TDM 44

3 THAI DENTAL MAGAZINE

VOLUME 2 ISSUE 4 OCTOBER • DECTEMBER 2017

MAGAZINE

Featured issue

04

16

10

ภาพจาก พระเมรุมาศ ภาพปก สุภัทรา ศรีทองค�ำ

ใช้สื่อออนไลน์ อย่างไรไม่ผิด พรบ.

เมื่อ Smilley clinic เจอมือปราบ หมอเถื่อน

26

50

62

อาจารย์อมรา ครูต้นแบบของ คนต้นแบบ

ยาในการรักษา รอยโรคของเยื่อเมือก ช่องปาก

ข้อควรระวังในการ สั่งใช้ยา การจ่ายยา ให้ผู้ป่วยสูงอายุ

CONTENTS 54

VOLUME 2 ISSUE 4 OCTOBER • DECEMBER 2017 04

10 16

20

23 24 26

พระเมรุมาศ ใช้สื่อออนไลน์อย่างไรไม่ผิด พรบ. เมื่อ Smilley clinic เจอมือปราบหมอเถื่อน เยือนถิ่น Digital Dentistry แดนลุงแซม ที่เมือง Proland ก�ำหนดการประชุมปลายปี ผังบู๊ท อาจารย์อมรา ครูต้นแบบของคนต้นแบบ

32

36

40

42

47

Dent Adirek 2 Nd Pasundan dog show Dent Dining นิยมเย็น Something sweet สมดุล คุณค่า ชีวิต “แสงเทียนในดวงใจนิรันดร์” Dent Away Iceland Niceand easy Selected reading จากราชวิทยาลัย

50

54 60 62

66 69 70

ยาในการรักษารอยโรค ของเยื่อเมือกช่องปาก อบรม Social Determinants of health เพื่อสังคมใหม่ไร้ฟันผุ ข้อควรระวังในการสั่งใช้ยา และการจ่ายยาให้ผู้ป่วยสูงอายุ invisalign เป็นสิทธิของใคร? ข�ำขัน คัดท้าย

* บทความในแมกกาซีนฉบับนี้ เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนเท่านั้น *

4 THAI DENTAL MAGAZINE

หนึ่งปีที่จ�ำพราก มิเคยจากหทัยไทย สถิตสรวงสวรรค์ใด สถิตในใจทุกคน ร�ำลึกพระจักรา นองน�้ำตาเศร้ากมล เพียงยินและเพียงยล ก็สะอื้นรื้นชลนัย ศิรกรานภูธเรศ ผู้ปกเกศประชาไทย พิมพ์ภาพประทับใจ จารึกไว้แนบชีวี ยี่สิบหกเดือนตุลา คงน�้ำตาท่วมปฐพี ร้อนแล้งแสงสุรีย์ ก็มืดดับลงฉับพลัน เยียบเย็นและหม่นมัว ใจสั่นรัวระทึกขวัญ ส่งเสด็จจอมราชัน เสวยสวรรค์นิรันดร์กาล ทพ. วีระวัฒน์ สัตยานุรักษ์ 13/10/60

ขอขอบคุณภาพจาก บริษัท มติชน จ�ำกัด (มหาชน) สุภัทรา ศรีทองค�ำ

ดั่งอินทร์องค์ลงมาเนรมิต เมรุมาศงามวิจิตรนิมิตศิลป์ ชะลอสวรรค์หลั่นฟ้าลงมาดิน อัญเชิญองค์ภูมินทร์กลับวิมาน รายล้อมด้วยสระอโนดาต พระสุเมรุโอภาสนิวาสสถาน ปราสาททองเปล่งปลั่งอลังการ พระภูบาลคืนถิ่นเทวาลัย ขบวนเคลื่อนช้าช้าโอ้ลาแล้ว เสียงปี่แก้วแว่วผ่านสะท้านไหว ถึงเวลาจ�ำพรากยากท�ำใจ สะอื้นไห้ราวชีวิตแทบปลิดปลง ฟ้ามืดแผ่นดินหมองเสียงร้องไห้ สะท้อนใจสะเทือนจิตพิศวง โศกระก�ำกล�้ำกลืนยากคืนคง แลเห็นองค์พระโกศผ่านม่านน�้ำตา ด้วยใจตรมบังคมลาฝ่าพระบาท มหาราชผู้ยิ่งใหญ่เหนือในหล้า ส่งเสด็จราชันเหนือราชา สถิตฟ้าเสวยสวรรค์นิรันดร์เทอญ ทพ. วีระวัฒน์ สัตยานุรักษ์ 10/10/60

ขอขอบคุณภาพจาก บริษัท มติชน จ�ำกัด (มหาชน) สุภัทรา ศรีทองค�ำ

6 THAI DENTAL MAGAZINE

7

ขบวนขยับเขยื้อนเคลื่อน พระโกศประเวศประลุใน อุตรายุรยาตรไป เมรุมาศมาตรสุเมรุแผ้ว

คลาไคล เขตแล้ว สถิต สถานเฮย ราษฎร์ค้อมบังคม

ระทมฤทัยไฟลุกร้อน ปานอัคคิ์จิตกาธาน เร้าราษฎร์ร�่ำไห้มาน ท่วมอัสสุชลจมเหย้า

แรงปาน เร่งเร้า ท้นท่วม ห่อนล้างเพลิงระทม ทพ.พิสุทธิ์ อ�ำนวยพาณิชย์

ขอขอบคุณภาพจาก บริษัท มติชน จ�ำกัด (มหาชน) สุภัทรา ศรีทองค�ำ

เกาะกระแส

เรื่อง ดร. ทพ. อดินันท์ พรหมพันธ์ใจ

จากเหตุการณ์ประเด็น การวิพากษ์วิจารณ์ การใช้งานหรือการแสดงความเห็นบนสื่อออนไลน์ ของเหล่าคนท�ำงานเกี่ยวกับงานสาธารณสุข ว่ามีความเหมาะสมหรือไม่อย่างไรนั้น ได้สะท้อน ให้เห็นบทบาทของสื่อประเภทนี้ว่ามีความสะดวก และเข้าถึงได้ง่ายแค่ไหน แน่นอนว่าเมื่อใช้ กันได้ง่ายๆ ก็ควบคุมได้ยากเป็นธรรมดา เพราะเทคโนโลยี Smart phone ที่อยู่ในมือเราทุกคนนั้นง่าย เพียงปลายนิ้วสัมผัส 10 THAI DENTAL MAGAZINE

พวกเราทันตแพทย์ทเี่ ป็นคนใช้งานสือ่ พวกนีต้ อ้ งตัง้ จิตสะกด ใจอย่าให้อารมณ์เป็นใหญ่ คิดจะเขียนจะโพสต์ หรือจะแชร์ สิ่งใดให้พึงคิดว่ามีหลายคนเข้ามาเห็น และอาจจะเจอกระแส ต้าน ยิง่ ถ้าตัง้ ค่าสาธารณะด้วยแล้วก็สมุ่ เสีย่ งทีจ่ ะเจอกับนักเลง คีย์บอร์ดที่พร้อมจะลองของและท้าทาย คณะกรรมการสุขภาพ แห่งชาติเลยหวังดีออกประกาศ เรือ่ งแนวทางการใช้งานสือ่ สังคม ออนไลน์ของผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ พ.ศ. 2559 เพื่อให้การใช้ สื่อสังคมออนไลน์ทั้งในการท�ำงานและการด�ำเนินชีวิต ไม่ไป ผลกระทบต่อผู้ป่วย องค์กรวิชาชีพ และระบบสุขภาพโดยรวม แต่ก็อย่าเพิ่งตกใจว่าภาครัฐออกกฎมาคุมเข้ม เพราะประกาศ ฉบับนีม้ คี วามยืดหยุน่ และเป็นเพียงกรอบกว้างให้กบั คนท�ำงาน ด้านสุขภาพให้ใช้ความระมัดระวังและใช้วิจารณญาณในการ ใช้สื่อออนไลน์สามารถปรับใช้ ทบทวน และปรับปรุงแนวทาง การปฏิบัติได้ หากต่อไปภายภาคหน้าเกิดมีการเปลี่ยนแปลง กฎหมายหรือนโยบายรัฐ ก่อนจะเข้าไปที่ข้อบังคับ พวกเรามาท�ำความรู้จักค�ำจ�ำกัด ความทีป่ รากฏในประกาศฉบับนีก้ นั ก่อน ค�ำแรก คือ ผูป้ ระกอบ วิชาชีพด้านสุขภาพและผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพผมเลยจะ ขอแปลให้เข้าใจง่ายๆ ส�ำหรับพวกเราทันตแพทย์เท่านั้นว่าค�ำ ที่กล่าวถึงสองค�ำข้างต้นนั้นหมายความถึง ทันตแพทย์ ผู้ช่วย ทันตแพทย์ เจ้าหน้าที่หรือพนักงานทุกคนในคลินิก หากอยู่ใน โรงพยาบาลจะครอบคลุมงานทางคลินิก งานด้านสาธารณสุข ทั้งเชิงรับและเชิงรุก ตลอดจนผู้ที่ท�ำงานเกี่ยวข้องกับข้อมูล สารสนเทศสุขภาพหรือการสื่อสารสุขภาพ และนิสิตนักศึกษา ที่ก�ำลังศึกษาในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพซึ่งรวมถึงเจ้า หน้าที่ในทุกระดับชั้น นับตั้งแต่เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย ไปจนถึงผู้บริหารระดับสูง และยังหมายถึงบรรดาอาสาสมัคร สาธารณสุข (อสม.) ค�ำที่สอง ผู้ป่วยหมายถึง ผู้ขอรับบริการใน สถานพยาบาล และหมายความรวมถึงผูท้ รี่ บั บริการด้านสุขภาพ จากสถานพยาบาลหรือจากผู้ประกอบวิชาชีพด้านสุขภาพด้วย ส่วนค�ำทีส่ าม คือ “สือ่ สังคมออนไลน์” ในประกาศนีเ้ ขียน อย่างละเอียดลออและครอบคลุมทุกสิง่ อย่างทีเ่ ราใช้งานกันและ ให้ความหมายว่า เป็นสือ่ หรือช่องทางในการติดต่อสือ่ สารหรือแลก เปลี่ยนข้อมูลระหว่างบุคคลโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ที่เน้น การสร้างและเผยแพร่เนื้อหาระหว่างผู้ใช้งานด้วยกัน (creation and exchange of user-generated content) หรือสนับสนุน การสื่อสารสองทาง หรือการน�ำเสนอ และเผยแพร่เนื้อหาในวง กว้างได้ด้วยตนเอง ซึ่งนิยมเรียกกันเป็นภาษาอังกฤษว่า social media หรือ social network ซึ่งรวมถึงสื่อดังต่อไปนี้ 1. กระดานข่าว (web board หรือ online forums) 2. เครือข่ายสังคมออนไลน์ (social networking services)

เช่น Facebook, Google Plus, Myspace, LinkedIn, LINE, WhatsApp, Viber, Skype 3. สื่อส�ำหรับการเผยแพร่และแลกเปลี่ยน เนือ้ หาทีเ่ ป็นภาพนิง่ เสียง วิดที ศั น์ หรือแฟ้มข้อมูล หรือให้บริการ เนือ้ ทีเ่ ก็บข้อมูลบนอินเทอร์เน็ต (photo-sharing, audio-sharing, video-sharing, file-sharing, and online storage services) เช่น Flickr, Podcast, YouTube, Instagram, Dropbox, Google Drive, Microsoft OneDrive 4. บล็อก (blogs) เช่น WordPress, Blogger และไมโคร บล็อก (microblogs) เช่น Twitter 5. เว็บไซต์สำ� หรับการสร้างและแก้ไขเนือ้ หาร่วมกัน (wikis) เช่น Wikipedia 6. เกมออนไลน์หรือโลกเสมือนที่มีผู้ใช้งานหลายคน (multi-user virtual environments) เช่น World of Warcraft, Second Life 7. สือ่ อิเล็กทรอนิกส์หรือสือ่ ออนไลน์อนื่ ในลักษณะเดียวกัน หรือคล้ายคลึงกันทีเ่ ปิดให้ใช้งานเพือ่ เป็นช่องทางสือ่ สารระหว่าง บุคคล ระหว่างกลุ่มบุคคล หรือกับสาธารณะ ต่อไปจะพูดถึงหลักการส�ำหรับผูใ้ ช้สอื่ ออนไลน์ทตี่ อ้ งยึดถือ โดยหลักใหญ่ๆ ก็เป็นเรื่องของการต้องเคารพกฎหมาย เคารพ จริยธรรมวิชาชีพ เคารพในกฎระเบียบและนโยบายขององค์กร เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และการหลีกเลี่ยงการท�ำให้ผู้อื่น เสียหาย เสียชื่อเสียง ถูกดูถูก ถูกเกลียดชัง ถูกคุกคาม หรือถูก กลั่นแกล้ง และหากรับรู้ว่ามีพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมในการใช้ งานสื่อสังคมออนไลน์โดยเฉพาะในกรณีที่เป็นเรื่องส�ำคัญหรือ ไม่เหมาะสมอย่างร้ายแรง ควรจะแจ้งให้คนที่ท�ำทราบเพื่อให้ หยุดการกระท�ำดังกล่าว และแก้ไขผลที่จะเกิดขึ้น หรือรายงาน ให้ผู้บังคับบัญชา สภาวิชาชีพ องค์กรที่ผู้นั้นปฏิบัติงานอยู่ให้ 11

ทราบ หรือหน่วยงานที่มีหน้าที่ก�ำกับดูแลทราบเพื่อด�ำเนินการ ตามอ�ำนาจหน้าที่ต่อไป ตามความรุนแรงของการกระท�ำ ความ เหมาะสมของสถานการณ์ และวิสัยและพฤติการณ์ที่เกี่ยวข้อง และค�ำนึงถึงเสรีภาพทางวิชาการ ซึ่งผู้แสดงความคิดเห็นหรือ จุดยืนทางวิชาการต้องรับผิดชอบต่อความเห็นทีแ่ สดงออก และ ต้องแสดงออกอย่างสอดคล้องกับหลักการข้างต้น ตลอดจน จริยธรรมและมาตรฐานแห่งวิชาชีพด้วย

ความเป็นวิชาชีพ (professionalism)

ประกาศฉบับนีย้ งั กล่าวถึง ความเป็นวิชาชีพทีต่ อ้ งใช้ความ รู้และทักษะเฉพาะอย่าง มีการอ้างอิงหลักวิชาการในสาขานั้นๆ มีมาตราฐานวิชาชีพที่ใช้การสอบวัดความรู้และทักษะเพื่อจัด ระดับวิชาชีพ มีจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพเป็นเครื่องก�ำกับความ ประพฤติ โดยยึดหลักการป้องกันอันตรายต่อผู้อื่น โดยต้องไม่ ท�ำการละเมิดสิทธิผปู้ ว่ ย การกระท�ำทีเ่ ป็นอันตรายต่อชีวติ ร่างกาย สุขภาพ ทรัพย์สิน หรือชื่อเสียงของผู้ใด และมุ่งประโยชน์ของผู้ ป่วยเป็นส�ำคัญ โดยการใช้สื่อออนไลน์ต้องไม่กระทบกระเทือน หรือเป็นอุปสรรคต่อการให้บริการสุขภาพแก่ผู้ป่วย หรือท�ำให้ผู้ ป่วยได้รบั บริการสุขภาพด้วยมาตรฐานในระดับทีด่ ที สี่ ดุ ในสถาน การณ์นั้นๆ ภายใต้ความสามารถและข้อจ�ำกัด และให้องค์กร วิชาชีพเข้ามาก�ำกับดูแลการประกอบอาชีพของวิชาชีพ โดยให้ รักษาความเป็นวิชาชีพเมื่อใช้สื่อสังคมออนไลน์ ดังนี้

ไม่กระท�ำเรื่องส่วนตัวที่ส่งผลกระทบต่อความน่าเชื่อถือ และความเป็นวิชาชีพทั้งในและนอกการปฏิบัติหน้าที่ รวมทั้ง องค์กร วิชาชีพ และระบบสุขภาพโดยรวม

“คิดก่อนโพสต์” โดยให้ค�ำนึงข้อดีข้อเสียก่อนเผยแพร่ เนื้อหาบนสื่อออนไลน์เพราะคนเผยแพร่ต้องรับผิดชอบทั้งใน ทางกฎหมาย ทางวินัย ทางจริยธรรม และทางสังคม

ควรมีพฤติกรรมใช้สื่อออนไลน์อย่างเหมาะสม ได้แก่ ไม่ ควรใช้ถอ้ ยค�ำไม่สภุ าพหรือไม่เหมาะสมกับกาลเทศะ การเล่าเรือ่ ง ข�ำขันทีล่ ามกหรือไม่สภุ าพ การถ่ายภาพหรือเผยแพร่ภาพทีอ่ าจ แสดงถึงการขาดความเป็นมืออาชีพหรือขาดความเป็นวิชาชีพ เช่น ภาพขณะดื่มสุรา เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือใช้ยาเสพติด ภาพที่สื่อไปในทางลามกอนาจาร ภาพที่อุจาด หวาดเสียว หรือ รุนแรง การแสดงตัวหรือท�ำให้เข้าใจได้วา่ เหยียดหยามหรือดูหมิน่ คนบางกลุม่ เป็นต้น รวมทัง้ พึงระมัดระวังการแสดงความเห็นใน ลักษณะบ่นระบายอารมณ์ หรือการนินทาบนสื่อสังคมออนไลน์

ควรระมัดระวังการแสดงความเห็นในข้อถกเถียงทีส่ มุ่ เสีย่ ง อย่างมากในสังคม เช่น ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ การเมือง การปกครอง เป็นต้น

ระมัดระวังการเผยแพร่ภาพหรือเนื้อหาในขณะปฏิบัติ หน้าที่ในวิชาชีพ ที่อาจจะถูกมองว่าไม่เหมาะสมหรือไม่มีความ เป็นวิชาชีพได้ เช่น ภาพในหอผู้ป่วย ห้องคลอด หรือห้องผ่าตัด ขณะมีการดูแลหรือท�ำหัตถการกับผูป้ ว่ ยอยู่ ภาพถ่ายขณะให้การ ดูแลรักษาผูบ้ าดเจ็บหรือเสียชีวติ เป็นต้น โดยเฉพาะหากปรากฏ ตัวผูป้ ว่ ยหรือข้อมูลผูป้ ว่ ยอยูใ่ นภาพหรือเนือ้ หาดังกล่าว ไม่วา่ จะ สามารถระบุตัวตนของผู้ป่วยได้หรือไม่ก็ตาม

ตัง้ ค่าความเป็นส่วนตัวอย่างเหมาะสมและแยกเรือ่ งส่วน ตัวกับวิชาชีพออกจากกัน เพื่อจ�ำกัดการถึงเนื้อหาส่วนตัวจาก บุคคลภายนอก และอาจพิจารณาแยกบัญชีผใู้ ช้งานหรือเนือ้ หา ที่เป็นเรื่องส่วนตัวกับเรื่องวิชาชีพออกจากกัน

ควรตรวจสอบเนื้อหาออนไลน์ของตนอยู่เสมอเพื่อให้ แน่ใจว่าเนื้อหาหรือข้อมูลมีความถูกต้อง และไม่มีเนื้อหาที่ไม่ เหมาะสมหรืออาจจะสร้างผลเสียให้ได้ในภายหลัง

ก�ำหนดขอบเขตความเป็นวิชาชีพกับผู้อื่น โดยพึงรักษา ระยะห่างระหว่างตนเองกับผู้ป่วย ผู้บังคับบัญชากับผู้ใต้บังคับ บัญชา เพื่อนร่วมงาน อาจารย์ นิสิตนักศึกษา หรือบุคคลอื่นที่ ไม่ใช่ผปู้ ว่ ยให้เหมาะสม พึงตระหนักและเคารพในความเป็นส่วน ตัวของผูอ้ นื่ ตลอดจนไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลทีเ่ ป็นความลับ ของผู้อื่น

ต้องท�ำอย่างไรถึงจะคุ้มครองความ เป็นส่วนตัวของผู้ป่วยได้?

เวลาที่พวกเราใช้สื่อออนไลน์ควรหลีกเลี่ยงการโพสต์เรื่อง อะไร รวมทั้งการให้ค�ำปรึกษาออนไลน์ด้วยว่าท�ำได้มากน้อย เพียงใด และต้องระวังอะไรบ้างในการตอบค�ำถามที่มีแต่ข้อมูล บอกเล่า

12 THAI DENTAL MAGAZINE

การคุ้มครองความเป็นส่วนตัวของ ผู้ป่วย

เผยข้อมูลส่วนบุคคลดังกล่าวให้ทราบ โดยที่เจ้าของข้อมูลต้อง เข้าใจอย่างถ่องแท้ว่าจะเอาไปท�ำอะไร เผยแพร่อย่างไร หลัง จากเผยแพร่ไปแล้วจะมีผลอย่างไร พร้อมทั้งมีโอกาสซักถาม ก่อนให้ความยินยอม และความยินยอมต้องเป็นโดยสมัครใจ อย่างแท้จริง

หากพวกเราอยากจะเผยแพร่เนือ้ หาทีม่ ขี อ้ มูลเกีย่ วข้องกับ ผู้ป่วยในสื่อออนไลน์ เราต้องพิจารณาถึงผลกระทบ ข้อดีข้อเสีย และประโยชน์สาธารณะอย่างรอบคอบถึงความลับและความ เป็นส่วนตัวของข้อมูลผู้ป่วย แม้ว่าผู้ป่วยหรือญาติจะยินยอม ให้เราเผยแพร่ก็ตามที เพราะข้อมูลเหล่านั้นเป็นความลับส่วน ตัว ใครจะน�ำไปเปิดเผยแล้วน�ำมาซึ่งความเสียหายแก่เจ้าของ ข้อมูลไม่ได้ เว้นแต่เป็นไปตามความประสงค์ของเจ้าของข้อมูล โดยตรงหรือกฎหมายบัญญัติให้ต้องเปิดเผย เช่น รายละเอียด

การยึดมั่นในความถูกต้องและ จริยธรรม (integrity)

การยึดมัน่ ความถูกต้องและจริยธรรมเป็นหนึง่ ในหัวข้อของ ประกาศในการใช้สอื่ ออนไลน์ทจี่ ะท�ำให้ไม่มปี ญ ั หาตามมา โดย เอากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการให้บริการด้าน สุขภาพเป็นหลักของความถูกต้อง ส่วนจริยธรรม นั้นเน้นเรื่องป้องกันอันตราย การละเมิด และ ประโยชน์ของผู้ป่วยเป็นส�ำคัญ ซึ่งมีแนวทาง ในการใช้งานสื่อออนไลน์ ดังนี้ หากมีการโฆษณาในการใช้งานสือ่ ออนไลน์ จะมีความผิดทั้งจรรยาบรรณวิชาชีพและ พระราชบัญญัติสถานพยาบาล ยิ่งถ้าหาก ไปใช้ จ้าง หรือยินยอมให้ใครมาโฆษณาการ ประกอบวิชาชีพ ความรู้ความช�ำนาญในการ ประกอบวิชาชีพทั้งของตนเองและของคนอื่น รวมทั้งสถานพยาบาล ผลิตภัณฑ์สุขภาพใน ลักษณะที่เป็นความผิดตามกฎหมาย ซึ่งรวม ถึงกฎหมายว่าด้วยเครื่องมือแพทย์ กฎหมาย ว่าด้วยเครื่องส�ำอาง กฎหมายว่าด้วยยาและ กฎหมายว่าด้วยอาหารในลักษณะที่ขัดกับข้อบังคับของสภา วิชาชีพว่าด้วยการรักษาจริยธรรมแห่งวิชาชีพ หากมีข้อสงสัย ว่ากรณีใดเข้าข่ายการโฆษณาทีข่ ดั กับข้อบังคับของสภาวิชาชีพ หรือกฎหมายหรือไม่ ควรสอบถามสภาวิชาชีพหรือหน่วยงานที่ บังคับใช้กฎหมายเพื่อความชัดเจน การเปิดเผยข้อมูลอย่างครบถ้วน (Full Disclosure) ใน การให้ข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หรือบริการ สุขภาพแก่ผู้ป่วยหรือประชาชนผ่านสื่อออนไลน์ ควรจะเปิดเผย ข้อมูลเกีย่ วกับการขัดกันแห่งผลประโยชน์ (conflicts of interest) รวมทัง้ ผลประโยชน์ทงั้ ทีเ่ ป็นตัวเงินและไม่ใช่ตวั เงินทีท่ นั ตแพทย์ ได้รับจากผู้ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์สุขภาพหรือสถาน พยาบาลทีอ่ าจมีผลต่อการให้ขอ้ มูลเกีย่ วกับสุขภาพอย่างชัดเจน โดยระบุรายละเอียดตามความเหมาะสมกับสถานการณ์ ระบุวชิ าชีพและความรูค้ วามช�ำนาญของตน (Self-Identification) ผ่านสื่อออนไลน์ ที่เกี่ยวข้องตามความเป็นจริง และ ต้องไม่ใช่การโฆษณาที่ผิดจริยธรรมวิชาชีพหรือผิดกฎหมาย

การรักษาทีต่ อ้ งใช้เพือ่ เบิกทางราชการ ประกันสังคม หรือประกัน อุบัติเหตุ เป็นต้น แต่ถ้าใช้เพื่อประโยชน์อื่นๆ เช่น การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ระหว่างคนที่ท�ำงานด้วยกันไม่ว่า consult หรือ refer หรือแลก เปลี่ยนความรู้ทางวิชาการ หากผู้ป่วยไม่ยินยอมหรือผู้ป่วยไม่รู้ มาก่อน (คุณหมอยังไม่ได้แจ้งหรือขออนุญาตผู้ป่วยก่อน) ต้อง ลบข้อมูลที่ระบุความมีตัวตนของผู้ป่วยออกทั้งหมด และราย ละเอียดที่อาจท�ำให้ผู้อื่นสามารถระบุตัวตนของผู้ป่วยได้ออก ด้วย รวมทั้งรายละเอียดที่พอจะท�ำให้ผู้อื่นคาดเดาหรือระบุตัว ตนได้ในภายหลัง เช่น แม้ไม่ระบุชื่อหรือเลขประจ�ำตัวผู้ป่วย แต่มีการเปิดเผยสถานพยาบาล หอผู้ป่วย หรือหมายเลขเตียง ที่ผู้ป่วยนอนอยู่ เป็นต้น การจะเปิดเผยข้อมูลใดๆ ของผูป้ ว่ ยนัน้ ต้องขอความยินยอม จากผูป้ ว่ ยหรือผูแ้ ทนโดยชอบธรรมเพือ่ เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล ของผู้ป่วยก่อน และต้องแจ้งให้ทราบถึงวัตถุประสงค์ รูปแบบ ช่องทาง และผลดีผลเสียของการเก็บรวบรวม การใช้ และเปิด 13

หลีกเลี่ยงการส�ำคัญผิดว่าเป็นผู้แทนองค์กร (Avoiding Misrepresentation) ในการใช้สื่อออนไลน์ โดยระมัดระวังไม่ ให้ผู้อื่นเข้าใจผิดว่าก�ำลังให้ข้อมูลหรือท�ำหน้าที่ในฐานะผู้แทน ขององค์กรใดองค์กรหนึ่งโดยไม่ถูกต้อง ต้องระบุให้ชัดเจนว่า เนือ้ หาทีเ่ ขียนลงไปเป็นของตนเองไม่ใช่ในฐานะผูแ้ ทนขององค์กร และต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบหรือนโยบายเกี่ยวกับการใช้ชื่อ เครื่องหมาย หรือสัญลักษณ์ขององค์กรที่ตนปฏิบัติงานอยู่หรือ เป็นสมาชิก โดยหลีกเลีย่ งการใช้ชอื่ เครือ่ งหมาย หรือสัญลักษณ์ เช่น โลโก้ ขององค์กรนัน้ ทีอ่ าจท�ำให้คนอืน่ เข้าใจผิดว่าตนเองเป็น ผู้แทนขององค์กร “เช็คก่อนแชร์” (Fact Checking before Sharing) ใน การใช้งานสือ่ สังคมออนไลน์ ควรตรวจสอบความถูกต้องเหมาะ สม หรือความน่าเชือ่ ถือของเนือ้ หาทีเ่ กีย่ วกับสุขภาพ ผลิตภัณฑ์ สุขภาพ หรือบริการสุขภาพก่อนจะเผยแพร่ต่อไป ควรให้ข้อมูล ตามความเป็นจริงและตามมาตรฐานวิชาชีพ และพึงหลีกเลี่ยง การเผยแพร่ขอ้ มูลเท็จ(false claims) ข้อมูลทีม่ เี จตนาชีน้ ำ� โดยมิ ชอบ (misleading claims) หรือข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง ไม่สอดคล้อง กับความรูท้ างวิชาการหรือมาตรฐานของวิชาชีพ โดยเฉพาะกรณี ทีอ่ าจเป็นอันตราย หากท�ำควรอ้างอิงแหล่งทีม่ า หรือระบุวา่ เป็น เนื้อหาที่มีหลักฐานอะไรบ้างมาสนับสนุน หรือเป็นเพียงความ เห็นของตนเองหรือของผู้เชี่ยวชาญบางคนไว้ด้วย หากได้เผยแพร่เนื้อหาที่อาจเป็นอันตราย ไม่ถูกต้อง ไม่ สอดคล้องกับความรู้ทางวิชาการ หรือมาตรฐานของวิชาชีพไป แล้ว และมาทราบภายหลังว่าไม่ถูกต้องเหมาะสม ต้องท�ำการ ตรวจสอบและแก้ไขการเผยแพร่เนือ้ หาทีโ่ พสต์ไปแล้วหากท�ำได้ เช่น อาจลบข้อความเดิมที่เป็นปัญหา แก้ไขข้อความเดิมให้ถูก ต้อง หรือเผยแพร่ข้อความที่แก้ไขแล้วอีกครั้ง เป็นต้น และต้อง ระงับยับยั้งไม่ให้มีการเผยแพร่เนื้อหาเดิมต่อไปอีกหากท�ำได้ และหากรับรูถ้ งึ การเผยแพร่เนือ้ หาทีไ่ ม่ถกู ต้องเหมาะสมดังกล่าว โดยใครก็ตาม ที่อาจเกิดอันตรายร้ายแรงต่อใครที่หลงเชื่อ และ อยู่ในวิสัยที่สามารถพิจารณาตรวจสอบและชี้แจงแก้ไขเนื้อหา ให้ถูกต้อง หรือแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องตามความเหมาะสม และต้องค�ำนึงถึงผลกระทบที่อาจเกิดด้วย การให้คำ� ปรึกษาออนไลน์ ต้องเป็นไปด้วยความระมัดระวัง และรอบคอบ ควรหลีกเลีย่ งค�ำปรึกษาในลักษณะทีแ่ สดงถึงความ มั่นใจ ความชัดเจนแน่นอน โดยไม่ค�ำนึงถึงปัญหาหรือภาวะ แทรกซ้อนทีร่ นุ แรงหรือกรณีฉกุ เฉิน รวมทัง้ ต้องตระหนักในความ เสีย่ งและข้อจ�ำกัดของการให้คำ� ปรึกษาออนไลน์ และต้องชีแ้ จง ให้ผปู้ ว่ ยเข้าใจการปฏิบตั ติ วั และการรับบริการในกรณีฉกุ เฉินหรือ ไม่แน่ใจว่ามีอันตรายหรือไม่ หากไม่อยากจะให้ค�ำปรึกษาก็ขอ ให้ปฏิเสธผู้ป่วยอย่างสุภาพ และควรบันทึกความยินยอมของผู้

