NAGSUSULAT PARA SA INYO. NAKIKIBAKA PARA SA INYO. TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
KALIGTASAN AT KAMALAYAN. Upang mapalaganap ang kahandaan sa mga di maiiwasang sakuna, nakilahok ang buong populasyon ng mga estudyante, mga kawani, at mga guro na nasa Main Campus 1 sa isinagawang disaster drill na ginanap sa gitna ng Freedom Park (Kuha ni Jay Mark T. Umbac).
CHED naglaan P14M para BFP dismayado ekwipment sa NORSU sa mga guro DISASTER DRILL
A n g P hp 2 M n it o ay para sa Autotronics Training and Modular Computerized Numerical Control System ng CIT, Php2M naman ay para sa Mechatronics System Laboratory Supplies ng CEA. Samantalang m apupu nt a s a C A S ang Php4.4M na para sa Natural Sciences Scientific Laboratory Supplies and Equipment – University Research Laboratory; Php999,930 para sa Chemistry Department, Php795,023 sa Biology Department at mahigit Php1.5M sa Geology and Physics Department. Ayon kay Bb. Maricel Mariño ng Bids and Awards Committee (BAC), hindi naisakatuparan
Mary Joy C. Llorente at Mary Noreen Erojo
Upang maiangat ang kalidad ng mga programa ng pamantasan, naglaan ng Php14M na badyet ang Commission on Higher Education (CHED) para sa iba’t ibang makabagong aparatong panteknikal at mga kagamitan sa laboratoryong pang-agham. Ang naturang pondo ay pinaghatian ng College of Industrial Technology (CIT), College of Engineering and Architecture (CEA), College of Arts and Sciences (CAS), College of Criminal Justice Education (CCJE) at College of Agriculture, Forestry, and Fisheries (CAFF).
ang kagamit an ng ibang departamento sa kadahilanang “walay ni-participate [CAFF] or naay ni-participate but walay ni-qualify [CCJE] sa bidding.” Samakatuwid, sa inilaang Php14, 749,000 Approved Budget for the Contract (ABC) ng CHED, Php11,728,640 lamang ang nabigyan ng award. Gayunpaman, mayroon pang ibang mga kagamitan para sa Chemistry at Geology and Physics Department na kasalukuyang hinihintay na maihatid ng suplayer. Nobyembre pa ng nakaraang taon nasimulan ang proyektong ito subalit nagsimulang maihatid ang mga ekwipment noon lamang Hunyo ng taong ito na ikinalugod naman ng mga dekana’t dekano
at mga estudyante ng mga nabanggit na kolehiyo. Ani pa ni Junel Kadusale ng BS Industrial Technology, ikinalugod nila ito dahil malaking tulong ang mga karagdagang materyales sa kanilang pag-aaral. Laking pasalamat ng CIT Dean Gilicerio Duran Jr., “These are state of the art training equipment and badly needed for the OBE (Outcome-Based Education) program.” “Panalagsa ra ni maabot sa NORSU so why not buy very sophisticated instruments and high end materials,” pahayag ng pinuno ng departamento ng Chemistry Edwin Romano. Dagdag naman ng isang estudyante ng BS Chemistry
Limson nilinaw ang madalas na pagliban Kuha ni Jay Mark T. Umbac
sa nasyonal at internasyonal na arena. Vi c e P r e s i d e n t f o r Research Extension and International
HINAUT UNTA
SOCIAL SCHEMATA opinyon|sa pahina 2
Sa kabila ng mandatong makilahok sa isinagawang drill, iilang mga guro at kanilang mga klase ang hindi lumahok sa nasabing earthquake and fire drill noong Hulyo 8 sa Main Campus 1, na hindi ikinasaya ng Bureau of Fire Protection (BFP). Sa isang panayam sa TN, sinabi ni FO3 Earl Manny Uy, BFP Emergency and Rescue Training Officer ng Dumaguete City fire station, “Some teachers were questioning asa kuno ng memorandum, wala kuno proper communication so as the drills concern.” Habang ang ilang estudyante at mga guro sa MC 1
ay lumikas patungo sa Freedom Park, ilang mga guro ang nagpatuloy sa kani-kanilang klase kahit na nagpalabas ng memorandum ang University Security Management Office (USMO). Binigyang-diin ng USMO Direktor Rosalinda Abellon, “Kuyawg ma nay earthquake, fire, kinahanglan pa ba og announcement, di ba; og manaog ang ubang tawo manaog pud ta.” Dagdag dito, sinabi ni Abellon na hindi nakilahok ang mga guro dahil “dili nila i-sacrifice ilang klase, kay ngano og maglinog exempted sila? Giadtuan sila mismo sa taga-fire [BFP]. Naulaw mi DISASTER/sa pahina 7
‘Pagbabago’—Regent Santos Kenneth Carlorio S. Surilla
Narlyn R. Mascardo
Binigyang linaw ng University President Joel Limson ang madalas niyang pagliban sa opisina na nagdudulot ng pagkaantala sa ilang transaksyon sa unibersidad na nangangailangan ng kanyang permiso at lagda. Sa panayam ng The Norsunian (TN) noong Lunes, Hulyo 25 ang madalas niyang pagliban sa opisina ay dahil sa opisyal na trabaho na kailangan niyang daluhan bilang kinatawan ng NORSU
CHED/sa pahina 3
Mary Joy C. Llorente
Dr. Limson
L i n k a g e s ( V P R E X IL ) Vi r g i n i a L a c u e s t a , i s a sa nangangailangan ng lagda ng presidente, ay LIMSON/sa pahina 6
University diary
“ I w a n t transformation in this university,” mungkahi ni Regent Ricarte Santos sa isang pagpupulong kasama ang mga pinuno ng mga Student Government (SG) ng Negros Oriental State University (NORSU) sa CNPAHS AVR noong Hulyo 25.Si Santos, ay isa sa mga miyembro ng NORSU Board of Regents. Sa layuning mabigyan ng patnubay ang SG sa kanilang pamumuno sa itinakdang termino, si Santos ang naging panauhing tagapagsalita sa nasabing pagpupulong.
ANINO SA TAKIPSILIM LATHALAIN|sa pahina 4
Dito, binigyang-diin niya ang mga karapatan ng mga estudyante, mga obligasyon at katangian ng isang mabuting student leader, at ang tamang proseso sa operasyon ng Federation of Student Government (FSG), kabilang na rito ang tamang paggamit ng pondo. “I cannot help you if you don’t open your eyes. Student leaders, wake up! Don’t be slaves,” himok ni Santos. Ipinahayag din ni Santos ang kanyang mga opinyon ukol sa mga katiwalian sa loob ng unibersidad. Saklaw rito ay ang dagdag singil sa On-theJob Training ng mga mag-aaral ng Pharmacy, mga gastos ng
lumipas na administrasyon, at ang hindi umanoy epektibong pamamalakad ng huling administrasyon ng FSG. “We funded Php 200,000 for Hugyawan, Php 300,000 for Mr. and Miss NORSU, and Php 100,000 for alumni activities, but where did your money go? You were asked to pay,” pahayag ni Santos tungkol sa mga gawain ng SG noong nakaraang taon. Ibinahagi rin niya na sapat na ang pondong ibinigay ng gobyerno sa unibersidad at hindi na dapat itong umasa sa mga koleksyon. Ipinaalala ni Santos ang mga inaprobahang BOR PAGBABAGO/sa pahina 7
PLANO NI DIGONG...
University POLL
lathalain|sa pahina 5
OPINYON
2
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
DepEd NIR direktor aminado sa problema ng K-12
EDITORYAL Karapatan ng mga estudyante ay Karapatang Pantao
Narlyn R. Mascardo
Sa kanyang talumpati, aminado ang Direktor ng Kagawaran ng Edukasyon Negros Island Region (NIR) Gilbert Sadsad sa mga problemang hatid ng K-12 kurikulum, noong Hulyo 23 sa NORSU gymnasium. Ayon sa Direktor, maraming problema ang nakatagpo, gaya ng kakulangan ng mga silidaralan, guro at mga aklat. Ngunit ang mga ito raw ay dapat ituring na oportunidad upang mahanapan ng solusyon.
Guhit ni Jonel A. Baligasa
Dagdag niya, naghahasa ng abililidad at kasanayan ng mga estudyante ang Senior High School (SHS) upang magkaroon ng sapat na panahon para maging handa sa kolehiyo at pagkakataong makapagtrabaho sa loob at labas ng bansa. Sabi niya laganap ang kompetisyon sa paghahanap ng trabaho hindi lamang sa Pilipinas kundi sa buong mundo dahil sa pagpapatupad ng K-12 sa ating bansa. Ipinahayag din niya, “Serbisyong mabilis at maayos, ialay natin sa Edukasyon.”
Ibinahagi naman ng College of Education Dean Libertine De Guzman, “We are already in this era that we cannot avoid embracing the K-12 curriculum because it has been a law, whether we like it or not, we have to follow that.” Ayon pa sa kanya, “All the skills of a teacher in the 21st century has to be part of the skills of our students in NORSU, so those are challenges, if we don’t go for that, we might be left behind and we cannot compete even locally.” Sa temang, “Embracing
the Change through the K to 12 Curriculum amidst Teacher Challenge in Global Education,” idinaraos ng College of Education ang kanilang 5th Pinning Ceremony kung saan si Sadsad ang kanilang panauhing pandangat. May 338 estudyanteng guro ang lumahok sa nasabing gawain, kanilang mga magulang, mga guro ng College of Education at ang Vice President of Academic Affairs (VPAA), Rosemarie Pinili, na nagbigay ng inspirasyonal na mensahe sa mga estudyante.
