nr 3(27)/2016
bezpłatny magazyn o tematyce zdrowia i urody
Piotr Cudowski Centrum Medyczne „Okolandia” w Białymstoku
2
ZDROWY BIAŁYSTOK
Spis treści:
Lato, lato czeka... ...razem z latem czeka rzeka. Wiele osób decyduje się na letni wypoczynek nad wodą. Niestety bywa tak, że czas miłej beztroski kończy się tragedią. Powodów jest wiele – korzystanie z niestrzeżonej plaży, spożywanie alkoholu, niewystarczające umiejętności pływackie czy przecenianie swoich możliwości. Z roku na rok woda pochłania coraz więcej ofiar, a nadal wiele osób lekceważy powtarzane przestrogi. Jesteśmy na początku wakacji, dlatego przypomnę je Państwu i ja. Woda to żywioł, z którym nie ma żartów. Niezależnie od tego jak dobrze pływamy, kąpiel w połączeniu z alkoholem może skończyć się tragicznie – nawet po spożyciu niewielkiej ilości trunku. Kolejną rzeczą jest brawura – kąpiele np. w rzekach o silnym prądzie, we wzburzonym morzu, wypływanie na środek jeziora przeceniając swoje zdolności i kondycję fizyczną. Ostatni czynnik to zwykła ludzka głupota,
Wydawnictwo Skryba, ul. Zwycięstwa 10A, 15-703 Białystok, tel. 85 742 90 90, fax 85 742 90 92, e-mail: redakcja@zdrowybialystok.pl
ZDROWY BIAŁYSTOK
bo jak inaczej nazwać wskakiwanie, w szczególności „na główkę” do nieznanej, często płytkiej wody. A co zrobić widząc, że ktoś tonie? Podstawą jest wezwanie pomocy. Można dzwonić na numer ratunkowy 601 100 100 lub na nr 112. Jeśli potrafimy dobrze pływać, należy udzielić pomocy bez jednoczesnego narażania własnego życia. Można podać tonącemu gałąź, rzucić linę lub coś co unosi się na wodzie i będzie w stanie utrzymać osobę tonącą. W przypadku, gdy osoba ta jest za daleko, możemy podpłynąć do niej łódką. Do wody wchodzimy tylko w ostateczności i nigdy bez asekuracji. Udzielając pomocy trzeba być ostrożnym, tak by z ratownika nie stać się ofiarą. Wybierajmy kąpieliska strzeżone, co roku w Polsce organizowanych jest ich blisko tysiąc. Zachęcam do korzystania z nich, wszystkich spędzających czas nad wodą. Życ zę miłego i przede wszystkim bezpiecznego wypoczynku. „Widzimy się” w połowie sierpnia. Marzena Bęcłowicz, redaktor prowadzący
Redaktor naczelny: Barbara Klem, klem@skryba.media.pl Redaktor prowadzący: Marzena Bęcłowicz, mbeclowicz@skryba.media.pl Skład i opracowanie graficzne: Jan Kitszel Reklama: Edyta Andrukiewicz tel. 508 353 278 eandrukiewicz@skryba.media.pl
Aktualności Skutki nadmiernego opalania się Podsumowanie Wampiriady Mastermed świętuje jubileusz Medycyna Jak przygotować się do kolonoskopii FCMed pomaga dzieciom,dorosłym i seniorom Obrazowanie TK i MR w otopedii Wybiórczość pokarmowa u dziecka Z antykoncepcją za pan brat Uważaj na ukąszenia i użądlenia owadów Jak widzi niemowlę Skompletuj apteczkę przed urlopem Skorzystaj z porady dietetyka w Eskulapie Jak pozbyć się żylaków Oczyść organizm z toksyn Wywiad Przedstawiamy pracowników Okolandii Uroda Kuchnia Niech cię zachwycą Olejowe smaki Dwór Czarneckiego zaprasza Oferty deweloperów Nowości rynkowe Rozrywka Tu są nasze gazety Motoryzacja
– str. 4 – str. 6 – str. 7 – str. 8 – str. 10 – str. 12 – str. 14 – str. 16 – str. 18 – str. 19 – str. 20 – str. 22 – str. 23 – str. 24 – str. 25 – str. 26 – str. 28 – str. 30 – str. 32 – str. 36 – str. 37 – str. 38 – str. 39
Na okładce: Piotr Cudowski, Centrum Medyczne „Okolandia” w Białymstoku Fot. Marzena Bęcłowicz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji publikowanych tekstów. Przedruki i wykorzystywanie opublikowanych materiałów mogą odbywać się wyłącznie za zgodą redakcji.
www.zdrowybialystok.pl Druk: Bieldruk Białystok. Nakład: 8.000 egz.
3
aktualności 25 maja br. w Twojej Klinice w Białymstoku odbyła się akcja Melanoma Day
Opalanie z głową Kiedy jedziemy latem w słoneczne zakątki świata, nie zastanawiamy się jaki wpływ ma nadmierne opalanie się na naszą skórę. Z wakacji chcemy przywieźć sobie po prostu ładną opaleniznę. No i niestety, krem z wysokim filtrem rzadko jedzie razem z nami, a jeśli już, to smarujemy nim tylko dzieci. – Wpływ promieniowania UV na procesy zachodzące w naszej skórze jest nieuchronny – mówi dr n. med. Marek Niczyporuk, specjalista dermatologii i wenerologii z Twojej Kliniki w Białymstoku. – Pamiętajmy iż profilaktyka, czyli badanie znamion skórnych oraz właściwa pielęgnacja skóry latem, to rzeczy, których nie wolno lekceważyć. Zmiany skórne najczęściej pojawiają się w miejscach odsłoniętych i najbardziej narażonych na działanie promieni UV, czyli na twarzy. Nie jest to jednak reguła. – Zmiany mogą występować też w miejscach tylko okazjonalnie eksponowanych podczas opalania, a także w stale osłoniętych. Częściej występują u osób, które ukończyły 50. rok życia, ale mogą też pojawić się w każdym wieku – dodaje doktor Niczyporuk. Nie każde znamię atypowe jest niebezpieczne i źle rokuje. Wcześnie rozpoznane nowotwory skóry leczone są z dużym powodzeniem. Jednak niska świadomość pacjentów, dotycząca właściwego rozpoznania objawów raka, prowadzi do tego, że zbyt późno rozpoczyna się proces leczenia. – Bardzo ważne są badania profilaktyczne, wczesne wykrycie i właściwe postępowanie. To wszystko razem daje duże szanse powodzenia terapii – mówi dr Magdalena Kun-Buczko, manager Twojej Kliniki. – Niedawno braliśmy udział w ogólnopolskiej akcji Melanoma Day, która miała na celu propagowanie oceniania znamion skórnych oraz właściwej pielęgnacji skóry latem. Tego dnia nasi lekarze dermatolodzy bezpłatnie badali stan skóry pacjentów pod kątem znamion barwnikowych. Twoja Klinika to dość nowe miejsce na mapie podlaskich placówek medycznych. Wyróżnia je nie-
▲▲ Dr n. med. Marek Niczyporuk, specjalista dermatolo-
gii i wenerologii.
▲▲ Dr Tomasz Konończuk, dyplomowany lekarz medy-
cyny estetycznej.
konwencjonalne podejście do pacjenta, nowoczesne procedury medyczne oraz sprzęt. W ośrodku pracują wyłącznie lekarze, co gwarantuje wysoką jakość wykonywanych zabiegów oraz pełne bezpieczeństwo dla pacjentów. – Nasza oferta uwzględnia najnowocześniejsze światowe trendy w dziedzinie dermatologii i medycyny estetycznej – mówi dr Tomasz Konończuk, dyplomowany lekarz medycyny estetycznej z Twojej Kliniki. – Oferujemy skuteczne i bezpieczne metody zwalczania oznak starzenia się skóry oraz leczenia dokuczliwych schorzeń, takich jak: przebarwienia, łuszczyca, czy bielactwo. Nasza oferta obejmuje też skuteczne usuwanie tatuaży oraz nieudanego makijażu permanentne-
go. Wykonujemy również zabiegi przy wykorzystaniu osocza bogatopłytkowego, nieoperacyjne i bezbolesne powiększanie piersi przy pomocy preparatu Aqafilling oraz wiele innych procedur z zakresu medycyny estetycznej. – Oferujemy szeroką gamę zabiegów laserowych oraz terapii światłem LED. Naszą dewizą jest kreowanie piękna w zgodzie z naturą i naturalnym wyglądem. Korzystamy przy tym z najbardziej renomowanych preparatów oraz skutecznych i nowoczesnych urządzeń zabiegowych. Jako jedyni na Podlasiu posiadamy laser Fotona QX Max oraz lampę Dermalux Triwawes – dodaje dr Magdalena Kun-Buczko. MB, Fot. Twoja Klinika
▲▲ 23 kwietnia br. podczas akcji Motoserce Białystok 2016, krew oddało 625 osób.
Zebrano 281,25 l krwi. Gratulujemy organizatorom! 4 4
Fot. Marzena Bęcłowicz
Fot. Marzena Bęcłowicz
W trosce o serce
▲▲ W czasie akcji Teraz Serce z szeregu badań oraz konsultacji skorzystało 110 osób.
Wśród nich była pani Krystyna (pierwsza z lewej). Na zdjęciu z Magdaleną Wargin, koordynatorem akcji oraz pielęgniarką Izabelą Rogalską. ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
5
aktualności
FCMed otwarte
Od 21 maja do 3 czerwca br. nasze miasto opanowały wampiry. Osinowe kołki i czosnek nie były im straszne.
To była bardzo wyjątkowa uroczystość. Nie tylko dla pracowników placówki, ale przede wszystkim
Prawdziwa jatka
dla hospicyjnych podopiecznych i ich rodzin. 2 czerwca br. oficjalnie otwarto Familijne Centrum Medyczne Fundacji „Pomóż Im”.
FCMed powstało z myślą o nieuleczalnie chorych maluchach, nad którymi Fundacja nieprzerwanie od lat sprawuje troskliwą opiekę, prowadząc jedyne w regionie Domowe Hospicjum dla Dzieci
– Stworzyliśmy to miejsce na potrzeby pacjentów z całego regionu. Cały wypracowany przez FCMed zysk trafia właśnie do Fundacji. To zatem pomysł na stworzenie stabilnego i stałego źródła finansowania naszej bieżącej działalności – czyli funkcjonowania Domowego Hospicjum dla Dzieci – powiedział Arnold Sobolewski, prezes Fundacji „Pomóż Im”, witając zebranych gości.
W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz miasta oraz wielu instytucji publicznych, które wspierały Fundację w tym przedsięwzięciu. Wspólnego przecięcia wstęgi dokonali m.in.: Maciej Żywno, wicemarszałek województwa podlaskiego; Robert Jóźwiak, wiceprezydent Białegostoku; arcybiskup Edward Ozorowski; ks. Grzegorz Misijuk oraz Arnold Sobolewski, prezes Fundacji. MB, fot. FCMed 6
Wampiriada to o ogólnopolska akcja honorowego krwiodawstwa organizowana przez Niezależne Zrzeszenie Studentów, która powstaje we współpracy z Regionalnymi Centrami Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Głównym celem projektu jest uświadamianie ludzi, jak wiele mogą zrobić dla drugiego człowieka poprzez oddawanie krwi czy szpiku kostnego. Akcja zakłada nie tylko zebranie jak największej ilości krwi, lecz także promowanie szeroko pojętej idei dobroczynności i zdrowego trybu życia. Wampiriada co roku poszerza swoją działalność w kwestii ratowania życia człowieka oraz jego zdrowia i bezpieczeństwa. Podczas akcji istnieje możliwość rejestracji w bazie potencjalnych dawców szpiku kostnego. Projekt ma również charakter edukacyjny, w jego trakcie promowany jest zdrowy tryb życia. W Białymstoku akcja została zorganizowana już po raz dwudziesty. W ciągu dwóch tygodni jej trwania wszyscy chętni mogli oddawać krew na Rynku Kościuszki oraz w siedmiu białostockich uczelniach. W tym czasie zebrano aż 494,1 l krwi. Gratulujemy organizatorom oraz wszystkim, którzy podzielili się tym najcenniejszym darem życia. Dodatkową atrakcją tegorocznej białostockiej Wampiriady, było to, że 31 maja na Wydziałe Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku każdy z krwiodawców miał moż-
Fot. Wampiriada Białystok
Blisko 500 litrów krwi – tyle, w przeciągu zaledwie dwóch tygodni, zebrano w czasie trwania jubileuszowej – XX edycji wiosennej akcji Wampiriada 2016.
▲▲ Grupa projektowa Wampiriady (od lewej): Katarzyna
Chojnowska i Izabela Fiedorowicz oraz Cezary Jóźwiak i Jarosław Zbiejczuk.
liwość nauczenia się udzielania pierwszej pomocy pod okiem małych ratowników, czyli dzieci uczestniczących w programie „Ratujmy i Uczmy Ratować”. MB
Nigdy więcej niechcianych włosków Lato zagościło na dobre. Wysokie temperatury sprawiają, że zrzucamy ubrania i pokazujemy więcej ciała. Zadbajmy o to, by mieć co pokazywać. Centrum Fotodepilacji i Fotoodmładzania DepilConcept rośnie w siłę. Teraz ta nowa, innowacyjna idea w zakresie depilacji zawitała także do naszego miasta. Otwarto u nas bowiem pierwszy na Podlasiu salon DepilConcept, mieszczący się przy ul. S. Wyszyńskiego 8. – Świadczymy wysokiej jakości usługi fototerapii w rewolucyjnej cenie 65 zł za każdą strefę ciała, zarówno dla kobiet jak i mężczyzn – mówi Sylwia Niewińska, manager salonu DepilConcept w Białymstoku. – Zasady, którym jesteśmy wierni od początku istnienia to przede wszystkim: precyzja i szybkość, jakość oraz przystępna cena. Oferujemy zabiegi depilacji, fotodepilacji oraz fotoodmładzania. Tak wąska specjalizacja oraz profesjonalna obsługa to gwarancja jakości świadczonych przez nas usług. Drodzy Państwo, nie pozostaje mi nic innego jak zaprosić Was na depilację! Tym bardziej, że z tym wydaniem Zdrowego Białegostoku za pierwszy zabieg fotodepilacji zapłacicie jedynie 10 zł, a decydując się na depilację woskiem (do końca czerwca) otrzymacie 40% rabat. MB ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności O tym czy warto robić badania prenatalne mówili specjaliści z białostockiego Mastermedu
Zanim przyjdę na świat Co jest najważniejsze dla przyszłych rodziców? Odpowiedź jest tylko jedna i zupełnie oczywista. Zdrowie dziecka. Mamo, tato, zdecydujcie się na kompleksową diagnostykę prenatalną. Jej pozytywny wynik to wasz święty spokój, który dodaje radości i sił na czas oczekiwania. W ostatnich latach medycyna i technika zrobiły niesamowity postęp. Z roku na rok pojawiają się coraz bardziej doskonałe metody diagnostyczne. Można coraz dokładniej ocenić stan dziecka w łonie matki, obserwować jak maleństwo zmienia się i dojrzewa. Kiedyś takie badania lekarze wykonywali metodami inwazyjnymi. Ryzyko powikłań po takim zabiegu szacowało się na jeden na sto przypadków. Dziś najnowocześniejsza diagnostyka to skrzyżowanie badań USG z testami krwi. To pozwala ocenić stan zdrowia dziecka. Tak bada się panie w najlepszych klinikach na świecie. Jedna z nich jest u nas – w Białymstoku. – Czy na pewno wszystko dobrze z moim maleństwem? To pytanie, które słyszymy najczęściej w naszej pracy – mówią zgodnie dr Jolanta Zdrodowska i dr Wiesław Kurzątkowski, specjaliści ginekologii i położnictwa z Centrum Medycznego „Mastermed” w Białymstoku. – Było ono dla nas impulsem do stworzenia ośrodka, w którym moglibyśmy objąć kompleksową opieką zarówno rodziców, jak i ich przyszłe dzieci. Mastermed to jedyne miejsce na Podlasiu zajmujące się kompleksową diagnostyką prenatalną. Tu specjaliści wykonują rocznie ok. 2.500 USG prenatalnych w pierwszym trymestrze ciąży, ok. 2.000 w drugim trymestrze, a blisko 700 pacjentek rocznie ma wykonywane echo serca płodu. U blisko dwustu specjaliści robią dodatkowo amniopunkcję genetyczną, czyli pobranie płynu owodniowego do badań kariotypu płodu. Pacjentki mają też zawsze zapewnioną poradę genetyczną i opiekę psychologa, a w szczególnie trudnych przypadkach – konsultację z najlepszymi ośrodkami diagnostycznymi w Polsce i za granicą. – Badania prenatalne nie służą temu, by pacjentka decydowała się na przerwanie ciąży. One są po to, by pomóc zarówno rodzicom jak i ich nienarodzonym dzieciom. Wynik takiego badania, to szalenie ważna wiedza. Jeśli dziecko jest zdrowe, daje to komfort i radość oczekiwania. Jeśli badanie wykazuje nieprawidłowości, to lekarze zyskują bezcenny czas na działanie i przygotowanie się do porodu. Często ratunkiem jest medycyna prenatalna. Jeszcze w brzuchu matki można leczyć wiele skomplikowanych wad u dzieci. A Polska jest w tej dziedzinie w europejskiej czołówce. Jest jeden warunek – w odpowiednim czasie trzeba poddać się dokładnej diagnostyce – mówi doktor Kurzątkowski. – Pierwsze i bardzo ważne badanie określające ryzyko wady płodu w ultrasonografii powinno się wykonać między 11. a 13 tygodniem ciąży plus sześć dni. Drugie wykonuje się w 20. tygodniu, ZDROWY BIAŁYSTOK
▲▲ D r J o l a n t a Z d r o d o w s k a
i dr Wiesław Kurzątkowski z Centrum Medycznego Mastermed w Białymstoku nieustannie doskonalą się w nowoczesnej diagnostyce ciążowej, m.in. w wykonywaniu USG i badaniach prenatalnych.