ป่วย ทั้งข้อมูลและรายละเอียดที่ให้ค�ำปรึกษา เพื่อเป็นส่วนหนึ่ง ของเวชระเบียนหรือประวัตสิ ขุ ภาพของผูป้ ว่ ย เพือ่ ใช้อา้ งอิงและ เพื่อความต่อเนื่องในการให้การรักษาผู้ป่วยหากสามารถท�ำได้ การประกาศแนวทางการปฏิบัติการใช้สื่อออนไลน์ส�ำหรับ ผู้ให้บริการด้านสุขภาพฉบับนี้ออกมาใช้เป็นกฎหมายนั้น เพื่อ ปกป้องข้อมูลด้านสุขภาพของบุคคลที่ถือว่าเป็นความลับส่วน ตัว เพราะคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติมีความเห็นว่าในการ ใช้งานสื่อสังคมออนไลน์ของผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ มีการน�ำ สื่อสังคมออนไลน์ (Social media) มาใช้อย่างแพร่หลายทั้งใน เรื่องการท�ำงานและเรื่องการด�ำเนินชีวิต หากมีการใช้ไม่เหมาะ สมอาจท�ำให้เกิดปัญหาในเรื่องการคุ้มครองข้อมูลด้านสุขภาพ ของผู้รับบริการสาธารณสุข ซึ่งการก�ำหนดแนวทางปฏิบัติการ ใช้งานสื่อสังคมออนไลน์นี้ ผู้ใช้งานจะน�ำไปประยุกต์ใช้เป็น แนวทางปฏิบัติของหน่วยงานด้านสุขภาพหรือตัวผู้ให้บริการ ด่านสุขภาพได้กว้างขวางมากขึ้น พวกเราชาวทันตแพทย์เองก็มกี ารใช้สอื่ ออนไลน์กนั มากขึน้ และใช้เกือบจะปะปนกันทัง้ เรือ่ งงานและเรือ่ งส่วนตัว พวกเราจึง ต้องเพิ่มความระมัดระวังการใช้ โดยเฉพาะการแสดงความคิด ความเห็นใดๆ เพราะหากไปกระทบต่อภาพลักษณ์หรือความน่า เชือ่ ถือของวิชาชีพ หรือไปเปิดเผยความลับผูป้ ว่ ยเข้าก็อาจจะเกิด เป็นเรือ่ งเป็นราวขึน้ ได้ เราจึงต้องใช้สอื่ ออนไลน์อย่างระมัดระวัง และใช้เท่าที่จ�ำเป็นก็พอนะครับ

14 THAI DENTAL MAGAZINE

เกาะกระแส

เรื่อง ทพ.ประพัฒน์ ศานติวงษ์การ อนุกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคทางทันตกรรม ทันตแพทยสภา

เ

วลาบ่ายโมงเศษๆ รถตู้ 2 คันและรถของส�ำนักข่าวไทย 1 คัน เคลือ่ นออกจาก อาคารศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ ภายใน รถมีชุดปฏิบัติการพิเศษ ของส�ำนักงานคณะกรรมการ คุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) 6 คน และเจ้าหน้าที่ต�ำรวจจากกอง บังคับการปราบปรามการกระท�ำความผิดเกีย่ วกับการคุม้ ครองผู้ บริโภค (บก.ปคบ.)ในชุดนอกเครื่องแบบ 2 คน และมีผมซึ่งเป็น ตัวแทนจากคณะอนุกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคทางทันตกรรม ทันตแพทยสภา ร่วมเข้าไปในทีมด้วย ภายในรถมีการซักซ้อมความเข้าใจในการจับกุม อีกครัง ้ หนึง ่ บรรยากาศดูจริงจังและตัง ้ ใจอย่างยิง ่

รถตู้ทั้ง 3 คันเดินทางไปถึงจุดหมายที่ ถนนสุขุมวิท 93 ไปยังบ้านเป้าหมายที่เป็นทาวน์เฮ้าส์ 2 ชั้น 2 คูหาติดกัน เรื่องนี้ ต้องชื่นชมทีมปฏิบัติการพิเศษ สคบ. ที่สามารถสืบสวนจนได้ที่ อยู่ที่แท้จริง เนื่องจากว่า ใน Facebook ที่โฆษณาขายสินค้า จัดฟันแฟชั่น ระบุที่อยู่หลอกไว้ที่ราชเทวี

ปฏิบตั กิ ารจับกุมร้านจ�ำหน่ายสินค้าจัดฟันรายใหญ่กำ� ลัง จะเริ่มต้น

ทันตแพทยสภาได้ตงั้ Facebook page มือปราบหมอฟัน เถื่อน เพื่อรับแจ้งเบาะแสร้านจัดฟันแฟชั่นและ ฟันปลอมเถื่อน จากทั่วประเทศ และได้ส่งต่อข้อมูลไปยังส�ำนักงานสาธารณสุข จังหวัดต่างๆทีม่ รี า้ นค้าตัง้ อยูส่ ว่ นในกรุงเทพมหานคร ทางทีมมือ ปราบหมอฟันเถื่อนได้เลือกร้านค้าที่เป็นร้านค้าขนาดใหญ่เป็น เป้าหมายหลัก

ชั่วโมง ในระหว่างนั้นทีมปฏิบัติการพิเศษได้แบ่งก�ำลังไปส�ำรวจ พื้นที่หลังบ้านเพื่อตรวจสอบเส้นทางหลบหนีหรือทิ้งสิ่งของที่เชื่อ ว่าน่าจะผิดกฎหมาย และได้พดู คุยกับข้างบ้านเพือ่ หาข้อมูลเพิม่ เติม เจ้าของบ้านได้เจรจาให้ทีมปฏิบัติการพิเศษเข้าไปได้แค่ 5 คนและขอไม่ให้ช่างภาพและสื่อมวลชนเข้าไปด้วย

เมื่อเข้าไปในบ้านที่เป็นทาวน์เฮาส์ที่หน้าแคบแต่ลึก พบ โมเดลฟันปูนจ�ำนวนมากที่เขียนชื่อลูกค้าไว้บนโมเดล มีแบรก เก็ต ยางจัดฟันโอริง เชน สีต่างๆ สติกเกอร์เล็กลวดลายต่างๆ วางใกล้ๆ กัน และกล่องใส่รีเทนเนอร์รูปการ์ตูน เช่น หมีบราวน์ โดเรมอน เป็นร้อยๆ กล่อง บริเวณรอบบันไดขึน้ ชัน้ 2 จะพบกล่องที่ มี ยางจัดฟัน ลวดโค้ง (ส�ำหรับจัดฟัน)เป็น NiTi Wire พบ etchant หลอด syringe ขนาดใหญ่ มี alginate ทีมียี่ห้อชัดเจน ที่จัดเป็น ห่อใหญ่ตงั้ อยูห่ ลายกล่อง เดินเลยบันไดไปโซนด้านหลังของบ้าน บริเวณห้องครัวและห้องน�ำ้ พบถาดพิมพ์ปากพลาสติก ทีใ่ ช้แล้ว อยูใ่ นถุงพลาสติกใหญ่ จ�ำนวนหลายถุง คาดว่าน่าจะเป็นทีล่ กู ค้า ที่ส่งแบบพิมพ์ฟันที่พิมพ์ฟันมาแล้ว คงจะรอทิ้ง รวมทั้ง dental gypsum stone ที่เปิดใช้แล้ว ซึ่งคาดว่ามีการเทปูนที่นี่

ร้านค้าที่เราเข้าจับกุมวันนี้ เป็นร้านค้าใน webpage ที่ มีหน้าที่เข้าชมมากกว่า 1 ล้านครั้ง มีผู้เข้าชม 5 แสนกว่าครั้ง ใน ระยะเวลาไม่ถงึ 4 ปี จัดจ�ำหน่ายทัง้ ชุดจัดฟันแฟชัน่ 20 ชุดส�ำหรับ เปิดร้านและขายปลีกทั้งยางโอริง แบรกเก็ต บอนดิ้ง ฯลฯ รวมทั้ง รับท�ำรีเทนเนอร์จดั ฟันแฟชัน่ ในรูปแบบต่างๆ โฆษณาว่า ของแท้ ทุกตัว งานจากแล็บทันตกรรมไม่แอบอ้างท�ำเอง ช่างแล็บทุกคน เรียนจบจากศูนย์ทันตกรรม งานคุณภาพดี ปลอดภัย ฯลฯ

ทีมปฏิบตั กิ ารพิเศษได้แสดงตัวและหนังสือของเลขาธิการ ส�ำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค ขอเข้าตรวจสอบแก่ ผู้ประกอบการ โดยอาศัยอ�ำนาจตามมาตรา 5 วรรคหนึ่ง (3) แห่ง พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 แต่เจ้าของที่เป็นผู้หญิง ไม่เปิดให้เข้าไป ทางทีมต้องเจรจาแจ้งว่า หากไม่ให้เข้าไปก็จะมี ความผิดเพิม่ ในข้อหาขัดขวางหรือไม่อำ� นวยความสะดวกในการ ปฏิบตั กิ ารของพนักงานเจ้าหน้าทีอ่ กี การเจรจาใช้เวลานานเกือบ 17

ที่น่าแปลกใจคือ ได้ตรวจพบงานแล็บ “ครอบฟันขาว” ที่ เป็น temporary bridge ยาวจากฟันกรามน้อยจากซ้ายไปขวา รวม 8 ซี่ เป็นการใส่ทับฟันเดิม สอบถามหญิงเจ้าของบ้าน ได้ ค�ำตอบว่า ลูกค้าต้องการท�ำครอบฟันขาว เพื่อใช้ใส่ถ่ายรูป ที่ น่าสนใจคือแล็บที่ท�ำคือ ภูมินท์เดนทัลแล็บ และมีชื่อคนส่งงาน ที่เขียนระบุชัดเจนว่าเป็นทันตแพทย์

จากการพูดคุยกับหญิงเจ้าของร้าน ได้ข้อมูล ว่าได้มีการท�ำ webpage จัดฟัน Smiley เพื่อจ�ำหน่ายสินค้า จัดฟันแฟชั่นมาประมาณ 4 ปี ส่วนการจดทะเบียนบริษัท Ortho Society ได้ทำ� มาปีเศษๆ โดยส่วนบริษทั นีจ้ ะขายสินค้าทันตกรรม ให้ทันตแพทย์ หญิงเจ้าของร้านพยายามขอความเห็นใจว่า เรื่อง ขายสินค้าจัดฟันแฟชั่นเป็นคนละส่วนกับบริษัท Ortho Society ไม่อยากให้กระทบกัน กลัวจะเสียลูกค้าที่เป็นทันตแพทย์ ระหว่างที่ตรวจสอบอยู่ในบ้าน ได้มีแมสเซนเจอร์จากแล็บ ทันตกรรม NVU (บริษัท เอ็นวียู เด็นทัล แล็บ จ�ำกัด)เอาใบแล็บที่ รับงานจัดฟันแฟชัน่ มาส่งให้ ทางทีมปฏิบตั กิ ารพิเศษได้ขอดูงาน แล็บในกระเป๋า แมสเซนเจอร์ทเี่ ป็นคนต่างด้าวพูดไทยไม่ได้เกรง กลัวเจ้าหน้าทีจ่ งึ เปิดให้ดู ภายในพบว่ามีรเี ทนเนอร์จด ั ฟัน แฟชั่นที่ใบสั่งงานมาจากคลินิก ทันตกรรมระบุชื่อ ทันตแพทย์ชด ั เจน ซึง ่ ทางทีมจะสอบสวนต่อว่า เป็น คลินิกของทันตแพทย์จริงหรือไม่อย่างไร หากเป็น จริงก็จะด�ำเนินการทางจรรยาบรรณกับทันตแพทย์ ที่ให้บริการจัดฟันแฟชั่นต่อไป

สักพักใหญ่ๆ ก็มแี มสเซนเจอร์อกี คนจาก JJ Dental (บริษทั เจ เจ เด็นตัล แลบอราตอรี่ จ�ำกัด) น�ำงาน รีนเทนเนอร์จัดฟัน แฟชัน่ ทีมแี บรกเก็ตกับยางซีเชนติดมาทีล่ วดมาส่งหลายชิน้ รวม ทั้งมีบุรุษไปรษณีย์จาก บริษัท ไปรษณีย์ไทย จ�ำกัดมาส่งกล่อง พัสดุ 6 กล่อง เจ้าหน้าที่ให้สื่อมาเก็บภาพขณะที่เปิดกล่องพัสดุ เพื่อเป็นพยาน พบว่าในทุกกล่องพัสดุมีถาดพิมพ์ปากพลาสติก ที่มีรอยพิมพ์ฟันอัลจิเนตที่หุ้มด้วยกระดาษทิชชูชุบน�้ำ บางกล่อง ส่งมาไกลจากจังหวัดหนองคาย ในใบสั่งงานระบุว่า ส่งมาท�ำ รีเทนเนอร์จัดฟันแฟชั่นในรูปแบบต่างๆ

ในระยะเวลาชัว่ โมงเศษระหว่างทีเ่ จ้าหน้าทีก่ ำ� ลังตรวจสอบ มีแล็บทันตกรรมแวะมาถึง 2 เจ้า มีไปรษณียม์ าส่งรอยพิมพ์ฟนั ที่

จะท�ำรีเทนเนอร์อกี หลายราย แสดงว่าธุรกิจการจัดฟันแฟชัน่ ร้าน นี้มีความคึกคักในการซื้อขายอย่างมากทีเดียว

ทีมปฏิบัติการพิเศษได้พาหญิงเจ้าของร้านและยึดของ กลางมาสอบข้อเท็จจริงเพิ่มเติมที่ส�ำนักงาน สคบ. มีการตรวจ แยกและนับสินค้าทีย่ ดึ มา เพือ่ ท�ำบัญชีการตรวจค้น/ยึด และบัญชี สิ่งของตรวจยึด ซึ่งผมได้ช่วยแยกแยะเพื่อให้เกิดความชัดเจนว่า วัสดุอุปกรณ์ต่างๆ คืออะไร ใช้ท�ำอะไร เกี่ยวข้องอย่างไร

ระหว่างนั้นผมได้มีโอกาสพูดคุยกับหญิงเจ้าของบ้าน เธอ บอกว่า เธอจบด้านการสื่อสารประชาสัมพันธ์ เคยขายเสื้อผ้ามา ก่อน มาสนใจวงการนี้เพราะว่า ได้เห็นเซลล์ทันตกรรมพูดคุยกับ หมอทีค่ ลินกิ ทันตกรรม เธอเลยหาข้อมูลด้วยตนเองทาง internet และเข้างานประชุมวิชาการของทันตแพทย์ เธอเริ่มจากการท�ำ จัดฟันแฟชั่นผ่าน webpage จัดฟัน Smiley และต่อมาก็เปิด บริษัท Ortho society ส�ำหรับขายทันตแพทย์ สินค้าส่วนใหญ่จะ ซื้อจาก Aliexpressที่เป็นเว็บขายของออนไลน์จากจีน บางส่วน ซื้อในไทย แล้วมา stock ไว้ จุดขายอยู่ที่สินค้ามีคุณภาพ ราคา ถูกกว่าเจ้าอื่น มีของครบทุกสี ส่งได้รวดเร็วตลอดเวลา

ลูกค้าทีต่ ดิ ต่อมาท�ำรีเทนเนอร์ เธอจะส่งวัสดุพมิ พ์ฟนั และ คู่มือการใช้ไปให้ เธอรับว่า เคยท�ำคลิปตัวอย่างการพิมพ์ฟันไป ลงใน Youtube เพื่อให้ลูกค้าได้เห็นจริง เธอเล่าว่า ลูกค้าที่มาท�ำ รีเทนเนอร์มกั จะเป็นคนทีท่ ำ� รีเทนเนอร์หกั หรือหาย บางคนท�ำมา หลายคู่ ถ้ากลับไปท�ำรีเทนเนอร์ใหม่กับทันตแพทย์ก็จะเสียเงิน 4,000 บาท มาท�ำที่นี่ราคาแค่ 1,500 บาทต่อคู่ ลูกค้าที่มาส่วน ใหญ่จะเป็นการบอกต่อกัน

ก่อนที่จะจบการสนทนา เธอทิ้งท้ายไว้ว่า น่าจะไปจัดการ กับเจ้าใหญ่อย่าง............ และ ........ มากกว่า

ซึง่ ทัง้ 2 เจ้านีอ้ ยูใ่ นบัญชีของทันตแพทยสภาและสคบ.แล้ว คงต้องวางแผนการจับกุมให้รอบคอบทีส่ ดุ และยังมีงานต่อเนือ่ ง แล็บทันตกรรมอีก 3 แห่งทีร่ บั จัดฟันแฟชัน่ ทีเ่ ราต้องตามไปตรวจ สอบต่อไปอีกครับ

รายงานจากสนาม โดยคุณหมอบี หมอหนุม่ ขาเฟีย้ วทีเ่ ป็น สมาชิกกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคทันตแพทยสภาปราดเปรียว และคล่องตัวมาก

18 THAI DENTAL MAGAZINE

กองคุ้มครองผู้บริโภคด้านธุรกิจ ขายตรงและการตลาด สคบ. มีกฎหมายทีใ่ ช้ในการปฏิบตั หิ น้าที่ 3 ฉบับได้แก่

การจับกุมครั้งนี้ท�ำภายใต้ การน�ำสืบจาก ส�ำนักงานคณะ กรรมการคุ้มครองผู้บริโภค หรือ สคบ. เป็นส�ำนักงานที่ท่าน สมาชิกคงคุ้นชื่อกันระดับหนึ่ง มี พ.ต.อ.ประทีป เจริญกัลป์ ผู้อ�ำนวยการกองคุ้มครอง ผู้บริโภคด้านธุรกิจขายตรงและการตลาด

แบบตรง เป็นหัวหน้าหน่วยปฏิบัติการพิเศษ สคบ.ซึ่งท่านโอน ย้ายมาจากกรมต�ำรวจร่วมจับกุม (มิน่าการสืบค้นที่ตั้งของ Smiley จึงเป็นเรื่องท�ำได้อย่างราบรื่น ทั้งที่แจ้งในเฟซบุคคนละ ที่กับสถานที่จริง)

เมือ่ เราทราบถึงความมโหฬารของกิจการ Smiley เราก็อด ถามท่านผอ.ต่อว่าน่าจะมีธรุ กิจแนวนีอ้ กี ไม่นอ้ ย ทีบ่ นั่ ทอนสุขภาพ ช่องปากประชาชนไทย อาศัยความ “รักสวยรักงาม” อย่างไม่มี ความรู้ความเข้าใจที่เพียงพอ ของประชาชน เฉพาะที่รายงาน ในเฟซมือปราบหมอเถื่อนเราก็ไม่น้อย ท่านผอ.มีแนวทางการ ด�ำเนินการอย่างไร

ท่านผอ.ออกตัวว่า สคบ. มีภารกิจยิ่งใหญ่ ครอบคลุม หลากหลายมิติ แต่มีเจ้าหน้าที่รวมประมาณ 200 กว่าคนเท่านั้น ความรับผิดชอบของ สคบ.ครอบคลุมพืน้ ทีท่ วั่ ประเทศ ดังนัน้ ความ ทั่วถึงหรือความเข้มข้นในการดูแลประชาชนก็เป็นความท้าทาย ขององค์กรอยู่มาก โดยเฉพาะเมื่อเหตุเกิดในพื้นที่ต่างจังหวัด ต้องท�ำงานร่วมกับองค์กรข้างเคียง ซึง่ สคบ.ยินดีรว่ มผลักดันการ จับกุมเพื่อคุ้มครองผู้บริโภค

บทบาทของสคบ.นั้น จะเป็นบทบาทในการคุ้มครองผู้ บริโภคในภาพรวม โดยสคบ.ดูแลในภาพกว้าง แต่ถ้ามีกฎหมาย เฉพาะแต่ละหน่วยงาน การปฏิบตั จิ ะบังคับใช้กฎหมายเฉพาะก่อน ส�ำหรับหน่วยงานทีม่ หี น้าทีค่ มุ้ ครองผูบ้ ริโภคเฉพาะด้าน มีหลาย หน่วย อาทิ เรื่องยา มีส�ำนักงานอาหารและยาเป็นเจ้าภาพดูแล มาตรฐานยา ฉลากยา อย่างไรก็ตาม เมือ่ มีผบู้ ริโภคร้อง เรียนเกีย่ วกับยาปลอม หรือคุณภาพยา สคบ.จะ ประสาน กับอย.ในการเข้าจับกุมแก้ไข เรือ่ ง เกีย่ วกับสุขภาพช่องปากมีทนั ตแพทยสภา ส�ำนักงานประกอบโรคศิลป์แต่หากมีการ ร้องเรียนขึน้ สคบ.จะท�ำหน้าทีร่ ว่ มกับสภา และส�ำนักประกอบในการจับกุมได้

สาธารณสุข

1. พ.ร.บ.คุม้ ครองผูบ้ ริโภค เน้นการควบคุม ก�ำกับดูแลผูป้ ระกอบธุรกิจ 3 ด้าน คือ การโฆษณา สินค้า/บริการ การควบคุมด้านฉลากสินค้า และ การท�ำสัญญาให้มคี วามเป็นธรรม ส�ำหรับการทันต กรรมการบังคับใช้เรื่องโฆษณากับสถานพยาบาล จะบังคับใช้ผา่ นส�ำนักงานคุม้ ครองผูบ้ ริโภค ส�ำนัก บริหารกระทรวงสาธารณสุข(สบส.)ของกระทรวง

2. พ.ร.บ.ขายตรงและตลาดแบบตรง ซึ่งตลาดแบบ ตรงหมายถึงการเสนอขายผ่านสื่อทั้งโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ วิทยุ TV direct และเว็บไซต์ออนไลน์ เมื่อไรมีการคลิ๊กและโอนเงินได้ จะถือว่าเป็นธุรกิจออนไลน์ ซึ่งท่านผอ. ให้ข้อมูลว่า “สินค้าที่จด ทะเบียนเป็น online ขณะนีอ้ ยูร่ ะหว่างร่างกฎกระทรวง เพือ่ ก�ำหนด ว่าธุรกิจออนไลน์ขนาดใด ต้องจดทะเบียน หรือไม่ตอ้ งจดทะเบียน ซึ่ง สนช. ได้ให้แนวทางและข้อสังเกตไว้ว่า หากเป็นสินค้า SME หรือส่วนตัวไม่ตอ้ งจดทะเบียน แต่ถา้ มียอดขายมากกว่า 1.8 ล้าน/ ปี ต้องจดทะเบียน เมื่อเราถามต่อว่าปัจจุบันมีสินค้าออนไลน์ กี่ราย “3-5 แสนราย” ซึ่งในตอนนี้ได้จดทะเบียนต่อกรมพัฒนา ธุรกิจการค้าประมาณ 20,000 ราย และได้จดทะเบียนต่อ สคบ. ไม่ถึง 400 ราย ซึ่งโทษของพ.ร.บ.นี้จ�ำคุกไม่เกิน 1 ปี ปรับไม่เกิน 100,000 บาท 3. สินค้าที่อาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค อาทิลูกโป่ง วิทยาศาสตร์ กระบอกฉีดน�้ำสงกรานต์ที่มีลักษณะเป็นกระบอก สูบ หรือสินค้าที่พิจารณาแล้วว่าอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค สคบ.จะประกาศค�ำสั่งคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค ให้เป็น สินค้าควบคุมห้ามจ�ำหน่าย ห้ามผลิตและน�ำเข้า ลวดจัดฟัน

19

แฟชั่นที่ไม่ได้มาตรฐานก็อยู่ในกลุ่มสินค้าที่อาจเป็น อันตรายต่อผู้บริโภคนี้ ตามค�ำสั่งคณะกรรมการ คุม ้ ครองผูบ ้ ริโภค ที่ 10/2552 เรือ ่ ง ห้าม ขายสินค้าลวดดัดฟันแฟชั่นหาก ฝ่าฝืน ผู้จ�ำหน่าย มีโทษจ�ำคุก 5 ปี ปรับไม่เกิน 500,000บาท หรือทัง ้ จ�ำทัง ้ ปรับ ส่วนผูผ ้ ลิต และน�ำเข้ามีโทษจ�ำคุก 10 ปี ปรับไม่เกิน 1,000,000บาท หรือทั้งจ�ำทั้งปรับ

แนะน�ำหน่วยงาน เรื่อง ทญ. นันทิยา บุญยืน

แดนลุงแซม ที่เมือง

BDMS (Bangkok Dusit Medical Services ) นอกจากจะเป็น ชือ่ หุน้ ในตลาดหลักทรัพย์ตวั หนึง่ ที่น่าสนใจเกี่ยวกับธุรกิจโรงพยาบาลแล้ว BDMS เฉพาะในมุมของงานโรงพยาบาล คือ การรวมตัวของธุรกิจโรงพยาบาล อัน

ประกอบด้วย รพ.ในเครือรพ.กรุงเทพ 19 รพ.ในเครือ รพ.สมิติเวช 8 รพ. รพ.BNH ในเครือรพ.เปาโล รพ.พญาไท 9 รพ. และ รพ.ในต่างประเทศ 2 รพ. คือ Royal Phnom Penh และ Royal Ankor International และ รพ. Local อีก 7 รพ. รวมทั้งสิ้น ณ 20 THAI DENTAL MAGAZINE

ปัจจุบนั ในปี 2560 คือ รวม46 โรงพยาบาล

ซึง่ จากสารของ นพ.ปราเสริฐ ปราสาท ทองโอสถ ประธานกรรมการบริษทั นอกจาก จะมุง่ เน้นในด้านคุณภาพการให้การรักษา พยาบาลแล้ว ยังสานต่อความร่วมมือกับ

สถาบันการแพทย์ชั้นน�ำในต่างประเทศ เพิ่มเติม อาทิ การลงนามในความร่วมมือ ทางวิชาการ ในการแลกเปลี่ยนความรู้ และทักษะการแพทย์ดา้ นออร์โธปิดกิ ส์ กับ สถาบันออร์โธปิดิกส์ รัฐมิสซูรี่ (Missouri Orthopaedic Institute) การแลกเปลี่ยน ความรูแ้ ละทักษะการแพทย์ดา้ นออร์โธปิดกิ ส์ และศัลยศาสตร์อบุ ตั เิ หตุกบั โรงเรียนแพทย์ ฮันโนเวอร์ (Hannover Medical School) เป็นต้น เพื่อยกระดับมาตรฐานการรักษา พยาบาลของเครือ BDMS ให้ก้าวต่อไป อย่างมั่นคง

ในส่วนการร่วมมือกันระหว่างทันต กรรมของ BDMS ได้ร่วมมือกับ Dental School of OHSU (Oregon Health and Science University) ทีมโดย ทญ.วลัย ลักษณ์ เกียรติธนากร ( BDMS Dental Senior Director ) และ Dr.Phillps Marucha (OHSU Dental School Dean) โดย OHSU

ประกอบด้วย..คณะแพทย์ ทันตแพทย์ เทคนิกการแพทย์ เภสัชกรรม พยาบาลศาสตร์ โดยฝัง่ แพทย์จะอยูบ่ นดอยต้องขึน้ กระเช้า หรือนั่ง Shuttle bus ขึ้นไป ส่วนคณะ ทันตแพทย์จะอยู่ตีนดอย รถ TRAM และ รถBus จอดหน้าตึก เป็นตึกใหม่ สวยงาม อลังการ แทบทุกยูนิตทันตกรรมจะเห็นวิว สะพานและแม่นำ�้ เกือบทัง้ หมด ท�ำแล็บไป ก็ชมวิวไป ชีวิตดี

ที ม ทั น ต แ พ ท ย ์ ก ลุ ่ ม แ ร ก ประกอบด้วย อ.วลัยลักษณ์ น�ำทีมเอง ทพ.กิตติพงษ์ บูรณะโสภณ ทพ.รุ่งกิจ หลีหเจริญกุล ทญ.นฤมล ภัทรพรเจริญ ทพ.ภวัคร์ ตั้งทางธรรม และ ทญ.นันทิยา บุญยืน ทั้งวางแผนและปรึกษากันล่วง หน้า ผ่านทาง Teleconference เวลาไทย 7 โมงเช้า ในขณะที่พี่ฝรั่งฝั่งอเมริกาใกล้ 21