Isa kang redtape! Bakit nga ba kinakailangan pang dumaan ang patnugutan ng pahayagan sa mga prosesong nagpapatagal at nagpapahaba sa layunin nitong kumilos at mapaunlad ang serbisyong ibinibigay nito sa mga magaaral ng unibersidad? Isa kang redtape! Ginagalang po ng patnugutan ang inyong karunungan na umaabot ng dalawa hanggang tatlong oras na diskusyon kumbaga, na nagpapahaba sa mga proseso nito. Bilang isang mag-aaral, naiintidihan
ko na nasa pamunuan kami ng inyong opisina at ikinagagalak naming sabihin na marapat ay tumulong kang pabilisin at bigyang solusyon ang aming problema. Labis labis na pagpapahirap lamang ang ibinibigay mo at ng iyong opisina sa pagaaral at pagtatrabaho namin bilang estudyante at kasapi ng patnugutan. Ikaw po ay isang pa-importante. Kumbaga, sa posisyon na kinalilibangan m o ng ayon , n a k i k it a ng kalakhan, hindi lamang ng pahayagan kundi ng ibang
Hinaot unta
Sukad nipungko ang atong bag-ong Presidente Rodrigo Duterte sa iyang posisyon isip pangulo sa nasod, daghan na kaayong kausb anang na hit ab o s a Pilipinas. Tungod sa saad ni Duter te nga “Change is coming,” murag paspas kaayo ang mga panghitabo ug progreso sa pagbag-o nga atong nahiaguman karon. Nakabati mo? Mga programa nga wa nato damha mahimo sa ubang
lider, ug mga naungot nga plano sauna, natuman na ron. Sa pagkakaron. Giunsa ni pagsigurado ni Duterte nga mahimo ni siyang possible tanan? What kind of superpower is this, Duterte? Sa unang bulan pa lamang niya sa posisyon, maisugon kaayo atong Presidente sa gira batok droga. Kamatikod mong murag nalimpyo atong nasod tungod sa pagkompisal sa mga durogista o tungod d a g ay n i k ay g i p a h i l o m
organis asyong p ang magaaral na binibigyan mo sila ng karadagang pasanin at pagpapabigat. Tu l o n g n g a b a a n g inaabot mo o huwad na mga p aas ang nagp ap at aga l s a kabuuang proseso? Yaman din lamang na ika’y marapat sa katungkulang inuupuan mo, napagtanto mo bang hindi diskusyon ang ipinunta ng mga pabalikbalik na estudyante o di kaya empleyadong naatasang kunin ang signatura ng isang redtape na katulad mo? Opo, sige po, isaalangalang natin na dapat sumunod tayo sa proseso, sumusunod nga ba kayo? Ba’t napakadali sa inyo na gumala e alam naman nating may proseso? Ba’t napakadali ng p erang lumabas kung kayo na ang humihingi nito? It is absolutely unfair po because your power thrusts your objectives and at the same time limits our goals. Lokohan po ba ito o sadya lamang na pinatatagal niyo
ang paggulong ng mga papeles kasi di niyo kami gusto? Eh, kung di po naman ninyo gusto, sabihin niyo po nang maaga upang kami’y makapaghanda. Kung may b agong kasundu an kayo, sabihin ninyo! May sinusunod nga bang dagdag na alituntunin ang mga tauhan ng administrasyon ngayon? Nag-uusap nga ba ang sangay ng administrasyon tungkol dito? Kasi po, sa pagkaalam ko, hindi nagkatugma ang mga suhestiyon ninyo sa prosesong iyong pinababagal. Palaging may kulang. “Kulang sa dokumento! Dapat p o ganito! Idaan niyo muna sa opisina ni… Bukas na lamang po! Bisi si sir at si mam.” Ano raw? Ang galing niyo pong magdahilan. Baka sa susunod niyan, maging tagapamahala kayo ng Palusot Services and Affairs office kasi mas inaalala mo pa ang kapakanan ng pirma at pinagsasalita mo—you’re
sila ug gipadala sa laing kalibutan? Sa iyahang SONA, iyang gibutyag ang iyang mga laraw para sa Pilipinas sa iyang administrasyon. Ug usab, iyang gipirmahan ang Freedom of Information (FOI) bill nga dugay nang gipangandoy sa mga tawo. Nasulayan na ba ninyo ang Duterte hotline 8888 ug 911? Hinganli ang mga kausbanan nga nagapanghitabo karon sa iyang administrasyon. Pila na kabuok imong nalista? Usa sa mga nahisgutan ni Duterte sa iyang SONA mao ang unilateral ceasefire laban sa Communist Party of the Philippines- New People’s Army (CPP-NPA). Sa maong lakang, hinay hinay makabot nya nato ang kalinaw nga atong gipangandoy sa atong nasod. Maayo unta. Sa maong lakang, mahatagan unta tag seguridad ug mapalambo na unta nato ang atong bayan. Maayo unta. Dungag pa sa
Presidente, kina hang lan mosanong pud ang CPPNPA sa deklarasyon niya. Apan, Sabado pagkahuman sa iyang d e k l a r a s y o n , Hu l y o 3 0 5:30pm, gibawi niya ang c e a s e f i re s a k at arong an ng a ang C PP- NPA w a l a nisanong sa pagdeklara pud og paghunong og pabuto sa ilang kasundalohan sa gihatag nga oras. Mapasaatoa pa kaha ang kalinaw nga atong gilauman? Sa laing bahin, niingon ang National Democratic Front (NDF) chief political consultant Jose Maria Sison sa usa ka television interview nga buot sila mohatag og i lang dek larasyon atong S a b a d o, 8 p m . D i l i p u d mounyon si Sison sa gihatag ni Duterte nga ultimatum nga dali ra kaayo. “Mahirap makipagkasundo sa ganyang mga bigla-biglaan,” niingon
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
NORSU Film Festival pagahimuon
G i lu n s a d a n g NORSU Film Festival lima ka bulan sa dili pa ang Founders Day aron mas dako ang preparasyon sa mga mosalmot nga mga kolehiyo ug mga satelayt kampus sa unibersidad. Kini gihimo niadtong Lunes, Hulyo 25, sa College of Nursing, Pharmacy and Allied Health Services AVR pinanguluhan ni Speaker of the House Genesis Dimatulac isip pangulo sa nahisgutang kalihukan. Subay sa tumong sa gipahigayong NORSU Film Festival ang pagpalambo ug pagbaid sa mga talento sa mga Norsunians, pamatay na
ISA/sa pahina 6
HINAOT/sa pahina 6
ANDAM PARA KALIHOKAN. Nagtapok ang mga representante nga gikan sa mga kolehiyo sa NORSU aron hiusahon ang pag-apil ug pagplano sa pagahimuong Film Festival nga isilebrar karong umalabot nga Founding Anniversary. larry v. villarin
usab sa kawalay interes sa mga estudyante. Naandan sa mga miaging tuig ang paglunsad niini atol sa unang adlaw sa Founders Day, ug karon ilang napahingusgan ang paglunsad og sayo para sa dakong preparasyon. Miangkon si Dimatulac nga ang miaaging film festival nagkulang sa oras ug preparasyon hinungdan nga daghan ang wala miambit sa kalihukan. Gisaysay usab niya nga bisan sa kakulangon sa preparasyon, nahimo kadto nga magmalampuson ra gihapon. Gipadayag ni Dimatulac nga lakip sa tulo ka mga kategorya ang film festival karon, ang short film nga
adunay 15 ka genres ug kategorya, ang dokyumentaryo nga adunay 16 ka mga sabjek, ug ang adbokasiya nga video nga adunay 15 ka mga sabjek. Ang ilang napili nga sabjek sa tulo ka kategorya gipahulbot sa nagkadaiyang kolehiyo lakip na ang mga satelayt kampus sa unibersidad. Matud ni Dimatulac, kinahanglan moapil sa tulo ka kategorya ang usa ka kolehiyo ug kampus para mahimong opisyal nga partisipante sa nahisgutang kalihukan. Ang awards night ipahigayon atol sa pagsaulog sa Founders week karong katapusan sa Nobyembre, ug target nila nga ipadagan kini nga siro badyet hinungdan sa
pagdumili sa Board of Regents sa pagpangulekta og kwarta ngadto sa mga estudyante. Si Cholemie Vallejo, nga midaog isip labing maayong aktres sa College of Arts and Sciences atong miaging tuig sa ilang short film nga “Serum” og karon direktor sa bag-ong pelikula, mipahayag nga mas maayo kay taas ang preparasyon kumpara sa miaging tuig nga dinalian. Sa laing bahin, si Rechelle Acabal nga midaog isip suporting aktres sa nahisgutang pelikula, mipadayag usab nga kini usa ka maayong balita sa mga mosalmot aron makapangandam sa pagpili sa mga cast ug mga kawani sa produksyon sa pagmugna og kalidad nga pelikula. CHED/mula sa pahina 1
