልሄድም
አሸንዳ (ቦይ) ተበጅቶለት ነበር፡፡ በግብር ላይ
የበላውና
የጠጣው
መኳንንትና
ሠራዊት ከግብሩ ሲወጣ ከዚያ የጠጅ ባሕር ካለበት ይሄድ ነበር፡፡ በዚያም የጠጅ ባሕሩ እንዳይቆሽሽ የሚጠብቁት ዘበኞች ጠጁ የተሸፈነበትን እየከፈቱ ሕዝቡ በእፍኙ ጠጁን ይጠጣ ነበር፡፡ በእንጦጦ ማርያም ምረቃ ጊዜ • ንጉሥ ምኒልክ ልጃቻው ዘውዲቱን ለአጤ
የታረደው ከብት ብዛቱ 5 ሺህ 395 ነበር፡፡
ዮሐንስ ልጅ ለራስ አርዓያሥላሴ ሲድሩ የሙሽራይቱ ዕድሜ ስድስት ዓመት ነበር፡
• ምኒልክ የተለዬ መጋረጃ ነበራቸው፤
፡ ጋብቻ ከተፈጸመበት ሠርግ ላይ ምኒልክ
መጋረጃው እንደመስታወት የሚያብለጨልጭ
ለአዲሱ አማቻቸው ለራስ አርዓያሥላሴ ብዙ
ነበር፡፡ ይህ መጋረጃ በሚጋረድበት ጊዜ
ሽልማቶችን
ከሽልማቶቹም
ምኒልክ ከመጋረጃው ውጭ ያለውን ሠራዊት
መካከል አንድ መድፍ፣ አምስት መቶ ጠብ
ሸለሟቸው፡፡
ወይንም መኳንንትና መሳፍንት ማየት ሲችሉ
መንጃ፣ ሁለት መቶ ብርሌና ብርጭቆ፣
ከመጋረጃው ውጭ ያለው ሠራዊት ግን ወደ
አምስት ሺህ በግና ፍየል እና አምስት ሺህ
ውስጥ ማዬት አይችልም ነበር፡፡ በምኒልክ
ብር ይገኝበታል፡፡ የሚዜዎቹና የአጃቢዎቹ
ማድቤት 15 የጠጅ መገልበጫ ጋኖች ነበሩ፡፡
ሽልማት ከዚህ አልተካተተም፡፡ ለሚዜዎቹ
እኒህ ጋኖች የሚታጠቡት ሰው ከውስጣቸው
ለእያንዳንዳቸው አስር ፈረስና በቅሎ ከነሙሉ
እየገባ
እቃው ተሰጥተዋል፡፡
እያንዳንዳቸው 1 ሺህ 100 ብርሌ ጠጅ የመያዝ
ነው፡፡
እነኚህ
የሸክላ
ጋኖች
አቅም ነበራቸው፡፡፡ ብርሌውም እንደዛሬው • የእንጦጦ ማርያም የተሠራች ጊዜ ለጧፍ
ዓይነት ሳይሆን ሹርቤ የሚባለው የምኒልክ
ማብሪያ ተብሎ ከውጭ አገር የመጣ ባለብዙ
ብርሌ ነበር፡፡ ኩባያውና ብርሌው ከሁሉም
መስታውትና የሻማ መሰኪያ ያለበት ከጣሪያ
ይለይም ነበር፡፡
ላይ የሚንጠለጠል የመብራት ጌጥ ነበር፡
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
10
፡ ያን ጌጣማ የመብራት ማስቀመጫ ከጣሪያ
ምንጭ፡- የጳዉሎስ ኞኞ አጤ ምኒልክ
ላይ ለመስቀል ሰዎች በመሰላል ላይ ይዘው
መጽሐፍ
ወጥተው ሳሉ ድንገት አምልጧቸው ከመሬት
በታርቆ ክንዴ
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
አቤል ተስፋዬ ዘዊኬንድ ለኢትዮጵያውያን በጎ አድራጎት ድርጅት 100,000 ዶላር እርዳታ አበረከተ
Image from google
ኢትዮጵያዊው የካናዳዊው አርቲስት አቤል ተስፋዬ በኢትዮጵያ ውስጥ ለኤች አይ ቪ የበጎ አድራጎት ሥራ $ 100,000 ዶላር ለገሰ ፡፡ ይህም የስጦታ መዋጮ ሰሞኑን ይፋ የተደረገው በ P2P 20 ኛ አመታዊ በዓል ላይ ነበር። የግራም ሽልማት አሸናፊ በቶሮንቶ ለሚገኙት የኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን እና ለቶሮንቶ ዩኒቨርሲቲ ለኢትዮጵያውያን ጥናቶች ተመሳሳይ መዋጮ አድርጓል ፡፡ በመቶዎች የሚቆጠሩ ተሰብሳቢዎች በተገኙበት የተደረገው ውይይት በኢትዮጵያ በኤች አይ ቪ ኤድስ የተጠቁ ሕፃናትን ሕይወት በሚያሳድረው ተጽዕኖ ተንፀባርቀዋል ፡፡ ፒ 2 ፒ ተግባሩን እንደሚያሰፋፋ እና በህብረተሰቡ ውስጥ በአእምሮ ጤና ግንዛቤ ዙሪያ ፕሮጄክቶችን እንደሚጀምር አስታውቋል ፡፡