เลิกงาน 5 โมงเย็น กันทุกๆ เดือน จนได้ ข้อสรุปของหัวข้อและสิ่งที่เราจะไปเรียน รู้ทั้งจากพี่เขา เป็นระยะเวลา 1 เดือน คือ กันยายน 2560 ภายใต้ชื่อโครงการว่า “Train The Trainer” ในเนือ้ หาทีเ่ น้นหนัก เกี่ยวกับ Digital Dentistry A-Z และ งาน All on Implant with Surgical guide เรียน เสร็จแล้วทุกคนต้องกลับมาถ่ายทอดต่อโดย เริ่มจาก COE (Center OF Excellence) 9 โรงพยาบาล ในเครือ

เปิ ด ด้ ว ยการเรี ย นเริ่ ม ที่ Intra Oral Scanner เกือบแทบทุกยี่ห้อ (อยาก ได้ มันทุกยี่ห้อ) Personal Hand on Software หรือ CAD (Computerized Aided Design) ของ CEREC ไม่ว่าจะเป็นวิธี แสกน การออกแบบ restoration การแสกน เพื่อส่งไปท�ำ Implant restoration การสั่ง

Mill Chairside Restoration และจบด้วย การ Stain Finishing และ Polishing ชิน้ งาน

เรียนรู้การใช้โปรแกรม Simplant วางแผนการใส่รากเทียมและ ออกแบบ Surgical guide ซึ่งไม่ได้มีแค่ Simplant แต่ยังรวมถึง Co Diagnostic Software ที่ เซลล์หน้าตาไม่ต่างกับ Robert Downey JR. มาแชร์ทั้ง Trick and Tip แบบไม่อั้น

หากแต่วางแผนอย่างเดียวคง ไม่สนุก แต่ OHSU ยังจัดเต็ม Hand on ProArch (Straumann System) ท�ำ Convert Denture แต่จะมายีห่ อ้ เดียวก็กะไรอยู่ วัน ถัดมาก็ตามมาด้วย Astra Tech Implant System แบบ 3 วันติด ตั้งแต่ ช่วยไข ปัญหาว่าท�ำไมรุ่น EV จึงกลาย TX พร้อม Hand on Implant surgery วิธกี ารออเดอร์ Atlantis Abutment (แบบสัง่ วันนี้ พรุง่ นีส้ ง่ ของ มะรืนได้ ) จากการพิมพ์แบบ Digital Impression ด้วย Omnicam Oral scanner พร้อมย้อนอดีตเข้าไปใน OR สมัยเป็นเด็ก น้อยชะโงกดูอาจารย์เวลาท�ำหัตถการ ผิด แค่คราวนีส้ ายตาก็จะยาวหน่อยๆ ขามันก็ จะชวนเมื่อยบ่อยๆ ตั้งแต่ Step ฉีดยาชา

ลอง Surgical Guide ,Drill bone (แบบไม่มี การโยน guide ทิง้ ) และใส่รากเทียม ตาม ติดมาด้วยขั้นตอนการ Convert denture และ Immediate loading ที่ย�้ำเตือนว่า นอกจากการเป็นหมอที่ต้องใจเย็นต�่ำกว่า จุดเยือกแข็งแล้ว การเลือกเคสทีเ่ หมาะสม ส�ำคัญมากเพียงใด

นอกจากการ Observe over the shoulder และ Hand on หลากหลาย สิ่ง ที่ขาดไม่ได้ก็คือ เลคเชอร์ ที่ทางเค้าก็งงๆ ว่าจะสอนอะไรดี เพราะดูจากหน้าตาก็นา่ จะเรียนมาหมดแล้ว (เค้าดูจากหน้าอ.กิตติ พงษ์ และอ.รุ่งกิจนะคะ) แต่ต้องขอบคุณ ความใจกว้างของ OHSU Staff ที่ท�ำให้ การฟังเลคเชอร์สนุกมาก ไม่วา่ จะเป็นส่วน ทันตกรรมประดิษฐ์ที่เน้นงาน Full mouth Rehabilitation และ Implant ทั้ง Digital และ ไม่ Digital, งานฝั่ง Restorative และ วิจัย ที่อลังการงานสร้าง เพราะทัง้ เราและ เค้าต่างก็มคี ำ� ถาม แต่เราได้ชว่ ยกันเติมให้ สิ่งที่เรารู้บ้างไม่รู้บ้าง หรือรู้ครึ่งๆ กลางๆ บ้าง เห็นค�ำตอบทีช่ ดั เจน เข้าใจในเนือ้ งาน มากยิง่ ขึน้ และรูว้ า่ เราสามารถจะหาความ รู้ต่อๆ ไปได้อย่างไร 22 THAI DENTAL MAGAZINE

ในส่วน CAM (Computer Aided Manufacturing) คือการเยีย่ มชมแล็บทันต กรรมที่มีทั้งการให้บริการ Design และ Milling ไปพร้อมกัน ภายใต้มาตรฐานของ สหรัฐอเมริกา ที่ Lab technician ต้องเป็น Certified technician

EMR (Electronic Medical Record) คืออีกสิ่งหนึ่งที่ทาง OHSU ภาคภูมิใจ น�ำเสนอ ด้วยการบันทึกเวชระเบียน ที่เป็นระบบอิเล็กทรอนิกส์ท้ังหมด ทุกขั้นตอนของการรักษา ยกตัวอย่าง การจัดเก็บไฟล์ในงาน Digital Dentistry หลากหลายนามสกุล ไม่วา่ จะเป็น .JPG, DICOM, .STL และอื่นๆ อีกทั้งวิธีการ เรียกดูทชี่ ว่ ยให้ทกุ อย่างดูงา่ ยดายภายใน ชั่วพริบตา (ถ้าท�ำเป็นนะคะ)

ก�ำหนดการประชุมใหญ่สามัญ

ประจ�ำปี 2560

และการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 105 (2/2560) ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ วันอังคาร-พุธ-พฤหัสบดี12-13-14ธันวาคม 2560 ณ ห้องบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ ชั้น 22 โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์และบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ แอท เซ็นทรัลเวิลด์ กรุงเทพฯ

วันอังคารที่ 12 ธันวาคม 2560 08.45 – 09.00

พิธีเปิดการประชุม

12.00– 13.30

พักกลางวัน

โดย นายกทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ

ประธาน

รศ.ทญ. วัชราภรณ์ ทัศจันทร์

ทพ. อดิเรกศรีวัฒนาวงษา

13.30 – 16.30

Caries management : An update guideline

ประธาน

รศ.ทพ.ดร. ชัยวัฒน์ มณีนุษย์

รศ.ทญ.ดร. ศิริรักษ์ นครชัย

09.00 – 10.00

When good restorations go bad

ผศ.ทพ.พิริยะ เชิดสถิรกุล

รศ.ทญ.ดร. อรนาฏมาตังคสมบัติ

ผศ.ทญ.ขวัญชนก อยู่เจริญ

ผศ.ทญ.ดร. พนิดาธัญญศรีสังข์

อ.ทญ.ดร.สุพิชชา ตลึงจิตร

ทญ.ทิพาพัฒน์ อรรถธรรม

งานประกาศผลรางวัลวิจัย

10.00 – 12.00

The art and science of color in clinical

The 20th Student Clinician Program 2017

dentistry

ผศ.ทพ. อวิรุทธ์คล้ายศิริ

รศ.ทพ.ดร. นิยมธ�ำรงอนันต์สกุล

12.00– 13.30

พักกลางวัน

ประธาน

รศ.ทพ.ดร. สรสัณห์ รังสิยานนท์

ประธาน

ผศ.ทพ. พิริยะ เชิดสถิรกุล

09.00 – 10.00

Minor tooth movement with clear aligners

Post-amalgam era : Restorative material of choice

ทญ. เรืองรัตน์ โกมลภิส

13.30 – 14.30

• Resin composites

10.00 – 11.00

Anatomy of the masticatory system

ผศ.ทพ.ดร. วรรณธนะ สัตตบรรณศุข

and clinical relevance

14.30 – 15.30

• Resin-modified glass-ionomer cements

รศ.ทพ.ดร. สมศักดิ์ ไมตรีรัตนะกุล

อ.ทญ. วาริณี ศรีมหาโชตะ

11.00 – 12.00

Inflammatory oral mucosal diseases

อ.ทพ. บุญฑริกนิยติวัฒน์ชาญชัย

and aids in oral cancer screening

15.30 – 16.30

• Ceramics

รศ.ทพ. สุรวุฒน์ พงษ์ศิริเวทย์

อ.ทพ.ดร. ธีรวัฒน์ โตสิริวัฒนพงศ์

12.00– 13.30

พักกลางวัน

งานประกาศผลรางวัลวิจัย

13.30 – 14.30

การประชุมใหญ่สามัญประจ�ำปี 2560

The DAT-Colgate Research Award 2017

ของทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ

ประธาน

ผศ.ทญ.ดร. จีรภัทร จันทรัตน์

14.30 – 15.30

หมดเปลือก Surgical crown lengthening

วันพฤหัสบดีที่ 14 ธันวาคม 2560

วันพุธที่ 13 ธันวาคม 2560

อ.ทพ. ปภาตพงศ์ ศิริคุรุรัตน์

ประธาน

อ.ทพ. ขนิษฐ์ ธเนศวร

15.30 – 16.30

Tips and tricks for predictable

09.00 – 10.00

Laser-assisted soft and

root canal treatment

hard tissue management

ผศ.ทญ. ชินาลัย ปิยะชน

รศ.ทพ. อรุณ ทีรฆพงศ์

การประกาศผลรางวัลวิจัย

10.00 – 12.00

กินอยู่อย่างไร ฟื้นฟูไต ต้านภัยมะเร็ง และ NCDs

DAT Graduate Research Competition 2017

นพ. บุญชัยอิศราพิสิษฐ์

23

Dent’s Expo 105th Bangkok Convention Centre at CentralWorld

24 THAI DENTAL MAGAZINE

25

ย้อนทวน หวนคิด

เรื่อง ทพ.สมดุลย์ หมั่นเพียรการ

อาจารย์อมรา

ครูต้นแบบของ คนต้นแบบ

“หมอต้องท�ำงานโดยคงมาตรฐานที่สูงไว้” คือค�ำสอนที่ไม่ใช่เพียงค�ำพูด แต่ยังมาจาก วิถีปฏิบัติที่เป็นแบบอย่างให้เห็นมาตลอดชีวิต ของ ‘ครูผู้เป็นต้นแบบ’ 26 THAI DENTAL MAGAZINE

ศาสตราจารย์ คลินิกเกียรติคุณ ทั น ตแพทย์ ห ญิ ง อมรา ม่วงมิ่งสุข าว 80 ปีก่อน คงไม่มใี ครใน ครอบครัวอินทรสุขศรี จะ คาดคิดว่า บุตรสาวคนสุด ท้อง น้องคนเล็กของบ้าน ที่เคยใฝ่ฝัน ว่าจะเป็นครูมาตัง้ แต่เด็ก ชอบเล่นเป็น ครูสอนเด็กอื่นหรือไม่ก็สอนต้นไม้ใบ หญ้าไปเรือ่ ย จะเติบโตขึน้ เป็น ‘ครู’ ทีม่ ี คุณปู การอันยิง่ ใหญ่ตอ่ วงการทันตแพทย์ ไทยตราบจนทุกวันนี้ ภาพจ�ำของใครหลายคน อาจเป็น ภาพของอาจารย์ตวั เล็กๆ ทีเ่ ข้มงวดน่า หวาดเกรง สายตาละเอียดคมกริบ น�้ำ เสียงเรียบนิ่ง หรือความรู้สึกเยียบเย็น บางอย่างเวลาอาจารย์เดินเข้ามาใกล้ๆ แต่มีเพียงภาพเดียวที่ทุกคนรับรู้ ตรงกัน คือ ภาพของครู..ผู้รักที่จะสอน รักที่จะให้ และรักลูกศิษย์ทุกคน หากเปรียบอาจารย์อมราเป็นเหมือน แม่พิมพ์ต้นแบบที่สร้างรอยพิมพ์คือ ทันตแพทย์อย่างไม่เคยผิดเพีย้ น หลาย รอยพิมพ์ทหี่ ล่อหลอมจาก ‘ครูตน้ แบบ’ ในวันนัน้ ได้ดำ� เนินรอยตามสิง่ ทีอ่ าจารย์ พร�ำ่ สอน จนกลายเป็น ‘คนต้นแบบ’ สืบ ต่อมา ‘ย้อนทวนหวนคิด’ ฉบับนี้ ได้รับ เกียรติจาก ‘คนต้นแบบ’ ผูม้ คี วามสามารถ เป็นทีย่ อมรับในหลายแง่มมุ 5 ท่าน คือ ศาสตราจารย์คลินกิ ทันตแพทย์หญิงสาย สวาท ทองสุพรรณ รองศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ดอกเตอร์ ชลธชา ห้านิรตั ศิ ยั ทันตแพทย์หญิงธาราธร สุนทรเกียรติ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ทันตแพทย์หญิง กัลยา ยันต์พเิ ศษ และ รองศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ดอกเตอร์ พิศลย์ เสนาวงษ์ มาร่วมถ่ายทอดความเป็นต้นแบบของ แต่ละท่าน ซึ่งล้วนมีอาจารย์อมราเป็น ครูต้นแบบ

ต้นแบบ ของผู้ใฝ่เรียนรู้อยู่เสมอ “อาจารย์อมราเป็น ‘ปราชญ์’ ผู้รอบรู้ ที่ แสวงหาความรู้เพิ่มเติมตลอดเวลา” ในวัยเด็กอาจารย์อมราจบการศึกษา ชัน้ ประถมศึกษาจากโรงเรียนนฤมิตรวิทยา เมื่อ พ.ศ. 2493 และชั้นมัธยมศึกษาจาก โรงเรียนศรีอยุธยา เมื่อ พ.ศ. 2501 หลังจากจบการศึกษาเตรียมวิทยาศาสตร์ การแพทย์ จากคณะวิทยาศาสตร์ ในปีพ.ศ.

2504 และทันตแพทยศาสตร์บัณฑิต จาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย แพทยศาสตร์ เมื่อพ.ศ. 2509 แล้ว ท่าน ยังแสวงหาความรูอ้ ย่างต่อเนือ่ ง โดยศึกษา ต่อหลักสูตรประกาศนียบัตรชั้นสูงทาง วิทยาศาสตร์การแพทย์คลินิก สาขาวิทยา เอ็นโดดอนต์ จากคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ พ.ศ. 2511 และ ศึกษาต่อด้านทันตกรรมหัตถการจนได้รับ Certificate สาขา Operative Dentistry และ ปริญญาโท สาขา Biomedical Sciences จาก University of Texas เมื่อ พ.ศ. 2517 รวมถึงได้รบั อนุมตั บิ ตั ร สาขา วิทยาเอ็นโด ดอนต์ จากทันตแพทยสภา เมือ่ พ.ศ. 2540 ท่านจึงเปรียบเสมือนเสาหลักทางวิชาการ ทั้งสองสาขาวิชา คือ ทันตกรรมหัตถการ และ วิทยาเอ็นโดอนต์ และเป็นต้นแบบ ด้านการศึกษาให้กับทันตแพทย์มากมาย รวมถึง อาจารย์ชลธชา และอาจารย์พศิ ลย์ ผู้มีความสามารถเป็นที่ยอมรับในด้าน วิชาการสาขาวิชาทันตกรรมหัตถการ 27

“อาจารย์ อมราเป็นทัง้ อาจารย์ ผูบ้ งั คับ บัญชา อาจารย์รุ่นพี่ เพื่อนร่วมงาน และ อาจารย์ผหู้ วังดี” อาจารย์ชลธชาเล่าถึงจุด เปลี่ยนส�ำคัญที่ท�ำให้สนใจงาน adhesive ทัง้ ๆทีเ่ รียนจบหลักสูตรหลังปริญญาสาขา วิทยาเอ็นโดดอนต์ว่า “ผมได้รับแรงบันดาลใจจากอาจารย์ อมรา ตอนทีท่ า่ นท�ำวิจยั เรือ่ ง enamel bond และได้ชวนให้ทำ� วิจยั เรือ่ ง dentin bonding ท�ำให้หันมาสนใจเรื่องของ restorative materials โดยเฉพาะ adhesive มากขึ้น” หากไม่ได้รับแรงบันดาลใจในวันนั้น คงไม่มี “เจ้าพ่อบอนดิ้ง” อย่างอาจารย์ ชลธชาในทุกวันนี้ เช่นเดียวกับอาจารย์พิศลย์ “ผม เป็นหนึ่งในหลายคนที่โชคดีที่มีต้นแบบ อันงดงาม ท่านเป็นผู้มีบทบาทส�ำคัญใน ทุกก้าวเดินทางสู่ความส�ำเร็จในชีวิตการ ศึกษาจนถึงจุดที่ยืนอยู่ในปัจจุบัน”

ต้นแบบการท�ำงานด้วยหลัก ธรรมาภิบาล “อาจารย์อมราคือต้นแบบของผูบ้ งั คับ บัญชาที่ท�ำงานด้วยความซื่อสัตย์ ไม่เอา เปรียบใคร ซึ่งสะท้อนมาจากทุกสิ่งที่ท่าน ท�ำ” ตัง้ แต่เริม่ ท�ำงานเป็นทันตแพทย์ฝกึ หัด ที่คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย แพทยศาสตร์ พ.ศ. 2509 2 ปีตอ่ มาได้เข้าท�ำงานเป็นอาจารย์โท ที่คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย และท�ำงานที่คณะทันต แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นที่ สุดท้าย ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2514 จนเกษียณอายุราชการ ช่วงทีท่ า่ นท�ำงานทีค่ ณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ท่านด�ำรงต�ำแหน่ง ส�ำคัญๆ หลายต�ำแหน่ง เช่น หัวหน้าภาค วิชาทันตกรรมหัตถการ ยาวนานทีส่ ดุ ถึง 18 ปี ในช่วงพ.ศ. 2518 – 2528 และช่วงพ.ศ.

2536 – 2544 รวมถึงเป็นผูช้ ว่ ยคณบดีฝา่ ย การศึกษา ตั้งแต่พ.ศ. 2529 – 2531 และ เป็นรองคณบดีฝ่ายการศึกษา ตั้งแต่พ.ศ.

2531 – 2534

นอกจากนี้ ท่านยังด�ำรงต�ำแหน่ง ประธานคณะอนุกรรมการฝึกอบรมและ สอบอนุมัติและวุฒิบัตร สาขาวิทยาเอ็น โดดอนต์ ตัง้ แต่พ.ศ. 2539 – 2549 อีกด้วย อาจารย์สายสวาทซึ่งท�ำงานใกล้ชิด กับอาจารย์อมรามา ตั้งแต่เริ่มรับราชการ เป็นเวลากว่า 30 ปี ย้อนความหลังให้ฟงั ว่า “เกือบร้อยเปอร์เซนต์ในการท�ำงานทัง้ หมด นี้มีอาจารย์อมราเป็นต้นแบบ” แม้บางครั้งจะรู้สึกว่าท่านดุ แต่ใน ความดุกลับไม่ท�ำให้รู้สึกห่างเหิน รู้สึก ว่าผูกติดมากกว่า เหมือนอาจารย์คอย ประคับประคองอยู่ตลอด ยิ่งนานวันยิ่ง ซึมซับวิถีการท�ำงาน มาใช้ในการท�ำงาน ร่วมกับผู้น้อยหรือลูกศิษย์จนถึงทุกวันนี้ อาจารย์ชลธชา ยังจ�ำความประทับใจ เมือ่ ครัง้ ยังเป็นอาจารย์เด็กสุดในภาควิชาฯ ได้ไม่เคยลืม “ตอนผมเตรียมสอบทุนรัฐบาลญี่ปุ่น (monbusho) เพือ่ ทีจ่ ะไปเรียนต่อปริญญา เอกนัน้ วันรุง่ ขึน้ จะสอบอยูแ่ ล้ว อ่านหนังสือก็ ไม่ทนั อยากหยุดงานก็ไม่กล้าขอใคร เพราะ ต้องคุมแล็บ สมัยนัน้ อาจารย์มนี อ้ ย ไม่คอ่ ย มีอาจารย์พเิ ศษ อาจารย์อมราคงจะสังเกต เห็นก็เลยมาบอกว่าจะอยูเ่ วรแทน ให้ผมไป เตรียมตัวให้พร้อมมากที่สุด” ประสบการณ์เล็กๆ เหล่านี้ เป็นเครือ่ ง สะท้อนให้เห็นถึงหัวใจที่ยิ่งใหญ่ ของท่าน ต้นแบบ ครูผม ู้ รี ะเบียบ ทีถ ่ า่ ย ทอดความเนีย ้ บ จากรุน ่ สูร ่ น ุ่ เป็นที่รู้กันว่า “งานทุกชิ้นที่ผ่านการ ตรวจของอาจารย์อมรา จะต้องได้ระดับ ดีเท่านั้น” เป็นมาตรฐานความเนี้ยบที่ ถ่ายทอดมาถึงอาจารย์รุ่นแล้วรุ่นเล่า อาจารย์กลั ยา ผูเ้ ป็นต้นแบบแห่งความ ลึก ชัด คม ในการสอนวิชาวิทยาเอ็น โดดอนต์ ย้อนวัยสมัยยังเป็นนักศึกษา ให้ฟังว่า “เพราะชือ่ ก ไก่ อาจารย์จะคุมกลุม่ แรก ก ไก่ เสมอ เลยเจออาจารย์ ทุกครัง้ ทีล่ งคลินกิ จนรูส้ ไตล์การ ตรวจงานของอาจารย์ คือ ต้อง รายงานข้อมูลผู้ป่วยต้องเป๊ะ 28 THAI DENTAL MAGAZINE

ก่อนเชิญอาจารย์มาตรวจ เครื่องมือใน ถาดต้องสะอาด เรียงตามล�ำดับการใช้ งานอย่างเป็นระเบียบ กระจกใสไม่เป็น คราบ ผ้าก๊อซที่ใช้แล้วห้ามเผลอลืมวาง ไว้ในถาด ที่ส�ำคัญคือ ต้องเช็คงานตัวเอง ก่อนว่าดี น่าจะผ่าน… แต่กม็ บี างทีทนี่ กึ ว่า ดีแล้ว แต่อาจารย์ก็ยังชี้จุดที่ยังไม่ดีเท่าไร ให้เห็นเสมอ

“ความเนีย้ บของอาจารย์ทำ� ให้เราเป็น คนท�ำงานได้ดี เหมือนทีอ่ าจารย์อมราเคย บอกอยูเ่ สมอว่า “แม้จบออกไปแล้ว ทุกครัง้ ที่ท�ำงานให้คิดอยู่เสมอว่างานนี้ต้องส่งให้ ผ่านอาจารย์” เมื่อครั้งที่อาจารย์ธาราธรเรียนต่อ สาขาวิชาวิทยาเอ็นโดดอนต์ที่คณะทันต แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้สมั ผัส

ความเนี้ยบของอาจารย์อมราในมุมที่ต่าง ออกไป “เวลาท�ำคนไข้ อาจารย์อมราชอบมา ยืนดู แล้วบอกบทเบาๆอยู่ข้างหู ตอนนั้น กลัวก็กลัวแต่ก็อุ่นใจดี” มากไปกว่าศาสตร์ในการรักษาที่ได้ รับ อาจารย์ธาราธรยังซึมซับศิลปะในการ ด�ำเนินชีวติ จากสิง่ ทีอ่ าจารย์อมราสอนด้วย การ ‘ท�ำ’ ให้เห็นอีกด้วย “ตอนเรียน พี่ถูกอบรมเยอะ แต่เป็น แบบเนียนๆ เช่น เรือ่ งความซือ่ สัตย์ในการ ท�ำงาน การตรงต่อเวลา การเป็นผู้หมั่น แสวงหาความรู้ ประมาณว่า อยู่บ้านมีแม่ คนหนึง่ พอมาเรียนทีค่ ณะเหมือนมีแม่เพิม่ อีกคน” ความเป็นครูผู้มีระเบียบ ยังสืบทอด มาถึงการท�ำงานกับผู้ร่วมงานด้วย อาจารย์สายสวาทเล่าให้ฟังว่า “จาก ที่เคยเป็นคนไม่มีระเบียบ กลายเป็นคนมี ระเบียบได้กเ็ พราะอาจารย์อมรา” (อ่านมา ถึงตรงนี้ ผู้อ่านหลายคนอาจประหลาดใจ ว่า ‘อาจารย์สายสวาทกูรแู ห่งวงการเอ็นโด ดอนติกส์นี่นะ ไม่มีระเบียบ’) “ตอนสมัยเริ่มท�ำงานใหม่ๆ ต้องจด รายงานการประชุม ได้ซึมซับระเบียบวิธี ในการเขียน การใช้ภาษา กลายเป็นทักษะ ส�ำคัญในงานเขียนบทความ จนอาจารย์ อมราออกปากชมว่า ใช้ภาษาได้สละสลวย จนน่าจะไปเรียนอักษรศาสตร์” อาจารย์ สายสวาทปิดท้ายด้วยความภาคภูมิใจ “อาจารย์อมราไม่ได้เป็นเพียงผู้ให้ ความรู้ในวิชาชีพ แต่เป็นแบบอย่างใน ความเป็นครูที่เป็นหนึ่งในใจเสมอ”

และมารอรับกลับบ้านทุกวันไม่เคยขาด ส่วนตัวท่านเองดูแลทัง้ สามี และบุตร สาวเพียงคนเดียวคือ คุณจิราลักษณ์ ชืน่ ศิริ หรือ “พีต่ า่ ย” ด้วยความรักและความห่วงใย ตลอดเวลา และยังเผือ่ แผ่มาถึงลูกศิษย์ ลูก น้อง ผู้ร่วมงานที่คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งเป็นเหมือนบ้านที่ สองของท่านอีกด้วย “อาจารย์อมราเป็นเหมือนแม่ แต่เป็น แม่แบบโบราณที่ถึงแม้จะรักลูกแต่อาจ ไม่ได้แสดงออกมากนัก แต่นับวันยิ่งรับรู้ ว่า แม้บุคลิกภายนอกจะดูดุแต่ลึกๆแล้ว ท่านเป็นคนใส่ใจผู้ร่วมงานเหมือนเป็น คนในครอบครัว” อาจารย์สายสวาทเล่า ถึงความประทับใจให้ฟังต่อว่า ช่วงหนึ่งที่ พ่อของอาจารย์สายสวาทไม่สบาย ท่านก็ จะคอยถามไถ่อาการด้วยความห่วงใยอยู่ เสมอ แต่ด้วยวัยของอาจารย์อมราที่ใกล้ เคียงกับพี่สาวคนโต จึงรู้สึกรักและผูกพัน เหมือนเป็นพี่สาว ที่มีแต่ความจริงใจต่อ กัน สามารถบอกเล่าปรับทุกข์ได้ทุกเรื่อง แม้อาจารย์อมราจะไม่มีลูกชาย แต่ ก็มีอาจารย์พิศลย์ ซึ่งเป็นอาจารย์ในภาค วิชาฯ ท�ำหน้าที่เป็นทั้งสารถีขับรถไปส่ง ถึงบ้าน เวลาที่สามีของท่านไม่สามารถ มารับได้ ไปจนถึงท�ำหน้าที่ลูกชายอีกคน คอยช่วยพี่ต่ายผู้เป็นลูกสาวดูแลอาจารย์ อย่างใกล้ชิด ช่วงที่ท่านพักรักษาตัว ร่วม กับลูกๆอีกหลายคน เช่น อาจารย์พงศ์ (ผศ.ดร.ทพ. พงศ์ พงศ์พฤกษา) อาจารย์บี (อ.ดร.ทพ. ศุภศันส์ ทิศทวีรัตน์) และ อาจารย์ออ (อ.ทญ. อรชร ทองบุราณ) เป็น ก�ำลังหนุนส�ำคัญ

แม่ของบ้าน ต้นแบบที่แสน อบอุ่น อีกมุมหนึง่ ทีน่ อ้ ยคนจะทราบคืออาจารย์ อมรา เป็น ‘แม่ของบ้าน’ทีแ่ วดล้อมไปด้วย ความอบอุ่น ท่านเริ่มต้นสร้างครอบครัวเล็กๆ ที่ เปี่ยมไปด้วยความรักที่ยิ่งใหญ่กับ พลเรือ ตรี ณรงค์ ม่วงมิ่งสุข เป็นคู่ชีวิตที่ดูแลกัน และกันมาตลอด ภาพที่เห็นจนเจนตา คือ สามีของท่านจะมาส่งที่ท�ำงานแต่เช้าตรู่

คุณแม่ ของขุ่นแม่ ต้นแบบ ของวิทยากรระดับแถวหน้า ด้วยลีลาบนเวทีบรรยายอันเหนือชั้น ของอาจารย์กัลยาและอาจารย์ธาราธร จนได้รับฉายาว่า ‘ขุ่นแม่ แห่งวงการเอ็น โดดอนติกส์’ แต่น้อยคนจะทราบว่ากว่าที่ ‘แม่’ จะ เป็นแม่ในทุกวันนี้ ต่างมีคณ ุ แม่ทชี่ อื่ ..อมรา เป็นต้นแบบส�ำคัญและเป็นผู้ชักน�ำเข้าสู่ วงการบรรยาย

29

ตั้งแต่อาจารย์กัลยาจบการศึกษา แล้วมาท�ำงานในภาควิชาฯ จนเรียนจบ กลับจากอเมริกา จะได้รับโจทย์ที่ท้าทาย ความสามารถจากอาจารย์อมรามาตลอด รวมถึงงานบรรยายบนเวทีวิชาการ “ต้องเตรียมเองคิดเองมาเสนอให้ อาจารย์อมราดูก่อน จนอาจารย์บอกว่า ดีก็เอาตามนี้เลย พอหลายๆครั้ง อาจารย์ ไม่ประกบแล้วปล่อยบินเดี่ยวเลย แต่ทุก ครั้งท่านก็ยังคอยให้ก�ำลังใจ เป็นเหมือน พี่เลี้ยง เหมือนแม่ที่คอยชี้แนะดูแล ซึ่งไม่ เคยลืมพระคุณของอาจารย์จนทุกวันนี้” อาจารย์กัลยาเล่าด้วยความซาบซึ้งใจ ส่วนอาจารย์ธาราธร เริ่มต้นบทบาท วิทยากร ด้วยความไม่อยากท�ำ “อาจารย์อมราเป็นเหมือนเจ๊ดันของ พี่เลย ตอนแรกที่ท่านชวนให้ไปบรรยาย นั้นก็ไม่อยากรับเพราะกลัวท�ำได้ไม่ดี แต่ อาจารย์อมราให้ข้อคิดว่าเราโชคดีขนาด ไหนที่มีผู้ใหญ่ให้โอกาสก็เลยตั้งใจท�ำให้ ดี โดยมีอาจารย์คอยให้ก�ำลังใจ วิจารณ์ และแนะน�ำ” มีครั้งหนึง่ ในงานประชุมวิชาการของ ชมรมเอ็นโดดอนติกส์แห่งประเทศไทย อาจารย์อมราขึน้ เวทีบรรยายคูก่ บั อาจารย์ ธาราธร ด้วยลีลาการบรรยายที่รับส่งกัน อย่างลงตัว จนทุกคนในงานนั้นต่างรู้สึก เหมือนกันว่า เป็นภาพที่น่ารักเหมือนแม่ กับลูก เพราะอาจารย์ธาราธรเองก็มีชื่อ เล่นว่า ต่าย เหมือนลูกสาวของท่านด้วย “ถ้าไม่ได้รับโอกาสนั้นตั้งแต่ปี 2541 คงไม่มีพี่บรรยายมาเกือบ 20 ปี” อาจารย์ ธาราธรยังได้กล่าวทิ้งท้ายว่า “ทุกครั้งที่

บรรยายจะนึกถึงอาจารย์อมราอยู่เสมอ และถ้าใครคิดว่าสิ่งที่บรรยายมีประโยชน์ มีคณ ุ ค่าเกิดความดีงามในการช่วยเหลือผู้ ป่วย ก็ขออุทศิ ผลบุญเหล่านีใ้ ห้กบั อาจารย์ อมรา” อมราวิชาการ ต้นแบบของผู้ มอบวิชาความรูอ ้ ย่างยัง ่ ยืน “ท่านเป็นครูที่พร้อมที่จะมอบวิชา ความรู้อยู่ตลอดเวลา และไม่เคยสิ้นสุด ตามอายุราชการ” อาจารย์พิศลย์กล่าว หลังเกษียณอายุราชการ เมื่อพ.ศ.