a kolejne – obowiązkowe USG – w 30 tygodniu ciąży. Takie postępowanie pozwala na ustalenie prawidłowych działań medycznych – wyjaśnia z kolei doktor Zdrodowska. Diagnostyka prenatalna jest refundowana przez NFZ. Niestety kontrakty nie zapewniają dostatecznej ilości badań. Nie wszystkie pacjentki „załapują się” na konsultacje bezpłatne. Jednak bez względu na to, czy badanie wykonywane jest w ramach NFZ, czy odpłatnie, cała procedura jest dokładnie taka sama. – Mamy obecnie zdecydowanie bardziej wyedukowane pacjentki, niż jeszcze kilka lat temu. One dokładnie wiedzą czego chcą i świetnie przy tym współpracują z lekarzem. Cieszy nas też fakt, iż lekarze z innych placówek kierują do nas swoje pacjentki na badania genetyczne. I choć tylko panie z grupy 35+ mają te badania wykonane bezpłatnie, to sporo innych też się na nie decyduje – dodaje doktor Jolanta Zdrodowska. Warto także dodać, iż Mastermed odchodzi w tym roku jubileusz 10-lecia istnienia. A 11 czerwca świętował go w sposób szczególny. Założyciele ośrodka zorganizowali spotkanie dla wszystkich, którzy wkrótce zostaną (lub planują zostać) rodzicami. – Dzielimy się dziś z Państwem tym co mamy najcenniejsze – naszą wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniami. Przedstawiamy naszą autorską „instrukcję obsługi ciąży”, której nie publikuje się
w kolorowych gazetach, czy portalach – mówili specjaliści z Mastermedu. Impreza odbyła się w rodzinnej atmosferze, zdrowo (za część kulinarną odpowiadał Łukasz Rakowski, szef kuchni restauracji Cristal) oraz ze wsparciem świetnych specjalistów z zakresu ginekologii, położnictwa, dietetyki i seksuologii. Agata Laskowska, dietetyk kliniczny radziła co jeść, by maleństwo rosło zdrowo, a mama czuła się dobrze. Z kolei współpracujący z Mastermedem dr Paweł Własienko, specjalista od echa serca płodu i badań prenatalnych, opowiedział jakie możliwości diagnostyczne oferuje współcześnie medycyna prenatalna. Na koniec Izabela Dziugieł, seksuolog z Instytutu Pozytywnej Seksualności z Warszawy poruszyła temat tabu i obaliła wszystkie mity na temat uprawiania seksu w ciąży. Podczas spotkania była też możliwość indywidualnych konsultacji z Iwoną Misiewicz, brafitterką z firmy Brabirds z Białegostoku, która podpowiadała paniom, jak radzić sobie z dyskomfortem piersi w czasie ciąży, dobierając właściwy biustonosz. Tekst i fot.: Marzena Bęcłowicz 7
aktualności medycyna Dlaczego tak ważne jest właściwe przygotowanie do kolonoskopii
Gdzie wzrok nie sięga
Kolonoskopia to badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli jelita grubego za pomocą endoskopu. Ma ono na celu ocenę morfologiczną powierzchni błony śluzowej jelita. – Wskazaniem do wykonania kolonoskopii są m. in.: niewyjaśnione krwawienia z jelita grubego, diagnostyka niedokrwistości, usuwanie polipów jelita grubego oraz nadzór po ich usunięciu, badania przesiewowe dla wczesnego wykrywania nowotworów jelita grubego, diagnostyka biegunki i innych zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, ocena skuteczności leczenia oraz nadzór onkologiczny u chorych z chorobami zapalnymi jelita grubego (choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) – mówi dr n. med. Maciej Kralisz, specjalista gastroenterologii ze Specjalistycznego Centrum Gastrologii „Gastromed” w Białymstoku. Kolonoskopia jest najważniejszym badaniem w profilaktyce raka jelita grubego, który przez wiele lat może rozwijać się zupełnie bezobjawowo. Tylko wcześnie wykryty daje duże szanse na wyleczenie. Szacuje się, że w Polsce żyje ok. 10 tys. osób z rakiem jelita grubego. Rozwija się on ze zmian określanych jako polipy. Profilaktyczna kolonoskopia pozwala odpowiednio wcześnie wykryć i usunąć łagodne zmiany, a przez to zapobiec rakowi jelita grubego. – Kolonoskopia jest dobrze tolerowana przez pacjenta. W trakcie badania giętki aparat wprowadzany jest przez odbyt, wolno przesuwany do przodu, a następnie wzdłuż całego jelita grubego lub nawet do jelita cienkiego. Wycofując go ocenia się dokładnie wygląd i odchylenia od stanu prawidłowego. Na końcu aparatu umieszczona jest bowiem rejestrująca obraz mikrokamera o bardzo szerokim polu widzenia – 140 st. W razie potrzeby poprzez kanał biopsyjny w kolonoskopie wprowadza się odpowiednie narzędzia i bezboleśnie pobiera materiał do dalszych badań. Czas trwania badania jest zależny od warunków anatomicznych, reakcji pacjenta oraz stwierdzanych zmian. Przeciętnie trwa od 15 do 30 min. – wyjaśnia doktor Kralisz. Najważniejszym czynnikiem decydującym o powodzeniu opisanego wyżej badania jest właściwe przygotowanie się do niego pacjenta. Przygotowanie to umożliwia jednocześnie szybsze i dokładniejsze wykonanie kolonoskopii. – Poprzez jelito grube organizm usuwa zbędne resztki pokarmów w postaci kału. Oczyszczenie jelita do badania jest niezbędnym elementem poprawnej kolonoskopii. Pozwala na uzyskanie optymalnego obrazu błony śluzowej jelita, zidentyfikowanie zmian chorobowych i bezpieczne ich usunięcie. Z doświadczenia wiem, że proces przygotowania się pacjenta do badania stanowi jedną 8 8
Fot. Paweł Malitka
Dobre przygotowanie pacjenta – to coś czego życzyłby sobie każdy lekarz wykonujący kolonoskopię. Czyste jelito grube skraca czas potrzebny do przeprowadzenia badania, a także pozwala uzyskać optymalny obraz, zidentyfikować zmiany patologiczne oraz bezpiecznie je usunąć.
▲▲ – Nieoptymalne przygotowanie jelita grubego do badania wiąże się z gorszym wykrywaniem zmian chorobo-
wych oraz z koniecznością powtórnego badania – mówi dr n. med. Maciej Kralisz, specjalista gastroenterologii ze Specjalistycznego Centrum Gastrologii „Gastromed” w Białymstoku.
z głównych przeszkód właściwego przeprowadzenia kolonoskopii – mówi specjalista z Gastromedu. Zatem jak przygotować się do kolonoskopii? Przede wszystkim trzeba należycie wypełnić wszystkie zalecenia lekarza, który to badanie będzie wykonywał. – Przygotowania rozpoczyna się na ok. tydzień wcześniej. Wówczas nie powinno się jeść owoców i warzyw pestkowych, zwłaszcza tych z drobnymi pestkami oraz pieczywa z ziarnami. Chorzy na choroby przewlekłe mogące wpływać na przygotowanie do badania muszą wcześniej skontaktować się ze swoim lekarzem prowadzącym, aby indywidualnie ustalić szczegółowy plan postępowania. W dniu poprzedzającym kolonoskopię można zjeść jedynie lekkie śniadanie i obiad w formie płynnej, a około godziny 16.00-17.00 powinno rozpocząć się zasadnicze przygotowanie do badania, czyli przyjmowanie specjalnego zleconego przez lekarza preparatu oczyszczającego jelito (Fortrans, Eziclen). Od momentu rozpoczęcia jego przyjmowania nie można już nic jeść. Powinno się jedynie pić niegazowaną wodę lub herbatę. Reakcją organizmu na przyjmowanie zaleconego roztworu będą liczne wypróżnienia, bowiem preparat musi „opróżnić” całe jelito, łącznie z trudną do oczyszczenia prawą częścią okrężnicy – wyjaśnia doktor Maciej Kralisz. Wszystkie te działania są bardzo istotne, ponieważ mają na celu oczyszczenie wnętrza całego jelita grubego z treści kałowej. Jest to niezbędny warunek do przeprowadzenia wartościowego diagnostycznie badania endoskopowego. – Pacjent musi być świadomy, że jest to kwestia bardzo ważna. Musi zrozumieć jak istotne jest przyjmowanie wszystkich zalecanych płynów i prze-
strzeganie wskazań dotyczących dawkowania. Jest to kluczowe dla udanego oczyszczenia jelita – dodaje specjalista gastroenterologii. Bardzo istotną kwestią dotyczącą przygotowania do kolonoskopii są leki przyjmowane przez pacjentów na stałe. Bez względu na porę badania należy zażyć regularnie przyjmowane leki (szczególnie nasercowe i przeciwnadciśnieniowe) popijając je wodą. W przypadku cukrzycy trzeba wcześniej ustalić z nami lub diabetologiem odpowiednią porę badania i dawki leków, w tym insuliny. Należy też zwrócić szczególną uwagę na przyjmowane leki przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe. Niektóre z nich trzeba odstawić na ok. tydzień przed badaniem, a inne przejściowo zastąpić. Sposób przygotowania pacjentów zależy od rodzaju planowanej procedury endoskopowej, przyjmowanego leku oraz choroby podstawowej będącej przyczyną jego stosowania. Nieprzestrzeganie zaleceń lekarza jest niestety głównym czynnikiem warunkującym nieodpowiednie oczyszczenie jelita. Jego nieoptymalne przygotowanie do badania wiąże się z gorszym wykrywaniem zmian chorobowych oraz z koniecznością powtórnego badania. Jest to niestety zjawisko powszechne mające zły wpływ na jakość badania. – Ponad 20% pacjentów, mimo, że nie chce się do tego przyznać, często zgłasza się na badanie nieodpowiednio przygotowana. Efektem jest niepełnowartościowe badanie i możliwe błędy w rozpoznaniu. Z doświadczenia wiem, że dobra współpraca pacjenta z lekarzem w dużej mierze wpływa na jego świadome i dobre przygotowanie do badania – dodaje doktor Kralisz. Marzena Bęcłowicz ZDROWY BIAŁYSTOK
LAUREACI KONSUMENCKIEJ NAGRODY ZAUFANIA ZŁOTY OTIS 2016 RadioProtect Specjalistyczny preparat do pielęgnacji skóry suchej i wrażliwej dla pacjentów w trakcie oraz po zabiegach chemioterapii.
www.chemodry.eu
ZDROWY BIAŁYSTOK 1 203x144.indd
Specjalistyczny preparat kojąco – łagodzący do pielęgnacji skóry dla pacjentów w trakcie oraz po zabiegach radioterapii.
www.radioprotect.eu
2016-03-29 14:26:06
9
aktualności medycyna Nowoczesność w parze z doświadczeniem specjalistów równa się Familijne Centrum Medyczne
Dla dzieci, dla dorosłych, dla seniorów Familijne Centrum Medyczne spośród innych podlaskich placówek wyróżnia jakość świadczonych usług, innowacyjność i kompleksowość. To wyjątkowe miejsce powstało z myślą o podopiecznych Fundacji „Pomóż Im”, czyli dzieciach przebywających w Hospicjum. Obejmuje ono opieką zarówno niemowlęta, młodzież, osoby dorosłe jak i seniorów. Dzięki pomocy sponsorów oraz indywidualnych darczyńców udało się stworzyć jeden z najbardziej nowoczesnych w regionie ośrodków medycznych. To Familijne Centrum Medyczne. Oprócz profesjonalnej opieki medycznej, którą objęte są nieuleczalnie chore maluchy znajdujące się w jedynym w regionie Hospicjum dla dzieci, w placówce fachową pomoc znajdzie każdy. Cały dochód trafia na potrzeby Fundacji, czyli de facto Hospicjum. – FCMed opiera się na trzech podstawowych filarach działalności – mówi Adam Hermanowicz, dyrektor medyczny placówki. – To poradnie specjalistyczne, w których przyjmuje ponad 25 cenionych specjalistów. Po drugie, to ośrodek rehabilitacji im. Sue Ryder, który należy do najlepiej wyposażonych miejsc tego typu, a także ośrodek diagnostyki, w którym bez kolejek, przy użyciu nowoczesnego sprzętu, specjaliści przeprowadzają precyzyjne badania.
USG, gastroskopia, kolonoskopia… Szczególną uwagę zwraca gabinet USG, w którym wykonywane są wszystkie typy i rodzaje badań. – W FCMed w komfortowych warunkach wykonujemy m.in. gastroskopię i kolonoskopię. Dodatkowo, na życzenie pacjenta, diagnostyka z tego zakresu może zostać wykonana w asyście anestezjologa – dodaje przedstawiciel centrum. Oprócz tego w placówce wykonywane są badania kardiologiczne: echo serca i Holter, a także biopsje cienkoigłowe węzłów chłonnych, tarczycy i sutków. Jak podkreśla doktor Hermanowicz, aparatura wykorzystywana do badań, to absolutne
10
nowości technologiczne, które umożliwiają otrzymanie precyzyjnych wyników.
Rehabilitacja małych i dużych Drugą wyróżniającą to miejsce specjalnością, jest rehabilitacja. W ośrodku, pomoc w zakresie dysfunkcji narządu ruchu, zarówno niemowląt, dzieci jak i osób dorosłych, świadczy zespół wykwalifikowanych i doświadczonych terapeutów, wspartych zaawansowanymi rozwiązaniami technicznymi. Do dyspozycji pacjentów są nowoczesne systemy do diagnostyki funkcjonalnej, rehabilitacji neurologicznej, ortopedycznej, jedyny w województwie sprzęt do terapii wad postawy, a także nowoczesna aparatura do fizykoterapii. – Tym co nas wyróżnia na tle innych, podobnych ośrodków jest kompleksowe i holistyczne podejście do pacjenta. W jednym miejscu, pacjent otrzymuje pełen wachlarz usług: począwszy od badań, poprzez konsultacje lekarskie, skończywszy zaś na realizacji i weryfikacji planu leczenia w trakcie postępów rehabilitacji – przekonuje Agnieszka Stepanczuk, kierująca ośrodkiem rehabilitacji im. Sue Ryder.
Kompleksowe programy Specjaliści z FCMed opracowali sześć wyjątkowych programów medycznych dedykowanych różnym grupom pacjentów. Wśród nich znajduje się pakiet „Nasz maluch”, którego zadaniem jest monitorowanie i wspieranie rozwoju oraz eliminowanie występujących nieprawidłowości. „Trzymaj się prosto” to propozycja stworzona z myślą o rosnącej liczbie młodych osób z wadami postawy. Stres, siedzący tryb życia, brak ruchu – to wszystko wpływa niekorzystnie na nasz układ szkieletowy. W ramach tego programu fizjoterapeuci z FCMed bezpłatnie badają uczniów szkół podstawowych. ▼▼ W FCMed do dyspozycji pacjentów są nowoczesne
systemy do diagnostyki funkcjonalnej, rehabilitacji neurologicznej, ortopedycznej, jedyny w województwie sprzęt do terapii wad postawy, a także nowoczesna aparatura do fizykoterapii.
Dzięki tym działaniom w naszym województwie zostało już przebadanych i zdiagnozowanych kilkaset dzieci. Program „Wygraj z bólem” skupia się na terapii dolegliwości bólowych w obrębie stawów kończyn i kręgosłupa – tak bardzo powszechnych w naszym społeczeństwie. „Młody sportowiec” to z kolei odpowiedź na potrzeby młodzieży chcącej uprawiać sport, pod okiem doświadczonych trenerów. Fachowe przygotowanie w kierunku konkretnej dyscypliny sportu, a także trening siły, wytrzymałości i ogólnej sprawności przyczynia się do poprawienia wyników sportowych oraz daje możliwość uniknięcia kontuzji. FCMed ma w swojej ofercie również program dla osób starszych. To „Aktywny senior”. Dzięki terapii pacjent może liczyć na poprawę równowagi, zwiększenie ruchomości stawów, siły mięśni oraz poprawę koordynacji. Dzięki temu czuje się pewniej i bezpieczniej podczas wykonywania codziennych czynności, co pozwala mu na nowo cieszyć się życiem. Szczególną opieką otaczane są przyszłe mamy. Program „Active Mama” to wsparcie fizjoterapeuty przed ciążą, w jej trakcie oraz w okresie połogu.
Atrakcyjne pakiety Ponadto Familijne Centrum Medyczne proponuje ciekawe, a przede wszystkim atrakcyjne pakiety medyczne. Pierwszy z nich, to pakiet rehabilitacyjny. – W ramach tej propozycji, każdy z pacjentów otrzymuje możliwość skorzystania z dziesięciu indywidualnych sesji fizjoterapeutycznych w o połowę niższej cenie. Koszt dziesięciu wizyt to tylko 500 zł. Dodatkowo w ramach tego pakietu, oferujemy bezpłatne badanie USG oraz zabiegi z zakresu fizykoterapii – wyjaśnia Agnieszka Stepanczuk. Jest także specjalna promocja, którą objęto wybrane badania. Mowa m.in. o gastroskopii, która kosztuje 150 zł, zamiast 240 zł oraz kolonoskopii, za wykonanie której trzeba zapłacić 210 zł zamiast 300 zł. Oprac. MB, Fot. FCMed
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności medycyna Współczesne obrazowanie TK i MR w ortopedii
Widać jak na dłoni ◄◄ TMS Diagnostyka w Białymstoku dysponuje najlepszym
Fot. Toshiba
w regionie sprzętem, który pozwala na obrazowanie zmian patologicznych w zakresie układu kostno-szkieletowego i mięśniowego. Aparat MR o natężeniu pola 3T i 320-rzędowy skaner TK w połączeniu z wieloletnim doświadczeniem zespołu TMS Diagnostyka, zapewniają jakość badań na najwyższym poziomie. Firma współpracuje ze wszystkimi najważniejszymi ośrodkami ortopedycznymi na Podlasiu, co gwarantuje optymalne wykonanie badań obrazowych pod kątem właściwego leczenia, zwłaszcza przed planowanymi operacjami.