ደስተኛ ለመሆን መደረግ የሌሉባቸው 10 ጉዳዮች
1.ሙስና አለመስራት (የምትፈልገውን ለማስፈፀም ተገቢውንና ህጋዊውን መንገድ ተጠቀም እንጂ ሙስናን ፈፃሚም ሆነ አስፈፃሚ ከመሆን ራቅ)
ለመውሰድ ካለመፈለግና ለጥቀፋትም ለሌሎች በምክንያትነት ከመፈረጅ የሚመጣ ነውና አትማረር/አታማርም፤ ችግሮችን ከምትማረርባቸው ተማርባቸው)
2. ራስህን አታወዳድር (ሁሉም ሰው በራሱ ልዩነት ያለውና የራሱ ፍላጎትና መንገድ እንዲሁም ልዩ አካባቢያዊ ሁኔታዎች ውስጥ የሚገኝ በመሆኑ ራስህን ከሌሎች ጋር በማወዳደር የበላይም ሆነ የበታችነት ስሜትን አትፍጠር፤ ደስታህን ታጣለህ)
4. ከአፍራሽ ትችት ራቅ (ትችት ሰዎችን የሚገነባ በሆነ መልኩ ደስታን ይፈጥራል፤ ሰዎችን ሆን ብሎ ለመጉዳት ታስቦ በተደረገ ቁጥር ደግሞ የራስንም ደስታን ይነጥቃልና ከአፍራሽ ትችት ራቅ)
5. ከአደንዛዥ ዕፆች ራቅ (እነዚህ ለጊዜው የሚያስደስቱ ቢመስሉም 3. አታማር (ምሬት ደስተኝነትን በሂደት ግን ጭራሽ ጥገኛ በማድረግ ይነጥቃል፤ የበለጠ ምሬትንም ደስታንና የመኖር ተስፋን ገጽ 12 ይመልከቱ ያባብሳል፡፡ ምሬት ኃላፊነትን ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
11
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ሴቶች ወሲብ ሲፈጽሙ ለምን ሕመም ይሰማቸዋል? “ሰውነቴ ወሲብ እንድፈጽም አይፈቅድልኝም። ለማድረግ ስሞክር በስለት የመወጋት አይነት ህመም ነው የሚሰማኝ” የምትለው ሃና ቫን ዲ ፒር ”ቬጂኒስመስ” የተባለ የጤና እክል አለባት።
“በስለታማ ነገር የመቆረጥ ወይም በመርፌ የመወጋት አይነት ሰሜት አለው” በማለት ወሲብ ለመፈጸም ሲሞክሩ የሚሰማቸውን ህመም ያጋራሉ።
የአስተዳደግ ሁኔታ ለዚህ የጤና እክል ሊያጋልጥ ይችላል ይላሉ። ” ‘የሰርግሽ ዕለት ወሲብ ስትፈጽሚ ህመም ይኖራል’ ወይም ‘ድንግልናን ለማረጋገጥ ደም መታየት አለበት’ የሚሉ አመለካከቶች ለዚህ የጤና እክል ይዳርጋሉ” ይላሉ።
ይህ የጤና እክል ሃናን ብቻ ያጋጠመ ሳይሆን፤ በመላው ዓለም የሚገኙ በርካታ ሴቶች የጤና ችግር ነው። ብዙ ያልተነገረለት ”ቬጂኒስመስ” በሴቶች ላይ የሚከሰት የጤና እክል ሲሆን፤ ማንኛውም ነገር ወደ ብልት ሊገባ ሲል በፍርሃት ምክንያት ብልት አካባቢ የሚገኙ ጡንቻዎች በድንጋጤ ሲኮማተሩ የሚፈጠር ነው። ይህ የጤና እክል ያለባት ሴት ወሲብ ለመፈጸም ስትሞክር፤ የሰውነት አካሏ ከቁጥጥሯ ውጪ በመሆን የወንድ ብልት ውስጧ እንዳይገባ በመኮማተር ይከለክላል። ይህ ብቻ ሳይሆን በማህጸን ምርመራ ጊዜ፣ አነስተኛ ቁሶች ወደ ብልት እንዳይገቡ ሊከላከልም ይችላል። “ተመሳሳይ የጤና ችግር ካለባቸውን ሴቶች ጋር ተገናኝቼ ተወያይቼያለሁ። ሁላችንም አንድ አይነት ስሜት ነው