Nationale Loterij Maatschappelijk Verslag 2011

Page 1

MAATSCHAPPELIJK VERSLAG 2011

Nieuwe verantwoordelijkheden, zelfde passie.


INHOUD

Inhoud MAATSCHAPPELIJK VERSLAG 2011 INTRODUCTIE

2

ECOLOGISCHE BETROKKENHEID

4

VERANTWOORD SPEL

6

SUBSIDIES

14

1 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Altruïsme, generositeit en verantwoordelijkheidszin. Een zeer humane… wetenschap.

2 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Elk jaar staat synoniem voor een nieuwe inspanning, een nieuw elan, nog meer enthousiasme, toewijding en filantropie. De Nationale Loterij heeft opnieuw de lat een beetje hoger gelegd en haar doelstellingen in termen van mecenaat overschreden. We hebben het spectrum van projecten die we subsidiëren nog verruimd en hebben ons voor al onze activiteiten in het bijzonder gericht op duurzame ontwikkeling. Zo hebben wij intensief gewerkt aan de bestrijding van gokverslaving alsook aan de begeleiding van pathologische spelers. Uiteindelijk staat bij de Nationale Loterij 'tevredenheid' niet gewoon synoniem voor trots. Elke stap vervult ons met een kostbaar gevoel: dat van een geslaagde missie.

3 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


IN 2011 GENOMEN INITIATIEVEN VOOR DE SENSIBILISERING VAN DE MEDEWERKERS INZAKE MILIEU OBJECTIEF “VERMINDERING VAN HET PAPIERVERBRUIK” VERBONDEN AAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE BONUS 2011

verbonden aan de vermindering

verbruik ten opzichte van vorig jaar.

van het papierverbruik door alle

Het recto verso afdrukken wordt

printers van de Nationale Loterij.

steeds vaker gebruikt: van 8,02%

Er werd de medewerkers daarom

in het 2de trimester naar 11,96% in

gevraagd om elke dag aandachtig

het 3de trimester en 12,19% in het

te zijn voor bepaalde regels en

laatste trimester. Het is belangrijk

De Nationale Loterij is steeds

praktische tips die hen werden

dat deze inspanningen worden

bekommerd om het milieu en

meegegeven. Resultaat: voor het

verder gezet.

heeft daarom één van de gemeen-

hele jaar 2011 noteerde het bedrijf

schappelijke bonussen van 2011

een vermindering van het papier-

4 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


ECOLOGISCHE BETROKKENHEID

DEELNAME VAN HET BEDRIJF AAN DE NATIONALE ACTIE “DIKKE TRUIENDAG”

16 februari 2011 hieraan deel-

deze actie. In België was Earth

genomen. De verwarming werd

Hour 2011 een groot succes: meer

bijgevolg met enkele graden lager

dan 290 gemeenten, 550 bedrijven

gezet en dit zowel in de hoofdzetel,

en 230 verenigingen hebben zich

als in het logistiek centrum in Jette

ingezet en dit zonder de duizenden

Sinds enkele jaren, en ter gelegen-

en in de regionale kantoren. Dit

gezinnen mee te rekenen die ook

heid van de verjaardag van het

ecologisch gebaar in de winter is

hebben deelgenomen aan deze

Kyoto-protocol, nemen talrijke

een manier om te herinneren aan

actie van het WWF.

Vlaamse, Waalse en Brusselse

het engagement van de Nationale

scholen, bedrijven en overheden

Loterij wat betreft de vermindering

De werknemers van de Nationale

deel aan de “Dikke Truiendag”

van de CO2-uitstoot.

Loterij werden aangemoedigd om

waarbij de verwarming overdag 1 graad (of meer) wordt verlaagd. Deze actie wil iedereen aanzetten om het energieverbruik te verminderen. De uitdrukking “Dikke Truien” is symbolisch. Men

thuis massaal deel te nemen door

OPROEP GELANCEERD NAAR ALLE MEDEWERKERS OM DEEL TE NEMEN AAN DE INTERNATIONALE ACTIE “EARTH HOUR”

onnodige lichten en toestellen gedurende tenminste één uur uit te schakelen.

wil hiermee vooral zeggen dat het beter is om je warmer te kleden

Earth Hour is onderdeel van een

dan de verwarming voortdurend te

internationale campagne van het

verhogen.

WWF tegen de klimaatverandering. De bevolking, bedrijven, verenigin-

De Nationale Loterij besteedt

gen en overheden werden opgeroe-

ongeveer 28% van haar energie-

pen om op 26 maart 2011 het licht

uitgaven aan verwarming. De

gedurende een uur te doven en zo

verwarming is een belangrijke

hun steun te betuigen aan de strijd

bron van het broeikaseffect. De

tegen de opwarming van de aarde.

verbranding van fossiele bronnen om gebouwen te verwarmen is een

Het gaat om een symbolische

belangrijke oorzaak van de huidige

actie met als doel de bevolking

klimaatverandering. Elke actie die

ervan bewust te maken dat het

het gebruik van fossiele brandstof-

makkelijk is om ook je steentje

fen vermindert, draagt bij in de

bij te dragen tot de vermindering

strijd tegen de klimaatverandering.

van de negatieve gevolgen van de

Door de verwarming zelfs met

klimaatverandering.

amper 1 graad te verminderen, wordt reeds 6% energie bespaard.

Wereldwijd hebben meer dan 4000 steden in 125 landen deel-

De Nationale Loterij heeft op

genomen aan de derde editie van

5 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Informeren, beschermen. Consequent sensibilizeren opdat spelen leuk zou blijven.

6 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


VERANTWOORD SPEL

Certificaat “Responsible Gaming”: opvolging van aanbevelingen In het kader van de almaar

die gebieden nog beter zou gaan

dagelijkse werkzaamheden.

toenemende concurrentie in de

presteren.

De tijdens deze kennistests

wereld van de kansspelen is het

verkregen resultaten hebben

een absolute “must” geworden

In de loop van het jaar 2011 heeft

hun weerslag op de collectieve

voor de Nationale Loterij om het

de Nationale Loterij er hard aan

bonus over 2011 van de

certificaat “Responsible Gaming”

gewerkt om binnen de diverse

medewerkers van de Nationale

toegekend door de organisatie van

gebieden aan deze nieuwe normen

Loterij.

de Europese Loterijen “European

te kunnen voldoen, en heeft dat als

Er zijn feitelijk twee indicatoren

Lotteries” (EL) te behouden.

volgt aangepakt:

aan deze tests verbonden: het deelnamepercentage en de

Eind november 2010, na een

> Betreffende het wetenschap-

gemiddeld behaalde score.

onafhankelijke audit, mocht de

pelijk onderzoek naar de pro-

Het gewenste deelname-

Nationale Loterij officieel aankon-

blematiek rondom geldspelen:

percentage lag op 80%, terwijl

digen dat zij het certificaat had

de Nationale Loterij geeft een

82,2% van de personeelsleden

gekregen van verantwoord spel-

financiële bijdrage (1 310.000)

zich hebben ingeschreven en de

aanbieder als gedefinieerd door de

aan het onderzoek van de

kennistests over verantwoord

European Lotteries (EL), waarmee

Kliniek voor Pathologische

spel afgelegd. De doelstellingen

ze de enige officiële verantwoord

Spelverslaving. In dit verslag

voor deze indicator werden

spel-aanbieder werd in België.

zijn tevens de resultaten van

behaald.

dit onderzoek opgenomen. De

De gemiddeld verwachte

Om dit certificaat te bemachtigen

Nationale Loterij heeft aange-

score was 8/10. De gemiddeld

moest de Nationale Loterij aan-

geven het onderzoek in 2012

behaalde score is 8,8/10 (ofwel

tonen dat haar werkwijze geheel

te blijven ondersteunen, zodat

een lichte verbetering ten

in overeenstemming was met een

er nieuwe doelen nagestreefd

opzichte van 2010, toen het

reeks Europese normen, waarbij

kunnen worden.

behaalde gemiddelde 8,6/10

het vooral van belang was aan te tonen dat een aantal regels al

was) en ook hier werden de > Betreffende de opleiding van

lange tijd nageleefd werden binnen

medewerkers:

de onderneming.

elk jaar organiseert de Nationale

Naast deze eerste erkenning heeft

Loterij sensibilisatiesessies

het auditbureau een reeks aanvul-

voor al haar medewerkers

lende aanbevelingen gedaan die

via kennistests, zodat zij

tot aan het moment van de ‘Partial

een verantwoordelijke

Assessment’ nageleefd moesten

houding kunnen aannemen

worden opdat de onderneming op

bij de uitvoering van hun

doelstellingen voor deze

Er worden voortdurend meer maatregelen genomen om alle potentiële spelers te sensibiliseren.

7 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


indicator behaald. Daarnaast

van de risicofactoren als spel-

zijn er voor 2012 voor bepaalde

afhankelijkheid en de inzet

naar de behandelingen:

afdelingen specifieke trainingen

van de middelen om deze tot

de Nationale Loterij werkt actief

ter sensibilisering ingepland die

een minimum te beperken de

samen met de Kliniek voor

gegeven zullen worden door een

hoogste prioriteit. Ook in 2012

Spelverslaving om een beter

specialist.

worden deze waarden voort-

inzicht te krijgen in de invloed

durend geanalyseerd.

die kansspelen hebben op

> De programma’s voor de verkooppunten:

> Betreffende de verwijzingen

risicospelers. > Betreffende de kanalen voor

Voor 2012 is het doel een

de verkooppunten worden door

spel op afstand:

kwalitatieve studie op te zetten

de Nationale Loterij voortdurend

de spelmoderatoren die sinds

om meer kennis te vergaren aan

voorzien van de noodzakelijke

de lancering op het online

de hand waarvan het mogelijk

trainingen en van informatie-

platform worden toegepast,

wordt doelgerichter in te spelen

materiaal dat hen kan helpen

blijven de meest strenge van

op deze problematiek.

bij het verstevigen van de klant-

Europa. Bovendien staat voor

relatie. Voor de bewustwording

2012 opnieuw een analyse van

van minderjarigen is een ‘mys-

het gedrag van de spelers op het

voor spelers:

tery shopping’ georganiseerd

programma.

de Nationale Loterij zorgt ervoor

en heeft de Nationale Loterij vastgesteld dat het merendeel

> Betreffende de informatie

dat er altijd flyers liggen bij de > Betreffende reclame en

verkooppunten met informatie

van de online centra zich aan

marketing:

over spelbewustwording, vooral

de reclamebeperkingen houdt

de zelfregulerende code inzake

gericht op minderjarigen. Op

voor zover het verbod van de

reclame en marketing wordt

de site van de Nationale Loterij

verkoop aan minderjarigen in

regelmatig herzien om zeker

is aanvullende informatie te

het geding is. Toch vinden we dat

te zijn dat alle promotionele

vinden om het publiek correct

het aantal overtredingen inzake

berichten en acties minder-

te informeren over de winstkans

verkoop aan minderjarigen nog

jarigen en risicogroepen niet

van elk spel en de risico’s van

altijd te hoog is, zelfs nu we een

aanmoedigen om te gaan

verslaving, waarbij het verbod

significante daling constateren.

spelen.

van verkoop aan minder jarigen

De bewust wordingsacties

Om minderjarigen en jongeren

te allen tijde duidelijk vermeld

zullen dus in 2012 onverminderd

boven de 18 bewust te maken

wordt. In 2012 wordt er een

doorgaan, omdat de Nationale

van de risico’s van kansspelen

nieuwe campagne georgani-

Loterij dit percentage graag tot

zijn er ook acties georganiseerd

seerd in de verkooppunten.

nul teruggebracht wil zien.

rondom verantwoord spelen op de 5 grote festivals die in de loop

> Betreffende de ontwikkeling

> Betreffende de verplichting

van de zomer van 2011 gehouden

ten opzichte van de belangheb-

van nieuwe spelsoorten:

werden. Deze actie willen we in

bende partijen (stakeholders):

bij de ontwikkeling van deze

2012 herhalen.

aan de hand van dit jaarverslag

spelen hebben de evaluatie

8 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

worden belanghebbende


VERANTWOORD SPEL

partijen ingelicht over de initiatieven en de vorderingen op het gebied van het beleid van de onderneming ten aanzien van verantwoord spel. > Betreffende informatie, maatregelen en certificering: de Nationale Loterij draagt zorg voor de naleving van de certificeringsprocedure ten aanzien van de normen en zorgt er voor dat er een tussentijdse audit wordt uitgevoerd in september 2012. Deze certificering bewijst dat de Nationale Loterij het thema verantwoord spel ter harte neemt en dat zij haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. Dit is een erezaak van de Nationale Loterij en haar personeel. Het feit dat de Nationale Loterij het certificaat heeft verworven betekent niet dat zij nu op haar lauweren kan gaan rusten; het wordt eerder gezien als een aanmoediging om steeds beter te doen op vlak van verantwoord spel. Gesterkt door deze erkenning blijft de Nationale Loterij voortdurend werken aan de verbetering van verantwoord spel.

9 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


HET “SELF-HELP” -PROJECT VAN DE KLINIEK VOOR SPELVERSLAVING DOSTOÏEVSKI VAN HET UNIVERSITAIR VERPLEGINGSCENTRUM BRUGMANN INLEIDING

(de afwezigheid van een gespecia-

Dostoïevski van het UVC Brugmann

liseerd centrum in de buurt of een

heeft een dergelijk “self-help”

Verslaafd zijn aan gokken en geld-

gebrek aan informatie) die de vraag

-programma ontworpen dat

spelen kan bijzonder nefast zijn en

naar hulp bemoeilijken. In deze

beschikbaar is op het internet. Het

talrijke negatieve gevolgen hebben

context bieden de zogenaamde

richt zich zowel tot personen die

zoals financiële (geldverlies, schul-

“self-help” -programma’s een

willen stoppen met spelen als tot

den, onbetaalde facturen, enz.),

interessant alternatief.

diegenen die gecontroleerd willen

echtelijke (conflicten, leugens, verbaal/fysiek geweld, scheidingen, enz.), sociale (conflicten, isolement, delicten, enz.), emotio-

leren spelen. Het bestaat uit zes

WAARUIT BESTAAT HET “SELF-HELP” -PROGRAMMA?

nele (depressie, stress, schaamte,

modules verspreid over vijf weken. Elke module behandelt een bepaald thema: het spelgedrag begrijpen (module 1), de motivatie om te ver-

enz.) of professionele problemen

Sinds enkele decennia zien we

anderen verhogen (module 2), wer-

(absenteïsme, te laat komen,

steeds meer behandelingen

ken aan de gedachten die aanzetten

leugens, ontslag, enz.). Er werden

opduiken waar weinig of geen

tot spelen (module 3), werken aan

bijgevolg individuele, familiale en/

professionele therapeuten aan te

risicosituaties (module 4), effectief

of groepstherapieën bedacht om

pas komen. Dit soort interventies,

veranderen (module 5) en vermij-

de slachtoffers van een dergelijke

“self-help” genaamd, gebeurt

den om te hervallen (module 6).

verslaving te helpen. Een groot

op basis van boeken of bijzonder

Elk van deze modules omvat een

aantal verslaafden volgt echter

gestructureerde internetsites die

gedeelte met specifieke informatie

geen therapie. Een mogelijke ver-

de patiënten door een gestandaar-

over het thema in kwestie en een

klaring hiervoor is dat deze perso-

diseerd behandelingsprogramma

praktisch gedeelte met oefeningen.

nen te maken kunnen hebben met

loodsen.