Schorzenia i urazy układu kostnoszkieletowego są obecnie coraz częstsze i stanowią duży problem kliniczny. Wczesne wykrycie zmian pozwala na szybkie i skuteczne leczenie, skraca czas terapii, a przez to przyśpiesza powrót do zdrowia i sprawności. Wstępną metodą obrazowania w ortopedii są zdjęcia rentgenowskie. Są one jednak jedynie punktem wyjścia do dalszego postępowania diagnostycznego, bowiem współczesna diagnostyka układu ruchu opiera się na wielorzędowej tomografii komputerowej (TK) oraz wysokopolowym rezonansie magnetycznym (MR). Obie te metody pozwalają na dokładną ocenę wszystkich elementów układu kostno-mięśniowego, przy czym TK jest bardziej przydatna do oceny struktury kostnej, zaś MR lepiej obrazuje tkanki miękkie. W diagnostyce ortopedycznej TK wykorzystywana jest najczęściej do oceny struktury kostnej wszystkich kości, co ma szczególne znaczenie w przypadku urazów, szczególnie kręgosłupa. Pozwala na dokładną ocenę lokalizacji i rozległości złamań, zwichnięć, przemieszczeń trzonów lub fragmentów kostnych do kanału kręgowego, co ma istotny wpływ na planowanie zabiegu operacyjnego. W przypadku cięższych urazów, tomografia umożliwia jednoczesną ocenę narządów klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy. W przypadku innych struktur kostnych, np. miednicy, TK wykorzystywana jest w wykrywaniu drobnych lub złożonych złamań, które są trudne lub wątpliwe do oceny na zdjęciach rtg; ponadto do diagnozy złamań zmęczeniowych i patologicznych; do wykrywania drobnych wolnych ciał stawowych, zwapnień i skostnień w obrębie tkanek miękkich. Badanie wykonywane jest też w ocenie wszelkich kostnych wad rozwojowych, wrodzonych skrzywień kręgosłupa i jest istotne przy planowaniu leczenia operacyjnego. TK odgrywa też znaczącą rolę w ocenie nacieków zapalnych, ropni, guzów kości, przerzutów, stopnia 12 12
zaawansowania procesu nowotworowego, dając jednoczesną ocenę struktury kostnej oraz otaczających tkanek miękkich. Jest też alternatywą dla rezonansu – w przypadkach przeciwwskazań do jego wykonania. Wykorzystanie techniki obrazowania przestrzennego (3D) pozwala na uzyskanie obrazu trójwymiarowego, co daje lepszą ocenę samej kości, jej położenia w stawie oraz pokazuje całą anatomię kręgosłupa i miednicy. Metoda ta ma największe znaczenie u pacjentów z licznymi i złożonymi zmianami pourazowymi oraz ze współistnieniem złamań i zwichnięć. Najnowocześniejsze techniki obrazowania tzw. czynnościowe TK (4D-kinematic CT) pozwalają na ocenę czynnościową stawów, dając możliwość obserwacji stosunków anatomicznych w trakcie ruchu. Dzięki technikom redukcji artefaktów,
Współczesna diagnostyka wszystkich elementów układu kostno-mięśniowego opiera się na wielorzędowej tomografii komputerowej oraz wysokopolowym rezonansie magnetycznym. w badaniu TK możliwa jest też ocena stawu i kości po wszczepieniu protezy metalowej lub po zaopatrzeniu ortopedycznym. Główną wadą TK jest stosowanie dość dużych dawek promieniowania rentgenowskiego, choć dzięki nowoczesnym technikom są one redukowane do niezbędnego minimum. Natomiast zaletą badania jest jego szybkość, gdyż trwa ono jedynie kilka – kilkanaście sekund, np. skaner 320-rzędowy pozwala na ocenę małego stawu w trakcie jednego, trwającego sekundę obrotu lampy. Rezonans magnetyczny zrewolucjonizował diagnostykę w ortopedii, wypierając prawie całkowicie inwazyjne metody diagnostyczne, np. mielografię czy artroskopię. MR jest obecnie najlepszą i najbardziej dokładną metodą obrazowania, ze względu na doskonały kontrast tkanek miękkich, bardzo dużą rozdzielczość przestrzen-
ną i możliwość wielopłaszczyznowych projekcji. W przypadku kręgosłupa, rezonans pozwala na ocenę kręgów, krążków międzykręgowych (tzw. dysków), światła kanału kręgowego, rdzenia i korzonków nerwowych oraz tkanek miękkich otaczających. Jest metodą z wyboru w diagnostyce dyskopatii, pozwalając na ocenę zmian degeneracyjnych krążka, uszkodzenia pierścienia włóknistego, stopnia przepukliny krążka czy tworzenia sekwestru (sytuacja, w której zawartość rozerwanego krążka wnika do kanału kręgowego uciskając worek opony rdzenia oraz rdzeń). Rezonans jako jedyna metoda umożliwia wykluczenie innych przyczyn bólów kręgosłupa takich jak guzy kanału kręgowego, wady wrodzone czy nacieki zapalne. MR jest jedyną techniką oceny rdzenia kręgowego po urazie u pacjentów z niedowładami oraz w przypadku braku zmian patologicznych w badaniu TK. Dzięki nowoczesnym sekwencjom daje możliwość wykrycia nawet drobnych ognisk krwotocznych, stłuczenia czy strefy obrzęku rdzenia. Wysokopolowy rezonans jest także znakomitą metodą oceny mięśni i wszelkich struktur wewnątrzstawowych (ścięgien, więzadeł, łąkotki, obrąbka stawowego, chrząstki stawowej). Za pomocą MR można badać wszystkie stawy, poczynając od tych największych jak staw kolanowy, biodrowy czy ramienny, poprzez łokciowy i skokowy do stawów nadgarstka oraz drobnych stawów rąk czy stóp. Badanie wykonane aparatem wysokopolowym pozwala na wykrycie wszelkich urazów, stłuczeń, złamań zmęczeniowych lub tzw. podchrzęstnych niewidocznych na zdjęciu rtg lub w TK, krwiaków i zmian obrzękowych w obrębie mięśni. Umożliwia też ocenę zmian przeciążeniowych, zwyrodnieniowych, zapalnych i nowotworowych. Wykrywa nawet najmniejsze ogniska martwicy chrzęstno-kostnej. MR jest najbardziej czułą metodą wykrywania zmian patologicznych w obrębie szpiku kostnego; co jest istotne we wczesnym okresie, gdy nie są one widoczne w żadnej innej z dostępnych metod diagnostycznych. Rezonans jest też szeroko stosowany w ocenie ortopedycznej pooperacyjnej, gdyż jest bezpieczny u pacjentów z wszczepionymi tytanowymi stabilizatorami w obrębie kręgosłupa, czy też u chorych po zabiegach artroskopowych. dr n. med. zastępca dyrektora medycznego
Dorota Werel, TMS Diagnostyka w Białymstoku ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
13
aktualności medycyna Jak radzić sobie z wybiórczością pokarmową u dziecka
Czego Jaś nie spróbuje, tego Jan nie będzie lubił
Fot. Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 2 w Białymstoku
Rozszerzasz dietę swojej pociechy i nagle okazuje się, że masz w domu małego Tadka Niejadka? Nie panikuj. Nie namawiaj dziecka do jedzenia na siłę. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne. Opowiedzą o nich Katarzyna Ruszczyk, pedagog oraz Marzena Smyk, psycholog z Niepublicznej Poradni PsychologicznoPedagogicznej Nr 2 w Białymstoku. Marzena Bęcłowicz: Czym jest wybiórczość pokarmowa?
Katarzyna Ruszczyk: Jest to zaburzenie występujące we wczesnym okresie dzieciństwa. Dziecko z tym zaburzeniem nie ma trudności w spożywaniu akceptowanych posiłków. Odmawia natomiast spoży wania posiłków o innym smaku, zapachu, konsystencji, a czasami kolorze. Początek problemu pojawia się w okresie, w którym wprowadza się do diety nowe pokarmy. Czasami dieta kilkuletniego (lub starszego) dziecka z tym zaburzeniem ogranicza się do kilku akceptowanych potraw. Takie odżywianie staje się problemem, kiedy jest przyczyną niedoborów witamin, żelaza, cynku, białka lub prowadzi do zaburzeń motoryki jamy ustnej (gdy dziecko unika pokarmów stałych); może też powodować, że dziecko gorzej rozwija się fizycznie. MB: Co powinno zaniepokoić rodziców?
Marzena Smyk: W przypadku małych dzieci niepokojące są następujące problemy związane z odżywianiem: spożywanie zbyt małych – w stosunku do wieku – ilości poż y wienia, odmowa jedzenia, płacz w porze posiłków, obrona przed karmieniem, wypluwanie jedzenia, wyjmowanie jedzenia z buzi, odruchy wymiotne, wymioty, brak zainteresowania jedzeniem lub zbyt małe zainteresowanie. Dziecko nie sygnalizuje głodu, odmawia spożywania pokarmów urozmaiconych – adekwatnie do wieku, akceptuje jedynie ubogą dietę. Ponadto przejawia lęk w porze posiłków, boi się połykać pokarmy stałe i/lub płynne. Je posiłki w porach innych, niż pozostali domownicy, np. bardzo wcześnie rano lub późno wieczorem. Rodziców powinien 14 14
▲▲ Nowe produkty wprowadzajmy do diety dziecka każdy oddzielnie i w kilkudniowych odstępach. Zachęcajmy malca
do spróbowania chociaż niewielkiej ilości nowej dla niego potrawy.
niepokoić też zbyt wolny rozwój fizyczny dziecka (przyrosty wagi i wzrostu) przy braku przyczyn medycznych. MB: Jakie są przyczyny wybiórczości pokarmowej?
KR: Przyczyny tego zaburzenia mogą być różne, np. mogą to być tzw. zaburzenia integracji sensorycznej wynikające z nadwrażliwości w zakresie narządów zmysłów jamy ustnej lub zmysłu węchu. Inne przyczyny to zbyt późne urozmaicenie diety, niewłaściwe zachowania wobec jedzenia w rodzinie (dziecko wzoruje się na ograniczonych upodobaniach żywieniowych rodziców). Czasem przyjmowanie roli „niejadka” jest dla dziecka korzystne ze względu na uzyskiwanie dodatkowej troski i uwagi ze strony rodziny. Odmowa jedzenia może być też jedną z form kontrolowania otoczenia w ramach nasilonych zachowań buntowniczych u dziecka. MB: Zatem w jaki sposób wprowadzać nowe smaki?
MS: Dziecko bez problemu zaakceptuje nowe smaki, jeśli przy wprowadzaniu nieznanych mu potraw będziemy przestrzegać kilku zasad. W przypadku gdy dziecko odżywia się selektywnie, nie należy go zmuszać do zjadania nieakceptowanych potraw. Produkty, do których dziecko ma silną awersję i reaguje na nie odruchami wymiotnymi, nie powinny być w ogóle nakładane na jego talerz – nawet przez dłuższy czas. Nowe produkty powinno się wprowadzać
kolejno i osobno w kilkudniowych odstępach. Początkowo podajemy je raz dziennie. Wskazane jest zachęcanie dziecka do spróbowania chociaż niewielkiej ilości nowej dla niego potrawy (np. jednego zielonego groszku). Należy je pochwalić za podjęcie próby – nawet jeżeli dotknie tylko potrawy językiem. Można je zachęcić do jedzenia, mówiąc i pokazując, że potrawa jest smaczna i zdrowa. Obecność innych dzieci, które jedzą daną potrawę z apetytem, może motywować dziecko do przełamania oporów. MB: Co powinien zrobić rodzic, jeśli zauważy u dziecka problemy związane z odżywianiem?
KR: Jeżeli dziecko przejawia wyraźne problemy z jedzeniem, wskazana jest diagnostyka pediatryczna, a przy braku przyczyn medycznych konsultacja psychologiczna. Korzystając z pomocy psychologa rodzic może otrzymać konkretne wskazówki dotyczące postępowania w sferze odżywiania, by aktywnie uczestniczyć w programie terapeutycznym. Niektórym dzieciom w pokonywaniu trudności pomóc może terapia integracji sensorycznej. W przypadku, gdy zaburzeniom towarzyszy opóźnienie motoryki jamy ustnej (dziecko nie potrafi gryźć i żuć) lub współwystępuje wada wymowy, wskazane są zajęcia logopedyczne. Nasilona wybiórczość pokarmowa może być symptomem całościowych zaburzeń rozwojowych ze spektrum autyzmu. MB: Dziękuję paniom za rozmowę. ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
15
aktualności medycyna Jak nastolatki powinny chronić się przed zbyt wczesnym macierzyństwem
Seks nocy letniej Antykoncepcja to dla nastolatków bardzo istotna sprawa. „Dzisiejsi” młodzi ludzie znacznie wcześniej rozpoczynają współżycie, niż ich rówieśnicy sprzed kilkudziesięciu, czy kilkunastu lat. Tłumaczmy więc im, że „te sprawy” niosą ze sobą różne konsekwencje, a przygodny seks bez zabezpieczeń bardzo często kończy się nieplanowaną ciążą. Rozpoczęcie współżycia seksualnego powinno wiązać się z odpowiedzialnością, świadomością, a także wiedzą dotyczącą dostępnych metod antykoncepcji i ich skuteczności. – Obecnie wiele młodych dziewczyn w wieku 16-18 lat jest już „po” – mówi doktor Dorota Ruducha, specjalista ginekologii z Przychodni Położniczo-Ginekologicznej przy ul. NMP Królowej Rodzin w Białymstoku. – Czasami, choć są to pojedyncze przypadki, bywa, że nawet młodsze mają już pierwszy seks za sobą. Z obserwacji wiem, że wchodzą one w to życie seksualne zupełnie nieświadome tego, jakie konsekwencje niesie ze sobą stosunek bez zabezpieczeń. One, można powiedzieć – zupełnie nie wiedzą o co chodzi z tą antykoncepcją. Mają taką, nie wiadomo skąd zdobytą wiedzę, że np. przy pierwszym razie nie zachodzi się w ciążę. No i niestety ciąże młodocianych z tzw. wpadki, są dość częste. Zatem, czy na rozpoczęcie współżycia jest jakiś odpowiedni wiek? Jakaś granica? Czy 18 lat, czyli wiek dorosłości, to już ten moment? – Z pewnością 18-letnia, wkraczająca w dorosłość dziewczyna, będzie bardziej świadomego tego co robi, niż jej o 2-3 lata młodsza koleżanka. Jest sporo takich dziewczyn, które właśnie wtedy przychodzą na pierwszą wizytę do ginekologa. Przychodzą właśnie po antykoncepcję. One są już na tyle świadome, iż nie chcą, by przypadkowa ciąża skomplikowała im życie – tłumaczy doktor Ruducha. W tym miejscu warto dodać, iż dziewczęta poniżej 16. roku życia muszą zgłaszać się do ginekologa z rodzicem lub opiekunem, gdyż potrzebna jest jego zgoda na przeprowadzenie badania ginekologicznego oraz innych procedur leczniczych, w tym wypisanie recepty na środki antykoncepcyjne. Dziewczyny pomiędzy 16. a 18. rokiem życia decyzję o procedurach leczniczych oraz antykoncepcji podejmują razem z rodzicami. Po 18. roku życia dziewczyna sama decyduje o swoim zdrowiu. – Takie „rodzinne” wizyty są częste. Wiele mam przyprowadza do mnie swoje córki i często po wypełnieniu stosownych dokumentów, po prostu zostawia je ze mną. Zauważyłam, że poziom uświadomienia dziewczyny zależy od tego jakie stosunki panują w danej rodzinie. Jeśli z dzieckiem dużo się rozmawia, jeśli się mu wiele rzeczy 16 16
▲▲ – Rozpoczęcie współżycia seksualnego powinno wiązać się z odpowiedzialnością, a także wiedzą dotyczącą
dostępnych metod antykoncepcji – mówi dr Dorota Ruducha, specjalista ginekologii z Przychodni PołożniczoGinekologicznej przy ul. NMP Królowej Rodzin w Białymstoku.
wyjaśnia, tłumaczy, jeśli się je edukuje, to ono wie po co i dlaczego znalazło się w moim gabinecie – mówi specjalista. Choć pierwsza wizyta u ginekologa jest przeżyciem, to jak twierdzi pani doktor, wpadki wcale nie wynikają z tego, że dziewczyna wstydzi się i nie chce przyjść do lekarza, Dzieje się tak, gdyż jest ona zupełnie nieświadoma, do czego prowadzi seks bez zabezpieczeń. Dlatego szczere rozmowy na temat współżycia i związanych z nim konsekwencji są jak najbardziej potrzebne. Tym bardziej, że przed nami lato i wakacje. Dla młodzieży to czas luzu, beztroski, spotkań i wspólnych wyjazdów. – Rozmawiać, tłumaczyć, uświadamiać. Szczególnie kiedy dziewczyna wkracza w „ten” wiek. Kiedy zaczyna spotykać się z chłopakiem, chodzi na randki. Często jest tak, że ten pierwszy raz, to taka chęć spróbowania, zobaczenia co to takiego. Czasem koleżanki są już „po”, czasem chłopak wymusza, a czasem jest to w tzw. „dobrym tonie”, że w tym wieku już się współżyje. Jeśli wiemy, że córka spotyka się z chłopakiem, rozmawiajmy z nią. Mówmy szczerze i świadomie o skutkach seksu bez zabezpieczenia. Jeśli zachodzi taka potrzeba, jeśli widzimy, że ona tego chce – zabierzmy ją do ginekologa. Ta pierwsza wizyta wcale nie oznacza, że ona od razu zdecyduje się na seks. Jest po to, by wiedziała, że „jakby co” to jest prezerwatywa, globulka antykoncepcyjna, czy chociażby tzw. tabletka „po” – mówi doktor Dorota Ruducha. Antykoncepcja dobierana jest indywidualnie, gdyż asortyment tych środków jest dość szeroki. Nie zawsze jest to tabletka. Może to być antykoncepcja tzw. barierowa, czyli globulka antykoncep-
cja, mogą to być plastry, krążki dopochwowe, a nawet wkładki domaciczne dla młodych dziewcząt. Decyzja o sposobie antykoncepcji należy do pacjentki, lekarz jedynie doradza co jego zdaniem byłoby dla niej najlepsze, biorąc pod uwagę fakt, czy będzie współżyła regularnie, czy ma to być na tzw. wszelki wypadek. – Ja zalecam obserwację własnego ciała i cyklu owulacyjnego. Jednak nie jako metodę antykoncepcji, tylko po to, by dziewczyna miała świadomość jak wygląda cykl. A niestety wiele z nich, żeby nie powiedzieć że prawie wszystkie, nie ma pojęcia cóż to takiego – tłumaczy specjalista. „Książkowy” cykl owulacyjny trwa zwykle 28 dni (normą są też cykle 25- lub 35-dniowe). Pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego jest pierwszym dniem cyklu. W czasie tych 28 dni jest tylko kilka dni płodnych (ok. siedem – dziesięć), czyli takich, kiedy kobieta może zajść w ciążę. Są to: ok. trzy dni przed jajeczkowaniem, okres jajeczkowania i ok. dwa dni po jajeczkowaniu. Natomiast owo jajeczkowanie, w przypadku regularnego 28-dniowego cyklu, następuje ok. 14 dnia cyklu. – Prowadzenie kalendarzyka pomaga poznać swój cykl. Warto więc zapisywać sobie datę początku każdej miesiączki. Po analizie kilku takich cykli można z dość dobrą dokładnością określić ich regularność – tłumaczy doktor Ruducha. Warto dodać, iż seks bez zabezpieczeń, z przygodnie poznanym partnerem, to nie tylko możliwość zajścia w niechcianą ciążę, ale także ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak: HIV, HPV, żółtaczka, chlamydia, kiła czy rzeżączka. Tekst i fot.: Marzena Bęcłowicz ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
17
aktualności medycyna Użądlenia i ukąszenia owadów bywają bolesne i groźne. Co robić, by się przed nimi uchronić?