2544 อาจารย์อมรายังคงมาท�ำงานเป็น อาจารย์พิเศษอย่างต่อเนื่อง จนถึงเดือน ธันวาคม พ.ศ.2558 จึงหยุดมาท�ำงานด้วย ปัญหาสุขภาพ แต่ท่านก็ยังคอยถามถึง ความเป็นไปและฝากข้อคิดทีเ่ ป็นประโยชน์ มาให้เสมอๆ อาจารย์พิศลย์เล่าให้ฟังว่า ในวาระ ที่เกษียณอายุ ท่านเป็นผู้ริเริ่มปลูกเมล็ด พันธุแ์ ห่งการเรียนรูท้ มี่ คี ณ ุ ค่ายิง่ กับวงการ ทันตแพทย์ โดยอาจารย์ภาควิชาฯจัดประชุม วิชาการ ร่วมกับโครงการศึกษาต่อเนื่อง ของคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย มหิดล ในชือ่ ‘อมราวิชาการ’ ซึง่ อาจถือได้วา่ ครัง้ นัน้ เป็นจุดเริม่ ต้นของ ‘กองทุนอาจารย์ อมรา ม่วงมิ่งสุข’ และ ‘อมราวิชาการ’ ใน เวลาต่อมา “พี่ขอทุกปีนะ” คือพันธะสัญญาของ ท่านกับอาจารย์ในภาควิชาที่จะร่วมกัน ดูแลให้เมล็ดพันธุ์แห่งความรู้นี้ให้เติบโต งอกงาม งานอมราวิชาการจึงถูกจัดขึ้นอย่าง 30 THAI DENTAL MAGAZINE

น้อยปีละครัง้ ซึง่ ทุกครัง้ จะมีอาจารย์อมรา เป็นผู้ร่วมบรรยาย และก�ำกับการจัดงาน ด้วยตัวเอง ตัง้ แต่การเตรียมหัวข้อไปจนถึง บริเวณจัดงาน จนรูก้ นั ว่าถ้าห้องไม่เสร็จ ทุก อย่างไม่พร้อมอาจารย์จะไม่ยอมไปนอน นอกจากนี้งานอมราวิชาการยังมี การหมุนเวียนไปจัดตามต่างจังหวัดเพื่อ กระจายเมล็ดพันธุแ์ ห่งความรูอ้ อกไปเป็น วงกว้าง ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากบริษัท ต่างๆด้วยดีมาตลอด “จนปลายปี 2558 แม้ว่าอาจารย์จะ ไม่สบายแต่กย็ งั เดินทางไประยองกับพวก เรา ซึ่งเป็นงานสุดท้ายที่ท่านได้ไปพบกับ ลูกศิษย์ที่ต่างจังหวัด” ‘กองทุนอาจารย์อมรา ม่วงมิ่งสุข’ เป็นอีกหนึ่งผลงานที่สะท้อนการเป็นต้น แบบผู้พร้อมให้ความรู้อย่างยั่งยืนของ อาจารย์อมรา ด้วยเป้าหมายหลักเพื่อ ส่งเสริมความก้าวหน้าทางวิชาการในสาขา ทันตกรรมหัตถการ และสาขาวิชาวิทยา เอ็นโดดอนต์ โดยมีกจิ กรรมต่างๆ อาทิ การ ให้ทุนแก่นักศึกษาที่ขาดแคลนปีละ 1 ทุน การให้รางวัลนักศึกษาจากการประกวด อุดฟันและการประกวดเปิด access ส�ำหรับ นักศึกษาระดับปริญญาตรี ส่วนนักศึกษา หลังปริญญา รางวัลนักศึกษาดีเด่นสาขา ทันตกรรมหัตถการและสาขาวิทยาเอ็นโด ดอนต์ปีละ 1 รางวัล เป็นต้น ภาควิชาทันตกรรมหัตถการและวิทยา เอ็นโดดอนต์ก็ยังคงสืบสานสิ่งที่อาจารย์ ได้ริเริ่มไว้อย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน เพือ่ ให้เมล็ดพันธุแ์ ห่งความรูน้ ยี้ งั คงเติบโต งอกงามอย่างยั่งยืน ครู..ผู้เป็นต้นแบบในดวงใจ ตราบนิรันดร์ ในงานแสดงมุทิตาจิต เนื่องในวาระ ครบรอบ 20 ปี ชมรมเอ็นโดดอนติกส์แห่ง ประเทศไทย เมือ่ วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ.

2557 เป็นช่วงเวลาทีล่ กู ศิษย์ในงานทุกคน ต่างมีความสุขทีไ่ ด้มอบดอกไม้แสดงความ รักให้กับอาจารย์หลายท่านที่เคารพรัก ส�ำหรับผูเ้ ขียน ช่วงเวลาสัน้ ๆ ที่ อาจารย์

อมราดึงตัวไปกอดโดยไม่มีค�ำพูดใดๆ ในวันนั้น ยังคงประทับอยู่ในใจ อย่างไม่มีวันลืม ด้วยไม่นึกมาก่อนว่าจะได้รับการแสดงออกถึงความ รักที่ยิ่งใหญ่จากท่านขนาดนี้ แต่ใครเลยจะคาดคิดว่านั่นคือวันที่คนส่วนใหญ่มีโอกาสได้พบ อาจารย์อมราเป็นครั้งสุดท้าย อาจารย์อมราถึงแก่กรรมด้วยอาการอันสงบ เมื่อวันที่ 3 เดือน พฤษภาคม พ.ศ. 2559 เวลา 19.07 น. สิริอายุได้ 74 ปี 11 เดือน 7 วัน ควันสีเทาจางๆ ลอยคว้างจากยอดเมรุวดั มกุฎกษัตริยาราม ค่อยๆ จางหาย ภาพที่เห็นตรงหน้าดูลางเลือนเพราะถูกบดบังด้วยหยาดน�้ำที่ เอ่อคลอตาของทุกคนที่มาร่วมงานพระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์ คลินิกเกียรติคุณทันตแพทย์หญิง อมรา ม่วงมิ่งสุข ด้วยความอาลัย แต่สิ่งหนึ่งที่ยังไม่เคยจางหาย คือ ต้นแบบจากอาจารย์อมราที่ ยังคงฉายสะท้อนออกมาให้เห็นในมุมที่ต่างกันออกไป ไม่เพียงจาก ‘คนต้นแบบ’ ในบทความนี้ แต่ผู้ที่รักเคารพในตัวอาจารย์ทุกคนไม่ว่า บทบาทหน้าที่ใด ต่างรู้สึกเช่นเดียวกันว่า แม้อาจจะไม่สมบูรณ์พร้อม เทียบเท่ากับครูต้นแบบ แต่เราทุกคนต่างซึมซับส่วนหนึ่งของต้นแบบ ที่ดีนี้ไว้ เป็นต้นแบบที่ท�ำให้เราเป็นเรามาได้จนถึงทุกวันนี้ อาจารย์อมราจึงเป็นครูตน้ แบบทีม่ ไิ ด้เป็นเพียง “ผูส้ อนหนังสือ” แต่คือ “ผู้สอนคน” และเมื่อครูสอนคน ครูจึงเป็นครูต้นแบบ “ผู้ สร้างคน”

31

7 สิ่งที่ยิ่งรู้.. จะยิ่งรัก อาจารย์อมรา

ตอนอาจารย์ได้ทนุ ไปเรียนต่อทีป่ ระเทศสหรัฐอเมริกา ท่านเขียนจดหมายถึงสามีของท่านทุกวัน และไปขอร้อง ให้ทางสถานทูตส่งตัวท่านกลับบ้านอยู่หลายครั้ง โชคดีที่ ท่านทูตไม่ใจอ่อน ไม่เช่นนั้น เราคงไม่มีปราชญ์ในวงการ ทันตแพทย์เช่นทุกวันนี้

เริม่ แรกอาจารย์ไม่ได้รกั ในงานเอ็นโดฯ แต่ยงิ่ ท�ำกลับ ยิ่งชอบ จนมีวลีเด็ดที่ลูกศิษย์ทุกคนจ�ำได้ขึ้นใจว่า “ท�ำเอ็น โดฯ นี่ง่ายมาก แค่เอามือคล�ำๆ ก็เสร็จแล้ว”

ด้วยความรู้ความสามารถทั้งในสาขาวิชาทันตกรรม หัตถการ และวิทยา เอ็นโดดอนต์ ท�ำให้ทา่ นเป็นทันตแพทย์ คนเดียวที่เคยด�ำรงต�ำแหน่งประธานชมรมทั้งสองชมรม

ความสุขที่สุดในชีวิตของอาจารย์ไม่ใช่ต�ำแหน่งที่ สูงส่ง แต่คอื การทีไ่ ด้เห็นลูกศิษย์ทกุ คนประสบความส�ำเร็จ ได้ดี เหมือนทีท่ า่ นเคยพูดอย่างข�ำๆ แต่แฝงด้วยความภูมใิ จ ว่า “แม้จะไม่ได้เป็นคณบดี แต่กส็ อนให้ลกู ศิษย์เป็นคณบดี มาหลายคนแล้ว”

นอกจากเป็นทันตแพทย์ทที่ ำ� หน้าทีอ่ ย่างเข้มแข็งเต็ม ก�ำลังแล้ว เมือ่ ต้องเป็นผูป้ ว่ ยท่านก็มคี วามเข้มแข็งสมกับอีก ความหมายหนึ่งของค�ำว่า patient ที่แปลว่าอดทน ไม่แพ้ กัน ท่านต่อสู้กับโรคมะเร็งต่อมน�้ำเหลืองระยะสุดท้าย ด้วย รอยยิ้มและเสียงหัวเราะกับสิ่งเรียบง่าย เช่น เกม หนังสือ หรือแม้แต่งานวิทยานิพนธ์

แม้ทา่ นจะไม่สะดวกให้เยีย่ มในช่วงทีพ่ กั รักษาตัว แต่ รับรูใ้ นทุกความปรารถนาดีของลูกศิษย์ทกุ คนเสมอ และยัง คอยอัพเดตภาพดอกไม้สวยๆ ผ่านเฟซบุคสร้างความสดชืน่ คืนกลับให้แก่ผพู้ บเห็น เป็นดอกไม้ทที่ า่ นปลูกและดูแลเอง ด้วยมือเดียวกันกับที่ท่านใช้ปลูกปันความรู้ สร้างคน สร้าง สิ่งดีงามให้แก่วงการทันตแพทย์มากว่า 50 ปี

อาจารย์อมราชอบร้องเพลง และเพลงทีท่ า่ นชอบมาก ที่สุดเพลงหนึ่ง คือเพลง ‘ลุ่มเจ้าพระยา’ ซึ่งอาจารย์ชลธชา ให้เหตุผลว่าคงเป็นเพราะเนื้อเพลงท่อนที่ว่า “……น�้ำไหล ไป มักไม่ไหลทวน ชีวิตเราไม่มีหวนไม่กลับทวนเหมือน กัน เราเกิดมาผูกใจรักกันดีกว่าเพราะว่าชีวาแสนสั้น เรา อย่าได้กระเทือนหัวใจต่อกัน ทิ้งชีวิตอันสุขใจ อย่าแตกกัน เลย รักไว้ชมเชยชิดมั่น จงผูกพันรักกันด้วยใจ…” ซึ่ง สอดคล้องกับแนวทางการด�ำเนินชีวติ ของท่าน เป็นต้นน�ำ้ ที่ มอบความรักความปรารถนาดีตอ่ ทุกคน และจะยังคงอยูใ่ น ความทรงจ�ำตลอดไป

dent Adirek

เรื่อง/ภาพ รุ่งกิจ หลีหเจริญกุล

2 ND PASUNDAN DOG SHOW DentAdirek ฉบับนี้ได้รับเกียรติอย่างสูงจาก ศาสตราจารย์คลินิกเกียรติคุณ ทันตแพทย์พาสน์ศิริ นิสาลักษณ์ อดีตคณบดี คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย มหิดล เป็นที่ทราบกันดีในวงการทันตแพทย์ของเรานั้นว่า อาจารย์ท่านมีบุคคลิกภาพ ดีเยี่ยม แต่งตัวเนี้ยบที่สุดไม่เป็นรองใคร และที่ส�ำคัญท่าน เก่งและมีความสามารถ ทั้งในงานวิชาการ และงานบริหารเป็นยอด เป็นที่ยอมรับในระดับประเทศ ไม่ว่าจะเป็น กรรมการ และที่ปรึกษามามายในวงการทันตแพทย์ และมหาวิทยาลัย แต่น้อยคนนัก ที่จะรู้ว่าอาจารย์ยังมีชื่อเสียงในวงการสุนัขระดับประเทศอีกด้วย

32 THAI DENTAL MAGAZINE

อนจะเกิดการสัมภาษณ์ ทางทีมของเราได้รบั ทราบ ว่าอาจารย์มีกิจธุระที่ต่างประเทศ จึงได้ท�ำการนัด หมายล่วงหน้า เพียงไม่กวี่ นั หลังจากอาจารย์กลับ มา อาจารย์ก็ได้อนุญาตให้เราได้สัมภาษณ์อย่าง ทันท่วงที เป็นที่ประทับใจกับทีมเราอย่างยิ่ง

“สวัสดีครับ เพิ่งทราบว่าอาจารย์เพิ่งเดินทางกลับ

เมืองไทยมาเมื่อไม่กี่วันนี้เอง ขอขอบพระคุณอาจารย์ มากนะครับ ที่ได้กรุณาสละเวลาให้กับทาง TDM”

อาจารย์ตอบรับด้วยเสียงนิ่มนวลและแสดงความเต็มใจ เป็นอย่างยิ่งที่จะแชร์ ชีวิตและงานอดิเรกนอกเหนือจากงาน ทันตแพทย์ให้พวกเรา อาจารย์บอกว่าเพิ่งกลับจาก มหานคร เซีย่ งไฮ้ เพราะได้ไปร่วมงานประกวดสุนขั นานาชาติ ในส่วน Asia Pacific Section ซึง่ ปีนยี้ งิ่ ใหญ่มาก มีสนุ ขั เข้าร่วมประกวดถึงสอง พันตัว และตัวแทนจากไทยได้ทำ� ผลงานดีเยีย่ มเพราะได้รบั รางวัล ชนะเลิศถึงสองสายพันธุ์คือ ชิสุ (Shih -Tzu) และพันธุ์ พอเมอเร เนียน (Pomeranian) อาจารย์บอกว่าคนทีจ่ ะสามารถเป็นกรรมการ การตัดสินการ

33

ประกวดสุนัขได้นั้นจะต้องมี license ก่อน ซึ่งการได้มา นั้นต้องผ่านการสอบที่เข้ม ข้นทั้งภาคทฤษฏีและปฏิบัติ ส�ำหรับอาจารย์นสี้ ามารถเป็น กรรมการตัดสินสุนขั ได้ในทุก สายพันธ์ุเลย (all breeds) ที่ ส�ำคัญในประเทศไทยนีม้ เี พียง 7-8 คนเท่านั้น!! (ว้าว!!!) อาจารย์ เ ล่ า ให้ ฟ ั ง ว่ า อาจารย์ชนื่ ชอบสุนขั มาตัง้ แต่ เด็กๆ โดยเริม่ เลีย้ งสุนขั ตัง้ แต่ อายุ 5-6 ขวบ เป็นพันธ์ุ Spitz สุนขั ทีอ่ าจารย์ผกู พันทีส่ ดุ ชือ่ “ตั้งโอ๋” เป็นสุนัขพันธ์ุปักกิ่ง เพราะเป็นตัวแรกๆ ที่ผสม พัฒนาสายพันธ์ุเองมากับ มือ และสามารถให้รอยยิ้ม

อาจารย์ทุกครั้งเมื่อระลึกถึง จากความชอบก็กลายมาเป็นความสนใจในตัวสุนขั สายพันธุ์ ต่างๆ อย่างจริงจัง ว่างก็หาเวลาแวะไปดูงานประกวดอยูบ่ อ่ ยครัง้ แต่หากย้อนไปเมือ่ 30-40 ปีกอ่ น ยังไม่มชี มรม หรือสมาคมรักสุนขั ในไทยอย่างจริงจัง การจัดงานประกวดสุนัขต่างๆ ที่จัดขึ้นก็เป็น แบบไม่มีมาตรฐาน กรรมการที่ตัดสินการประกวดก็เป็นเพียงคน มีชื่อเสียง หรือดารา แต่ไม่มีความรู้ที่แท้จริง พอได้ไปเปรียบกับที่ อเมริกา ซึ่งในช่วงเวลาที่อาจารย์เรียนอยู่ก็ได้แวะไปเยี่ยมชมอยู่ หลายครั้ง จึงมีความตั้งใจที่จะตั้งมาตรฐานของไทยขึ้นมาใหม่ ประกอบกับมีคนมาชักชวนให้เป็นสมาชิกของ “สมาคมพัฒนา พันธุ์สุนัขแห่งประเทศไทย” จึงได้มาเข้าร่วม จากนั้นก็ได้รับการ แต่งตั้งให้เป็นนายกสมาคมในเวลาต่อมา โดยอาจารย์มีความ ตั้งใจที่จะมีส่วนร่วมในการพัฒนาอยู่สองส่วนคือ 1) การพัฒนา สายพันธุส์ นุ ขั ต่างให้ดยี งิ่ ขึน้ และ 2) การพัฒนาในเรือ่ งมาตรฐาน ของการประกวดสุนขั ในประเทศไทย (โอ้โห มืออาชีพจริงๆ นะครับ นอกจากมาตรฐานวิชาชีพทีท่ ำ� ในงานแล้ว งานอดิเรกอาจารย์ยงั มีความมุ่งมั่นในการพัฒนา นับเป็นเรื่องเปิดโลกทัศน์ให้ TDM มากครับ)

“ที่อาจารย์ว่ามีการสอบประกวดกรรมการนี้ เขา

สอบอะไรกันครับ?”

“เวทีใหญ่ในการประกวดสุนข ั ของไทยมีทไี่ หน และมี

สุนัขเข้าประกวดประมาณกี่ตัว แบ่งเป็นกี่สายพันธ์ุครับ

อาจารย์เล่าให้ฟังว่าข้อสอบจะครอบคลุมองค์ความรู้ใน อาจารย์ช่วยยกตัวอย่างเกณฑ์ในการประกวดสุนัขใน สามส่วนหลักๆ คือ 1) Basic Science ที่กรรมการควรจะรู้ ไม่ว่า ภาพรวม” จะเป็น anatomy และ physiology ของสุนัขแต่ละสายพันธ์ุ 2) เวทีใหญ่ๆในเมืองไทยตอนนี้ที่มีก็จัดประมาณปีละครั้ง Breed Standard ทีเ่ ป็นมาตรฐานในแต่ละสายพันธ์ุ 3) Rule และ ประมาณเดือนกรกฎาคม โดยมากจะจัดที่ Impact เมืองทอง โดย Regulation ของการประกวด ตลอดจนคุณธรรมและจริยธรรม จะแบ่งการประกวดออกเป็น 10 group ซึ่งเป็นหลักการจัดกลุ่ม ตามที่นานาชาติ​ิได้ก�ำหนดไว้ครับ

“อาจารย์ชอบสุนัขพันธุ์ไหนเป็นพิเศษครับ?”

อาจารย์ยมิ้ ตอบกลับมาว่า ชอบปักกิง่ (Pekingese) และ พอ เมอเรเนียน (Pomeranian) เป็นพิเศษ ชอบมากจนอยากพัฒนา สองสายพันธุ์ให้ดียิ่งขึ้น และในอดีตอาจารย์กับเพื่อนๆเคยตั้ง คอกสุนัขสองสายพันธุ์นี้ร่วมกันโดยใช้ชื่อว่า PAK Kennel ใน ช่วงแรกต้องมากการน�ำพ่อและแม่พันธุ์มาจากต่างประเทศ คัด หาลักษณะที่ดีที่สุดเพื่อมาพัฒนา เคยมีมากที่สุดที่เลี้ยงอยู่ 20 ตัวด้วยกัน ต้องกันห้องเป็นคล้ายๆคอนโดสุนัข แต่ในภายหลัง อาจารย์ไม่ได้ทำ� คอกสุนขั ต่อแลัวเนือ่ งจากไม่มเี วลามากพอเพราะ ภาระงานในคณะฯ เพิ่มมากขึ้นเป็นล�ำดับ

“ในตอนนี้สุนัขพันธุ์ไทยแท้ๆ อย่าง พันธุ์หลังอาน

และบางแก้ว ก็ก�ำลังเป็นที่นิยมอย่างมากในบรรดาผู้รัก สุนัขจากทั่วโลก เช่นกัน มีฟาร์มไทยมากมายที่พัฒนา สายพันธุ์และส่งขายออกนอก”

อาจารย์กล่าวว่าเป็นทีน่ า่ ดีใจทีท่ งั้ สองสายพันธ์นุ ไี้ ด้รบั การ ขึ้นทะเบียนให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติแล้ว ดังนั้นเรา สามารถทีจ่ ะน�ำส่งออกเข้าประกวดในระดับนานาชาติสสู่ ายตาชาว โลกได้ และแน่นอนว่าถ้าเราพัฒนาสายพันธ์ุให้มีความสวยงาม โดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์แล้ว ความนิยมก็จะเกิดขึ้นมากมาย อย่าง แน่นอนในอนาคตครับ “แล้ ว เราจะทราบได้ อ ย่ า งไรว่ า สุ นั ข เป็ น พั น ธ์ุ ต้องขอขอบพระคุณอาจารย์มากทีแ่ บ่งปันความรูแ้ ละความ แท้ล่ะครับ” ช�ำนาญยิง่ อีกด้านของอาจารย์นะครับ พีน่ อ้ งทีร่ กั สุนขั หลายท่าน อาจารย์บอกว่าต้องศึกษาจากเรือ่ ง breed standard และดู คนจะได้ปลื้มอาจารย์ในอีกบทบาทครับ ขอบพระคุณมากครับ มาตรฐานของสายพันธ์นุ นั้ โดยอาจเรียนรูไ้ ด้จากการอ่านหนังสือ หรือหาเวลามางานประกวดสุนขั บ้าง และมือ่ ได้สนุ ขั ทีค่ ดิ ว่าดีแล้ว ทิง้ ท้ายอาจารย์ได้กล่าวไว้วา่ การเลีย้ งสุนขั นีเ่ ป็นเหมือน แล้วเกิดอยากจะส่งเข้าประกวด ก็ตอ้ งมีการฝึกฝนสุนขั ตัวนัน้ ตัง้ แต่ มีเพือ่ นแก้เหงาทีด่ ที สี่ ดุ เพราะเค้าไม่เคยโกรธเรา ไม่เคยงอน ยังเล็ก ฝึกให้มาการเข้าสายจูง ฝึกเดินตามจังหวะคนจูง (handler) เรา มีแต่ให้ก�ำลังใจในวันที่เหนื่อยที่บางครั้งแม้แต่เพื่อนที่ ฝึกการ pose ท่ายืนและนั่ง และที่ส�ำคัญคือฝึกให้รู้จักเข้าสังคม เป็นคนก็ไม่อาจช่วยได้ แต่ทสี่ ำ� คัญคือก่อนทีจ่ ะเลีย้ งเค้า เรา ไม่ตื่นฝูงคน ต้องมั่นใจว่าเรามีเวลาให้กับเค้าเพียงพอ 34 THAI DENTAL MAGAZINE

Dent Dining

เรื่อง ฤทัย ภาพ เรย์ / บอย

Something Sweet เฉาก๊วยสีด�ำขลับ เนื้อแน่นเคี้ยวนุ่มหนึบหนับ ของอร่อย จริงใช่ว่าจะหารับประทานกันได้ง่ายๆ ยิ่งเป็นเฉาก๊วยนมสด รสชาติกลมกล่อม ที่เกิดจากการผสมผสานระหว่างไซรัป สูตรพิเศษกับการเลือกใช้นมวัวสดๆ จากโครงการชั่งหัวมัน โครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริในพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช นอกจากรสชาติ ความหอมหวานมันอร่อยที่ลงตัวแล้วนั้น เชื่อแน่ว่าความสุข ในใจย่อมเกิดขึ้นทุกครั้งที่ได้รับประทาน...

36 THAI DENTAL MAGAZINE

นิยมเย็น” ร้านขายของหวาน และเครื่องดื่มเย็นๆ แสน หอมหวานย่านรามอินทรา ซอย 14 ทีค่ นนิยม เย็นต้องไปลองลิ้มให้ได้สักครั้ง เกิดขึ้นจาก การสร้างสรรค์ของอดีตพนักงานบริษทั เอกชน คุณอ้อ-ณฐกันต์ พลอยศรี ทีค่ ดิ อยากท�ำธุรกิจ ส่วนตัวที่เริ่มต้นจากความรัก คุณอ้อเคยท�ำงานที่นิตยสาร อาร์ตโฟร์ ดี (art4d) ท�ำอยู่นาน 9 ปี จึงได้ผันตัวออกมา ท�ำธุรกิจที่ตนเองรัก ซึ่งเธอมีความตั้งใจว่าจะ ขายของ แต่ยังไม่รู้ว่าจะขายอะไร คุณอ้อเล่า ว่าโดยส่วนตัวเป็นคนชอบกิน เคยกินไอศกรีม อยู่เจ้าหนึ่งอร่อย ไม่เคยเห็นที่อื่นขาย แล้วได้ ไปเจอเฉาก๊วย อร่อยมาก เลยตัดสินใจรับมา ขายดู โดยสร้างแบรนด์ของตัวเองขึ้นชื่อ 37

38 THAI DENTAL MAGAZINE

“นิยมเย็น” แล้วออกมาขายที่ตลาดน�้ำคลอง ลัดมะยม ขายข้างทาง ขายลูกค้าทั่วไป ขาย นักท่องเที่ยว พร้อมกับรับออเดอร์จากงาน เลี้ยง งานบุญ งานปาร์ตี้ งานอีเว้นต์ต่างๆ ส่วนหน้าร้านจริงๆ คิดว่าถ้ามีก็ดี จะได้เพิ่ม ช่องทางในการขายอีกทางหนึง่ จึงได้เปิดเป็น ร้าน และตั้งชื่อว่า “นิยมเย็น” ในพื้นที่ย่าน ถนนรามอินทรา และด้วยความชอบในงาน ศิลปะ และคิดว่าถ้าท�ำร้านไม่จำ� เป็นต้องใหญ่ โต จึงเลือกใช้ตู้คอนเทนเนอร์ที่ติดตั้งสะดวก มีความทันสมัย และที่เลือกใช้สีขาว เพราะ ขายของหวานสีขาวน่าจะตอบโจทย์ได้มาก ที่สุด

กับไอศกรีม ซึ่งนอกจากความอร่อยหอมมันของกะทิสดใหม่ ยังได้คุณประโยชน์ และวิตามิน ดีๆ จากผลไม้นานาชนิดๆ อาทิ สตรอว์เบอร์รี แอปเปิ้ล องุ่น รวมถึงที่นี่ยังมีเมนูเครื่องดื่มบรรจุ ขวดพร้อมดื่ม พุดดิ้งนมสด สไตล์ญี่ปุ่น หลากรสให้คุณได้ลองลิ้ม อย่าง นมกล้วย วุ้นมะพร้าว ชาไทย และชาเขียว ที่พร้อมเติมความสดชื่นได้ในทุกช่วงเวลา นอกจากนี้ นิยมเย็น ยังมีเมนู ใหม่ล่าสุด ที่หารับประทานยากไม่ต่างกับเมนูเฉาก๊วยแสนอร่อย นั่นคือ น�้ำตาลสด จากดอก มะพร้าวแท้ธรรมชาติ 100% ที่ทั้งหอม ทั้งหวาน สะอาด สดใหม่ ไม่เจือสี ไม่แต่งกลิ่นและไม่ ใช้วัตถุกันเสีย จิบดื่มแล้วชื่นใจ รู้สึกถึงความละมุนละไมของรสชาติที่ธรรมชาติได้สร้างมา “นิยมเย็น” ร้านของหวานส�ำหรับคนชอบรับประทานของเย็นใจ ทานแล้วใจเย็น ทานแล้วสดใส อารมณ์ดี...

