Yano Literary Folio 2017 - "Buak"

Pahiwatig SA pabalat Ang buak ay nagmula sa w ikang Cebuano na nangangahulugang basag o wasak.

Napakaraming paraan upang ang isang bagay ay mabasag. Karamihan sa mga ito ay buhat ng malakas na pwersang idinulot sa isang bagay na maaring aksidente o sinadya; nasagi o nahulog.

Kahit kasing tigas pa ng pader ang isang bagay, mawawasak at mawawasak pa rin ito – tulad lamang ng buhay ng tao. Hadlang sa daanan; butas sa pader, o pagkawasak ng buhay ay nagpapahiwatig lamang na may mga araw na masaya, at may mga araw na nakayuko sa kawalan ng pag-asa. Hindi maipagkakaila na walang tao sa mundo ang hindi nakararanas ng pagkawasak ng damdamin. Pangkaraniwan ito. ‘Di dapat ito ikahiya.

Ang pagkawasak ng kapalaran ay kasing kulay at ganda ng mga bulaklak na inihipan ng hangin ng mga aral mula sa pinagdaanan. Tulad ng pamukhang pahina ng Yano L iterary and Art Folio 2017, hindi mo makikita ang tunay na kaligayahan kung ‘di ka masasaktan at matututo.

YANO Ang L iterary and Art Folio ng The Collegiate Headlight, ang Opisyal na pahayahan ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng T imog-Silangang P ilipinas - Obrero.

L ahat ng nilalaman ng folio ay mga orihinal na likha ng mga manunulat at artista. Walang bahagi sa librong ito ang maaaring sipiin o ilimbag sa anumang paraan na walang nakasulat na pahintulot mula sa may akda.

Kasapi: College Editors Guild of the Philippines (CEGP)

School Press Advisers Movement - (SPAM)

USeP - Campus Press Guild (USeP - CPG)

thecolhead.usep@gmail.com facebook.com/colheadofficial tw itter.com/thecolhead issuu.com/thecollegiateheadlight Estilo ng titik sa pamagat: Mathlete Estilo ng titik sa katawan: SoulMarker Inilimbag ang folio na ito noong Mayo 2017 ng Imagew orld Digital Printing, Inc. Tomo 41, Bilang 7

BUAK YANO 2017

THE COLLEGIATE HEADLIGHT Opisyal na Pahayagan ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng T imog-Silangang P ilipinas - Obrero

Mensahe mula sa Punong Patnugot Minsan, taksil ang mga salita. T inatakasan ang reyalidad. Iniipit tayo at inaalipusta sa kawalan. Ang akala nating magliligtas sa atin mula sa peligro, ay siya pa palang mag-uudyok sa ating pagpanaw. T inta, pluma, at papel – ito ang mga bagay na sandata ng The Collegiate Headlight upang magpahayag. Mula rito, nakabubuo ng mga porma ng pahayagan para imulat ang mga estudyante sa katotohanan at gaw in silang aktibo sa kilusang panlipunan. Tangan-tangan ang mga salita, bilang bala ng pakikidigma sa opresyon ng Administrasyon at pasibong kamalayan ng mga USeP ian, ito ang magsisilbing pamukpok sa pako upang bumaon.

Subalit, taksil nga ang mga salita kung minsan. Dahil sa oras pa ng pangangailangan, doon pa sila nangiiwan. Doon pa sila nawawala. Doon pa sila naduduwag. P ilit ko mang languyin ang mga ideya sa kabila ng lalim ng aking isipan ay hindi ko pa rin ito maabot-abot. Hindi ako tumigil ngunit sa huli, tuluyan akong nalunod at pumanaw.

Sa kabilang banda, nagbalik pa rin ako. May nagligtas sa akin mula sa habambuhay na pagkakaidlip. Ito ang pag-asang may magbabago kapag magpapatuloy ako sa aking adhikain. Aasa pa rin kahit paasahin at babaw i sa lahat ng naging kakulangan.

Kahit na nakapanlulumong isipin na sa halos walong libong mag-aaral ng USeP ay hindi aabot sa kalahati ang may pakialam, hindi ko pa rin sila susukuan. Ngayon, ikaw naman. Patunayan mong hindi taksil ang mga salita. Patunayan mong hindi ka nila tatalikuran kahit anuman ang mangyari. Patunayan mong magiging kakampi sila hanggang kamatayan at hindi ka nila bibiguin.

Sabay nating basagin ang katahimikan ng masamang hanging bumabalot sa bawat isa sa atin.

Para sa ikauunlad ng ating bayan.

Para sa ating ipinaglalaban.

Para sa paglaya.

Para sa ating sarili.

PAUL CHRISTIAN Y. EYAS P unong Patnugot

Pauna Maligayang pagbati!

Panahon na muli ng paglulunsad ng susunod na kabanata ng Yano L iterary and Art Folio – isang koleksyon ng mga obrang pampanitikan at sining mula sa mga USeP ian na inipon sa isang pagtitipon. Sa taon na ito, inihahandog ng inyong opisyal na pang-estudyanteng publikasyon, ang Collegiate Headlight, – ang BUAK. Ang salitang BUAK ay nagmumula sa linggwaheng Cebuano. Ito ay nangangahulugan ng BASAG, o kaya’y BIYAK, ang estado ng isang bagay na hindi na buo at naging pira-piraso.

Sa tuktok, sa karamihang bagay kung saan maaring maiugnay ang salitang ito ay pinakamadalas sa mga ito ang puso. Hindi lamang ang puso ng magnobyo’t nobya, kundi pati ang mga pusong nagmahal bilang kaibigan, anak, kapatid, o magulang.

Ngunit kung ito ay hihimayin, ang salitang BUAK ay nangangahulugan rin ng mga bagay sa buhay, sa atin man o sa mga tao sa paligid natin, na napira-piraso at kailangang buohin muli. Mga bagay na hindi na kailanman pa maibabalik sa nakaraan. Mga bagay na kailangang palitan upang magkaroon ng pag-asa para sa hinaharap.

Ang salitang ito ay nagpapahiwatig ng wakas, ngunit maari rin itong magpahiwatig ng bagong simula. Dahil sa bawat bagay na nasisira ay nagkakaroon ng lugar ng bago na, kahit hindi magkaparehas, na papalit nito.

Mauugnay ito sa isang tao. Kailangan nitong magbago upang mapabuti ang kanyang sarili. Kailangan niyang biyakin ang nakaraang siya upang mabigyang daan ang biyahe papunta sa hinaharap.

Kaya’t sana ay mahanap mo, ikaw na nagbabasa nito, sana ay mahanap mo ang lakas sa iyong sarili at bigyang pagkakataon na biyakin ang lumang ikaw. Biyakin ang pagiging pasibo, makibahagi sa pag-ikot ng mundo. Bigyang pagkakataon ang pagsilang ng bagong ikaw, at baka pati ang mundo ay iyong mabago.

Maraming salamat.

ROBERT ROY IMMANUEL S. BAT-OG Patnugot sa L iteratura

patungkol sa tema Sa lahat ng bagay may kalayaan tayong pumili. Madalas naroon tayo sa pagitan ng pakikipaglalaban o ng karuwagan.

Para sa iilan, ang salitang Buak ay nangunguhulugan ng pakikipagniig. Ang unang patak ng dugo mula sa unang kirot at sakit ng inakalang tanging langit. Marahil iyon ay tama. Marahil minsan sa buhay natin ninais natin ang magtiwala, magbigay ng kapiranggot ng parte ng ating sarili kapalit ng inaaakala nating magdudulot ng saya o ligaya. Ngunit kanino nga ba tayo sumusugal? Kanino nga ba natin ibinibigay ang lahat ng natitirang pagkakataon at pag-asa na pinakatago-tago at pinahahalagahan natin sa ating sarili?

Naririnig mo ba ang lahat ng hiyaw, ng sigaw, ng iyak, ng bawat taong naroon at nakikipaglaban sa kung anong tingin nila ang tama? Nakikita mo ba ang kung paanong sinisikap ng iilan ang mabuhay kahit na napakahirap? Naranasan mo na bang tanungin ang iyong sarili na kung sakali mang hindi ka isa sa mga taong nabanggit, ay may nagawa ka rin para sa kanila? Naisip mo rin ba na hindi ka narito upang tingnan lamang sila o pakinggan? Napapanahon na para malaman mong ang salitang Buak na maaaring magrepresenta ng napakaraming ideya ay maaaring mangahulugan lamang ng simpleng paglaban. Pagbasag sa katahimikan.

Pakikipag-aklas para sa katotohanan, para sa lipunan, para sa bayan, para sa iyong kapwa, at higit para sa iyong sarili.

Napapanahon na upang ikaw ay mamili. Mananatili ka bang nakabalot sa iyong karuwagan o pipiliin mong basagin ito at lumaban? Ang sagot ay nasa iyo lamang.

CHERRY MAE O. SUAN Patnugot sa L iteratura

10

TALAAN NG NILALAMAN Tula Basag 4 Arkipelago 6 Aling P ina’s Karenderya 9 Quicksand 11 A Riddle to Break 12 Unspoken Poetry 15 "W ithered" 16 The Unheard 18 Flightless Bird 21 Ulila 21 Grim Reaper 23 Kanlungan ni Ama 24 Buak 25 Eksena sa Karagatan 27 Ex. and Why’s 39 P uting bandila 40 P eril of the Soul 46 Innocence 47 Agos ng Luha 47 Dobol Kil 53 Tongue Tw ister 54 Tumors of Terra 61 Bakas 62 NIL 64 Unsay naa sa Langob?

65 Habang Di Sila Nakatingin 67

BUAK

A W indow to Break 68 Buak nga Kagahapon 69 Top o bottom?

70 The Woman on the Bridge 71 Garden of War 72 Sunod sa Uso 73 The Silent Call of Cages and Cracks 74 Ignite the Flame 76 Tone-deaf 78 Lage, Kamo Na! 79 Maging Bata Muli 80 Aklas 85 Humans 88 Agongoy sa Yutang Natawhan 89 ECNEICSNOC 91 L ifeline 93 When was it?

95 Everyday Marijuana 97 "murmur?" 100 Genesis 101 Lady mantissa 104 Hush 105 A Pledge of Loyalty 108 Tuloy ang Laban 109 Pagsibol ng Himagsikan 110

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

11

litrato A L ie Behind a Decent Uniform 5 Left Behind 10 Saya'ng Di Inakala 22 Knockout 26 Kaguluhang Kinalawang 33 Outcast 38 Defeat 45

L ife Buoyancy 66 Then and Now 75 Usbong 86 Happiness is a Choice 92 Taste The Feeling 94 Pasilip 96 P era sa Uing, Uling sa P era 107

maikling kwento Supot 1 Si Maria 7 Recruitment 13 Kumadrona 19 An eye for an eye 30

P ulang L ikido sa Bestida ni Nena 41 Walang T itulo 43 Tsinelas 49 Paglaya Nga Ba? 55 Covers and Blankets 59

Dibuho Ang Tangi Niyang Habol 3 Outcry 23 Stifled 28 Basagin ang Katahimikan 40 Gasp 48 Infracture of the Soul 63 Porselana 67

YANO 2017

Computer generated images Batang Ina 84 Behind 98 Two-Point P erspective 99 A Second Chance 102 Metamorphosis 103 P ugita 106

Creation Big-Truvian Man Lagas Beasts of Terra

17 29 77 87

BUAK

12

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

13

PAGKABASAG

YANO 2017

BUAK

1

supot ni Maryan R. Te Naririnig na naman ni Junjun ang kumakalam niyang sikmura. Hindi pa kasi siya kumain ng hapunan.

Mag-aalas onse na ng gabi at wala pa rin ang kanyang nanay. Sa kabilang kwarto ng kanilang maliit na barung-barong ay ang walang tigil na pag-iyak ng kanyang bunsong kapatid. Ubos na rin kasi ang gatas niya at halatang gutom na gutom na ito. Hindi niya alam kung paano ito patatahimikin.

Lumuwag bigla ang loob ni Junjun nang marinig niyang papalapit na sa kanilang bahay ang labandera niyang nanay na inabot na ng gabi sa paglalaba.

"O, Junjun, mabuti’t hindi mo iniwan ang iyong kapatid. Halika’t magpakulo ka ng tubig at ipagtimpla mo ng gatas si bunso. Kumain ka na rin at may dala akong tirang pagkain mula sa bahay ng ipinaglaba ko."

Tuwang-tuwa si Junjun nang malamang makakakain na sila ng kanyang kapatid. Ngunit biglang nawala ang tuwa sa mukha ni Junjun nang makita ang pagod na pagod na mukha ng kanyang ina, isang tanda ng maghapong paglalaba.

Habang siya’y nagpapakulo ng tubig, sumagi sa kanyang isipan ang pagtratabaho upang makatulong sa kanyang nanay. Kinse anyos lamang si Junjun at piniling tumigil sa pag-aaral simula nang iwan sila ng kanyang lasinggerong ama na sumama sa ibang babae. Samantalang ang dalawa niyang babaeng kapatid ay ipinaampon ng kanyang ina sa dating kapitbahay nilang ngayon ay milyonaryo na. Alam niyang hindi mabuti ang sitwasyon ng dalawa sapagkat narinig niyang ginawa lamang silang mga katulong.

Batid niya sa kanyang sarili na kailangang may gaw in siya. Hindi rin naman kasi sapat ang kinikita niya sa pagbebenta ng dyaryo, bote, at kung anu-ano pa. Nais niyang kunin ang dalawa niyang kapatid at matulungan ang kanyang nanay. Ngunit paano? Sa mura niyang edad at sa kadahilanang Grade 6 lang ang kanyang natapos, wala siyang mapasukang matinong trabaho.

Isang gabi, habang si Junjun ay nanghahalungkat sa isang iskenita ng mga basurang maiibenta, bigla niyang nakita ang kaibigan niyang si Dodong. Mabilis na tumatakbo ito papalapit sa kanyang kinatatayuan.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

2

Hingal na hingal at sinabing itago muna ni Junjun ang supot na dala nito. A alis daw muna siya sandali at babalik matapos gaw in ang utos ng kanyang ama. Hindi naman umalma si Junjun at umalis na ang kaibigan.

T initigan ni Junjun ang hawak niyang supot. Sa pagkakaalam niya’y pagkain ang laman nito. Habang hawak niya ito biglang inagaw ng isang napakaliwanag na ilaw ang kanyang atensyon. Wala pang isang minuto, biglang may nagpaputok ng baril. Hindi mabatid kung saang direksyon nanggaling ang putok.

Sa kabilang banda si Junjun ay makikitang nakahandusay sa malamig na semento ng iskenita, walang buhay, at naliligo sa sairili nitong dugo.