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
Lubusang ipinapakita ng ating sistema ang kakulangan ng mga batas na naglalayong mapangalagaan ang karapatang pantao ng bawat Pilipino, lalung-lalo na ng mga batas na nagbigay proteksyon sa mga mag-aaral sa mga pampublikong paaralan. Ang kahinaang ito ay nagbibigay ng lubos na kalayaan sa mga guro at kawani ng paaralan na magbigay ng parusang naayon lamang sa kanilang kagustuhan. Ang depinisyon ng isang “terror” na titser ay hindi lamang sa antas ng kanilang kaalaman, karunungan at pamantayan sa kani-kanilang pagtuturo kung hindi dahil din sa mala-diktadurya nilang alintuntunin sa isang klase at malabagwis nitong pakikitungo sa mga mag-aaral. Isang halimbawa nito ay ang pagmamalabis sa kapangyarihan nila sa loob ng isang klase. Hindi ba totoo na ang karamihan sa kanila ay gumagawa ng mga hakbang na taliwas sa alituntuning pampaaralan at labag sa karapatang pantao ng mga mag-aaral? Sa panahon ngayon, marapat bang sigawan ang isang magaaral sa pagkakamali nito kung puwede namang pagsabihan nang maayos? Hindi po ba naituturo sa mga titser ang tamang hakbang upang mabigyang pansin ang pagkakasala ng isang estudyante? Hindi lamang nangyayari ang paglapastangan sa karapatang pantao ng isang mag-aaral sa loob ng kanyang klasrum. Nangyayari rin ito sa loob ng mga opisina sa unibersidad. Ang hindi makatarungang pagsasawalang bahala sa mga estudyante sa mga departamento’t opisina ay isa lamang sa mga karaniwang paglabag sa pagkilala sa karapatan natin bilang kustomer. Datapwa’y binibigyan nila ito ng kaukulang pansin at madaliang pagtulong sa kadahilanang ang mga mag-aaral ay mga pangunahing kumukunsumo sa serbisyo ng unibersidad. Sa mga pangyayaring talo tayong mga mag-aaral, mapatupad sana ng bagong administrasyon ng unibersidad at ng bansa ang panuntunan at batas na nagbibigay proteksyon sa lahat ng mga mag-aaral sa Pilipinas. “The Students’ Rights and Welfare (STRAW) Bill, also known as the Magna Carta of Students is a piece of legislation first filed nearly 15 years ago. With the absence of such national policy that will uphold and protect the students’ rights and freedoms, the chain of oppression in many forms will continue to silence, repress, and undermine the role of students in nation building and their dignity as a person and citizen.” Kapag napatupad ang batas na ito, ang karapatan ng mga mag-aaral ay mapapalawig. Ang STRAW ay magbibigay daan sa karapatan nating: 1) Magkaroon ng mabisang pagtuturo at dekalidad na edukasyon; 2) Makapagorganisa; 3) Magtatag ng student council o government at makapaglatha ng pahayagan; 4) Mabigyan ng sapat na serbisyo pangkapakanan; 5) Makapagpakatawan at makalahok sa policy making bodies at processes; 6) Makakuha ng karagdagang impormasyon; 7) Makapagpahayag ng sariling kagustuhan, opinyon, panawagan, pagkukusa at reperendum; 8) Magkaroon ng kalayaang pang-akademiko; 9) Dumaan sa angkop na pamamaraan ng hustisya, at; 10) Maging pribado.
BALITA
DAGDAG KAGAMITAN! Sa kasalukuyan, tinatapos na ng mga karpintero ang ginagawa nilang mga kabinet na para sa mga bagong kagamitang pang-eksperimento na inilaan ng CHED para sa mga silid ng gusali ng Agham at Teknolohiya.
si Edzelle Mae Dayot, “Useful jud siya para maka-perform nami sa amo experiments nga kinahanglan atong mga aparatus then maka-help pud sa amo in the near future kon naa na mi sa industry.” Sa kabilang banda, ani naman ng CEA Dean Josef Vill Villanueva, “Na-appreciate namo ang equipments, very useful. That equipment is use now in the industry.” Ang mga aparato ay kasalukuyang nasa pangangalaga ng mga gurong dalubhasa sa linyang paggagamitan ng mga ito.
3 BOARD OF REGENTS RESOLUTION APPROVED DURING THE 1ST SPECIAL MEETING FOR THE 1ST QUARTER, CY 2016 HELD ON JANUARY 8, 2016 AT THE CHED CENTRAL OFFICE, QUEZON CITY “RESOLUTION No. 01, s. of 2016 “RESOLVE, AS IT IS HEREBY RESOLVED, THE NEGROS ORIENTAL STATE UNIVERSITY (NORSU) BOARD OF REGENTS, AFTER HAVING ELECTED THROUGH SECRET BALLOT FROM THE THREE (3) QUALIFIED APLICANTS FOR THE NORSU PRESIDENCY, HEREBY APPOINTS DR. JOEL P. LIMSON AS NORSU PRESIDENT EFFECTIVE JANUARY 11, 2016, TO SERVE THE UNEXPIRED PORTION OF THE TERM OF DR. DON VICENTE C. REAL UNTIL JULY 12, 2016. APPROVED” RESOLUTION APPROVED/CONFIRMED DURING THE 1ST REGULAR MEETING FOR THE 1ST QUARTER, CY 2016 HELD ON FEBRUARY 12, 2016 AT THE RADISSON BLUE HOTEL, CEBU CITY “BOR RESOLUTION No. 2, S. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE PRESENTED AGENDA FOR THE BOARD OF REGENTS MEETING ON FEBRUARY 12, 2016 AS AMENDED (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR SESOLUTION No. 3, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE MINUTES OF THE NOVEMBER 13, 2015 BOARD OF REGENTS MEETING AS CORRECTED (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 4, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE MINUTES OF THE JANUARY 8, 2016 BOARD OF REGENTS MEETING AS CORRECTED (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 5, s. of 2016 RESOLVED, TO ACCEPT THE 2015 YEAR-END PERFORMANCE REPORT (JANUARY-DECEMBER 2015) OF THE OFFICER-IN-CHARGE, OFFICE OF THE PRESIDENT, WITH THE PROVISION TO INCLUDE A REPORT ON PROGRAMS WITH CERTIFICATES OF PROGRAM COMPLIANCE (COPC) (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 6, s. of 2016 RESOVED, TO COMMEND DR. PETER T. DAYOT FOR HIS INVALUABLE SERVICES RENDERED TO THE STATE UNIVERSITY AS OFFICER-IN-CHARGE, OFFICE OF THE PRESIDENT, FROM OCTOBER 3, 2014 TO JANUARY 7, 2016; RESOLVED FURTHER, TO AWARD HIM WITH A PLAQUE OF RECOGNITION FOR SUCH COMMITMENT TO THE STATE UNIVERSITY. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 7, s of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE ANNUAL PROCUREMENT PLAN (APP) OF THE NEGROS ORIENTAL STATE UNIVERSITY (NORSU) FOR CY 2016 SUBJECT TO NECESSARY REALIGNMENTS/AMMENDMENTS, PROVISION OF DETAILS IN INFRASTRACTURE PROJECTS BEYOND THE DELEGATED AUTHORITY OF THE UNIVERSITY PRESIDENT, AND PROVISION OF THE ASSUMPTIONS/BASES USED FOR THE SAID PROJECTIONS IN THE TOTAL AMOUNT OF PHP557, 290, 5521.15 (document referred form part and parcel hereto). APPROVED “BOR RESOLUTION No. 8, s of 2016 RESOLVED TO APPROVED ALL EXPENDITURE ITEMS FOR PERSONAL SERVICES IN THE PROGRAM OF RECEIPTS AND EXPENDITURES FOR FISCAL YEAR 2016 (PRE FY 2106) AND SOME SPECIFIC ITEMS FOR THE MAINTENANCE AND OTHER OPERATING EXPENSES (MOOE) AND CAPITAL OUTLAY (CO) AS MARKED/IDENTIFIED IN THE SUBMITTED PRE 2016 DOCUMENT (document referred form part and parcel hereto.) APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 9, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE RELOCATION/MOBILIZATION FEES AND LIVING QUARTERS/HOUSING ALLOWANCE FOR THE UNIVERSITY PRESIDENT SUBJECT TO APPLICABLE DEPARTMENT OF BUDGET AND MANAGEMENT (DBM) GUIDELINES (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 10, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE PAYMENT OF GRADUATE SCHOOL COMPREHENSIVE EXAMINATION FEES FOR CYs 2010-2014 IN THE TOTAL AMOUNT OF PHP18, 900.00 SUBJECT TO COMMISSION ON AUDIT (COA) RULES AND REGULATIONS (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 11, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE PAYMENT OF THE PRIOR-YEAR SALARY OF MRS. MA. ENRELITA B. LAGAHIT FOR HER CY 2014 SUMMER CLASSES TEACHING SERVICES RENDERED IN THE TOTAL AMOUNT OF PhP5, 830.00 SUBJECT TO COMMISSION ON AUDIT (COA) RULES AND REGULATIONS). APPROVED.” BOR RESOLUTION No. 12, s. of 2016 RESOLVED, TO USE THE COLLECTED STUDENT INSURANCE FEES FOR SY 2014-2015 TO PAY FOR THE INSURANCE COVERAGE OF CONCERNED 3RD AND 41” YEAR STUDENTS FOR SY 2016-2017 (THOSE WHO PAID ONLY) AND USE WHATEVER REMAINING INSURANCE FUND AMOUNT AS STUDENT WELFARE FUND; RESLVED FURTHER, TO DIRECT THE FEDERATION OF STUDENT GOVERNMENTS (FSG), THROUGH REGENT VINCE ANTHONY R. VILLANUEVA, TO PREPARE THE GUIDELINES ON THE USE OF SAID STUDENT WELFARE FUND FOR PRESENTATION TO THE BOARD OF REGENTS FOR APPROVAL IN ITS NEXT REGULAR MEETING. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 13, s. of 2016 RESOLVED, TO REITERATE BOR RESOLUTION NO. 12, S. OF 2016 AND FORM A COMMITTEE TO NEGOTIATE AND FACILITATE PAYMENT OF STUDENT INSURANCE CLAIMS SUBJECT TO COMMISSION ON AUDIT (COA) RULES AND REGULATIONS. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 14, s. of 2016 RESOLVED, TO AUTHORIZE THE UNIVERSITY PRESIDENT TO ACT AS HEAD OF PROCURING ENTITY (HOPE) IN APPROVING PROCUREMENTS WITH THE MAXIMUM THRESHOLD OF FIVE MILLION PESOS (PhP5,000,000.00) SUBJECT TO PROPER REPORTING TO THE BOARD OF REGENTS (BOR) AND RELEVANT PROVISIONS OF RA 9184. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 15, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE SUMMER CLASS FEES AS COMPUTED AND PRESENTED SUBJECT TO THE INCLUSION IN ONE OF THE WHEREASES THE CONDUCTED CONSULTATIONS WITH CONCERNED STUDENTS, PARENTS AND OTHER UNIVERSITY STAKEHOLDERS AS WELL AS TO RELEVANT COMMISSION ON AUDIT RULES AND REGULATIONS (document referred form part and parcel hereto); RESOLVED FURTHER, TO APPLY THE SAME RATES TO ALL OFF-SEMESTER SUBJECTS COVERING ALL ACADEMIC PROGRAMS. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 16, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE CANDIDACIES FOR GRADUATION OF NEGROS ORIENTAL STATE UNIVERSITY (NORSU) FOR SCHOOL YEAR 2015-2016 SUBJECT TO THE COMPLETION OF ALL PRESCRIBED ACADEMIC REQUIREMENTS IN THEIR RESPECTIVE COURSES/PROGRAMS (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 17, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE TRANSFER OF THE RELATED LEARNING EXPERIENCE (RLE) SUBJECT “NCM 105” (CARE OF CLIENTS WITH MALADAPTIVE PATTERNS OF BEHAVIOR) OF THE BACHELOR OF SCIENCE IN NURSING (BSN) CURRICULUM FROM THE 2” SEMESTER (3RD YEAR LEVEL) TO SUMMER. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 18, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE FOLLOWING MEMORANDA OF AGREEMENT WITH THE RESPECTIVE CONTRACTING PARTIES: 1. DEPARTMENT OF EDUCATION (NIR) ON PRE-SERVICE TRAINING PROGRAM; 2. DEPARTMENT OF SCIENCE AND TECHNOLOGY (DOST) —TECHOLOGY APPLICATIONAND PROMOTION INSTITUTE (TAPI) ON PROFITABILITY OF WINE FATTENING USING GREEN PIGGERY TECHNOLOGY, PROFITABILITY OF AMPALAYA USING PRUNING TECHNIQUE AND PRE-GERMINATED SWEET CORN TECHNOLOGY; AND 3. DEPARTMENT OF SCIENCE AND TECHNOLOGY (DOST) —TECHOLOGY APPLICATIONAND PROMOTION INSTITUTE (TAPI) ON 12-HEADS SWINE FATTENING PROJECT; RESOLVED FURTHER TO AUTHORIZE THE UNIVERSITY TO SIGN THE MOA’s IN BEHALF OF THE BOARD OF REGENTS. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 19, s. of 2016 RESOLVED, TO DELEGATE AUTHORITY TO THE UNIVERSITY PRESIDENT, DR. JOEL P. LIMSON, TO SIGN PERSONNEL APPOINTMENTS ALREADY APPROVED BY THE BOARD OF REGENTS RETROACTIVELY (documents referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 20, s. of 2016 RESOLVED, TO DELEGATE AUTHORITY TO THE UNIVERSITY PRESIDENT TO APPOINT PERSONNEL TO FACULTY AND ADMINISTRATIVE STAFF POSITIONS WITH SALARY GRADE (SG) 18 AND BELOW SUBJECT TO SUBSEQUENT PRESENTATION TO THE BOARD OF REGENTS (BOR) FOR INFORMATION AND RELEVANT CIVIL SERVICE COMMISSION (CSC) RULES AND REGULATIONS. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 21, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE COMPOSITIONS OF THE BIDS AND AWARDS COMMITTEES (BACs) IN THE VARIOUS CAMPUSES SUBJECT TO THE RESPECTIVE RECOMMENDATION/S OF THE UNIVERSITY PRESIDENT (documents referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 22, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE 3-YEAR STUDY LEAVE WITH PAY OR DISSERTATION GRANTS OF THE FOLLOWING FACULTY SUBJECT TO THE UNIVERSITY PROFESSIONAL DEVELOPMENT AND INCENTIVE PROGRAM (UPDIP) GUIDELINES AND RELEVANT CIVIL SERVICE COMMISSION (CSC) RULES AND REGULATIONS: 1. HYGINUS Z. PARCO for Ph.D. in Technological Management at Technological (3-year Study Leave with Pay) University of the Philippines-Manila (TUP-Manila) 2. JOEL G. ADANZA for Ph.D. in Mathematics at Neg. Or. State University (Dissertation Grant) (NORSU); and 3. MARINELA C. BANSUELA for Ph.D. in Technological Mgt. at Cebu (Dissertation Grant) Technological University (CTU) (Relevant documents form part and parcel hereto). APPROVED” “BOR RESOLUTION No. 23, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE OFFICIAL TRAVELS OF DR. FLORO D. SALGADO AND DR. JOSE P. GUIUAN II, ON OFFICIAL TIME, TO CHIANG MAI, THAILAND TO ATTEND THE AUTM ASIA 2016 ANNUAL CONFERENCE TO BE HELD ON MARCH 15-18, 2016 SUBJECT TO CIVIL SERVICE COMMISSION (CSC) RULES AND REGULATIONS. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 24, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE FOLLOWING DESIGNATIONS EFFECTIVE IMMEDIATELY: 1. DR. ARMANDO A. ALVIOLA — DEAN, COLLEGE OF CRIMINAL JUSTICE EDUCATION (CCJE); 2. DR. JOSE P. GUIUAN II - DIRECTOR, ALUMNI AFFAIRS OFFICE APPROVED.” B0R RESOLUTION No. 25, s. of 2016 RESOLVED. 10 APPROVE THE RENEWAL OF APPOINTMENT OF ATTY. VICENTE DE 1. X PLAZA AS UNIVERSITY LEGAL COUNSEL FOR CALENDAR YEAR (CY) 2016 SUBJECT TO HIS DEPUTATION BY THE OFFICE OF THE SOLICITOR GE N F. RAL (0sG) V81TH THE COMMISSION ON AUDIT (COA) CONCURRENCE. APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 26, s. of 2016 RESOLVED, TO APPROVE THE MEMORANDUM OF AGREEMENT (MOA) WITH THE OFFICE OF THE SOLICITOR GENERAL (OSG) FOR LEGAL SERVICES TO THE NEGROS OR STATE UNIVERSITY (NORSU) (ADVICE AND REPRESENTATIONS IN ALL LITIGATIONS) IN THE TOTAL AMOUNT OF EIGHTY-FOUR THOUSAND PESOS (PHP 84.000.00) EVERY MONTH FOR THE FOLLOWING OSG HEADS/PERSONNEL HANDLING ANY NORSU CASE FROM JANUARY 1 — DECEMBER 31, 2016, SUBJECT TO EXISTING COMMISSION ON AUDIT (COA) RULES AND REGULATIONS: 1. Solicitor General Florin T. Hilbay - PhP 12,000.00/month 2. Assistant Solicitor Generals (ASGs)- 22,000.00/month (2 at PhP 11,000.00 each: (ASGs Renan E. Ramos and Eric Remegio 0. Panga) 3. Senior State Solicitors (SSSs) - (2 PHP 10,000.00 each: SSSs James Lee Cundangan and Jane E. Yu) -20,000.00 month 4. State Solicitor (SS) Moms P. Jacobe (a), PhP10, 000.00- 10,000.00/month 5. Associate Solicitors (ASs) (2 (it) PhP10,000.00 each: ASs Mary Rhauline DG. Lambino and Charlotte Lyza R. Sayson.) -20,000.00/month TOTAL PER MONTH PHP 84,000.00/month