De deelnemers kunnen op elk

psychologische- (schaamtegevoel, depressie) en omgevingsfactoren

10 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

ogenblik terugkeren naar de vorige De Kliniek voor Spelverslaving

modules.


VERANTWOORD SPEL

EFFICIËNTIE VAN HET “SELF-HELP” -PROGRAMMA

twee groepen in. In een van deze

Referenties

groepen mogen de deelnemers onmiddellijk gebruik maken van het

> Copeland, J. & Martin, G. (2004).

Verschillende studies hebben de

programma terwijl de deelnemers

Web-based interventions for sub-

doeltreffendheid reeds aangetoond

uit de andere groep tijdelijk op

stance use disorders: a qualitative

van “self-help” -programma’s

een wachtlijst worden geplaatst.

review. Journal of substance abuse

die toegankelijk zijn via internet,

Alle deelnemers dienen een reeks

treatment, 26, 109-116.

en dit voor problemen in verband

vragenlijsten in te vullen die de

> Emmelkamps, P.M.G. (2005).

met angst, stress, slapeloos-

ernst van de spelverslaving aan-

Technological innovations in clini-

heid, hoofdpijn en eetstoornissen

geven. Deze vragenlijsten moeten

cal assessment and psychotherapy.

(Griffiths, 2008). Bovendien toont

ingevuld worden op het ogenblik

Psychotherapy&psychosomatics,

de literatuur aan dat “self-help”-

van de integratie in de studie, na

74(6), 336-343.

programma’s via het internet

5 weken en vervolgens na 3 maand.

> Griffiths K., & Christensen, H.

efficiënter zijn dan helemaal geen

De efficiëntie wordt gemeten aan

(2006). Review of randomized con-

behandeling en even doeltreffend

de hand van een vergelijking van de

trolled trials of internet interventi-

zijn als een live gesprek met een

antwoorden uit beide groepen.

ons for mental health and related

therapeut (Emmelkamp’s, 2005). Hiernaast duiden verschillende

conditions. Clinical psychologist,

BESLUIT

studies op een algemene vraag

10, 16-29. > Riper, H., Kramer, J., Smit, F.,

naar behandelingen die meteen

Bovenop de individuele consulta-

Conijn, B., Schippers, G., &

toegankelijk zijn via het internet

ties en de consultaties in groep

Cuijpers, P. (2007). Web-based

(Copeland en Martin, 2004; Riper

wil de Kliniek voor Spelverslaving

self-help for problem drinkers:

et al., 2007). Er werd tot op heden

Dostoïevski van het UVC Brugmann

a pragmatic randomized trial.

echter weinig onderzoek uitgevoerd

verschillende hulpmiddelen aanrei-

Addiction, 103, 218-227.

naar de efficiëntie van dit soort

ken door een “self-help” -behande-

> Raylu N, Oei T. & Loo, J. (2008).

behandeling bij spelers (Raylu et

ling te ontwikkelen die sinds eind

The current status and future

al., 2008). Er zijn dus meer studies

2011 beschikbaar is op de site van

direction of self-help treatments

nodig om de doeltreffendheid te

de Kliniek voor Spelverslaving zelf.

for problem gamblers. Clinical

bepalen van “self-help” -behande-

Dit programma zal tijdens de test-

Psychology Review, 28, 1372-1385.

lingen in het kader van een versla-

fase enkel toegankelijk zijn voor

ving aan geld- en kansspelen.

personen met een belangrijke spelverslaving op basis van een geïn-

Bijgevolg heeft de Kliniek voor

formeerde goedkeuring, samen

Spelverslaving Dostoïevski van

opgesteld met de deelnemer.

het UVC Brugmann een manier bedacht om de doeltreffendheid van het programma te evalueren. Dit houdt een willekeurige verdeling van de deelnemers in

11 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


BELANGRIJKSTE RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK UITGEVOERD DOOR DE KLINIEK VOOR SPELVERSLAVING DOSTOÏEVSKI (UVC BRUGMANN) VOOR HET JAAR 2011 INLEIDING

(Bechara, 2003; 2005). Anders

spenderen, te beperken. Dit advies

gezegd, het spelgedrag kan zoda-

lijkt eenvoudig te volgen maar het

Bij de meeste individuen zijn kans-

nig irreëel worden dat de negatieve

blijkt voor bepaalde personen zeer

en geldspelen een occasioneel en

gevolgen nog maar weinig impact

moeilijk tot soms onmogelijk.

recreatief gedrag. Voor sommigen

hebben. Zo ervaart de speler bij-

kunnen deze praktijken echter

voorbeeld tijdens het spel of in de

rampzalige gevolgen hebben.

minuten en uren die hierop volgen,

Indien de deelname aan geldspelen

vaak de hoop om te winnen, en/of

tot een verslaving leidt, komt de

de vreugde zodra hij wint en soms

Een mogelijke verklaring voor

zelfcontrole in gevaar en kan het

zelfs ontspanning of een nog beter

het verlies van het vermogen om

spel een echte plaag worden (bv.

gevoel. In geval van misbruik zorgt

hun gedrag te controleren, is het

problemen op financieel, familiaal

het spel echter voor stress door

feit dat spelers in moeilijkheden

of professioneel vlak).

de opeenstapeling van financiële

gebreken vertonen wat betreft de

SPELVERSLAVING EN BESLUITVORMING

problemen, de leugens tegen fami-

mechanismen die de besluitvor-

In deze context, en net zoals bij

lie en vrienden en de hoeveelheid

ming bepalen. Studies uitgevoerd

de inname van bepaalde stoffen

relationele moeilijkheden.

aan de Kliniek voor Spelverslaving Dostoïevski van het UVC Brugmann

(bv. alcohol, drugs), leidt een verslaving aan gok- en geldspelen

De oplossing voor dit probleem

en aan het Laboratoire de

tot een conflictueuze verhouding

schijnt evident: de spelers zouden

Psychologie Médicale van de

tussen de bevredigende gevolgen

hun spelgedrag moeten vermin-

Université Libre de Bruxelles tonen

op korte termijn en de mogelijks

deren door het budget en de tijd

aan dat gokverslaafden er de voor-

nefaste gevolgen op lange termijn

die ze aan geld- en gokspelen

keur aan geven nadelige keuzes te

12 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


VERANTWOORD SPEL

maken die leiden tot een hoge en

associëren (bv. blijdschap, plezier,

van deze testen tonen ook de graad

onzekere winst of verlies.

sterke emoties). Het feit dat een

van complexiteit aan wat betreft

pathologische speler volhardt in

de therapeutische behandeling

Een continue voorkeur voor dit

zijn positieve houding ten opzichte

van de gokverslaafde terwijl ze

soort beslissingen veroorzaakt

van het spel zou kunnen verklaren

ook de mogelijkheid bieden om

geldverlies op lange termijn. Met

waarom hij niet kan stoppen met

nieuwe pistes voor interventies te

behulp van beeldvorming door mid-

spelen, zelfs indien dit gedrag meer

ontdekken.

del van functionele magnetische

negatieve dan positieve gevolgen

resonantie heeft het team van

met zich meebrengt.

de Kliniek voor Spelverslaving Dostoïveski een opmerkelijke

Een ander belangrijk kenmerk van

ontdekking gedaan: pathologische

een gokverslaafde is dat hij zijn

spelers blijken, in vergelijking met

probleem moeilijk kan toegeven

recreatieve spelers, een grotere

en niet inziet dat zijn keuzes

activiteit te vertonen in de hersen-

vernietigend en nadelig zijn. De

zones die verband houden met het

onderzoekers van de Kliniek voor

belonen (bv. striatum), maar een

Spelverslaving stelden vast dat

zwakkere activiteit in de hersenzo-

pathologische spelers zeer zeker

nes die geassocieerd worden met

zijn van hun keuzes, zelfs indien

de waarschijnlijke gevolgen van

deze veel risico’s inhouden.

een beslissing (bv. insula, cortex orbitofrontal), en dit alvorens een

SAMENVATTING

gewaagde beslissing te nemen. Over het algemeen hebben deze

SPELVERSLAVING EN GEDRAG TEN OPZICHTE VAN GELD- EN KANSSPELEN

resultaten de neiging om aan te tonen dat de speler de controle verliest over zijn geld- en kansspel. De studies uitgevoerd door de Kliniek

Een gokverslaafde heeft de eigen-

voor Spelverslaving Dostoïevski

schap om te blijven spelen ook

tonen inderdaad aan dat de spelers

al lijdt hij of zij onder dit gedrag.

niet alleen nadelige beslissingen

Op die manier speelt de persoon

nemen, maar tevens positief

gewoon verder omdat hij positief

blijven staan ten opzichte van

blijft over zijn spelgedrag. Uit ver-

hun spelgedrag terwijl ze zich de

schillende studies concludeerden

negatieve gevolgen van hun keuzes

de onderzoekers van de Kliniek

moeilijk kunnen inbeelden. Dankzij

voor Spelverslaving dat proble-

deze gegevens kunnen de ontwik-

matische spelers hun spelgedrag

kelingen van gokverslavingen beter

louter met positieve elementen

verklaard worden. De resultaten

13 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Een belangrijk budget voor een brede waaier van projecten

14 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


SUBSIDIES

Ongeveer 30% van de winsten van de Nationale Loterij worden aangewend om projecten van algemeen nut te ondersteunen. Een welgekomen meevaller voor vele verenigingen!

DE VERDELING

De subsidies aan de federale overheid

Het koninklijk besluit van 28 juli

De subsidies die onder de bevoegd-

2011, gepubliceerd in het Belgisch

heid van de federale overheid

Deze subsidies en de subsidies

Staatsblad op 5 augustus 2011,

vallen, worden toegekend aan

toegekend aan projecten die onder

bepaalt de verdeling van het

door de wet beoogde materies

de bescherming van een minister

totale bedrag aan subsidies voor

zoals de Nationale Kas voor

van de federale regering staan,

2011, met name 225,3 miljoen

Rampenschade, het Belgisch

alsook projecten voor de renovatie

euro: 27,44% van dit bedrag,

Fonds voor de Voedselzekerheid

en restauratie van het nationaal

hetzij 1 61.822.320, werd aan de

of Ontwikkelingssamenwerking.

patrimonium, en projecten van

drie Gemeenschappen van het

Andere dotaties worden specifiek

maatschappelijke integratie en

land toegekend en 72,56%, hetzij

toebedeeld aan federale instel-

nationaal prestige worden in zes

1 163.477.680, aan de federale

lingen: het Belgische Rode

grote categorieën onderverdeeld:

overheid.

Kruis, Child Focus, het Centrum

humanitair, sociaal, cultuur,

voor Gelijkheid van Kansen en

wetenschap, sport en nationaal

voor Racismebestrijding, Bozar,

patrimonium.

De dotaties aan de Gemeenschappen

de Koninklijke Muntschouwburg, het Nationaal Orkest van België, …

De Duitstalige, Vlaamse en Franse Gemeenschappen beheren zelf de subsidies die verbonden zijn aan hun dotatie. De steeds terugkerende begunstigden van deze subsidies zijn verenigingen

Verdeling van het federaal budget 2011 volgens activiteitssectoren 2 163.477.680

0,93% 7,45% 3,36% 2,77%

53,96%

die ijveren voor materies waarvoor de Gemeenschappen bevoegd zijn: wetenschappelijk onderzoek, cultuur, sport (Adeps en Bloso), kleuters, steun aan jongeren, rusthuizen, bijzonder onderwijs, …

6,34%

● HUMANITAIR: 1 88.204.947 ● SOCIAAL: 1 41.193.506 ● CULTUUR: 1 10.363.691 ● WETENSCHAP: 1 4.532.061 ● SPORT : 1 5.485.061 ● NATIONAAL PATRIMONIUM: 1 12.186.000 ● ANDERE: 1 1.512.413

25,20%

15 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


OVERZICHT MET DE VERDELING VAN DE SUBSIDIES TOEGEKEND DOOR DE NATIONALE LOTERIJ IN 2011 (bedragen in euro)

1.

Materies die rechtstreeks door de wet bedoeld worden

1.1

Nationale Kas voor Rampenschade

1.2

Belgisch fonds voor de voedselzekerheid

17.353.000

1.3

Belgische Ontwikkelingssamenwerking (DGOS)

69.728.000

1.4

Deelstaten (27,44% = 1 61.822.320)

1.4.1

Duitstalige Gemeenschap

1.4.2

Vlaamse Gemeenschap

36.783.392

1.4.3

Franse Gemeenschap

24.517.889

2.

Specifieke dotaties

4.339.000

521.039

2.1

Instellingen en organisaties van bijzonder maatschappelijk belang

2.1.1

Belgische Rode Kruis

2.1.1.1

Werking

2.1.1.2

Project Belgische gerepatrieerden

2.1.2

Antigifcentrum

2.1.3

Koning Boudewijnstichting

12.147.581

2.1.4

Child Focus

1.300.000

2.1.5

Stichting Koningin Paola

2.1.6

Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (bijzondere bijdrage)

2.1.7

Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen

100.000

2.1.8

Auschwitz in gedachtenis

250.000

2.1.9

Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid

300.000

2.2

Instellingen van bijzonder cultureel of wetenschappelijk belang

2.2.1

Koninklijke Muntschouwburg

2.2.1.1

Werking

750.000

2.2.1.2

Uitzonderlijke financiering van projecten

650.000

2.2.2

Paleis voor Schone Kunsten (Bozar)

2.765.000

2.2.3

Nationaal Orkest van België

1.395.000

2.2.4

Koninklijk Belgisch Filmarchief

2.2.5

Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique

2.2.6

Internationaal Centrum voor kankeronderzoek te Genève (bijzondere bijdrage)

2.2.7

Muziekkapel Koningin Elisabeth

2.2.8

Cre-ac-VZW

16 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

1.562.400 123.947 1.900.953

262.500 4.480.500

586.630 75.000 490.231 60.000 150.000


SUBSIDIES

(bedragen in euro)

3.

Subsidies onder bescherming van de Federale Regering

3.1

Onder bescherming van de Eerste Minister

100.000

3.2

Onder bescherming van de voogdijminister

1.000.000

3.3

Onder bescherming van de Minister van Wetenschapsbeleid

2.350.000

3.4

Onder bescherming van de Minister van Maatschappelijke Integratie

3.4.1

Armoedebestrijding

3.4.2

Opvangtehuizen

3.4.3

Armoedebestrijding en Transitwoningen

3.4.4

Onder bescherming van de Staatssecretaris voor Personen met een Handicap

100.000

3.5

Onder bescherming van de Minister van Klimaat en Energie

300.000

3.6

Onder bescherming van de Minister van Mobiliteit

450.000

3.7

Opvang en integratie van migranten en van erkende politieke vluchtelingen

3.8

Onder bescherming van de Minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven

300.000

3.9

Onder bescherming van de Minister van Binnenlandse Zaken: Preventie- en veiligheidsassistenten

435.000

4.

Renovatie en restauratieprojecten

4.1

Regie der gebouwen (nationaal patrimonium)

5.