YANO 2017

BUAK

Ang tangi niyang habol ni Ernest Aristotle L. Prudente

4

BASAG ni Jimellei S. Sim Sariwang mga sugat ang siyang nananahan sa puso ko’t isipan Hapding nagmumula sa kasakima’t pagkawalang katarungan Nabibingi ako sa paulit-ulit na daing ng aking bayan Hustisya! Kalayaan! Katotohanan! Kapayapaan!

Hanggang daing nalang ba ang lahat at di mapakikinggan?

Takot ang umuubos sa katapangang sana’y lumalaban; Dignidad na ipinagbili na sana’y tumatayo’t naninindigan.

Katotohanan na siyang sana’y umiiral at hindi kasinungalingan; Nasaan ba? Nasaan ba ang totoong diwa ng karunungan?

Kinain na rin ba ng pagka-makasarili’t pagkawalang pakialam?

Pagbabago, ang paulit-ulit na ninanais ng sinuman Subalit pagbabago’y magsisimula sa sarili at hindi sa iba lang Kaya basagin mo ang ingay sa puso na binalot ng katahimikan Isigaw mo ang adhikain ng isang P ilipinong mamamayan Basagin mo sa paraang mapayapa ang hudyat ng himagsikan Basagin mo na ang salamin ng mga kasinungalingan Kaibigan, sa sakit ng katotohanan mo matatamasa ang tunay na kalayaan Talikuran mo ang takot at matuto kang lumaban Kaibigan, dignidad mo ang totoong di nananakaw na yaman Kaya basagin mo ang paniniwalang wala kang alam Kaibigan, ang tulang ito ay hindi payak na tula lamang Sapagkat salita’y di salita kung walang kahulugan Panahon na para gumising ka’t matutong makialam Tuldukan ang pagbubulag-bulagan at pagbibingi-bingihan Dahil marami ka pang babasagin, mahal kong kaibigan YANO 2017

BUAK

a lie behind a decent uniform

by Roel Dialogo

6

Arkipelago ni Robert Roy Immanuel S. Bat-og Bakit hindi namalayan?

Noon ay buo ngayo’y watak-watak Isa’y naging dalawa, naging lima Sa pagkakaisa’y tila walang balak Mahirap bang intindihin Tayong lahat ay mga P ilipino Kulay man ay pula o berde o asul Iisang dugo, Iisang talino Walang sila, walang kami "Tayo" lamang ang dapat isipin Buo noon ngunit nabasag at tinapon Na tila isang sirang salamin Naglaho ang kaluluwa Humina ang alab ng puso Sarili na ang pinaglalaban Naaanod sa prutas ng tukso Ganito na nga lang ba Ang makabagong P ilipinong tunay Nilisan na ng pagkakaisa Sa kaluluwang makabayan ay nawalay Siyang tunay ang kalungkutan sa pusong ang bayan ang pinili Bayang minsa’y inalipin ng dayuhan na ngayon ay alipin ng sarili YANO 2017

BUAK

7

si maria

ni May R. Enteña

Dinig na dinig ko ang impit na iyak ni Maria. Ramdam ko ang kanyang hirap na paghinga. Kitang-kita ng dalawa kong mga mata ang kanyang pagdurusa. Wala akong nagawa. Wala akong magagawa. Ako at si Maria ay iisa – nagdurusa at nag-iisa. Wala ni sinuman ang nakakaunawa.

Mayroong apat na silid si Maria. Ako ay nasa silid sa bandang timog. Nasa hilaga naman si Maria Labo.

Sa may kanluran naka-puwesto si Maria Makiling at katapat ng silid niya ay si Maria Clara sa may bandang silangan. Nagtataka kayo kung bakit may iba-ibang Maria? Hindi nila alam. Hindi alam ni Maria. Bakit ko alam?

Nakikitira lang ako saglit kay Maria ng ‘di niya nalalaman. Ito’y isang sikreto.

Si Maria ay isang biktima ng isang malungkot na kahapon. Maaga siyang naulila nang patayin sa mismo niyang harapan ang kanyang mga magulang. Nakikitira lamang siya sa kanyang Lolo Maning at Lola Praning. Masayahing bata si Maria ngunit may napansin nang kakaiba sa kanya ang kanyang lolo at lola. Sa kalagitnaan ng paglalaro ay bigla na lamang tumatahimik si Maria at nangangalit ang mga mata na sinisira ang kanyang mga laruan. Minsan naman ay kakikitaan siya ng mahinhing kilos at pag-uugali. L ider din siyang maituturing at parating nangunguna sa klase. Masasabi mong isa siyang perpektong bata. Maliban sa isang katotohanan - ang apat na silid ni Maria.

Paano ko ba nalaman ang sikreto ni Maria?

Nakita ko si Maria na nakatitig sa harap ng isang basag na salamin. Nakita ko ang sarili kong nakangiti.

Nakita ko si Maria Labo na galit na galit. Nakita ko si Maria Clara na nahihiya pa. Nakita ko si Maria Makiling na bilib na bilib sa sarili. Natakot ako. A pat kami. Hindi ko alam kung ano ang gagaw in. Tumakbo ako palayo sa kanilang lahat. Iniwan ko si Maria sa loob ng silid na walang kamuwang-muwang.

Narinig ko si Maria isang araw na nagdarasal. "Panginoon ko, iligtas niyo po ako sa kalungkutan kong ito.

Nawa’y pagtibayin niyo ako na maalpasan ang mga problemang hinaharap at kakaharapin ko." Ah, si Maria Clara ang nakita ko. Natuwa ako sa aking narinig. Napakabuti naman niya. Bigla-bigla ay napaigtad ako nang maramdaman kong may tumapik sa likod ko. "Ang kinis ng balat mo. Gusto mo hiwain ko?" Mala-inosenteng tanong ni Maria Labo sa akin. Hinawakan niya nang mahigpit ang kamay ko. Nararamdaman ko na ang sakit ng pagkapilipit nito. Umiiyak na ako at nagmamakaawa na lubayan na niya. May bigla nalang pumahid ng BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

8 mga luha ko at pinatahan ako. "Wag kang matakot, andito lang ako sa tabi mo. Walang mananakit sa’yo".

Tumindig ang mga balahibo ko sa narinig. Alam kong si Maria Makiling ang kaharap ko ngunit hindi mawaglit sa isip ko ang pananakit ni Maria Labo. Muntikan na akong masuka. Saan kaya ako magtatago? Saan ako tutungo? Nakita kong nakabukas ang silid sa may timog. Nagmamadali akong pumasok at nagkulong doon.

Araw-araw kong naririnig si Maria Labo na tumatawa at nagbabalak na saktan ang lolo at lola ni Maria. Hindi naman umiimik si Maria Clara. Tanging si Maria Makiling lang ang pumipigil sa anumang balak na masamang gaw in ni Maria Labo. Hapong-hapo na ako. L itong-lito na ang utak ko sa kaiisip. Paano? Sino?

Ano ako? Walang nakakarinig. Walang nakakaalam. Nakatulog akong umiiyak at yakap-yakap ang tuhod na para bang sanggol na gustong bumalik sa sinapupunan ng kanyang ina.

Nagising ako kinaumagahan sa isang pamilyar na hagulhol. Si Lola Praning yun. Hindi naman magkakandaugaga si Lolo Maning sa pag-alalay sa kanya. Ano kaya ang nangyari? Lumabas na ako ng silid matapos ang ilang minutong pag-iisip kung bakit ganoon ang nangyayari sa labas. Nagimbal ako sa aking nakita. Hindi ako makapaniwala. Uminog ang aking mundo at biglang nagdilim ang aking paningin. Nagising ako sa mahinang tapik sa may pisngi ko. Nakita ko si Maria na nakangiti. Kasama niya ang tatlo pang Maria. Hindi ko alam kung nasaan kami. "Pasensya na sayo. Naging maramot ako. Hindi ko na kasi kaya eh.

Masakit na dito at dito." Sabay turo sa kanyang ulo at dibdib. Nanlumo ako. Wala akong nagawa. Mag-isang lumaban si Maria. Nakita ko ang nangyari. May dalang lubid si Maria Labo. Iyak nang iyak naman si Maria Clara. Masyadong malungkot si Maria Makiling dahil sa kanyang narinig mula sa kanyang mga kababata.

T inawag nila siyang ‘kulang-kulang’ at ‘sira-ulo’ matapos nilang makita siyang kinakausap ang sarili sa salamin. Nakaulinigan din niya ang kanyang Lolo Maning na nagrereklamo sa mga nabasag ni Maria Labo na mga pinggan na galing pang Taiwan nang minsan ay mag-aburido ito ng walang dahilan. Tumutulo pa ang luha niya at umiiyak ng walang boses habang isinusuot sa leeg ang lubid. Sinubukan ko palang pigilan pero natakot ako. Nawalan ako ng pag-asa. Hindi na ako makahinga. Hinding-hindi na.

Marami ng nagsisidatingang tao sa bahay. Karamihan ay mga kamag-anak ni Maria. Naging usapusapan sa buong baryo ang pagkamatay niya. "Ay, kawawa naman. Hindi mababasbasan ng simbahan yan.

Tsk.Tsk." Mas napag-usapan pa ang basbas kesa kay Maria. Mas pinag-ukulang pansin ang kahihiyang idinulot niya. Hindi siya naalala bilang si Maria na Maria.

Sino nga ba ako? Ako nga pala sana ang Maria ng kinabukasan. P ero mas kilala na ako ngayon sa baryo bilang ‘Mariang may sayad’.

YANO 2017

BUAK

9

Aling Pina’s Karenderya ni Jayson M.. Evangelio Bibili ako ng ulam Sapagkat ako ay gutom Gutom sa mga kaalaman Maraming nakahain sa karenderya ni Aling P ina.

Sari-saring putahe na may iba’t ibang lasa.

"Ito! Kalayaan, masarap.

Ay, kaso ang mahal mga mayayaman lang nakakabili."

"Ito nalang! Katotohanan.

Huwag, kasi mapait. Di kakayanin ng sikmura."

"Sakto! May kasinungalingan.

T itiisin ko nalang ang lasa kasi libre naman.

Mabubusog na ako dito."

"Ikaw, nakapili ka na ba?

Tara, kain na tayo!"

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

left behind

by Rexel Jay A. ClemeĂąa

11

Quicksand

by Mark P eruel M. Acha I am just a man Trapped in an alluring quicksand A misguided lamb who is fattened But I am just a man you made And I choose to eat the Eden's apple If this fantasy brings me higher than heaven YOU make me live, oh why?

Then to be slaughtered and sacrificed Deep down I want to end this relentless vices But I am just a man, I am just a man Too weak and fragile, a castle made of sand Oh, my human nature, I now love to hate to love to worship Baal,

BUAK

Hail! Hail!

How feeble I stand in the temple of Solomon When just a whisper in the w ind, I easily drift away like a rolling stone That gathers no moss I cannot escape this reality, Yes, I am alive w ith this uncurable disease YOU made me suffer of your unforgivable curse I accept my fate This is it, this is it Let it be, let it be I yield on my defeat.

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

12

a riddle to break

by Armando Jr. S. Adlawan Who am I that when you break me, You’ll see the truth?

The Irony’s sight of life you’ll unfold And be consumed by disappointments.

Mistaken as passivity, I’m not her!

I’m her most origin, I conceive her, I live so long in the hearts of men Guarding the lips, killing your minds.

Who am I that when you break me, It might kill you?

Those guns w ill be pointed to you, F ixed on your head, aimed at your eyes.

Not all shattering breaks the glass And so, some breaking arouses a moan.

Breaking the heart is as freeing it, Charging the order to take new arrays.

Who am I that by breaking me, Order might make chaos an array?

A revival so close, a head revealed W ill dawn on you, so precious!

Be careful, so eternal- I am!

Praise by many, exalted as god Call my name and you’ll break my essence, You kept me so long- I’m your silence.

Who am I that by breaking me, Might relieve you of your conscience?

Sleepless night w ill be a good slumber, Yet the moon’s too vigilant to watch.

YANO 2017

BUAK

13

recruitment ni Prince Jay D. Esdrelon Nagpangagho si Jun samtang galingkod kini sa kahoy nga lingkuranan atubangan sa ilahang panimalay.

Halayo kaayo ang iyang mga panlantaw, ug lalom ang iyang gihuna-huna. Adunay mga kabalaka nga daw di tupngan sa matag pahiyom nga ginapakita sa iyang dagway atubangan sa uban.

Isip amahan, matag-adlaw kini maghunahuna kung sa unsang paagi napud siya makapangita ug ikapakaon sa iyang pamilya matag-adlaw. Nabalaka usab siya kung ana-a pa ba siyay ikapadala nga kwarta ngadto sa iyang kamaguwangang anak nga nagsulod sa tulunghaan sa siyudad.

Niaging semana, gibaligya niya ang ilahang nag-inusarang baka para ibayad lang sa gastuhon sa iyang anak nga si Mae. Tungod nangandoy kini nga mahimong doktor. Sa ilahang baryo nga daw sa isa ka tuig, swerte lang og makabisita ang doktor og ka-usa. Ang uban nga lumulupyo ngadto nga lugar, wala gani kahibalag og doktor sa ilahang kinabuhi.

Naningkamot pag-ayo si Jun nga matuman gayud ang pangandoy sa anak. A pan karon, upos na ang diyutay nga bahandi nga ikatagana niya sa pagskwela sa iyahang anak. Hain siya mangita og kwarta?

"Bai, adunay recruitment didto sa Manila ba. Muabot daw sa 40,000 kada-bulan ang sweldo. L ibre pajud ang pamasahe, pagkaon, pagpamuyo nila didto sa trabahuan. Unya programa daw kini sa mga kababayin-an kay mga babaye ra man ang ipadala didtoa."

Sa tan-aw ni Jun, mao na kini ang sulbad sa pag-antos sa pamilya niya. Sa iyang panlantaw, kini ang higayon nga sila mu-asenso ug makabangon sa kahig-waos sa kinabuhi sa baryo.

Dali-dali siya nga misulat ngadto ka Mae og naghangyo nga mupa-uli kini. Iyang gisay-say ang maong opurtunidad kaniya og naghangyo nga muuban gayud sa panon sa mga kababayin-an nga mukuyog sa maong recruitment, ug gusto usab makalingkawas sa kapit-os sa pamuyo sa ilahang dapit.

Nagdumili si Mae tungod gusto gayud niini muhuman usa og iskwela tungod isa nalang ka tuig unya mugraduwar na siya. Sayang usab ang iyahang pagka Dean’s L ister sukad first year hangtod karon. A pan BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

14

unsa pa man ang iyahang mabuhat, wala siya nagdumili, iyaha man nga amahan ang tiunay nga mihangyo kaniya.

Bisan supak sa iyang kabubut-on, milangyaw si Mae kauban ang iyang mga silingan.

Sa iyang paglakaw, napapas ang iyang mga pangandoy.

Ang adlaw nahimong semana, bulan, og tuig. Ang gilauman ni Jun nga kwarta gikan Manila, wala miabot.