RESOLVED FURTHER, TO AUTHORIZE THE UNIVERSITY PRESIDENT TO SIGN THE MEMORANDUM OF AGREEMENT (MOA) IN BEHALF OF THE BOARD OF REGENTS. APPROVED. “BOR RESOLUTION No. 27, s. of 2016 RESOLVED, TO CONFIRM THE REAPPOINTMENTS TO TWENTY-THREE (23) ADMINISTRATIVE AIDE (CASUAL PLANTILLA) POSITIONS EFFECTIVE JANUARY 1, 2016 (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 28, s. of 2016 RESOLVED, TO CONFIRM BOARD OF REGENTS (BOR) RESOLUTION NO. 159. S. OF 2015 ON THE AUTHORITY FOR THE OFFICER-IN-CHARGE (OW), OFFICE OF THE UNIVERSITY PRESIDENT, TO SIGN CONTRACTS OF SERVICES AND JOB ORDERS WHOSE CONTRACTS EXPIRED ON NOVEMBER 30, 2015 (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” “BOR RESOLUTION No. 29, s. of 2016 RESOLVED, TO CONFIRM BOARD OF REGENTS (BOR) RESOLUTION NO. 160. S. OF 2015 ON THE COLLECTION OF PhP1,000.00 PER QUALIFIED CRIMINOLOGY STUDENT FOR THE ANNUAL FAMILIARIZATION FIRING ACTIVITY, 2ND SEMESTER, SY 2015-2016 (document referred form part and parcel hereto). APPROVED.” RESOLUTION NO. 30, s. of 2016 (By REFERENDUM, February 22, 2016) “RESOLUTION, APPROVING BY REFERENDUM, RETROACTIVE AUTHORITY TO THEN OFFICER-IN-CHARGE, OFFICE OF THE UNIVERSITY PRESIDENT, DR. PETER T. DAYOT, TO SIGN PERSONNEL APPOINTMENTS ALREADY APPROVED BY THE BOARD OF REGENTS (BOR) FROM JANUARY 2, 2015 TO MAY 31, 2015 “ APPROVED. CERTIFIED TO BE TRUE AND CORRECT: CORAZON ADDILY B. UTZURRUM Board Secretary ATTESTED: JOEL T. LIMSON, Ph.D. University President
LATHALAIN
Laban Para sa Nagkakaisang Kulay
Paglalarawan ni Judeel Cuevas
Pride March sa Dumaguete Idinaraos ang pinakaunang Pride March Parade dito sa Dumaguete City noong 2011 kung saan lahat ng mga myembro ng LGBT ay nagsama-sama upang ipakita ang kanilang tunay na kulay, kasiglahan at kagalakan sa kalye. Ito’y nagsimula sa kanilang pagsisikap na maging kapansinpansin at mapahayag sa karamihan ang paghihirap ng mga LGBT. Kamakailan lamang, ipinagdiwang ang ikalawang Pride March Parade dito sa siyudad upang bigyang pansin ang pagkakapantay-pantay ng bawat indibidwal kung saan inimbitahan ang lahat ng LGBT, straight, questioning, confused, fluid at iba pa. Para sa mga masasakit nilang karanasan, dapat tayo’y maglaganap ng positibong pananaw. Sa kasagsagan ng hapon noong ika-23 ng Hulyo, naglakad ang mga kalahok na hindi natitinag sa init ng araw. Ang umaagos na pawis ay hindi pinapansin. Tanging bandera ng ekwalidad ang nasa isipan upang maipahayag ang mithiing maranasan nila ang kabuuang pagtanggap ng lipunan, sabay sigaw ng, “LGBT. Equal People. Equal Rights. Equal Love.” Higit pa rito, may mga patakarang naghigpit sa kanila at sa mga mahal nila sa buhay na makamit ang tiyak na pampublikong proteksyon, kalayaan na maranasan ang kagalingan at dignidad. Hindi dapat minamaliit ang ibang tao batay sa edad, relihiyon, lahi, etnisidad, klase, edukasyon, hitsura at kasarian. Oo, madali itong sabihin ngunit mahirap gawin. Maraming tao ang nag-iingay sa pag-asang maimpluwensiyahan ang publiko tungkol sa karapatang pantao, ngunit marami ang nananatiling walang alam.
Kuha ni Jay Mark T. Umbac
Guhit ni Joemar B. Villarejo
Syriyl MAE d. Mapili
Napaangat ang kanyang u l o at n ap ang it i h ab ang pinagmasdan ang kalangitan na unti-unting lumilinaw matapos ang napakalakas na u l an. Nasi l aw siya s a sikat ng araw na nagbigay ng bagong pag-asa sa gitna ng madilim niyang tadhana. Ngunit sa kalagitnaan ng kanyang malalim na pag-iisip, naantala ito dahil sa biglaang pagbungad ng kanyang mga kaibigan na “Ate, work work!” At sa isang iglap, nagsibalikan ang mga alaala kung ano siya noon. Na b i g y a n a n g 2 5 n a taong gulang na si Virginia Rudas— isang estudyante na nasa ikatlong taon na sa Accountancy, ng atensyon mula sa buong unibersidad noong bumida siya sa isang music v ideo parody na biglaang nag-trend sa Facebook; ito ay nagkaroon ng mahigit animnapung libong views. Namuhay ang pamilya ni Virginia noon na tanging inaasahan lang ay ang mais na naani ng kanyang ama na mags as a ka na wa l ang tinatanggap na sahod at ang
Kwento ni Anna Belle
Nagising ako sa nakabibinging ingay ng aking ina. Ang aking ama ay lasing na naman. Sa aming sala, naroon ang aking kapatid na lalaki na walang sawang naglalaro ng kanyang “video game” at pawang binabalewala lamang ang nangyayaring eksena sa kanyang harapan. Ito ang madalas nagaganap sa aming tahanan simula noong pumanaw ang aking tunay na ama at nang magdesisyon si ina na magpakasal muli sa isang lalaki na walang permanenteng trabaho. Ako ay isang estudyante, at nagtatrabaho para matustusan ang aking pamilya. Pasan ko ang malupit kong kalagayan na tila bagang ang mga ulap ay nakikisimpatiya sa aking kahabag-habag na buhay. Tumatak sa aking puso’t isipan ang kalagayan ko sa aming tahanan at nagdesisyon ako na maglakad patungo sa bangin. Pagod na pagod na ako. Inisip ko na tapusin nalamang ang lahat at tumalon sa dagat. Sa pagkakataong tatalon na ako, isang tao ang humila sa akin pabalik. Sa karimlan ng sinag ng buwan, naaninag ko ang kanyang mukha— ang kanyang malalim na mata na may kakaibang tingin. Dinala niya ako sa kalye at ipinakita ang mga taong walang tirahan at pagkain, pero pumipilit na makaahon sa buhay. Tama siya. Ano ang kahulugan ng buhay kung tatapusin mulang ito sa madaling paraan? Pasasalamatan ko sana siya pero bigla siyang nawala. Kinaumagahan, bumalik ako sa bangin sa pag-asang makikita ko siya roon. Ilang araw akong naghintay hanggang sa magdesisyon ako na bumalik doon sa gabi. Noong gabing iyon, nakita ko siyang nakaupo sa malaking bato habang pinagmamasdan ang mga tala sa kaluwalhatian. Pagkalipas ng ilang buwan, naging matalik kaming magkaibigan. Hindi ko naiisip ang masamang kalagayan ko sa tuwing kasama ko siya na para bang matagal ko na siyang nakilala. Hindi ko naramdaman ito noon. Pakiramdam ko kompleto na ako at perpekto. Sa sumunod na araw, sinabi ko ang aking nadarama. Sinabi ko na gusto ko siya o mahal ko siya— basta hindi ko alam. Tinitigan niya ako at wala ni isang salita ang lumabas sa kanyang bibig. Tumayo siya at lumisan. Naiwan ako. Naghintay ako, pero hindi siya bumalik. Lumipas ang ilang araw, wala pa rin siya. Naghintay ako sa kanyang sagot, pero wala akong nakuha. Wala akong ideya kung saan siya nagtatrabaho o nag-aaral. Para akong tanga na hindi man lang nagtanong sa mga panahong kasama ko siya. Lumipas ang isang buwan, naalala ko ang litrato naming dalawa sa bangin. Sa labis na kagalakan hinanap ko ang aming larawan na magkasama. Hindi ko maunawaan. Sa aking pagkabigla, wala ni isang mukha niya ang aking nakita. Tinignan ko ang lahat ng larawan, pero wala akong makita kahit man lang ang buo niyang mukha— ang buo niyang katawan. Litong-lito ako. Hinanap ko siya. Sa police station, sa karatig bahay, kahit ang Google hindi siya mahanap. Alam ko lang ang kanyang buong pangalan. Bumalik ako sa bangin noong araw na iyon na nanlumo. Sa sobrang pag-isip ko ay parang nabaliw na ako sa kakahanap sa taong produkto lamang ng aking imahinasyon; na buong akala ko ay nakasama ko ang taong nagturo sa akin ng tunay na kahulugan ng buhay. Kagyat kong naramdaman ang malamig na ihip ng hangin na dumampi sa aking mukha at buhok na tila may yumakap sa akin. Alam ko na siya iyon. Naramdaman ko siya pareho sa naramdaman ko noong kasama ko siya. Pinunasan ko ang aking mga luha, tumingin ako sa buong paligid at umalis na may ngiti sa mukha. Habangbuhay kong aalahanin ang minsan naming pagsasama— maaring panaginip man siya o totoo. Si Anna Belle ay dating estudyante sa NORSU na ngayon ay tagapamahala na ng isang negosyo, kasal na at may tatlong anak.