ที่นิยมเย็น เมนูเด่น แนะน�ำส�ำหรับคน ชอบของหวานแบบไทยๆ ต้องยกให้กับเมนู “เฉาก๊วยนมสด” ทีม่ ใี ห้เลือกถึงสามแบบด้วย กันคือ เฉาก๊วยนมชั่งหัวมัน รสชาติหวานมัน กลมกล่อมหอมนมวัวแท้ๆ เพราะทางร้านเลือก ใช้นมโคเต็มมันเนย สเตอริไลส์ (Sterilized whole milk) ทีผ่ ลิตโดยโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา โรงงานแปรรูปนม โครงการชั่ง หัวมัน โครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดช และเฉาก๊วยนมคาร์เนชั่น ส�ำหรับ คนชอบความเข้มข้น รวมถึงเฉาก๊วยโบราณ ทีม่ รี สชาติหอมหวานกลมกล่อมจากไซรัปสูตร พิเศษเฉพาะของทางร้าน นอกจากเมนูเฉาก๊วยเคีย้ วนุม่ หนึบหนับ แบบปลอดสาร ที่นี่ยังมีเมนูน่ารับประทาน มาก อย่าง ไอศกรีมกะทิผลไม้สด ที่ใช้ผลไม้ สดๆ ตามฤดูกาลหั่นเป็นชิ้นแล้วน�ำไปใส่รวม

Facebook : นิยมเย็น โทร. 081 913 8582 รับออกร้านไอศกรีม และบริการส่งทั่วกรุงเทพฯ

39

สมดุล คุณค่า ชีวิต

เรื่อง ทพ.สมดุลย์ หมั่นเพียรการ https://dhamrongdul.wordpress.com

สายฝน.. ยังคงโปรยปราย ในเดือนตุลาคม อย่างไม่มีทีท่าว่าจะสิ้นฤดู เป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่ฝนอีกกว่าเจ็ดสิบล้านสายยังคงหลั่งนอง จากหยาดน�้ำตานับจากการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ในแผ่นดินของเรา •••

40 THAI DENTAL MAGAZINE

ชะตาชีวิต ก็ไม่ต่างกับฤดูฝน ไม่มีใครรู้ล่วงหน้าว่า ฝนจะตกเมื่อไร ตกหนักสักแค่ไหน อีกนานเท่าไร กว่าฝนจะหยุดตกบางวันอาจเป็นเพียงละอองฝน ปรอยๆ เย็นชืน่ ใจ บางครัง้ ฝนก็ตกพร�ำๆ แต่บางครากลับซัดสาด พร้อมกับสายลมพัดแรง ก้อนเมฆสีเทาหม่นในวันฝนพร�ำอาจท�ำให้บางช่วงของชีวติ ยิ่งหม่นเศร้า แต่บางฤดูกาลแห่งชีวิตกลับต้องการฝน ความฉ�่ำ เย็นของสายฝน น�ำความชุม่ ชืน้ สูผ่ นื ดินทีแ่ ห้งผาก หล่อเลีย้ งกล้า ไม้ให้งอกงาม กล้าข้าวในนาออกรวงสีทองอร่าม ก่อก�ำเนิดสรรพ ชีวิตขึ้นมากมาย … ไม่วา่ ฝนจะตกมากหรือน้อยสักเพียงไร พ่อสอนให้เรารับมือ กับฝนด้วยวิธีการอันแยบคาย ยามที่ฝนกระหน�่ำจนน�้ำระบายไม่ทัน พ่อสร้างเขื่อนเตรียม พืน้ ทีแ่ ก้มลิงไว้รองรับน�ำ ้ แต่ยามใดทีพ่ นื้ ดินร้อนแล้งจนเมล็ดพันธุ์ ขาดแรงจะเติบโต พ่อท�ำฝนหลวงสาดลงเป็นสายพรายพลิว้ ตาม ทิวทุ่งให้พืชพรรณผลิใบงอกงาม ภาพทีพ่ อ่ ท�ำงานกลางสายฝนเดินลุยน�ำ้ ทีท่ ว่ มขังด้วยปณิธาน อันหาญมุ่ง เตือนใจให้ฉันอดทนไม่ย่อท้อกับความยากล�ำบาก ยามที่ชีวิตต้องฝ่าเผชิญพายุฝนกลางมหาสมุทรอันเวิ้งว้างจน แทบมองไม่เห็นฝั่ง ความเพียรของพระมหาชนกในหนังสือของ พ่อ เป็นค�ำสอนที่ยิ่งใหญ่ให้มุ่งมั่นท�ำความฝันอันสูงสุดให้เป็น จริง แต่ละก้าว ทีย่ ำ�่ เดินตามรอยเท้าพ่อ ท�ำให้เรายิม้ สูแ้ ละรับมือ กับฝนได้ดขี นึ้ กว่าเดิม รูว้ า่ จะท�ำยังไงให้เปียกฝนน้อยทีส่ ดุ อดทน กับฝน และรอคอยเวลาฝนหยุดได้อย่างมีสติ จากทีเ่ คยรอให้พอ่ กางร่มให้ จนถึงวันทีไ่ ม่เพียงแค่สามารถ กางร่มกันฝนให้ตวั เองแต่ยงั เติบกล้ามีแรงก�ำลังเพียงพอทีจ่ ะกาง ร่มแบ่งปันให้ผู้อื่นที่ยืนเปียกปอนด้วยจิตอาสา แดดทอรุ้งงามอร่ามตาบนท้องฟ้าหลังฝน เป็นเหมือนสาย ทางที่เชื่อมท้องฟ้ากับผืนดิน ราวกับจะบอกเราว่าตลอด 70 ปีที่ ผ่านมาคงเป็นช่วงเวลาที่ฟ้าโน้มมาใกล้แผ่นดินที่สุด จนถึงวันสุดท้ายทีร่ งุ้ งามเส้นนัน้ เชือ่ มแผ่นดินกลับสูฟ่ ากฟ้า .......... วันที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๖๐ ฉันเห็นผู้คนสวมชุดสีด�ำนั่งอยู่เป็นทางยาวตามแนวถนน จากพระบรมมหาราชวังจนถึงทุ่งพระเมรุ แม้จะอยู่ท่ามกลาง ผู้คนมากมาย แต่ในหัวใจของทุกคนกลับเปลี่ยวร้าง

เสียงปืนใหญ่ยิงสลุตแต่ละนัด เสียงฝีเท้ากระทบพื้นตาม จังหวะเพลงมาร์ชราชวัลลภกระแทกดังจนใจไหวสะท้านแต่ละ ครั้งที่ได้ยินเสียงเพลงสรรเสริญพระบารมีดังแว่วมาจากริ้ว ขบวนไกลๆ ช่างบีบหัวใจจนกลั้นน�้ำตาไว้ไม่อยู่ จากที่เคยปีติ ชืน่ ฉ�ำ่ ..เย็นศิระเพราะพระบริบาลทุกครัง้ ทีไ่ ด้ยนิ เพราะเป็นเสียง ทีบ่ อกให้รวู้ า่ พ่ออยูใ่ กล้เราขนาดไหน แต่วนั นีเ้ พลงเดียวกันกลับ เป็นเสียงที่พาพ่อให้เคลื่อนไกลออกไปอย่างไม่หวนกลับ เมฆสีเทาทะมึนก้อนใหญ่เคลือ่ นคลุมแผ่นฟ้าก่อนเวลายาม เย็น ฝนกระหน�ำ่ สาดรดใบหน้าจนแยกไม่ออกว่าทีช่ มุ่ เปียกอยูน่ นั้ มาจากหยดฝนหรือหยาดน�้ำตา แต่ไม่ว่าแดดจะแรง หรือฝนจะ ตกหนักสักเพียงใด ลูกของพ่อทุกคนก็ไม่ยอมถอยกลับ หมอบลง แนบพื้นกราบพ่อด้วยดวงใจกับความรักอย่างหาที่สุดมิได้ ควันจางๆ สายสุดท้ายลอยคว้างจากยอดพระเมรุมาศเลือน ลับไปกับแสงเดือนยามค�่ำ .......... คืนที่ฝนตกหนัก เสียงฟ้าร้องค�ำรามลั่น แข่งกับเสียงลม กระโชกแรงจนไฟฟ้าดับมืดมิดทั้งหมู่บ้าน พ่อสอนฉันว่า ถ้าเรารีบลุกขึ้นไปหยิบเทียนไขในทันที อาจ พลาดเดินชนอะไรเข้าจนเจ็บตัวได้ แต่ถา้ เราหยุดนิง่ ๆ สักพัก เรา จะพบว่า เมื่อ ‘มืดที่สุดแล้วจะไม่มืด’ ยังมีแสงเล็กๆ คอยส่อง น�ำทางเสมอ เทียนที่จุดในเวลาที่มืดที่สุด กลับส่องสว่างกว่าหลอดไฟ หลายร้อยแรงเทียน บางช่วงที่ชะตาชีวิตมืดมิดที่สุด เราอาจต้องการเวลาหยุด นิ่งๆ ตั้งสติแล้วหาเทียนเล่มนั้นให้เจอ .......... ลมหนาวช่วงใกล้รงุ่ ในเดือนพฤศจิกายน เป็นสัญญาณของ การเริม่ ต้นฤดูใหม่ เพราะไม่วา่ ฝนจะตกหนักเพียงใด ทีส่ ดุ แล้วก็ จะหยุดตก แล้วชีวิตก็ต้องด�ำเนินต่อไป นับแต่นี้ไป เมื่อดวงอาทิตย์อับแสงท้องฟ้าไร้จันทร์ ฉันรับ รู้เสมอว่ายังมีแสงหนึ่งจากเวิ้งฟ้าไกลๆ ที่ยังคอยส่องน�ำทางอยู่ เสมอ เป็น ‘แสงเทียน’ ที่ยังคงเรืองรองอยู่ในดวงใจนิรันดร์ (ร้อยแก้วนีร้ อ้ ยเรียงจากเพลงพระราชนิพนธ์ ในหลวงรัชกาลที่ ๙ เพือ่ น้อมร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคณ ุ เป็นล้นพ้นอันหาทีส่ ดุ มิได้)

41

dent away

เรื่องและภาพ....ทญ. ปองกานต์ สุนทรฉาย

Iceland ;

Nice and Easy อโรร่า (Aurora) ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ ที่มีแสงสีสดใสเรืองรองบนท้องฟ้าในยาม ค�่ำคืน ส่วนใหญ่มักพบสีเขียว ชมพู บริเวณ ขั้วโลก โดยถ้าเกิดที่ขั้วโลกเหนือ จะเรียกว่า แสงเหนือ (Aurora Borealis) และเมือ่ เกิดทีข่ วั้ โลกใต้ จะเรียกว่า แสง ใต้ (Aurora Australis) อันเป็นผลมาจากอนุภาคอิเล็กตรอน จ�ำนวนมากมายจากดวงอาทิตย์เดินทางมาชนกับกลุม่ แก๊ส ในชัน้ บรรยากาศโลกบริเวณสนามแม่เหล็กขัว้ โลก จนปลด ปล่อยพลังงานออกมาในรูปแบบแสงสีตา่ งๆ ให้เราเห็น และ ตัง้ แต่ฤดูหนาวปี 2013 เป็นต้นมา เรียกได้วา่ เป็นช่วงพีคของ ปรากฏการณ์แสงเหนือที่เห็นได้บ่อยและชัดเจน

Reynisdrangar

ในช่วง 2-3 ปีทผี่ า่ นมา มีคนพูดถึง “แสงเหนือ” อยูบ่ อ่ ยๆ ภาพ แสงสีสดใสเต็มท้องฟ้าจากสือ่ ต่างๆ คอยกระตุน้ ต่อมนักเดินทางในตัว ให้อยากไปเห็นด้วยตาตนเองสักครัง้ ดังนัน้ หลังจากจบทริปอังกฤษเมือ่ ปลายปี 2015 พวกเราสีห่ มอฟันสาวสวยจึงนัดแนะกันทันทีวา่ ปลาย เดือนกุมภาพันธ์ ปี 2016 เราจะไปล่าแสงเหนือที่ไอซ์แลนด์กัน เริ่ม ต้นด้วยการจองตั๋วเครื่องบินจากกรุงเทพฯมุ่งสู่เมืองออสโล ประเทศ นอร์เวย์ โดยสายการบินไทย และต่อด้วยสายการบิน Icelandair มุ่ง ตรงสูเ่ มืองหลวงของประเทศไอซ์แลนด์ Reykjavík โดยขอวีซา่ เชงเก้น ผ่านประเทศเดนมาร์ก หลังจากใช้เวลาบนท้องฟ้ารวม 13 ชัว่ โมง เรา ก็มายืนปากสัน่ อยูบ่ นดินแดนทีเ่ ต็มไปด้วยธารน�ำ้ แข็งในฤดูหนาวและ ภูเขาไฟที่ยังไม่ดับสนิท ดินแดนที่มีประชากรเฉลี่ยเพียง 3 คนต่อตา รางกิโลเมตร ผูค้ นสือ่ สารด้วยภาษาหลักทีเ่ รียกว่า Icelandic แต่สว่ น

42 THAI DENTAL MAGAZINE

Skogafoss

Gullfoss

ใหญ่สามารถสือ่ สารภาษาอังกฤษได้ดี เราแลกเงินยูโรมาเพือ่ มา แลกเป็นเงินสกุล Icelandic Króna(ISK) ที่สนามบิน จริงๆแล้วที่ นีส้ ามารถใช้บตั รเครดิตในการช�ำระเงินได้แทบทุกอย่างโดยไม่มี ขัน้ ต�ำ่ เพียงแต่ตอ้ งใส่ pincode ในการช�ำระเงินแต่ละครัง้ เท่านัน้ ดังนั้นจึงไม่จ�ำเป็นต้องแลกเงินสดมามากนัก รับรถเช่าที่สนาม บินได้เลย ยานพาหนะที่เราเลือกใช้ในทริปนี้ คือ รถขับเคลื่อน 4 ล้อ พร้อมยางส�ำหรับฤดูหนาวและประกันภัยแบบพรีเมี่ยมที่ ครอบคลุมอุบัติเหตุ โจรกรรม และรอยขีดข่วนจากทราย

เราเริม่ ต้นคืนแรกของการล่าแสงเหนือทีร่ มิ อ่าว และคืนนี้ เองที่ท�ำให้เรารู้ว่า นอกจาก Dark area, clear sky and little bit of luck ที่เป็นปัจจัยที่ท�ำให้เราเห็นแสงเหนือแล้ว #งานมโนต้อง มา แสงสีสดใสที่เราเห็นในรูปนั้นตาเราไม่ได้รับรู้ได้ดีเท่ากัน แต่ 43

เราต้องใช้กล้องที่มีระบบ manual ท�ำหน้าที่เป็นตารับแสงเหนือ แทน โดยตั้ง F stop ตั้งแต่ 2.8 หรือน้อยกว่า ตั้ง ISO มากกว่า 800 เปิดรับแสงนาน 5-30 วินาที เท่านีแ้ สงสีเขียวจางๆทีเ่ ราเห็นก็ สดสว่างสวยงามในจอ LCD ของกล้องเราแล้ว อย่าลืมดูพยากรณ์ แสงเหนือผ่านเว็บไซต์ en.vedur.is/weather/forecasts/aurora/ เพื่อดูปริมาณเมฆและ Kp index ของแสงเหนือในแต่ละวันก่อน ออกล่า จะได้ไม่ต้องยืนตัวแข็งและอดนอนฟรีนะคะ

เช้าวันถัดมาเรามุ่งหน้าลงใต้ไปตามถนนหมายเลข 1 แวะเที่ยวน�้ำตกสุดฮิตที่ใครก็ต้องมา Seljalandsfoss เป็นน�้ำตก ที่สามารถเดินอ้อมไปด้านหลังของน�้ำตกได้ แต่วันนี้ทางขึ้นเป็น น�้ำแข็งและลื่นมาก หาเพื่อนร่วมทางขึ้นไปก็ไม่มี เราผู้กล้าทั้งสี่ จึงเลือกโพสต์ท่าถ่ายรูปสวยๆอยู่ด้านหน้าเท่านั้น หลังจากนั้นก็

เดินทางต่อไปยังน�้ำตก Skógafoss น�้ำตกขนาดหึมาที่สามารถ มองเห็นได้จากริมถนนฝัง่ ซ้าย ต้องขอบคุณแสงแดดจัดในวันนีท้ ี่ ท�ำให้เรามองเห็นรุง้ กินน�ำ้ บนม่านละอองน�ำ้ ตก และเราก็ไม่พลาด ทีจ่ ะไต่บนั ไดเหล็กขึน้ ไปชมวิวเหนือน�ำ้ ตกทีส่ งู กว่า 60 เมตร หลัง จากชักภาพร่วมกับน�ำ้ ตกจนพอใจเราก็รบี บึง่ รถต่อไปยังเมือง Höfn ระหว่างทางเราแวะเก็บภาพม้าสายพันธุข์ นาดเล็กทีย่ นื เล็มหญ้า อยูข่ ้างทาง ซึง่ สามารถพบเจอได้ตลอดการเดินทางในไอซ์แลนด์ แล้วสิ่งที่ไม่ได้คาดคิดก็เกิดขึ้น เราโดนต�ำรวจเรียกเนื่องจากใช้ ความเร็วเกิน 90 กิโลเมตรต่อชั่วโมง โดนปรับไปเกือบหนึ่งหมื่น บาท (แม่เจ้า!!! นี่คุณต�ำรวจลดให้ 15% แล้วนะ) ไม่ต้องกังวล

ว่าต้องเสียเวลาไปสถานีต�ำรวจหรือไม่มีเงินสดจ่าย บัตรเครดิต รูดปรื๊ดที่คุณต�ำรวจเสร็จภายใน15นาที

วันทีส่ ามในไอซ์แลนด์ เราตืน่ แต่เช้าเพือ่ เตรียมตัวไปเทีย่ ว ถ�้ำน�้ำแข็ง (Ice cave tour) ซึ่งเราจองทัวร์ล่วงหน้ามาแล้ว เรา มาตามเวลานัดเก้าโมงเช้าที่ Jökulsárlón cafe เพือ่ ขึน้ รถบรรทุก เฉพาะ ล้อสูงเพียงพอที่จะพาเราลุยหิมะไปราว 20-30 นาทีก็ถึง ถ�้ำน�้ำเแข็งเกิดจากการละลายตัวของธารน�้ำแข็งชั้นบนบางส่วน ไหลทะลุไปด้านล่างจนเกิดเป็นช่องว่างหรือถ�้ำ ดังนั้นถ�้ำน�้ำแข็ง จึงเป็นโครงสร้างชัว่ คราวทีพ่ บในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงมีนาคม เท่านัน้ ในแต่ละปีจะต้องมีการส�ำรวจพืน้ ทีถ่ ำ�้ น�ำ้ แข็งก่อนจะเปิดให้

Crystal ice cave

Suinafellsjokull

44 THAI DENTAL MAGAZINE

นักท่องเทีย่ วเดินทางเข้ามาสัมผัส และเพีอ่ ความปลอดภัยไกด์ให้เรา สวมหมวกกันน็อกและใส่ Crampons ทับรองเท้ากันลื่น ถ�้ำที่เรา ไปในครั้งนี้เรียกว่า Crystal cave เป็นส่วนหนึ่งของ Vatnajökull Glacier ภายในมีสองห้องใหญ่ที่ต้องคลานเข่าเข้าไป มีน�้ำแข็ง สีฟ้าเรืองแสงเป็นผนังและหลังคาดูสวยแปลกตา ภายในค่อน ข้างมืด ขาตัง้ กล้องจึงเป็นสิง่ จ�ำเป็นในการเก็บภาพ เราใช้เวลาใน การทัวร์ถ�้ำน�้ำแข็ง ประมาณ 3 ชั่วโมงก็กลับ ไม่รู้ว่าด้วยอากาศ อันหนาวเหน็บ ลมกระโชกแรงหรือการนั่งรถโอนเอนตลอดทาง ทั้งไปและกลับ อาการป่วย มีไข้เริ่มมาเยือน ที่ผ่านมาเวลาเที่ยว เราค่อนข้างแกร่ง ยกกระเป๋า เดินทน ลุยโคลนก็ผ่านมาหมด แต่

Diamond beach Jokulsarlon glacial lagoon

Londrangar

Kirkjufell

45

ครั้งนี้ตัวร้อน นอนซมและเจ็บคอ (สงสัยจะเริ่มแก่...ม่าย!!!) ต้อง ขอบคุณเพื่อนสาวที่พกยามาหลายขนาน ท�ำให้สามารถประทัง ชีวิตต่อไปได้

ช่วงบ่ายเราก็ออกจากเมือง Höfn แวะเทีย่ วไประหว่างทาง ตามแบบทัวร์หวานเย็น ทีแ่ รกไม่ตอ้ งไปไหนไกลก็ที่ Jökulsárlónglacial lagoon สถานที่ที่เรียกได้ว่าเป็นขวัญใจช่างภาพ เพราะ มีองค์ประกอบของทะเลสาบ ก้อนน�้ำแข็งรูปทรงสวยงาม ทราย สีด�ำ และแมวน�้ำ แล้วไปต่อกันที่อุทยานแห่งชาติ Skaftafell มี ทางส�ำรวจธรรมชาติให้เดินเล่น(ทีเ่ หนือ่ ยเอาการ) เพือ่ ไปทีน่ ำ�้ ตก Svartifoss พักเหนือ่ ยซักครูก่ เ็ ดินทางต่อไปทีS่ vínafellsjökull ธาร น�้ำแข็งขนาดใหญ่สีฟ้าสดที่เรา สามารถน�ำรถไปจอดเทียบใกล้ๆ ได้เลยเราย้อนกลับมาพักทีเ่ มือง Vik พอมาถึงฝนก็กระหน�่ำลงมา อย่าคิดว่าเราจะเข้าโรงแรมนอน พัก เราเลือกทีจ่ ะเบิรน์ แคลอรีต่ าม แบบสาวเฮลตีด้ ว้ ยการ “ช็อปปิง้ ” เพราะที่นี้มี Icewear outlet ให้ เลือกซือ้ เสือ้ หนาวถักสวยๆสไตล์ ออริจนิ ลั ไอซ์แลนด์ หรือของฝาก หลากหลาย ที่ส�ำคัญ tax free จ้า Vík เป็นหมู่บ้านติดทะเลที่ เหลือเพียงแห่งเดียวในไอซ์แลนด์ทไี่ ม่มที า่ เรือด้วยสถาปัตยกรรม ทางธรรมชาติแปลกตา วิวสวยของมหาสมุทรแอตแลนติกและ โบสถ์บนเชิงเขา ท�ำให้ Vík เป็นหมูบ่ า้ นทางใต้ทนี่ กั ท่องเทีย่ วต้อง มา มี Reynisdrangar แท่งหินบะซอลต์สูง 66 เมตรกลางทะเล เป็นสัญลักษณ์ มีต�ำนานเล่าขานกันว่า ยักษ์ Troll สามตนต้อง แสงแดดรุ่งอรุณก่อนจะลากเรือเข้าฝั่งได้ส�ำเร็จ จึงกลายเป็นหิน อยูช่ ายฝัง่ Dyrhólaey อีกหนึง่ สถานทีท่ ไี่ ม่ควรพลาด เราขับรถไต่ เขาขึน้ ไปเก็บภาพได้ 360 องศามี Myrdalsjökull glacier ทางทิศ เหนือ โขดหินโค้งริมฝัง่ หน้าผาทีม่ นี กท�ำรังอยู่ ในบางช่วงสามารถ ลงไปเดินเลาะริมทะเลไปสัมผัสผาหินดังกล่าวได้ใกล้ๆ แต่วันนี้ คลื่นลมแรงจนตัวเซแถมความหนาวจนเจ็บหู ท�ำให้เราเลือกเก็บ ภาพจากมุมสูงเท่านั้น

หลังจากผิดหวังกับสภาพอากาศที่ Vík ทีฝ่ นพร�ำ เมฆครึม้ ทั้งวันทั้งคืน เราออกเดินทางไป Borgarnes ด้วยความหวังว่า ท้องฟ้าทางฝัง่ ตะวันตกจะเปิดโอกาสให้เราได้เห็นแสงเหนือแบบ เต็มๆ อีกหนึง่ จุดหมายส�ำคัญทางฝัง่ ตะวันตกคือ อุทยานแห่งชาติ Snæfellsjökul ที่บริเวณ Arnarstapi และ Hellnar มีหน้าผาหิน ที่เป็นที่อยู่ของนกทะเลหลากสายพันธุ์และพรรณพืชนานาชนิด โดยเฉพาะเฟินให้ส�ำรวจ แต่ช่วงเวลาที่เหมาะส�ำหรับการเดิน ชมนกชมไม้จริงๆจะเป็นตอนฤดูร้อนมากกว่า เราจึงใช้เวลาที่นี้ ไม่นานนัก แล้วไปต่อที่ Lóndrangar หน้าผาหินบะซอลต์ ที่แต่ เดิมเป็นพนังหินอัคนีที่ถูกกัดกร่อนจากแรงลมและคลื่นทะเลจน

มีรปู ร่างคล้ายปราสาทยืน่ ออกไปกลางทะเล ปิดท้ายด้วยอีกหนึง่ แลนด์มาร์กส�ำคัญ เทือกเขา Kirkjufell หรือ Church mountain ชื่อก็บ่งบอกถึงรูปร่างของเทือกเขาที่ถูกถ่ายภาพมากที่สุดของ ไอซ์แลนด์ และมีนำ�้ ตกชือ่ เดียวกันอยูใ่ กล้ๆ เทือกเขาสูงตระหง่าน นี้ไม่น่าตื่นเต้นเท่าไร เมื่อเทียบกับระหว่างทางมาเราขับรถตก หล่มหิมะแบบเร่งยังไงก็กลับขึ้นมาไม่ได้ (อย่าถามว่าลงไปได้ ยังไง...มันตะเตือนไต) โชคดีที่ไม่ได้ขับเร็วทุกคนรวมทั้งรถจึงไม่

ไปหมดที่ Kerid Lake วันนี้มีแจ้งเตีอน Snow storm ด้วยซึ่งก็เรา ไม่พลาด ลมพัดหิมะฟุ้งกระจายท�ำให้ทัศนวิสัยในการขับขี่ล�ำบาก พอควร โชคดีทไี่ ม่รนุ แรงและแป๊บเดียว (มีเรือ่ งให้ลนุ้ ตลอดทริป) ปิด ท้ายด้วยการแช่น�้ำอุ่นที่ Blue Lagoon บ่อน�้ำร้อนกลางแจ้งที่ล้อม รอบด้วยหินลาวา อุณหภูมิของน�้ำประมาณ 37-39 องศาเซลเซียส ช่วยผ่อนคลายจากความเหน็ดเหนือ่ ยจากการเดินทางได้ดี ต้องจอง ล่วงหน้าออนไลน์กอ่ นอย่างน้อย 1-2 วัน ค่าบริการเริม่ ต้นที่ 40 ยูโร มีโคลนสีขาวให้พอกบ�ำรุงผิวพรรณฟรี อย่าลืมเอาชุดว่ายน�้ำและ ผ้าเช็ดตัวไปเองจะได้ไม่ต้องเสียค่าเช่าเพิ่มเติม แม้จะผิดหวังกับแสงเหนืออันแสนเจือจางทีอ่ อก มาโชว์ตัวเพียง 2 วันแรกเท่านั้นและทรมานกับความ หนาวในบางเวลาแต่ตลอด 10 วันของการท่องเทีย่ วใน ประเทศไอซ์แลนด์ เราได้ชนื่ ชมกับภูมปิ ระเทศสวยงาม แปลกตาตามทีห่ ลายคนร�ำ่ ลือ การเดินทางทีร่ าบรืน่ (ถ้า ไม่นบั ว่าโดนต�ำรวจจับและรถตกหล่ม555) ถนนหนทาง ปลอดภัย คนท้องถิน่ ทีเ่ ป็นมิตรและพร้อมช่วยเหลือนัก ท่องเทีย่ ว ทีส่ ำ� คัญทุกคนมีความรักความหวงแหนต่อ ธรรมชาติของประเทศตนเอง จากเหตุการณ์ทเี่ ราเก็บ ห่อพลาสติกใส่ทชิ ชูแปะยี่หอ้ ภาษาไทยตกอยู่หน้าถ�ำ้ น�้ำแข็ง เราพยายามถามหาเจ้าของซึ่งน่าจะเป็นของ หนึ่งในลูกทัวร์คนไทยแต่ก็ไม่มีใครตอบรับ ไกด์รีบ รับไปเก็บพร้อมบอกว่าเค้าไม่อยากให้มีอะไรมาปน เปื้อนกับธรรมชาติของเค้า (แอบสะท้อนใจกับชะตา