P ipila siya kabulan naghulat apan walay miabot gikan ka Mae. Bisan suwat man lang nga pangumusta gikan sa anak, wala siya makadawat. Walay balita nga iyang nahibalag gikan kaniya.

A pan usa ka adlaw, miabot ang usa sa kaubanan ni Mae, ug gitunol ang maong diyutay nga papel ka Jun. Sa gawas sa panimalay, nanghinuktok si Jun. Ang kabalaka nadungagan og kasubo. Imbes nga kalipay, di hitupngan ang iyang kaguol. Gatulo ang luha, samtang gabasa sa sulat nga anaa sa iya nga kamot.

"Pa,pasensya, og kung dili na nako maabot ang atong pangandoy nga mahimo kung doktor. Buntis ko og dili na siguro ko makabalik pa sa baryo. Nagplano mi sa akong mahimong bana nga dinhi ra mamuyo.

Iregards ko ni Mama ug sa akong mga manghod."

Sa Manila, kung asa nahimutang ang paglaum sa matag ginikanan, nahimutang si Mae ug iyang mga kaubanan. Usa ka ngi-ub nga dapit, ilalum sa mga nagsayaw-sayaw nga mga suga, ug ilimnon nga makahubog, dapit nga puno sa katawhang uhaw sa lawasnong kalipay.

YANO 2017

BUAK

15

Unspoken Poetry

by Maria Cristina Kasandra T. Galagala When action fails to show and -Everything starts to collapse, Every word, Become meaningless.

Have ears But choose not to listen.

A deaf that can hear clearly, But tend to be deafened By depression and suppression.

The world is full of A blind that can see clearly, A deaf that can hear clearly and A dumb that can speak properly.

Has mouth But choose to remain silent, A dumb who can speak clearly, But persisted taciturnity, By anxiety.

Have eyes But choose not to see A blind that can see clearly, But tend to be blinded By eternal fear.

BUAK

This internal cruelty Renders them interminable, Becoming Voiceless and Wordless

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

16

"Withered"

by Lariss Maxinne L. Lopez In a meadow A rose came to life.

She was beautiful You couldn’t even deny.

In a meadow A rose came to life.

She shines w ith the sun.

Until her nearby end.

Her petals are red L ike a blood Her thorns speak Imperfection and pride.

Then everything seems different To the rose’s prince.

When she was sick, he left W ith no trail to follow.

In a meadow A rose came to life.

And she was loved By a prince.

In a meadow A rose is dying.

W ith no prince to sing.

W ith no prince to dance.

A prince who sings Praises and joy.

Who dances w ith the rose; Stomping feet and awful noise.

Her beauty stayed.

Behind the dried petals And tw isted self.

Still, she was abandoned.

In a meadow A rose came to life W ith a prince and his might Both have felt felicity

In a meadow A rose died.

W ith love and grave, And storm and hail.

Felicity no one could surpass Both embarked on a journey To love.

Who would believe?

One by one Her petals are gone.

Until the rose from the meadow Is no longer alive.

YANO 2017

BUAK

creation

by Robert Roy Immanuel S. Bat-Og

18

The Unheard

by Beverly Arobo Boco Her silence An illusion She might just sit And stare L ike a prejudice Her eyes wander But beneath her skin Everything is shattering Her mind, crashing Chaotic Every fragment of her thought Frivolous Betraying her vaguely Letting her mouth utter words Vacuously Unsubtle. Indiscreet.

Into a destructive hell A hell she called home And the damage in her soul Is beyond repair That she no longer has the energy To fix the ruined. She’s exhausted.

Her soul is exhausted.

Of everyone... of everything...

She’s tired of the affection, Of love, of hate, of faith Of the attention, of being ignored Of being remembered, of being forgotten She’s tired of being obscure Of being misunderstood...

Sometimes, she w ishes to just disappear...

And her eyes, Whimsical. Captivating.

But late at night It cries ocean of tears For things only her God know s what Because she don’t know what Or who for... or how...

She just wept.

Her silence is an illusion It is trickery For in the profundity of her thought Words longed to be vocalized The excruciating pain makes her scream Her wounds, shouting For help, for refuge For salvation...

Every piece of her self Is plummeting endlessly

In silence, she screams...

YANO 2017

BUAK

19

Kumadrona ni Cherry Mae O. Suan "Diyos ko! Patawarin niyo po ako, Panginoon. Iligtas niyo po ako sa kapahamakan. Gabayan niyo po ako ngayong gabi. Huwag niyo po siyang hayaang—" Hindi pa ako tapos sa nobena ngayong gabi ngunit ayan na naman siya. Pabulong nyang tatawagin ang aking pangalan saka hahalakhak na parang walang katapusan.

Gabi-gabi niya na lang akong ginagambala. Susubukan niyang buksan ang pinto ng aking ulirat, gagapang sa aking pag-iisip saka mananatili roon ng kaytagal. Sasakit ang aking ulo pati na rin ang aking katawan. Hindi niya ako hahayaang matulog. Magdamag niya akong pahihirapan. Walang silbi ang umiyak pa ako. Higit na ikatutuwa niya ang bawat luhang makaiiglas sa aking tuyo nang mga mata. Minsan siya lang, madalas marami sila. Hindi ko mabilang. Nanginginig pa rin ako. Gusto ko nang matapos ang lahat ng ito.

"Tama na! Oo, kasalanan ko ang lahat. Inaamin kong nagkamali ako. Hindi ko rin ito ginusto. Gusto ko lang namang buhayin ang pamilya ko. Hindi ko sinasadya." Paulit-ulit kong sambit sa nanginginig ko pa ring mga labi. Marahil ito na ang kapalit ng aking mga pagkakamali.

Kagaya ng dati hindi siya magsasalita. T itingnan niya lang ako ng ubod ng sama saka ngingiti. Ang mga ngiting parehong kinatatakutan ko at kinasusuklaman. Paano niyang nagagawang pahirapan ako ng isinumpang ngiting iyon? Ngiti ng isang demonyo.

Mayamaya tinawag niya ang kanyang mga kasama. Kayrami nila. Mga alagad ni Satanas!

"Saan niyo ako dadalhin?", ang sabi ko habang nagpupumiglas pa rin mula sa kanilang hatak. Ipinahihiga nila ako sa isang napakalaking mesa. Ang mga kamay kong hawak nila, ngayon ay nakatali na.

"Parang awa niyo na. Buntis ako." Pagsusumamo ko. P ero patuloy pa rin sila sa pagapos sa akin.

Hanggang sa may dumating at iniligtas ako. Mula sa sarili kong bangungot.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

20 "May kostumer na tayo, Madam! Menor de Edad na naman. Iniwan ng boypren kaya andito. Papatayin raw ng magulang kapag nalamang nadisgrasya!", ang siyang tinig ng aking tagapagligtas. Tumayo ako mula sa kinauupuan kung saan ako nakatulog. Habang inihahanda niya ang lahat ng materyales, naroon ako sa isang sulok at pinagmamasdan ang sarili sa salamin.

Sa panaginip ko nakita ko ang napakarami kong sarili. Kagaya ng ginagawa ko, kukunin din nila ang anak ko. Hinaplos ko ang aking tiyan saka hindi na napigilan pang umiyak. Mula roon ay tiningnan ko ang malaking orasan - alas otso na ng gabi. P umasok ako sa isang madilim na kwarto saka isinuot ang gwantes.

Ito na ang huli.

"Patawarin niyo po ako, Panginoon."

YANO 2017

BUAK

21

Ulila ni Paul Christian Y. Eyas Ang aking kahinaan, ang aking lakas Ang aking dahilan sa pagtanaw ng bukas Kung wala sila, wala rin ako Ang tanging rason ng mga gusto.

Flightless bird

Nasasakal na sila’y sundin Ngunit sa huli susunod pa rin Kung minsan nga nagdidikta Ang buhay mo ay sa kanila.

by Jorina Anne B. Refuerzo

Ang inaasahan, may pananagutan Upang iligtas sila sa kahirapan Ang nakakalungkot sa lahat ng ito Ang katotohanang nag-iisa ako.

The infinite sky draw s me One foot up and I'm ready to fly W ings may let me be If only w ith baggage, I could glide At me, the eyes are staring My feathers weigh a ton I am watching myself falling And then suddenly I'm gone The light, I cannot reach Darkness has found my soul These wall, I cannot breach Inside, there'se a voiceless growl The chain's bringing me down My future, I cannot see Yes, I've been given freedom Yet, I still can't flee

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

22

saya'ng di inakala ni Jayson M. Evangelio

YANO 2017

BUAK

23

Grim Reaper

by Cherry Mae O. Suan He was summoned in desperation Called upon to help But he was no hero He meant not life but death.

He was a God of eternal damnation Oh, how he despise living souls!

And so made his own commandment In trial, there shall be bloodshed.

Break your silence or forever hold your peace they said But he took the man just as before he could ever ...speak

BUAK

Outcry

THE COLLEGIATE

by TheonaHEADLIGHT Aton

24

Kanlungan ni Ama ni Maryan R. Te Kung iyong susumahin Isang litro na rin ng pawis Ang naipon ni Ama Sa maghapong pagbubungkal ng bukirin.

Lahat ay kanyang titiisin Upang kami’y makatungtong ng pag-aaral sa bayan Nais rin niya’y matulungan ang aming mga katribo At layon niya’y maprotektahan ang lahat ng lupang minana Hindi man nakapagtapos si Ama ngunit tawag sa kanya’y Datu Maalam.

Sa tuw ing may mga dumarayo sa aming lugar Magalak niya itong kinakausap Nakikipagkuwentuhan ng kung anu-anong mga bagay patungkol sa aming lahi’t mga lupain Para sa kanya’y katumbas ng buhay ang kultura’t tradisyong kinagisnan.

Sa una’y napakagandang pakinggan T ila ba’y hudyat ng pagtatapos ng maghapong pagpapagod sa init ng araw T ila ba’y pangako ng kasaganahan Subalit kapalit nama’y pag-iwan sa tahanang Hinihimbingan ng dantaong paniniwala’t pananampalataya.

Labis ang pagtutol ni Ama Sambit niya’y walang makakaagaw sa paraisong minsan nang nagbigay ng buhay sa nakararami "Walang aalis, atin ang lupang ito!"

Iyon na yata ang pinakamahabang dalawang araw, Dalawang araw ng pagdadalamhati Napakatahimik ng mga kabahayan Pati luha ko’y ayaw nang tumulo, galit ang namuo sa aking puso Hustisya para kay Ama!

Hanggang isang araw, Narinig naming may mga dayuhang dumating Dala-dala’y ngiting mapangganyak Bitbit nila’y pangako ng pag-unlad Nais nila’y rahuyuhin ang kabundukan, Tayuan ng mga mala-higanteng gusali.

YANO 2017

BUAK

25

Buak ni Jimellei S. Sim Pag sa panubigon sa akong mama,

Akong kinabuhi ning kalibutana nagsugod Pagkaayo gyud ko nila nga giamuma

ug subli gyud ko nilang gisugakud Karun nia ko sa school nagsulat aning tulaa

Speech ni karung graduation ug ako makalampos na Dakong ngisi sa kalipay ang akong makita

Sa mga hagong nawong ni mama ug ni papa Subling kalipay pud ang ginabati ning dughana

Ug makambyuhan ko na ang mga sakripisyo nila Gagmayong bulan nalang ang paabuton pa

Musuot na gyud ko ug itom nga toga Ug miabot na gyud ang adlaw nga giatang-atangan nila

Makasuot na gyud daw ug gown akoang mama Makasaka na gyud daw ug stage akong papa

Miabot na ang adlaw ng gipangantaman unta nila A pan niabot ang panghitabo nga wala nako damha

Sa paglambo sa bulan, akong tiyan nidako na Bunga sa kainit nga gibati ko atong gabhiuna

Isa kagabiing, akong bataan pwerting buaka Nakasuot gyud ug gown ang akong mama pero apil si papa

Padung sa ospital, dili sa school kay ako nagbati na Nitulo gyud ang luha gikan sa ilang mga mata

Kay pagbuak sa akong panubigon, buak pud ang pangandoy nila para sa akoa BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

knockout

by Rexel Jay A. Clemeña

27

eksena sa karagatan ni Mark P eruel M. Acha Anong nangyayari sa dalampasigan?

Iba’t-ibang hayop ang natatagpuan Ang laot ay paboritong libangan ng mga dayuhan Ngunit hindi sila dito naninirahan Binubuhay nila ang mangingisda Na kulay dilaw ang bangka Sa karagatan sila ay dating naghahari Sa mga isda na nagkaisa kunwari Ngunit may dumating sa kalautan Isang agila, na kasing tulis ng mata ang dila Sa himpapaw id ay mayroon siyang nakita Napakadumi ng karagatan, puno ng basura P itong libong isda ngayon agad ay patay Kapalit ng ninanais na anyong tubig na salaming asul Sino ang salarin na dapat pagbabayarin?

Ayun! Isang Balyena, dambuhala, mabunganga Binulabog niya ang buong kapit-bahay sa buong katubigan Ika nila, ayaw niyang may isdang namamatay Dahil kailangan nila ng matinding awa Kasama niya ang sundalong Barakuda Katulad ni balyena ay si agila ang sinisisi, May ebidensya raw siya sa mga pangyayari Kaya tumestigo ang dalawang nagpapanggap na pating

BUAK

Ayon sa ulat, initusan sila ni agila na kumitil Sa buhay ng mga isda na lason ang kinakain Ayon sa ulat si Balyena raw ay may malasakit Ngunit meron nang namulat sa bulok na sistema At mas piniling suportahan si Agila Kaysa kumain ng lason mula sa Mangingisda Ngayon ang karagatan ay dapat linisin Ngunit hindi ito mangyayari Kung hindi mahuhuli ang salarin Minsan ang isda ay kailangang matakot din Na sila ay uubusin ng mga totoong pating Na naglilinis ng basurang hindi dapat kinakain Hanggang bigla ang balyena ay nalunod Sa sobrang bigat ng kanyang dala sa bulsa Yun pala siya’y alaga ng mangingisda At sa dalawang nagpapanggap na pating Ay walang may naniwala Ika nila iyon ay dahil kay Haring Agila Ngunit ang mas malaki niyang problema Ay paano palulubugin ang dilaw na bangka Na siyang tuta ng dayuhang diktador Sila ang salarin sa likod ng polusyon Nang mga isda sa karagatan ay nalalason

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Stifled

by Carolyn S. Martinez

Big-truvian man

by John D. Valle

30

An eye for an eye

by Therese Merll C. Jabido Hatred. Potent hatred was the emotion that I remembered of that night thirteen years ago. Even more powerful than the grief I felt when I w itnessed my father’s death at the hands of that murderer.

I still remember. It was raining hard that night. My mother and my older brother was still out grocery shopping while I chose to stay at home w ith my father. I was playing Super Mario in my room at around 8pm when I heard a commotion downstairs. I thought they had already gotten home, so I hurried down.