Maatschappelijke participatie

5.1

Open Stadion

5.2

Olympic Talents

1.250.000

5.3

BOIC (Olympische Spelen)

1.953.000

5.4

Europacollege

500.000

5.5

The Auschwitz-Birkenau Foundation

250.000

6.

Evenementen

6.1

Europalia

6.2

Flanders Fields Museum

300.000

6.3

Flagey VZW

300.000

6.4

Europamuseum

400.000

6.5

Internationale Tentoonstelling in 2017 te Luik

250.000

7.

Nationaal Prestige

8.

Buitengewone provisie

9.

Millennium Doelstellingen (projectenoproep)

Totaal

2.537.000 495.000 2.311.280

5.000.000

11.686.000 100.000

500.000

8.728.245 112.413 1.000.000 225.300.000

17 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Het dient vermeld te worden dat

voor de Voedselzekerheid met als

bij in de kosten van de aankoop, de

het bedrag van 1 112.413, dat toe-

objectief de overlevingskansen te

bouw of de renovatie van gebou-

gekend werd aan rubriek 8 van het

verzekeren van mensen bedreigd

wen, in de inrichting en de uitrus-

koninklijk besluit met betrekking

door hongersnood, ondervoeding,

ting van gebouwen maar biedt ze

tot de verdeling van het subsidie-

armoede en uitsluiting in landen

ook financiële steun bij de opstart

budget “Uitzonderlijke dotaties”,

met een voedseltekort.

van nieuwe verenigingen of aan

geen toewijzing heeft gekregen.

projecten waarvan de continuïteit

Tijdens de voorstelling van dit

Sinds 2006 werd er tevens extra

besluit ter goedkeuring van de

hulp toegekend aan de laureaten

leden van de ministerraad, heeft de

van een projectoproep met als

De Nationale Loterij steunt even-

regering van lopende zaken beslist

objectief de realisatie van de acht

eens OCMW's en biedt hen een

om de volgende regering over deze

Millenniumdoelstellingen voor

extra budget om het aantal drin-

toewijzing te laten beslissen.

Ontwikkeling. In 2011 hebben

gende slaapplaatsen voor daklozen

107 Belgische verenigingen deze

te verhogen.

DE STRIJD TEGEN DE ARMOEDE, EEN PRIORITAIRE DOELSTELLING VAN DE NATIONALE LOTERIJ

op langere termijn is verzekerd.

oproep beantwoord en 32 van hen zullen steun krijgen van de Nationale Loterij voor de verwezen-

SAMEN CREËREN WE KANSEN

lijking van hun project. In 2011 heeft de Nationale Loterij

Laten we het belang benadrukken

Op nationaal niveau

haar centrale missie verdergezet:

van de deelname van de Nationale

De armoedeproblematiek betreft

de herverdeling van een aanzienlijk

Loterij aan de strijd tegen de

niet enkel de zuiderse landen.

deel van haar winst in de vorm van

armoede.

Bij ons is armoede ook brandend

subsidies waardoor de Nationale

actueel. Dit wordt nog meer

Loterij zich profileert als “een

Op wereldniveau

vastgesteld in deze tijden van

bedrijf dat kansen creëert”.

België heeft zich het volgende tot

economische crisis. Volgens de

doel gesteld: “het begin van een

POD Maatschappelijke Integratie

Of het nu gaat om rechtstreekse

wereld zonder armoede waar elk

leeft 14,6% van de totale Belgische

subsidies of subsidies onder de

individu in vrede en veiligheid kan

bevolking in armoede hetzij, in

bescherming van een minister uit

leven en echte kansen krijgt om

absolute cijfers, 1.606.000 perso-

de federale regering, feit is dat de

zichzelf te ontplooien”.

nen. Velen onder hen beschikken

toegekende subsidies een brede

niet over menswaardig onderdak.

sector van activiteiten beslaan:

De Nationale Loterij speelt een

humanitair, sociaal, cultuur, sport

belangrijke rol in de verwezen-

Bij de verdeling van de subsidies

lijking van deze doelstelling. Ze

biedt de Nationale Loterij een

financiert niet alleen de Belgische

belangrijke financiële steun aan

Ontwikkelingssamenwerking, maar

de projecten die strijden tegen

steunt ook programma’s op lange

armoede, kwetsbaarheid en sociale

termijn van het Belgisch Fonds

uitsluiting. In dit opzicht draagt ze

18 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

en wetenschap.


SUBSIDIES

In 2011 kende de Nationale Loterij 225,3 miljoen euro toe in de vorm van subsidies om talrijke sociale projecten te verwezenlijken. Deze toekenning was mogelijk dankzij de inkomsten van trekkingen en krasbiljetten waardoor de Nationale Loterij en haar spelers “Samen kansen creëren”.

19 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Het subsidiebudget 2011 heeft voor een groot aantal organisaties de kans gecreëerd om hun projecten te realiseren:

> 10 DE CONDUITE

> BELGISCHE TRIATHLON EN DUATLON FEDERATIE

> ACADÉMIE ANDRÉ DELVAUX

> BELGISCHE UNIVERSITAIRE SPORTFEDERATIE

> ACADÉMIE ROYALE DE SCIENCES, DES LETTRES ET

> BELGIUM TO THE TOPS

DES BEAUX-ARTS DE BELGIQUE

> BIO-MENS

> ADITI

> BOND BETER LEEFMILIEU VLAANDEREN

> ANTWERPS PLATFORM GENERATIEARMEN

> BRAILLELIGA

> ANTWERPSE VOETBALSCHOOL

> BUDA KUNSTENCENTRUM VZW

> APIS BRUOC SELLA

> BUURTWERK 'T LAMPEKE

> ARM MOBIELTJE

> CANNELLE

> ASSOCIATION BELGE DES ÉCO-CONSEILLERS ET

> CAPRICORN TV

CONSEILLERS EN ENVIRONNEMENT

> CAW DE TERP

> ASSOCIATION CULTURELLE ET ARTISTIQUE D'UCCLE

> CEMO

> ASSOCIATION SOCIALISTE DE LA PERSONNE

> CENTRE CULTUREL RÉGIONAL ACTION SUD

HANDICAPÉE > ATELIER GROOT EILAND > AUSCHWITZ IN GEDACHTENIS - STUDIE EN DOCUMENTATIECENTRUM > AUSCHWITZ-BIRKENAU FOUNDATION/FUNDACJA > BADJE - BRUXELLES ACCUEIL ET DÉVELOPPEMENT POUR LA JEUNESSE ET L'ENFANCE > BASKET GROOT LEUVEN > BELGACOM LIÈGE BASKET > BELGIAN PARALYMPIC COMMITTEE > BELGISCH CENTRUM VOOR GELEIDEHONDEN > BELGISCH FONDS VOOR DE VOEDSELZEKERHEID > BELGISCH NETWERK ARMOEDEBESTRIJDING > BELGISCH OLYMPISCH EN INTERFEDERAAL COMITÉ (BOIC)

> CENTRE D'ACCOMPAGNEMENT ET DE FORMATION POUR ADULTES > CENTRE D'ART DIFFERENCIE > CENTRE DE CRÉATION, FORMATION ET DIFFUSION MULTIMEDIA DE LA COMMUNAUTE FRANÇAISE > CENTRE DE RECHERCHE ET D'INFORMATION DES ORGANISATIONS DE CONSOMMATEURS CRIOC > CENTRE D'ENTRAIDE LOCALE POUR L'INTÉGRATION SCOLAIRE ASSISTÉE > CENTRE D'ÉTUDES ET DE DOCUMENTATION SOCIALES DE LA PROVINCE DE LIÈGE > CENTRE INTERNATIONAL DE RECHERCHE SUR LE CANCER > CENTRE INTERNATIONAL POUR LA VILLE, L'ARCHITECTURE ET LE PAYSAGE

> BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA

> CENTRE MÉDICAL HÉLIPORTÉ

> BELGISCHE CONFEDERATIE VAN BLINDEN EN

> CENTRUM RONDE VAN VLAANDEREN

SLECHTZIENDEN > BELGISCHE HANDBALBOND > BELGISCHE REFERENTIECENTRUM VOOR DE EXPERTISE OVER CENTRAAL-AFRIKA AFGEKORT E-CA

20 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

> CENTRUM VOOR GELIJKHEID VAN KANSEN EN VOOR RACISMEBESTRIJDING > CENTRUM VOOR HEDENDAAGSE KUNSTEN WIELS


SUBSIDIES

> CERCLE HUMANISTE DE CERFONTAINE-FLORENNES-PHILIPPEVILLE-WALCOURT > CHILD FOCUS - EUROPEES CENTRUM VOOR VERMISTE EN SEKSUEEL UITGEBUITE KINDEREN > COALITION CLIMAT > COMPAGNIE TARTAREN

> FEDERATIE VAN BELGISCHE VERENIGINGEN VOOR NIERINSUFFICIENTEN > FÉDÉRATION DES TELES LOCALES WALLONIE-BRUXELLES > FÉDÉRATION EUROPÉENNE DES COMMUNAUTÉS DE SANT'EGIDIO

> COMPUTERS EN MULTIMEDIA OP SCHOOL EN THUIS (CST)

> FERME SAINT ACHAIRE

> CONCOURS DE PIANO DE LIÈGE

> FESTIVAL DE CANNES

> CONSEIL DES FEMMES FRANCOPHONES DE BELGIQUE

> FESTIVAL DE WALLONIE

(CFFB)

> FESTIVAL DU RIRE DE LIÈGE

> CONTIUS FOUNDATION

> FESTIVAL INTERNATIONAL DU FILM D'AMOUR

> COORDINATION ET INITIATIVES POUR ET AVEC

> FESTIVAL INTERNATIONAL DU FILM FRANCOPHONE

LES RÉFUGIÉS ET ÉTRANGERS > D.U.N.E - DÉPANNAGE D'URGENCE DE NUIT ET ÉCHANGES

> FESTIVAL VAN VLAANDEREN INTERNATIONAAL BRUSSEL-EUROPA > FIETSENWERK

> DE DUVE INSTITUTE

> FLAGEY

> DE KOUTER KIDS

> FOLKFESTIVAL DRANOUTER

> DE REGENBOOG

> FONDATION BOGHOSSIAN

> DE VRIENDEN VAN DE MOBIELE URGENTIE

> FONDATION BRUGMANN

GENEESKUNDE (MUG)

> FONDATION FOLON

> DEL DIFFUSION VILLERS

> FONDATION I SEE

> DIENAMO

> FONDATION PIERRE LAHAUT

> DIRECTORAAT GENERAAL VOOR

> FOYER SOCIO-CULTUREL DE PHILIPPEVILLE

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING (DGOS) > DOKTERS VAN DE WERELD > DRRS - DE RADIGUES RIDER SCHOOL > ESPACES TOURISME & CULTURE > ETHISCH VEGETARISCH ALTERNATIEF - EVA > EURO SPACE SOCIETY

> GLOBAL RIVERS ENVIRONMENTAL EDUCATION NETWORK BELGIUM > GROUPEMENT D'ANIMATION SOCIO-CULTURELLE DE OIGNIES EN THIERACHE > GROUPEMENT DE REDÉPLOIEMENT ÉCONOMIQUE DU PAYS DE LIÈGE

> EUROFERIA ANDALUZA

> HAINAUT CULTURE ET DÉMOCRATIE ASBL

> EURO-KARTOENALE

> HEGGE POEDERLEE

> EUROPACOLLEGE

> HÉLIOTROPE

> EUROPALIA INTERNATIONAL

> HERMAN DE CROO CENTRUM

> EUROPAMUSEUM

> HET BELGISCHE RODE KRUIS

> EUROPEAN FESTIVALS ASSOCIATION

> HET GIELSBOS VZW

> EUROPEAN ORGANISATION FOR RESEARCH AND

> HOUTOPIA

TREATEMENT OF CANCER (EORTC)

> HUIS VAN CLARA

> EUROPEAN YOUTH FORUM

> HUIS VAN DE ARBEID

> EXPO MAASEIK

> HULPFONDS PRINS EN PRINSES ALEXANDER

> EXPOSANT D

VAN BELGIË

> EXTRA & ORDINARY PEOPLE !

> ICOM BELGIQUE

> FEDEMOT

> IDÉE FIXE

21 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


> IKEBANA

> KONINKLIJKE NATIONALE KAATSBOND

> IN FLANDERS FIELDS MUSEUM

> KONINKLIJKE VELOCLUB KOKSIJDE

> IN MONTE BLANDINIO

> KONINKLIJKE YACHT CLUB NIEUWPOORT

> INCLUSIE VLAANDEREN

> KRAUTGARTEN

> INSTITUUT VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN

> KRINGLOOPCENTRUM LEEFBAAR WONEN 'T RAD

EN MANNEN > INSTITUUT VOOR DUURZAME ONTWIKKELING > INSTITUUT VOOR MEDISCHE DRINGENDE HULPVERLENING

> KUL - ONDERZOEKSGROEP GEZINS- EN ORTHOPEDAGOGIEK > L' ENFANT DES ÉTOILES > L'ARCHIPEL IHP

> INTER-ENVIRONNEMENT WALLONIE

> LE 8ÈME JOUR

> INTERNATIONAAL GREGORIAANS FESTIVAL VAN WATOU

> LE CAIRN

> INTERNATIONAL MUSIC PROMOTION

> LES AMIS DU MUSÉE FÉLICIEN ROPS

> INTERNATIONALE INSTITUTEN VOOR FYSICA EN CHEMIE

> LES ATELIERS CRÉATIFS DE L'APEM-T21

GESTICHT DOOR E. SOLVAY > INTERNATIONALE MUZIEKWEDSTRIJD KONINGIN ELISABETH VAN BELGIE > INTRO

> LIVE ENTERTAINMENT FOUNDATION > LOCA LABORA 2 > MAISON D'INFORMATION ET D'ACCUEIL DES TROUBLES DE L'ALIMENTATION - MIATA

> JEUGD PARLEMENT JEUNESSE

> MAISONS D'ACCUEIL

> JONGE ONDERNEMINGEN

> MERCATOR 2012

> KAZERNE DOSSIN

> MILIEU- EN ZORGBOERDERIJ DE PALINGBEEK

> KINA

> MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP

> KINYONGA

> MINISTERIUM DER DEUTSCHPRACHIGEN GEMEINSCHAFT

> KONING BOUDEWIJNSTICHTING

> MUS-E BELGIUM

> KONINKLIJK BELGISCH FILMARCHIEF

> MUSÉE DE LA MÉDECINE

> KONINKLIJK BELGISCH INSTITUUT VOOR

> MUSIC FUND

NATUURWETENSCHAPPEN

> MUSICA MUNDI

> KONINKLIJK BELGISCH VOLLEYBAL VERBOND

> MUZIEKCENTRUM TE BIJLOKE GENT

> KONINKLIJK MUSEUM VOOR MIDDEN-AFRIKA

> MUZIEKKAPEL KONINGIN ELISABETH

> KONINKLIJK WERK DER WIEGJES PRINSES PAOLA

> NADAAR

> KONINKLIJKE AUTOMOBIELCLUB VAN BELGIE

> NASCI

> KONINKLIJKE BELGISCHE ATLETIEKBOND

> NATIONAAL CENTRUM TER VOORKOMING EN

> KONINKLIJKE BELGISCHE BASKETBAL BOND - “K B B B”