Bzyku, bzyku, bzzzyk. Ałłła! Latem ukąszenia i użądlenia przez owady są powszechne i częste. Najgroźniejszy jest atak owadów żądlących. Dla jednych takie bliskie spotkanie zakończy się zwykłą reakcją alergiczną, dla innych groźnym dla życia wstrząsem anafilaktycznym. Pszczoła żądli tylko raz, gdyż jej żądło wyposażone jest w zaczepki i pozostaje w skórze ofiary, a owad ginie. Osy, szerszenie i trzmiele mają żądła tzw. wielokrotnego użytku. Wpuszczają do skóry jad wywołujący ból, obrzęk, pieczenie, a nawet wymioty, biegunkę i gorączkę. Należy też uważać na ponowny atak z ich strony. Szczególnie niebezpieczne są osy, gdyż zabicie jednej może spowodować napaść całego gniazda (rozerwanie woreczka jadowego osy uwalnia substancje chemiczne prowokujące inne osobniki). – Najgroźniejsze są ukąszenia mnogie, ukąszenia w obrębie twarzy, gdy owad dostanie się do jamy ustnej oraz gdy ukąszona osoba ma skłonności alergiczne – tłumaczy doktor Anna Majewska, specjalista medycyny rodzinnej z poradni Twój Lekarz Rodzinny z Białegostoku. – Jad owada należy do takich alergenów, po których reakcja alergiczna występuje w ciągu zaledwie kilku minut po użądleniu. U większości osób pojawia się zwykła, miejscowa reakcja w postaci rumienia i niewielkiego obrzęku. Objawy te ustępują po kilku godzinach. U niektórych pojawia się duża reakcja, przejawiająca się obrzękiem większym niż 10 cm, utrzymującym się ponad dobę oraz objawami takimi jak: uczucie rozbicia, dreszcze, ból głowy oraz gorączka. U osób najsilniej uczulonych na jad owadów może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, będący zagrożeniem życia. Ryzyko jego wystąpienia zwiększa się w przypadku współistniejącej niewydolności oddechowej, czy chorób układu krążenia. Jedni na ukąszenia zalecają zimne okłady, drudzy okłady z octu, a jeszcze inni z sody oczyszczonej. Kto ma rację? – Budowa i mechanizm działania żądła pszczoły powodują dalsze jego zagłębianie się w skórze i wstrzykiwanie pozostałej w woreczku porcji jadu. Trzeba więc jak najszybciej się go pozbyć. Najlepiej „zeskrobać” je paznokciem, pilniczkiem lub podważyć igłą, a następnie wyjąć – radzi doktor Aneta Zabielska-Drągowska, specjalista medycyny rodzinnej z poradni Twój Lekarz Rodzinny z Białegostoku. – Nie wolno chwytać żądła palcami, gdyż wówczas wciska się do organizmu jad znajdujący się jeszcze w pęcherzyku jadowym. Później miejsce użądlenia należy zdezynfekować. Jad pszczół zawiera kwas mrówkowy, dlatego,
by go zneutralizować warto zrobić okład o odczynie zasadowym (np. z sody oczyszczonej lub przemyć ranę wodą z mydłem). Jad osy ma natomiast odczyn zasadowy, więc lepiej zastosować okład z octu lub użyć kilku kropel soku z cytryny. Można też wetrzeć roztartą aspirynę, która zneutralizuje zawarte w jadzie substancje o działaniu zapalnym. Kolejną metodą jest okład z pasty ze sproszkowanego węgla aktywowanego, który szybko „wyciągnie” jad. Można też zastosować okład z plastra cebuli. Warto wspomóc organizm zażywając wapno. Najniebezpieczniejsze są użądlenia w okolice ust, języka lub gardła, ponieważ grożą uduszeniem na skutek obrzęku. W takiej sytuacji trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie. Interwencja medyczna jest też konieczna, gdy doszło do użądlenia przez kilka owadów lub gdy obrzęk, rumień lub swędzenie w miejscu ukąszenia zamiast słabnąć nasila się. – Im szybciej rozwija się reakcja alergiczna, tym większe jest prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia ze wstrząsem anafilaktycznym. Objawia się on nagłym spadkiem ciśnienia tętniczego, pokrzywką lub obrzękiem, który może wystąpić na głowie, twarzy i szyi – szczególnie w obrębie błon śluzowych jamy ustnej (ust, języka, gardła, krtani). Pojawia się też duszność, można także stracić przytomność. Konieczne jest jak naszybsze wezwanie karetki – mówi doktor Majewska. – Reakcje uczuleniowe na jad są bardzo niebezpieczne, gdyż szybko może dojść do obrzęku krtani, co uniemożliwi oddychanie osobie poszkodowanej. Zanim przyjedzie karetka należy udrożnić poszkodowanemu drogi oddechowe, a w razie potrzeby wykonać reanimację. Każdemu choremu z objawami wstrząsu należy szybko podać adrenalinę. Osoba uczulona na jad owadów może zabezpieczyć się specjalną ampułkostrzykawką z adrenaliną do samodzielnego podania na wypadek silnej reakcji alergicznej – dodaje doktor ZabielskaDrągowska.
Warto dodać, iż od wczesnej wiosny, do końca jesieni jesteśmy także narażeni na atak kleszczy. Trzeba pamiętać, że im wcześniej zostanie on usunięty z naszego ciała, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo zakażenia odkleszczowym zapaleniem mózgu czy boreliozą. Niechcianego lokatora można usunąć np. za pomocą pęsety. Trzeba chwycić go jak najbliżej skóry i delikatnie, ale stanowczo pociągnąć do góry. Obszar wkłucia należy zdezynfekować. – Po wkłuciu się kleszcza nie wdraża się żadnego leczenia. Zaleca się jedynie, by przez kilkanaście dni obserwować czy w miejscu wkłucia nie wystąpi rumień. Niepokój powinny wzbudzić też objawy przypominające grypę, bóle głowy, stawów, wymioty. O ile nie ma szczepionki przeciwko boreliozie, to skuteczną ochroną przed odkleszczowym zapaleniem mózgu jest szczepienie, o które należy zadbać jeszcze przed sezonem. Przed wycieczką do lasu lub na łąkę warto pamiętać o zastosowaniu repelentow – radzi Anna Majewska. Marzena Bęcłowicz
Fot. Małgorzata Sawicka
►► – Ukąszenia meszek są szczególne niebezpieczne dla małych dzieci. Kilka
ukąszeń może wywołać silną reakcję alergiczna objawiającą się obrzękiem, świądem i zaczerwienieniem, która może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, a nawet do śmierci. Dlatego warto pamiętać, by na wakacyjny wyjazd zabrać ze sobą leki przeciwhistaminowe – radzą dr Anna Majewska (z prawej) i dr Aneta Zabielska-Drągowska z poradni Twój Lekarz Rodzinny w Białymstoku. 18
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności medycyna Co widzi dziecko w pierwszych miesiącach życia
Ostrość widzenia Jak widzi noworodek i czy możemy w jakiś sposób stymulować jego wzrok wyjaśnia dr Monika Oziębło-Kupczyk, specjalista chorób oczu z Centrum Medycznego „Okolandia” w Białymstoku. W chwili przyjścia dziecka na świat, jego wzrok jest jednym z najsłabiej rozwiniętych zmysłów. Dzieję się tak dlatego, gdyż w łonie matki nie działają na niego żadne bodźce. Noworodek nie potrafi dostosować ostrości wzroku do tego, co znajduje się przed nim i dlatego nie może dostrzec szczegółów otaczającego go świata. Dobrze widzi tylko to, co ma w odległości około dwudziestu centymetrów od oczu, ale i tak rysy pochylonej nad nim osoby czy zabawki są rozmazane. Początkowo dziecko ma także trudności z rozróżnianiem kolorów, dostrzeganiem głębi, skupieniem uwagi na szybko poruszających się osobach czy przedmiotach. Ma jednak rozwinięte w pewnym stopniu widzenie kontrastowe, zwłaszcza dotyczy to zestawienia koloru białego z czarnym lub z czerwonym. Ponadto w pierwszym
ZDROWY BIAŁYSTOK
▲▲ W pierwszym miesiącu życia dziecko lepiej widzi to, co znajduje się na obrzeżach pola widzenia, niż w centrum.
miesiącu życia dziecko lepiej widzi to, co znajduje się na obrzeżach pola widzenia, niż w centrum. Potrzebuje jednak wyrazistych elementów, aby dostrzec i zatrzymać na nich wzrok na dłużej. Ważne jest, aby już od pierwszych dni życia zadbać o prawidłową stymulację wzroku dziecka, zapewnić mu kontakt z kontrastowymi kolorami, obrazkami z wyraźnymi konturami, z czarno-białą grafiką, które są czytelne dla dzieci już w pierw-
szych tygodniach ich życia. Stwórzmy otoczenie prowokujące do używania wszystkich zmysłów. Dzięki temu nie tylko pobudzamy zmysł wzroku, ale także ćwiczymy koordynację wzrokowo-ruchową, wodzenie oczami, skupienie uwagi. Zwiększamy także aktywność mózgu i wspomagamy rozwój psychofizyczny. MB Fot. Justyna Radziszewska
19
aktualności medycyna Co powinna zawierać apteczka urlopowicza
Wakacyjne S.O.S. Na wakacje najlepiej nie wyjeżdżać bez odpowiednio skompletowanej apteczki. Oczywiście zawsze można szukać dyżurującej apteki na miejscu wyprawy. Ale jak przysłowie mówi: „Kto ze sobą nosi, nikogo nie prosi”. Na wakacjach zdarzają się zatrucia pokarmowe, skaleczenia, przeziębienia, czy poparzenia słoneczne. Jak zabezpieczyć się na taką ewentualność? Otóż w każdej walizce powinna znaleźć się podróżna apteczka zawierająca niezbędne lekarstwa. Oczywiście jej skład w dużym stopniu powinien być uzależniony od tego, gdzie i z kim się wybieramy. Skompletowanie jej nie jest trudne. Jednak dla tych, którzy mogą mieć z tym trudności podpowiadamy co może się nam przydać na wczasach. – Mdłości i zawroty głowy to symptomy dobrze znane tym, którzy mają problemy z jazdą samochodem, czy autobusem – mówi farmaceutka z apteki przy ul. Antoniukowskiej w Białymstoku. – Jeśli chcemy dotrzeć do celu w dobrej formie i cieszyć się podróżą, warto zażyć Aviomarin, Avioplant czy Lokomotiv. Nieszczęśliwy upadek może zdarzyć się każdemu w najmniej oczekiwanej sytuacji. Warto zatem zabrać ze sobą bandaż elastyczny na wypadek
– Na wakacyjny wyjazd warto wziąć też leki przeciwbólowe. Ból głowy, zęba, czy mięśni może skutecznie popsuć nawet najpiękniejszy letni dzień. Oczywiście należy też pamiętać o zabraniu ze sobą środków odstraszających owady – szczególnie, gdy wybieramy się nad wodę oraz preparatów do bezpiecznego opalania – kremów z filtrem i tych łagodzących oparzenia słoneczne – mówi farmaceutka. Warto też pamiętać o właściwym sposobie przechowywania oraz przewożenia leków. Skorzystajmy z porady farmaceuty jakie preparaty dobrać, aby nie wymagały przechowywania
w lodówce. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, warto też mieć zaświadczenie od lekarza o konieczności stosowania leków. Szczególnie udając się w podróż samolotem, gdzie duża ilość leków może stanowić problem przy kontroli celnej. Przy tym wszystkim trzeba pamiętać, że wakacyjna apteczka nie zastąpi porady lekarza. Gdy zajdzie taka potrzeba np. wystąpi wysoka gorączka lub, gdy oparzeniu słonecznemu towarzyszą wymioty i zawroty głowy należy zgłosić się do lekarza. Tekst i fot.: Marzena Bęcłowicz
▲▲ Jeśli chcemy dotrzeć do celu w dobrej formie i cieszyć
się podróżą, pamiętajmy o środkach łagodzących objawy choroby lokomocyjnej. Natomiast na drobne urazy warto mieć ze sobą uniwersalny zestaw plastrów z opatrunkiem. ◄◄ Do wakacyjnej apteczki warto zabrać też preparaty
do bezpiecznego opalania oraz te, które złagodzą skutki długiego pobytu na słońcu. Dla dzieci oraz alergików wybierzmy te z wysokim filtrem SPF, np. 50. ▼▼ Jeśli przypuszczamy, że w miejscu, w które się wybie-
ramy będą insekty – koniecznie weźmy ze sobą środki odstraszające owady oraz łagodzące ukąszenia. Przydadzą się też kleszczo-łapki oraz leki przeciwalergiczne.
skręcenia lub nadwyrężenia kończyny, oraz zwykły – jako środek opatrunkowy. Oczywiście woda utleniona i plaster to zestaw obowiązkowy. – Częstymi wakacyjnymi dolegliwościami są zaparcia, biegunki lub niestrawności. Przebywamy w nowym klimacie, stołujemy się w restauracjach, czy napotkanych po drodze barach, a to nie zawsze odpowiada naszemu żołądkowi. Warto więc spakować do apteczki probiotyki, elektrolity, węgiel, Stoperan bądź Imodium – radzi farmaceutka. Ostatnio coraz więcej osób miewa problemy z alergią. Objawy mogą pojawić się nie tylko po spożyciu alergizującego produktu, ale również po opalaniu. Warto więc dorzucić do apteczki Allertec, Flonidan Control lub CetAlergin. 20
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności medycyna Gabinet dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób w LSSP „Eskulap” w Białymstoku zaprasza
Zacznę… od poniedziałku Chcesz wyrównać stężenie glukozy we krwi, obniżyć cholesterol, unormować ciśnienie tętnicze? A może osiągnąć prawidłową masę ciała i skomponować jadłospis z uwzględnieniem twoich potrzeb? Jeśli tak – umów się na wizytę do dietetyka. Czeka cię zmiana sposobu żywienia. „Dieta, ach dieta, koniec z hurtem czas na detal”. Miłośnicy kabaretu OT.TO z pewnością rozpoznają zacytowany powyżej fragment piosenki. O ile brzmi on trochę jak złowieszcza przestroga, to prawda o odchudzaniu się i zdrowym żywieniu jest inna. Wprawdzie trzeba skończyć z hurtem, ale za to ów detal jest równie przyjemny… Szczególnie jeśli trafi się do Gabinetu dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób w białostockim Eskulapie, gdzie przyjmują wykwalifikowani dietetycy – dr n. farm. Sylwia Naliwajko, mgr Elżbieta Karpińska oraz mgr Elżbieta Potentas. – Oferujemy pomoc nie tylko w „odchudzaniu się” ale przede wszystkim w zakresie profilaktyki chorób metabolicznych i terapii żywieniowej – mówi dr n. farm. Sylwia Naliwajko. – Prawidłowy sposób żywienia wspomaga leczenie, a nawet jest głównym elementem terapii wielu chorób: układu krążenia (w tym miażdżycy, nadciśnienia), cukrzycy typu 2, chorób zapalnych jelit (m.in. zespołu jelita nadwrażliwego, choroby Leśniowskiego-Crohna), celiakii, chorób wątroby, dróg żółciowych (w tym stanów po usunięciu pęcherzyka żółciowego) i nerek, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Pomagamy także alergikom, osobom z nietolerancją pokarmową, cierpiącym na zaparcia, chorującym na dnę moczanową oraz chorobę refluksową przełyku. Udzielamy porad dla chorych, niedożywionych: dzieci, osób starszych, chorujących na nowotwór. Ustalamy indywidualne żywienie z uwzględnieniem różnych stanów fizjologicznych, np. dla kobiet w ciąży, w okresie karmienia piersią, dla małych dzieci oraz dla osób intensywnie trenujących. Najtrudniejsza w całym „procesie” dietoterapii jest pierwsza wizyta, a właściwie nie tyle wizyta, co podjęcie decyzji o tym, że chcemy zmienić swoje nawyki żywieniowe. Czyli mówiąc żartobliwie – „Raz kozie śmierć”. – Nasze spotkania nie są jednorazowe. Zwykle jest to kilka wizyt, ponieważ zmiana nawyków żywieniowych to proces wymagający czasu i zgłębiania „tajemnic” diety – wyjaśnia mgr Elżbieta Karpińska. – Najważniejszy na pierwszym spotkaniu jest szczegółowy wywiad zdrowotny oraz żywieniowy. Warto więc zabrać ze sobą wyniki aktualnych badań, szczególnie glukozy na czczo, lipidogramu (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy), kwasu moczowego, morfologii, a także badań szczegółowych: stężenia witaminy D, wapnia, żelaza, selenu, cynku. Dodam, iż badanie krwi, w tym oznaczenie składników mineralnych, takich jak selen, cynk, a także pierwiastków toksycznych (kadm i ołów) może być wykonane poprzez jedno pobranie krwi w Eskulapie. 22
▲▲ „Załoga” Gabinetu dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób w LSSP „Eskulap” w Białymstoku w komplecie: (od lewej)
mgr Elżbieta Potentas, mgr Elżbieta Karpińska i dr n. farm. Sylwia Naliwajko.