I stopped in my tracks when I heard my father’s voice. It was dark, the lights were off and the only thing that illuminated the living room was the occasional flash of lightning from outside. Then I saw it. In the middle of our living room was a man I’ve never seen before. I froze when I saw him hit my father’s face.

Shock and fear made my stomach churn as I watched my dad cry in pain, blood dripping out of his nose.

The danger emanating from this man was overwhelming that it sent chills down my spine.

My instinct told me to run. My legs were shaking when I moved slowly to the corner, not daring to breath, too scared to make a noise, too frightened to even try to run.

From my position, I clearly saw the desperation in my father’s face as he fumbled for words to bribe the man into letting him go. The anxiety in his eyes as he snuck a glance above the stairs where my room was. He was afraid for his life but he was more afraid for my safety. Tears started to run down my eyes.

He didn’t know that I was already here, hidden in the corner, terrified, watching him beg for his life.

I caught my breath when the man raised his gun to my father’s head and w ith a loud ear-splitting noise, my father’s body fell to the floor. It was a split second but everything went in a slow motion to me.

I saw how the bullet pierced his skull, how his head splattered into a bloody mess of bones, human tissues and skin. How the murderer sw iftly scanned the room for signs of other people. For a minute, I forgot to breathe. Tears and snot covered my face. I felt a warm liquid seeping down my pants but I didn’t dare to move. The murderer was still there. He went upstairs and when he came down, he already has what looked like my father’s laptop w ith him. He scanned the room one last time before he finally left.

An hour later, the knob on the front door turned. I stopped breathing for a moment, afraid that he came back.

YANO 2017

BUAK

31

AN EYE FOR AN EYE

Then I heard mom’s voice calling out dad’s name. That’s when I finally let go of my emotions. I screamed and wept until I could no longer cry.

Thirteen years had already passed since that night. The memory was still so raw that it had always haunted me in my sleep. I’d often wake up in the middle of the night, dripping in cold sweat and heart pounding in my chest.

In my waking hours I’d often dream of revenge. I had imagined how it would feel to kill him. How satisfying it would be to watch him grovel in fear and how I would revel at the sight of his face tw isting in pain.

I became a police for this and finally, after thirteen years of grueling search, I found my dad’s killer. His name was Alfonso Fernandez. He was a high ranking official. That explained why the police force couldn’t find him all this time. I had often heard excuses that my father’s death was drug related, as if that should justify what happened to him. I loved my dad. He loved us, his family. We were happy and that was the only thing that mattered. Fernandez took that away from us.

Now here I was, right outside Fernandez’s front door, sw itching from one key to the next trying to open his door.

I managed to get past his guards by drugging their food. I was disguised as a pizza delivery guy and told them that their boss ordered it for them. They believed my story and just like that, ate it all up. I made sure to keep my face hidden in the shadow s of my cap. They couldn’t see my face well in the dark, so I doubt if they could even recognize me when they see me in broad daylight. They were just slacking off and that worked well in my favor.

The knob clicked. It opened and I slid quietly into the room. It was a bit dark and quiet. The light from the lamps at the corners of the room were only enough to provide a dim lighting.

I looked around and found a light coming from the study. The door was open. He was there, reading a book. His back was to me.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

AN EYE FOR AN EYE

32

I inhaled, slowly. Feeling my lungs puff w ith air, hoping it would still my heart that is vehemently pounding in my chest upon seeing him up close. I only learned about Fernandez recently, so when I heard that his family went on a vacation, I immediately grabbed the opportunity. Right now, he was all alone. The only thing left to do was to kill him and everything would finally be over.

"Fernandez," I uttered his name like it was poison in my mouth.

His body went stiff but I didn’t fail to notice his careful movement towards the drawer where his gun was. Before he could do what he was thinking, I smashed his temple w ith a vase.

Fernandez had lost his consciousness at the impact. I would have to wait a few more minutes for him to wake up. But then, I didn’t have all the time in the world.

Getting impatient, I decided to pour cold water on him. His head immediately shot up at the sudden sensation of freezing water.

"Who are you? What do you want?!" he hissed. "If you need money, I can give you everything."

I fought the urge to punch him in the face. It’d be too much trouble if he’d pass out again. He was already tied to a chair so he couldn’t move.

I sat facing him.

"Mr. Fernandez, remember Manuel?" I began, trying to calm the violent rage that had been boiling beneath the surface for thirteen long years. "You killed him. Why?" I continued. This time I saw recognition on his face.

"You’re his youngest son, Ramil." He said matter-of-factly. "Haven’t you heard the rumors? It’s drugs.

Your beloved father was a drug pusher." He mocked.

This time I punched him. Hard. I felt his nose break under my fist. Blood dripped from his nose as he cried in pain.

To be continued on page 34

YANO 2017

BUAK

kaguluhang kinalawang

by Daneille B. Sabanal

AN EYE FOR AN EYE

34

The satisfaction that it brought me was elating. "That one was for punching my dad." I said.

But he didn’t shut up. "I should have searched harder that time, I would have found you. I should have killed you w ith your traitorous father!" He roared angrily. "He was trying to double-cross me. He would have reported my involvement in drugs if I hadn’t killed him there! And you, you’re just like him, giving me too much of a trouble."

That made me snap. All the anger and hatred that had been bottled up for years blasted into the surface. I went on in a violent frenzy of punches screaming my hatred while landing one blow after another on his face.

The chair broke and collapsed and he landed on the floor, half conscious.

I took out my knife, then w ith a sw ift move, slit Fernandez’s throat.

I paused, out of breath as I slowly stood up, absorbing the events that had just transpired.

I just stood there, watching him. Blood was spurting out like a fountain from the wound on his neck.

He was already choking in his own blood. He was writhed in pain for a few more seconds before he finally went still.

There was dead silence.

I stared down at Fernandez’s eyes, it had already turned dull and glassy, as if staring on the endless dark abyss. He was bathing in his own blood. His mouth was w ide open like a silent scream.

I tried to examine my feelings. Now that the rage had subsided, I should be able to relish my triumph. I had finally gotten my revenge. I just killed my father’s killer.

But there was nothing. I was neither happy nor sad.

YANO 2017

BUAK

35

AN EYE FOR AN EYE

I couldn’t understand it. The past thirteen years had been all about getting revenge. It had always been my purpose in life but right now I just... felt empty.

The rage and hatred in my chest that I had kept for years was gone. I didn’t know why but I felt like there was a hollow void in my chest where the hate had been. I felt breathless and tired and something else entirely that I couldn’t put a name on. Somehow, I dreaded the fact of know ing what that something else could be.

It was then that I heard a rustling noise of broken glass. I looked up and froze at the reflection on one of the broken pieces of mirror.

The color drained from my face as I realized what the reflection was.

I turned slowly. I could almost hear my heart hammering in my chest as I turned. There he was, hiding under the table hugging his knees. His head was down so I didn’t see his face but I knew right away who it was.

I felt bile rising up my throat as I gradually formed the thought in my head.

It was Vincent Fernandez, Alfonso’s youngest son.

My heart pounded violently in my chest as I tried to wrap the situation around my head.

He was here all this time. He was a key w itness in his father’s murder. He saw it all! He saw my face! My mind raced w ith the thoughts forming in my head. I was breaking into a cold sweat, the beating of my heart was erratic.

I should have killed you w ith your traitorous father!

The words of Alfonso echoed in my head like a virus infecting my senses. F illing my head w ith malice and spite.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

AN EYE FOR AN EYE

36

I gently picked up the knife I used to slit Alfonso’s throat. I moved towards the boy slowly. I barely breathed. He was trembling. I could see that clearly. The boy was scared. From under my feet came a cracking noise. I stopped. I realized I had stepped on the broken shards of mirror.

The boy’s head shot up.

My breath caught inside my throat when I saw his face.

Amidst his red and tear-stained cheeks were eyes that looked at me w ith scorching hatred. The intense hostility was seeping out like venom on a serpent’s fangs. It was as if his gaze was claw ing through my very soul like the monstrous hound of Hades intent on punishing me for my sin.

My knees buckled at the overwhelming sense of familiarity of the situation. This had happened before.

Flashbacks of thoughts and events started raging through my mind. I felt dizzy. I sucked my breath as if someone had landed a powerful punch on my gut. I couldn’t stand properly, my feet felt wobbly. I felt light- headed. The walls were spinning and the floors were shifting and tilting around me. My hands were cold and clammy as I tried to regain my composure. I was breaking out into cold sweat. My heart wouldn’t stop hammering in my chest.

The striking resemblance caught me off guard. I couldn’t look away from his eyes. The same eyes that I had when I looked at my father’s killer. Raw potent hatred that resembled a blazing w ildfire consuming everything in its path.

Hot torrents of emotions came coursing through like a breaking dam, mingling w ith thoughts that I have suppressed for thirteen years. The pain of hating myself for something that I was not able to do. The torture of know ing that I was just a powerless child. I was useless. I didn’t even get to protect nor help my father. I just let him die while I cried on the corner like a petty little child that I was.

L ike a foolish little child that I was, I directed my anger towards my father’s killer. Went through leaps and bounds to exact my revenge on him. The devastating realization that in my blind quest for revenge, I just created the very same monster that I loathed since my father’s death. That I, myself, killed someone else’s father.

YANO 2017

BUAK

37

AN EYE FOR AN EYE

My legs gave out and I fell back on my feet. I looked at the pool of blood that was slowly spreading on the floor.

Only now it was no longer Alfonso’s blood but mine. I laid on the floor w ith blood oozing out from my wounds. The pain was excruciating.

Was it twelve, fourteen stabs? Ahh...I lost count. I stared at my reflection on the glass at a nearby bar.

Intense pain was radiating through my body. My mind was foggy, my fingers felt cold.

I stared up at my assailant. A teenage boy w ith troubled eyes.

V incent... I thought. It had been ten years already. How fast time flew.

He was a picture of confusion, guilt and regret. Tears were running down his face like a raging waterfall. Blood stained his white shirt and little specks of blood tainted his cheeks. His hands, tainted w ith my blood were trembling. He held the knife as if he was holding on to dear life. The tremors in his body became stronger until he fell to his knees crying. His body was racking as his sobs grew louder and louder.

The sounds of his cries tore me apart.

I caused this. I was too obsessed w ith revenge that I became blind w ith it. I made a monster out of myself. I ruined another child’s life just as mine was ruined.

I smiled bitterly, tasting my looming death. I knew this would happen. The minute I saw the hatred in V incent’s eyes, I knew I would die in his hands.

I just hoped this ends w ith me.

I heard the sirens of police cars. I closed my eyes, succumbing to my tragic fate.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

outcast

by Early Rose A. Javines

39

Ex. and Whys

by Marcy Mae V. Santillan Ex.: A father w ith four children was killed.

Why? It is because he was accused to be a drug pusher.

Ex: His w ife left their children.

Why? It is because she couldn’t provide all their needs.

Ex: Their children roamed down the streets and was begging for food.

Why? It is because they need to feed themselves so they could live.

Ex: One of their sons was bumped by a car and died.

Why? It is because their child ran too fast so that from the policemen he could hide.

Ex: Their daughters worked as prostitutes.

Why? It is because they couldn’t find other job that would accept them.

Ex: Their son was imprisoned.

Why? It is because he was caught stealing.

Ex: Their life became miserable.

Why? It is because of Ex...extrajudicial killings.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

40

Puting bandila ni Cherry Mae O. Suan Ititigil ko na ang pagsigaw Hindi na rin ako magsasalita Wala rin naming makakarinig Sa paos ko nang tinig At halos pabulong ko nang pagdaing.

Pagod na ang aking mga mata Tuyo na rin ang aking mga luha Marahil ay tapos na ako sa paghihintay Sa kung sino man ang darating Para ligtas ako sapagkat pagod na ako.

Nanghihina na ang buo kong katawan Kasabay ng panghihina ng aking loob A abangan ko nalang si Kamatayan Wala na rin naman akong magagawa Hindi ko na tatangkaing lumaban pa.

Basagin ang katahimikan ni Aristotle L. Prudente YANO 2017

BUAK

41

Pulang likido sa bestida ni Nena ni Sean Arcent A. Marapao Walong taon na ang nagdaan noong iniwan kami ni papa para magpakasal sa kanyang first love. Dahil rito, na depress si mama ng husto na naging sanhi ng pagpanaw niya nang maaga. Marami rin ang nagbago sa buhay ko sa loob ng mga taong iyon. Salamat kay lola at kinupkop niya kaming magkakapatid. Sa edad kong labing walo, natuto akong tumayo sa sariling paa. Dahil kung ano man ang higit na natutunan ko sa ilang taong pakikibaka, ito ay ang walang panghabambuhay dito sa mundo. Matanda na rin si lola at ako na lang ang inaasahan ng dalawa kong kapatid.

Isang kakilala ang nag-imbita sa akin na magtrabaho sa isang tanyag na call center agency sa aming lugar. Noong una, nahirapan akong makapasok dahil sa aking edad. Ngunit dahil na rin sa impluwensya ni Arman, nagawan niya ng paraan upang maipasok ako. Si Arman ang humalili sa akin sa mga unang linggo ko sa trabaho. T inuruan niya ako ng pasikot-sikot sa ahensya. Siya rin ang lagi kong kasama pati sa paguw i. Sa katunayan, malapit rin sina lola at ang mga kapatid ko sa kanya. Parang kuya ko na siya kumbaga.

Kaya siguro, halos masiraan ako ng bait nung gabing pilit niya akong ginapos sa napakamakamundong kahalayan. P inagkatiwalaan ko si Arman, pero sinira niya ito. Napakababa ng tingin ko sa aking sarili. Ang pambababoy niya sa akin ay nasundan pa ng ilang ulit. Sa takot na mapatalsik sa trabaho at mahusgaan ng iba, tinikom ko ang aking bibig.

Sa ilang ulit na pagamit ni Arman bilang parausan, nagbunga ito ng panibagong pagkakamali. Sinabi ko ito sa kanya at ang tanging tugon na nakuha ko sa kanya ay, "Hindi ko ‘yan pananagutan! Hindi ko nga alam kung ako ba talaga ang ama ng batang 'yan". Pagkatapos ng lahat, walang hiya! Galit na galit si lola sa sinapit ko, dahilan para atakihin ito sa puso at malagutan ng hininga.

Kinabukasan, sinubukan kong mag-file ng leave para sa burol ni lola. Ngunit, nalaman ko na lang na tinanggal na pala ako sa trabaho. Lubha akong nanlumo. Hindi ko na alam kung paano pa bubuhayin ang aking mga kapatid at itong batang nasa sinapupunan ko.

Tuliro akong naglalakad pauw i nang maisipang magtungo sa simbahan. Matagal-tagal na rin noong huli akong magaw i rito. Hindi ko mapigilang maluha nang maisip ang lahat ng aking pinagdaanan. Sa mga BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

42 panahong ito, alam kong Siya na lamang ang aking mapaghuhugutan ng lakas. Lumuhod ako, nagdasal, at idinaan ang lahat ng bigat ng loob sa isang panalangin.