BEHANDELING VAN INTOXICATIES

> KONINKLIJKE BELGISCHE DUIVENLIEFHEBBERSBOND

> NATIONAAL ORKEST VAN BELGIE

> KONINKLIJKE BELGISCHE HOCKEY BOND

> NATIONALE KAS VOOR RAMPENSCHADE

> KONINKLIJKE BELGISCHE JUDO BOND

> NATURA MUSIC FESTIVAL

> KONINKLIJKE BELGISCHE KORFBALBOND

> NATUURWERK

> KONINKLIJKE BELGISCHE TENNISBOND

> OCMW WILLEBROEK

> KONINKLIJKE BELGISCHE TURNBOND

> ONDER ONS

> KONINKLIJKE BELGISCHE VOETBALBOND - “K B V B”

> ORKEST DER LAGE LANDEN

> KONINKLIJKE BELGISCHE WIELRIJDERSBOND - “K B W B”

> PAG-ASA

> KONINKLIJKE BELGISCHE ZWEMBOND

> PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN

> KONINKLIJKE MUNTSCHOUWBURG

> PALLIATIEVE ZORGEN WESTHOEK-OOSTENDE

22 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


SUBSIDIES

> PANATHLON INTERNATIONAL-VLAANDEREN > PANATHLON WALLONIE-BRUXELLES

> TRIENNALE INTERNATIONALE DE LA TAPISSERIE ET DES ARTS DU TISSU DE TOURNAI ASBL

> PARC D'AVENTURES SCIENTIFIQUES

> UN SOIR AUTOUR DU MONDE

> PASSA PORTA

> UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN - HUIS VAN DE MENS

> PAYOKE

> UNITED WORLD COLLEGES BELGIUM

> PIAZZA DELL'ARTE

> VERENIGING ANOREXIA-BOULIMIA

> PLATFORM HANDICAP EN

> VERENIGING VOOR DE HULP VOOR MEDISCH ONDERZOEK

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING > PRO VÉLO > PROMOTION DES ARTS FORAINS > QUARTIER DES ARTS > RECHT-OP

ANDRÉ VESALIUS > VERENIGING VOOR DE INRICHTING VAN DE ALGEMENE VEEPRIJSKAMPEN > VERENIGING VOOR VREEMDELINGENVERKEER HEUVELLAND

> RENC'ART

> VERTROUWENSCENTRUM KINDERMISHANDELING

> RÉSEAU SOLIDARCITÉ

> VICTORIA DELUXE

> RIMPELROCK

> VLAAMS ARCHITECTUURINSTITUUT

> RISO VLAAMS-BRABANT

> VLAAMSE DIABETES VERENIGING

> ROGER RAVEELMUSEUM

> VLAANDEREN - EUROPA VZW

> ROS BEIAARDCOMITE

> VORMING & ACTIE ANTWERPEN

> ROYAL BELGIAN SAILING CLUB

> WELZIJNSRAAD ARRONDISSEMENT IEPER

> ROYAL SYNDICAT D'INITIATIVE DE CHAUDFONTAINE

> WERELDAUTOMOBIELCENTRUM-AUTOWORLD

> SAMENLEVINGSOPBOUW ANTWERPEN PROVINCIE

> WERKGROEP VORMING EN AKTIE

> SCALE DOGS

> WWF BELGIUM

> SECRÉTARIAT GÉNÉRAL DE LA COMMUNAUTÉ

> ZIEKENZORG CM

FRANÇAISE

> ZWAANTJES ROLLER CLUB

> SERVICE CULTURE > SLEUYTER ARENA OOSTENDE > SPECIAL OLYMPICS BELGIUM > SPORT POUR HANDICAPÉS FLEURUS - SPH FLEURUS > SPORTIMONIUM > STEMMEN ONDER DE STERREN > STICHTING J C HEUSON - BORSTKANKERONDERZOEK > STICHTING KONINGIN PAOLA > STICHTING VOOR DE TOEKOMSTIGE GENERATIES > SÜRYA ASBL > TAKE-OFF > TESTAMENT.BE > THE BELGIAN KID'S FUND > THÉATRE AU VERT > THÉATRE D'UN JOUR > TOP SPORTS PROMOTION > TOPBEGELEID > TOUR DES SITES

23 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


“OPERNHAUS DES JAHRES” In het “Jahrbuch 2011” van Opernwelt, het Duitse vaktijdschrift voor de opera, en één van de referenties bij uitstek op het vlak van operapublicaties, werd De Munt verkozen tot ‘Opernhaus des Jahres’. Meer dan redenen genoeg voor een gesprek met de bezieler van onze Munt. (Koen Lamberechts) Opernhaus des Jahres! Wat doet dit met een intendant?

bepaalde regisseurs en dirigenten,

dat zelfs niet te vergelijken is

en het resultaat dat daaruit voort-

met dat van grotere operahuizen,

vloeit, dat alles samen heeft geleid

die soms tot 3x meer subsidies

Peter De Caluwe (trots)

tot die bekroning. Het is dus een

ontvangen. En dat is natuurlijk

Dit is natuurlijk een bijzonder

amalgaam aan factoren die hierin

fantastisch. Dat maakt het ergens

mooie waardering waar ik uiter-

een rol spelen. Een restaurant

nog mooier. Mààr...en nu antwoord

aard ontzettend trots op ben. Het

krijgt ook geen ster enkel en alleen

ik op uw vraag: met deze bekro-

is ook terecht dat na zoveel jaar

omwille van wat er voorgeschoteld

ning gelauwerd zijn tot de top van

De Munt deze eer te beurt valt.

wordt hé!

Europa...brengt ons financieel geen

Maar het mooie van zo'n bekroning is natuurlijk ook, dat zich dat ook intern laat voelen. (enthousiast)

enkele bonus op. Niets. Het feit dat

Een internationale bekroning, dus meer middelen?

Iédereen die hier werkt, van

het nu gelukt is met het bestaande budget houdt zelfs een risico in, als u me begrijpt.

decorbouwers, onderhoudsmede-

Peter De Caluwe (ironisch)

werkers tot musici, echt iéderéén,

Weet u, eens je gelauwerd bent,

geniét van deze waardering. En

zo'n bekroning, iedereen vindt dat

terecht. Dit huis is gebouwd op

natuurlijk fantastisch! Maar eigen-

fundamenten van samenwerking.

lijk begint het dan pas. Je kunt het

Dat is zo gestart onder mijn voor-

opnieuw vergelijken met een res-

gangers. En ik hecht daar zelf veel

taurant dat een ster krijgt. Ze krij-

belang aan. Dat in combinatie met

gen is één. Maar de druk om ze te

Peter De Caluwe

keuzes maken, soms gedurfde

behouden is deel 2 van het verhaal.

Ik omschrijf dit huis inderdaad

keuzes, met risico's durven nemen

En het punt in casu De Munt is,

graag als een 'vitrine culturelle'

op het vlak van programmatie, op

dat deze internationale bekroning

die ons enerzijds een zicht geeft op

het vlak van de samenwerking met

behaald is met een werkingsbudget

Europa, maar die recht evenredig

24 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

De Munt is niet enkel het operahuis van Europa's hoofdstad maar fungeert tegelijkertijd ook als vitrine van ons land en zijn diversiteit.


Rusalka © Sébastien Forthomme

SUBSIDIES

Europa ook meer inzicht biedt in

meer diepgaande relatie heeft met

intuïtie en vertrouwen. Veel meer

ons land. De boodschappen die

opera dan in Nederland.

dan met etiketten.

In uw keuze voor dirigenten en regisseurs kiest u resoluut voor de nieuwe generatie en gaat u enig risico niet uit de weg.

Subsidies maken een onontbeerlijk deel uit van het bestaan van een organisatie als de Munt. In welke mate ziet u een link tussen het merk Nationale Loterij en de Munt?

we met onze producties uitdragen werken in beide richtingen. De problemen op Belgisch niveau zijn, zij het op kleinere schaal, vergelijkbaar met die van Europa. Een mooi voorbeeld daarvan is het hoofdthema voor het seizoen 2011/2012:

Peter De Caluwe

de zoektocht naar identiteit.

Ik vind dat een operahuis meerdere

Redelijk complex voor Belgen,

stijlen moet kunnen tonen. Ik kies

Peter De Caluwe

aangezien we onze identiteit niet

dus nooit voor het verwachtte. Voor

Wel, de Nationale Loterij is voor

op basis van taal kunnen duiden.

wat door iedereen als voor de hand

ons een zeer belangrijke én zeer

Ikzelf ben Vlaming en ik heb lange

liggend wordt beschouwd. Dat zou

gewaardeerde partner waarvan

tijd mijn stek gehad in Amsterdam,

betekenen dat je voor bepaalde rol-

wij hopen dat we op de jaarlijkse

waar men dezelfde taal spreekt

len 'automatisch' bij deze of gene

subsidie kunnen blijven rekenen.

als in Vlaanderen. Maar Vlamingen

zanger zou uitkomen, puur op basis

Ik meen dat wij van alle bedrijven

zijn een Latijns volk en zijn door

van de track record van die per-

die door de Nationale Loterij

een andere godsdienst gevormd.

soon. Idem dito met regisseur of

gesubsidieerd worden aan de

Dit maakt dat men in Vlaanderen

dirigent. Zo werk ik dus niet. Voor

top staan qua subsidie, maar ik

bijvoorbeeld een heel andere, een

mij heeft casting te maken met

durf daar ook aan toevoegen dat

25 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Cendrillon © Johan Jacobs

we sedert 2007 ongetwijfeld de

brengen en te laten meewerken

ontstaan. Ook daar kan een bedrijf

beste leerling van de klas zijn qua

aan een Requiem-productie.

als de Munt een maatschappelijke

inkomsten. En er is wel degelijk

Verdi en Fauré. Kunt u zich dat

rol spelen. Daar leggen wij kiemen

een link tussen beide 'merken'. Wij

voorstellen? De meeste van die

bij een jonge generatie. Kiemen

kunnen ons helemaal inschrijven

gasten hadden daar ongetwijfeld

die hun wereldbeeld verrijken en

in de waarden en de filosofie van

nog nooit van gehoord. In totaal

hen iets meegeven wat ze voor hun

de Nationale Loterij die federale

hebben een 350-tal kinderen gedu-

leven meedragen. Wel, dat maakt

instellingen steunt die een vitrine

rende een jaar deelgenomen aan

mij zeer gelukkig.

zijn voor ons land. In die filosofie

workshops, die uiteindelijk geleid

past uiteraard ook het geven van

hebben tot een aantal opvoeringen.

kansen aan en werken met jonge

Onwaarschijnlijk hoe je die kinde-

getalenteerde mensen en het

ren zag groeien. Hoe zij die wereld

Peter De Caluwe (Lacht) Middelen.

opzetten van nevenprojecten. Zo

ontdekt hebben, hoe vooroordelen

Middelen die ons moeten toelaten

organiseerden wij met 19 scholen

verdwenen als sneeuw voor de zon

dat wij op dezelfde manier verder

uit de rand een communityproject

en meer nog, hoe zij uiteindelijk

kunnen werken. Middelen die

dat de titel 'The Brussels Requiem'

superenthousiast en met hart

onontbeerlijk zijn om verder onze

meekreeg. Drijfveer was om rond

en ziel deze producties gebracht

maatschappelijke rol te kunnen

het thema 'omgaan met de dood'

hebben. Aandoenlijk hoor. Het

blijven vervullen en tegelijkertijd

kinderen uit verschillende sociale

resultaat daarvan is onder andere

de Europese voorbeeldfunctie

lagen van de bevolking, uit alle

dat er in een aantal van die deelne-

van de Munt verder te kunnen

geloofsovertuigingen, samen te

mende scholen een koorwerking is

bevestigen.

26 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

Wat mag ik u wensen?


SUBSIDIES

OP ZOEK NAAR HET GELUK 100 jaar geleden kreeg Maurice Maeterlinck de Nobelprijs voor Literatuur. En in 2012 is het 150 jaar geleden dat hij in Gent werd geboren. © Kunsthal Sint-Pietersabdij

© Kunsthal Sint-Pietersabdij

(Wim De Mont) was enorm groot en reikte tot in Rusland en Japan. De eerste opvoeringen vonden plaats in steden als Moskou, Londen en New York.” Kunsthal Sint-Pietersabdij haalt decorontwerpen, maquettes en kostuums van weleer uit de hele wereld naar Gent. De tentoonstelling gaat voorts in op wat Maeterlinck heeft geïnspireerd en beïnvloed. Daarnaast is er aandacht voor verfilmingen en andere kunstvormen die verwijzen naar Gent herdenkt dit jaar Maurice

L’oiseau bleu vertelt de tocht van

L’oiseau bleu. Op het Filmfestival

Polydore Marie Bernard graaf

de kinderen Tyltyl en Mytyl, die de

van Cannes oogstte de Belgische

Maeterlinck (1862-1949), een in het

blauwe vogel van het geluk willen

filmmaker Gust Van den Berghe dit

Frans schrijvende auteur.

opsporen.

jaar nog veel lof voor zijn Togolese

Kunsthal Sint-Pietersabdij koos

Internationale roem

interpretatie van Blue bird. voor een tentoonstelling rond

L’oiseau bleu. Op zoek naar geluk – met de steun van de Nationale

L’oiseau bleu. Dat filosofische

“We willen mensen dit wonderlijke

Loterij – liep van 9 december 2011

sprookje van Maeterlinck over-

werk van Maeterlinck laten heront-

tot 22 april 2012.

tuigde de jury in Stockholm

dekken”, zegt Doreen Gaublomme,

helemaal om de Nobelprijs voor

waarnemend directeur van

www.maeterlinck100.be

Literatuur in 1911 aan Maeterlinck

Kunsthal Sint-Pietersabdij. “Het

www.gent.be/sintpietersabdij

toe te kennen en leidde interna-

was een voor die tijd zeer ver-

tionaal tot een blue bird craze.

nieuwend toneelstuk. De impact

27 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


“IK BEN UN FAN! / JE SUIS EEN FAN!” Zo verklaarden een aantal bekende Belgen in een communicatiecampagne hun liefde voor het Nationaal Orkest van België. Niets omschrijft beter het elan waarmee deze gevestigde waarde onder de Belgische orkesten haar 75-jarig bestaan viert. En dus, noblesse oblige, tijd voor een openhartig gesprek met een gedreven man, de heer Albert Wastiaux, intendant van het Nationaal Orkest van België. (Koen Lamberechts) Mijnheer Wastiaux, hoe heeft u tot op vandaag deze bijzondere viering van 75 jaar NOB beleefd?

en daarenboven met relatief

een aantal inspanningen te ver-

beperkte middelen in een sterk

uitwendigen en ons doen en denken

competitieve omgeving mensen wil

duidelijk te positioneren voor de

blijven boeien, kan je niet anders

buitenwereld.”

dan verjongen. Anders ben je Albert Wastiaux

afgeschreven.