የምንጋራው” ስትል ሃና ትናገራለች። የጤና እክሉ ተጠቂ የሆኑ አንዳንድ ሴቶች ወሲብ መፈጸም ይቅርና በወር አበባ ወቅት ጥቅም ላይ የሚውል ከጥጥ የተሠራ ሹል የንጽህና መጠበቂያ ለማስገባት እንደሚቸገሩ የዘርፉ ባለሙያዎች ያስረዳሉ። አሁን የ21 ዓመት ወጣት የሆነችው ሃና፤ ለመጀመሪያ ጊዜ ወሲብ ለመፈጸም ስትሞክር የተሰማትን ሰሜት ታስታወሳለች። “ለመጀመሪያ ጊዜ ወሲብ ሲፈጸም ህመም እንዳለው አስብ ነበር። በዚያ ወቅት የተሰማኝ ስሜት ግን በቢላዋ የመወጋት አይነት ህመም ነው” በማለት ታስዳለች።
GETTY IMAGES አጭር የምስል መግለጫይህ የጤና አክል ያለባቸው ሴቶች ይህን መሰል ንጽህና መጠበቂያ መሳሪያ ወደ ብልት ውስጥ ለማስገባት ይቸገራሉ። የማህጸን ሃኪም የሆኑት ዶ/ር ለይላ ፍሮድሻም፤ ስለዚህ የጤና እክል ሰዎች በግልጽ እንደማይወያዩ ያስረዳሉ። “ለመጀመሪያ ጊዜ ወሲብ መፈጸም ሊያስፈራ ይችላል። ሁላችንም ያለፍንበት ጭንቀት ነው። “ቬጂኒስመስ” ያለባቸው ሴቶች ግን ሁሌም ጭንቀቱ አለባቸው” ይላሉ ዶ/ር ለይላ። በ20ዎቹ መጀመሪያ ላይ የምትገኘው አሚና ይህ የጤና እክል ሕይወቷን ባላሰበችው አቅጣጫ እንደቀየረው ትናገራለች። “ቬጂኒስመስ ትዳሬን ነጥቆኛል። ልጅ መቼ ልውልድ? የሚለውን ምርጫዬን ወስዶብኛል” ”ቬጂኒስመስ” መቼ እና እንዴት ሊከሰት ይችላል? “ቬጂኒስመስ” በማንኛው የዕድሜ ክልል ያለችን ሴት ሊያጋጥም ይችላል። አንዲት ሴት ለመጀመሪያ ጊዜ ወሲብ ለመፈጸም ሞክራ ሳይሳካ ሲቀር ይህ የጤና እክል ሊያጋጥም ይችላል። ከወሊድ በኋላ ሊከሰት ይችላል። አንዲት ሴት ማርገዝ የምትችልበትን እድሜ ስታልፍ ሊያጋጥምም ይችላል። ዶ/ር
ተመሳሳይ የጤና እክል ያለባቸው ሴቶች
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
ለይላ
ይህም
ብቻ 12
ሳይሆን
GETTY IMAGES አጭር የምስል መግለጫባለሙያዎች ለዚህ የጤና እክል ስልጠናዎችን እና የወሲብ የምክር አገልግሎቶችን ይሰጣሉ “የተማርኩት በቤተ ክርስቲያን ትምህርት ቤት ውስጥ ነው። ወሲብ መፈጸም ብዙ ደም መፍሰስ፣ እርግዝና ወይም በሽታ እንደሚያስከትል ነው የተነገረኝ” የምትለው ሃና ቫን ድ ፒር ነች። ሌላዋ የዚህ የጤና እክል ተጠቂ ኢስለይ ሊን፤ “ቬጂኒስመስ” ለአእምሮ ጭንቀት ዳርጓታል። “የሕይወት አጋሬ ከእሱ ጋር ወሲብ መፈጸም እንደማያስደስተኝ ያስብ ይሆን? እያልኩ እጨነቃለሁ። እሱን እንደማልወደው እና ከእሱ ጋር ወሲብ መፈጸም እንደማልፈልግ ነው የሚያስበው” ትላለች። ሃና እና አሚና ካጋጠማቸው የጤና እክል ለመዳን ስልጠናዎችን እና የወሲብ የምክር አገልግሎቶችን እየወሰዱ ይገኛሉ። አሚና “የወሲብ የምክር አገልግሎት እና ስልጠናዎችን መውሰድ ከጀመርኩ በኋላ በራሴ ላይ ለውጥ እየተመለከትኩ ነው” ትላለች። ሃና በበኩሏ የህክምና ድጋፉ ለውጥ ቢያመጣላትም የምትፈልገውን አይነት ለውጥ ግን እስካሁን እንዳላየች ትናገራለች። “በወሲብ እርካታን ማግኘት እሻለሁ። እዚያ ደረጃ እስክደርስ ድረስ ንጽህና መጠበቂያውን ወደ ውስጥ ለማስገባት በመሞከር እቆያለሁ” ትላለች።