Magaan ang loob nang lumabas ng simbahan. Binilisan ko ang paglalakad nang mapagtantong walang kasama ang aking mga kapatid sa pag-aasikaso sa burol ni lola. Ngunit, isang putok ang yumanig sa pagkatao ko. Nabahiran ng pulang likido ang puti kong bestida. Dalawang lalaki na balot na balot ang bumaba sa motor at pinaliguan ako ng bala. Bago tuluyang mawalan ng hininga, nakita ko pang tinakpan ang aking katawan ng isang karton, na may nakasulat na, "Huwag Tularan. Drug P usher Ako".

YANO 2017

BUAK

43

Walang titulo ni Karla E. Sison Sa wakas, tinanggal din ang itim na sakong isinuot sa kanyang ulo. Huminga ng malalim si Marya at tila ninamnam pa ang hanging nalalanghap. Ngunit bakit tila may metalikong amoy siyang nasasagap?

Iginala niya ang kanyang paningin sa paligid; higit sa isang dosenang mga taong nakamaskara ng itim at may bitbit na de-kalibreng armas ang tumambad sa kanya. Nakabalabal sa kanilang mga baywang ang wari niya’y mga bala at mga pasabog. Ngunit mas malala ang kanyang nakita nang dumako ang kanyang paningin sa ibaba. Dugo – maraming dugo na tila sinipsip ng lupang buhay. Nagkalat ang mga ulo, kamay, binti at ilan pang mga bahagi ng mga katawang kinatay na parang hayop. Napigilan niya ang luhang kahapon pa gustong kumawala sa kanyang mga mata. Subalit ang kanyang sikmura’y bumabaligtad na, at lumantad ulit sa harapan niya ang durog na bersyon ng pagkaing nilunok niya ilang oras na ang nakakaraan.

Maya—maya’y nagsalita ang isa sa mga taong nakamaskara sa lengguwaheng hindi niya maintindihan, at iminuwestra ang kamay sa kamerang nakatutok sa kanya. "Read," may awtoridad na sabi ng tao sa magaspang na boses ng lalake. Sa tabi ng kamera ay may plakard na may sulat sa w ikang Ingles. Binasa niya ang nakasulat dito habang nakatutok sa lente ng kamera.

"D- Di.. This w ill serve as a lesson to anybody who attempts to stop them," nangangatal na w ika niya. Hinablot siya ng isa pang lalake at hinila papunta sa isang nakahimlay na troso. Halu-halo ang kanyang emosyon habang pilit na iniintindi ang mga nangyayari sa kanya at sa kanyang paligid. Ngunit nanaig ang kanyang takot nang pinaluhod siya sa harap nito at pilit na inilalapat ang baba niya sa ibabaw ng troso.

Masangsang ang amoy nito, at napaisip siya kung pang - ilan na siyang lumuhod sa harapan nito. Nagpumiglas siya habang nag-uunahan pababa sa kanyang mukha ang luha at uhog na hindi na niya mapigilan.

"Paano na ang pamilya ko?!" Sigaw ng kanyang puso. Inilabas ng isang kasapi sa grupong nakapalibot sa kanya ang machete. Napakakintab, parang inihanda para sa espesyal na kakataying gaya niya. Habang humahagulgol ay bumalik sa kanya ang alaalang dalawang buwan na lumipas.

Isa lamang siyang simpleng programmer na pinagkasya ang buwanang sahod na natanggap mula sa kompanyang pinagtrabahuan. Hindi niya iyon ikinayaman ngunit iyon ang dahilan ng paggaan ng buhay nilang magBUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

44 anak, sapat upang matustusan ang kanilang mga pangangailangan at kakaunting luho. Ngunit isang araw ay may tip na dumating sa kanya. Bumubuo daw ng isang grupo ang pamahalaan upang magsagawa ng top-secret project. Sa wari niya ay isa lamang iyong pekeng tip. Ngunit nang buksan niya ang kanyang e-mail ay may kahina-hinalang sulat na napasama sa pangkaraniwang natatanggap niya. Isa iyong offer na mapasali siya sa grupong tinutukoy sa tip.

Isang hampas. Naramdaman niya ang paghiwa ng machete sa ibabaw ng kanyang batok, kasabay ng tunog ng nadurog na mga buto. Oo, tinaga ng lalaki ang kanyang leeg.

T inanggap niya ang trabahong inalok sa kanya. Gumawa ang grupo nila ng isang malw are na kayang pasukin at paralisahin ang kahit na anong security system ng kahit anong organisasyon. Kung tutuusin ay labag sa batas ang kanilang ginagawa, ngunit anong magagawa ng iba kung mismong batas ang humihingi na ito’y gaw in nila? Kung sabaga’y mataas ang bayad sa kanila at ginagawa nila ito para sa bayan – iyon ang alam nila. Sila ang makabagong black ops. Hindi nila kailangan lumaban ng pisikalan, bagkus ay ang pinagsamang intelekt ang kanilang sandata.

Ikalawang taga. Muntik nang humiwalay ang kanyang ulo sa kanyang katawan. Halos panawan na siya ng ulirat, at nagmistulang gripo ng pulang likido ang kanyang leeg.

Ilang araw lamang matapos ang matagumpay na paglaunch at paggamit ng malw are ay nagdiwang sila. Ilan sa mga terorista ang napasakamay ng gobyerno sa tulong ng kanilang obra. Sa wakas, tapos na ang ilang gabing puyat sila sa pag-iisip ng istratehiya upang maging perpekto ang kanilang proyekto. Ni hindi nila naisip ang maaaring bumalik sa kanila.

Sa kasagsagan ng kasiyahan ay may nambato ng kanister sa loob ng silid. Umuusok ito. Huli na nang mamalayan nilang tinapunan sila ng gas na pampatulog. Unti-unti siyang nawalan ng malay, sampu ng iba pang nasa loob ng silid.

Ang huling imaheng napasok sa isip habang nakahiga sa sahig ay ang pagpasok ng mga lalakeng nakasuot ng gas mask, at may bitbit na mga armas. Dinampot ng mga ito ang mga dumalo sa pagdiriwang, kasali na siya. Ito na yata ang multong ginalit nila.

Ikatlong taga. Ikaapat pa, at tuluyan nang naputol ang gahiblang balat na dati’y kanyang leeg.

YANO 2017

BUAK

Defeat

by Daneille B. Sabanal

46

Peril of the Soul

by Cherry Mae O. Suan He was bewitched by splendor Through the looking glass One the least can touch Only few can own He continued to implore Pleasant in the foremost Then became determined Until he committed And in thirst drank all the blood From the neck in which he cut Through his fangs ...until it w ithers It was a passing paradise And was indeed splendor ...devastatingly beautiful In exchange for his soul

YANO 2017

BUAK

47

Innocence

by Queen Claire Bermudez Blooming daisies waved w ith gay Bees came buzzing on their way Nectar-laden, dear daisy saw An omen of hungry bees in awe Daisy filled w ith woe, she grieved Defiled, dear Daisy's destiny weaved

Agos ng Luha ni Abner John P. Jayme Umaagos na naman ang puting likido Tangay ang damdaming naghihingalo Dumadaloy patungo sa dakong hangganan, Lumulusaw sa pighating nakakubli sa kalooban.

Ang matang tigang ay binabaha ng kalungkutan Inaanod ang sarili ng matinding pagdaramdam kay kitid ng lagusan Ngunit agos ay nagraragasang dumaraan Naisin ko mang hayaan na lamang na makawala Ngunit hindi ko mapipigilang ito’y titila At hahantong sa huling patak at haplos Sabay pahid ng panyo, tanda ng pagtatapos.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Gasp

by John D. Valle

49

Tsinelas ni Robert Roy Immanuel S. Bat-og "Nay! Maglalaro po muna ako sa labas!"

"Mamaya na, wala pa naman yung mga kalaro mo sa kalye eh."

Kakagaling lamang ni Crisanto mula sa skwelahan, ngunit handa na agad siyang sumabak sa pakikipagsapalaran ng isang bata.

Grade 4 pa lang si Crisanto, ngunit handang handa na siya sa kanyang hinaharap. Nais daw niyang maging isang beterenaryo upang maayos niya ang paa ng aso niyang lumpo na si Woopy. Sa isip niya ay hindi naman patas kung tao lang ang natutulungan, pati rin naman ang mga hayop ay dapat ring pangalagaan.

Para magpalipas ng oras ay nakipaglaro si Crisanto kay Woopy. Hinahagis ang laruan nito at kukunin at ibabalik naman sa kanya. Sa isip ni Crisanto ay hindi nagpapabawas ng kanyang pagmamahal sa alaga ang pagkalumpo nito, at si Woopy naman ay ganado ring makipaglaro.

Dumating ang pamilyar na katok ng kaibigan ni Crisanto sa pinto. Nagpaalam siya agad sa kanyang nanay at lumabas bago pa marinig ang sagot nito.

Naglaro ang magkakaibigan ng tipikal na takbuhan. Isang beses, habang tumatakbo si Crisanto ay siya ay nadapa. Nagasgas ang kanyang tuhod at napigtas ang kanyang tsinelas kaya pansamantala siyang umuw i.

"Nako, napigtas nanaman yung tsinelas mo oh! Nagkasugat ka pa!" ang pagalit na sabi ng kanyang nanay habang hinuhugasan ang sugat.

Hindi umimik si Crisanto para hindi na magalit ng lubos ang kanyang nanay at payagan pa siyang lumabas pagkatapos. Inayos ang kanyang tsinelas at ibinalik sa kanya ng nakangiti.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

50 "Pag nasira pa ‘yan, wag ka nang uuw i dito ah." patawang pahabilin ng nanay ni Crisanto.

"Opo, opo. Hindi na po." ang sagot ni Crisanto habang palabas ng pinto, handa na muling makipagsapalaran.

Lumipas ang oras at, sa sigla ng paglalaro sa kalsada, hindi napansin ni Crisanto na mag-gagabi na pala.

Nais pa sana niyang maglaro kasama ang mga kaibigan, ngunit muling naalala ni Crisanto ang pakiramdam ng kapirasong tingting sa kanyang balat noong huli siyang hindi nakauw i sa oras.

"Mauuna na ‘ko, hinahanap na ko ng nanay ko eh." ang sabi ni Crisanto sa mga kaibigan.

Agad-agad na tumakbo si Crisanto papunta sa eskinitang daanan patungo sa kanilang bahay. Papalabas na sana siya papunta sa kanilang kalye nang bigla niyang narinig na may tumatawag sa kanya.

"Cris!"

Lumingon si Crisanto sa pinanggalingan ng boses at nakita si James, kapitbahay nila. Si James ay mas matanda ng ilang taon kay Crisanto, drop-out ng kolehiyo at nagmimistulang tambay sa barangay nila.

Madalas na pinapaiwas si Crisanto ng kanyang mga magulang kay James, ngunit sa kabila nito ay mahilig pa rin si Crisanto sa kanya dahil madalas itong mag-utos, at madalas ring magbigay ng suhol. Lumapit si Crisanto at agad na inabutan ni James ng isang maliit na pakete at dalawang bente pesos.

"Ihatid mo ‘to kay Ka Efren, sayo na ‘tong pera." nakangiting sabi ni James.

Agad namang tumango si Crisanto at tumakbo. Sabagay ay hindi pa naman madilim. Ibibigay na lamang muna niya kina Ka Efren na ang bahay ay apat na kanto lamang mula kina Crisanto.

Habang tumatakbo ay pinag-isipan ni Crisanto kung anong gagaw in niya sa pera. Pagkain, laruan, at kung ano-ano ang umikot sa kanyang isipan, ngunit sa huli ay nagpasya siyang bumili na lang ng pagkain para kay Woopy, para na rin makatulong sa sakit nito.

Naghuhumingal na kumatok si Crisanto pagdating sa bahay nila Ka Efren.

YANO 2017

BUAK

51

TSINELAS

Maliit ang bahay ni Ka Efren. May dalawang daanan papasok at palabas, ang pinasukan ni Crisanto ay ang pangharap na pinto. Tumuloy si Crisanto at sa loob ng sala ay nakita niya si Ka Efren na may kasama pang dalawang lalaki na hindi niya rin kilala. T inignan siya ng lahat pagpasok niya.

"Crisanto! Napadaan ka ah? Anong tukoy mo dito?" patawang tanong ni Ka Efren kay Crisanto.

"Inutusan ho ako ni James, Ka Efren. Sabi niya na ihatid ko daw ‘to sa inyo." ang matapat na sagot ni Crisanto habang inaabot ang pakete ng plastic kay Ka Efren.

"Ahh. Ikaw pala yung inutusan niya. Ah siya siya, salamat at umuw i ka na’t baka maabutan ka pa-" Napatigil sa salita si Ka Efren nang biglang tumapon ang pintuan at pinasok ang bahay ng mga taong may dala-dalang mga baril. Sa takot ni Crisanto ay nagawa nalang niyang tingnan ang mga baril na tila hindi katulad ng kanyang mga pellet gun na plastic. Mga bakal ang gawa ng hawak ng mga lalaki na napansin niya na nakasuot ng uniporme ng pulis sa ilalim ng maiitim na jacket at shades.

Nangyari ang lahat sa isang iglap. Nanlaki ang mga mata ng isa sa mga dayuhan nang makita ang hawak ni Crisanto na pakete at itinutok ang baril kay Ka Efren. Ang mga kasama naman ni Ka Efren ay naglabas rin ng sariling mga baril at, sa nakakabinging putukan, naiwang nakabulagta ang isa sa mga pulis at si Ka Efren naman ay may butas na sa pisngi na nakahandusay sa upuan.

Nabitawan ni Crisanto ang pakete habang naghanap siya ng mapagtataguan sa gitna ng patuloy na putukan. Tumakbo siya papunta sa isa sa mga maliit na sofa at yumuko sa likod nito. Pagkalipas ng ilang segundo ay wala na siyang marinig na ingay maliban sa sarili niyang pusong mala-drum ang pagtibok at isang matinis na tinig na parang ingay ng TV na walang pinapalabas.

Umiyak si Crisanto at ang tanging maisip na lamang ay ang kagustuhang umuw i mula sa bangungot na ito. Sa gitna ng pag-iyak niya ay nagawa pa rin niyang mapansin ang tunog ng papalapit na mga paa.