“Weet u, in een klein land als

En dan heb ik het hier vooral

België, waar het cultuuraanbod in

over verjongen van geest. Over

het algemeen en het aanbod aan

zorgen dat je met al je zintuigen

klassieke muziekevenementen

detecteert wat er rondom je in die

U werkte met de steun van de Nationale Loterij en onder de noemer van uw campagne 'Ik ben een fan / Je suis un fan' een groots feestprogramma uit.

bijzonder groot is en bovendien van

maatschappij gebeurt. En op welke

een kwalitatief hoog niveau, is evi-

manier je daarbij aansluiting kunt

Albert Wastiaux

dentie een woord dat onbestaande

vinden. Of meer nog, een rol van

“Inderdaad. Met als uitgangspunt

is. Als je 75 bent, dan heb je oorlo-

betekenis kunt spelen. Dit is uiter-

'waar heeft ons orkest nu behoefte

gen meegemaakt en heb je als het

aard een proces waaraan wij al

aan', hebben we twee kapstok-

ware 'recht van spreken'. (lacht)

langer zeer bewust werken.

ken gecreëerd waaraan we alles

ste

verjaardag is in deze

hebben opgehangen: enerzijds de

Anderzijds, als je als 75-jarige

Onze 75

overeind wil blijven in een snel

dan ook een mooi ijkpunt. Omdat

organisatie van een heel aantal

veranderende maatschappij

het ons de gelegenheid biedt om

gediversifieerde en bewust in de

28 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


© ONB

SUBSIDIES

tijd gespreide activiteiten met een

enkele jaren terug opstartte en

'high quality focus' en anderzijds de

waarvan Kim ook meter is. Dit pro-

realisatie van een positionerende

ject komt hierop neer dat wij onze

promotiecampagne.

deuren openzetten voor leerlingen

Maar er waren en komen nog meer bijzondere en 'grensverleggende' activiteiten.

uit alle onderwijsnetten. Ze kunnen

Albert Wastiaux

We speelden een kerstconcert

de muzikanten ontmoeten en repe-

“Jazeker. Zo hadden we een project

annex schimmenspel, in april

tities bijwonen, er zijn bezoeken

met 8 amateurmusici, geselecteerd

een concert met stertenor Jonas

aan het instrumentenmuseum, een

via een selectieprocedure waarbij

Kaufmann, we organiseerden een

workshop percussie enzovoort.

wij de academies betrokken heb-

amateurconcert en als afsluiter

Ik hoef u niet te vertellen dat dit

ben. Deze 8 werden begeleid door

staat er een concert met Ozark

bij het jonge volkje behoorlijk wat

3 coaches uit ons orkest en brach-

Henry, een van onze ambassa-

enthousiasme losmaakt. Herinnert

ten in februari een schitterend con-

deurs, op de agenda! Naast Ozark

u zich dat ik het daarstraks had

cert. Dit was een gigantisch succes

Henry is ook Kim Gevaert ambas-

over ‘verjongen’? (lacht). En

en we zijn daar met glans geslaagd

sadrice van het NOB. Er was een

natuurlijk denk ik ook aan de schit-

in ons opzet: een inspanning doen

concert met haar broer, die profes-

terende samenwerking met top-

voor de jeugd, de afstand tussen

sioneel pianist is, en we organi-

pianiste Hélène Grimaud, die twee

publiek en orkestmusici verkleinen

seerden ook een aantal activiteiten

verjaardagsconcerten speelde.”

en onze orkestmusici zélf begees-

m.b.t. het jeugdproject dat het NOB

teren. In diezelfde context zullen

29 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


een aantal van onze orkestleden

hebben we daarover een duidelijke

zijn denken en doen. Ik durf u zeg-

een rol spelen in een project dat

visie waaraan we doelbewust wer-

gen dat wij een gezond bedrijf zijn.

wij hebben opgezet in samen-

ken en waarmee we het voorbije

Maar zonder de steun van de

werking met de vereniging ReMuA.

jaar ook voor het voetlicht zijn

Nationale Loterij was er voor onze

Deze vzw verenigt professionele

getreden. Dit is een begin, want ik

75ste verjaardag misschien wel

muzikanten uit de klassieke en

wil op dat elan verdergaan.”

een taart geweest, maar zeker

niet-klassieke sector in het kader van projecten met een artistieke, educatieve en sociale doelstelling. ReMuA organiseert ateliers, stages, voorstellingen en concerten met de bedoeling cultuur, en meer

geen kaarsen. Ik wil dan ook van

Mag ik daaruit concluderen dat het Nationaal Orkest van België en de Nationale Loterij eigenlijk dezelfde waarden in hun vaandel dragen?

bepaald muziek, toegankelijker

deze gelegenheid gebruikmaken om mijn waardering en oprechte dank uit te drukken aan de heer Pittevils, de heer Lefebvre en de heer Detry van de Nationale Loterij. Zonder hun steun was onze ver-

te maken voor een publiek dat

Albert Wastiaux

jaardag ongetwijfeld ‘en sourdine’

doorgaans moeilijk toegang vindt

“Dat mag u gerust zo stellen ja.

verlopen!”

omwille van sociale achterstand, of

Weet u, met die mix aan activiteiten

omdat het zich niet aangesproken

waarbij we anderen betrekken,

voelt door het bestaande aanbod.

door de kruisbestuivende en drempelverlagende manier van werken,

Mag ik besluiten dat de intendant van het Nationaal Orkest van België een gelukkig man is en dat dit orkest gewapend is voor de toekomst?

Bedoeling hier is om 25 kansarme

zonder te raken aan de kwaliteit,

kinderen uit verschillende scholen

leggen we kiemen bij mensen van

samen te brengen en hen met de

verschillende sociale klassen, van

hulp van een paar van onze orkest-

verschillende leeftijden, die anders

Albert Wastiaux

leden te leren musiceren. Kortom,

niet of amper met klassieke muziek

“Wel, dat mag u. Ik ben blij dat ons

alles wat we tijdens dit verjaar-

in aanraking zouden komen.

orkest stilaan weer een mooi merk

dagsjaar op touw hebben gezet,

Door deze aanpak ‘creëren wij

wordt en dat de musici enthousiast

is een mix tussen grote en kleine

kansen’. En staat u mij toe dat ik

en begeesterd meewerken aan

projecten, prestigieuze projecten

even de baseline van de Nationale

een orkest, zoals het orkest in de

en projecten die een educatief of

Loterij gebruik, omdat het perfect

21ste eeuw hoort te zijn.”

sociaal karakter hebben.

samenvat wat we doen en omdat ik deze waarden ook voor de volle

En het brengt ons natuurlijk ook

100% onderschrijf. Wat wij doen,

bij de existentiële vraag over de

gaat om méér dan om muziek

essentie en maatschappelijke rele-

alleen. En dat spelen we meer dan

vantie van het Nationaal Orkest in

ooit uit.

de huidige samenleving. Die vraag

Het is ook mooi een belangrijke

moeten we ons durven stellen vind

partner te hebben, die op een heel

ik. Welke rol kunnen en moeten wij

ander terrein actief is maar eigen-

hierin spelen. Wel, zoals u merkt

lijk dezelfde waarden nastreeft in

30 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


SUBSIDIES

IN DE KELDERS VAN AFRIKA Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) in Tervuren sluit zijn deuren van juli 2012 tot midden 2015 voor een grondige renovatie en uitbreiding. Maar tot 8 juli 2012 loopt er nog de tentoonstelling ‘Uncensored’. (Marcel Schoeters)

loop van de tijd is er heel wat veranderd in de opstelling, één van de zalen is al 18 keer gewijzigd, maar we slepen nog altijd dat ‘koloniaal’ imago mee. We willen hier het hedendaagse Afrika binnenhalen en benadrukken dat we ook een onderzoeksinstituut zijn.” De trouwe bezoekers mogen gerust zijn: niet alles wordt afgebroken.

© À RECEVOIR

“Er wordt wel een nieuw onthaalpaviljoen gebouwd naast het oorspronkelijke complex, maar dat laatste is een beschermd monument en dat gaan we herstellen volgens het authentieke ontwerp ‘Uncensored’ is de laatste van

collectie, maar ook door de kel-

van architect Charles Girault. Zelfs

de drie tentoonstellingen die

ders. Onderweg worden heel wat

de oorspronkelijke vitrinekasten

het KMMA dit jaar met de steun

geruchten, sappige verhalen en

zullen worden gerestaureerd en

van de Nationale Loterij organi-

anekdotes uit de doeken gedaan.

hergebruikt.”

seerde, en de meest bijzondere,

Zo geven we alle ‘geheimen’ van het

zegt Diensthoofd Communicatie

museum prijs.”

www.africamuseum.be

Kristien Opstaele. “Je moet het zien als een soort afscheidsparcours,

Het KMMA krijgt volgens Kristien

niet alleen door de permanente

een heel andere invulling. “In de

31 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


DE “DIVERSIDADE” VAN BRAZILIË Brazilië is maar liefst 280 keer groter dan België. Nochtans beperkt onze kennis van dat reusachtige land zich doorgaans tot oppervlakkige clichés, zoals beroemde voetballers, het carnaval van Rio, het strand van Copacabana en het standbeeld van Christus de Verlosser. De 600 evenementen in het kader van europalia.brasil hebben zowel het grote publiek als kunstliefhebbers weten te boeien. Tot 15 januari 2012 konden we een waardelijk unieke smeltkroes van culturen ontdekken. Met de steun van de Nationale Loterij. (Olivia Arend)

Brazilië doet denken aan een bonte

waarbij iedereen trots is Braziliaan

mix van mensen, waar wij maar

te zijn en eenzelfde cultuur deelt.

eentonig tegen lijken. Het is onge-

Fantastisch gewoon”, legt ze uit.

twijfeld een van die landen die meteen interesse wekken. Ook Kristine

BRAZIL.BRASIL IN BOZAR

De Mulder, algemeen directeur van Europalia, was onmiddellijk

In het Paleis voor Schone Kunsten

in de ban van Brazilië: “Al van bij

vond de hoofdtentoonstelling

mijn eerste bezoeken aan Brazilië

Brazil.Brasil plaats. Wie daar

viel de diversiteit aan mensen

door de deuren stapte, begon aan

en culturen me op. Logisch dus

een lange verkenningstocht van

dat we als centraal thema van

de manier waarop Braziliaanse

europalia.brasil kozen voor de

kunstenaars de kenmerkende

etnische, culturele en geografische

diversiteit van hun land tot uiting

‘diversidade’ van het land. Met

brachten, of hoe ze zich eraan wil-

bijna 200 miljoen inwoners is het

den onttrekken.

een ongelofelijke mengelmoes,

Zo weerspiegelde de Academie

32 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


SUBSIDIES

voor Schone Kunsten in het

van een ‘imperialistische’ kijk,

echte identiteit. Daarbij traden ze

19e-eeuwse Rio de voorkeur van de

maar met een nieuwe invalshoek:

in dialoog met hun eeuwenoude

Braziliaanse monarchie voor een

hun prachtige schilderijen, atlas-

tradities. “Een miskende en ver-

gepolijste, hagelwitte en prestigi-

sen en geïllustreerde boeken

rassende zoektocht, geïllustreerd

euze identiteit, bevrijd van de alom-

benadrukken zowel het unieke als

met onder meer schilderijen,

tegenwoordige barok- en koloniale

veelzijdige karakter van Brazilië.

beeldhouwwerken, populaire

invloeden. Daarna gaven Europese

Ten slotte, vanaf het begin van de

kunstwerken en keramiek afkom-

ste

kunstenaars en onderzoekers in

20

hun reisverslagen nog steeds blijk

op zoek naar hun roots en hun

eeuw, gingen de modernisten

stig uit musea, pinacotheken en privécollecties in heel Brazilië”, aldus nog Kristine De Mulder. Het programma van europalia. brasil was al even uitgebreid en gevarieerd als het grondgebied dat wordt belicht. Dankzij de club.brasil, die was gelegen aan de voet van de Kunstberg, kreeg het publiek meteen de Braziliaanse smaak te de tapas.

© Mário Vilela

www.europalia.eu

© Ding Musa

© Olivier-Desart-Musée-Internat-du-Carnaval-et-du-Masque-Binche

© Marisa Vianna

pakken en dit door de caipirinha en

33 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


“DE DIGITALISERING VAN DE BIBLIOTHEEK ZOU IN HET GEDRANG GEKOMEN ZIJN ZONDER DE STEUN VAN DE NATIONALE LOTERIJ” De Académie Royale de Belgique vernieuwt door zichzelf nieuwe middelen ter beschikking te stellen: ze richt zich op nieuwe technologieën en organiseert een hele resem aan activiteiten toegankelijk voor iedereen. Een bijzonder efficiënte maar ook zeer kostelijke strategie die onmogelijk zou zijn zonder de steun van de Nationale Loterij. Een gesprek met Hervé Hasquin, sinds jaar en dag secretaris van de Académie.

Voor degenen die deze instelling niet kennen, hoe omschrijft u kort de missie van de Académie Royale de Belgique?

is eveneens een centrum waar Belgische geleerden en kunstenaars, maar ook buitenlanders, samenwerken, en het publiceert

U bent altijd al de secretaris van de Académie geweest. Wat is uw rol? Gaat het om een functie “voor het leven”?

de werken van haar leden of van verdienstelijke onderzoekers. Ze

“We zijn een bedrijf met een open-

reikt met name prijzen uit, kent

bare en academische dienstverle-

subsidies toe en beschikt over een

ning en als ik een vergelijking mag

uitgeverij.”

maken is de eeuwige secretaris eigenlijk de algemeen bestuurder.

Waaruit bestaat de Académie?

De secretaris wordt verkozen door zijn gelijken en is slechts eeuwig

“De Académie omvat meer dan

tijdens zijn ambtstermijn. Het

350 leden verdeeld in vier catego-

spijt me u te moeten zeggen dat

rieën: Wetenschappen, vervolgens

het bij mij stopt als ik 75 jaar ben.

Letterkunde en Politieke en Morele

Er is dus een maximumleeftijd

Wetenschappen, Kunst en ten

bepaald, in tegenstelling tot andere

slotte Technologie en Maatschappij.

Academies, maar ik denk dat dit

Elke categorie telt Belgische aca-

een goede maatregel is.”

demici die professor aan een universiteit kunnen zijn of een bekend artiest, alsook buitengewone leden

Tot wie richten de acties van de Académie zich?

“Haar voornaamste missie bestaat

die ofwel buitenlanders zijn, ofwel

erin het wetenschappelijk en artis-

Belgen die in een ander land wonen

“Tot iedereen! Dat is immers onze

tiek onderzoek te promoten en de

ofwel eminente Belgen die zich,

belangrijkste doelstelling. We pro-

initiatieven aan te moedigen die op

gezien hun leeftijd, niet meer kun-

beren onze activiteiten maximaal

dit vlak haar materiële en morele

nen verplaatsen.”

te vulgariseren om zoveel mogelijk

steun nodig hebben. De Académie

34 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

mensen aan te trekken.”