ከገጽ 11 የዞረ ይሰርቁሃልና ስሜት፣ ሲጋራ፣ አልኮልና ሌሎች አደንዛዥ ዕፆች አጥብቀህ ራቃቸው) 6. ታይታንና ውዳሴን አስወግድ (በአኗኗርህ ከሌሎች በልጠህ ለመታየትም ሆነ በሰዎች ሙገሳም ለመደሰት አትሞክር፤ እነዚህ ቋሚ የደስታ ምንጭ አይደሉምና፡፡ ቅንጦት መሳይ የታይታ አኗኗሮችን እንዲሁም ስልጣንና ማዕረግን ለማግኘትም ሆነ ይዞ ለማቆየት የሚያስከፍሉት ዋጋ ውድ ሲሆን ሲያጧቸውም መጥፎ ችግር ውስጥ ይከታሉና ኑሮህ መሃከለኛ ይሁን) 7. ድህነትን አስወግድ (ድህነት የብዙ ማጣቶች መገለጫ ሲሆን በማጣት ውስጥ ዘላቂ ደስታን ማጣጣም አይቻልም፡፡ ሰዎችን በመጥቀም ውስጥ ሃብትን በየጊዜው መገንባት ግን ያስደስታልና አጥብቀህ ብልፅግናን ፈልገው) 8. ውጥረትን አስወግድ (ህይወት የድርጊቶች ጥርቅም ናት፡፡ ሁሉም ስራዎች ውስጥ ራስህን አትክተት፤ ጥቅም የሌላቸውን አስወግድ፡፡ ጠቃሚዎችንም ለሌሎች አካፍል፡ ፡ ሰዎችንና ቴክኖሎጂን በመጠቀም ኃላፊነቶችህን ቀንስ፡፡ ያኔም ሰላም ይሰማሃል፡፡ ደስታህም ይጨምራል) 9. አትቅና (በሌሎች ስኬትና ማማር መቅናት የሌለብህ ሌሎችን እንዳትጎዳ ሳይሆን አንተ ራስህ ደስታህን በማጣት እንዳትጎዳ ነው፡ ፡ ይልቅስ የበለጠ ደስ ይበልህ፡ ፡ የበለጠ ይስካላቸውም ዘንድ ተመኝላቸው፡፡ ያኔም የእነሱ ስኬት፤ ውበትና ደስታ ወዳንተም ይመጣል) 10. አትፍራ (እታመማለሁ፤ አረጃለሁ፤ ወይም እሞታለሁ ብለህ አትፍራ፡፡ እነዚህ ተፈጥሯዊ ለውጦች ናቸው፡፡ ማድረግ ያለብህን ጥንቃቄ በማድረግ ከለውጡ ጋር በደስታ መኖር እንጂ የማይቀረውን በመፍራት ደስታህን አትጣ፤ ሲመጣ ተቀበለው) ምንጭ ዘሃበሻ
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
13
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
14
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ETHIOPIAN EPIPHANY INSCRIBED IN UNESCO INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE
said
borkena December 12, 2019 United
Nations
Scientific
Educational
and
Cultural
a decision to inscribe Ethiopian Epiphany in the list of World Intangible Cultural Heritage. is
the
Fourteenth
Intergovernmental for
the
Cultural
contributed
session of
“Ethiopian epiphany is a colorful festival
celebrated
all
over
Ethiopia to commemorate the baptism of Jesus Christ by John the Baptist in the River Jordan,” UNESCO described Timket.