– Na pierwszej wizycie wykonujemy analizę potrzeb żywieniowych pacjenta oraz analizę składu ciała – dodaje mgr Elżbieta Potentas. – Dzięki niej określamy m.in.: ilość tkanki tłuszczowej (w tym wewnątrzbrzusznej), zawartość wody, beztłuszczową masę ciała, wskaźnik BMI czy wiek metaboliczny. Na podstawie wszystkich otrzymanych danych, na kolejną wizytę, przygotowujemy pacjentowi dostosowany do jego indywidualnych potrzeb jadłospis. Następne wizyty są kontrolne. Analizujemy na nich zmiany parametrów składu ciała i wprowadzamy ewentualne modyfikacje do jadłospisu. Zmiana nawyków żywieniowych na prawidłowe wymaga chęci współpracy pacjenta z dietetykiem. Dlatego na każdą wizytę warto przygotować sobie pytania i przedyskutować wątpliwości, pojawiające się na różnych etapach wprowadzania zmian w sposobie żywienia. – Pacjent zawsze uzyska odpowiedzi na nurtujące go pytania, dotyczące jakości żywności oraz rzetelne informacje na temat żywienia i zmian nawyków żywieniowych. Na co dzień spotykamy się z różnymi informacjami na temat żywności i żywienia, pochodzącymi z Internetu, gazet, od znajomych. Część z nich znajduje potwierdzenie w badaniach naukowych, ale wiele niestety nie. Warto je wszystkie przedyskutować ze specjalistą. Tym bardziej, że ja i Elżbieta Karpińska pracujemy też w Zakładzie Bromatologii na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku, gdzie od wielu lat prowadzone są badania dotyczące jakości żywności, sposobu żywienia ludzi zdrowych i chorych oraz wpływu składników mineralnych (m.in. selenu, cynku, miedzi, man-
ganu, magnezu) na zdrowie człowieka – tłumaczy doktor Naliwajko. Jak mówią Panie dietetyczki obecnie coraz więcej badań naukowych wskazuje na zasadność stosowania diety eliminacyjnej w oparciu o wyniki badań IgG swoistych we krwi (badanie można wykonać w laboratorium w Eskulapie), m.in. u pacjentów cierpiących na choroby zapalne jelit (zespół jelita drażliwego, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), refluks, zapalenie błony śluzowej żołądka, choroby autoimmunologiczne – choroba Hashimoto, AZS. – Często przychodzą do nas osoby, które w przeszłości same podejmowały próbę stosowania różnych popularnych, odchudzających lub zdrowotnych diet. Informacje na ich temat czerpią ze stron internetowych lub od znajomych. Osoby te przyznają, że dotychczasowe działania nie przyniosły rezultatu. Prawidłowo zbilansowane i indywidualnie dopasowane jadłospisy dają dobre i trwałe efekty. Traci się tygodniowo ok. 0,5-1 kg masy ciała, jest to stała utrata masy ciała, bez,,efektu jo-jo”. Dietetyk układając jadłospis uwzględnia wszystkie aspekty prawidłowego żywienia i ilość składników pokarmowych (m.in. witamin, składników mineralnych, kwasów tłuszczowych omega-3, itd.) co wpływa na poprawę stanu zdrowia oraz samopoczucia – mówi Elżbieta Karpińska. – Warto podkreślić, że nie zawsze samo „odchudzanie się” ma sens. Znacznie ważniejsze jest racjonalne odżywianie się. Jest ono receptą na dobre samopoczucie i długotrwałe utrzymanie efektów leczenia. Warto przy tym zadbać także o prawidłową aktywność fizyczną – dodaje Elżbieta Potentas. Tekst i fot.: Marzena Bęcłowicz ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności medycyna Żylaki to poważny problem zdrowotny, a także estetyczny
Nie chowaj pod spódnicą Uczucie ciężkich nóg, mrowienie, drętwienie, swędzenie – to mogą być pierwsze oznaki niewydolności żylnej. O ile nic nie jest w stanie zapobiec powstaniu żylaków, o tyle odpowiednia profilaktyka oraz leczenie, mogą zdecydowanie opóźnić rozwój choroby oraz zapobiec związanym z nią powikłaniom. Żylakami nazywamy trwałe poszerzenia żył powierzchownych kończyn dolnych, które są następstwem niewydolności zastawek żylnych oraz osłabieniem sprężystości ścian żył. – Występowanie żylaków uwarunkowane jest genetycznie – mówi dr n. med. Andrzej Popow, chirurg, flebolog z Prywatnego Gabinetu Chirurgicznego „DuoMed” z Hajnówki. – Poza tym pojawieniu się ich sprzyja długotrwała pozycja siedząca, brak ruchu, nadwaga, stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych, a także palenie papierosów. Choroba częściej występuje u kobiet. Celem profilaktyki początkowego stadium choroby (skierowanej szczególnie do osób, które mają genetyczne predyspozycje do powstania żylaków) jest usprawnienie odpływu krwi z nóg oraz wzmocnienie ścian żył. Czyli: stosowanie kompresoterapii, tzw. uciskowych wyrobów profilaktycznych typu podkolanówki, pończochy, rajstopy (szczególnie w trakcie długich podróży autem oraz samolotem); leków flebotropowych
▲▲ Skleroterapia polega na podaniu do chorej żyły spe-
cjalnego środka, w postaci tzw. piany, który powoduje jej zniszczenie, a następnie zarośniecie. ZDROWY BIAŁYSTOK
▲▲ Zespół Prywatnego Gabinetu Chirurgicznego „DuoMed” z Hajnówki: (od lewej) Jowita Marta Romaniuk, Karolina
Martysiewicz, dr Andrzej Popow, Irena Grygoruk-Popow, Lucyna Łapińska, Justyna Popow-Suszcz.
poprawiających napięcie i zmniejszających przepuszczalność ścian naczyń; unikanie gorących kąpieli, sauny oraz bezruchu – długiego stania lub siedzenia. Wskazane jest też prowadzenie zdrowego i aktywnego trybu życia. – W wielu przypadkach żylaki nie powodują powikłań. Czasami jednak bywają przyczyną wielu problemów, np. mogą wystąpić stany zapalne, będące wynikiem zakrzepicy miejscowej. Zdarza się też, że skrzepy powstałe w żylakach mogą oderwać się powodując zatory płuc lub mózgu. Następstwem żylaków może być również bardzo uciążliwe powikłanie w postaci owrzodzeń podudzi. Z kolei pajączki (rozszerzone naczynia krwionośne, które prześwitują przez naskórek) stanowią dość poważny problem estetyczny, szczególnie dla młodych kobiet – mówi lekarz. Jest kilka metod likwidowania żylaków. Najstarsza – chirurgiczna, która jak sama nazwa wskazuje polega na chirurgicznym wycięciu chorych żył. Kolejna to skleroterapia. – Metoda ta polega na podaniu do chorej żyły specjalnego środka, który powoduje jej zniszczenie, a następnie zarośniecie. Lek podaje się obecnie w postaci tzw. piany. W skleroterapii niezbędny jest aparat USG w celu identyfikacji chorych żył oraz śledzenia procesu podawania leku – wyjaśnia doktor Popow. Inna metoda to laseroterapia. W trakcie zabiegu chirurg przez niewielkie nakłucie wprowadza do żyły światłowód i energią termiczną niszczy chorą żyłę. Metoda ta jest jednak kosztowna i ma pewne ograniczenia, gdyż laserem można usuwać tylko proste odcinki żył. Pozostałe uzupełnia się skleroterapią. Odmianą laseroterapii jest ablacja energią termiczną, czyli falą radiową. Warto też wspomnieć o kruroskopii. – Metoda ta polega na tzw. podpowięziowym przecięciu perforatorów z zastosowaniem techniki laparoskopowej, stosowana jest w ściśle określonych przypadkach – mówi specjalista z „DuoMed”. Jak widać mamy wiele możliwości leczenia żylaków. Na którą metodę się zdecydować? – Każda ma swoje plusy i minusy. Najczęściej stosowanymi są chirurgia, laseroterapia oraz skleroterapia. Jednak obecnie metody chirurgiczne wypierane są przez metody tzw. mało inwazyjne. W leczeniu chirurgicznym wymagane jest znieczulenie i co się z tym wiąże kilkudniowy pobyt w szpitalu, a potem kilkudniowe zwolnienie
lekarskie i pozostanie w domu. Po zabiegu pozostają blizny i pajączki. Laseroterapię wykonuje się ambulatoryjnie, pozostaje po niej mniej śladów, ale jest to z kolei zabieg kosztowny. Natomiast skleroterapia nie wymaga znieczulenia, gdy zachowa się odpowiednie procedury, jest skuteczna i do tego stosunkowo tania. Ma zastosowanie zarówno do usuwania pajączków i drobnych żyłek, ale też do likwidacji dużych żylaków. Zabieg wykonuje się ambulatoryjnie, a bezpośrednio po nim pacjent może pójść do domu i kontynuować pracę zawodową. Ponadto po sklero-
Żylaki to widoczne przez skórę żyły o poskręcanym przebiegu. Ich obecność objawia się swędzeniem, nadwrażliwością, ściemnieniem skóry, drętwieniem nóg i obrzękami. Natomiast prześwitujące przez naskórek pajączki mogą mieć kolor czerwony lub niebieski i stanowią poważny problem estetyczny. terapii nie ma blizn, czasem występują jedynie – podobnie jak po laseroterapii – przebarwienia, które z czasem znikają. Reasumując, mając duże doświadczenie w leczeniu chirurgicznym oraz w skleroterapii, uważam, że skleroterapia piankowa pod kontrolą USG jest najbardziej optymalnym i bezpiecznym sposobem leczenia żylaków kończyn dolnych. Ta metoda jest też zdecydowanie tańsza od innych – wyjaśnia doktor Andrzej Popow. Należałoby jeszcze dodać, iż po zabiegu skleroterapii i założeniu opatrunku uciskowego, zaleca się pacjentowi pełną aktywność fizyczną oraz co najmniej godzinny, codzienny spacer. Przeciwwskazane jest długotrwałe siedzenie i stanie. Pierwszy opatrunek uciskowy należy pozostawić na nodze przez ok. 5-7 dni – w zależności od zalecenia lekarza. Następnie ucisk, np.: pończochę, należy stosować przez ok. 2-3 miesiące. Nie powinno się w tym czasie rozgrzewać kończyn dolnych, a kąpiel brać pod prysznicem i w letniej wodzie. – W czasie noszenia opatrunku możliwy jest dyskretny obrzęk kostki czy stopy, który mija po jego zdjęciu. Niewielka bolesność także jest zjawiskiem przejściowym. Gdy jednak powstaje duży obrzęk, któremu towarzyszy ból lub inne dolegliwości, konieczna jest konsultacja lekarska – dodaje doktor Andrzej Popow. Marzena Bęcłowicz, Fot. DuoMed 23
aktualności medycyna Zdrowie, młodość, witalność równa się oczyszczanie organizmu
Toksyny precz!
– Dzisiejszy świat pełen jest toksyn: pestycydów, metali ciężkich, pierwiastków radioaktywnych, środków konserwujących, barwników czy antybiotyków, którymi faszerowane są zwierzęta – mówi mgr Małgorzata Zieniuk, specjalista Kierowanej i Kontrolowanej Detoksykacji oraz medycyny naturalnej z Podlaskiego Centrum Promocji Zdrowia „MagMed” w Białymstoku: – Ta chemia „wnika w nas” w różnoraki sposób, przez skórę, drogi oddechowe, z pożywieniem. Toksyny odkładają się w różnych częściach naszego organizmu, niszcząc śluzówkę jelit oraz prowadząc do zaburzenia mikroflory jelitowej, co z kolei ułatwia rozrost szkodliwych mikroorganizmów w naszych narządach wewnętrznych. – Zła dieta oraz nadmiar cukrów tworzą sprzyjające środowisko dla grzybów, drożdży i bakterii. Stres naraża nas na rozrost bakterii Helicobacter pylori. Wirusy HPV (brodawczaka ludzkiego) i Herpes simplex (wirus opryszczki) też nie są dziś rzadkością. Śmiało można powiedzieć, że nasz organizm ulega stopniowej dewastacji. Pojawiają się bóle stawów i zwyrodnienia kręgosłupa, choroby serca i naczyń wieńcowych, problemy żołądkowe, wysypki i egzemy, alergie, choroby przewlekłe i autoimmunologiczne oraz choroby nowotwo-
24
Fot. Podlaskie Centrum Promocji Zdrowia „MagMed”
Wszelkie kultury i religie świata oprócz zaleceń typowo etycznych mają też te związane z oczyszczaniem organizmu. W religii katolickiej jest to post, w czasie którego nie powinno się jeść mięsa ani też oddawać łakomstwu. Niestety, w dzisiejszych czasach nawet jego ścisłe przestrzeganie nie gwarantuje gruntownego detoksu.
▲▲ Intensywna uprawa warzyw sprawia, że zawierają one minimalne ilości składników odżywczych, a w modyfikowa-
nych zbożach jest pięć razy więcej glutenu, którego ludzki organizm nie potrafi strawić.
rowe. Szybciej też dopada nas starość i związane z nią: zmarszczki, otyłość, demencja, niesprawność fizyczna – tłumaczy Małgorzata Zieniuk. Zatem co robić? Jak zatrzymać ten proces? – Przede wszystkim należy wykonać, całkowicie bezbolesny, test EAV, który wykrywa przyczyny powstania pierwszych dolegliwości, a następnie poddać się dokładnej detoksykacji metodą dr Josefa Jonasza z Czech, która pozwoli wrócić do zdrowia, ale też zapobiegnie pojawieniu się innych, groźnych chorób. Metoda ta pozwala mieć znaczący wpływ na stan swojego zdrowia. Moim zadaniem jest przeprowadzenie pacjenta przez
cały proces detoksykacji przy pomocy: testów, preparatów detoksykujących firmy Joalis, specjalnie opracowanej diety oraz wspomagających ten proces zabiegów i naturalnych suplementów – dodaje przedstawicielka Podlaskiego Centrum Promocji Zdrowia „MagMed”. Warto dodać, iż ze wspomnianej metody, z dużym sukcesem, od ponad 15 lat korzystają tysiące ludzi w całej Europie. Dajmy sobie szansę na zdrowie i długie życie w świetnej formie. Dajmy szansę naszym dzieciom, by urodziły się zdrowe i zdrowo się rozwijały. MB
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności wywiad Rozmowa z Piotrem Cudowskim, właścicielem Centrum Medycznego „Okolandia” w Białymstoku
Leczymy zwierciadła duszy Z myślą o małych i trochę większych, odważnych i bojaźliwych – ogólnie, wszystkich potrzebujących pomocy okulisty – powstało w naszym mieście Centrum Medyczne „Okolandia”. Zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem zachowawczym schorzeń narządu wzroku u najmłodszych. O placówce opowie właściciel – Piotr Cudowski. Marzena Bęcłowicz: Okolandia to stosunkowo niedawno otwarty prywatny ośrodek okulistyczny. Kto może liczyć na Waszą pomoc?
Piotr Cudowski: Największe grono naszych pacjentów stanowią dzieci (łącznie z noworodkami i wcześniakami), ale przyjmujemy też dorosłych. Dla nas najważniejszy jest wzrok pacjenta. Nasi specjaliści łączą w pracy profesjonalizm i wieloletnie doświadczenie kliniczne z wielką empatią i szacunkiem wobec pacjentów. Cechujemy się niestandardowym podejściem do chorób oczu oraz nowatorskimi rozwiązaniami. Wyróżnia nas nowoczesne zaplecze diagnostyczne, przyjazny klimat przychodni, zaangażowanie i odpowiedzialność. MB: Jak wygląda wizyta w Waszym gabinecie?
PC: Zasadniczą część naszej pracy stanowią schorzenia okulistyczne: wady wzroku, leczenie zeza, niedrożność kanalików łzowych, zapalenie
spojówek (alergiczne, bakteryjne, wirusowe), zaćma, jaskra, retinopatia wcześniacza, zapalenia błony naczyniowej oka, dziedziczne zwyrodnienia szklistkowo-siatkówkowe. Wizyta podstawowa obejmuje weryfikację wady wzroku, czyli komputerowe badanie oczu; badanie ostrości wzroku do dali i bliży; badanie widzenia barwnego; dobór korekcji i jeśli zachodzi taka potrzeba – to wypisanie recepty na okulary. Ponadto lekarz mierzy ciśnienie w oku, ogląda w biomikroskopie (lampie szczelinowej) jak wyglądają powieki i rzęsy, czyli aparat ochronny oka. Następnie badany jest przedni odcinek oka – spojówka, rogówka, tęczówka i soczewka. Na koniec lekarz przeprowadza badanie dna oczu: ocenia nerw wzorowy i siatkówkę centralną – głównie plamkę oraz siatkówkę obwodową. Natomiast do dokładnej oceny obwodu siatkówki zapuszczane są pacjentowi krople rozszerzające źrenice. W razie potrzeby wypisywane są leki, a także wydawane niezbędne zaświadczenia. Jeśli jest to wizyta z doborem szkieł kontaktowych – uwzględniając potrzeby pacjenta – przeprowadzany jest instruktaż aplikacji soczewek, zasady pielęgnacji i harmonogram kontroli. Wykonujemy też drobne zabiegi typu usuwanie ciał obcych z oka. MB: W takim razie to już czas, by przedstawił Pan zespół Okolandii.
PC: Pracuje z nami doktor Monika OziębłoKupczyk, specjalista chorób oczu. Pani doktor ukończyła Akademię Medyczną w Białymstoku i na co dzień pracuje w Klinice Okulistyki w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Białymstoku. Jest mężatką, ma dwójkę dzieci – Anitę i Filipa. Druga nasza pani doktor to Danuta Sielicka, także specjalista chorób oczu. Tak samo jak doktor Oziębło-Kupczyk jest absolwentką białostockiej Akademii Medycznej i również pracuje w tej samej Klinice w DSK. Doktor Sielicka jest mamą Adasia i Artura. Współpracuje z nami także doktor Michał Szumiński, specjalista chorób oczu, który zajmuje się badaniami (OCT) przedniego i tylnego odcinka oka oraz stomatolog Agnieszka Kobus. Ja w Okolandii zajmuję się marketingiem oraz prowadzę salon optyczny.
▲▲ Piotr Cudowski, właściciel Centrum Medycznego
„Okolandia”.
badania oczu. Autorefaktometr jest to urządzenie służące do badania oczu najmłodszych dzieci. W czasie badania rodzic może trzymać maluszka na kolanach, a lekarz w tym czasie przeprowadza badanie. To najprościej mówiąc taki przenośny, zminiaturyzowany aparat do komputerowego badania oczu. Będziemy też mogli zabierać go ze sobą na wizyty domowe. Jest już w Białymstoku Dentlandia, Fartlandia, więc może i nasza Okolandia znajdzie tu swoje stałe miejsce. MB: W takim razie tego właśnie Państwu życzę. Dziękuję za rozmowę.