Kinilabutan si Crisanto. Ayaw na niya, gusto na niyang umuw i. Ipinikit niya ang kanyang mga mata at tumakbo sa pintuan sa likod ng bahay ni Ka Efren. May dalawang malakas na ingay ang sumunod sa kanya, at nadapa si Crisanto. Bumangon siya at nagpatuloy na tumakbo hanggang sa mabuksan ang pinto at nakalabas sa kalye.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

TSINELAS

52

Hindi maunawaan ni Crisanto ang nangyari. Patuloy pa rin siyang tumatakbo ngunit hindi niya maisip kung saan siya papunta, hindi maisip kung saan ang direksyon ng kanilang tahanan. Habang tumatakbo ay dinalaw siya ng antok, ngunit hindi pa siya pwedeng matulog dahil baka mapalo na naman siya ng kanyang nanay.

Nahihirapan na si Crisanto sa pagtakbo. Dumaan sa isip niya si Woopy. Nais ni Crisanto na makauw i na lang at matulog na katabi ang alaga. Sobrang pagod na si Crisanto at naghinayang na walang maibibigay na pagkain kay Woopy. Siguro ay pagkatapos makapagpahinga ni Crisanto ay magagawa na niyang maayos ang paa ni Woopy. Siguro.

Patuloy na nanghina si Crisanto hanggang sa natapilok siya sa isang bato sa daan. Pagbukas ng kanyang mga mata ay nakita niya ang kanyang pinanggalingan. Bakit nga ba siya nandito? Hindi niya maalala.

Napansin niya ang basang sahig na tila sumabay sa kanyang pagtakbo. Sa ilalim ng ilaw ng poste ay nakita niya na pula ito, ang paborito niyang kulay.

Antok na antok na si Crisanto. P ilit nang pumipikit ang kanyang mga mata. Gusto na niyang matulog, hindi na muna siya makikipagsapalaran. Siguro pag-gising niya ay nasa bahay na siya, nakahiga sa kama at bangungot lang pala ang lahat ng nangyari. Napangiti si Crisanto, at sa nandidilim niyang paningin ay nakita niya ang kanyang tsinelas, natanggal na naman ang goma at napigtas, siguro pagkatapos niyang natapilok. Bago tuluyang pumikit si Crisanto ay may isang huling bagay na dumaan sa kanyang isipan.

"Nako, lagot na naman ako kay nanay."

YANO 2017

BUAK

53

Dobol Kil ni Prince Jay D. Esdrelon "Ako. Ako, nalang sir. Presko pa kaayo ko."

Mga pulong nga sa unang higayon migula sa ngabil.

Dala sa kinasing-kasing nga paghangyo.

Ilalum sa dan-ag sa lingin nga bulan, Sa dalan diin kaylap ang pagpakasala, Anaa si Marie, gahuwat og grasya.

Mitutok ang tawo nga daw siya ihamal, Dayon mibungat, "Sige, ikaw inday."

Karon, aduna na siyay salapi ikapalit, Sa tambal sa inahan nga ga-antos sa tumang sakit.

Daw pamilyar kaniya ang tingog.

Ang baho sa tawo nga iyaha nang nahibalag kaniadto.

Ang tumang kangit-ngit mutabon sa iyang panan-aw ngadto sa tawo, Siya midulog ug nakabati og sakit.

A pan sa huna-huna niya, "Sa sinugdanan lamang kini."

Gitunol ang salapi.

Siya mitutok sa nawong nga nadan-agan sa dyutayng kahayag.

Nakurat, ug daw gikumot sa hilabihan ang iyang kasing-kasing.

Mao kini ang tawo nga dugay nang miwalay kanila.

Iyaha kining amahan diin iyang dugo gagikan.

Mitulo iyang luha, ug midagan.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Tongue twister

by Jayson M. Evangelio

55

Paglaya nga ba? ni James R. Padillo

"Umaatikabo ang tibok ng aking puso, pakiwari’y para akong kabayong tumatakbong papalayo, kasabay’ng pagkatakot na baka may kung anong pipigil o hihila sa akin pabalik."

Maglalabing dalawang taon na akong na sa isang maliit na sulok, at nakikipagsiksikan sa mga itinakw il ng lipunan. Bawat araw ay nakikibuno upang mabuhay sa mala-impyernong sulok ng sandaigdigan. Bawat umaga ay pinupunas ang mga lilang kulay sa aking katawan; ginagamot ang mga nakangising balat mula sa digmaan. Mayamaya’y..."O! Juan Malaya ka na!", ang sambit ni tsyp. Sabay bukas sa matitigas na kulay itim na pinto-an.

Panaginip ba ito? Niloloko niyo ba ako? Sinampal ko ang aking sarili nang mahimas-masan, subalit, aba’y totoo nga! Malapit na ako sa liwanag ng lagusan na pakiwari ko noon ay imposibleng marating ng isang pipityuging tulad ko. Walang segundong di ko inisip ang labasan...ang magbago...ang maging mabuti..sabay himas sa mga kamaong siniselyo ng pangako nang pagbabago.

Umaatikabo ang tibok ng aking puso, pakiwari’y para akong kabayong tumatakbong papalayo, kasabay ng pagkatakot na baka may kung anong pipigil o hihila sa akin pabalik. Para bang kaluluwang itinataas sa langit na may pangambang baka hilahin uli paibaba ng malalakas na bisig ni Lusiper.

Hiyaw! Takbo! Para akong bata sa sobrang tuwa. Oo, walang sumalubong sa akin; bakit ko naman papansinin iyon? Talaga namang walang nagmamahal sa akin; malay mo, sa pagbabago kong ito ay may pusong tatanggap sa markang nakatatak na sa aking pagkatao.

Ako’y nasasabik...nasasabik sa muling pag-apak sa lupaing dating tinawag kong pagmamay-ari. Ang aking kaharian! Subalit 'di na ngayon, dahil ako'y nagbago...Bumalik akong taglay ang pag-asa ng pagtanggap ng mga tao.

Oo, ang pagtanggap na noon pa’y inaasam-asam ko na mula sa aking mga magulang.. Sapol nang sundin ang damdaming umaaklas sa mga kamay’ng umakay, ay di na napigilang maging alagad ni Satanas!

Nilisan ang liwanag at niyakap ang dilim; nabuhay’ng parang walang bukas. Walang pakundangan. Walang BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

56 layon. Walang kinabukasan. Naging hari sa kanto, at naging kasuklam-suklam.

"Para ......., Dito lang po ako kuya.",ang aking wari. Huminto ang sasakyan. Para bang nasemento ang kanina’y malikot kong dalawang paa; ni ayaw man lang humakbang... ni ayaw bumaba!... subalit pinilit ko... paunti-unti puso’t sarili ay hihikbi...nandito na! Nandito na ang paraisong balak kong tumira.

Subalit sinampal ako ng katotohanang buhat ng muli kong pag-apak sa nayon, ay di na mapigilan ang mga tinging may kasamang bulong. Ang mga matutulis na linyang ayokong marinig, mula nang lumaya.

P inilit ko namang mabuhay... P inilit kong magbago! Subalit paglaya nga ba ito? Bagkos, Tama nga si Mayor, ang dating akala ko’y labasan, ay isa palang mas masahol na piitan kaysa sa bilanggoan. Paunti-unti mga selyo sa kamao'y nawasak...

YANO 2017

BUAK

57

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

58

PAGHIHILOM

YANO 2017

BUAK

59

Covers and Blankets

by Hyouka The sun plunged into the watery horizon bringing w ith it the remaining fiery blaze that engulfed the earth only moments ago. Allow ing the moon to glide over the sky and embrace the night w ith its gentle glow, accentuating the serenity of a mid summer's night.

W ith the gentle light upon my face, I strain to reach those distant memories drowned in a sea of dreams, memories of me sitting here for countless nights, overlooking the hills rolling towards the sea, waiting for the sun to resign signaling the start of the Earth's short slumber. Signaling my world to wake up.

My world. My sanctuary. A world where I hide from the monsters in my life. A world where no one would hurt me. Because here the night lulls the world to protect me and the soothing voice of silence keeps me company.

Only the soft flaps of birds, careful scurries of animals, and the distant howl of wolves dare compete w ith the silence. And always every night, fireflies accompany me tw inkling like their astral-kin's, lifting my spirits high up unto the heavens.

Ironic as it may seem, but here in the dark I see no darkness. Even when embraced by the soothing summer w ind I feel no cold. Because in the blanket of darkness there are no monsters. All I feel is the beauty of the world. A world so beautifully hideous.

A world which I now remember as clearly as the summer air.

Ever since I was a kid the world to me has been nothing but a bitter place, run by immature children who took my difference as my ticket to hell. And boy did they put me through hell.

Everywhere I go people look at me differently. A s if I need reminding that I looked different, that my eyes aren't the same shape as theirs. that my skin is not the shade it should be. That my existence should not occupy the same as theirs.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

60 It was all very confusing, I tried looking for myself, as to who I really am? But it wasn't long before I found myself buried under all their snide remarks. Feeling alone. Feeling left out. Feeling my heart breaking.

So I started looking at the world indifferently, I let them laugh at me, I even laughed w ith them, that was when they started to accept me, when I was broken, when I gave up struggling. When I put down my arms.

Looking down on me made them happy, and in their happiness I almost felt like I fitted in. Well, almost.

Because every time I laugh I feel the scars w ithin me aching, breaking the facade I used to stitch it up.

Reminding me of the lie which I chose to live in.

Then one day everything just stopped, not the world, not the hurting, not the cruelty, but me. I just wanna stop. I just wanna make it stop and end it, to make it all go away.

I chose a distant tree to end it, which I found only fitting. It was alone, like me, here on top of the hill that always seemed to protect me. Away from the eyes of the world which looked down upon me.

A s I stood here on my lifeline, my death around my neck, only my w ill standing on the line, my w ill which I'm afraid is just all too much gone.

The world w ill wake up to a new beginning, embraced and welcomed by the sun, never looking back to the night carrying the entirety of the life w ithin me, never hearing the mourning wails of silence.

Because the world w ill not care, and covers and blankets just do not mend the broken.

YANO 2017

BUAK

61

Tumors of Terra

by Robert Roy Immanuel S. Bat-og We of Adam’s folk claim ignorance Blind we were, and deaf to the warnings Reckless in the quest for progress Careless in the pursuit for greatness In destruction, we have risen mindless of what is not "now" Sins of the proverbial father reaped by the ignorant son Is this to be our legacy? an act of unintentional spite A gift of an expiring world A curse of generations past Let us look at the blackened skies and comprehend the dying seas and move before the hour is late Lest we be buried w ith our progeny Let them not just be memories these images of greens and blues Restored it must be, but by who?

Not they, only us, only we

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

62

Bakas ni Sean Arcent A. Marapao Nais kong tumakbo.

Tumakbo ng napakalayo.

Malayo sa lahat ng gulo.

Malayo sa sirkulo ng mundo.

Malayo sa iyo.

Nais kong magtago.

Magtago sa sakit ng pagkabigo.

Pagkabigo sa mga pangako mong napako.

Pagkabigo noong ika’y naglaho.

Pagkabigo ng pusong bukal at totoo.

Nais kung lumaya!

Sa sakit na nadarama.

Sa sakit na paulit-ulit akong ginugunita.

Sa sakit na saki’y pumapatay sa tuw ina.

Sa sakit dulot mo aking sinta.

Nais kong tumakas.

Na baon ang wakas.

Wakas sa pagmamahal mong marahas.

Wakas sa pag-ibig kong hangal at wagas.

Wakas sa lahat ng ‘to. ...at sa aking pagtakas walang ititirang bakas.

YANO 2017

BUAK

infracture of the Soul

by Nicole Mae Santos Bagundang

64

NIL

by Kent Raven Q. Olario In the dead of night The moon peeks at me Through the tiny glass w indow W ide awake, sitting quietly In my room, staring at My faint reflection who blankly Looks back through empty eyes To the lonely me

P eople w ith power madly sing Songs like webs weaved from lies L ike spiders they fool and trap The oppressed like insignificant flies But placing blames on them is not good For those blinded by darkness believe That any light they see could P ut a stop to the sufferings they live

Looking past the me I see I take a quick sight Of the world silenced to slumber By the deafening lullaby of the night But then, I wonder What difference does it make When it has always been silenced Even by day, when the world is awake

No food, the hungry wails No money, the penurious poor cries Acceptance and despair in them prevails And the hope for a better tomorrow dies Even Mother Nature, who Each day is tainted w ith destruction, Bathes us her sad tears through rainshowers P erfect realities only exist in imagination

The busy city streets filled w ith noise Strangely, I cannot hear a thing Worldly cruelties lurking Yet the world had no voice, nothing Has it accepted its fate For the world not to bat an eye?

But, I thought, w ill there be change at all If no one else voiced but I?

W ith so much thoughts for a silent night, I wonder what good w ill my lone voice make Looking back to my reflection On the glass that separates me from the outside I whispered myself a small "good night" And upon hearing myself I realized Through my voice, that even the tiniest sound Can break the silence of the world

YANO 2017

BUAK

65

Unsay naa sa Langob? ni Rodnie Casipong Unsay naa sa langob?

Na bisan og pirti ka ngi-ob Imong ginasulod

Unsay naa sa langob?

Na dili man ka mahimutang Ug gusto gyud nimo makit-an

Na bisan pa lisod ang maagi-an Og tago ang nahimutangan Imuha gihapong gusto adto-an

Klase-klase ang langob sa kalibutan Naay langob na gagmay ug bangag A pan halos na sudlan sa tanan Naay uban wala pa na diskubrihan

Bisan og lain ang baho Ug halos dili maka ginhawa Dili gihapon ka mo-tagam

BUAK

Ang pangutana sa kadaghanan P ila na ka langob imuhang nasudlan?

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

life buoyancy

by Rhona Mae J. Rodriguez

67

Habang Di Sila Nakatingin ni Maria Cristina Kasandra T. Galagala Habang di sila nakatingin, titigan mo ako.

Yaong mga malalagkit mong tingin, na mahihirapan silang intindihan.

At sa pamamagitan ng ating mga tingin, ang isa’t-isa ay ating tutunaw in.

Habang di sila nakatingin, hawakan mo ako, yaong iyong mga hawak na tagos hanggang kalawakan, sa akin iyong patunayan na tayo’y walang katapusan, at kahit pa’y kamatayan ay di tayo kayang paghiwalayin.

Habang di sila nakatingin, lumapit ka sa akin, at ako’y iyong yakapin, damhin ang ihip ng hangin, na siyang nakaaligid sa atin, Dahil Pare, habang di sila nakatingin, ang sandali ay atin.

Porselana

by Zimrose Lavapiz BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

68

A Window to Break

by Armando Jr. S. Adlawan I hear the sound of rushing w inds, That awaits the opening of the closed doors.

The latch is tight locked but the w indow’s glass Won’t you break it to hear that sound?

Paint the boring walls w ith graffiti!

Break every monotone in an act or play!

L ife’s a freedom that points a mark, Unless you hit the mark, I w ill point back to you.

They are the crying voices of freedom!

Coming from the empty and dull walls of streets Singing, ‘Break the silence, let the truth be told!’

Deny it, and your tongue w ill be scorched.

It may danger you to break the w indow.