Top view of Skogafoss

บุบสลาย โชคชั้นที่สองคือพอดีมีรถทัวร์ขับผ่านมา เราจึงวิ่งโร่ขอ ความช่วยเหลือทันที โชเฟอร์สุดหล่อเดินมาหยิบเชือกที่ท้ายรถ มาผูกเป็นเงื่อนเพื่อลากรถอย่างช�ำนาญ เร่งเครื่องรถทัวร์ รถ สี่ ล้อของเราก็ลอยออกจากหล่มทันที (สวรรค์ทรงโปรด) เรากล่าว ขอบคุณ ระหว่างนัน้ ไกด์ประจ�ำรถทัวร์เดินมาอบรมถึงเรือ่ งความ ปลอดภัยกับเราเป็นการใหญ่ ซึ่งเราก็ได้แต่ก้มหน้ายอมรับ ถ้า ไม่โชคดีอย่างเรา ทุกคนทีเ่ ดินทางไปไอซ์แลนด์ควรโหลดแอปพลิ เคชัน่ 112 Iceland เพื่อใช้ติดต่อขอความช่วยเหลือยามฉุกเฉิน ในไอซ์แลนด์ได้ทันที

ตอนนีค้ วามหวังเรือ่ งแสงเหนือของเราริบหรีล่ งทุกที เพราะ ไม่วา่ เราจะย้ายไปส่วนไหนของไอซ์แลนด์ ดูเหมือนเมฆก็จะตาม เราไปทุกที่ แถมค่า Kp index ก็ไม่เคยมากกว่า 2 เลยซักคืน เรา เดินทางกลับมาเมืองหลวงอีกครั้ง โดยแวะเที่ยวตามเส้นทางที่ เรียกว่า Golden circle ในเส้นทางนี้เราผ่านอุทยานแห่งชาติ Thingvellir เป็นสถานที่ที่มีความส�ำคัญทั้งทางประวัติศาสตร์ และภูมิศาสตร์ เนื่องจากเป็นที่ตั้งของรัฐสภากลางแจ้งแห่งแรก ของโลก และมีร่องรอยต่อระหว่างแผ่นเปลือกโลกยูเรเซียและ แผ่นอเมริกา มาแวะทานอาหารกลางวันที่น�้ำพุร้อน Geysir มี น�้ำอุ่นพุ่งสูง 60-100 ฟุต ทุก 5-10 นาที ไม่ไกลนักก็จะพบน�้ำตก ขนาดใหญ่ Gullfoss ไหลจากแม่น�้ำ Hvita สุดท้ายแวะเยี่ยมชม ปากปล่องภูเขาไฟทีก่ ลายเป็นทะเลสาบซึง่ ตอนนีก้ ลายเป็นน�ำ้ แข็ง

Blue lagoon

กรรมของแหล่งท่องเทีย่ วทางธรรมชาติของประเทศตัวเองยังไงไม่ร)ู้ ส�ำหรับทริปนี้ต้องขอขอบคุณเพื่อนร่วมผจญภัยอีก 3 สาว ; ดา ผู้วางแผนจัดตารางการเดินทาง พิ้งค์ ผู้ช�ำนาญการเรื่องจองตั๋ว จองโรงแรม หญิงแกร่งขับรถตลอดทริป ป่าน สายบันเทิงหาเรือ่ งมา เม้าท์ได้ตลอดทริป ใครทีส่ นใจไปไอซ์แลนด์ในช่วงเดือนตุลาคมถึง มีนาคมอย่าลืมจัดเตรียมเครื่องหนาวไปให้พร้อม แต่ถ้าใครไปช่วง ซัมเมอร์วิวก็จะอีกอารมณ์หนึ่ง กลางวันที่ยาวนานขึ้น จะได้เห็นทุ่ง หญ้า ดอกไม้ และนกPuffin นกประจ�ำถิ่นสีสันสดใสที่มักอาศัยอยู่ ริมหน้าผา

46 THAI DENTAL MAGAZINE

เกาะกระแส

เรื่อง รศ.ทพ. พรชัย จันศิษย์ยานนท์ ประธานราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย

เมื่อใดที่มีการสอบไม่ว่าจะยากหรือง่าย ผู้เข้าสอบอาจจะ รู้สึกวิตกกังวลกับการสอบ เนื่องจากเนื้อหาวิชา ในแต่ละศาสตร์ มีค่อนข้างมาก เป็นไปได้ยากที่ผู้เข้าสอบ จะสามารถจดจ�ำเรื่องราวต่างๆ ได้ทั้งหมด

47

าเป็นนักเรียน เนือ้ หาอาจจะ น้อย อาจารย์ผสู้ อนก็อาจจะ มีการบอกแนวข้อสอบบ้าง หรือถ้าเรียนในระดับอุดมศึกษา ก็จะมีการ บอกถึงวัตถุประสงค์ของการเรียนรู้ บอกถึงสิง่ ทีต่ อ้ งรู้ ควรรู้ หรือน่ารู้ (must know, should know หรือ nice to know) แต่ในการสอบ เพือ่ เป็นผูเ้ ชีย่ วชาญทางทันตแพทยศาสตร์ ซึง่ จะมีเนือ้ หาเยอะมาก มีตำ� ราทีเ่ กีย่ วข้อง หลายสิบเล่ม มีเอกสารทางวิชาการที่น่ารู้ เป็นหลายพันเรือ่ ง ท�ำให้ผทู้ จี่ ะเข้าสอบเป็น ผูเ้ ชีย่ วชาญเกิดความกังวล หรือขยาดเมือ่

คิดถึงปริมาณเนือ้ หาที่ต้องอ่าน เกิดความ ท้อถอยเมือ่ นึกถึงช่วงเวลาทีต่ อ้ งเตรียมตัว สอบ ดังนัน้ ในการสอบผูเ้ ชีย่ วชาญในหลาย ประเทศ จึงมีการก�ำหนดขอบเขตการสอบที่ ชัดเจน มีการจัดท�ำแนวข้อสอบออกมาเพือ่ ให้ผทู้ จี่ ะสอบได้ทราบเนือ้ หาทีท่ กุ คนควรรู้ และท�ำการศึกษาในเนือ้ หาต่างๆ เหล่านัน้ ส�ำหรับการสอบผูเ้ ชีย่ วชาญ ทาง ราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย ได้มีการก�ำหนดขอบเขตเนื้อหาที่สอบ ทั้ง ในส่วนของการสอบข้อเขียนและการสอบ ปากเปล่าของทุกสาขาแล้ว แต่ทางคณะ 48 THAI DENTAL MAGAZINE

ผู้บริหารราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่ง ประเทศไทยคิดว่ายังมีรายละเอียดไม่เพียง พอทีจ่ ะท�ำให้ผเู้ ข้าสอบรู้ขอบเขตการสอบ ที่ชัดเจน คณะผู้บริหารราชวิทยาลัย ทันตแพทย์แห่งประเทศไทย ซึ่งประกอบ ไปด้วย ประธานคณะอนุกรรมการฝึกอบรม และสอบ 12 สาขา (12 สาขาได้แก่ ทันต กรรมจัดฟัน ศัลยศาสตร์ชอ่ งปากและแม็ก ซิลโลเฟเชียล ทันตกรรมประดิษฐ์ ทันต กรรมหัตถการ วิทยาเอ็นโดดอนต์ ทันต กรรมทั่วไป ทันตสาธารณสุข ทันตกรรม ส�ำหรับเด็ก วิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปาก

ปริทนั ตวิทยา นิตทิ นั ตวิทยา และทันตกรรม บดเคีย้ วและความเจ็บปวดช่องปากใบหน้า) คณบดีจากมหาวิทยาลัยที่มีการฝึกอบรม และผูแ้ ทนจากสถาบันทีม่ กี ารฝึกอบรม ได้ บรรลุข้อสรุปร่วมกันว่าทุกสาขาจะจัดท�ำ selected reading เพื่อให้ผู้ที่จะเตรียมตัว สอบสามารถศึกษาในต�ำราหรือเอกสาร วิชาการที่เกี่ยวข้องในปริมาณที่เหมาะสม ทัง้ นีเ้ นือ้ หาทีจ่ ะสอบ หรือข้อสอบส่วนใหญ่ จะเกี่ยวข้องกับเนื้อหาที่ระบุใน selected reading แต่อาจารย์ผอู้ อกข้อสอบหรือคณะ กรรมการฝึกอบรมและสอบ ก็จะยังมีสิทธิ

ทีจ่ ะออกข้อสอบทีน่ อกเหนือจากต�ำราหรือ เอกสารทางวิชาการที่ระบุไว้ใน selected reading ได้แต่ในจ�ำนวนที่ไม่มากนัก

ในการจัดท�ำ selected reading จะเป็นการจัดท�ำอย่างเป็นระบบ โดยเริ่ม จากการขอความร่วมมือ หรือ จากการมอบ หมายให้คณาจารย์ในสถาบันฝึกอบรม ใน สาขาต่างๆ ส่ง selected reading ในหัวข้อ ที่ได้รับมอบ โดย 1 หัวข้อจะมีคณาจารย์ มากกว่า 1 คนท�ำหน้าที่คัดเลือกรายชื่อ ต�ำรา หรือเอกสารทางวิชาการทีเ่ หมาะสม จากนั้นคณะอนุกรรมการฝึกอบรมและ สอบของแต่ละสาขาก็จะมีการพิจารณา ร่วมกัน ซึง่ อาจจะแบ่งกันพิจารณาและมัก จะมีการสัมมนาร่วมกันเพื่อพิจารณาใน รายละเอียดว่าในแต่ละหัวข้อที่จะสอบมี selected reading ที่เหมาะสมหรือเพียง พอหรือไม่ โดยคาดว่าทุกสาขาจะสามารถ จัดท�ำ selected reading ให้เสร็จสิน้ ภายใน กลางปีพ.ศ. 2561 ซึ่งจะท�ำให้ผู้ที่จะเข้า สอบในปลายปี 2561 เริม่ มีแนวทางในการ อ่านหนังสือ และประโยชน์สูงสุดก็คงจะ เกิดกับผูท้ เี่ ริม่ เข้าฝึกอบรมในปี 2561 ทีจ่ ะ รู้แนวทางเนื้อหาวิชาการที่ต้องรู้ในช่วงที่ เข้ารับการฝึกอบรม สามารถศึกษาเพื่อ เตรียมตัวสอบเมื่อส�ำเร็จการฝึกอบรมได้ เป็นอย่างดี ส�ำหรับ selected reading จะมีการปรับปรุงทุกปีเพื่อให้เกิดความ ทันสมัย และสอดคล้องกับวิทยาการทาง ทันตแพทยศาสตร์ที่มีการปรับเปลี่ยนอยู่ ตลอดเวลา

เป็นที่ทราบกันดีว่า ความรู้ในด้าน ต่าง ๆ มีการพัฒนาไปอย่างมาก ซึง่ รวมถึง ความรู้ทางด้านทันตแพทยศาสตร์ เมื่อ ความรู้ ความเข้าใจมีมากขึ้น การรักษาก็ ซับซ้อนมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น ในอดีต การรักษาก็ท�ำได้แค่ถอนฟัน ใส่ฟันอย่าง ง่าย ๆ ต่อมาก็เริม่ มีการใส่ฟนั ทีซ่ บั ซ้อนขึน้ มีการอุดฟันที่ดีขึ้น วัสดุที่ใช้ในทางทันต กรรมดีขนึ้ การรักษาคลองรากฟันก็มเี ทคนิค 49

และเครื่องมือที่ดีขึ้น จนถึงให้มีการใช้ กล้องจุลทรรศน์ในการรักษาคลองรากฟัน ในรายที่มีพยาธิสภาพที่ซับซ้อน เป็นต้น จะเห็นได้ว่า การรักษาทางทันตกรรมมี ความยุง่ ยาก ซับซ้อนมากขึน้ ซึง่ การรักษา ที่ซับซ้อนจ�ำเป็นที่จะต้องได้รับการรักษา โดยผู้ที่ผ่านการฝึกอบรมหรือผู้เชี่ยวชาญ ทางทันตกรรม

ราชวิทยาลัยทันตแพทย์ฯคาดว่า การจัดท�ำ selected reading จะช่วยให้ ท่านสมาชิกมัน่ ใจในการสอบเป็นผูเ้ ชีย่ วชาญ มากขึ้น และสามารถใช้เวลาเตรียมสอบ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ท�ำให้ประเทศไทยมีจำ� นวนผูเ้ ชีย่ วชาญเพิม่ มากขึ้น

ณ ปัจจุบนั (พ.ศ. 2560) ประเทศไทย มีผเู้ ชีย่ วชาญทางด้านทันตแพทยศาสตร์ อยู่เพียง1,700 คน ในขณะที่เรามี ทันตแพทย์ประมาณ 17,000 คน หรือ มีสัดส่วนผู้เชี่ยวชาญอยู่เพียงร้อยละ 10 ของจ�ำนวนทันตแพทย์ทั้งหมด ซึ่ง ยังถือว่าเป็นจ�ำนวนน้อยและยังกระจุก อยู่ในเมืองใหญ่ เช่นเดียวกับการกระ จายตัวของทันตแพทย์ทั่วไป เมื่อมีผู้ สอบผ่านมากขึน้ จะท�ำให้เรามีผเู้ ชีย่ วชาญ มากขึ้น ท�ำให้การรักษาทางทันตกรรม มีประสิทธิภาพมากยิง่ ขึน้ และเป็นการ ยกระดับมาตรฐานทางการรักษาของ ทันตสาธารณสุขของประเทศไทย

วิชาการทันตกรรม

โดย อาจารย์ทน ั ตแพทย์หญิงดร. พิมพ์พร จิรเวชวงศ์สกุล / ผูช ้ ว่ ยศาสตราจารย์ทน ั ตแพทย์หญิงดร. ภัทรายุ แต่บรรพกุล ภาควิชาศัลยศาสตร์และเวชศาสตร์ช่องปาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

ยาในการรักษา รอยโรคของเยื่อเมือก ช่องปาก

MEDICATIONS FOR TREATMENT OF ORAL MUCOSAL DISEASES 50 THAI DENTAL MAGAZINE

โรคของเยือ ่ เมือกช่องปากมีหลายชนิด ซึง ่ แต่ละรอยโรคมีสาเหตุการเกิดโรคที่ แตกต่างกัน ดังนั้นการเลือกใช้ยาใน การรักษาจึงมีความแตกต่างกันไปใน แต่ละรอยโรค

ดยยารักษารอยโรคในช่องปาก นอกจากจะเลือกใช้ โดย พิจารณาจากสาเหตุของโรคแล้ว รูปแบบของยายังมีทั้ง ชนิดยาทาเฉพาะทีแ่ ละชนิดรับประทาน โดยยาทาเฉพาะ ทีม่ หี ลากหลายรูปแบบ ได้แก่ ชนิดยาเม็ดอม, ชนิดน�ำ้ ยา บ้วนปาก, ชนิดเจล และชนิดออราเบส (orabase) เป็นต้น โดย การเลือกใช้อาจขึ้นกับลักษณะต�ำแหน่งของรอยโรคที่พบ ยามี ความจ�ำเป็นต้องค�ำนึงถึงองค์ประกอบอื่นๆ เช่น และอายุของ ผูป้ ว่ ย, โรคทางระบบต่างๆ, ประวัตกิ ารรักษาทางแพทย์, ประวัตกิ าร แพ้ยา โดยในที่นี้ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงยาที่ใช้รักษารอยโรคใน ช่องปากที่พบได้บ่อย โดยแยกตามโรคที่พบ

1. แผลร้อนใน (Recurrent aphthous ulcer) เป็นแผลที่พบได้บ่อย ลักษณะจะพบเป็นแผลขนาดเล็ก ลักษณะกลม หรือรี มีเยือ่ เทียมสีเหลืองเทาปกคลุมล้อมรอบด้วย รอยแดง อาจพบแผลเดีย่ วหรือหลายแผล ผูป้ ว่ ยมักมีอาการเจ็บ ปวด ท�ำให้การรับประทานอาหาร และการกลืนล�ำบาก แบ่งออก เป็น 3 ชนิด 1.1 แผลร้อนในขนาดเล็ก (Minor aphthous ulcer) เป็นชนิดทีพ่ บบ่อยทีส่ ดุ ลักษณะจะพบเป็นแผลร้อนในขนาด เล็ก ขนาดของแผลมักไม่เกิน 5 มิลลิเมตร มีลักษณะกลม หรือ รี มีเยือ่ เทียมสีเหลืองเทาปกคลุม ล้อมรอบด้วยรอยแดง อาจพบ แผลเดี่ยวหรือหลายแผล แผลจะหายภายใน 10-14 วัน และไม่ พบแผลเป็น 1.2 แผลร้อนในขนาดใหญ่ (Major aphthous ulcer) พบไม่บอ่ ย ลักษณะจะพบเป็นแผลร้อนในขนาดใหญ่ ขนาด ของแผลมักมากกว่า 10 มิลลิเมตร ลักษณะคล้ายแผลร้อนใน ขนาดเล็กแต่จะพบลักษณะเป็นแผลลึก และมีเนือ้ ตายทีก่ น้ แผล ขอบแผลยกนูน และรอบแผลพบการอักเสบบวมแดง ภายหลัง การหายอาจพบรอยแผลเป็น 1.3 แผลชนิดคล้ายเฮอร์ปีส์ (Herpetiform ulcer) ลักษณะจะพบเป็นแผลเล็กๆ รูปร่างกลม หรือรี ขนาดเท่า หัวเข็มหมุดหลายแผลอยู่กันเป็นกลุ่ม แผลหลายแผลอาจรวม กันเป็นแผลขนาดใหญ่ ขอบไม่เรียบ ลักษณะคล้ายแผลในโรค เริม ผูป้ ว่ ยมักมีอาการเจ็บปวด ท�ำให้การรับประทานอาหาร และ 51 การกลืนล�ำบาก

รอยโรคแผลร้อนในบริเวณกระพุ้งแก้ม

การรักษา ใช้ยาในกลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์เป็นหลัก แต่เนื่องจากแผลชนิดนี้มักหายได้เอง อาจเลือกใช้ยาในกลุ่มยา ชาทาเฉพาะที่เพื่อบรรเทาอาการเจ็บได้เช่นกัน อาการข้างเคียง จากการใช้ยาสเตียรอยด์เฉพาะทีอ่ าจพบการติดเชือ้ ราแคนดิดา ทับซ้อนได้ และในกรณีทผี่ ปู้ ว่ ยมีแผลร้อนในกลับเป็นซ�ำ้ แบบต่อ เนือ่ ง และมีอาการรุนแรง อาจมีความเกีย่ วข้องกับโรคทางระบบ ที่มีอาการแสดงของแผลในช่องปากร่วมด้วย เช่น โรคระบบทาง เดินอาหาร และโรคโลหิตจาง เป็นต้น การตรวจค่าความสมบูรณ์ ของเลือด และค่าสารอาหารในเลือด อาจมีประโยชน์ในการช่วย วินิจฉัยสาเหตุการเกิดแผลในช่องปากได้ ยาสเตียรอยด์เฉพาะ ที่นั้นมีความแรง (potency) ของยาต่างๆ กัน โดยส�ำหรับแผล ร้อนในในช่องปาก มักเลือกใช้ยาที่มีความแรงระดับปานกลาง (moderate potency) ได้แก่

ชื่อยา Triamcinolone acetonide ขนาดยา 0.1% in oral paste (1 pack 5 กรัม) วิธีการใช้ ใช้ทาบริเวณที่เป็น วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน แต่หากพบว่ารอยโรคมีความรุนแรงมาก อาจพิจารณาจ่าย ยาเสตียรอยด์เฉพาะที่ที่มีความแรงสูงขึ้น เช่น

ชื่อยา Fluocinolone acetonide ขนาดยา 0.1% in oral gel, oral paste (1 pack 5, 10 กรัม) วิธีการใช้ ใช้ทาบริเวณที่เป็น วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน หากต้องการใช้ยาเพือ่ บรรเทาอาการเจ็บปวด สามารถจ่าย ยาชา ซึ่งหาซื้อได้ที่ร้านขายยาทั่วไป ตัวอย่างเช่น

ชื่อยา lidocaine HCl และ chamomile flower tincture (1:4.5) ขนาดยา lidocaine HCl 20 มิลลิกรัม และ chamomile flower tincture (1:4.5) 185 มิลลิกรัม (10 กรัม) วิธีการใช้ ใช้ ทาบริเวณที่เป็น วันละ 3 ครั้ง และในกรณีที่แผลในช่องปาก เกี่ยวข้องกับความผิดปกติ ของค่าความสมบูรณ์ของเลือด หรือค่าสารอาหารในเลือด อาจ พิจารณาจ่ายวิตามินเสริมตามความผิดปกติที่ตรวจพบ ได้แก่

ชื่อยา Vitamin B 1-6-12 วิธีการใช้ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลังอาหาร เช้า เย็น

ชื่อยา Folic acid ขนาดยา 5 มิลลิกรัม วิธีการใช้ยา รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลัง อาหาร เช้า เย็น (เป็นระยะเวลา 1 เดือน แล้วควรตรวจระดับโฟเลตซ�้ำ)

ชื่อยา Ferrous sulfate ขนาดยา 200 มิลลิกรัม วิธีการใช้ยา รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง เช้า กลางวัน เย็น (เป็นระยะเวลา 1 เดือน แล้วควรตรวจค่าความสมบูรณ์ ของเลือดซ�้ำ)

2. ไลเคนแพลนัสในช่องปาก (Oral lichen planus) เป็นโรคอักเสบเรือ้ รังทีเ่ กิดกับเยือ่ เมือกช่องปาก สาเหตุการ เกิดยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์ด้วยอาการ ระคายเคือง ปวดแสบปวดร้อนเวลารับประทานอาหารรสจัด บางรายมีอาการเจ็บปวดรุนแรงและมีเลือดออก ลักษณะที่พบ คือ เป็นลายเส้นสีขาวคล้ายร่างแห หนานูนขึ้นจากเนื้อเยื่อปกติ เช็ดถูไม่ออก อาจพบร่วมกับรอยอักเสบแดงหรือแผลถลอก ควร ส่งตรวจชิ้นเนื้อทางห้องปฏิบัติการเพื่อการวินิจฉัย การรักษา ใช้ยาในกลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์เป็นหลัก ข้อพึง ระวัง คือ การใช้ยาเป็นเวลานานอาจท�ำให้เกิดการติดเชื้อราทับ ซ้อนได้ ยาทีใ่ ช้มกั เป็นสเตียรอยด์เฉพาะทีท่ มี่ คี วามแรงสูง (high potency) ได้แก่

ชื่อยา Fluocinolone acetonide ขนาดยา 0.1% in oral gel, oral paste (1 pack 5, 10 กรัม)

รอยโรคโลเคนแพลนัสในช่องปาก

วิธีการใช้ ใช้ทาบริเวณรอยโรคบางๆ วันละ 4 ครั้ง หลัง อาหาร และก่อนนอน ชื่อยา Clobetasol propionate ขนาดยา 0.05% in oral paste (1 pack 5 กรัม) วิธีการใช้ ใช้ทาบริเวณรอยโรคบางๆ วันละ 4 ครั้ง หลัง อาหาร และก่อนนอน ชื่อยา Dexamethasone ขนาดยา 0.05% mouthwash (1 bottle 120 มิลลิลิตร) วิธีการใช้ ใช้อมกลั้วในช่องปาก ครั้งละ 1 ช้อนชา ประมาณ 2 นาที แล้วบ้วนทิ้งวันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนนอน

3. โรคติดเชื้อราแคนดิดาช่องปาก (Oral candidiasis) เกิดจากการติดเชื้อราแคนดิดา (Candida species) โดย แคนดิดาอัลบิแคนส์ (Candida albicans) เป็นชนิดที่พบบ่อย ทีส่ ดุ ส�ำหรับการติดเชือ้ ราในช่องปาก ผูป้ ว่ ยมักมีอาการแสบร้อน ในช่องปาก มักพบลักษณะเยือ่ หนาสีขาวคลุมบนเยือ่ บุชอ่ งปาก เช็ดถูออก เหลือรอยแดงด้านใต้ ในผู้ป่วยที่ใส่ฟันปลอมบนบาง ครั้งอาจพบการติดเชื้อราในช่องปากร่วมด้วย แต่มักไม่มีอาการ ใดๆ การรักษา ใช้ยาต้านเชื้อรา ส�ำหรับยาต้านเชื้อราชนิดใช้ เฉพาะที่

ชื่อยา Nystatin ขนาดยา 1 bottle 12 มิลลิลิตร (oral suspension 100,000 units/ml)

52 THAI DENTAL MAGAZINE

วิธีการใช้ ใช้อมกลั้วในช่องปาก ครั้งละ 1 ช้อนชา ประมาณ 2 นาที แล้วกลืน วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน (อาการข้างเคียง คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง และท้องเสีย)

ชื่อยา Clotrimazole ขนาดยา Troches 10 มิลลิกรัม วิธีการใช้ อมครั้งละ 1 เม็ด ให้ละลายแล้วบ้วนทิ้ง วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน (อาการข้างเคียง คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง และท้องเสีย)

ชื่อยา Miconazole ขนาดยา oral gel 2% วิธีการใช้ ทาในช่องปากบริเวณที่ติดเชื้อรา หรือใต้ฐานฟัน ปลอม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน (อาการข้างเคียง อาการปากแห้ง และ การรับรสผิดปกติ ส�ำหรับยาต้านเชื้อราชนิดทางระบบ)

ชื่อยา Ketoconazole ขนาดยา 200 มิลลิกรัม วิธีการใช้ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง พร้อม อาหาร

ชื่อยา Fluconazole ขนาดยา 200 มิลลิกรัม แคปซูล วิธีการใช้ยา รับประทานครั้งละ 1 เม็ดวันละ 1 ครั้ง

ชื่อยา Acyclovir cream ขนาดยา 5% ครีม วิธีการใช้ยา ทาบริเวณที่เป็นวันละ 5 ครั้ง เป็นเวลา 5 -10 วัน

ส�ำหรับยาทีก่ ล่าวมาข้างต้น ส่วนมากสามารถหาซือ้ ได้ตาม ร้านขายยาทัว่ ไป ยกเว้น ยาในกลุม่ สเตียรอยด์เฉพาะทีท่ มี่ คี วาม แรงสูงที่ใช้ในช่องปากไม่สามารถหาซื้อได้ ส�ำหรับยาในกลุ่มส เตียรอยด์เฉพาะทีท่ มี่ คี วามแรงสูง มักจะมีการจ่ายให้กบั ผูป้ ว่ ย ในคณะทันตแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลศูนย์ และ โรงพยาบาล เอกชนบางแห่ง อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยที่มีรอยโรคในช่องปาก ควรได้ รับการตรวจกับทันตแพทย์เพือ่ การวินจิ ฉัยทีถ่ กู ต้องและเพือ่ ได้รับการจ่ายยาที่เหมาะสม การเลือกใช้ยาในผู้ป่วยควร ต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ยา โดยปฏิบัติ ตามข้อพื้นฐานของการใช้ยาอยู่เสมอ การวินิจฉัยโรคให้ ถูกต้องเป็นสิ่งส�ำคัญ เพื่อที่จะใช้ยาได้ถูกกลุ่มและให้ผล การรักษาตามที่ต้องการ

4. การติดเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ (Herpes simplex virus infection) ในการติดเชื้อครั้งแรก ผู้ป่วยจะมี prodromal symptoms ก่อนเกิดรอยโรคในช่องปาก ได้แก่ ไข้ หนาวสั่น ปวดศีรษะ รู้สึก ไม่สบาย เบื่ออาหาร อาเจียน พบรอยโรคในช่องปากเป็นตุ่มน�้ำ ขนาดเล็ก 1-2 มิลลิเมตร แตกง่ายเป็นแผลตื้นขนาดเล็ก รูปร่าง กลม ฐานสีเหลือง ขอบแดง จ�ำนวนหลายแผล พบในเด็กเล็ก เรียกว่า primary herpetic gingivostomatitis การรักษาท�ำได้ โดยให้ยาชนิดรับประทาน ได้แก่

ชื่อยา Acyclovir ขนาดยา Tablet 200 มิลลิกรัม วิธีการใช้ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 5 ครั้ง ระยะเวลา 5 วัน

รอยโรคปสกอักเสลเหตุฟันเทียม

ในกรณีการติดเชือ้ ไวรัสเฮอร์ปสี แ์ บบเป็นซ�ำ้ มักพบรอยโรค ที่ริมฝีปากได้บ่อย ที่เรียกว่า herpes labialis ในกรณีนี้สามารถ จ่ายยาต้านไวรัสทาเฉพาะที่ ดังนี้ 53

เล่าสู่กันฟัง

เรื่อง ทพ.ยุทธนา ค�ำนิล รพ.พระสมุทรเจดีย์ จ.สมุทรปราการ

54 THAI DENTAL MAGAZINE

สวัสดีครับ พี่น้องชาว ทันตแพทย์ทุกท่าน ผมได้มีโอกาสไปอบรมและ ศึกษาดูงาน ณ ประเทศ อังกฤษ ในหลักสูตร Continual Professional Development program in Dental Public Health & Social Determinants of Health ของมหาวิทยาลัย University College London (UCL)