MB: Czy po pracy znajdują Państwo czas na własne zainteresowania, hobby?
PC: Z wolnym czasem jest raczej problem. Jeśli już takowy się zdarzy, to wiem, że doktor Sielicka jest miłośniczką książek i czyta w każdej wolnej chwili. Hobby doktor Oziębło-Kupczyk to narty i muzyka. Poza tym wszyscy się przyjaźnimy i czasami spotykamy po pracy. Choć, jak to w środowisku lekarskim bywa, głównym tematem rozmów jest i tak zawsze medycyna. MB: Czy Okolandia ma jakieś plany na przyszłość? Planujecie rozwój placówki?
▲▲ Doktor Monika Oziębło-Kupczyk. ZDROWY BIAŁYSTOK
PC: Niedawno kupiliśmy mobilny autorefraktometr oraz aparat do ultrasonograficznego
▲▲ Doktor Danuta Sielicka. 25
aktualności uroda
Niedoskonałości precz!
Słońce w sprayu
Szykuje się nam super impreza, mamy niespodziewany wypad nad wodę. Chcemy wyglądać dobrze, patrzymy na siebie w lustrze, a nasze ciało blade... I wtedy przypominamy sobie o opalaniu natryskowym. Jest to aplikacja specjalnej mgiełki, która w kilka godzin zmienia barwę naszej skóry. Zabieg wykonywany jest w gabinecie kosmetycznym. Preparaty do opalania natryskowego zawierają najskuteczniejszą na rynku substancję barwiącą zwaną Dihydroksyaceton, powszechnie określaną jako DHA. Ta wyjątkowa substancja została odkryta ponad 50 lat temu i dzięki stopniowemu ulepszaniu, obecnie oferuje doskonałe wyniki w opalaniu, idealnie zastępując opaleniznę uzyskiwaną za pomocą promieniowania UV.
Fot. Ladies Studio Urody
– Porównując się do medialnych wzorców, kobiety czują się mało atrakcyjne i niepewne swojej wartości – mówi Justyna Leończuk, kosmetolog z Instytutu Kosmetologii Image z Białegostoku. – Smukła sylwetka, długie nogi, jędrne pośladki, kształtne piersi – to ideały, do których dążą obecnie zarówno młode dziewczyny jak i dojrzałe kobiety na całym świecie. Brak poczucia atrakcyjności wpływa negatywnie na naszą pewność siebie, stwarzając jednocześnie trudności w zaakceptowaniu własnego ciała. Plaża lub basen stają się dla nas prawdziwym wyzwaniem. Boimy się, że ktoś zauważy fałdkę na naszym brzuchu, rozstępy na pośladkach czy cellulit na udach. – Dzisiejsze innowacyjne urządzenia wykorzystywane w kosmetyce pomagają w walce z tymi niedoskonałościami. Choć nie istnieje magiczna różdżka, która umożliwiłaby spełnienie marzeń o kształtach idealnych, to zabieg usuwania tkanki tłuszczowej za pomocą fal radiowych może śmiało konkurować z efektami takiej czarodziejskiej sztuczki. Dzięki zastosowaniu unikalnej, nowoczesnej technologii fal radiowych, można w krótkim czasie usunąć zbędny tłuszcz oraz widoczne oznaki starzenia się skóry, nawet z trudnych do wyszczuplenia obszarów ciała. Wszystko to bardzo precyzyjnie, bezpiecznie, bez stosowania inwazyjnych metod i bez konieczności długiej rekonwalescencji – tłumaczy Justyna Leończuk. Efekty zabiegów thermaliftingu oraz thermolipolizy – bo o nich mowa, widoczne są już po przeprowadzeniu pojedynczej sesji. Jednak najbardziej spektakularne rezultaty osiąga się u osób, które przechodzą pełną terapię składającą się z kilku, a nawet kilkunastu zabiegów przeprowadzanych w około tygodniowych odstępach czasu. – Po takim zabiegu ciało staje się smuklejsze, znacząco wyszczuplone, a znienawidzone wałeczki tłuszczu czy zmarszczki znikają bez śladu – dodaje Dagmara Krynicka, kosmetolog z Instytutu Kosmetologii Image. – Warto dodać, iż każdy zabieg poprzedzamy komputerową analizą skóry. Dzięki temu mamy pewność, że każda osoba będzie miała zabieg idealnie dobrany do swojego typu skóry.
▲▲ Przed opalaniem natryskowym poleca się wykona-
nie peelingu, złuszczającego nadmiar zalegającego martwego naskórka.
Fot. Instytut Kosmetologii Image
Oprac. MB
A jak to się dzieje, że tak szybko uzyskujemy wymarzony brąz? Otóż DHA reaguje z proteinami obecnymi w najwyższych warstwach naszej skóry. Zbrązowienie pojawia się już po dwóch godzinach, a najlepsze wyniki uzyskuje się po ok. 5-7 godzinach. Szczególną zaletą substancji opalającej DHA jest to, że opalenizny nie da się zmyć. Znika ona samoistnie w miarę naturalnego złuszczania się naskórka. Dla najlepszych i najtrwalszych efektów, przed wykonaniem zabiegu zaleca się wykonanie peelingu złuszczającego nadmiar martwego naskórka. Opalenizna na przygotowanej w ten sposób skórze jest trwała oraz idealnie równomierna. Do tego typu zabiegu warto wybrać salon z renomowanym sprzętem i oryginalnymi środkami do opalania, pozbawionymi niepotrzebnej chemii w postaci alkoholu, parabenów czy dodatkowych zapachów. Sama aplikacja płynu brązującego trwa ok. 5-10 minut i odbywa się w specjalnej kabinie. Zabieg jest higieniczny, wykonywany na stojąco z użyciem jednorazowych środków. Przeciwwskazaniem do jego wykonania są wszelkie choroby skóry, tj: łuszczyca, alergia skórna, wypryski, ale też nadmierna potliwość, astma oraz skaleczenia i trudno gojące się rany.
▲▲ Instytut Kosmetologii Image oferuje porady w zakresie 26 26
kosmetolog, Ladies
Urszula Hajduczenia, Studio Urody, Białystok
Fot. Meritum
Letnia opalenizna nie wyszła z mody. Choć słyszymy o jej negatywnym wpływie na skórę, nadal chętnie wystawiamy się na działanie słońca, bądź korzystamy z solarium. Są jednak sytuacje kiedy chcemy brązu naszej skóry już, teraz, natychmiast.
Ładniejszym w życiu łatwiej. Atrakcyjny wygląd równa się sukces. Czy rzeczywiście tak jest? Czy przystojniak musi być wysoki i szczupły, a piękna kobieta musi mieć zgrabne nogi i kształtną pupę?
pielęgnacji ciała i skóry oraz profilaktyki zmian skórnych.
Fach w ręku
▲▲ W Meritum można zdecydować się na dowolny system
kształcenia. Nauka odbywa się w trybie zaocznym, dziennym lub wieczorowym.
Marzy ci się praca kosmetyczki lub fryzjerki? Myślisz o założeniu własnego salonu SPA lub fryzjerskiego? Nie zwlekaj! Już teraz skorzystaj z bezpłatnego kształcenia w białostockiej szkole Meritum. Już dwa lata wystarczy, by zdobyć zawód technika usług kosmetycznych lub technika usług fryzjerskich. Można zdecydować się na dowolny system kształcenia, bowiem nauka odbywa się w trybie zaocznym lub dziennym. W przypadku technika usług kosmetycznych także wieczorowo. – Nasza szkoła posiada uprawnienia szkoły publicznej – mówi Piotr Gordon ze szkoły Meritum w Białymstoku. – Ponadto nauka na obu wspomnianych kierunkach jest bezpłatna. Po ukończeniu szkoły można, w przypadku technika usług kosmetycznych, wykonywać zabiegi kosmetyczne twarzy, ciała, dłoni i stóp. Przeprowadzać diagnozę kosmetyczną, wykonywać zabiegi pielęgnacyjne i upiększające, udzielać porad kosmetycznych, dobierać preparaty kosmetyczne oraz organizować i prowadzić własny gabinet kosmetyczny. – Technik usług fryzjerskich po ukończeniu kursu może wykonywać zabiegi fryzjerskie, pielęgnacyjne i chemiczne włosów, strzyc, wykonywać stylizacje i projekty fryzur oraz projektować zestawienia kolorystyczne fryzur. Absolwent tego kierunku będzie także potrafił ocenić kondycję włosów i stan skóry głowy. Może też udzielać porad z zakresu codziennej pielęgnacji włosów oraz doboru właściwych preparatów. Będzie też znał zasady właściwego doboru koloru włosów do indywidualnych cech urody oraz fryzury klienta – tłumaczy przedstawiciel szkoły Meritum. Jeśli chodzi o zasady rekrutacji, to są one takie same dla obu kierunków. – U nas nie ma egzaminów wstępnych. Wymagane jest ukończenie szkoły średniej oraz dostarczenie odpowiednich dokumentów. Nasi absolwenci uzyskują tytuł: technika usług fryzjerskich lub technika usług kosmetycznych oraz dyplomy – dodaje Piotr Gordon. MB ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
27
aktualności kuchnia Dlaczego warto wybierać oleje roślinne tłoczone na zimno
„Twoje pożywienie powinno być lekarstwem, a twoje lekarstwo powinno być pożywieniem”. Tak podobno zwykł mówić Hipokrates – ojciec medycyny, a dokładnie ojciec profilaktyki zdrowotnej, propagator zdrowych nawyków żywieniowych. Mamy coraz większą świadomość czym jest zdrowe odżywianie i jakie ma ono dla nas znaczenie. Mamy dosyć chemii w jedzeniu. Chcemy jeść zdrowe, świeże i naturalne produkty. W tym szalonym, zabieganym świecie zaczynamy powoli „iść po olej do głowy”. I to dosłownie. Zmieniamy swoje zwyczaje żywieniowe. Brawo! Właśnie „ten” olej jest nam tak potrzebny w głowie... ale i na talerzu. Rynek oferuje bardzo szeroki asortyment olei i właściwie tylko od stanu naszej wiedzy zależy to, na jaki się zdecydujemy i do czego go użyjemy. – Najzdrowsze są oleje roślinne tłoczone na zimno, czyli takie, gdzie ziarna oleiste wyciskane są w prasie, w temperaturze nie przekraczającej 40 st. C – tłumaczy Anna Gorlewska-Pietluszenko z firmy Olejowe Smaki. – Ziarno powinno być przeciskane tylko raz. Dla producenta oznacza to spory odpad, natomiast dla klienta – zdrowy olej. Prasa, którą wykorzystujemy do produkcji olejów ma tę zaletę, że jej niższa wydajność pozwala na wyprodukowanie oleju wysokiej jakości oraz kontrolę każdego etapu produkcji. Nasza tłocznia to manufaktura, gdzie wiele etapów jest robionych ręcznie. Można je porównać do robienia domowych przetworów, które są lepsze, niż te kupione z wielkiej przetwórni. Paradoksalnie ta mała podlaska produkcja jest naszym dużym atutem i dlatego przyciąga tak wielu wymagających klientów. Do olejów z Olejowych Smaków nie są dodawane konserwanty, ani dodatki wydłużające ich przydatność do spożycia. Nie są też poddawane procesom filtracji, gdyż producentom zależy na naturalnym wartościowym i zdrowym produkcie. – Istotne jest, aby olej był zarówno tłoczony na zimno oraz był z pierwszego tłoczenia. Ponadto przywiązujemy dużą wagę do szczegółów: podwójne zabezpieczenie – korek niekapek i sleev oraz szklana brązowa egronomiczna butelka – dodaje pani Anna. Tak wytłoczony olej bogaty jest w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), których nasz organizm nie wytwarza sam, dlatego konieczne jest ich dostarczenie wraz z pożywieniem. W literaturze często opisuje się objawy niedoboru NNKT. Są to m.in: zmiany i stany zapalne skóry, wypadanie włosów oraz spadek odporności or28 28
ganizmu przejawiający się częstymi przeziębieniami. – Niestety te problemy dotyczyły i mnie. Przez ostatnie dziesięć lat prowadziłam firmę z branży szkoleniowej. Stres i szybkie tempo pracy odbiły się na moim zdrowiu. Ludzie, którym opowiedziałam o chęci zmiany, zwłaszcza biznesowej, nie mogli mi uwierzyć. Ciesząc się, że mam wsparcie ze strony najbliższych, zaczęłam realizować swój projekt – Olejowe Smaki – mówi pani Anna Gorlewska-Pietluszenko. Projekt okazał się osobistą wygraną pani Ani. Jak mówi, uwielbia olej z wiesiołka, który jest szczególnie polecany dla osób mających problemy skórne. Wiesiołek wspomaga leczenie chorób uczuleniowych, atopowych zmian skórnych o podłożu alergicznym, nawracających zakażeń bakteryjnych. Ma zdolność kumulowania się w głębszych warstwach skóry, zapobiegając jej wysychaniu. Łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry, opóźnia procesy jej starzenia, likwidując płytkie zmarszczki. Nie zatyka porów i może być stosowany do skóry suchej, łuszczącej się, ale i tłustej ze skłonnością do zanieczyszczeń; wrażliwej i dojrzałej. Do tego wspomaga przemianę materii i odchudzanie. – Codziennie stosuję również olej lniany i kokosowy. Lniany reguluje poziom kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 do właściwych proporcji, obniżając poziom złego cholesterolu i zapobiegając chorobom serca. Polecany jest przy schorzeniach skórnych, przeciwdziała wysuszeniu, łuszczeniu i alergii. Polepsza koncentrację oraz pamięć – wyjaśnia właścicielka Olejowych Smaków. Olej lniany polecany jest też do tzw. olejowania, czyli płukania ust. Informacje o tym „zabiegu” można odnaleźć już w medycynie ajurwedyjskiej. Olej, który przemieszcza się po ściankach jamy ustnej doskonale pochłania toksyny, zapobiegając rozwojowi wielu chorób. Metodę tę na nowo odkrył dr Karach
Fot. Marzena Bęcłowicz
Idź po olej do głowy
▲▲ – Do olejów nie dodajemy konserwantów, ani dodatków
wydłużających ich przydatność do spożycia. Nie są one też poddawane procesom filtracji. Można je kupić poprzez stronę www.olejowesmaki.pl lub w biurze firmy (al. Jana Pawła II 59c, lok. 2 w Białymstoku) – mówi Anna Gorlewska-Pietluszenko z Olejowych Smaków.
z Ukrainy. Jest ona znana i powszechnie używana na wschodnich krańcach Europy, np. na Ukrainie czy w Kazachstanie. Dr Karach proponuje, by łyżkę stołową oleju zasysać na pusty żołądek i „przeciskać” przez zęby przez ok. 15 min. Po tym czasie olej należy wypluć. Nie można go połykać, gdyż zawiera szereg szkodliwych substancji jak np. bakterie, ropa, śluz. Natomiast olej kokosowy doskonale sprawdza się jako naturalny kosmetyk, np. można nim smarować twarz. Kokos odżywia, wzmacnia oraz spowalnia starzenie się skóry. Ważne jest, aby był bezsiarkowy. Ten dobrej jakości, tłoczony na zimno, ma zapach naturalnego kokosu. – Stan mojej skóry sukcesywnie zmienia się na lepsze. Ja natomiast odżywiam się zdrowiej i świadomiej, i głęboko wierzę, że cierpliwe i mądre stosowanie olejów przyniesie pożądane efekty. Dlaczego mówię o cierpliwości i mądrości? Ponieważ naturalne produkty potrzebują czasu i mądrości w stosowaniu – nadmiar czegokolwiek nigdy nie jest korzystny, stąd potrzeba właśnie oleju w głowie – dodaje pani Anna. Warto też dodać, iż od samego początku funkcjonowania, Olejowe Smaki współpracują z Instytutem Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spoży wczego w Warszawie. Tam badany jest zarówno surowiec, jak i wyprodukowany olej, ponieważ i walory smakowe i zdrowotne produktu są równie ważne. Natomiast w kluczowe surowce firma zaopatruje się bezpośrednio u producentów. MB ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
29
aktualności kuchnia Poznaj restaurację w Dworze Czarneckiego w Porosłach oraz jej szefa kuchni
Z ziemi włoskiej... Smaki Italii w tradycyjnych polskich potrawach. Stare zapomniane warzywa odkryte na nowo i przygotowane w zaskakujący sposób. Do tego szyk i elegancja godne uczty królewskiej. Przyjdź do restauracji w Dworze Czarneckiego. Niezapomniane wrażenia smakowe gwarantowane. Robert Snarski swoją przygodę z gotowaniem rozpoczął kilkanaście lat temu. Ukończył białostockie Liceum Gastronomiczne i próbował swoich sił w zawodzie. Wkrótce jednak zdecydował się na wyjazd do Włoch. Spędził tam osiem lat, w czasie których pracując w restauracjach zgłębiał tajniki włoskiej kuchni. Kiedy wrócił do kraju zaczął wprowadzać na polskie stoły smaki Italii. Od pięciu lat pracuje w restauracji w Dworze Czarneckiego w Porosłach, od trzech – jest jej szefem. – W dworskiej restauracji serwujemy przede wszystkim dania kuchni polskiej. Są one jednak przygotowane w różnych aranżacjach i jest w nich sporo elementów kuchni włoskiej – mówi Robert Snarski. – Staram się do każdego dania przemycić jakieś włoskie smaki, a to bazylię, a to bakłażany, owoce morza itp. Są to takie niewielkie dodatki, jednak ich obecność zasadniczo wpływa na smak i wygląd całej potrawy. Zaczyna się lato. Do głównej karty dań szef kuchni przygotował zatem tzw. wkładkę sezonową. Pojawia się w niej wiele smaków związanych z tą porą roku. Będzie chłodnik z małosolnych ogórków, jabłek i koperku; cała gama sałatek ze świeżych warzyw, z dodatkiem ziół, orzechów oraz jadalnych kwiatów. Będą pyszne domowe lody o nietypowych smakach. – Lato to też sezon grillowy. Zapraszam na mięsa, ryby, warzywa grillowane i wędzone – dodaje szef kuchni. Warto wspomnieć, iż dworska kuchnia jest nie tylko smaczna ale i zdrowa.