Their bloody eyes and hands w ill son wrestle w ith you.

Decision lies to you if you play the dice Gamble w ith it, w ith your strength and life.

Voices so loud, it may burn your ears.

It w ill break your hearts but a vision’s on line Break the w indow s to let if free you, Be w ith the w ind that flow s w ith the flow.

Go! Run the streets like how children do L ive your life like it’s your own Stir the calm waters and bring on the waves It may feel like hell, but it hurts like heaven.

YANO 2017

BUAK

69

Buak nga Kagahapon

by Maryan R. Te Gikapoy na ka sa mga kasamok Sa mga kagubot sa kadalanan Ug ang mga higala mo kani-adto, karun mura na ug laing tao para kanimo Naglisod ka ug sabot ug nahadlok na nga musalig pa ug usab Ug miabot ang higayon nga nasaag ka sa kalasangan Dili ihalas nga mga hayop ni mga kahoy ang una mo nga nakita Kung dili ang imong kaugalingon Ug didto nakahuna-huna ka nga dili diay tuod puol ang kamingaw Kay sa kamingaw imong mailhan ang tinuod mong mga panglantaw Ang mga butang nga wala nimo hisayri sa una, imo nang masusi Mugawas ang mga pulong nga wala mo malitok sa una Ug diha makakita ka ug busog Nga imong magamit kung ikaw anaa na sa kadaghan Karun andam na ka nga buakon ang kamingaw sama sa pagwakli mo sa kangitngit nga mibalot sa kagahapon.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

70

Top o bottom?

by Jayson M. Evangelio Masarap ba dyan sa itaas?

Nasisiyahan ka ba?

Tama ba ‘tong posisyong ating ginagawa?

Masarap bang pagsilbihan?

Hanggang kailan ba kita paglilingkuran?

Sige pa, idiin mo pa!

Huwag kang tumigil!

Huwag mo nang dahan-dahanin pa!

Hangga’t sa ako’y umiyak At ikaw’y umungol sa sarap

Masarap ba dyan sa itaas?

Impyerno dito sa ibaba Sa bawat sakit na aking nararanasan Sa bawat dugo’t paw is na kinukuha Bakit ganito ang natatamasa?

Masarap ba?

Sige, ilabas mo!

Diretso sa dukha naming Pagmumukha Wala na ba?

Utang na loob, ilabas mo pa!

Upang matikman din namin ang sarap ng aming paghihirap

Masarap ba dyan sa itaas?

Palit naman tayo?

Sawang-sawa na ako dito sa ilalim Ang sakit nang magpailalim Ayoko nang maging alipin

Kahit gaano ka konti Kahit gaano ka-alat Kahit gaano kasama ng lasa Lulunukin Hindi iluluwa

Masarap ba dyan sa itaas?

Sige lang, magpakataas ka Magpakahari ka at mamahala

Paulit-ulit na lang Kaya pa ba?

Kaya pa.

Handa na ako Para sa pangalawa.

Masarap ba dyan sa itaas?

YANO 2017

BUAK

71

The Woman on the Bridge

by Mary Grace U. Gemarino In the burning heat of the day, I looked at a woman on the bridge She is tired and is greasy but nobody seemed to care Left out by her children, she’s alone and was old aged The pain I felt was nothing in compare There are times, she should walk a thousand miles W ith burnt lines on her forehead and sweat on her eyes She would strike a look at every sides Opening her palms and was passed by This woman, young as she was before Had lived a life in riches and galore She’d spent most of her money on gambles and bets Until she’s left out w ith a wallet and a cent This woman, a woman of plea Was sitting right next to me My child, what are you doing here?

I’m a woman who is broken and pain was bound for me to bear Mother, yes you have done wrong, but is it important?

In the eyes of God, everyone had sinned and was made a grant.

Both of us are broken yet still we are full For every piece of us resembles a whole.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

72

Garden of War

by Alfred Torre Burning spear, glow s very vicious, In a huge crowd of malicious.

Garden of war, here I come, F ind a way for them to scram.

Amaryllis at the backyard makes me scream, Their P etals were a source of lucent beam, This is a painful motivation, From my grief into determination.

I used to walk, they used to chase, I used to calm, they used to race, This is the start of a tw ist of fate, Where daisy dreadfully discriminate.

Earlier, my mindset was fearless, Later, my soul was ruthless.

The early growth of their judgment, W ill w ithered their statement.

Word by word, day by day, Sprinkler of thee equally lay, Begging that moral should set them free, Regardless of their cactus glory

Burning spear, glow s very vicious, In a huge crowd of malicious.

Garden of war, here I come, Found a way for them to scram.

YANO 2017

BUAK

73

Sunod sa Uso ni Maryan R. Te Mabilis kang naniwala sa mga mababango niyang salita Nasilaw ka sa mga pangako ng pagbabagong alok niya Sawa ka na kasi sa mga nagdaang manliligaw mo At ngayo’y nakatagpo ka ng bago, at muling nagtiwala.

Ayaw mo ng gulo, kaya inisip mong siya na nga talaga Siya na ang lilinis sa bayang sinilangan mo Gamit ang dugo ng kapwa mo P ilipino Alam mong may mali, ngunit tumango ka lang.

Maraming sumusunod sa kanya T ila ba Diyos na sinasamba Daig pa niya ang paboritong Kpop group mo Sa dami ng tagasuporta niya.

P umikit ka lang nag baw ian ng buhay ang inosenteng kapitbahay mo Nagbingi-bingihan ka lang sa mga kasinungalingang naririnig mo P inili mong sumang-ayon at sumabay na lang sa agos Takot kang manindigan, ayaw mong husgahan.

At eto na nga ang iyong sinisita Patuloy na naninita gamit ang matalas niyang dila Iilan na rin ang kinitil ng dilang iyan, Hanggang kalian mo ba siya mamahalin?

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

74

The Silent Call of Cages and Cracks

by May R. Enteña

Being...

Heart...

Mind...

Self....

Vessel w ith a soul – heard a dreadful cry, Existing in a plane of ‘Who am I’s?’; Beyond the pain of not know ing why, Imagination abounds, in a dying soul it lies.

Clamor in the walls of such a sweet drum, Beating like a w ild man, a song it hums; Wounded beyond repair, seeking its pain; Feeling lost in the vastness, the hope, it wanes.

Seeking by not seeking, it froze, imbued, Wonders whether ‘tis life is cursed, misconstrued; Thoughts are shrieking w ith disdain to the pain; Stricken w ith terror, it had gone insane.

I built those walls that teared apart, cracked; I saw the freedom in such a tiny crack; I hastily spread Daedalus’ w ings, such mistake!

I fell into the abyss of a horrifying wake.

The outcry was not heard; The echoes did not reverberate; It left ‘something’ in such a solemn state; Waiting, the pain w ithin the cracks, it dissipates.

Being, Heart, Mind, Self – they spoke, Of verses of pain – a chance they took; Each have sentiments w ith different route; One arrow – in diversified paths, they shoot.

YANO 2017

BUAK

then and now

by Jayson M. Evangelio

76

Ignite the Flame

by Mark P eruel M. Acha Where was the fire that once burned?

Darkness seems so endless in this moment The sun seems idle and vanished into vacuum It seems like you falter out of your breathe And your neck wears a humungous steel yoke Your world is dizzy even when the axis rotates slow Though the destination may seem so far, You have what it must take to reach the finish line You act like Atlas but you seems to cannot bear the sheer weight Everything to you is dragging, and you cannot seem to unfold the horizon Remember the time that the day was so bright L ike it was infinite, like it was pure bliss And that time your halo radiates the whole land W ith your flame, that consumes the firewood brightly Remember everything, remember your dream On why you have started in the first place, And your thoughts and hopes on the beginning It’s for your life, it's all or nothing Pour out all the gasoline in you And kindle the fire again Let it burst, w ith combustion Come, set yourself ablaze w ith passion

YANO 2017

BUAK

lagas ni Kent Charles Cutamora

78

Tone-deaf

by Gloyd Mesibas Have you heard the litany Of your people groaning To be freed From servitude?

Prisoned voices behind putrescent bars, Red marks from shackles; Voices of the dead.

[Innocent were they to shed their blood] Roaring bullets of war – Bloody peace.

Holocaust!

Have you heard the voices of the unheard?

Deprived and depraved!

Their rights put to waste.

Did you hear the lamentations Of your people calling For a change?

No. You did not.

You are deaf by The lauds and gold.

YANO 2017

BUAK

79

Lage, Kamo Na! ni Cab Sy Nagpulaw ko para sa exam na wala nadayon Nag 7/11 ko tas igo rako bagsakon Nag alas sa-is ko tas di lang naman sipoton Ilis kaya ta, di baka mapikon?

Napagaw nako, tapos dili pansinon Nagpulaw kog buhat exam tas igo rang kodegohon Nagtipun-ok ang papel, tas sige rag libakon Ilis kaya ta, dili baka mapikon?

Nabuang nako, daghan kaayog ipasahanay Repleksyon, portpolyo, hapit nami manga-lustay Walo ka sabjek, Ang walo, naglumbaanay Ilis kaya ta, di ba mo mangamatay?

Naluya nako, daghan kaayog ihumanay ISO papers, tsekonon, grado, ma-zombie nami sa dyutay 300 ka tawo ang asikasuhon, naa pay unom sa balay Ilis kaya ta, di ba mo mangamatay?

Tama nang lalis, tama nang away Nagskwela ka dong, nagtudlo pud ka maam Sa sakripisyo, dili maghinambugay Nasod mulambo, pag kamo magtinabangay

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

80

maging bata muli

by Jay Ann D. Alcoriza Ang sarap maging bata, Nang walang inaalala, Walang takot, At walang pag-aalinlangan.

Dati-rati pa’y akin ang mundo, Takbo rito, takbo roon, Kung madapa ma’y tatawa, At magpapatuloy.

Sa ilalim ng ulan magtatampisaw, Sa malawak na dagat sisisid, Sa lilim ng araw maglalaro maghapon, Di alintana kung kalian matatapos.

Ang sarap maging bata muli, Na kayang umiyak kapag nasaktan, Magpahinga kapag pagod, At tumawa ng walang pakialam.

Sumisikat na ang araw, Magsisimula na ang mahirap na daan, Subsob sa realidad at hapong-hapong palad, Nais kong managinip at tumakas Sa pantasiya ng kamusmusan, Nais kong bumalik.

YANO 2017

BUAK

81

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

82

PAGKABUO

YANO 2017

BUAK

83

UNCHARTED DIALOGUE

by Armando Jr. S. Adlawan Seek me and you’ll find me Deny yourself and you’ll understand P ierce your eyes and you’ll see Tear apart your flesh and your fantasy.

Look! The world is an apple, Coated by the creamy sweets of ideasReligions, politics, pure ideas; Yet governed by my obvious silence.

Accept me and I’ll break your hearts.

I w ill choke you to Death, warp in His arms For you to accept the reality- that’s true That love of mortal brings only pain and gloom.

There’s no need to travel, In your pursuit to locate me I dwell w ithin the purest of souls And sleeping deeply in the hearts of men.

Not just your hearts, but I’ll tear your soul, Those waves of events you cannot control.

P eople dies and poverty never ends, Slavery w ill rise and politics w ill rot.

T ied by the chains of every silence, My silence is not your own!

Free me so I can free you, Release me for you to see!

Who am I? You may know my name!

I’m tw ins w ith Reality and the mistress of Death Lovely to seek, but deadly to handle Idle like a fist, sleeping so tight.

I w ill open your eyes to give you sight By my might, falsity shall groove no more Look around that you may see The vision I had inside of you.

Woe to those who praised me greatly!

To those who persuade the w ind just to howl me.

Waking me from my slumber is a tough choice A choice that brings dissatisfaction, anger and oil.

But for sure, you w ill deny After you sought me, you’ll abandon me For you laid your sight to my horror- the horror of men-To the agony of things, lamentations and of Hell.

Break your silence and you’ll wake me up Again, speak me up though the Hell is hot, Break your heart and set your eyes To the perspective I have, I’m the truth- your light.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

batang ina ni Danica Cadayona

85

Aklas ni Sean Arcent A. Marapao Basagin ang rehas ng katahimikan Isigaw ang nakabibinging bulong ng sambayanan Wasakin ang pasibong sistema Sumpain ang mga bingi’t nagbubulagbulagan Iahon ang bayan sa kasalatan Buhayin ang kinalimutang kasarinlan Tuldukan ang immortal na katiwalian P uksain ang mga makakatang kawatan Panahon na para bumangon Idilat ang mga mata Itayo ang mga paa Isatinig ang pag-aklas Makibaka!

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

usbong ni Claudette P ammela B. Onita

Beasts of terra

by John D. Valle

88

Humans

by Kayshe Joy F. P elingon We live in a place gloomed by standards Individuals forced into molds P eople call as "fitting in" Labeling what one is and is not Bly clothes and routines one does One tends to live by daily Disregarding uniqueness w ithin A pt to misunderstand people in between Humans are fickle and unusual Always a bit of everything different W ith own set of personalities and experiences Making them the person that they are.

YANO 2017

BUAK

89

Agongoy sa Yutang Natawhan ni James R. Padillo I. Usa ka yutang gidayan-dayanan Sa daghang tinagong katigayonan; Gikan sa amihan ug habagatan, A pil sa sidlakan ug kasadpan.

II. Dapit nga dugos ug gatas niagay.

P inuy-anag mananap, dagko ug gagmay; Ilabina ang yuta’g dagat damay.

III. Daw sama sa maanyag nga dalaga Na bisan kinsa makakita, nga-nga; Mutya sa sidlakan tawag sa ako-a.

IV. Yutang dugo KANIADTO niagas.

Daghang kinabuhi na ang napapas Aron lang sa kaaway maka-ikyas, Kay alang nila angay kong itaas.

V. Nasod nga KANHI andam pakamatyan Sa ako-ang mga anak nga bantogan.

A pan karon, nganong nausab na man?!

Hilabihan gayod sila kadangan, Nga bisan ilang balay puloy-anan Gianam-anam nila ug banhigan.

BUAK

VI. Inutil ka gayod, O kalasangan!

Alaot ka gayod, o kadagatan!

Nganong ako pa man silang giatiman?!

Nga wala man nila ako gantihan Sa ginnuhat ko sa ilahang tanan!

VII. Gibistihan ko sila gikan sa hubo.

Gipakaon ko sila hangtod nidako.

Himan-himan kini ang dangatan nako?!

Ngano?! Unsa baa ng nabuhat ko?

VIII. Unsa diay mo kung wala na ako?

Salapi’g bulawan maka-on ninyo?!

Makab-ot ba’ng pag-uswag kong wala ko?

Huna-hunaa g’yod ninyo pag-ayo; Kung Maimpas nako, Maimpas ‘sab mo!

IX. Gihubo ninyo ang bisti kong Lasang!

Giut-ut daw ulod akong kabukiran!

Unya gihugaw akon katubigan!