รรยากาศของมหาวิทยาลัย ทีผ่ มไป อาจเรียกได้วา่ เมือง มหาวิทยาลัย เพราะไม่มีรั้ว หรือขอบเขตที่ชัดเจน แต่สภาพจะเหมือน เป็นตึกอาคารทั่วๆ ไป ตั้งปนกันไปกับ อาคารที่พัก อพาร์ตเมนต์ สถานที่ราชการ ร้านรวงต่างๆ ระบบบริการทันตกรรม ประเทศอังกฤษ ระบบบริการด้านทันตกรรมของอังกฤษ ก�ำหนดโดย National Health Security (NHS) โดยความดูแลของ NHS dentistry มีระบบที่เรียกว่า Fee for services โดย NHS จะก�ำหนดรายการชุดสิทธิประโยชน์ ทีส่ ามารถจะให้บริการและเบิกเงินชดเชย จาก NHS ได้ โดยเป็นรายการเท่าทีจ่ ำ� เป็น เท่านั้น เช่น อุดฟันหลังด้วยวัสดุสีเหมือน ฟันไม่อยูใ่ นชุดสิทธิประโยชน์ แต่การรักษา ด้วยจัดฟันในบางกรณี บางกลุ่มอายุ จะ รวมอยู่ในชุดสิทธิประโยชน์ หน่วยบริการ ทัง้ รัฐและเอกชนทีเ่ ข้าร่วม ต้องลงทะเบียน เข้าสู่ระบบของส่วนกลาง เมื่อเกิดบริการ ตามรายการชุดสิทธิประโยชน์ขึ้น หน่วย บริการท�ำการบันทึกข้อมูลเข้าสูร่ ะบบเพือ่ ส่งเบิกเงินจาก NHS ซึง่ จะจ่ายเงินคืนตาม รายการนัน้ ในอัตราประมาณ 20.6-244.3 ปอนด์ ถ้าเข้ารับบริการที่แผนกทันตกรรม และในโรงพยาบาลของรัฐทุกคนมารับ บริการได้โดยไม่เสียค่าใช้จา่ ย แต่ถา้ กรณี คลินิกเอกชนที่ขึ้นทะเบียนกับ NHS ก็จะ ให้บริการตามชุดสิทธิประโยชน์ฟรีสำ� หรับ อายุไม่เกิน 18 ปี หรือ อายุไม่เกิน 19 ปี แต่ ยังศึกษาอยู่ หรือหญิงตั้งครรภ์หรือหญิงที่ มีลูกอายุไม่เกิน 12 เดือน หรือบุคคลที่มี บัตรยกเว้นพิเศษอื่นๆ นอกเหนือจากกลุ่มยกเว้นที่ได้รับ บริการฟรีเหล่านี้แล้ว ประชาชนทั่วไปๆที่ เข้ารับบริการคลินกิ เอกชนทีข่ นึ้ ทะเบียนกับ NHS ก็จะต้องจ่าย (payment) ซึ่งมีการ ก�ำหนดอัตราค่ารักษาไว้ 3 กลุ่ม (Bands) เช่น Band 1 ส�ำหรับการบริการฉุกเฉิน ลดปวด อุดชั่วคราว x-ray ขูดหินปูน และ อื่นๆ ในลักษณะการตรวจประจ�ำปี หรือ ตรวจเพื่อวางแผนการรักษา อัตรา 20.6 55

ปอนด์ หรือ Band 2 ส�ำหรับการบริการที่ รวม Band 1 แล้วเพิ่มการอุดฟัน ถอนฟัน การรักษารากฟัน อัตรา 56.3 ปอนด์ หรือ Band 3 ส�ำหรับการบริการที่รวม Band 1และ2 แล้วเพิ่มพวกใส่ฟัน ครอบฟัน สะพานฟัน อัตรา 244.3 ปอนด์ เป็นต้น โดยคลินิกที่ขึ้นทะเบียนกับ NHS ต้องคิด ค่าใช้จา่ ยตามราคาทีร่ ฐั ก�ำหนด ใน 3 ราคา นีเ้ ท่านัน้ ส�ำหรับรายการการรักษาตามชุด สิทธิประโยชน์ และจ่ายครั้งเดียว จนกว่า การรักษาตามแผนการรักษานั้นจะเสร็จ สิ้น แต่ถ้าการรักษานั้นนอกเหนือจากชุด สิทธิประโยชน์ หรือไปท�ำทีค่ ลินกิ ทีไ่ ม่ได้ขนึ้ ทะเบียน ก็คดิ ค่าใช้จา่ ยตามราคาทีค่ ลินกิ ก�ำหนดไว้ อ่านมาถึงตอนนี้ จะเห็นว่าระบบบริการ สุขภาพของอังกฤษนัน้ มีการจัดบริการร่วม รัฐเอกชนและการร่วมจ่ายเป็นลักษณะราย กลุ่มหัตถการ คล้ายระบบประกันสังคม ของบ้านเราก�ำหนดวงเงินและหัตถการ ไว้ ระบบทีน่ มี่ พี ฒ ั นาการมาอย่างต่อเนือ่ ง หลายสิบปี มีการปรับการปฏิรูปกันหลาย ครัง้ ถึงกระนัน้ ก็ยงั มีชอ่ งโหว่ เช่น การทุจริต โดยเบิกบริการค่าบริการที่ไม่ได้บริการ จริงมายัง NHS ของคลินิกต่างๆ หรือการ ให้บริการที่เกินความจ�ำเป็น ท�ำให้ NHS เองต้องมีระบบตรวจสอบที่เข้มงวด และ ต้องใช้ก�ำลังคนและมีเอกสารที่ต้องตรวจ สอบเป็นภาระอีกมากมายเช่นกัน ซึ่งเป็น ความจ�ำเป็นเมื่อมีการจัดบริการร่วมรัฐเอกชน โดยเฉพาะในเขตเมืองที่มีคลินิก ทันตกรรมมากมาย ขณะที่บ้านเราระบบ รัฐร่วมเอกชน คือประกันสังคมนั้น ปรับ ระบบการเบิกค่าท�ำฟันจากประกันสังคม ผ่านระบบออนไลน์ โดยหน่วยบริการเป็น ผูเ้ บิก ซึง่ อย่างน้อยก็ลดภาระด้านกระดาษ ไปได้ครับ Qualified Dentist ผมได้มีโอกาสไปเยี่ยมคลินิกทันต กรรมแห่งหนึ่งทางตอนใต้ของอังกฤษ ที่ Eastbourne คลินิกชื่อ Total Orthodontics เป็นคลินิกด้านจัดฟันโดยเฉพาะ มี ทันตแพทย์สองคน หมุนเวียนกันเข้ามา

บริการ เป็นคลินิกที่มีสาขาทั่วประเทศ ได้ พบกับหมอฟันหนุ่มใจดีท่านหนึ่งที่ให้การ ต้อนรับเป็นอย่างดี ทุกครั้งที่มีคนไข้เข้า มาคุณหมอจะแนะน�ำตัวผมว่า Qualified dentist from Thailand มาขออนุญาต observed ก็แปลกใจมาตลอดว่าท�ำไม ต้องมีค�ำว่า “Qualified” แต่เมื่อดูงานไป ในหลายๆ จุดมากขึน้ และสังเกตจนน�ำมา สรุป (เอาเอง) ว่า ทีน่ ที่ นั ตแพทย์ เรียน 5 ปี หลังจากนัน้ ต้องสอบขัน้ ทะเบียนผูป้ ระกอบ วิชาชีพทันตกรรม จึงใช้ค�ำว่า “Qualified dentist” เพราะทีน่ ยี้ งั มีอกี สองวิชาชีพข้าง เคียง คือ dental therapist (ให้บริการใน เด็กได้ ท�ำ pulp ในฟันน�ำ้ นม) และ dental hygienist (เน้นส่งเสริมป้องกัน) นอกจากนี้ มีอกี ข้อสังเกตหนึง่ ในขณะทีเ่ ยีย่ มดูงานด้าน Family Medicine ที่ Chapel’s surgery ซึ่งคล้าย รพ.สต.ขนาดใหญ่แห่งหนึ่ง คุย กับพยาบาลคลินิกวางแผนครอบครัว พบ ว่าที่นี่ ไม่เรียกหมอฟันว่า “doctor” ครับ ได้เข้าเฝ้าพระราชินี ณ โบสถ์ท่าน ผมได้โอกาสร่วมสัมมนา Summer recreation seminar at Cumberland Lodge นี้จัดในสถานที่ๆ เคยเป็นพี่พัก

ของชนชั้นสูงและที่ท�ำงานของราชวงศ์ใน สมัยก่อน แต่ได้ถูกปรับปรุงมาเป็นที่พัก กึ่งรีสอร์ท ตั้งอยู่ในเขตของพระราชวัง วินเซอร์ ซึง่ กินอาณาบริเวณกว้างใหญ่มาก และเข้าร่วมชมการ Change Over คือการ เปลี่ยนรถทรงจากรถยนต์ เป็นรถม้า ของ ราชวงศ์อังกฤษ และการเข้าร่วมในโบสถ์ ของราชวงศ์ในเช้าวันอาทิตย์ ซึง่ เป็นโบสถ์ ภายในมีขนาดเล็ก ซึ่งผมก็ได้เข้าร่วมทั้ง สองครั้ง แต่ที่สุดประทับใจคือ ราชวงศ์ที่ ผมคาดว่าจะได้โอกาสพบจะเป็นระดับ เจ้าชาย เจ้าหญิง หรือดยุก แต่เซอร์ไพร์ส ครับ เพราะทั้งสองกิจกรรมนั้น ผมได้พบ สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 แห่ง สหราชอาณาจักร ทรงพระสิริโฉมงดงาม และพระพลานามัยสมบูรณ์แข็งแรงมาก (เสียดายนักไม่ได้น�ำมือถือไป) ในเช้าวัน อาทิตย์ที่โบสถ์ผมได้โอกาสใกล้ชิดท่าน มาก พระองค์ทรงพระด�ำเนินผ่านไปตรง หน้าพวกเราที่ยืนเข้าแถวเฝ้า เจ้าหน้าที่ และหลวงพ่อได้แนะน�ำพวกเราว่ามาจาก UCL ภาควิชา Epidemiology and Public Health Department พระองค์ทรงตรัส ท�ำนองว่า เกีย่ วกับพวกโรคผิวหนัง ท�ำนอง นัน้ หรอ ทุกคนต่างหัวเราะรวมทัง้ พระองค์ ท่านด้วย ยิง่ กว่านัน้ พระองค์ทรงขับรถเอง ครับ !!

56 THAI DENTAL MAGAZINE

ห้องสมุดสะดวกสบาย เปิดได้ 24 ชั่วโมง หลังจากปิดภาคเรียนของมหาวิทยาลัย ก็เป็นช่วงที่ผมต้องศึกษาด้วยตนเอง ได้มี โอกาสเข้าห้องสมุดทุกแห่งที่สามารถเดิน ไปถึง โดยเฉพาะหอสมุดกลาง Cruciform buildings Library ที่นี่และทุกแห่งที่เป็น ห้องสมุด รวมทั้งห้องสมุดห้องท�ำงาน ของหอพักภายในของ UCL จะสามารถ ปรินต์เอกสารได้ฟรี!! ครับ ช่วงนี้เอง ที่ เมื่อมีเวลาว่างผมจึงได้เข้าสืบค้นข้อมูล วารสารวิชาการที่สนใจ เพราะหลายครั้ง ที่เราต้องการ full paper จะไม่สามารถ เข้าได้จากการค้นทั่วไปผ่านทาง Google หรือลิงก์สาธารณสุข ทั่วไป แต่เมื่อมีรหัส เข้าใช้งานจากที่ UCL จึงได้ดาวน์โหลดมา จ�ำนวนหนึ่งเลย นับว่าเป็นการเห็นความ

Family Medicine ช่วงทีไ่ ปเยีย่ ม ดูงานและสังเกตการณ์ ระบบงานด้าน Family Medicine ที่ Chapel’s surgery ทีเ่ มือง Brighton ทางตอนใต้ของ อังกฤษ ผมได้พบหมอวิน เป็นคนไทยทีม่ า เรียนมัธยม ต่อเนือ่ งจนจบแพทย์ทปี่ ระเทศ อังกฤษ มีครอบครัวอยูท่ นี่ ี่ ภรรยาเป็นแพทย์ ชาวเยอรมัน มีลูกๆ น่ารัก 2 คน คนโตอยู่ มัธยมต้น คนเล็กประถมศึกษา ด้วยความ กรุณา หมอวิน ให้พกั ทีบ่ า้ นซึง่ ห่างจากทีท่ ำ� งานราวๆ 10 กม. หมอวินท�ำงานประจ�ำที่ Chapel’s surgery ซึ่งมีลักษณะเหมือน รพ.สต. หรือสถานีอนามัย ประจ�ำท้องถิ่น หมอวินไม่ได้เป็นข้าราชการ เป็นลักษณะ แพทย์ ท�ำสัญญาจ้าง ได้รับค่าตอบแทน ตามผลงาน เช้า 8.00 น. ขับรถไปท�ำงาน เริม่ งานราวๆ 8.30 น. จนถึงเวลา 13.30 น.

ส�ำคัญ ของการศึกษาของประเทศที่เจริญ จึงพักเที่ยง ที่นี่ผู้ป่วยจะมาแต่เช้า เพื่อ แล้วหลายๆ ที่ อ้ออีกอย่าง ที่นี่ในช่วงเปิด มารับคิวตรวจ มีหมอออกตรวจวันละ 1-3 เทอมนี้ห้องสมุดเปิด 24 ชม.ครับ คน แล้วแต่วัน ตรวจผู้ป่วยนอก ราวๆ วัน ละ 10-12 คน/แพทย์ ในช่วงบ่าย ก็อาจมี National Oral Health case conference หรือประชุมประสาน Promotion Group งานในพืน้ ทีบ่ ริการต่างๆ หรือออกเยีย่ มบ้าน (NOHPG) ข้อสังเกต ครับ ทีน่ พี่ ยาบาลเคาน์เตอร์ มีการจัดประชุมวิชาการของ National จะซักประวัติเบื้องต้นและจัดคิวเท่านั้น Oral Health Promotion Group (NOHPG) ไม่มีการวัดไข้ วัดความดัน ใดๆ ทั้งหมด ครัง้ ที่ 35 ทีเ่ มือง Leeds ฟัง Professor Helen นี้ แพทย์ในห้องตรวจต้องท�ำเองทั้งหมด Whelton คณบดีของ School of dentistry, เพราะถือว่าเป็นความรับผิดชอบและหน้าที่ University of Leeds อดีต President of ของแพทย์ ทีต่ อ้ งด�ำเนินการและบันทึกค่า the International Association of Dental ต่างๆเอง ถ้าวัดล่วงหน้า กว่าจะถึงคิวตรวจ Research (IADR) ในหัวข้อเรือ่ ง Is Fluoride ค่าต่างๆ อาจเปลี่ยนแปลงไป และ เมื่อ the answer? ท�ำให้ผมยิง่ มีความมัน่ ใจถึง บริการเสร็จก็ต้องบันทึกผลทั้งหมดอย่าง ความปลอดภัยและประโยชน์ของการใช้ ละเอียดเอง ส่วนการเยี่ยมบ้าน แพทย์ขับ ฟลูออไรด์เพือ่ ป้องกันฟันผุมากยิง่ ขัน้ ทัง้ ใน รถไปเองครับ จากการวางแผนและเตรียม ระดับ Topical และทางระบบ ซึง่ ก็มใี ช้กนั การไว้แล้ว แพทย์จะรู้จักพื้นที่และบ้าน อยูท่ วั่ ไปในยุโรป ในรูปแบบต่างๆ เช่น นม ผูป้ ว่ ย ผมได้มโี อกาสติดตามไปเยีย่ มบ้าน ฟลูออไรด์ เกลือฟลูออไรด์ น�ำ้ ฟลูออไรด์ ครัง้ หนึง่ เป็นเคสติดเตียง ทีด่ แู ลโดยลูกสาว 57

ที่มาจากต่างเมือง มีโรคความดันสูงและ ไม่คอ่ ยคงที่ มีอาการมึนศีรษะบ่อย จ�ำเป็น ต้องได้รับการส่งตัวไปที่โรงพยาบาล แต่ ผูป้ ว่ ยไม่คอ่ ยอยากไป หมอวินจึงมาเยีย่ ม และประสานการส่งต่อทัง้ หมด หมอวินต้อง ท�ำเองทั้งหมดครับ Fam. Med. ที่อังกฤษท�ำงานหนัก ที่ คลินกิ ไม่มหี อ้ งยา แพทย์ให้ใบสัง่ ยา ผูป้ ว่ ย ไปรับยาทีร่ า้ นขายยา จากนัน้ ร้านขายยาจะ ส่งข้อมูลเบิกเงินจาก NHS ยกเว้นคลินิก ไหนทีอ่ ยูห่ า่ งไกล ไม่มรี า้ นขายยาในระยะ 5 กม.จึงจะมีหอ้ งยาได้ เบ็ดเสร็จกว่าจะเลิก งานแต่ละวัน ก็ราวๆ 17.00 น.ครับ คลินกิ วางแผนครอบครัวของ Chapel’s Surgery นี้ จะมีพยาบาลเป็นผูใ้ ห้บริการ มีวยั รุน่ หลาย คนทีม่ าพร้อมกับผูป้ กครองมาปรึกษาเรือ่ ง พฤติกรรมเพศสัมพันธ์ตา่ งๆ เมือ่ ให้บริการ

และให้คำ� ปรึกษาเสร็จ พยาบาลจะบันทึก การบริการต่างๆ ด้วยการพูดและบันทึก เทปไว้ในระบบครับ Social determinants of health สัปดาห์สดุ ท้ายของการมาอบรมและ ศึกษาดูงานที่อังกฤษ ในหลักสูตร Social determinants of health ซึ่งนับว่าเป็น หลักสูตรระดับโลก มีผู้เข้าร่วมอบรมจาก หลากหลายประเทศทั่วโลก เช่น ฝรั่งเศส สวีเดน ตุรกี โปรตุเกส ญีป่ นุ่ จีน สิงค์โปร์ ชิ ลี รั ส เซี ย สหรั ฐ อเมริ ก า อั ง กฤษ สก็อตแลนด์ โปแลนด์ และหลากหลาย วิชาชีพและหลากหลายสังกัด ทั้งแพทย์ ทันตแพทย์ (มี 3 คน คือผม และจาก สวีเดน และญีป่ นุ่ ) นักวิจยั นักเศรษฐศาสตร์ นักวางแผน นักยุทธศาสตร์ นักวิชาการ ทัง้ จาก WHO UN โรงพยาบาล หน่วยงานของ รัฐ มหาวิทยาลัย และอื่นๆ คณาจารย์ใน หลักสูตรก็ระดับโลกครับ ประเด็นที่ผมจับใจความได้ในเรื่อง Social determinants of health คือ เรา ต้องช่วยกันปรับปรุงสิ่งแวดล้อม และเข้า

จัดการในระดับชุมชน ควบคู่กับการดูแล และส่งเสริมสุขภาพระดับล่าง หรือระดับ รายบุคคล จึงจะท�ำให้สขุ ภาพของพวกเรา หรือประชาชนดีขนึ้ ได้ อาจเรียกว่า ต้องส่ง เสริมมาตรการในระดับนโยบาย ระดับ กฎหมาย และในห้วงที่ผ่านมา 10-15 ปี มานี้ มีการบัญญัติศัพท์มากมาย ในเรื่อง การดูแลสุขภาพของประชากรโลก ไม่วา่ จะ Health for All, Health in all policy เรื่อย มาจนในปัจจุบนั UN ตัง้ เป้าหมายว่าใน 15 ปีขา้ งหน้าต้องมีการพัฒนาด้านต่างๆ ตาม เป้าหมาย Sustainable Development Goals (SDGs)

Partial Blind ก็เรียนได้เช่นกัน วันหนึง่ ผมได้สวนกับผูห้ ญิงท่านหนึง่ ในลิฟต์ ซึ่งจูงสุนัขมาด้วย ผมก็ตกใจเล็ก น้อยว่าที่คณะสามารถน�ำสุนัขมาได้ด้วย หรือ จนมาพบภายหลังว่าผู้หญิงท่านนั้น คือหนึง่ ใน ศาสตราจารย์ทสี่ อนในหลักสูตร นี้ครับ เธอมีภาวะการมองเห็นลางๆ หรือ Partial blind อีกคนหนึ่ง ที่นี่มีบุคลากร ตามความสามารถ และทุกเชือ้ ชาติหลาก 58 THAI DENTAL MAGAZINE

หลายจริงๆ ครับ แน่นอนครับว่าเนือ้ หาแน่น หนา มากมาย หลายๆ เรื่องลึกซึ้งเกินกว่า ทีผ่ มจะตามได้ทนั แต่หลายเรือ่ งก็นา่ สนใจ มากๆ ครับ สุดท้ายการไปอบรมและดูงานครั้ง นี้ ผ่านไปด้วยดี ได้ความรู้ประสบการณ์ มากมาย ด้วยการช่วยเหลือจากหลาย บุคคลมากมายครับ ต้องขอขอบคุณ พี่ ปิยะดา ผอ.ส�ำนักทันตสาธารณสุข ที่ได้ แนะน�ำให้รู้จักดับ อ.นิชมน หรือน้องฟาง อาจารย์จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และนักศึกษาปริญญาเอก ที่ UCL ทีไ่ ด้ชว่ ย เหลือและประสานงานกับ Prof. Richard Watts รวมทัง้ ช่วยเหลือ ให้คำ� แนะน�ำต่างๆ ในการใช้ชีวิต ในลอนดอนครับ ขอบคุณ Mrs.Margaret Woodward และ Mr. Nigel Borrow แห่ง Borrow Foundation ขอบคุณ หมอวิน ทีใ่ ห้ทพี่ กั และค�ำแนะน�ำ เรื่อง Family Medicine ขอบคุณ สนย. สบรส. และสุดท้าย ขอบคุณครอบครัว ที่ให้โอกาส แม้จะต้องปล่อยให้ตัวน้อย อายุแค่ 3 เดือน อยู่กับแม่และยาย ตลอด 39 วัน ครับ

เกาะกระแส

เรื่อง คณะกรรมการ ACFF THAILAND

ALLIANCE FOR A CAVITY-FREE FUTURE (ACFF) – THAILAND โรคฟันผุนับเป็นปัญหาสุขภาพ ที่ส�ำคัญของคน ทุกเพศ ทุกวัย ไม่เฉพาะคนไทยแต่ รวมถึงประชากรทั่วโลก วงการทันตสุขภาพได้ศึกษา วิจัยและคิดค้นวิธีป้องกันและ ควบคุมโรคฟันผุมาหลาย ทศวรรษ แต่ก็ท�ำได้เพียงลด การเกิดโรคในบางประเทศ ที่มีเศรษฐกิจสังคมดี ในขณะที่ประชากรโลก ส่วนใหญ่ยังคงทุกข์ทรมาน จากปัญหาดังกล่าว งค์ความรู้ท่ีชัดเจนและเป็น ปัจจุบัน ท�ำให้เรามั่นใจว่า โรคฟันผุสามารถป้องกันได้ ความเข้าใจลึกซึง้ เกีย่ วกับการเปลีย่ นแปลง เป็นขั้นเป็นตอนของโรค ท�ำให้ยิ่งมั่นใจว่า หากมีการตรวจวินิจฉัยที่ละเอียดพอ ก็จะ สามารถสกัดกั้นโรคมิให้ลุกลามจนกลาย เป็นผู้รู้ได้

แนวคิดดังกล่าว เป็นที่มาของการ ก่อตั้ง Alliance for a Cavity-Free Future หรือ ACFF ซึ่งเป็นเครือข่ายความร่วมมือ ระดับนานาชาติทถี่ อื ก�ำเนิดขึน้ มาในปี พ.ศ.

2553 จากการรวมตัวกันของผู้เชี่ยวชาญ

ทางด้านทันตสาธารณสุขของนานาประเทศทั่วโลก ทั้งนี้เพื่อร่วมมือกันพัฒนาและเผย แพร่องค์ความรู้ในเรื่องโรคฟันผุ ยกระดับความส�ำคัญของการป้องกันและการจัดการ โรคฟันผุให้เป็นพันธกิจทางด้านสาธารณสุขระดับโลก พัฒนางานวิจัย เทคโนโลยีและ นวัตกรรม และท�ำงานร่วมมือกันภายใต้เครือข่ายระดับสากล โดยมีเป้าหมายส�ำคัญคือ การดูแลรักษาให้เด็กที่เกิดในปี พ.ศ. 2569 เป็นต้นไปปราศจากรูฟันผุตลอดช่วงชีวิต ของเขา

ACFF ปัจจุบันมีสาขาทั่วโลก อาทิ เช่น ในสหภาพยุโรป ออสเตรเลีย ตุรกี กรีซ เวเนซุเอลา บราซิล เม็กซิโก โคลัมเบีย ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย อินเดีย จีน และประเทศไทย มีจุดมุ่งหมายให้ประชากรโลกทุกกลุ่มอายุปราศจากฟันผุ (cavity-free future for all age groups) และมีเป้าหมายที่ส�ำคัญเช่นเดียวกันคือ เด็กที่เกิดตั้งแต่ปี พ.ศ.2569 เป็นต้นไป ต้องปราศจากรูฟันผุตลอดช่วงชีวิต (cavity free during their life time) โดย ในขณะนี้ ประชากร 5.4 พันล้านคน หรือร้อยละ 80 ของประชากรโลกยังคงมีปัญหา ฟันผุ

60 THAI DENTAL MAGAZINE

ในส่วนของประเทศไทย มีการจัดตั้งคณะกรรมการประสาน ความร่วมมือเพื่อสังคมไทยไร้ฟันผุ (ACFF Thailand) ขึ้นในปี พ.ศ.

2557 โดยมี ทพ.สุธา เจียรมณีโชติชัย รองอธิบดีกรมอนามัยเป็น ประธาน ภายใต้การประสานงานของส�ำนักทันตสาธารณสุข กรม อนามัย กระทรวงสาธารณสุข โดยมีตัวแทนจากทั้งภาครัฐ ภาค วิชาการ และภาคเอกชน อาทิ กรมอนามัย ทันตแพทยสมาคมแห่ง ประเทศไทยฯ องค์กรผูบ้ ริหารคณะทันตแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทั่วประเทศเข้าร่วม เพื่อก�ำหนดเป้า หมายและแสวงหาแนวทางในการท�ำงานร่วมกัน ทั้งในแง่ของการ ส่งเสริมป้องกันและการรักษาฟืน้ ฟูโรคฟันผุให้สอดคล้องกับสถานการณ์ และบริบทของประเทศไทย

ACFF Thailand ได้ก�ำหนดเป้าหมายเช่นเดียวกับ ACFF ส�ำนักงานใหญ่และ ACFF ในประเทศต่างๆ คือ เด็กทุกคนที่เกิดใน ปี พ.ศ.2569 (ค.ศ.2026) ต้องปราศจากรูฟันผุ (cavity free) ตลอด ช่วงชีวติ และการรณรงค์ให้ความรูค้ วามเข้าใจเกีย่ วกับหลักการทีว่ า่ ฟันผุเป็นกระบวนการที่มีความต่อเนื่อง (The Caries Continuum) สามารถกลับคืนสู่ฟันปกติได้หากจัดการเสียแต่เนิ่นๆ ในระยะเริ่ม แรกของรอยโรคฟันผุ เพื่อน�ำไปสู่การเปลี่ยนกระบวนทัศน์จากการ จัดการในการรักษารอยโรคฟันผุ ไปเป็นการป้องกัน และจัดการฟัน ผุตามระยะการเกิดรอยโรค มิใช่รกั ษาโดยการอุดฟัน เพียงอย่างเดียว

กิจกรรมส�ำคัญอย่างหนึง่ ของ ACFF คือการส่งเสริมและผลัก ดันให้ คณะทันตแพทย์ บุคลากรทันตสาธารณสุขทุกภาคส่วนทั่ว ประเทศมีเกณฑ์ในการตรวจวินจิ ฉัยโรคฟันผุ และร่วมกันวางแนวทาง ในการป้องการและรักษาฟันผุ ที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน ตลอดจน กระตุ้นให้ภาคประชาชน และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ให้ตระหนักถึงความส�ำคัญในการป้องกัน และดูแลรักษาสุขภาพ ปากและฟัน เพื่อให้คนไทยมีสุขภาพฟันดีทุกช่วงวัยของชีวิต

ในแผนการด�ำเนินงานของประเทศไทย นอกจากการให้ ความรู้และการพัฒนาเกณฑ์การวินิจฉัยโรคฟันผุ และวาง แนวทางในการป้องการและรักษาทีเ่ หมาะกับระยะของโรคแล้ว ยังมีการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบในจังหวัดต่างๆ เพื่อให้เห็นผล เป็นรูปธรรมต่อไป

61

Elderly series

เรื่อง อ.ดร.ทญ.มัทนา เกษตระทัต คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ในการสั่งใช้ยา

ข้อควรระวัง

และ

การจ่ายยา ให้ผู้ป่วยสูงอายุ

โดยมากแล้วทันตแพทย์ จะมีความตระหนักเรื่อง ผลของโรคทางระบบและยา ที่ผู้ป่วยสูงอายุได้รับจาก แพทย์หรือสมุนไพรอาหาร เสริมต่างๆ ว่าจะมีผล ต่อการวางแผนการรักษา ทางทันตกรรมอย่างไร เช่น จะท�ำให้เลือดหยุดยากหรือ ไม่ จะเพิ่มความเสี่ยงท�ำให้ กระดูกขากรรไกรตายหรือไม่ หรือจะต้องระวังในการใช้ ยาชาอย่างไร เนื้อหาเหล่า นี้ได้ถูกบรรจุไว้ในการเรียน การสอนทั้งปริญญาตรี หลังปริญญา และเป็นหัวข้อ การประชุมวิชาการต่างๆ บ่อยครั้ง

62 THAI DENTAL MAGAZINE

ทความนีจ้ ะขอเสนอในมุมที่ ต่างออกไปเล็กน้อยคือ อยาก มาชวนคุยกันเรือ่ งข้อควรระวัง ในการสัง่ ใช้ยาและการจ่ายยาให้ผปู้ ว่ ยสูง อายุโดยทันตแพทย์ เพราะแม้แต่ยาที่พื้น ฐานมากๆ เช่น Paracetamol Ibuprofen Amoxicillin ก็ลว้ นส่งผลกระทบต่อสุขภาพ โดยรวมของผูป้ ว่ ยได้เช่นกันหากไม่ได้ปรับ Dose หรือมีมาตรการอื่นๆ ควบคู่ไปด้วย

