REsearc
Toekomstverkenning Microverwerking kunststoffen in Vlaanderen.
wereldbevolking een hogere levensstandaard met de daarbijbehorende stijgende vraag naar slimmere (en dikwijls ook kleinere en meer nauwkeurige) producten. Bovenvermelde trends leiden tot de verdere miniaturisering van componenten en een verdere innovatieve groei in medische en (opto)elektronica-eindmarkten.
Internationale miniaturisatietrend Micro-toepassingen van kunststoffen zijn meestal hoogtechnologisch.
De hele internationale ‘maak’-industrie, en de kunststof- en rubberverwerkende industrie in het bijzonder, wordt sterk gedreven naar en door toenemende miniaturisatie en hogere precisie. Die trend wordt mee veroorzaakt en versterkt door de evolutie en de vraag vanuit de micro-(opto)elektronica, de micromechanica, en de (bio)medische industrie. Die evolutie is gedreven door een belangrijk aantal macrotrends in onze maatschappij. Grondstoffen geraken stilaan uitgeput, waardoor een efficiëntere toepassing van materialen steeds belangrijker wordt. Hoogwaardige materialen zoals silicium worden schaarser, dus moeten alternatieven dringend worden gezocht. Daarnaast blijft de wereldbevolking onophoudelijk verder groeien en wordt die bovendien steeds ouder. Daardoor is er een vraag naar een steeds betere en nog betaalbare gezondheidszorg. Nieuwe technologieën die lagere totaalkosten mogelijk maken zoals minimaal invasieve chirurgie of lab-on-achip worden daarom steeds kansrijker. De globalisering blijft zich overigens doorzetten en opkomende economieën ontwikkelen zich tot stevige concurrenten waardoor bedrijven in West-Europa versneld op zoek moeten naar niches met extra toegevoegde waarde ten opzichte van hun goedkopere evenknieën uit andere werelddelen. Door die globalisatietrend, verwerven steeds grotere groepen van de
26 Visie op Kunststof 3 | 2012 research
Ook de internationale kunststofverwerkende industrie is de laatste jaren niet ontsnapt aan die evoluties. Dat bewijzen de productie van micro-onderdelen en de zogenaamde microstructurering van kunststofoppervlakken en van grotere kunststofonderdelen zelf. Daarvoor zijn de laatste jaren sets van technologieën verder verfijnd, gaande van microspuitgieten tot additive manufacturing (3D-printing, e.a.) voor de kunststofverwerking zelf, tot micro-EDM en andere technologieën voor de vervaardiging van de noodzakelijke matrijzen. De technologie heeft haar deugdelijkheid bewezen, maar de technologische ontwikkelingen staan zeker niet stil. Een aantal van de ons omringende Europese landen, de Verenigde Staten en Japan hebben een deel van hun kunststofverwerkende sector naar die trend en de onderliggende technologieën kunnen heroriënteren. Door de heroriëntatie zijn in die landen en regio’s nieuwe concurrentiële posities ontstaan die een competitief voordeel bieden ten opzichte van de lageloonlanden. Zij kunnen meegaan op de kennisgerichte en kennisgebaseerde groei in de microelektronica of -mechanica en de biotech-industrie. Japan en Europa zijn trouwens koplopers geweest in de ontwikkeling van apparatuur voor microspuitgieten.
Vlaanderen mist microtram
Bovenstaande trend is aan de Vlaamse kunststofverwerkende sector echter grotendeels voorbijgegaan, op een beperkt aantal uitzonderingen na. Het industriële weefsel van de Vlaamse kunststofverwerkende industrie is niet
Is the opportunity real? Benchmark microverwerking Wat zijn de onderscheidende kenmerken van microverwerking ten opzichte van concurrerende technologieën?
Huidige (internationale) praktijk + Kansen en bedreigingen voor microverwerking
Huidige praktijk van microverwerking K+R bedrijven in Vlaanderen
Can we win? Kansen voor microverwerking in Vlaanderen
Is it worth winning?
Technologie luik
Uitwerking kansen: • Waardeketens • Producten, klanten • Geografie • Marktpotentieel • Overige kenmerken
Disseminatie door Flanders’ PlasticVision
Valorisatie door de sponsorbedrijven
Hypothese-testing bij de toekomstverkenning rond microverwerking.