IMAHE NG KAMPUS mga inaalagaang hayop ng kanyang ina. “Mais among lung-agon dayon sagulan ra namo ug kinagud nga balanghuy para mudaghan,” sabi ni Virginia. Lumaki siya na walang k u r y e n t e a n g b a h a y. “Magkasunog-sunog gyud akong kilay pag magtuon,” d a g d a g p a n i y a . At a n g i s a n g b a l d e n g t u bi g ay pinagkakasya nila ng dalawa pa niyang nakakatandang kapatid tuwing maliligo. Dulot ng kawalan, ang mg a n ai w an g p a h i n a n g mga ginamit na notebook ng kanyang mga kapatid ay kanyang tinatahi upang hindi makabili ng bago. Um ab ot s a pu nto n a pinilit siyang huminto ng pag-aaral noong nasa ikaapat na taon na siya sa sekondarya, dahil napakalayo ng paaralan. Dalawang piso lang ang baon na maibigay ng ina nito noon, ngunit hindi siya nagpatinag at nilakad ang mahigit tatlong kilometro pauwi araw-araw. Dahil sa pagsusumikap, napagkalooban siya na maging salutatorian noong nasa elementar ya siya at
first-honorable mention noong nag-sekondar ya. G ay u np aman , h i nd i s iy a nabig yan ng pagkakataon u p a n g m a k ap a g k o l e h i y o dahil sa kawalan ng pera. Pinilit niyang tanggapin ang la hat ng hirap, at nagdesisyon siya na magtrabaho at tumulong sa kaniyang ina sa pag-aalaga ng hayop. Pitong taon siyang huminto; pitong taon na paghihinayang. Sa tuwing napapadaan siya sa NORSU noon, napapaiyak nalang siya. “Sakit kaayo pag mutanaw ko sa mga estudyante, kay makaingon ko sa akong kaugalingon nga naa pod unta ko diha… ug makapangutana ko ug unsa kaha’y naa diha sa sulod kay gate raman akong makita,” sabi niya. Dahil sa paniniwalang wala na talaga siyang pag-asa na makapag-aral, ibinuhos niya ang oras sa kaniyang pamilya. Sa mga araw na yun, nakilala ang lalaki sa buhay niya, nakasal sila at nagkaroon ng anak. Dalawang taong lumipas, napagdesisyunan
ng kanyang kabiyak na pagaralin siya ulit. Gamit ang maliit na sahod na kinikita sa pagmamaneho ng dyip at pagbebenta ng ari-arian ng kanyang ina, nakapag-aral siya ng kolehiyo at nakakuha ng kursong inaasam-asam niya. “Nagkalisod gyud ko sa pag-eskwela kay gaulian ko’g Dauin kada adlaw dayun mag-alaga pako sa akong anak… pero nakaya raman… i-balance ra g yud tanan,” dagdag niya. Pa r a s a k a ny a , w a l a siyang pinagsisihan, dahil n a g i ng i ns pi r a s yon n iy a a n g k a ny a n g n a r a n a s a n upang maging matatag at makamit ang idinirasal niya sa panginoon na buhay para sa kanyang mga magulang at pamilya. Gusto niyang iparating sa lahat na, “Pasalamat gyud mo kay naka eskwela mo kay na’ay uban nga nangandoy gyud muskwela pero walay maikagasto, mao tarungon g yud ninyo kay di l a lim mangita’g kwarta ug maglaom inyong ginikanan ninyo pero galaag laag ra diay mo.” Rights section 14 paragraph 2). Samakatuwid, ang mga napatay ay mananatiling inosente hanggang hindi napatunayan sa husgado ang kanilang pagkakasala. Ngunit ano pa bang idadaan sa husgado kung sila ay malamig na bangkay Madaliang Paghatol Sa Mga na? Inosente N o o n g p a n a h o n n g Opinyon ng Iilan Bagaman nakakatanggap pangangampanya, pinahayag ni Digong na magiging madugo ang ito ng puri mula sa iilan, lalo laban kontra sa iligal na droga na sa social media, hindi ito kung siya ang maihahalal na nagustuhan ng ibang grupo. pangulo ng bansa. At nagkatotoo Ayon kay Antonio La Viña – ang nga ang kanyang mga binitawang dating Dean ng Ateneo School of salita nang lumaganap ang Government, hindi maipapanalo summary execution o extra judicial ni Duterte ang laban sa droga killing laban sa mga sangkot sa kung magpapatuloy ang extra judicial killings, sapagkat ang iligal na droga. Ang summary execution tunay na laban ay laban ng o madaliang paghatol sa kahirapan at laban ng kawalan mga hinihinalang taga-tulak ng kapangyarihan. Para naman sa grupong at gumagamit ng droga ay kasalukuyang pinag-uusapan Citizen’s Council on Human dito sa ating bansa. Sa katunayan, Rights (CCHR), ang klase ng mayroong 465 ang naulat na pagsugpo ng droga ni Duterte napatay ayon sa Kill List ng ay lalo lamang pinalalala ang inquirer.com sa loob lamang ng karahasan at pagbabawalang mahigit isang buwan. Sinasabing bahala sa batas dito sa bansa. ang mga napatay ay di umano’y Hinihikayat nila ang gobyerno may kinalaman sa droga – mga na itigil ang pagpatay sa mga nanlaban sa polisya at mga hinalaang kriminal sapagkat napatay ng mga hindi matukoy ito ay nagtatanggal sa kanilang karapatang ipaglaban ang na bihilante. Ayon sa batas, mananatiling kanilang sarili sa batas. Ngunit ipinagtanggol naman inosente ang suspek hanggang sa mapatunayang nagkasala ni Nicole Curato – sociologist (tingnan ang Article III Bill of at kolumnista ng rappler.com, balita. Pataas nang pataas ang bilang ng mga sumusuko sa pulis na may kinalaman sa iligal na droga. Kasabay nito, pataas nang pataas na rin ang bilang ng patayan na naisasangkot din dito.
Tulak ng Kahirapan Raya Mariel Cadiz
Nanginginig ang kanyang mga labi. Ang takot na kanina pa bumabalot sa kanyang sistema ay hindi maitatanggi ng mga matang hilam na ng luha. Inilibot niya ang paningin – umaasam na may tulong na darating, ngunit wala itong ibang maabot kundi ang walang katapusang talahiban. Gusto pa niyang umuwi upang mayakap at makasama ang kanyang pamilya, ngunit batid na
niya ang katapusan. Sana pala ay niyakap niya nang mas mahigpit ang kanyang mag-ina bago umalis patungong trabaho. Bang!Bang!Umalingawngaw ang putok ng baril. “Patawad, Panginoon,” ang huli niyang nasambit. Kinabukasan, lahat ng tao ay nagimbal sa bangkay na nakahandusay at may karatulang, “HUWAG TULARAN, DRUG PUSHER AKO”.
Parang ganito lang din ang sinapit ni Michael Siaron, 30, isang drayber ng pedicab at diumano’y drug pusher, na pinatay ng motorcycle-riding gunmen malapit sa Pasay Rotonda ng EDSA noong Hulyo. Mahigit isang buwan mula nang maupo sa termino si Pangulong Rodrigo Duterte, ang walang katapusang pagsugpo ng iligal na droga ang nagpainit sa
Paglalarawan ni Javan Lev A. Poblador
LGBT sa Pilipinas Kahit mayroong mataas na pagpapaubaya rito sa Pilipinas, hindi pa rin lubos ang pagtanggap sa kanila. Hindi rin lingid sa nakararami ang mga pinagdaraanang pagsubok ng LGBT dito sa bansa. Nakakalungkot isipin na may ibang taong nakaranas ng mas mababang karapatan kaysa iba, sapagka’t may tatak silang kaibahan. Isang halimbawa nito ay ang pagkamatay ni Jennifer Laude sa Olongapo noong ika-23 ng Pebrero 2015. Si Laude na di-umano’y pinatay ng isang U.S. Marine ay nasakal matapos malamang babaeng transgender ito. Samantala, natagpuang patay ang transgender woman na si Mary Jo Añonuevo sa pagmamay-ari nitong bar sa Lucena City ilang linggo bago ang isyu ni Laude.
Anino sa Takipsilim Guhit ni Jameel E. Daksla at Emmanuel D. Manlun-uyan
Paano nagsimula? Ayon sa isang artikulo, magugunita na sa unang pagkakataon, nagsalita ang LGBT laban sa pang-aabuso, diskriminasyon at kaharasan na mas kilala bilang Stonewall Riots sa Greenwich, New York noong Hunyo 28, 1969. Hanggang ngayon, iisa pa rin ang minimithi nila—ang ekwalidad o pagkakapantay-pantay. Nais nilang baguhin ang mga negatibong pagkakakilanlan ng mga tao sa kanila na naging balakid sa pag-abot ng kanilang mga pangarap. Taglay ang tapang at pagmamahal sa kapwa, patuloy silang lumalaban sa kanilang mga karapatan.
5
TALAARAWAN
lifeel gleedz g. raga
Babae nga ba talaga si Eba? Lalaki nga ba talaga si Adan? Si Adan nga ba talaga ang gusto ni Eba? Paano ba matutukoy ang kasarian? Ito ba’y sa kanyang sinusuot o sa kanyang gustong makasama habambuhay? Sila ay kabilang sa komunidad ng LGBT— isang marginalized sector na madalas kasuklaman ng lipunan at hindi pinapansin ng gobyerno. Sila ang mga taong madalas nakakaranas ng karahasan at diskriminasyon. Ang Pilipinas ay may ganap na pagsesentro sa relihiyon lalong-lalo na ang Romano Katoliko.Sa bansang ito na lahat na maaaring gawin ng isang tao ay nakabatay sa kung ano ang makikita sa bibliya na kung saan ipinaliwanag na walang ibang kasarian maliban sa pagiging babae at lalaki, saan sila lulugar?