Committee
Safeguarding
Intangible
has
immensely to the decision.
Organization (UNESCO) passed
It
Timkat celebration. Photo credit : FBC
Djibouti
the
Heritage
which is undertaking its meeting in Bogotá, Columbia, that passed the decision. The Ethiopian Embassy in France
This is the second Ethiopian Orthodox Church holiday to be inscribed in the list of intangible world heritage. In 2013, Meskel, also one of the most colorful Ethiopian
Orthodox
Church
Holidays
millions
of
Tewahedo that
faithful
draws
followers
and tourists, was recognized by
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
15
UNESCO as a cultural heritage. Ethiopian Orthodox Tewahedo Church, one of the earliest Churches the world over, said that it is pleased with the decision of UNESCO to inscribe Timkat as World heritage. Abune Mathias, the Patriarch, has issued a statement on Thursday in the afternoon regarding UNESCO’s decision, according to Fana Broadcasting Corporation (FBC). He said ” Congratulations; the most beloved and colorful holiday of ours, Timkat, is listed as a world heritage by United Nations Educational Scientific and Cultural Organization.” The
church,
Ethiopian
government, and Ethiopians, especially followers of Ethiopian Orthodox Tewahedo Church, intellectuals have been advocating to get recognition of Timkat as one of the intangible world heritage. Ethiopia has two more cultural festivals that are recognized by UNESCO as a world intangible heritage. Chembelala, Sidama New Year festival in south Ethiopia, and Geda System which UNESCO described as “…a traditional system of governance used by the Oromo people in Ethiopia.” Join the conversation. Like borkena on Facebook and get Ethiopian News updates regularly. As well, you may get Ethiopia News by following us on twitter @zborkena Ethiopian Epiphany, Timkat
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Two Africans on 2019 Forbes 100 Most Powerful Women list in the 2018 list. She is joined by Deputy United Nations secretarygeneral Amina Mohammed of Nigeria. Back in 2017, the only African listed was Africa’s richest woman and daughter of former Angolan president Isabel dos Santos.
In 2016, Africa had three slots, two
presidential
and
one
in
commerce. Then Liberia president Ellen Johnson-Sirleaf, Mauritius president at the time, Ameenah Gurib-Fakim were listed. Nigeria’s business
mogul
Folorunsho
Alakija was the third African. “In 2019, women around the globe took action, claiming leadership positions in government, business, philanthropy and media. These Abdur Rahman Alfa Shaban 16/12 - 12:36 AFRICA Africa has two slots on the recently released Forbes list of 100 Most Powerful Women in the world. This is an increase of one from the
year’s candidates. What Forbes wrote about SahleWork Zewde In October 2018, Sahle-Work Zewde became Ethiopia’s first
The two women are linked by
serving female head of state in
Ethiopian president Sahle-Work Zewde, who was the only African
16
with,” Forbes wrote about this
last two years.
politics and diplomacy. They are
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
trailblazers are not to be messed
woman president and the only Africa. A seasoned diplomat and veteran of the United Nations, Zewde was Continued on Continued onpage page 22 17
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Trudeau Plans To Share Spotlight, Embrace Lower Profile Going Forward The new approach is a big departure from 2015.