“There is plenty of room at the bottom.” R. Feynman
gevolgd en blijven hangen in de meer klassieke verwerkingsmethodes en in hun bijhorende stukgroottes, vaak bestemd voor toepassingsdomeinen waar de toegevoegde waarde lager uitvalt en waar de concurrentie met de lageloonlanden ook intenser is (en bijgevolg ook meer recessiegevoelig). Die vaststelling is des te verbazender omdat Vlaanderen vrij sterk is in micro- en opto-elektronica, micromechanica, biotech en pharma . Ook aan de kant van de Vlaamse universiteiten, hogescholen en kennisinstellingen zijn in deze domeinen de laatste jaren belangrijke technologische speerpuntcompetenties op- en uitgebouwd.
Kansen in kaart gebracht
Flanders’ PlasticVision heeft daarom in het voorjaar van 2012 een toekomstverkenningstudie geïnitieerd om kansen en opportuniteiten in het domein van microverwerking voor onze Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende industrie beter in kaart te brengen en de mogelijkheden ook te benchmarken met good practices uit de ons omringende landen. De aanpak werd uitgewerkt samen met het Adviesbureau The Bridge (Nederland). De kernvraag van die toekomstverkenning was: Welke nieuwe businessopportuniteiten biedt het domein microverwerking voor de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende industrie en hoe kunnen de bestaande kansen het best worden gerealiseerd? De methodologische aanpak is gebeurd via volgende manier van hypothese-testing. (Zie afbeelding boven).
Visie op Kunststof 3 | 2012 research
27
De resultaten van de studie tonen aan dat er een zevental kansdomeinen voor microverwerking van kunststoffen bestaan en die worden nader bekeken en gedetailleerd in kaart gebracht (marktgrootte, marktaantrekkelijkheid , marktfit met Vlaamse kunststofsector , …). De kansdomeinen zijn: • Microfluidics • Professionele medische hulpmiddelen • Hightech consumentenelectronica • Micro-electromechanische systemen (MEMS) • Optische onderdelen & fotonica • Plastic Electronics • Functionele (diverse) onderdelen voor een brede waaier van toepassingen Deze eerste toekomstverkenning van Flanders’ PlasticVision werd mogelijk gemaakt door de actieve participatie, sturing en financiële ondersteuning van volgende groep van sponsorbedrijven en -organisaties: Cadcamatic, TE Connectivity, Darvan, B-PHOT, dwmoulds,Arburg, PBM-UGent. Met deze toekomstverkenning wil Flanders’ PlasticVision ook een beginpunt en lanceerplatform vormen voor verdere continue initiatieven en netwerk- en projectvorming in verband met opportuniteiten voor microverwerking voor de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende industrie.
D E V E L O P E D
www.cadcamatic.be
T O
Het topic zal een permanent aandachtspunt blijven binnen de thema’s van de competentiepool en de samenwerking met de doelgroep. Op de agenda staan alvast: • Het opzetten van een specifieke webapplicatie voor alle geïnteresseerde leden van Flanders’ PlasticVision, OEM’s en academische partners om opportuniteiten, initiatieven en ideeën rond microverwerking van kunststoffen continue te kunnen uitwisselen. • Het organiseren van een buitenlandse missie voor geïnteresseerde Vlaamse kunststofverwerkers om enkele buitenlandse good practice bedrijven, die de transitie naar microverwerking al gemaakt hebben, te bezoeken. • Een mogelijk vervolgtraject met betrekking tot meer actiegerichte coaching en actieve netwerking van geïnteresseerde bedrijven rond partnerships, business opportuniteiten en noodzakelijke nieuwe businessmodellen.
Conclusie Microverwerking kan voor de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende industrie belangrijke mogelijkheden bieden om businessmodellen te vernieuwen. Immers, meer gespecialiseerde producten kunnen met hogere marges worden verkocht en bieden een alternatief voor hoge volume producten die op basis van de laagste prijs geproduceerd worden. Ook de opstelling binnen de waardeketens zelf, met betrekking tot meer productieve partnering, zal hierin cruciaal zijn.
P R E C I S I O N
info@cadcamatic.be
De resultaten van deze studie werden gebundeld in een publicatie die te koop aangeboden wordt. De prijs bedraagt 40 euro voor leden en 60 euro voor niet-leden. Bestellen kan via email (info@plasticvision.be). Meer informatie kan bekomen worden bij Jan Sijnave (jan.sijnave@plasticvision.be | +32 56 28 28 35).
28 Visie op Kunststof 3 | 2012 research