© Molitor

SUBSIDIES

Hoe heeft u de steun van de Nationale Loterij verkregen?

het principe dat wie zich niet laat

We hebben dan ook een selectie

zien, niet bestaat. Bijgevolg zijn al

gemaakt door te beginnen met de

onze conferenties en lessen van

vernieuwing van de werken van de

“Ik heb zelf een aanvraag ingediend

het college in België als audio- of

laatste 30 jaar. Vervolgens hebben

om deze Académie te modernise-

videobestand beschikbaar op onze

we ons toegelegd op de werken

ren en grondig te hervormen. We

website.”

uit de XIXde eeuw. De rol van de

beschikken over een uitzonderlijke rijkdom en het kwam erop aan deze aan te passen aan de nieuwe technologieën.”

nieuwe technologieën met het oog

Welke projecten waren niet mogelijk geweest zonder de steun van de Nationale Loterij?

op de toegankelijkheid van kennis is van primordiaal belang. Ik wil vermijden dat er een kloof ontstaat tussen de academische wereld

Worden de subsidies van de Nationale Loterij aan specifieke projecten besteed?

“Het beheer van de website en het

en de jonge generaties. Personen

volledige digitaliseringsproces

jonger dan 30 worden eerder door

vragen veel middelen en de reali-

het digitale aangetrokken dan door

satie ervan zou in het gedrang zijn

papier en daar moeten we nu een-

“Dankzij het budget van de

gekomen zonder de bijdrage van de

maal rekening mee houden.”

Nationale Loterij, dat exclusief

Nationale Loterij.”

voorbehouden is voor de bibliotheek, kan de Académie buiten haar muren treden. Dit vereist veel geld en de subsidie van de Nationale Loterij is dan ook van

Kunt u ons vertellen over de digitaliseringscampagne die in 2009 werd gelanceerd? Over hoeveel volumes gaat het?

Kunnen alle documenten geraadpleegd worden via uw website? “Ja, het is onze bedoeling dat iedereen toegang krijgt tot eender

onschatbare waarde. Eerst en vooral zullen we een kostbare

“Het digitaliseringswerk is kolos-

welk document, en dit van thuis uit

en krachtige website bouwen

saal aangezien onze bibliotheek

zonder zich te moeten verplaatsen.

die de rijkdom van de instelling

ongeveer 850 000 volumes telt.

Iedereen heeft gemakkelijk en

weergeeft alsook de diversiteit van

Het is uiteraard onmogelijk om

gratis toegang tot onze website.”

haar activiteiten. We gaan uit van

alle volumes te digitaliseren.

35 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


AUTOWORLD FRIST BLAZOEN OP Op het museum van Autoworld in Brussel was roest en sleet ingetreden. Tot sinds vorig jaar de carrosserie eens stevig werd geboend, onder impuls van de nieuwe directeur Sébastien de Baere. “We werken hippe projecten uit om de jeugd weer aan te spreken.” Met de steun van de Nationale Loterij komt er in april een nagebootste Formule 1-piste, inclusief pitstops. Figuurlijk lag er stof op het koets-

oud is. Wel, dan moesten hier al

zorgen. Dat is voor een groot deel

werk. Het museum Autoworld

een tijd wagens uit de jaren tachtig

gelukt door de autoclubs te betrek-

werd in 1985 ondergebracht in het

staan. Een Ferrari, een Corvette…

ken. In het midden van onze galerij

Jubelparkpaleis in Brussel, aan

dat zijn de knallers die de jonge

krijgen zij afwisselend de kans

het station Merode, maar vergat

generatie wil zien. Wagens uit hun

om een happening te organiseren,

zichzelf tijdig heruit te vinden. “Dit

tijd. Wees maar zeker: de karretjes

bijvoorbeeld rond de verjaardag

is het grootste automuseum van

van de jaren twintig, daar gaan

van een automerk. Zo hebben we

België en één van de grootste van

jongeren snel aan voorbij.”

al een twaalftal exposities gehad,

Europa. Hier staan een tweehon-

elke maand valt hier iets nieuws

derdtal wagens, met waardevolle

Autoclubs

exemplaren van rond 1900. België

Autoworld had helaas meer nodig

was toen pionier in de overgang

dan nieuwe bolides die binnen-

Interactie

van koetsen naar motoren. Die

reden. Het moest vooral voor meer

Autoworld organiseert ook eve-

rijke geschiedenis vind je bij ons

interactie en betrokkenheid bij

nementen om meer weerklank

terug. Kijk naar de Minerva’s en

zijn publiek zorgen. “De bezoeker

te vinden. Op de Brussels Love

de Imperia’s die je hier ziet”, zo

moest meer uitgedaagd worden.”,

Bugs Parade (een ‘love bug’ is

beklemtoont directeur Sébastien de

aldus de Baere. “Dan heb ik het

een ‘kever’, red.) reden 180 kevers

Baere de rijkdom van Autoworld.

niet alleen over meer tekst en

in colonne door de hoofdstad. In

“Dat neemt niet weg dat je op tijd je

uitleg op panelen naast de wagens.

december kwam er een expositie

museum moet opwaarderen en bij-

We moesten ook gewoon meer

over alle Belgische formule

sturen. Een auto wordt als oldtimer

dynamiek infiltreren door op tijd

1-piloten, onder de vlag Belgian

gecatalogeerd als hij dertig jaar

en stond voor een verrassing te

Racing Legends, die in vier weken

36 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

te zien.”


© Autoworld

© Autoworld

© Autoworld

SUBSIDIES

tijd 25.000 bezoekers aantrok.

leggen Autoworld geen windeieren.

“Dit ging ook om een grote

“Die Legends werden voorgesteld

Het bezoekersaantal steeg in een

investering, in twee golven van

in de polyvalente ruimte”, licht de

jaar tijd met 10 tot 15 procent en

telkens 1 150.000. Die middelen

Baere toe. “In die ruimte laten we

klopt af op 80.000 tickets voor het

heeft de Nationale Loterij voor

ook andere evenementen toe, die

museum en 150.000 tot 200.000

ons vrijgemaakt.” Al tekende de

niets met auto’s te maken hebben.

met de events meegeteld.

Nationale Loterij geen blanco

De verhuur zorgt voor een belang-

cheque, verzekert de directeur ons:

rijk deel van onze inkomsten.”

Op de piste

“Zij betaalden het geld terug dat wij

Autoworld is een vzw die geen

De jongste krachttoer van

geïnvesteerd hebben. Die centen

overheidssubsidies geniet.

Autoworld schuilt in de splinter-

moesten we wel vrijmaken. In ruil

nieuwe museumafdeling ‘Sport en

voor de financiële steun maken wij

Het museum verhoogt verder de

Competitie’, die in april de deuren

de Nationale Loterij ook zichtbaar

betrokkenheid van zijn publiek

opende. “We hebben zowaar

op die nieuwe piste.”

met een restauratie-atelier. “We

een formule 1-piste nagebootst,

sleutelen live aan drie one seat

inclusief tribune en interactieve

cars. Zo begrijpen de bezoekers

pitstops. Het is heel duidelijk de

beter hoe een auto in elkaar zit. Het

bedoeling om hiermee de jeugd aan

is de bedoeling om met een van de

te spreken, die van dichtbij zal kun-

wagens deel te nemen aan de rally

nen zien hoe het leven op de piste

van Monaco”, zegt de Baere niet

er uitziet. Dit wordt een belangrijke

zonder trots. De talrijke initiatieven

poot in de strategie van Autoworld”,

die de nieuwe directeur nam,

stelt Sébastien de Baere.

37 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


FÉLICIEN ROPS, BEVLOGEN BRIEFSCHRIJVER Tegen eind 2014 zal de volledige briefwisseling van de Naamse schilder en graveur Félicien Rops online kunnen worden geraadpleegd. Daar zorgt het Musée Félicien Rops voor en dit met hart en ziel én met steun van de Nationale Loterij. (Stéphanie Labis)

ook talloze liefdesbrieven, zowel aan zijn vrouw als aan de zusters Duluc, zijn twee minnaressen… “De brieven van Rops bieden een onthullende blik op de Parijse kringen in de 19e eeuw. Hij heeft het over zijn artistieke engagement, de moderne tijden en zijn tijdgenoten. Uit zijn brieven blijkt ook hoezeer Rops, die vaak als vrouwenhater

“Als ooit de briefwisseling van

wordt bestempeld, van vrouwen

Félicien Rops wordt gepubliceerd,

hield”, aldus Véronique Carpiaux,

dan schrijf ik me vooraf in voor

conservatrice van het museum. Te

duizend exemplaren propaganda!”,

bewonderen vanaf eind 2014.

riep Edgar Degas. Ook toen hij nog leefde, werden de literaire kwa-

www.museerops.be

liteiten van Rops luid toegejuicht. Het Musée Félicien Rops in Namen is van plan om de volledige briefwisseling van de Belgische kunstenaar online te publiceren. Een

gedigitaliseerd en geannoteerd. Lemonnier, Verlaine, Baudelaire… Allemaal kunstenaars met wie Félicien Rops (1833-1898) een briefwisseling onderhield. De tekenaar van Pornokrates schreef

38 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

© Musée des lettres et manuscrits

à 4.000 brieven die moeten worden

© Musée des lettres et manuscrits

titanenwerk, met meer dan 3.500


SUBSIDIES

ELEKTRICITEIT UIT BOMEN EN GRASSEN

(Marie Bryon) Het idee om koolzaad, graan of suikerbieten in energie om te zet-

© Thinkstock

© ASBL Musique et Progrès

Is het mogelijk om elektriciteit en biomassa te produceren en tegelijkertijd de biodiversiteit te bevorderen? Een studie, opgezet door de vzw Nature & Progrès en ondersteund door de Nationale Loterij, brengt hierover duidelijkheid.

ten, was een totale vergissing. Het opofferen van voedingsgewassen en landbouwgrond om energie te

Hoge energieprestaties

Schuilplaats voor dieren

produceren en op die manier ons

Uit een vooronderzoek is gebleken

Ook qua biodiversiteit zorgen deze

huidige energieverbruik te kunnen

dat wilg en miscanthus wel moge-

planten voor enthousiaste reacties.

handhaven, was helemaal niet

lijkheden bieden. In tegenstelling

Alain Peeters: “Deze gewassen

gunstig.

tot koolzaad, graan en suikerbieten

verstoren de fauna niet; ze vor-

concurreren deze planten niet met

men zelfs een schuilplaats voor

Maar hoe zit het met de mogelijk-

voedingsgewassen en kunnen ze op

bepaalde dieren en trekken zeld-

heden om biomassa te gebruiken

marginale grond groeien. Omdat ze

zame vogels aan. Redelijkerwijs

die van niet-agrarische percelen

meestal voor twintig jaar worden

zouden ze dus echt kunnen helpen

afkomstig is?

aangeplant, hebben deze gewassen

om de biodiversiteit van ons plat-

“Er bestaan gewassen die als

bovendien maar heel weinig mest

teland te verbeteren.”

energiebron kunnen dienen en

nodig en kunnen ze zonder bestrij-

daarnaast aan het herstel van de

dingsmiddelen worden gekweekt.

Al deze aspecten zijn voorwerp

landbouwdiversiteit kunnen bijdra-

Hun energieprestaties zijn veel

van een onderzoek dat door

gen. Blijft de vraag welke gewas-

hoger en ze produceren beduidend

de Nationale Loterij wordt

sen dat zijn en hoe we hun positieve

minder broeikasgas dan hun voor-

gefinancierd.

effect op het milieu kunnen maxi-

gangers. Voor de exploitatie ervan

maliseren”, legt landbouwecoloog

zijn ten slotte ook niet zulke grote

Alain Peeters uit.

investeringen nodig.

www.natpro.be

39 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


EEN GOUDMIJN VAN ENERGIE Met de Jonge Baekelandprijs wil de vzw Bio-MENS (Milieu, Educatie, Natuur & Samenleving) jongeren aansporen om na te denken over innovatie en duurzaamheid. Zo ontdekken jongeren de hippe en creatieve kant van wetenschap. De derde editie had als thema: ‘Toekomst voor de zee. Nachtmerrie of goudmijn?’ (Maarten Billiet)

Op jaarlijkse basis nodigt

geldprijzen, geschonken door de

Bio-MENS leerlingen van de derde

Nationale Loterij.

graad van het middelbaar onderwijs uit om een toekomstvisie neer

De kracht van water

te schrijven en die te presenteren.

Elias De Keyser (16 jaar)

Vervolgens nemen de finalisten van

en Michaël Biset (17 jaar)

de Jonge Baekelandprijs deel aan

van het Leuvense Heilige-

een debat waarin ze drie stellingen

Drievuldigheidscollege bekoorden

over het gekozen thema verdedigen

de jury het meest. Met hun project

of ontkrachten.

‘Poseidon’ bedacht het duo een manier om energie uit de oceaan

Een tienkoppige jury met profes-

te halen. Elias De Keyser: “We

sionelen uit ondernemingen,

zagen in Dover de golven tegen de

onderwijs en overheid kiest de

kustlijn beuken en waren onder de

laureaten en de uiteindelijke

indruk van de kracht van het water.

winnaars. Dit jaar streden de deel-

Daarom onderzochten we hoe

nemende leerlingen in Antwerpen,

deze overweldigende energie kan

de Europese Jongerenhoofdstad

worden gebruikt om elektriciteit op

2011, voor de verschillende

te wekken. Omdat de golfenergie

40 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


© vzw Bio-MENS

© Thinkstock

SUBSIDIES

te weinig constant is, besloten we

extra werk, maar het was een

nachtmerriescenario, maar wij

ons op stromingsenergie te richten.

ervaring om nooit te vergeten: dit

zijn van het positieve uitgegaan en

Ons systeem zet stuwingen in het

soort vaardigheden leer je niet op

hebben de zee als een goudmijn

water om in bewegingsenergie.

de schoolbanken”, getuigt Elias

bekeken. Omdat 70% van de aarde

Daarvoor worden tot zestien

enthousiast. “Het presenteren en

bedekt is met water, kunnen onze

dynamische modules met daarin

debatteren vond ik het leukst.

modules haast overal gebruikt

een propeller op twee ringen

Bijna was al het werk voor niets

worden. En ze liggen onder water

bevestigd. Een windturbine kost

geweest, want de finale viel tijdens

en dus in niemands weg.”

6 miljoen euro en levert tot

onze schoolreis naar Parijs.

2 megawatt aan elektriciteit op.

Dankzij het geld van onze ouders

Per installatie kost ons project

en de snelheid van de TGV konden

maar 3 miljoen euro en levert het

we toch deelnemen en uiteindelijk

tot 1,5 megawatt op.”

nog winnen ook!”

De Jonge Baekelandwedstrijd

Positieve instelling

werd hen aangereikt als een

Waarom zij werden uitverkoren?

mogelijk project binnen de lessen

Elias De Keyser heeft wel een

wetenschappelijke vorming. “Het

idee. “De andere projecten

hele project betekende heel veel

bekeken het thema vanuit het

www.biomens.eu

41 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


WINNEN VAN JEZELF Special Olympics België organiseert sportwedstrijden voor personen met een verstandelijke handicap. In echte competitie, niet als bezigheidstherapie. “Toch gaat het niet zozeer om wie de beste is, maar vooral om je eigen grenzen verleggen”, zegt directeur-generaal Eddy Beckers. Dat doen liefst 12.000 atleten, met dank aan hoofdpartner de Nationale Loterij. “Bij ons zijn alle wedstrijden met-

meer dan winnen. Het gaat over je

criteria”, zegt Beckers. Die Spelen

een finales”, zo opent Eddy Beckers

eigen grenzen verleggen, omgaan

volgen de algemene sportre-

verrassend. “We maken homogene

met anderen, persoonlijke ontwik-

glementering, maar voorzien in

reeksen van atleten met een zelfde

keling en zelfstandig naar een doel

redelijke aanpassingen voor zijn

beperking of prestatieniveau,

werken.”

deelnemers met een beperking.”

geslacht. We willen een zinvolle

Nationale Spelen

Special Olympics Belgium organi-

competitie opzetten waarbij ieder-

Het grootste evenement van

seert ook de voorbereidingen op de

een een eerlijke kans heeft om te

Special Olympics Belgium zijn de

tweejaarlijkse Wereldspelen (win-

winnen. We doen wel degelijk aan

jaarlijkse Nationale Spelen waar-

ter- en zomerspelen afgewisseld)

competitie, maar willen ook dat

aan 3250 atleten uit 280 clubs in

en zet verder in op de dagelijkse

iedereen kan deelnemen.