Joan BrydenCanadian Press achievements on breadthe world stage and the and-butter issues. embarrassing revelation Trudeau’s new approach during this fall’s federal is a big departure for a election campaign that leader who vaulted the he had repeatedly donned Liberal party from its blackface in his younger apparent deathbed into days. government in 2015, Canadians ultimately relargely on the strength of elected the Liberals but his celebrity status and handed them a minority government that will have “sunny ways” appeal. ADRIAN WYLD/CP to work with opposition Prime Minister Justin Trudeau speaks with The Canadian Press during a year end It’s likely a tacit parties in order to survive. interview in West Block on Parliament Hill on Dec. 18, 2019. OTTAWA — Justin having concluded that the admission he is no longer Trudeau says he’s taking focus on him and his lofty the unalloyed asset for the In a year-end interview a lower-profile, more talk of values during his Liberals he once was, his with The Canadian Press, businesslike approach first mandate obscured his image tarnished by ethical Trudeau said the message to being prime minister, government’s concrete lapses, misadventures on Continued on page 22
Tel:- 647-7027528 ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
17
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Lost Ethiopian town comes from a forgotten empire that rivalled Rome HUMANS 10 December 2019 By Michael Marshall
Archaeologists have discovered an ancient buried town in Ethiopia that was inhabited for 1400 years. The town was part of a powerful civilisation called Aksum, which dominated east Africa for centuries and traded with other great powers like the Roman Empire.
“This
is
one
of
The lost town of Beta Samati Ioana Dumitru
most
preceded by a “pre-Aksumite”
important ancient civilisations,
have been explored and studied,
society, the name of which is
continuously inhabited throughout
but people don’t know it,” says
so there’s not a lot of discoveries
unknown. This earlier civilisation
the rise of Aksum. For Harrower
Michael
of major ancient towns any more.”
may have been centred around
and Phillips, this implies pre-
Harrower
the
of
Johns
Aksumite settlements were not
Hopkins University in Baltimore,
Yeha
Ethiopia,
Maryland. “Outside of Egypt and
They called the town Beta Samati,
which has the oldest writing and
abandoned when Aksum arose,
Sudan, it’s the earliest complex
which means “house of audience”
standing architecture in sub-
and that there may not have been a
society or major civilisation in
in the local Tigrinya language.
Saharan Africa. So Harrower and
sharp political break between the
Africa.”
his colleagues have surveyed the
The find is “highly significant”,
surrounding area.
says Jacke Phillips of SOAS
in
northern
The Empire of Aksum dominated
two, as archaeologists previously suspected.
University of London in the UK.
east Africa and parts of Arabia
A forgotten town
from about 80 BC to AD 825. It
After
local
was one of the major powers of
and pre-Aksumite sites are old
people, the team began excavating
the time, alongside Rome, Persia
excavations, hastily conducted
a hill near a village. They found a
and China. Its capital, also called
and badly published by today’s
grid of stone walls: the remains of
gold ring
Aksum, still exists and has many
standards.”
buildings.
A gold and carnelian ring from the
discussions
“Most of our known Aksumite with
excavations
tall stone obelisks.
Radiocarbon dates of the site span “That’s
about
Nobody knows how the Aksum
771 BC to AD 645. That means
Ethiopia,” says Harrower. “In
civilisation developed. It was
Beta Samati existed during the
Greece and Rome a lot of places
pre-Aksumite period and was
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
what’s
great
18
Ioana Dumitru Beta
Samati
contains
many
Continued on page 22
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
19
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Ethiopia has launched its first satellite into space with China’s help As satellites get smaller and cheaper, an increasing number of African nations are declaring their plans to look skyward. Countries including Kenya, Egypt, Nigeria, South Africa, and Morocco have partnered to launch or launched their own programs to power their own scientific, technological and military ambitions. In January 2018, China gave $550 million to Nigeria for the purchase of two satellites from Chinese manufacturers both of which are slated for launch in the next year. Ethiopia launched its first observatory satellite into space on Friday (Dec. 20), according to local reports.