Mao nangkaron mag-antos mong tanan!

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

90 X. Kay gisamara’g gipakaulawan; Hilabihan pa akong gidagmalan.

Unya? Gibaligya pa ako sa uban!...

Kay kuno, alang DAW sa kalamboan?!

Wala na ba gayod mo’y salabotan?

O nagpakabuta-bungol mong tanan!

XIV. Ah! Dingol ka? O naglingog-lingog ra?

Dili! Pasibo! Pasibo lang g’yod ka!

Nga mahayon ko, kung mada-ot naka!

Dili ba, ikaw ra man ang hinungdan?

Hinungdan?! Hinungdan sa atong katapusan.

XI. Ang daghan kaayo nga katalagman Na inyoha na ‘rong natagam-taman; Nagsilbi na! Isip tima-ilhan Sa kada-ot nga ato-ang sangpotan.

XV. Maong kining tu-aw ug siyagit Unta musud-ong sa imoha g’yong dapit.

Kay gikan sa Seol kanako misampit, Uban’g bahakhhak kamatayon midapit.

Natapos na! Agongoy sa Yutang Natawhan.

XII. Maong pagkakaron mga anak, Ako gayod nagatu-aw ug nagahilak.

Kanus-a ba hingdunggan akong iyagak?

Kanus-a ba ako hupayon sa paghilak?

Nga ang kahapdos sa inyohang gibuhat, Grabi man intawon kasakit ug ulyap.

Kahulugan: • Seol – sa Hebrew literature naga-tudlo na siya sa dapit sa mga patay.

XIII. O Pagmata! P iniyalang magbalantay.

Hangtod kanus-a ka man g’yod magdiningol?

Nga maglingog-lingog, daw walay nadungog!

Huna-hunaang ang pagbuhat sa ingon, Sama ra nga gipatay’ng kaugalingon.

YANO 2017

BUAK

91

ECNEICSNOC

by Prince Jay D. Esdrelon I am your judge.

I am the voice behind you.

I w ill not leave you comfortless.

I am w ith you, until now.

I am your secret core, I w ill leave you sleepless.

And w ill not leave you blameless.

I break ignorance, silence, the apathy, in you.

Should I reveal one?

No, not now.

Who am I? I am your tw in, Your best friend ‘til death, My name is CONSCIENCE.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Happiness is a Choice

by Early Rose A. Javines

93

Lifeline

by Cherry Mae O. Suan You died before you actually lived And you tried, you did But all you did is spend the rest of it just trying to fit to the world and its madness And before you realized, it is too late, it is over.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

taste the feeling

by Rhona Mae J. Rodriguez

95

When was it?

by Ferlyn J. Cabalida It was when I grabbed the pen And drew those Fearless words It was when I stood in the crowd That made me perform The role I ought to become It was when I broke the silence And killed passivity That set me free

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

PASILIP

by Prince Jay D. Esdrelon

97

Everyday Marijuana

by Mark P eruel M. Acha Tonight I let my angel down And let A smodeus take my crown My breathe falters as my heartbeat rides A s sw ift as flash that is higher than cloud nine Everyday is the same as the other Sooner than later the stroke's getting sweeter Lying alone in the warm sheets of blanket Let me forget what is right For my imagination runs w ild And in a sudden rush of adrenaline There was a sudden surge, blast, eruption In my veins, the blood was transcended w ith morphine Nirvana was in me, I'm flying And here I am, wet, triumphant, defeated I'll pray three Hail Mary’s to ease my conscience Because all we are, are filled w ith desires The crave that destroys my soul, Is the trivial bliss to forget all the pain Moments w ill passed, And it w ill be nothing...

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Behind

by Emilyn I. Cabangon

Two-point perspective

by Zimrose Lavapiz

100

"murmur?"

by Joyce T. Laurente In life we struggle and endure the pain, keep on going though it’s cold when it rains Often times when trials struck, only you and your shadow is there to interact In life reality has more mystery, compared to fairytale "happy ending" as expected, you agree?

So if life is this hard, and this sour to devour, what’s more for me to wait for? another bitter hour?

Oh, what am I complaining?

It’s the price for once sinning, regret is one thing, repentance is the right sw ing W ith heavenly guidance I pray more of Thee, and Your love and promise Always comforts me.

One stupid mistake can change everything you see, in life it takes a little spark to burn a whole branch or a tree

YANO 2017

BUAK

101

Genesis

by Alren John D. Dabon The sweet fruit of love The uncertainty of both’s unity To nurture what the nest have In the pitch-black scenery The outside world resounds In the beginning of everything Possibilities know no bounds A s the heart starts beating Matriarch, the bearer Sacrificed for love and hope Pray for the better To the unknown, float Alas! A ray of hope shines from the broken The seed reaches w ith its hand And w itnesses the world not akin To its own, so it cried to want to stand Oh, sweet darling Break from this uncertainty the world’s holding

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

a second chance

by Early Rose A. Javines

metamorphosis

by Kent Charles Cutamora

104

Lady mantissa

by Mark P eruel M. Acha

Beneath the w ithered sycamore L ies a scattered piece of cocoon T'was once the safest sanctuary Of the sweet Lady Mantissa A splendid tiny butterfly What a gentle flight of morrow A s she spreads her small fragile w ings Behold, a mighty hurricane Oh, violent w inds struck her right But she also offered her left All of a sudden, she floats up And leaves another decayed trunk

YANO 2017

BUAK

105

Hush

by Keilah Faith F. P elingon If only vaginas have teeth, Then it would be easier To enforce what’s lack.

Those who are wandered and lost, Would be captives to thee.

Served one’s death to be.

Vanish worm of crime and pain, Manifest arrogance to abuse one’s pow’r.

What would it be to live in a realm, Free from slavery and addiction Where flesh and affection Both covered and valued.

There is more to life Than satisfying what’s drive.

But why does the youth in a rush?

Rush in the sense of making The splendor of tomorrow Be wrinkled w ith shame and doubt.

Hush.

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

Pugita ni Jorina Anne B. Refuerzo

Pera sa uling, uling sa pera ni Rhona Mae J. Rodriguez

108

A Pledge of Loyalty

by Therese Merll C. Jabido Heroes bled P eople raged A fight to death Hearts fervent to their dying breath Wars of long ago It all started w ith Love for one’s country Yellow, Blue and Red Other fought in quiet devotion While others fought in raging passion This war continued on A s the enemy strikes in quiet precision Today, Let me be the first of many A s such to you my country I pledge my fealty

YANO 2017

BUAK

109

Tuloy ang Laban ni Patrick M. Ariate Kahit

napunit na ang bandila

namaos na si Sora

naubos na ang sisidlan ng pag-asa Pagkat

di pa nakakabasa si Loloy

ang mga nauupong walang kibo’y nagpapatuloy

ang karamiha’y inanod na ng daloy Hangga’t

di pa batid ang lunas

di pa tanaw ang bukas

di pa nagwawakas Tandaan

di ka talunan

kung ikaw ay lumalaban

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

110

PAGSIBOL NG HIMAGSIKAN

Isang Renga ng The Collegiate Headlight

Unti-unting lilitaw, At tila ang dilim ng mapait na kahapon, Ay magbabalik at guguluhin ang ngayon Mga paang nakabaon, pilit na inaahon Mabibiyak ang sariling buto, at tutubo ang kasaganahan Ngunit di pa tapos ang pagkagapos at di mawasak-wasak na kahibangan Dadalusdos na naman ang mga butil ng luha Na waring rumaragasang agos ng tubig mula sa ilog P ilit na kumakapit sa mga marurupok na paniniwala Ang haliging pinanday, naluma’t inanay At sa lupa ay ang mga nakalatag na bubog Natatakot humakbang, natatakot lumaban Walang susubok kung walang mangunguna Magwala, kumawala hanggang lagutan ng hininga Damdaming nakakubling kailangan na ipaglaban Sapagkat ang tunay na lakas ay sa kahinaan matatagpuan Ito ang tunay na katotohanan Hindi man tiyak ang susunod na bukang-liwayway At ang bukas man ay nakatago sa likod ng hamog Harapin ang mga pagsubok at maniwala sa sarili Mahalin ang sakit at masasanay ka sa huli Walang lugar ang mundo para sa mga sumusuko Magpakatatag, i-ahon ang pag-asa mula sa putik At manalig ka sa dugong dinadaluyan ng paghihimagsik.

YANO 2017

BUAK

111

Para sa iyo ang pahinang ito. . .

BUAK

THE COLLEGIATE HEADLIGHT

112

pasasalamat P inasasalamatan po namin nang lubos ang mga sumusunod: Sa mga USeP ian na nag-ambag ng kani-kanilang likhang pampanitikan at sining para sa Yano L iterary and Art Folio 2017.

Sa Imageworld bilang taga-printa ng aming Folio.

Sa aming Tagapayong P inansiyal at Teknikal na si Prof. Angelo Jadraque, sa ating OSS Director na si Prof. Tamsi Jasmin D. Gervacio, sa ating Bise-Presidente sa Administrasyon at Academic Affairs na sina Binibining Ma. Luisa B. Faunillan at Dr. Shirley S. V illanueva, at panghuli, sa ating Presidente ng Unibersidad na si Dr. Lourdes C. Generalao sa pag-apruba at pagtulong sa amin upang maganap ang aming okasyon, ang Yano L iterary Awards Night.

Sa aming mga Alumni na Headlighters sa walang patid na pagsuporta at pagbabahagi ng mga aral sa tuw ing magaganap ang aming journalism skills training.

Kina Manong Guard, sa pagkatok sa aming pintuan upang ipaalala sa amin na magsasara na pala ang unibersidad at kami na lang ang natitirang naroon para pauw iin.

Sa aming pamilya, kaklase, mga kaibigan at minamahal sa buhay sa pagbibigay ng inspirasyon upang kami ay magpatuloy sa pakikibaka.

Sa mga kapwa naming USeP ian bilang tagalimbag ng aming mga inilalathala.

Higit sa lahat, sa ating Diyos Ama sa pagpapatnubay sa amin tungo sa mabuting landasin at pagpapanatili ng aming ispiritwal na lakas.

Kung hindi dahil sa inyo, hindi magtatagumpay ang aklat na ito.

Muli, maraming salamat po!

YANO 2017

BUAK

Ialay natin ang bawat piraso ng ating sarili sa iba nang sa gayon mabuo ang ating buhay sa mundong ginagalawan.

Ang mga bagay ay minsa’y kailangang mabiyak muna bago mabuo muli.

Paul Christian Y. Eyas P unong Patnugot

Robert Roy Immanuel S. Bat-og Patnugot sa L iteratura

Naghihintay na ang mga salita na sila'y maisatitik sa alab ng musikang babasag sa mapanuyang katahimikan.

Walang katarungang nakakamit sa pananahimik.

Maryan R.. Te Tagapamahalang Patnugot

Cherry Mae O. Suan Patnugot sa L iteratura

Sabay nating basagin at unti-unting buuhin ang mga nagpupumiglas na nakakadenang bahagi ng katotohanan at paglaya.

Hapdi bago ang sarap. Luha bago ang saya. Kailangang matuto at maranasan muna ang sakit at hirap bago lubusang lumigaya.

Maria Cristina Kasandra T. Galagala Tagapamahalang Patnugot

John D. Valle Patnugot sa Leyawt

Sa pagbiyak ng lukob ng mga salitang gustong kumawala maghihimagsik ang katotohanan.

Hindi ibinibigay ang kapayapaan, ito ay nakakamit lamang pagkatapos ng digmaan.

Alren John D, Dabon Patnugot sa Balita

Jay Ann D. Alcoriza Tagapamahala sa Sirkulasyon

Ikaw ang pirasong bubuo sa pagbabagong ninanais mo.

Palayain ang nakakubling damdamin mula sa selda ng pagdadalawang-isip; Gaw ing iyo ang mundo.

Patnugot sa Lathalaian Rhona Mae J. Rodriguez P unong L itratista

Minsan akala ko ako lang.

Minsan akala mo ikaw lang, pero ang totoo ay kadalasan ito ay TAYO kapag mananatili kang PASIBO.

Hindi mo kailangang kalimutan ang iyong nakaraan. Pwede mo itong tanggapin at iyong protektahan. Dahil ito'y nagsisilbing dahilan, kung bakit ka patuloy na lumalaban.

Marcy Mae V. Santillan P unong Manunulat

Kimberly F. Sumodlayon Karikaturista

Mapaniil ang nakaraan, dudurugin nito ang kasalukuyan

Ang naubos mong tinta, lapis at pambura ay tatak lamang ng mundong mahirap ipinta.

Magpatuloy ka lamang.

Prince Jay D. Esdrelon Manunulat

Emilyn I. Cabangon Karikaturista

L ipunang wasak at lugmok sa kahirapan, mabubuo sa pagkakaisa ng mamamayan.

Mapait ang katotohanan, bilanggo tayo ng ating nakaraan.

Ferlyn J. Cabalida Manunulat

Kent Charles Cutamora Kawani sa Leyawt

Nakamit ko ang paglaya nang binasag ko si Ako Sean Arcent A. Marapao Manunulat Nakagapos parin ang mga paa sa tanikala at ang kalawang nito ay siyang pumipigil sa iyong nag-alpas. (Marahil),panahon na upang kumalas ka (!) Humilatsa sa tanikalang nakatali sa iyong mga paa.

Gloyd Mesibas Manunulat

Para sa mga nakakulong sa kahirapan at uhaw sa maayos na sistema. At para sa mga pilit binubuo ang kulang kung anong nawasak na.

Early Rose A. Javines L itratista

Hindi lahat ng nababasag ay nawawasak. P ulutin ang mga piraso hindi baleng masugatan ka ng mga ito, at buuin mong muli ang sarili mo.

Claudette Pammela B. Onita L itratista

Magpakatotoo at sikaping kumawala sa kulungang nilikha ng mapaghusgang lipunan.

Rexel Jay A. Clemena L itratista

Hanapin mo ako kung saan nakalibing si Cleopatra. Kung saan nakalibing ang mga basag na bagay. Maghihintay ako sayo.

Jayson M. Evangelio L itratista

Hindi mo obligasyon ang manatiling saw i. Magbunyi.

Ipagdiwang ang kagandahan ng pagkabigo.

Daneille B. Sabanal L itratista

Ang pagbasag sa replikang sumasalamin sa iyong pagiging pasibo ay isang hudyat upang lisanin ang takot, takot na pumipigil para ikaw ay maging malaya.

Abner John P. Jayme Manunulat Patuloy sa paglikha ng mga obra na maging patunay ng mga natutuhan at kagalingan sa sining.

Ang kahalagahan ng likha ng sining, maging sa aw it, tula, o visual art ay masusulat sa kahalagahang maiugnay sa mga ito ng mga susunod na mga museo, o mga naisalin sa verbal.

Angelo Jadraque Tagapayong Teknikal/P inansyal