19 sporttakken deelnemen. De

activiteiten, zoals de organisatie

verder opgedeeld naar leeftijd en

Spelen duren vier dagen. Elke

van wekelijkse voetbalwedstrijden,

Bij teamsporten organiseren we

atleet moet vooraf minimaal

in samenwerking met lokale clubs,

voorwedstrijden om de sporters en

75 trainingsuren achter de rug

of van een bowlingtornooi, basket-

de ploegen onder te brengen in een

hebben. “Verder kiezen de clubs

tornooi of zwemmeeting.

poule van het juiste niveau. Naast

welke atleten ze voordragen. Wij

de gebruikelijke gouden, zilveren

moedigen hen aan divers te kiezen,

Nationale Loterij

en bronzen medaille ontvangen

in een soort beurtrol, en met inzet

De werking van Special Olympics

alle andere deelnemers een

en vooruitgang als belangrijkste

beloopt een jaarbudget van

deelnemingsmedaille. Het gaat om

42 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

1,5 miljoen euro. Een deel daarvan


SUBSIDIES

Alleen al aan reiskosten kost dat

stellingsmaatregelen voor ons

private hoofdpartner met 1 125.000

een flinke duit.”

personeel, en van lokale overheden

per jaar. “Bij de Wereldspelen

die de Spelen mee ondersteunen.

krijgen we daar nog een extra

Maar een grote hap komt van privé-

budget bij. In 2013 gaan we naar de

bedrijven die het project genegen

Winterspelen in Zuid-Korea.

© Olivier Papegnies

© Olivier Papegnies

zijn. De Nationale Loterij is de

© Olivier Papegnies

komt van de overheid, via tewerk-

43 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


KENNIS GENEEST Artsen Zonder Vakantie; dat zijn zeshonderd artsen en verpleegkundigen die tijdens hun vakantie op vrijwillige basis patiënten behandelen in Afrikaanse ziekenhuizen. Hun doel strekt verder dan die behandeling alleen. Artsen Zonder Vakantie wil ook en vooral het niveau van de Afrikaanse gezondheidszorg duurzaam versterken.

Afrikaanse landen. Kennis geneest; daar zijn wij van overtuigd.”

Kinderen en moeders eerst “De medische toestand in Afrika is vaak nog uitermate schrijnend”, vertelt Jan Goossens. “Mensen met ernstige ziekten die amper kans op genezing hebben, maar ook operatiekamers waar de nodige uitrusting en middelen ontbreken.”

(Veerle Symoens) De gezondheid van moeder en kind is en blijft een prioriteit voor Artsen Zonder Vakantie. Jan Goossens:

zich niet toe op noodhulp maar

“Wist je dat bijna 1 op de 7 kinderen

op duurzame oplossingen door

die in Afrika geboren worden, de

overdracht van kennis. Directeur

leeftijd van 5 jaar niet haalt? En dat

Jan Goossens geeft toelichting.

een vrouw er ongeveer 1 kans op

“We werken steeds op vraag van

26 loopt om te overlijden aan de

een Afrikaans ziekenhuis en bieden

gevolgen van haar zwangerschap

zo steun op maat. Onze vrijwilligers

of bevalling? Daarom plannen wij

doen meer dan opereren en weer

in de periode 2011-2013 in totaal

vertrekken. Door middel van korte

35 missies naar de grote regio rond

maar intensieve opleidingen leiden

Bukavu, Congo. Door die gespe-

ze er hun Afrikaanse collega’s

cialiseerde missies en plaatselijke

op aan de operatietafel, in de

opleidingen gynaecologie, pediatrie

ziekenzaal of in het labo. Ze zorgen

en materniteit willen wij de des-

die projecten voor kinderen en

ervoor dat plaatselijke collega’s

kundigheid van lokale medici en

moeders in Bukavu steunt”, besluit

voldoende kennis hebben om

paramedici verhogen en vrouwen

directeur Jan Goossens.

morgen zelfstandig aan de slag te

en kinderen toegang bieden tot een

gaan. Daardoor wordt het niveau

hoogwaardige behandeling.”

van de gezondheidszorg duurzaam versterkt. Wij zijn momenteel actief

“Wij zijn dan ook bijzonder

in zeven van de minst ontwikkelde

verheugd dat de Nationale Loterij

44 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

© Griet Hendrickx

Artsen Zonder Vakantie legt

www.azv.be


© Q-Design

© Q-Design

SUBSIDIES

EENS OP MIJN PAARD BEN IK JE GELIJKE Van 31 augustus tot en met 4 september 2011 gaven mindervalide ruiters uit meer dan 20 landen het beste van zichzelf tijdens de Internationale Paralympische Dressuurwedstrijd in Moorsele.

1982 zelf Belgisch kampioen dres-

in vijf categorieën. “Op die manier

suur. “Onze club viert dit jaar zijn

maakt iedereen – blinden, rol-

dertigste verjaardag en telt al vele

stoelgebruikers, mensen met een

jaren zowel valide als mindervalide

prothese, … – een eerlijke kans”,

ruiters onder zijn leden”, vertelt ze.

legt Anne Van Neste-d’Ieteren uit.

Dressuur voor mindervalide

Waarom zou iemand met een han-

ruiters is volgens haar geen

dicap kiezen voor de paardensport?

bezigheidstherapie. “We spreken

Anne antwoordt: “Ik kan het zelf

hier over internationale topsport.

niet beter uitleggen dan met het

De vzw Quadrille was met de

Onze mindervalide ruiters trainen

gedicht van een jonge, Israëlische

organisatie van dit internationale

even hard en samen met de andere

ruiter op onze website. Dat gedicht

evenement (met steun van de

leden. Zij halen hetzelfde niveau

begint zo: ‘Eens op mijn paard ben

Nationale Loterij) niet aan haar

en nemen ook deel aan gewone

ik je gelijke. Rug recht, hoofd recht,

proefstuk toe. Elk voorjaar orga-

competitiewedstrijden.”

een echte ruiter. Alle verschillen en

(Roeland Kortleven)

niseert de club een internationale

ongemakken zijn plots verdwenen.

dressuurwedstrijd voor minder-

Gelijke en eerlijke kansen

En stilaan wordt mijn droom

validen. Stuwende kracht is Anne

Tijdens deze wedstrijd worden de

waar’.”

Van Neste-d’Ieteren, van 1977 tot

mindervalide ruiters onderverdeeld

www.quadrille.bz

45 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


DE STICHTING TEGEN ARMOEDE In 1976 zat Koning Boudewijn precies 25 jaar op de troon. Op 31 maart 1976 zag zijn ‘geschenk’ voor dat jubileum het levenslicht: de Koning Boudewijnstichting. Sindsdien zet die onafhankelijke stichting zich — in de geest van Koning Boudewijn — in voor betere levensomstandigheden, met de (flinke) steun van de Nationale Loterij. (Filip Clarisse) Zorgen voor betere levensom-

Kinderen aan het woord

Daarom hebben we – misschien

standigheden is een immense

De armoede in ons land vermindert

wel voor het eerst – echt naar de

opdracht. Om een tastbaar verschil

niet. Françoise Pissart, directeur

kinderen geluisterd. Kinderen en

te kunnen maken, focust de Koning

bij de Koning Boudewijnstichting:

jongeren die in armoede leven,

Boudewijnstichting op enkele

“In heel wat families werkt er

hebben we het woord gegeven.”

actiedomeinen: armoede & sociale

niemand of is er slechts één ouder.

rechtvaardigheid, democratie,

Ook grote gezinnen en migran-

Heel vroeg beginnen

erfgoed, filantropie, gezondheid,

tengezinnen hebben nogal eens te

Dat er naar arme kinderen wordt

lokaal engagement, migratie…

kampen met armoede.”

geluisterd, is relatief nieuw. Zelfs in Europa is het een verfrissende aanpak.

Armoede & sociale rechtvaardig-

“We hebben de afgelopen jaren

heid is een van de belangrijkste

geleerd dat het onvoldoende is om

actiedomeinen – een groot deel

alleen de ouders aan te spreken om

Françoise Pissart: “Door ons

van de dotatie van de Nationale

die gezinnen uit de armoedespiraal

te richten op de kinderen uit

Loterij wordt daarvoor ingezet. Om

te halen. In het verleden hebben

armoedegezinnen, verhogen we de

armoede weg te werken en sociale

we te vaak op de ouders gefocust

kans dat zij een beter leven zullen

rechtvaardigheid te bevorderen,

met het idee dat dit automatisch

hebben dan hun ouders. Kinderen

richt de Stichting zich op twee

positieve effecten zou hebben voor

hebben het immers moeilijk in

specifieke doelgroepen: kinderen

de kinderen. Om een echte impact

arme gezinnen. Ze krijgen geen

en ouderen.

te hebben op de toekomst moeten

hulp bij opdrachten van de school,

we ook de kinderen aanspreken.

ze kunnen niet deelnemen aan

46 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


SUBSIDIES

wisselen over armoede bij ouderen.

Informeren, analyseren, handelen

Hun ideeën, inzichten, voorbeelden

Hoe weet de Koning Boudewijn-

en tips verzamelen we in een

stichting wat de problemen in de

brochure die als inspiratiebron kan

samenleving zijn? Om de vinger

dienen voor andere organisaties

aan de pols te houden, zette de

die eveneens op het terrein actief

stichting een ‘luisternetwerk’

zijn. Het is een methode die we ook

op. “Het is een observatorium en

in andere actiedomeinen toepas-

een laboratorium tegen sociaal

sen en die prima werkt om ‘good

onrecht. Wij brengen zo veel moge-

practices’ zo goed mogelijk te

lijk experts samen: mensen op het

verspreiden.”

terrein, ervaringsdeskundigen,

gebracht om van gedachten te

sportieve en culturele activiteiten, ze krijgen geen evenwichtige maal-

professionals… Zij signaleren ons

tijden, ze krijgen minder aandacht…

Onafhankelijke jury

sociaal onrecht dat onvoldoende

Het is niet evident om dan uit de

Dat zelfs de klimaatverandering

bekend is en waar nog weinig aan

armoede te geraken. Als we dus

kan leiden tot een groeiende

wordt gedaan.

iets aan de (toekomstige) armoede

sociale onrechtvaardigheid, is de

willen doen, moeten we ons ook

Koning Boudewijnstichting niet ont-

Vervolgens helpen wij projecten

op de kinderen richten. We moeten

gaan. “Heel wat maatregelen om

opzetten om dat onrecht te ver-

héél vroeg beginnen en ons niet

de opwarming van de aarde terug

helpen. Neem nu de toekomst van

alleen met de ouders bezighouden,

te dringen, houden geen rekening

oudere werknemers in beschutte

maar ook rechtstreeks met de

met mensen die kansarm zijn.

werkplaatsen. Zij hebben het

kinderen werken.”

Oude auto’s belasten die het milieu

doorgaans moeilijk om hun vaste

erg vervuilen, is een prima zaak.

dagritme op te geven. Dankzij het

Good practices

Maar wat als je geen geld hebt om

luisternetwerk hebben wij pro-

Ook ouderen zijn een risicogroep

een nieuwe wagen te kopen? Vorig

jecten kunnen steunen die oudere

als het om armoede en sociale

jaar hebben we daarom debatten

werknemers voorbereiden op hun

uitsluiting gaat. Françoise Pissart:

georganiseerd tussen leefmilieu-

pensionering. Wij hebben vervol-

“We denken vooral aan oudere

experts en specialisten in sociale

gens die projecten verzameld in

migranten en eenzame ouderen.

rechtvaardigheid. We hebben een

een brochure zodat de hele sector

We steunen initiatieven die bruggen

rapport gepubliceerd met de resul-

er zijn voordeel mee kan doen.”

slaan tussen oudere migranten en

taten van die dialoog en stellen

de diensten die hen kunnen helpen.

momenteel 1 100.000 ter beschik-

Informeren, analyseren, han-

En we laten het isolement bij oude-

king van projecten. Zoals altijd

delen: het is hoe de Koning

ren onderzoeken.

zullen we initiatieven steunen van

Boudewijnstichting armoede en

Op basis van de resultaten zullen

derden en zal een onafhankelijke

vele andere problemen uit de

we verschillende kleine projecten

jury die projecten kiezen”, vertelt

wereld probeert te helpen.

steunen. Daarnaast hebben we

Françoise Pissart.

verschillende verenigingen samen-

www.kbs-frb.be

47 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


BELGIË NADERT ZIJN DOELEN Het is mogelijk om 0,7% van het bruto nationaal inkomen te besteden aan ontwikkelingssamenwerking, want we zitten nu al op 0,64%. In 2015 wordt gekeken wat de millenniumdoelen hebben opgeleverd. (Jean Blavier) En dat is meteen de eerste keer

ontwikkelingssamenwerking.

ontwikkeling en een rechtvaar-

in vijftien jaar, want in 2000 heeft

Om de bijzonder ambitieuze mil-

dige wereld tot stand te brengen;

België samen met 189 andere

lenniumdoelen in elk land van

landen de beroemde Millennium

de wereld te behalen, hebben we

hulp is hoofdzakelijk gericht op

Ontwikkelingsdoelen (kortweg de

150 jaar nodig.

Centraal-Afrika. Dat is echt een

millenniumdoelen) ondertekend.

2. een doelgebied. De Belgische

voordeel, want België bevindt

Drie ingrediënten

zich daar op bekend terrein. De

Het gaat om de volgende acht

De millenniumdoelen zijn niet het

banden met Centraal-Afrika gaan

doelen: de extreme armoede in de

enige terrein waarop ons land

immers terug tot de 19e eeuw. En

wereld halveren, basisonderwijs

actief is. Vanuit een politiek enga-

het niet aflatende engagement

voor iedereen garanderen, de

gement, een visie op de toekomst,

waarmee ons land in dat deel

kindersterfte verminderen, de

spant België zich in voor een

van de wereld optreedt, zorgt er

gelijkheid tussen mannen en

wereld zonder armoede, waarin

bovendien voor dat het steeds in

vrouwen en de onafhankelijk-

iedereen veilig en in vrede kan

het nieuws blijft;

heid van vrouwen bevorderen,

leven, en waarin iedereen echte

de gezondheid van moeders

ontplooiingskansen krijgt. Dat

besloten om 0,7% van zijn bruto

verbeteren, hiv/aids, malaria en

lijkt misschien naïef, maar het is

nationaal inkomen aan ontwikke-

andere ziekten bestrijden, voor een

waarschijnlijk een van de nobelste

lingssamenwerking te besteden.

duurzaam leefmilieu zorgen en een

doelen die er zijn. Om dat doel te

Dat halen we niet, maar we zitten

wereldwijde samenwerking voor

bereiken, zijn er drie ingrediënten

er niet ver vanaf. In 2010 zaten

ontwikkeling tot stand brengen. De

nodig:

we op 0,64%, maar daar staat

internationale gemeenschap heeft

1. een gecoördineerde aanpak.

tegenover dat het cijfer in 2003 al

zich ertoe verbonden tegen 2015

Dat is de reden waarom het

op 0,6% lag en in de jaren daarna

de millenniumdoelen te behalen.