By By Yinka Adegoke Quartz Africa The 70 kilogram remote sensing satellite is to be used for agricultural, climate, mining and environmental observations, allowing the Horn of Africa to collect data and improve its ability to plan for changing weather patterns for example. The satellite will operate from space around 700 kilometers above the surface of earth. The launch, which was originally scheduled for September, took place at 03.21hours GMT from the Taiyuan Satellite Launch Center in Xinzhou, Shanxi Province, China. The satellite was carried on board a Long March 4B rocket. The rocket launched was aired live on Ethiopian Broadcasting Corporation The Chinese satellite was designed and built at a cost of $8 million, with China paying around $6 million ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
The African Union has also introduced an African space policy, which calls for the development of a continental outer-space program and the adoption of a framework to use satellite communication for economic progress. And as criticisms abound over the anomalous use of resources in the face of more pressing day-to-day concerns, the demand for satellite capacity is expected to double in In 2016, the Ethiopian government the next five years in sub-Saharan established ESSTI as a way to Africa as climate change concerns fully exploit space technologies grow and governments try to get for development purposes. In Jan. ahead of the challenge. 2017, the ministry of science and technology announced it would However, China’s technological launch a satellite into orbit in transfers to Africa have increasingly three to five years to improve its come under scrutiny, with experts weather-monitoring capabilities. warning these digital systems could This followed the launch of a be used for Beijing’s intelligence and electronic privately-funded, multi-million- operations dollar astronomical observatory surveillance. While Addis Ababa in the Entoto hills overlooking says it would use the satellite to Addis Ababa—a one-of-its-kind monitor crops and the weather, it station that would allow Ethiopia could just as well be used for spying. to observe both the northern and southern hemisphere skies. of the capsule’s price, according to the head of the Ethiopian Space Science and Technology Institute (ESSTI) at Addis Ababa University. Though it was launched from China its command and control center is based at the Entoto Observatory and Space Science Research Center (EORC) in Ethiopia, which is part of the Ethiopian Space, Science and Technology Institute (ESSTI).
20
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
GETTY IMAGES
Continued page 22 ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
21
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Continued from page 18 small buildings, either houses or
a carnelian engraved with the
Continued from page 16 appointed with a unanimous vote
environmental minister in 2016,
workshops. There is also a large
image of a bull’s head over a vine
by parliament.
guiding the country’s efforts on
rectangular building identified as a
or wreath. “It looks a lot like a
In her first address to parliament,
fighting climate change.
“basilica”. In the Roman Empire,
Roman ring, except for the style of
Zewde promised to be a voice
She worked in three successive
basilicas were originally used for
the bull insignia,” says Harrower.
for women and stressed the
administrations
importance of unity.
coordinating programs worth $1
public administration and courts,
in
Nigeria,
and later as places of Christian
It may be that Aksum rulers
The appointment joins a series
billion annually for development
worship.
brought in Roman craftspeople and
of unprecedented shifts as part
goal-related interventions.
instructed them to adapt Roman
of Prime Minister Abiy Ahmed’s
Top
a
designs to suit Aksum culture,
reforms
candidates
polytheistic religion, influenced by
Harrower says. Archaeologists
government control.
traditions from the Saba kingdom
have long known that Aksum
Traditionally
in what is now Yemen. However,
was a major trading civilisation,
role, Zewde’s appointment is a
3 – Nancy Pelosi
during the 300s King Ezana
exporting gold, ivory, elephants
tremendously symbolic move for
4 – Ursula von der Leyen
converted Aksum to Christianity,
and baboons.
the conservative country, opening
5 – Mary Barra
the door for gender parity.
6 – Melinda Gates
Aksum
originally
had
so the basilica may have been built trade
evidently
reached
focused a
on
easing
10
and
other
1 – Angela Merkel ceremonial
2 – Christine Lagarde
as a Christian church. In line with
The
What Forbes wrote about Amina
7 – Abigail Johnson
this, the team has found a stone
Beta Samati. The team found
Mohammed
8 – Ana Patricia Botin
pendant marked with a Christian
amphorae, probably used to store
Amina J. Mohammed is the
9 – Ginni Rometty
cross.
wine, which seem to come from
Deputy Secretary-General of the
10 – Marillyn Hewson
Aqaba in what is now Jordan, and
United Nations.
20 – Oprah Winfrey
The team also found a ring, made
a glass bead probably from the
She was previously a special
38 – Jacinda Ardern
of copper alloy covered with gold
eastern Mediterranean.
adviser to Secretary-General Ban
40 – Queen Elizabeth
leaf, and bearing a red stone called
Ki-moon and was instrumental
42 – Ivanka Trump
Continued from page 17
in setting the 2030 Agenda for
61 – Rihanna
he takes from the election is that Canadians “agree with the general direction” his government is taking but want him to take a “more respectful and collaborative” approach.
Sustainable Development.