ACETAMINOPHEN

หรือ ยาพาราเซตามอล สุดเบสิกกัน ค่ะ ส�ำหรับผู้สูงอายุนั้น Acetaminophen ยังคงเป็น drug of choice ในการควบคุม ความเจ็บปวดหากใช้ต่อเมื่อจ�ำเป็น ไม่ให้ เกินวันละ 4 กรัม และไม่ใช้ต่อเนื่องกัน เป็นเวลานานเพราะเรากลัวตับพัง ส่วน ที่น่าสนใจคือมีรายงานพบว่าการใช้ยา Acetaminophen เกิน 3 วันนั้นสามารถ ไปเสริมฤทธิ์ oral anti-coagulantion therapy ของ Warfarin ได้ อาจต้องลด dose และ monitor INR ในวันที่ 3-5 ที่ ทาน Acetaminophen ติดต่อกัน

NON-CYCLOOXYGENASE-SELECTIVE NSAIDS, ORAL

แต่เราจะดู creatinine clearance แทน ซึ่งมีสูตรค�ำนวณ หรือ จะโทรให้เภสัชเป็น ผู้ค�ำนวณและช่วยปรับโดสยาให้ได้ตาม เช่น Ibuprofen Diclofenac Aspirin ต้องการค่ะ) >325 mg/d แน่นอนว่าสิ่งที่เรากลัวคือ การเพิม่ ความเสีย่ งแผลในกระเพาะอาหาร ยา NSAIDs นัน้ เป็นยาทีล่ ะลายในไขมัน เลือดออกในทางเดินอาหาร หรือ perforation ซึง่ ผูส้ งู อายุจะมีการเก็บกัก adipose tissue โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีอายุมากกว่า 75 ปี มากขึ้น บวกกับการท�ำงานของไตที่ลดลง หรือ ผู้สูงอายุที่ได้รับยา corticosteroids, การค�ำนวณ dose จึงส�ำคัญมากเพราะยา anticoagulants, หรือ antiplatelet agents ที่เคยเป็น dose ปกติอาจท�ำให้มีพิษต่อ proton-pump inhibitor เพื่อลดปัญหา ร่างกายได้ โดยสรุปแล้ว หากจะใช้ NSAID ั หาโรคไต ทางเดินอาหารนั้นสามารถให้ได้ในระยะ ให้เช็คประวัตผิ ปู้ ว่ ยให้ดวี า่ มีปญ สั้นๆ เพราะในระยะยาวเกิน 8 สัปดาห์ โรคหลอดเลือด โรคหัวใจ หรือ หอบหืด โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ on ยา proton-pump รุนแรง on corticosteroids หรือไม่ inhibitor นั้นผู้ป่วยจะเสี่ยง การติดเชื้อ Clostridium difficile และเสี่ยงต่อภาวะ AMOXICILLIN ยากลุ ่ ม penicillins รวมทั้ ง กระดูกพรุนอีกด้วย นอกจากนี้ NSAIDs and COX-2 cephalosporins ขับทางไต ให้เช็คให้ดี inhibitors ยัง promote fluid retention ว่าผู้ป่วยมีปัญหาโรคไตหรือไม่ หรือว่าสูง ท�ำให้เพิ่มความเสี่ยงภาวะหัวใจล้มเหลว อายุมาก ตัวผอมน�้ำหนักน้อย (frail) การ อีกทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อผู้ป่วยโรคไต ท�ำงานของไตลดลง ถ้ามี ให้ค�ำนวณปรับ อาจท�ำให้ไตถูกท�ำลายอย่างเฉียบพลัน dose ยาหรือเปลี่ยนไปใช้ Clindamycin โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคไต stage IV หรือ แทนในการใช้ยาปฏิชีวนะนั้นให้เช็คให้ดี มี creatinine clearance <30 mL/min ว่าผู้ป่วยได้รับยารักษาโรคทางระบบอื่นๆ (ในผู้ป่วยสูงอายุเราจะไม่ดู creatinine ตัวใดบ้าง ที่ควรระวังเช่น Amoxicillin 63

สั้นๆ อยากชวนให้ไปอ่านบทความวิชา การเต็มๆ กัน และติดตาม guideline คอย update ตนเองอยู่เสมอ ซึ่ง guideline ที่ ต้องติดตามในประเด็นนี้นั้น สามารถเข้า ถึงได้ออนไลน์ เป็น guideline ที่ยอมรับ กันในสากล ได้แก่ “Beers Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults” ของ American Geriatrics Society (AGS) ซึ่งฉบับล่าสุด ตีพิมพ์เมื่อปี ค.ศ. 2015

เมื่อใช้ร่วมกับ Allopurinol อาจท�ำให้เกิด ผื่นคัน (Rash) ยา Metronidazole ไปเพิ่ม ฤทธิ์ Phenytoin และ Warfarin เป็นต้น

NORGESIC

ยากลุ่มที่เห็นจ่ายกันโดยทันตแพทย์ ที่ควรหลีกเลี่ยงอีกกลุ่มคือยาคลายกล้าม เนื้อ เช่น Norgesic ซึ่งมี Orphenadrine เป็นส่วนประกอบ (aspirin/caffeine/ orphenadrine) ยากลุ่มนี้ไม่ควรใช้ใน ผูส้ งู อายุเพราะมี anticholinergic adverse effects ท�ำให้งว่ ง มึน เพิม่ ความเสีย่ งหกล้ม กระดูกหัก และ ท�ำให้ท้องผูกอีกด้วย

AMITRIPTYLINE

Guideline นีจ้ ะมีตารางทีจ่ ะระบุวา่ ยา ชนิดใดความหลีกเลี่ยงโดยเด็ดขาด หรือ พอใช้ได้แต่ต้องระมัดระวังในกรณีไหน บ้าง ซึ่งค�ำแนะน�ำ (recommendation) ก็ ชัดเจนว่า เป็นการแนะน�ำแบบชัวร์ (strong

DIAZEPAM (VALIUM) recommendation) หรือ ไม่ชัวร์เท่าไร่ หากผูป้ ว่ ยมีความเครียดกังวล มีปญ ั หา (weak recommendation) โดยมีระดับ พฤติกรรมไม่ยอมให้ตรวจหรือท�ำหัตถการ ของคุณภาพหลักฐานวิชาการเป็นแบบ แล้วทันตแพทย์ตอ้ งการท�ำ oral sedation high moderate หรือ low ยาต้องห้ามที่ Geriatrician เรียกว่า “Drugs from Hell” ควบคู่ไปกับ Amitriptyline ก็ โดยสามารถอ่านผ่าน website ของ คือ benzodiazepines ที่ออกฤทธิ์นาน American National Guideline Clearingเช่น Diazepam (Valium) นั่นเอง เพราะ house พิมพ์คน้ หาด้วยค�ำว่า Beers Criteria ผูป้ ว่ ยจะสับสนมึนงง เสีย่ งหกล้มหรือ อาจ 2015 หรือจะอ่านบทความวิชาการต้นฉบับ จะถึงขนาดอยูใ่ นภาวะ delirium อีกทัง้ ยา จาก Journal of the Amrican Geriatrics ยังเพิม่ ความเสีย่ งภาวะสมองเสือ่ มอีกด้วย Society ฉบับ NOVEMBER 2015–VOL. 63, NO. 11 หรือ https://goo.gl/hW6MGX

บทความนีม้ วี ตั ถุประสงค์เพิอื่ เพิม่ ความ ก็ได้ค่ะ ตระหนักในการสั่งใช้ยาโดยทันตแพทย์ พร้อมยกตัวอย่างมาเพียงสรุปย่อความ

ในผู้ป่วย TMJ Disorders หรือมี orofacial pain ทันตแพทย์ควรหลีกเลี่ยง ยา Amitriptyline (Antidepressants) เนื่องจาก Highly anticholinergic ท�ำให้ ง่วงซึมมึน และ มี orthostatic hypotension เสี่ยงล้มกระดูกหัก โดยแนะน�ำให้ใช้ low dose doxepin (<6 mg/d) แทน

64 THAI DENTAL MAGAZINE

คดีสภา

เรื่อง ผศ.ดร.ทพ. ทรงวุฒิ ตวงรัตนพันธ์

ข้อมูล

INVISALIGN เป็นสิทธิของใคร?

INVISALIGN มาจากการสนธิของค�ำสองค�ำคือ invisible และ align ซึ่ง Invisible หมายความว่า is not visible or not perceptible by eye ขณะที่ align หมายความว่า is to bring into a line or alignment ดังนั้น invisalign จึงเป็น to bring into a line or alignment that not perceptible by eye INVISALIGN เมือ่ น�ำมาใช้กบั กรณีทนั ตกรรมจัดฟันจึงกลายเป็น การปรับฟันให้ เรียงตัวเข้าที่เข้าทางโดยการใส่ชุดเครื่องมือเคลื่อนฟันแบบถอด ได้คล้ายถาดฟัน ตัวเครื่องมือจัดฟัน INVISALIGN นั้นแทบจะ มองไม่เห็น

ผู้เขียนขอยกตัวอย่างกรณีการไกล่เกลี่ยคดีหนึ่งในทันต แพทยสภา ผู้เขียนได้รับการขอค�ำปรึกษาจากเจ้าของคลินิก ทันตกรรมแห่งหนึ่งซึ่งเป็นทันตแพทย์ เรื่องการดูแลผู้ป่วยจัดฟัน ของทันตแพทย์จัดฟันในคลินิก มีใจความโดยย่อว่า ทันตแพทย์ เจ้าของคลินิกมีปัญหากับทันตแพทย์จัดฟันที่ท�ำงานในคลินิก โดยทันตแพทย์จัดฟันให้การรักษาผู้ป่วยทั้งแบบปกติและแบบ INVISALIGN ทันตแพทย์เจ้าของคลินิกจึงได้คุยกับทันตแพทย์ จัดฟันคนนี้ โดยเบื้องต้น จะให้ทันตแพทย์จัดฟันคนนี้ออกจาก คลินกิ ทันตกรรม และขอโอนผูป้ ว่ ยทีร่ กั ษาทันตกรรมจัดฟันคืนให้ ทางคลินิกดูแลต่อ โดยทางคลินิกจะมีทันตแพทย์จัดฟันคนใหม่ มารับดูแลให้การรักษาต่อไป หลังจากทีท่ นั ตแพทย์จดั ฟันได้ออก จากคลินิก แต่เจ้าของคลินิกแห่งนี้ยังไม่ได้รับโอนผู้ป่วยกลับมา ให้คลินิกทั้งหมด โดยเฉพาะผู้ป่วยจัดฟันแบบ INVISALIGN

ข้อมูลของผูป้ ว่ ยจัดฟันแบบ INVISALIGN นัน้ ตามประวัตกิ าร รักษาแบ่งเป็น 2 ส่วนคือ ส่วนที่หนึ่ง เป็นบันทึกเวชระเบียนที่ ทันตแพทย์จดั ฟันบันทึกไว้ในเวชระเบียนของผูป้ ว่ ยเหมือนผูป้ ว่ ย ทั่วไป ส่วนนี้เวชระเบียนจะอยู่ที่คลินิกทันตกรรมที่ผู้ป่วยเข้ามา รักษา ส่วนที่สอง คือ การรักษาที่เกี่ยวกับงานแล็บที่ต้องติดต่อ กับทางบริษัท INVISALIGN เพื่อวางแผนเรื่องการสั่งงานแล็บ เพือ่ ท�ำเครื่องมือมาใส่คนไข้ ในส่วนนีจ้ ะต้องเข้าไปดูใน website ของ INVISALIGN ซึ่งต้องมี Password ซึ่งสิทธิการเข้าดูจะเป็น ทันตแพทย์จดั ฟันผู้ให้การรักษาเป็นผู้ถือ Password ทันตแพทย์ เจ้าของคลินกิ สามารถเข้าไปดูบนั ทึกได้รว่ มกับทันตแพทย์จดั ฟัน โดยต้องผ่านการยินยอมของทันตแพทย์จัดฟัน

ผูเ้ ขียนได้รว่ มกับคณะกรรมการไกล่เกลีย่ ศึกษาปัญหาของผู้ ร้องเรียนเจ้าของคลินกิ ทันตกรรมทีโ่ ทรศัพท์มาปรึกษาว่า ในฐานะ ของผูด้ ำ� เนินการคลินกิ ทันตกรรมจะขอรับโอนคนไข้กลับมารักษา เองเพื่อจะท�ำให้คนไข้ได้รับการดูแลอย่างต่อเนื่อง ทางคลินิกได้ ขอให้ทันตแพทย์จัดฟันส่งมอบข้อมูลผู้ป่วยที่ให้การรักษาแบบ INVISALIGN และขอ Password จากทันตแพทย์จัดฟันเพื่อจะ ได้ให้บริการภายใต้การรับผิดชอบของคลินิก แต่ทันตแพทย์จัด ฟันได้ปฏิเสธที่จะให้ข้อมูลดังกล่าวพร้อม Password

โดยหลักการและประมวลกฎหมาย กอปรกับพ.ร.บ.วิชาชีพ ทันตกรรม พ.ศ. ๒๕๓๘ เรื่องนี้จึงมีประเด็นที่น�ำมาถอดบทเรียน เพื่อการเรียนรู้ ดังนี้

66 THAI DENTAL MAGAZINE

1 ข้อมูลการรักษาจัดฟันของผู้ป่วย ในคลินิกทันตกรรมเป็นสิทธิของ ใคร ของทันตแพทย์ผู้ให้การรักษา หรือเป็นสิทธิของคลินิก

ทีนี้มาดูกรณีศึกษานี้ เจ้าของคลินิกทันตกรรมได้ว่าจ้าง ทันตแพทย์จัดฟันมาให้การรักษาผู้ป่วยจัดฟันโดยท�ำสัญญา ข้อตกลงกันเฉกเช่น นายจ้างกับลูกจ้าง เวชระเบียนของผู้ป่วย ที่มารับการรักษาย่อมเป็นสิทธิของคลินิก ข้อมูลการรักษาโดย ทันตแพทย์จัดฟันที่อยู่ในเวชระเบียนย่อมเป็นของผู้ป่วย ในกรณี ที่ทันตแพทย์จัดฟันให้การรักษาผู้ป่วยจัดฟันแบบทั่วไปที่ไม่ใช่

โดยเบือ้ งต้น ข้อมูลการรักษาของผูป้ ว่ ยย่อมเป็นของผูป้ ว่ ย แบบ INVISALIGN เมื่อเจ้าของคลินิกไม่ประสงค์ให้ทันตแพทย์ และเมือ่ ข้อมูลเหล่านีอ้ ยูใ่ นเวชระเบียนของคลินกิ ข้อมูลยังคงเป็น จัดฟันให้บริการรักษาต่อไป ทันตแพทย์จดั ฟันไม่สามารถเอาเวช ของผู้ป่วย ส่วนเวชระเบียนเป็นของคลินิก ถ้าผู้ป่วยร้องขอข้อมูล ระเบียนผู้ป่วยออกจากคลินิก การรักษาก็เป็นสิทธิที่ผู้ป่วยพึงจะได้ คลินิกไม่สามารถปฏิเสธได้ สิง่ ทีค่ ลินกิ ท�ำได้คอื ให้เวชระเบียนของคลินกิ กับผูป้ ว่ ยหรือ ส�ำเนา ในกรณีที่ทันตแพทย์จัดฟันให้การรักษาผู้ป่วยแบบ (ถ่ายเอกสาร) เฉพาะข้อมูลของผู้ป่วย INVISALIGN ซึ่งหมายความว่า ทันตแพทย์จัดฟันได้ท�ำสัญญา 67

ว่าจ้างบริษัทที่รับท�ำชุดจัดฟันแบบใส และถอดเปลี่ยนได้ โดย ทันตแพทย์จัดฟันจะติดต่อกับบริษัทนี้ทาง website และได้ password เฉพาะทันตแพทย์คนนั้นเพื่อเข้าข้อมูลผู้ป่วย ดังนั้น ข้อมูลการวางแผนการจัดฟันที่อยู่ในเอกสารยังเป็นของผู้ป่วย เอกสารที่ถูกบันทึกนี้น่าจะยังเป็นของทันตแพทย์จัดฟัน ในเบื้อง ต้น เมื่อเจ้าของคลินิกต้องการข้อมูลการรักษาผู้ป่วยจัดฟันแบบ INVISALIGN ทันตแพทย์จดั ฟันสามารถให้ขอ้ มูลเฉพาะช่วงเวลา ที่ให้การรักษาในคลินิกนี้

2 ถ้าทันตแพทย์เจ้าของคลินิก ปฏิเสธที่จะให้ทันตแพทย์จัดฟัน รักษาผู้ป่วยจัดฟันต่อไป โดยอ้าง ว่าผู้ป่วยเป็นของคลินิกได้หรือไม่

ในทางวิชาชีพ การรักษาผู้ป่วยเป็น art and science และ โดยสิทธิของผู้ป่วยก็สามารถเลือกผู้ให้บริการหรือหมอได้ เมื่อ ทันตแพทย์จัดฟันไม่ไม่ได้อยู่ที่คลินิกแล้ว เป็นหน้าที่ของคลินิกที่ ต้องให้ข้อมูลแก่ผู้ป่วยให้มีสิทธิที่จะเลือกว่าจะท�ำกับทันตแพทย์ จัดฟันคนเดิมที่ย้ายออกไปแล้วหรือจะท�ำกับทันตแพทย์จัดฟัน คนใหม่ที่ทางคลินิกจัดให้ และถ้าผู้ป่วยประสงค์ที่จะทราบว่า ทันตแพทย์จัดฟันคนเดิมย้ายไปที่ใด ตามมารยาทคลินิกก็ควร แจ้งให้ผปู้ ว่ ยถึงคลินกิ แห่งใหม่ของทันตแพทย์จดั ฟันคนนั้น และ ถ้าผู้ป่วย ประสงค์ที่จะขอข้อมูลการรักษาจัดฟันจากคลินิก เพื่อ ตามไปรักษากับทันตแพทย์จัดฟันคนเดิม ก็เป็นหน้าที่ที่คลินิก ต้องส่งข้อมูลการรักษาของ ผูป้ ว่ ยมอบให้ผปู้ ว่ ย เพราะข้อมูลเป็น ของผู้ป่วย

ในกรณี INVISALIGN ก็เป็นสิทธิของ ทันตแพทย์จัดฟันที่ ท�ำสัญญากับบริษัทที่รับจ้าง สามารถน�ำข้อมูลการวางแผนการ รักษา ข้อมูลการรักษาที่ยังให้การรักษาไม่แล้วเสร็จไปใช้ในการ รักษาต่อได้ ถ้าผูป้ ว่ ยพร้อมใจทีจ่ ะท�ำการรักษาต่อกับทันตแพทย์ จัดฟันคนเดิมหรือโอนข้อมูลการรักษาเฉพาะรายให้กับคลินิก ในกรณีผู้ป่วยไม่ประสงค์ที่จะรักษาต่อกับทันตแพทย์จัดฟันคน เดิม ทัง้ นีต้ อ้ งค�ำนึงถึงผลกระทบและประโยชน์ของผูป้ ว่ ยเป็นทีต่ งั้

3 กรณีเจ้าของคลินิก ทันตกรรม กับทันตแพทย์ที่มาท�ำงานใน คลินิก จ�ำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมี การสื่อสารสองทาง

เพราะการเกิดความขัดแย้งย่อมเป็นผลกระทบต่อการรักษา ผู้ป่วย โดยเฉพาะงานทันตกรรมจัดฟันที่เป็นงานรักษาต่อเนื่อง มากกว่าสองปี ผู้เขียนมีโอกาสพูดคุยกับ ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ หรือหมอมด ผูเ้ ขียนหนังสือเรือ่ ง Marketing for dental business คุณหมอมดว่า คลินกิ ทันตกรรมโดยทัว่ ไปยังติดกับ Paternalist ซึง่ สังคมแปรเปลีย่ นไปสู่ Contractualist รายละเอียดขอเป็นโอกาส หน้าจะน�ำมาเล่าต่อไป

ปรากฏการณ์ทผี่ เู้ ขียนยกมาเป็นเพียงการแยกส่วนของ คดี ในกรณีการฟ้องร้องคงต้องมีการพิจารณาถึงบริบทและ เจตนาของคูก่ รณี อย่างไรก็ตามนีเ่ ป็นเพียงความคิดเห็นของ ผูเ้ ขียน ผูเ้ ขียนยินดีรบั ฟังและแลกเปลีย่ นความเห็นเพือ่ การ เติบโตทางปัญญา และ วิชาชีพทันตกรรมต่อไป dent11@dentalcouncil.or.th

68 THAI DENTAL MAGAZINE

ข�ำขัน คุณปูเ่ กษียณอายุแล้ว เลยสมัครเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยผูส้ งู อายุ หนุ่มนักศึกษาที่ก�ำลังเรียนอยู่ชั้นปีที่ 1 ถาม คุณปู่ด้วยความสงสัยว่า

ลูกชายพูดกับพ่อว่า

“ คุณปู่ครับ คุณปู่ยังมาเรียนหนังสืออีกหรือครับ ? “

“ พ่อครับ ทางโรงเรียนเค้าตั้งวงดนตรีของ โรงเรียนขึน้ มา ผมก็อยากสมัครเข้าร่วมด้วย แต่เครือ่ งดนตรีแต่ละคนต้องเอาไปเองครับ ”

ปู่ตอบว่า

“ ข้ามาเรียนหนังสือมีอะไรที่ไม่ดีหรือ ? “

พ่อจ้องมองดูลูกเป็นเวลานาน จากนั้นจึงยื่นตะเกียบให้คู่หนึ่ง แล้วพูดว่า

นักศึกษาหนุ่มพูดว่า

“ ดีน่ะ ดีแน่ครับ แต่ว่า ถ้าหากทางมหา’ลัยเกิดมีการส่งหนังสือ แจ้งเรื่องการประชุมผู้ปกครองขึ้นมา แล้วคุณปู่จะท�ำยังไงครับ ? ...... ”

“ลูกเอ๋ย บ้านเราน่ะยากจนนะ ลูกก็ลองพยายามช่วงชิงให้อยู่ในต�ำแหน่ง หน้าที่ conductor ละกัน ”

ภรรยาถามสามีว่า

นักศึกษาชายในหอพักเอา กระจกส่องหน้าตัวเองเป็น เวลาครึ่งค่อนวัน แล้วเกิดพูด ชมตัวเองโดยพลันว่า

“ผัวขา ตอนที่อยู่บนถนน เกิดมีผู้ชายเข้ามาท�ำท่าตีสนิท แล้วยังเรียกชั้นว่า ‘คนสวย’ ชั้นสมควรท�ำยังไงดีจ๊ะ ”

“ โอ้ ช่างหล่อเสียนี่กระไร หล่ออะไรอย่างนี้ .. ” เพื่อนร่วมหอหัวเราะเยาะพูดว่า “แม่-ง เอ๊ย คนประเภทนี้ช่างร้ายนัก แม้กระทั่งตัวเองยังหลอกตัวเองเลย ....”

สามีตอบว่า

“ยังจะต้องมาถามอีกท�ำไมกัน ก็รีบประคองพา เค้าข้ามถนนแค่นั้นแหละ ต้องเป็นคนตาบอด แน่ๆ เลย .. ”

แม่พูดว่า

“ดูซิ ห้องแก รกยังกะเล้าหมูไม่มีผิด ยังไม่รีบเก็บกวาดให้เรียบร้อยอีก ” ลูกตอบว่า

หญิงใน office 2 คน เกิดทะเลาะกัน อย่างรุนแรง ผู้จัดการสุดที่จะทนได้ อีกต่อไป จึงพูดว่า

“ทะเลาะอะไรก้น บอกมาซิว่าสาเหตุจากอะไร ? ” พอได้ฟงั แค่นนั้ หญิงทัง้ สองต่างก็รบี แย่งชิงทีจ่ ะตอบก่อน วุน่ วายไปหมด

“ แม่เคยเห็นหมูท�ำความสะอาดเล้า ของตัวเองบ้างไม๊ ? มีแต่คนเลี้ยงดูเท่านั้น ที่มาท�ำความสะอาดให้ ”

“ พอแล้ว ” ผู้จัดการจึงส่งเสียงตวาดไปค�ำหนึ่ง พร้อมทั้งพูดอีกว่า “ คนที่อัปลักษณ์ พูดก่อน .. ”

“ ........ ”

พริบตานั้น โลกทั้งโลกเกิดความสงบขึ้นทันที --- การห้ามปรามก็ต้องใช้ปัญญาเหมือนกัน ---

แม่

69

หน้าหนาวมาแล้วปีใหม่ ก�ำลังจะมาถึง ในรอบปีนี้วิชาชีพเราเข้า มีการสังคมออนไลน์ กันมากขึ้น รับนโยบาย Thailand 4.0 และมี ช่องทางอ�ำนวย ความสะดวกในการใช้ บริการทันตกรรมที่ เนื่องมาจากเทคโนโลยี ผู้ประกันตนมีทางเลือก ในการใช้สิทธิ์โดยไม่ต้อง ส�ำรองจ่าย วงการ วิชาชีพเราปรับตัวไปขึ้น ทะเบียนกับส�ำนักงาน ประกันสังคมเพื่อตั้งเบิก แทนคนไข้กันไม่น้อย

เจ้าของ ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ที่ปรึกษา ทพ.อดิเรก ศรีวัฒนาวงษา ศ.ทพ.ดร.ประสิทธิ์ ภวสันต์ ทญ.ดร.ญาดา ชัยบุตร ผศ.ทญ.ดร.ศิริจันทร์ เจียรพุฒิ

วยอานิสงส์ของส�ำนักงาน ปรมาณูเพื่อสันติต่อยอดจาก เรื่องศึกษาต่อเนื่องที่ท�ำให้ ทันตแพทย์เราตื่นตัว รวมพลังเพื่อร่วมคิดร่วม หาทางออกในการท�ำงาน ท�ำให้การเข้าถึงข่าวสาร ผ่านสื่อออนไลน์ก็เพิ่มมากขึ้น นอกจากเฟซบุ๊ก กลุ่มไลน์ของทันตแพทย์เพื่อการรณรงค์เรียก ร้องความเป็นธรรม แนะน�ำการท�ำงานให้ทันต แพทยสภาแล้ว แต่ละรุน่ ของแต่ละมหาวิทยาลัย ทันตแพทย์นักวิ่ง นักเที่ยว นักอ่าน นักกิน กวีฯ ล้วนมีการรวมกลุ่มออนไลน์กันอย่างคึกคัก ดัง นั้นเพื่อความมีประสิทธิภาพของการสื่อสาร กรรมการบริหารทันตแพทยสมาคมจึงตัง้ นโยบาย จะลดโลกร้อนโดยตัง้ เป้าเบือ้ งต้นจะลดการพิมพ์ ข่าวสารกระดาษลงเพิ่มความถี่การส่งข่าวใน เว็บและในเฟซให้มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม ข่าวสารกระดาษก็มคี วาม คลาสสิกและยังมีสมาชิกทีอ่ าจไม่สะดวกในการ อ่านสารผ่านออนไลน์ที่เราจะยังคงท�ำเล่มเพื่อ ตอบโจทย์ให้อยู่ ในเบื้องต้นบ.ก.แอบวางแผน จะส่งข่าวถึงทันตแพทย์ที่เป็นสมาชิกทุกท่าน ตัง้ แต่รนุ่ แรก จนถึงรุน่ ทีจ่ บปี 2535 ส�ำหรับท่าน สมาชิกที่จบการศึกษาในปี 2536 ขึ้นไป หาก

บรรณาธิการ ทญ.แพร จิตตินันทน์ กองบรรณาธิการ ทญ.อภิญญา บุญจำ�รัส ทพ.สุธี สุขสุเดช ทญ.ดวงตา อิสสระพานิชกิจ ทญ.ธิติมา วิจิตรจรัลรุ่ง ร.ท.ทพ.ธนศักดิ์ กัมภ์บรรฑุ

ประสงค์จะได้ข่าวสารฉบับกระดาษ ทันต แพทยสมาคมจะท�ำช่องทางให้ท่านติดต่อ เพื่อขอรับข่าวสารพร้อมขอที่อยู่ส่งเอกสาร ที่เป็นปัจจุบัน มาตรการนี้น่าจะส่งผลราว กลางปีหน้านะคะ

เพือ่ ท�ำข่าวออนไลน์เพิม่ สิง่ ทีเ่ กิด คือเนื้อที่มหาศาลและโอกาสในการน�ำ เสนอถี่มากขึ้น ทันตแพทยสมาคมจึง ขอรับสมัครนักเขียนข่าวออนไลน์ โดย ท่านสมาชิกทีป่ ระสงค์เพิม่ เรตติง้ การเข้า ถึงบทความดีๆในเพจ ในเฟซของท่าน ขอเชิญชวนส่งข้อความเพือ่ หาช่องทาง ให้เราติดต่อท่านผ่านเพจทันตแพทย สมาคม เพื่อร่วมแบ่งปันบทความดีๆ และเชิญชวนแนะน�ำลิงก์จากเพจทันต แพทยสมาคมไปเพจทันตทีน่ า่ สนใจ มา ช่วยกันคิดผลิตแมกกาซีนออนไลน์ให้ เต็มรูปแบบภายในปี 2561 เพื่อให้เรา ได้แบ่งกันอ่านอย่างสะดวกสบายใน ทุกทีท่ กุ เวลานะคะ ปี 2561 ช่างน่าสนุก...

ทพ.พิสุทธิ์ อำ�นวยพาณิชย์ ทพ.กิตติธัช มงคลศิวะ ทพ.สมดุลย์ หมั่นเพียรการ ทพ.อภิสิทธิ์ อารยะเจริญชัย ทพ.รุ่งกิจ หลีหเจริญกุล ทญ.ดุลยรัตน์ โถวประเสริฐ ทญ.ประภาสิริ เดี่ยวปรัชญารักษ์ ดร.พัฒนพงส์ จาติเกตุ

70 THAI DENTAL MAGAZINE

บรรณาธิการ

ทญ. แพร จิตตินันทน์

ติดต่อโฆษณาที่ คุณ ชิตศักดิ์ สุวรรณโมลี โทร.02-539-4748 ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ 71 ลาดพร้าว 95 วังทองหลาง กรุงเทพฯ 10310 โทร. 02-5394748 แฟกซ์ 02-5141100 e-mail: thaidentalnet@gmail.com