Belgische ontwikkelingsbeleid

is gedaald tot 0,43% in 2007. De

U zult misschien zeggen: van 2000

deel uitmaakt van de inspan-

weg is dus lang en moeizaam,

tot 2015, dat is lang. Maar 15 jaar is

ningen van de internationale

maar ons land maakt een goede

net zeer weinig op het gebied van

gemeenschap om een duurzame

kans om zijn doel te bereiken.

48 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011

3. een budget. België heeft


SUBSIDIES

Geen reden tot schaamte

land vergelijken met wat andere

van projecten van de Belgische

We hoeven ons hierom niet meer

landen doen, hoeven we ons niet

Ontwikkelingssamenwerking

of minder te voelen dan andere

te schamen: België behoort tot

reserveert en ook het Belgisch

landen. Menselijkerwijs gaat

de middengroep van donorlan-

Fonds voor de Voedselzekerheid

ontwikkelingssamenwerking voor,

den, achter de Scandinavische

financiert, dat op zijn beurt ontwik-

maar het doel van 0,7% is moeilijk

landen en Nederland, maar vóór

kelingsprojecten in Sub-Sahara

te halen. De bovengenoemde cijfers

Frankrijk, de Verenigde Staten

Afrika steunt.

tonen aan dat de economische

en Japan. En de Nationale Loterij

situatie een belangrijke rol speelt,

helpt een handje mee, omdat

maar dat is wel overal het geval.

ze een belangrijk deel van haar

Als we de inspanningen van ons

subsidies voor de financiering

© DGD Thomas Hiergens

© DGD Thomas Hiergens

© DGD Thomas Hiergens

www.dg-d.be

49 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


NAAR EEN BETERE VOEDSELVOORZIENING In de loop der jaren is het Belgisch Fonds voor de Voedselzekerheid uitgegroeid tot een belangrijk instrument van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. Een overzicht van de nieuwe programmaperiode en de laatste initiatieven. (Olivier De Doncker) Het Belgisch Fonds voor de

Overlevingsfonds, zijn voorganger.

Theofiel Baert, een van de spillen

Voedselzekerheid, dat bij wet van

Vroeger gebeurde het werk van

van de organisatie. In de toekomst

19 januari 2010 werd opgericht,

het Belgisch Overlevingsfonds in

zal het Fonds zich trouwens op de

heeft als doel om voor een hogere

onderling overleg met Belgische

kwetsbaarste regio’s in de armste

voedselproductiviteit in het Zuiden

ngo’s (Oxfam, SOS Faim,

landen van Afrika ten zuiden van de

te zorgen. Het werk van het Fonds

Vredeseilanden e.a.) en een aantal

Sahara concentreren. De hulp is nu

is erop gericht om de lokale

VN-organisaties (de FAO - Voedsel-

ook op voedselveiligheid gericht in

bevolking een waardiger bestaan

en Landbouworganisatie van de

plaats van op bredere maar vagere

te bieden door gevarieerde voeding

Verenigde Naties, het UNCDF

doelen, zoals armoedebestrijding.

van goede kwaliteit het hele jaar

- Kapitaalontwikkelingsfonds van

door toegankelijk te maken.

de Verenigde Naties enz.). Elke betrokkene stelde een project in

Nieuwe projecten in Mali en Mozambique

Daarnaast bevordert dit Fonds

een land ten zuiden van de Sahara

Dit jaar hebben Mali en

activiteiten om de gezondheids-

voor en probeerde daarbij zo

Mozambique van de hulp van het

zorg, de toegang tot drinkwater,

breed mogelijk in de behoeften te

Fonds geprofiteerd om nieuwe pro-

het onderwijs of de burgerzin te

voorzien (o.a. opslag, productie en

jecten te starten. De twee landen

verbeteren door middel van een

distributie van voedsel).

hebben een bijdrage van respectievelijk 11 en 16 miljoen euro

bloeiende civiele samenleving en doeltreffende boerenorganisaties.

“Het Belgisch Fonds voor de

ontvangen, die in een programma-

Voedselzekerheid baseert zich nu

periode van vijf jaar moet worden

Gespecialiseerde inbreng

op een nieuwe strategie, waarbij

besteed. In Mali ligt het accent

Het Fonds heeft zijn werkwijze

elke betrokkene een specialisatie

op microkrediet en veehouderij

veranderd ten opzichte van de vroe-

inbrengt die een schakel in de

inagropastorale gebieden, terwijl

gere methoden van het Belgisch

totale keten vormt”, verduidelijkt

de samenwerking met Mozambique

50 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


© DGD Thomas Hiergens

SUBSIDIES

vooral betrekking heeft op drinkwatervoorziening en beroepsonderwijs. In beide gevallen worden de programma’s uitgevoerd in samenwerking met de FAO, het WFP (Wereldvoedselprogramma) en het UNCDF, die voor de coördinatie en bepaalde aspecten van elk project zorgen. Vorig jaar bedroeg het totale budget van het Fonds ongeveer 35,5 miljoen euro, waaronder een bijdrage van 17,4 miljoen euro uit het subsidiebudget van de Nationale Loterij. www.dgcd.be > Partnerschappen © DGD Thomas Hiergens

> Humanitaire programma’s en voedselzekerheid > Belgisch fonds voor de voedselzekerheid

51 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


KWALITEITSVOL MATERIAAL VOOR DE VLIEGENDE URGENTIEARTSEN Het Centre Médical Héliporté (CMH) van Bra-sur-Lienne werd vijftien jaar geleden opgericht en bevindt zich in het centrum van een zone die ver verwijderd is van ziekenhuizen, tussen de provincies Luik, Namen en Luxemburg. Het doel van het CMH: de inwoners een degelijke medische urgentiedienst bieden. Een interview met Olivier Pirotte, operationeel coördinator.

ziekenhuis bevindt zich op meer dan 45 minuten afstand.”

Aangezien het CMH een vzw is, hoe zorgt u voor de financiering van uw activiteiten?

“Zeker en vast. We zijn zelfs onmisbaar. In 2011 hebben we meer dan 1200 interventies met de helikopter uitgevoerd, wat neerkomt op

“Een helikopter kost geld: 52% van

gemiddeld 3 tot 4 per dag. We zijn

onze jaarlijkse kosten zijn te wijten

voortdurend actief.”

aan dit toestel. In totaal bedraagt onze kost per jaar 3 miljoen euro en genieten we van verschillende steunmaatregelen. We ontvangen geen hulp van de overheid, maar

Wat zijn de eigenschappen van het Centre Médical Héliporté?

Denkt u dat u van groot belang bent voor uw regio?

Op welke manier heeft de Nationale Loterij u geholpen om uw dienstverlening te verbeteren?

we worden wel ondersteund door openbare diensten zoals de

“De Nationale Loterij heeft ons

gemeenten. Een van onze belang-

1 55.500 subsidie aangeboden.

“Er zijn twee bijzonderheden aan

rijkste bronnen van inkomsten

Met dit bedrag hebben we nieuwe

het CMH. Eerst en vooral zijn we

is het jaarlijkse lidmaatschap

uitrustingen voor de helikopter

een medisch centrum voorzien

van de inwoners door middel van

kunnen kopen zoals een monitor

van helikopters. De helikopter is

reddingskaarten. Deze kaarten

(een toestel om de vitale functies

immers een vector voor dringende

zorgen voor een correcte bron van

te volgen), een zuurstofmasker en

medische hulpverlening. Ten

inkomsten. In samenspraak met

een echografische sonde. Een mooi

tweede zijn we een vzw. Aangezien

de ziekenfondsen factureren we

extraatje: de Nationale Loterij heeft

we geen ziekenhuis zijn, ontvangen

onze interventies overigens met

ongeveer 6% van ons jaarlijks bud-

we ook geen overheidssteun. Het

een minimum aan kosten voor de

get bijgedragen. Op deze manier

CMH is een privé-initiatief dat een

patiënten. Bovendien stimuleren

creëert ze echt kansen. Dankzij de

oplossing biedt voor een probleem

we giften door rekening te houden

Nationale Loterij beschikken de

wat betreft de volksgezondheid.

met de fiscale aftrekbaarheid.”

mensen aan wie we hulp verlenen

Hier in de regio bestond er geen

niet alleen over een efficiënt team

snel bereikbare medische dienst-

maar eveneens over kwaliteitsvol

verlening. Het dichtstbijzijnde

materiaal.”

52 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


© C. Meunier

© Ligue Braille

SUBSIDIES

LICHT IN DE DUISTERNIS Met de steun van de Nationale Loterij helpt de Brailleliga slechtzienden met individueel lichtadvies zodat ze langer in hun eigen huis kunnen blijven wonen. (Dirk Remmerie)

Thuis in het lichtlabo

suggesties en kan de slechtziende

Dit project met de werktitel

thuis de optimale verlichting laten

Lichtlabo, is een oude droom

aanbrengen.”

van departementsdirecteur Ronald Vrydag: “Het lichtadvies

Met de steun van de Nationale

is complementair met de andere

Loterij wil de Brailleliga de kamer

diensten van de Brailleliga die

technisch inrichten.

slechtzienden ondersteunen in het De duizenden slechtzienden die een

dagelijkse leven. Het helpt hen hun

beroep doen op de diensten van

restvisie maximaal te benutten. Je

de Brailleliga, kunnen binnenkort

moet je het Lichtlabo voorstellen

rekenen op bijkomend en indivi-

als een kamer vol armaturen en

dueel advies rond verlichting.

lichtbronnen. We bootsen diverse

www.brailleliga.be

thuissituaties na: een kitchenette, Door keuken, woonkamer, bureau…

een leeszetel, een tafel waaraan

optimaal te verlichten en te zorgen

gewerkt wordt… Telkens gaan we

voor contrasten, is het mogelijk

na welke de ideale intensiteit van

de zelfstandigheid van heel wat

het licht is, de beste ‘lichtkleur’ en

slechtzienden te vergroten. Zo kun-

de optimale lichtbron (led, neon,

nen ouderen bijvoorbeeld langer in

gloeilamp) om bepaalde taken te

hun eigen huis blijven wonen.

verrichten. Na de tests geven wij

53 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


ONTDEK VANDAAG DE TALENTEN VAN MORGEN De tentoonstelling ‘Tremplin’ wil afgestudeerden (jonger dan 35 jaar) aan de scholen van toegepaste hedendaagse kunst uit Wallonië en Brussel in de picture plaatsen. (Marie Bryon) Modeontwerpers, stylisten en

Nationale Loterij was een van de

keramisten, maar ook designers en

eersten om zich te verbinden aan

binnenhuisarchitecten… ze zijn er

dit initiatief. Zij voorziet drie beur-

allemaal. Voor het zesde jaar op rij

zen van 1 2.500 (met daarbovenop

stellen ze zij aan zij hun werk voor

een speciale vermelding toegekend

en hopen ze opgemerkt te worden

sinds 2010), met als doel de car-

door het grote publiek, door ken-

rière van deze nieuwe generatie

ners of beter nog, door de jury.

ontwerpers een boost te geven.

De expositie ‘Tremplin’ werd in

“Het gamma van initiatieven

2006 ingehuldigd door de World

waarvoor we dit geld gebruiken, is

Crafts Council-BF (WCC-BF) en wil

heel uitgebreid: de realisatie van

aandacht schenken aan mensen

prototypes, bijkomende opleidin-

jonger dan 35 jaar die afgestudeerd

gen, studiereis,… Deze steun zorgt

zijn aan de scholen voor toegepaste

voor een extra duwtje in de rug van

hedendaagse kunst uit Wallonië

de laureaten zodat ze hun carrière

en Brussel. Voor deze veertig ont-

een boost kunnen geven. Deze

werpers die voor deze gelegenheid

ontwerpers vermijden zo ook een

hun eindwerk voorstellen, is dit een

mentale uitputting waaraan vele

unieke kans om grotere bekend-

andere ontwerpers lijden omdat ze

heid te verwerven, zowel in België

zich al te vaak laten ontmoedigen

als daarbuiten.

en zo hun ambitie en talent laten verloren gaan”, aldus Maïté Graci,

Stille dood vermijden

communicatieverantwoordelijke

In 2007 werd de tentoonstelling

bij WCC-BF.

omgedoopt tot een wedstrijd. De

54 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Verder kijken dan het esthetische aspect

rijker zijn dan men zou denken”,

zijn domein behoort. Dit overleg

gaat Maïté Graci verder.

verrijkt het oordeel van de jury en

Hoe kan je nu het best een jury,

© Xavier Alphand

© Jean Paternotte

"Un soir d'été en hiver" © Hugo Cocciani

SUBSIDIES

helpt om een beslissing te nemen

die bestaat uit experts afkomstig

Het esthetische aspect alleen

wanneer er een groot aantal

uit heel diverse domeinen zoals

volstaat echter niet als criterium in

voorgestelde werken is, zoals

de glas-, juwelen-, keramiek- of

de ogen van deze heterogene jury.

vaak het geval is. Dit bewijst nog

designsector, overtuigen? “Wij

De kandidaten worden geëvalueerd

maar eens dat de creativiteit in ons

willen geen prijs geven voor elke

vanuit verschillende invalshoeken,

kleine landje welig tiert…”, besluit

discipline, ook al lijken ze heel

waaronder creativiteit en artis-

communicatieverantwoordelijke

verschillend. Een van de doelen van

tieke intelligentie. “Elk jurylid is

Maïté Graci.

Tremplin bestaat er juist in om alle

gespecialiseerd in één welbepaald

luiken van de toegepaste kunst bij

domein. Het gebeurt vaak dat een

elkaar te brengen, en op die manier

jurylid de anderen bijspringt op

aan te tonen dat deze verschillende

technisch niveau, bijvoorbeeld bij

takken heel wat uitgebreider en

het bespreken van een werk dat tot

www.wcc-bf.org

55 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


Nationale Loterij nv van publiek recht Belliardstraat 25-33 1040 Brussel www.nationale-loterij.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ivan Pittevils Gedelegeerd Bestuurder van de Nationale Loterij

ALGEMENE COÖRDINATIE Philippe-Edgar Detry, Audrey Bettens

PROOFREADING Piet Van Baeveghem

CREATIE, OPMAAK EN PRODUCTIE www.thecrewcommunication.com

DRUK Albe De Coker

Dit jaarverslag is beschikbaar in PDF-formaat op de website van de Nationale Loterij, www.nationale-loterij.be. Gedrukt op ecologisch, sociaal verantwoord papier en geproduceerd op een duurzame manier.

56 Nationale Loterij • Maatschappelijk Verslag 2011


www.nationale-loterij.be


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.