66 – Beyonce
He’s also concluded the focus on him meant Canadians didn’t hear enough about his government’s accomplishments. “Even though we did a lot of really big things, it was often hard to get that message out there,” Trudeau said. “The place that the visuals or the role that
I took on in leading this government sometimes interfered with our ability to actually talk about the really substantive things we were able to get done,” and that he thinks Canadians want the Liberals to show them more clearly what they are doing for them.
British-Nigerian
birth,
81 – Serena Williams
Mohammed served as Nigeria’s
by
100 – Greta Thunberg
Source: Africa News
Asked if the visuals he was referring to were the photos of him in blackface or the elaborate clothing he wore during the India trip, Trudeau said there are “all sorts of different aspects to it,” but he cast the problem more broadly.
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
22
notable
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
Ethiopia signs the AU Protocol on the rights
HelpAge International Press Release
HelpAge International Press
population and it is ready to take
only countries to have ratified and
Release
on the challenges that population
domesticated the Protocol to the
ageing will bring along,” he said.
African Charter on Human and
Addis
Ababa,
December
2019:
Ethiopia; The
Peoples’ Rights on the Rights of
21
Prime
Necodimus
Chipfupa, Director,
Interim
Older Persons. For the Protocol to
HelpAge
come in force, the continent needs
Federal
15 countries to ratify the Protocol.
Minister-led Cabinet Ministers’
Regional
Council in Ethiopia has signed the
International
Protocol to the African Charter on
Democratic Republic of Ethiopia
Human and Peoples’ Rights on the
has done the right thing for its older
The adoption of the Protocol in
Rights of Older Persons (hereby
population, a country that has the
January 2016, by the African
called African Union Protocol
2nd largest share of older persons
leaders showed their commitment
on the Rights of Older Persons
in the continent. The signing of
towards making Africa a continent
or the Protocol) and signaled a
the Protocol by the Government
where growing old is a positive
significant commitment to protect
of Ethiopia now brings to 15 the
experience, a continent where
and promote rights of older people
number of African countries that
older people use their talents and
in Ethiopia.
have signed the Protocol.
potential, are treated with dignity
said
the
and respect, and as equal members Introduced to the cabinet by the
Chipfupa
ongoing
of society. The continued delay
Minister for Labour and Social
discussions
the
of Member States signing and
Affairs and the Justice Minister,
governments and stakeholders in
ratifying the Protocol denies older
the cabinet took time to deliberate
Rwanda, Tanzania, South Sudan,
persons their rights. The majority
on the content of the Protocol and
South Africa, Mauritius, Liberia,
of older persons continue to live in
later signed it.
Eswatini, Kenya and Uganda all
abject poverty, experience ageism
of who have in place the protocol
and discrimination, abuse, neglect
ratification road maps.
and violence.
The move now leaves the country’s
noted
the
between
parliament to approve the decision “Africa continent is experiencing
of the parliament and thereby ratify it.
Ratification of the Protocol will
the highest increase of ageing
ensure
make
population, in an environment
domesticating the
where laws, policies, programmes
Member in
States
Reacting to the news, Mr Sisay
progress
Seymour, HelpAge International
Protocol
mainstreaming
and services are not supportive
Country Director said this is
ageing and older persons rights
of the current number of older
the best news coming ahead of
within national laws, policies,
persons. There is urgent need
Christmas.
programmes and services
for Member States to ratify the
and
policies and legal frameworks” noted Chipfupa. The United Nations Population Fund
(UNFPA)
estimates
60 in Africa at 65 million today but says that this will reach 220 million by 2050. Ends For more information, contact Roseline Kihumba, International & Regional Policies Coordinator at HelpAge International – African Regional Office, Email: Roseline. Kihumba@helpage.org Tel: +254 725669241;
Skype:
roseline.
kihumba; www.helpage.org Mr
Anteneh
Teshome,
Communications officer, Ethiopia About HelpAge International With 149 members in 87 countries, HelpAge is a global movement united in one goal: creating a fairer world for older people so they can live safe, healthy and dignified lives.
Protocol so that the continent can the
Benin (West Africa) and Lesotho
accelerate age appropriate changes
government cares for its ageing
(Southern Africa)[1] remain the
in
“It
is
a
testimony
that
ድልድይ መጽሔት / DECEMBER 2019
23
public
systems,
the
population of people above the age
structures,
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca
ድልድይ መጽሔት /DECEMBER 2019
24
https://www.mywebsite.com * https://www.tzta.ca