►► Robert Snarski od pięciu lat pracuje
w restauracji w Dworze Czarneckiego w Porosłach, a od trzech – jest tam szefem kuchni. ▼▼ Chłodnik z letniej wkładki do menu –
z małosolnych ogórków, jabłek i koperku.
– Teraz jest moda na zapomniane warzywa. Do łask wraca topinambur, skorzonera, jarmuż, fioletowa marchew. Staramy się więc łączyć tradycję z nowoczesnością. Fantastyczne jest to, że ludzie przekonują się do tych nowych połączeń smakowych. Ponadto nasze dania są często urozmaicane, np. zamiast tradycyjnych ziemniaków podajemy pieczoną pietruszkę lub kaszotto, ziemniaki truflowe, chipsy z jarmużu i jak już wspominałem – zawsze gdzieś „przemycam” niewielki element kuchni włoskiej. Rezygnujemy też z frytur na rzecz grillowania i pieczenia – dodaje pan Robert. W restauracji wykorzystywane są także nowoczesne techniki przygotowywania dań. Na uwagę zasługuje gotowanie próżniowe w niskich temperaturach, ułatwiające przygotowanie potraw. Ponadto taki sposób przygotowywania dań wymaga użycia mniejszej ilości przypraw, które szybciej wnikają w potrawę. Wydawać by się mogło, że klimat w Dworze Czarneckiego jest na tyle wytworny i podniosły,
że odstrasza „zwykłego” człowieka. Nic bardziej mylnego. – Styl naszej restauracji jest taki jak na dwór przystało. U nas gość ma czuć się właśnie jak na dworze. Za ten królewski szyk i elegancję nie pobieramy dodatkowych opłat – żartuje szef kuchni. – Bierzemy pod uwagę fakt, iż goście muszą do nas dojechać. Dlatego ceny mamy nawet trochę trochę niższe, niż restauracje w centrum
W dworskiej restauracji serwowane są przede wszystkim dania kuchni polskiej. Są one jednak przygotowane w różnych aranżacjach i jest w nich sporo elementów kuchni włoskiej. Białegostoku. Poza tym jest tu spokój, panuje ciepła, rodzinna atmosfera. Mamy ogród, niedaleko jest niewielki las. Jesteśmy tuż obok trasy Białystok – Warszawa, dlatego zapraszamy na śniadania, codziennie w godz. 7.00-11.00 czeka na gości szwedzki stół – dodaje szef kuchni. Marzena Bęcłowicz, Fot. Dwór Czarneckiego
Polecamy
Grillowane pieczarki
Latem zamiast w kuchni – przygotowujemy potrawy na świeSkładniki: żym powietrzu. Zachęcamy 10 pieczarek, 70g sera do kulinarnych eksperymenEdamskiego MSM Mońki, sól, pieprz. tów z serem żółtym, który Przygotowanie: Pieczarki oczyszczamy z rusztu smakuje wyśmienicie. i wycinamy z nich ogonki. Aby grillowanie sera zakońPosypujemy solą i pieprzem. Środki czyło się powodzeniem, nie wypełniamy startym można kłaść go bezpośrednio na tarce żółtym serem na ruszcie. i układamy na ruszcie – Odpowiednimi gatunkami lub posmarowanej do grillowania są twarde i pełnoolejem tacce aluminiowej. tłuste sery holenderskie, np. ser Grillujemy ok. 10 min. Edamski MSM Mońki – radzi Ewa Polińska z Monieckiej Spółdzielni 30 30
Mleczarskiej w Mońkach. – Najlepiej pokroić go w grubsze plastr y i położ yć na aluminiowych tackach lub owinąć w folię aluminiową. Ser grillujemy do momentu aż się zarumieni i zrobi się na nim twarda i chrupiąca skorupka. Możemy także powkładać go między kawałki pieczywa, zawinąć w tortilli, naleśniku lub kawałku boczku, faszerować nim warzywa lub mięsa. Podajemy go gdy jest jeszcze gorący, wtedy rozpływa się w ustach i smakuje wybornie. MB, Fot. MSM Mońki ZDROWY BIAŁYSTOK
ZDROWY BIAŁYSTOK
31
aktualności oferty deweloperów
Na białostockich Dziesięcinach powstały nowe domy w zabudowie bliźniaczej
Zamieszkaj w zaciszu Cztery lokale w zabudowie bliźniaczej usytuowane wśród domów jednorodzinnych na osiedlu Dziesięciny – oto najnowsza propozycja mieszkaniowa firmy Dom Trade. Kameralne miejsce, wyjątkowe mieszkania – tak najprościej scharakteryzować można mieszkania, które powstały przy ul. Jałowcowej w Białymstoku. Prezentowana inwestycja to cztery mieszkania usytuowane wśród istniejących już domów jednorodzinnych na osiedlu Dziesięciny. – W każdym mieszkaniu znajduje się przestronny salon z kominkiem, kuchnią i jadalnią – mówi Tomasz Rojecki z firmy Dom Trade z Białegostoku. – Niewątpliwym atutem mieszkań jest także to, iż we wszystkich są po trzy sypialnie, duża łazienka i dodatkowa toaleta. Mieszkania usytuowane na parterze (pierwsze o powierzchni 92 mkw., drugie – 88,5 mkw.) mają ogródki (o powierzchni odpowied-
Mieszkania przy Jałowcowej w Białymstoku
32
nio – 65 i 87 mkw.), natomiast te znajdujące się na piętrze – loggie. Ich powierzchnia to 97,5 mkw. – jedno i 94 mkw. – drugie. Oczywiście przyszli mieszkańcy będą mieli do dyspozycji także garaże (o powierzchni 15,6 mkw). Znajdować się one będą w oddzielnym budynku. I jeszcze krótko o standardzie wykończenia budynku. Wykonawca wszystkie inwestycje mieszkaniowe realizuje ekologicznie z trwałych i sprawdzonych materiałów, co zapewnia komfort i wygodę przyszłym mieszkańcom, przy niskich kosztach eksploatacji. – Oferujemy mieszkania w standardzie deweloperskim. Są one ogrzewane gazowym, oszczędnym i nowoczesnym piecem kondensacyjnym. Są doskonale izolowane, dzięki czemu są ciepłe. Wszystkie posiadają trzyszybowe okna – wymienia przedstawiciel firmy Dom Trade. Dużym atutem inwestycji jest jej atrakcyjna lokalizacja. Okolica, w której powstaje budynek jest bogata w obiekty infrastruktury publicznej. W pobliżu
S a lo n z ko m i n k i e m 3 sy p i a l n i e O g ró d e k Garaż M i ej sca p a r k i n g owe G OTOW E D O O D BIO RU
▲▲ Mieszkanie w „bliźniaku” przy ul. Jałowcowej kosztuje
375 tys. zł (piętro) i 380 tys. zł (parter).
znajduje się wiele obiektów handlowo-usługowych, przedszkola, szkoła podstawowa oraz rozległe tereny rekreacyjne. Poza tym dzięki doskonale rozwiązanej sieci połączeń komunikacji miejskiej, do centrum można dotrzeć zaledwie w ciągu kilka minut. Warto dodać, iż firma Dom Trade oferuje swoim klientom solidne, ciepłe domy i mieszkania w zabudowie szeregowej. Wszystkie znajdują się w dogodnej lokalizacji, blisko centrum, ale jednocześnie z dala od hałasów miejskich i z bardzo dobrym połączeniem komunikacyjnym. – Inwestycje realizujemy z trwałych i sprawdzonych materiałów. Kompleksowo prowadzimy cały projekt od kupna działek poprzez projekt i budowę, aż po końcową sprzedaż – dodaje Tomasz Rojecki. MB, Fot. Dom Trade
▼▼ Każde mieszkanie ma trzy sypialnie, dużą łazienkę
i dodatkową toaletę.
ż ra S ! a G ATI GR
ZDROWY BIAŁYSTOK
oferty deweloperów aktualności Firma B.R. Andrzejewscy rozpoczęła III etap budowy inwestycji
Osiedle Zielona Górka Niedaleko centrum, a jednocześnie w sąsiedztwie terenów zielonych. Na granicy dwóch białostockich osiedli: Starosielce i Zielone Wzgórza, powstaje trzeci etap inwestycji – osiedla domów szeregowych – Zielona Górka. Domy, k tóre chcę opisać znajdują się w Białymstoku przy ul. Weneckiej. Ich budowę realizuje firma B. R. Andrzejewscy. – Chcemy, by w naszych domach każdy czuł się dobrze i bezpiecznie. III etap inwestycji, to kontynuacja wcześniejszych prac. Z tego względu, iż praktycznie wszystkie powstałe domy są zamieszkałe a teren zagospodarowany, nie pozostało nam nic innego jak rozpocząć prace nad budową kolejnego etapu. Tym razem będą to domy na działkach o pow. od 220 do 550 mkw, o metrażach: segmenty środkowe – od 188 do 204 mkw., segmenty brzegowe – 220 mkw – mówi Anna Andrzejewska, przedstawicielka dewelopera. Dużym atutem osiedla oraz ułatwieniem dla rodzin z małymi dziećmi jest fakt, iż funkcjonuje tam Przedszkole Na Zielonej Górce, które mieści się w nowym dwukondygnacyjnym budynku. Ma ono własny plac zabaw, boisko do gry w piłkę nożną oraz ogród warzywny, gdzie dzieci uczą się sadzić i hodować roślinki. – Przedszkolna kuchnia serwuje maluchom pyszne, urozmaicone posiłki (również dla alergików) przygotowywane z naturalnych składników, w tym ze wspomnianego ogródka. Ponadto przedszkole bierze udział w kampanii na rzecz zdrowego żywienia – „Zdrowy Przedszkolak”. Placówka oferuje też szeroki wachlarz warsztatów tematycznych i zajęć dodatkowych. Jedne z ciekawszych to brazylijskie jiu jitsu z trenerem oraz piłka nożna prowadzona przez byłego piłkarza Jagiellonii. Oprócz tego dzieci uczęszczają na język angielski, gimnastykę korekcyjną, zajęcia muzyczno-ruchowe, mają profilaktykę logopedyczną i konsultacje psychologiczne – mówi Anna Andrzejewska.
▲▲ W ogrodzie warzywnym
dzieci uczą się sadzić i hodować roślinki. ◄◄ Przedszkole Na Zielonej
Górce mieści się w nowym dwukondygnacyjnym budynku. Ma własny plac zabaw, boisko do gry w piłkę nożną oraz ogród warzywny.
Warto dodać, iż do przedszkola uczęszcza także spora grupa dzieci z orzeczeniami o niepełnosprawności, w tym autystycznych. – Takim maluchom zapewniamy zajęcia terapeutyczne ze specjalistami, m.in. psychologiem, neurologopedą, rehabilitantem, terapeutą integracji sensorycznej, dogoterapeutą, a także zajęcia terapeutyczne grupowe, np. gimnastykę Knillów. Posiadamy też profesjonalnie wyposażoną salę do integracji sensorycznej – dodaje pani Anna. A wracając do osiedla. Firma Andrzejewskich stawia na przestrzeń, dlatego metraże domów są duże, by gwarantowały komfort i swobodę przyszłym mieszkańcom. Atutem są też ogrody, usytuowane od strony południowo-zachodniej. W każdym z nich jest praktyczne pomieszczenie gospodarcze o pow. 2,8 mkw. W bezpośrednim sąsiedztwie osiedla nie ma innych zabudowań, co pomaga zachować prywatność oraz gwarantuje miłe dla oka widoki na zieleń i las. – Myślimy o osobach ceniących komfort oraz najwyższą jakość wykonania, dlatego nie oszczę-
dzamy na materiałach. Budujemy metodą tradycyjną z cegły ceramicznej z Lewkowa. Do ocieplenia ścian i poddaszy wykorzystujemy wełnę mineralną Rockwool i Isoroc, które mają dużą odporność akustyczną i ogniową oraz sprawiają, że ściany „oddychają”. Montujemy stolarkę drewnianą takich producentów jak Sokółka, Fakro, Gerda – wyjaśnia pani Anna. Obecnie w sprzedaży (z II etapu inwestycji) pozostał jeden segment brzegowy. Jego powierzchnia to 218,3 mkw, do tego ogród (pow. działki – 460 mkw). Jeśli chodzi o domy z III etapu budowy, to inwestor już teraz zaprasza do negocjacji. Choć trzeba przyznać, iż ceny i tak nie są wygórowane. Kształtują się bowiem od ok. 2.400 zł brutto za metr kwadratowy powierzchni użytkowej. Marzena Bęcłowicz, Fot. Zielona Górka
ul. Wenecka (na granicy os. Zielone Wzgórza i Starosielce) Białystok tel. 505 103 180 www.osiedlezielonagorka.pl
▲▲ W bezpośrednim sąsiedztwie osiedla nie ma innych zabudowań, co pomaga zachować prywatność oraz gwarantuje miłe dla oka widoki na zieleń i las. ZDROWY BIAŁYSTOK
33
aktualności oferty deweloperów Przy ul. Botanicznej w Białymstoku powstaje nowy budynek mieszkalny
Tuż przy centrum Niemalże w centrum miasta, bo przy ul. Botanicznej w Białymstoku, powstaje nowy wielorodzinny budynek mieszkalny. To oferta dla osób ceniących życie blisko serca miasta i wszelkich udogodnień z tym związanych. Budynek Botaniczna to nowa inwestycja mieszkaniowa realizowana przez białostocką firmę Yuniversal Podlaski. Jest to bardzo kameralny trzyklatkowy budynek o dwóch kondygnacjach usługowych i czterech mieszkalnych, zlokalizowany w pobliżu centrum miasta. – W budynku zaprojektowano 60 mieszkań dwu-, trzy- i czteropokojowe o powierzchniach od 30,11 mkw do 74,65 mkw oraz lokale usługowe o powierzchniach od 24,22 mkw do 114,33 mkw, a także miejsca postojowe i komórki lokatorskie. Ceny mieszkań oscylują w przedziale od 4.850 zł/ mkw do 5.100 zł/mkw – mówi Hubert Piekut z firmy Yuniversal Podlaski. Ulica Botaniczna mieści się nieopodal ulicy Lipowej – najbardziej reprezentacyjnej ulicy naszego miasta. Usytuowanie budynku w nieopodal centrum sprzyja więc doskonałemu połączeniu komunikacyjnemu z niemalże każdym punktem
34
miasta, jednocześnie zapewniając szybki dojazd do pracy, urzędów, szkół czy uczelni. – Atrakcyjna lokalizacja, to bez wątpienia największy atut naszej nowej inwestycji. Przyszli mieszkańcy Botanicznej będą mieli „wszędzie blisko”. Oto kilka przykładów: w odległości ok. 264 metrów znajduje się budynek Stalowa 5, 431 metrów dalej znajduje się obiekt biurowy Stołeczna 2, a 479 metrów dalej znajduje się kompleks mieszkalny Krakowska 7A. Ponadto okolica, w której powstaje budynek jest bogata w obiekty infrastruktury publicznej. W pobliżu znajduje się m.in.: Galeria Antoniuk, Zespół Szkół Gastronomicznych, czy Szkoła Podstawowa nr 15. W pobliżu są także ścieżki rowerowe służące rekreacji – dodaje Hubert Piekut. Termin realizacji inwestycji to IV kwartał 2017 r. Warto dodać, iż Yuniversal Podlaski zatrudnia specjalistów, którzy chętnie udzielają pomocy w wyborze mieszkania. Firma wciąż tworzy nowe inwestycje, dzięki czemu posiada szeroką ofertę mieszkaniową. Szczegóły na www.yuniversalpodlaski.pl. MB, Fot. Yuniversal Podlaski
▲▲ Lokale mieszkalne i usługowe znajdujące się blisko
centrum łatwo wynająć. Zakup takowego w nowym budynku firmy Yuniversal Podlaski przy ul. Botanicznej będzie dobrym i sprawdzonym pomysłem na inwestycje w nieruchomości.
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności nowości rynkowe
Zabawa i witaminy
Żelki Vibovit są kolorowe i mają pyszne owocowe smaki. A teraz nowe - Vibovit Dino Żelki mają kształty dinozaurów. Są bogactwem witamin i składników mineralnych, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego dzieci. Zawierają witaminy C, A, D, B12 oraz selen i cynk. Stanowią uzupełnienie codziennej diety dzieci powyżej czwartego roku życia.
Śniadanie, takie że Łooo
Kochamy lato, letnie smaki i zapachy. Znajdźmy więc sposób, by dobrze zaczynać każdy dzień. Z agwarantuje to śniadanie w truskawkowym stylu, bowiem Łowicz z okazji lata przygotował nowe, przepyszne dżemy z letnimi owocami. Królową lata jest truskawka. Spróbujmy przepysznego połączenia truskawek z rabarbarem, agrestem lub czerwonymi porzeczkami. Nie ma znaczenia czy będą to tosty, naleśniki czy chrupiące musli. Z dodatkiem letnich nowości od Łowicza z pewnością przyjemnie zaskoczą. Fot. Łowicz
Fot. Vibovit
Celuj w pryszcze
Krem przeciwtrądzikowy, który zapobiega powstawaniu oraz zmniejsza istniejące zmiany mikrozapalne. Rekomendowany jest dla osób z nadmiernym przetłuszczaniem i łojotokiem. Czynnik aktywny kremu działa na szczepy bakterii odpowiedzialne za powstawanie zmian trądzikowych. Natomiast żel punktowy przeznaczony jest do miejscowego stosowania. Wykazuje natychmiastowe działanie, przyspiesza ustępowanie istniejących zmian, zmniejsza ich wielkość, widoczność oraz zapobiega rozwojowi nowych. Fot. Pharmaceris
Pobudza zmysły
Pielęgnują, poprawiają koloryt skóry, pięknie pachną – mowa o najnowszej serii kosmetyków firmy Ziaja. Nowa linia cupuaçu (czyt. kupłasu), to produkty zawierające wyjątkowe substancje aktywne, m.in.: masło cupuacu, masło karite, olej z orzechów brazylijskich i makadamia. Przywracają skórze prawidłowe funkcjonowanie, głęboko odżywiają, nawilżają i wzmacniają naskórek. Mają bogate konsystencje. Seria obejmuje siedem produktów.
KONKURS
Zapraszamy do udziału w konkursie, w którym nagrodami są prezentowane kosmetyki przeciwtrądzikowe Pharmaceris. Aby je zdobyć, należy do 15 lipca br. przesłać nam, na adres redakcji lub mailem redakcja@zdrowybialystok.pl, hasło reklamujące markę Pharmaceris. Nagrodzimy pięć osób.