LATHALAIN
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
Guhit ni Jonel A. Baligasa and Jomar E. Villarejo
4
ang pamamalakad ni Duterte. Ika niya, hindi makatarungan na ibintang ang sisi kay Duterte. Ang problema ay sadyang napakalaki at ang mga opinyon ni Duterte na nagpapatingkad tungkol sa mga kasong patayan na sangkot ang droga ay siya lamang nagpapataas ng labis na kagalakan sa taumbayan. Ang dating berdeng damo ay namantsahan ng pulang dugo. Ang palahaw na iyak ng pamilyang namatayan bigla ng ka-anak ay tumuliglig sa tenga ng mga taong nandoon sa lugar ng pinangyarihan. “Inay, anong nangyari kay Itay?” inosenteng tanong ng batang nawalan ng ama. Ngunit iling lamang ang naisagot ng inang nawalan ng katuwang sa buhay. Nanayo ang balahibo ng mga saksi, tila nasa isang teleserye sila. Ngunit ang kaibahan ay totoo ang pangyayari at walang bida. Lahat ay talo sa hindi makatarungang batas na inilagay ng iba sa sarili nilang mga kamay.
ang 17 na mga estudyante ng Mass Communication ng Negros Oriental State University (NORSU) ang pinuri sa kanilang kasanayan at kagalingan sa internship sa Dumaguete at Cebu noong nakaraang bakasyon. Isa sa kilalang pahayagan sa Cebu ang The Freeman Daily kung saan sina Jesamari Brosas, Jaydon Patrimonio, Sonny Boy Temblor at Cholemie Vallejo ay nagpamalas ng kanilang husay sa pagsulat at potograpiya. Si Temblor ang natatanging intern na ngayon ay opisyal ng manunulat sa Lifestyle Section ng The Freeman Daily. “It is a priviledge at the same time pride pud siya pero dili jud nimo malikayan ang pressure ug expectation sa Editor,” pahayag ni Temblor. Ipinahayag ni Dr. Joy Perez ang labis na paghanga kay Temblor sapagkat hindi madaling makuha ang estilo ng Freeman sa pagsulat. Si Brosas na tagasulat ng balita sa nasabing pahayagan ang nakakuha ng pinakamataas na marka mula sa kanilang Pambalitang Patnugot. Ibinahagi niya ang naging hamon niya nang pigilan siya sa kanyang Patnugot na huwag ituloy ang isang ulat ng isa sa mga adbertisers nila dahil ito ay senistibo, ngunit sa kabila nito ay itinuloy pa rin niya. Isinalaysay ni Cholemie Vallejo bilang nag-iisang intern sa potograpiya, “When all Photojournalists and Photographers including me were like pushing each other away just to get a shot of President Duterte while his guards were also pushing us away,” sabi niya. Sa kabilang banda, ipinamalas nina Jason Abdul, Rechelle Acabal, Geneline Cabalquinto, May Ann Delfin, Leonalyn Gipulan, Christine Joy Paer, Rejane Mae Rubio, Charisse Siglos at Divina Tindog ang kanilang kakayahan sa pagbabalita sa radyo at drama. Ang kanilang internship ay nasa DYWC. Ibinahagi ni Delfin na kailangan niyang isantabi ang kanyang trabaho bilang call center agent para mapatuloy ang internship. Sa huli, natapos niya ito ng may pinakamataas na marka mula sa Superbisor. Sina Anna Mae Kitani at Elljun Grovino ay nagserbisyo ng kanilang intern sa DYGB Power 91.7, habang si Sistine Joy Tabasa ay nasa DYRL “Wow Da Best Sikat Ka” at si Udoka Ogechi Uchime sa DYSR Killer B. Sa kabuuan, ipinarating ni Dr. Perez ang kanyang labis na kagalakan at paghanga sa mga interns sa kanilang nakuhang mga marka mula sa kanilang Superbisor, “The compliments are near to excellence.” (L. Villarin)
tao at tinukoy lamang niya ang kanyang mga adyenda. Isa sa inilahad ni Duterte sa kanyang mga adyenda ay ang karagdagang badyet sa edukasyon. Ibina hag i ni L ims on na masaya siya, sapagkat parte ang edukasyon ngunit sinabi rin niyang nais niyang m a l a m a n ku n g a n o a n g nakatalaga para sa hinaharap ng ating unibersidad sa ilalim ng administrasyong Duterte. “I’d like to see how big is the slice of the cake, the slice of education for us,” ani niya. Dagdag pa niya, hindi
tinukoy ni Duterte kung gaano kalaki ang badyet na ibibigay sa sektor ng edukasyon at umaasa si Limson na malaki ito. Samakatwid, sinabi rin niya na panay ang pagtatagalog at pagbibigay ng karagdagang komento ni Duterte sa kanyang talumpati na lihis sa tradisyon ng SONA na sinasabing taimtim at pormal. Ayon naman sa mga kurokuro ng mga estudyante, ani ni Junalyn Jangin, estudyante ng Secondar y Education, malaking tulong ang dagdag badyet sa edukasyon. Mapabuti
nito ang mga pasilidad ng pamantasan, madadagdagan ang sahod ng mga guro at makaranas ang mga mag-aaral sa kompletong mga kagamitan sa pagtuturo. Sabi naman ni Christine Mae Domelina ng Bachelor of Science in Business Administration, karapatd ap at l an g n a d a g d a g an ang badyet sa edukasyon dahil makabenepisyo ang mga estudyante at guro nito at mas mapaglalaanan ng atensiyon ang pag-aaral dahil kompleto ang mga pasilidad sa paaralan.
Hengie V. Jalando-on
Iminungkahi ng University Physician We v i n a F u e n t e s a n g boluntaryong pag-abuloy ng dugo ng mga Norsunians para sa paparating na mass bloodletting sa University Gym ngayong Agosto 30-Septiyembre 2. Aniya, bukod sa kinakailangan ito ng pasyente, nakatutulong din ito sa kalusugan ng blood donor
Limson nagustuhan ang SONA 2016
Narlyn r. Mascardo
“I like it, there are no pretentions, the President showed himself as he is,” pahayag ng Presidente ng Negros Oriental State University (NORSU) Joel Limson ukol sa State of the Nation’s Address (SONA) ni Pang. Rodrigo Duterte noong Hulyo 25. S a p a n ay a m n g T N , pahayag ni Limson na naging lantad si Duterte na kahit siya ay pinapanood ng buong mundo, hindi niya alintana ang maaaring sabihin ng ibang
Bajumpandan: May problema sa paghatid ng impormasyon Donna t. Darantinao
Ikinadismaya ng mga estudyante ng NORSU Bajumpandan Campus ang kasalukuyang paghatid ng abiso mula sa Main Campus I na ayon sa kanila naaantala at lingid sa kaalaman nila. Ayon sa kanila, hindi umano nila natatanggap ang mga abiso ukol sa mga kaganapan sa pamantasan lalong-lalo na sa MC1. Ayon sa estudyante ng Mechanical Engineering, Mc Rowee Macatangay, hindi siya makakalap ng impormasyon tungkol sa mga pangyayari sa MC 1 sapagkat hindi palagi nagbibigay ng mga paalala sa MC 2 at wala na silang oras na tumingin saglit sa mga iilang nakapaskil sa MC1. Samantala, ayon kay John Aaron Sala ng Civil Engineering, nakakakuha lamang siya ng impormasyon mula sa kanyang mga “informative friends.” Ani ni Shaira Drilon, kaparehong kurso ni Sala, hindi sila nahahatiran ng impormasyon o kahit lamang mangilan-ngilang mga memorandum sa MC2. “Wala man miy madawat na update sa MC2, except kon about sa MC2.” Nais niya mayroon sanang mga memorandum o announcements na ipaskil sa kanilang bulletin board. “Naa untay mo-inform bisan usa diha sa MC1 sa mga taga-MC2 o bisan mopatapot og mga posts kung unsay mga event.” Naihayag rin ng ibang estudyante mula sa MC2 na
naantala rin ang pagbibigay ng abiso patungkol sa pagpasa ng papeles para sa Application for Graduation na ang palugit ay noon pang Hulyo 29. Binigyang-linaw naman ito ni Reymil Cadapan, University Registrar, na ang Application for Graduation ay naipaskil na sa iba’t ibang mga bulletin boards simula pa noong Marso 2016. Nilinaw rin niya na ang pagpasa ng papeles ukol sa pagtatapos ay taon-taon nang isinasagawa, kabilang na ang Pamplona Campus. Maliban dito, idinagdag pa niya na kahit ang pagpasa sa mga INC forms ay bawat semestre niyang ipinapaalala sa mga estudyante sapagkat nakikipag-ugnayan sa mga Dean ng bawat kolehiyo ng NORSU. “As of now, there are two thousand plus students that have already passed their application for graduation and anyway, we are still accepting forms this September,” aniya. Ayon naman kay Jesamari Brosas, estudyante ng Mass Communication, malaking ambag ang palaging paghahatid ng updates sa kapwa estudyante upang malaman nila ang mga pangyayari sa sa unibersidad. “There must be regular posts on their bulletin that they can just see regularly. The information may also be disseminated through text or social media,” aniya.