Pielęgnacja z głębin mórz i oceanów
Nowa linia kosmetyków Bielenda Algi Morskie zainspirowana została jednym z najsilniejszych składników aktywnych i ekstraktów pochodzenia morskiego. Pielęgnacja skóry opierająca się na wykorzystaniu alg oraz innych składników pochodzących z morza jest przyjemna i przyjazna dla skóry. W linii znajdują się mleczne olejki oraz kremowe serum w trzech wersjach: nawilżającej, regenerującej i odżywczej. Olejki to produkty o nowych formułach, zaskakujące bogactwem właściwości pielęgnacyjnych, konsystencją przypominające delikatne mleczko. Serum do ciała ma natomiast konsystencję bogatego kremu. Zawiera mikrokuleczki z witaminą E. Produkty zawierają innowacyjny szlachetny olejek z mikroalg. Fot. Bielenda
Fot. Ziaja
36
ZDROWY BIAŁYSTOK
aktualności rozrywka
Oni wygrali, wygraj i Ty
W GÓRĘ BIUSTY
Serum modelujące biust z serii Bio Repair Body Care to produkt przeznaczony dla kobiet pragnących poprawić kształt i objętość piersi. Zawiera aktywny, bogaty w naturalne surowce, koncentrat z efektem push-up – Heksapeptyd Adifyline TM. Aktywuje on tworzenie się komórek tłuszczowych budujących strukturę piersi, powodując wypełnienie i podniesienie biustu. Badania potwierdziły powiększenie objętości piersi do 1 cm3 w ciągu 56 dni. Zawarty w serum kompleks z wąkroty azjatyckiej, orzecha włoskiego i nieszpułki – ujędrnia, regeneruje i poprawia sprężystość skóry. Organiczne oleje: arganowy i kokosowy oraz masło shea, nawilżają, wygładzają i uelastyczniają skórę zapobiegając powstawaniu rozstępów. MB
Z nami warto się bawić! Z nami można wygrywać! Przekonało się o tym ostatnio spore grono osób, z których część widnieje właśnie w tutejszej galerii. MB
▲▲ Agnieszka Pasiecznik
▲▲ Piotr Petelski
z córeczkami – Zuzią i Izą
▲▲ Agnieszka Jarosiewicz
▲▲ Katarzyna Staleńczyk
▲▲ Marta Antecka z córką Oliwią
Konkurs Chcesz wypróbować ten kosmetyk? Weź udział w konkursie. Do 15 lipca br. prześlij nam, na adres redakcji lub mailem redakcja@zdrowybialystok.pl, dokończenie hasła „W górę biusty...”. Nagrodzimy autorów pięciu najciekawszych wypowiedzi
▲▲ Wanda Cichecka
KRZYŻÓWKA
Daleko mu do zawodowca
Metal lub mocarz
Zmora dłużnika
Budynek Gaz dla o ostrej robotwoni ników
Osłona na lampę
3
Toksyna Smutny obronna okres
Wilhelmi lub Bratny
1 Reputacja Kształt twarzy
Pręt żelazny Wpada w trans
Żałosna Sztuka skarga artystycznego rannego układania kwiatów
9
14
Wykrywa Knowaobiekty nie, pod spisek wodą
Pływają w barszczu Gruba księga
12
13
16
Masa towaru Główny bez opa- posiłek kowania
Litera grecka Solenizantka z 23 listopada
19
Dawny podatek gruntowy
Jednostka mocy
Model Fiata
1
2
ZDROWY BIAŁYSTOK
3
4
5
7
8
11
Instrument Wojskiego
2 Dodatek do tekstu książki
8 Lewy dopływ Dunaju
Stolica Ghany
Nerwowy skurcz
17 10 Worek podróżny
Grecki bóg wojny
6
Mała kanapka z wędliną
Strofa w wierszu antycznym
6
Saneczkowy lub łyżwiarski
Roślina oleista
Pierwotniak z nibynóżkami
4
Portowa restauracja
Dyletant
Jeszcze nie ma żony
18
Teatralna lub masońska
Lewy dopływ Renu
7
Rodzaj weksla
Otacza lagunę
Znaczna odległość
5
Wydał swoich
Na Biletowa grzbiecie na konia dworcu
Styl życia danej społeczności Utleniona z apteki
Nakłanianie Biblijny prorok Sposób wykończenia akcji w koszykówce
Rachunek w banku
Surowiec na świece
Żyzna gleba Uczestnik korridy
Prąd powietrza
15
Hasło krzyżówki z ostatniego wydania gazety brzmiało: „Z miłości do pyszności”
Starogrecka gwardia Cooper, aktor Przedmiot dyskusji
Spośród osób, k tóre prześlą prawidłowe hasło krz yżówki wylosujemy pięć i nagrodzimy kosmetykami marki Bielenda. Zgłoszenia prosimy wysyłać na adres: Zdrowy Białystok ul. Zwycięstwa 10a/201 15-703 Białystok lub redakcja@zdrowybialystok.pl Na roz wiązania czekamy do 15 lipca br. Zapraszamy do zabawy! Odbiór nagród w redakcji. Uwaga! W losowaniu nagród wezmą udział zgłoszenia zawierające poprawne hasło (z polskimi znakami), imię, nazwisko i adres uczestnika.
Hełm motocyklisty
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
37
Tu są nasze gazety Antoniuk, Młodych
RR
Zielarnia Esencja Zdrowia, ul. Wyszyńskiego 2, lok.45,
Apteka Bliska, ul. Antoniukowska 22/1 RR Centrum Stomatologii Estetycznej Perłowy Uśmiech, ul. Gruntowa 1, lok. U2 RR Centrum Tenisowe Richi, ul. Antoniuk Fabryczny 4 RR Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Alter, ul. Zwycięstwa 10A
Leśna Dolina, Zielone Wzgórza, Marczuk
Bacieczki
RR
RR
RR RR
Centrum Medyczne Okolandia, ul. KEN 38, lok. U3 Poradnia Położniczo-Ginekologiczna, ul. Królowej Rodzin 21
Bema, Nowe Miasto, Kawaleryjskie
Bistro Zdrowa Micha, ul. Kręta 10A Centrum Odchudzania i Fitnessu Pan&Pani Fit, ul. Harcerska 7 RR Centrum Stomatologii Estetycznej Perłowy Uśmiech, ul. Pogodna 11C, lok. 2 RR NZOZ Przychodnia Lekarska, ul. Bema 2 RR Podlaskie Centrum Promocji Zdrowia MagMed, ul. Transportowa 12, lokal 5 RR Specjalistyczne Centrum Gastrologii Gastromed, ul. Wiejska 81 RR Stay Fit, ul. Kręta 2, lok. 4 RR Ultramed – gabinet USG, ul. Bema 2, lok. 29 RR RR
Białostoczek
RR RR
Apteka Awicenna, ul. Szarych Szeregów 6 Centrum Stomatologii Estetycznej Perłowy Uśmiech, ul. Storczykowa 5, gab. 115
Piaski, Mickiewicza, Dojlidy
Artykuły ortopedyczno-rehabilitacyjne Formed Plus, ul. Parkowa 14 RR Centrum Medyczne Dojlidy, ul. Niedźwiedzia 69 RR Ladies Studio Urody, ul. Żelazna 7, lok. 5U RR Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 2, ul. Mickiewicza 74, lok. 4 RR Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, ul. M. C. Skłodowskiej 23 RR TMS Diagnostyka, USK, ul. M. C. Skłodowskiej 24A, budynek G
Piasta, Skorupy
Armedis Ośrodek Rehabilitacji, ul. Przygodna 14 Centrum Medyczne Bojary, ul. Piasta 14 RR Familijne Centrum Medyczne, ul. Ciołkowskiego 88J RR Gabinet Urologiczny Paweł Zajkowski, ul. Warszawska 79, wejście E RR Podlaskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Porażeniem Mózgowym Jasny Cel, ul. Bukowskiego 4 RR RR
RR
Sienkiewicza
RR
RR
Instytut Urody Medea, al. Tysiąclecia P. P. 10A, lok.62 RevitaLab, al. Tysiąclecia P.P. 10, lok. 21A RR Twój Lekarz Rodzinny, ul. Zagumienna 10A
Centrum, Przydworcowe
Centrum Medyczne Stołeczna (Dia Bakter, STDerm), ul. Stołeczna 7 RR Eskulap, ul. Białówny 9/1 RR Eskulap, ul. Malmeda 6 RR Eskulap, ul. Nowy Świat 11C RR Futu Sushi, ul. Lipowa 12 RR Lege Artis, Rehabilitacja Białystok ul. Młynowa 17 RR Ośrodek Alergologiczno-Laryngologiczny Barbara Południewska, al. Piłsudskiego 4A RR Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową, ul. Św. Rocha 3 RR Prywatny Gabinet Lekarski, Barbara Domysławska, ul. Przejazd 2A, lok. 5 RR Sklep Zdrowy Kiełek, ul. Św. Rocha 14a, lok. 12 RR
Śmiech to zdrowie Lekarz mówi do pacjenta: – Mam dla pana dwie wiadomości, dobrą i złą. – Niech pan zacznie od dobrej, doktorze. – Kredytu może już pan nie spłacać.
***
Atom Pracownia RTG, ul. Fabryczna 4, lok. 4 Centrum Stomatologii Classic, ul. Sienkiewicza 81/3 RR Nasze Apteki, ul. Fabryczna 22 RR Stomatologia 5 Plus, ul. Wąska 5 RR
Wysoki Stoczek, Dziesięciny
Centrum Optyki, ul. Berlinga 8 Centrum Stomatologii Estetycznej Perłowy Uśmiech, ul. Swobodna 24, lok. 33 RR Olejowe Smaki, al. Jana Pawła II 59 c, lok 2 RR Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 1, ul. Blokowa 4, lok. 4 RR RR
Hajnówka RR RR
Park Wodny w Hajnówce, ul. 3 Maja 50 Prywatny Gabinet Chirurgiczny Popow, ul. 11 listopada 17
Porosły – Kolonia RR
Dwór Czarneckiego, Porosły – Kolonia 54A
***
Leżący w szpitalu pacjent z ciężkimi poparzeniami całego ciała pyta lekarza: – Panie doktorze, przepisał mi pan viagrę. Na co niby ma mi pomóc? – Żeby się panu kołdra nie przyklejała do brzucha...
***
Świeżo poślubiona dziewczyna dzwoni do matki i mówi: – Pokłóciliśmy się! – Spokojnie... U każdego się zdarza. – Wiem! Ale co mam zrobić z ciałem?
Po sali operacyjnej w te i we wte chodzi chirurg. Co chwilę zerka to na zegarek, to na stół operacyjny. W końcu nie wytrzymuje i mówi: – Trudno siostro, zaczynamy bez niego...
***
– Panie doktorze, mam już osiemdziesiąt lat i wciąż uganiam się za kobietami! – No to gratuluję panu! – Ale ja nie pamiętam po co to robię.
Mąż pyta żonę: – Kochanie, gdybym stracił pracę i wszystkie oszczędności, to czy nadal byś mnie kochała? – Oczywiście skarbie, że bym cię kochała. Tęskniłabym, ale kochała.
***
Informatyk wyjmuje masło z lodówki. Patrzy 82% i mówi: – Ok. Poczekam aż załaduje się całe. 38 38
***
***
Mąż mówi do żony: – Wiesz Zośka, przy tobie czuję się jak bigamista. – No co ty. Przecież bigamia jest wtedy gdy ma się o jedną żonę za dużo. – No właśnie...
Jeśli, w którymś z tych miejsc nie znajdą Państwo naszej gazety, prosimy o kontakt, tel. 508 353 278 – Edyta Andrukiewicz. Ponadto po gazety zapraszamy też do naszej redakcji, ul. Zwycięstwa 10A.
***
– Wiesz kochanie – mówi mąż do żony – jesteśmy już 20 lat po ślubie, ale jeszcze nigdy nie zrobiłaś mi takiej dobrej kawy. – Zostaw, to moja!
***
Dziewczyna mówi do chłopaka: – Za pół godziny wracają moi rodzice. Na to chłopak odpowiada: – No to co, przecież my nic takiego nie robimy?! – No właśnie, a czas ucieka – odpowiada dziewczyna.
***
Mówi sąsiad z dołu do sąsiada z góry: – Ależ w nocy poszaleliście z żoną. Mało mi żyrandol nie zleciał. – Panie sąsiedzie, tak się właśnie rodzą plotki. Mnie dziś w nocy nawet w domu nie było!
***
Żona stojąc w drzwiach mówi do męża: – Jadę do mamy na kilka dni. Będziesz grzeczny, nie będziesz rozrabiał? – Spokojnie – już mam rozrobione... ZDROWY BIAŁYSTOK
Niesamowite warunki gwarancji na samochody Kia
Rodzinne i wygodne auta Elementem strategii produktowej marki Kia w Polsce jest wysoki poziom wyposażenia oferowany w konkurencyjnej cenie. Również w przypadku nowego Sorento poziom wyposażenia standardowego znacznie przewyższa ofertę modeli konkurencyjnych.
▲▲ Optima to elegancki i bardzo dobrze wyposażony se-
dan Fot.Kia
gową automatyczną skrzynią biegów z możliwością sekwencyjnej zmiany biegów za pomocą łopatek przy kolumnie kierownicy natomiast zmodernizowany silnik Diesla oferuje 7-biegową dwusprzęgłową skrzynię automatyczną. Natomiast jesienią br. zawita do polskich salonów Optima Sportswagon. Będzie to pierwsze kombi segmentu D w historii marki Kia. Do wyboru będą dwa silniki benzynowe (163 i 245 KM) oraz oszczędny turbodiesel (141 KM). Samochody Kia produkowane są zgodnie z najwyższymi standardami branży motoryzacyjnej. Potwierdzają to liczne testy przeprowadzane na dystansie 100.000 km przez niezależne stowarzyszenia oraz dziennikarzy motoryzacyjnych. Pojazdy Kia okazują się jednymi z najmniej awaryjnych pojazdów na rynku, uzyskując podczas prób niezawodności noty A, czyli najwyższe z możliwych. MaSz
QQ QQ
Gwarancja Kia
7-letnia lub 150.000 km przebiegu, pierwsze trzy lata bez limitu km 12 lat na perforację blach nadwozia – bez limitu km 5 lat lub 150.000 km na powłokę lakierniczą 3 lata na elementy eksploatacyjne – bez limitu km 4 lata serwis – gratis – dotyczy Optimy
Artykuł sponsorowany
Pozytywna działalność Kia w Europie jest zauważalna na każdym kroku. Spostrzegli to również niezależni eksperci przygotowując raport „Korzyści ekonomiczne i społeczne wynikające z obecności Kia w Europie”. Znalazło się w nim stwierdzenie, iż dzięki działalności koncernu na Starym Kontynencie pracę zawdzięcza ponad 153.000 osób zatrudnionych bezpośrednio przez Kia lub pośrednio w łańcuchu dostaw, sprzedaży i dystrybucji. Kwota podatków odprowadzonych na rzecz krajów europejskich przez Kia w roku 2014 wyniosła 934 mln Euro. Marka Kia rozwija się również w Polsce. Świetnym tego przykładem jest trzecia generacja Sorento, którą od roku widzimy na naszych drogach. Ten flagowy model Kia w wersji podstawowej napędzany jest 2- litrowym silnikiem diesla o mocy 185 KM, który współpracuje z napędem 4WD oraz automatyczną skrzynią biegów. Na pokładzie wersji bazowej znalazły się takie elementy wyposażenia jak: wspomniana wcześniej konfiguracja 7-miejscowa, nawigacja z wyświetlaczem 7-calowym z kamerą cofania oraz 7-letnim darmowym planem aktualizacji map, 18 calowe felgi aluminiowe, czujniki cofania przód/tył, przyciemniane szyby tył, elektryczny hamulec postojowy z funkcją „AutoHold”, automatyczna klimatyzacja oraz elektryka szyb i lusterek. Za swe najważniejsze cele w procesie rozwojowym nowego Sorento zespół konstruktorów podwozia Kia przyjął podwyższenie komfortu podróżowania, zapewnienie stabilności przy znacznych
prędkościach oraz precyzję układu kierowniczego na miarę skokowej poprawy jakości wystroju wnętrza i charakterystyki. Nowa Kia Sorento, oprócz dwulitrowego silnika o mocy 185 KM, wyposażona może być również w turbo diesla 2,2 litra (200 KM). W pełni niezależne zawieszenie kół zachowuje zasadniczy układ modelu poprzedniego – kolumny MacPherson z przodu i wielowahaczowe multi-link Kia z tyłu. Tylna rama pomocnicza otrzymała powiększone tuleje w celu lepszej izolacji mechaniczno-akustycznej kabiny pasażerskiej, a nieco twardsze amortyzatory ustawiono pionowo tuż za linią osi tylnej tak, aby ograniczyć zjawisko pochylania nadwozia podczas dynamicznej jazdy. Efektem tych modyfikacji, w połączeniu z wydłużeniem rozstawu osi, jest wyraźnie zwiększony komfort jazdy i lepsze wybieranie nierówności podłoża, dzięki czemu nowa Kia Sorento zapowiada się na wyjątkowo przyjazną towarzyszkę nawet najdłuższych podróży. Standardowy na rynkach Europy, nowy, elektromechaniczny system wspomagania kierownicy (R-MDPS), zamontowany jest bezpośrednio na zębatce przekładni kierowniczej zamiast na kolumnie kierownicy, jak w modelu poprzednim. Dzięki lepszemu wyczuciu położenia przednich kół i szybszej reakcji na polecenia kierowcy, nowa Kia Sorento wchodzi do grona najbardziej zwinnych i ‘usportowionych’ pojazdów w swoim segmencie – bez uszczerbku dla komfortu jazdy, którego nabywca oczekuje od pojazdu typu SUV klasy luksusowej. W salonach Kia pojawiła się niedawno także nowa Optima. Gama produktu jest oparta na trzech poziomach wyposażenia (M, L, XL) a klienci mają do wyboru dwie jednostki napędowe: wysokoprężny silnik 1.7 CRDI o mocy 141 KM lub benzynowy 2.0 o mocy 163 KM. W obu przypadkach podstawą jest 6-biegowa skrzynia manualna. Silnik benzynowy może opcjonalnie pracować z 6-bie-
ZDROWY BIAŁYSTOK
39