LIMSON/mula sa pahina 1
nagsabi na ang ilan sa mga naaantalang dokumento na nangangailangan ng mabilis na tugon ni Limson ay ang Memorandum Of Agreement (MOA), Memorandum Of Understanding (MOU), Purchase Order (PO), at encashment of check. Gayunpaman, sinabi rin ni Lacuesta “His absence here could also mean updating national concerns and he needs to attend meetings and conference to develop in response to challenges.” Isinaad din ni Limson na hindi lang siya presidente ng NORSU Main, kundi presidente din siya ng iba pang anim na satelayt kampus, at tsirman ng Philippine Association of State Universities and
Colleges (PASUC) ng apat na pampublikong unibersidad sa Negros Island Region (NIR) at 18 Higher Education Institutions sa buong isla ng Negros na kailangan din niyang bigyan ng oras. Higit pa rito, dahil sa daming transaksiyon, sinabi niya, “I had started giving the signing authority to our Vice Presidents and I will be giving some more signing authority to our key officials, this will be part of our empowering.” Tungkol sa designasyon sabi ng presdente, “I will be giving out the designation upon the confirmation of the Board, we will have our Board meeting on August 30 and all my designation should be confirmed by the Board.”
ISA/mula pahina 2
in a good position po na maging Guidance Counselor o maging Financial Adviser. At aba, ang moody mo naman po. Dapat ba kami mag-adjust sa attitude niyo? Kung attitude din naman pala ang basehan upang mapadali ang proseso, aba’y plastikan ito! “Ako ay nag-alala lamang sa kalagayan ninyo…” Isa kang play-safe!
Ikaw nga ba talaga ay nakatuon sa akademikong panuto alinsunod sa titulong pinanghahawakang mo upang mapa-unland ang kabuuang pagkatao ng mga mag-aaral o gusto mo lang talaga na makialam? Sa nipis na t iwa l ang ipininapakita mo sa patnugutan ng pahayagan, pinunit na po namin ito.
HINAOT/mula sa pahina 2
siya. Apan abri ra gihapon si Sison sa mga posibilidad nga mahinayon ra gihapon ang peace talks sa NDF ug sa goberno. Dinhi, makita jud nato ang pag kamaisugon ni D uter te s a iyang mga deklarasyon ug sugo sa pagpatuman sa iyang gibuhi nga mga pulong. Naay sinsiridad kon kini giparesan ug hingpit nga aksyon. Ug usab, dili ta mohunong sa
paglaum og kalinaw sa atong nasod. Ipadasig ang peace talks sa atong mga igsuon sa CPP. Importante ni siya nato ug nila ug sa mga umalabot nga mga henerasyon. Maayog mahimo niya ni sama sa p a g h i m o n i y ang p o s i b l e ang pagpakompisal ug pagundang sa mga durogista s a ilang binuhat. Hinaot untag makab-ot na nato ang kalinaw sa tibuok Pilipinas. Hinaot pa unta.
gaya pag-iwas sa panganib ng cancer at heart failures. Dagdag pa niya, nakatutulong din ito sa regular na sirkulasyon ng dugo sa katawan. “Norsunians will be chosen as to whom qualify for the bloodletting, hence, everyone is encouraged because this promotes a healthy lifestyle and volunteerism in the society. It is advised that within six months, bloodletting is needed,” sabi ni Fuentes. Sa darating na Agosto 25-
26, gaganapin ang symposium ukol sa mga benepisyong maaring makuha ng mga Norsunians sa boluntaryong bloodletting, tulong nito para dugtungan ang buhay ng mga mahihirap at mga pasyente ng rehiyon lalo na sa biglaang pangangailangan. Ito ay kasama sa programa ng Negros Oriental Provincial Hospital (NOPH) at Red Cross na ‘Dugo Ko, Kinabuhi Mo’ Advocacy Program kung saan ang NORSU ay isa sa mga
ANG GINANAP NA PINNING NG MGA MAG-AARAL NG SIKOLOHIYA.
Kuha ni Neil Ryan Saraña
Services (CNPAHS). Nagpapasalamat si Dadan sa COMELEC Chairman at m g a Vi c e C h a i r m e n s a pagpapasimuno ng eleksyon sa kabila ng kawalan ng budget. nagalak naman ni Vincoy, isa sa mga bagong kinatawan ng CBA,sa halalang ginanap. Aniya, “Wala gani ko katuo na maapil ko, niapil ko for the experience og para maka-serve kos atong mga estudyante diri sa ekwelahan.”
kaagapay nito. Ang ‘Dugo Mo, Kinabuhi Ko’ Advocacy Program ay nagtataguyod ng boluntaryong pag-aambag ng dugo sa kapuspalad at pagsagip sa may karamdaman. Ito ay pinangunahan ni Rev. Jose Antonio Arnaiz na naglalayong makatulong sa mga mahihirap nating kapwa. Patuloy na nagpapatupad ng boluntaryong bloodletting ang grupo sa mga barangay ng Negros Oriental at Siquijor.
BAGONG LAGAY NA PASILIDAD NG SHS.
Mga Kaganapan sa Kampus
7
Midterm exams hindi nakaayon sa iskedyul Mary Joy C. Llorente
I k i na di sm aya ng ilang Norsunians ang hindi pagsunod ng ilang guro ng Main Campus 1 at 2 sa iskedyul ng midterm exam noong Agosto 1 - 5. Ang bakanteng oras ng mga estudyante ay nakalaan upang sila ay makapag-aral nang husto para sa pasulit na malaki ang magiging epekto sa kanilang mga grado. Ayon kay Paul John Favor na nasa ikalawang taon ng BS Civil Engineering, “Dapat kay tumanon [ang midterm schedule] kay dili ra biya na ang hatagan sa among oras.” “Si ge ng n a ay a dtu an [ang maestro],” katwiran ng isang estudyante ng College of Arts and Sciences (CAS) na tumangging magpakilala. “Depende ra niya. Depende ras iyang mood,” ani naman ng estudyante ng College of Education (CEd) na ayaw rin magpakilala. “Ang uban kay human sa exam sa Tuesday, nagklase pagka-next meeting sa Thursday. Sakto ba na?” ipinahayag ng estudyante ng College of Business Administration (CBA) na tumanggi ring magpakilala. Tu m a n g i a n g m g a estudyanteng na magpakilala dahil sa kanilang takot na
kasuklaman ng kani-kanilang mga guro, ngunit gusto nilang ipaabot ang kanilang mga hinaing sa administrasyon. Ang mga midterm at final exam na iskedyul, na binalangkas ng opisina ng Vice President for Academic Affairs (VPAA) sa pamumuno ni Dr. Rose Marie Pinili, ay mahigpit na ipinatupad ng VPAA. Ngunit maaaring hindi ito masunod ng isang guro sa panahon ng mga mahahalagang sitwasyon. Ayon kay Pinili, may mga sitwasyong dapat unahin ang guro tulad ng pagkakaroon ng make-up classes para sa panahong nalaktawan ng klase at mga dadaluhang seminar o pagpupulong sa unibersidad o sa ibang lugar kaya napagliban ang pasulit at hindi nasusunod ang iskedyul. “Maayo untag makasabot ang mga estudyante nga naay mga scenarios nga oftentimes beyond siya sa atong control,” paliwanag niya. Sinabi rin niya na hindi nila masasagot ang ganitong klase ng daing ng mga estudyante kung hindi nila ito ipaaalam sa tamang awtoridad. Hinimok din niya ang mga estudyanteng naapektuhan ng pangyayaring ito na maging matapang at maghain ng pormal na reklamo sa kanyang opisina.
DISASTER/mula sa pahina 1
ANG ISINASAAYOS NA DAAN MALAPIT SA CANTEEN MATAPOS MAKUMPUNI ANG DRAINAGES.
PINNING NG MGA MIGHTY TEACHERS NAGTIPON.
KAPULUNGAN NG MGA KASAPI NG PACUIT, INC.
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
MassComm interns pinuri
Hayo-a, Roland C. Yuson, Mark Christian Billanes ng College of Industrial Technology (CIT). Sa College of Business Administration (CBA), ang mga kinatawan ay sina Ian Clark T. Vincoy, Richelle J. Asentista, Rhea Marie Bingaan, Benmichael Dan C. Maquiso, Richlan C. Balingit, Mariel Niña G. Taledo, at si Jifel A. Salimbagat naman sa College of Nursing, Pharmacy and Allied Health
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
Sa layuning mabigyang importansya ang kalusugan, ipinagdiriwang ng Senior High School (SHS) na pinangunahan ng kanilang punong-guro Carlou G. Bernaldez ang buwan ng nutrisyon noong July 29 sa harap ng kanilang departamento. Sa temang “First 1000 days ni baby, pahalagahan para sa malusog na kinabukasan,” nagbigay ng kasiyahan sa mga magaaral ang pagpapakita ng kanilang mga talento, pagluluto at pagtitinda ng kanilang mga produkto. Sa umaga, isinagawa ang Tabo sa Banay kung saan nagbenta sila ng iba’t-ibang mga produkto at sa hapon naman ang pagtatanghal ng mga talento. Sa isang panayam kay Bernaldez, sinabi niyang ang gawaing ito ay pabibigy pugay sa taun-taong aktibidad ng Departamentong Edukasyon (DepEd). Dagdag pa niya hindi sila binigyan ng badyet sa nasabing pagdiriwang kaya, kanya-kanya silang dala ng mga kagamitan para sa programa. Ang mga estudyante ay hindi obligadong magambag ng pera kundi, “they bring their food, sharing lang,”ani ni Bernaldez. Ipinahayag ni Maurice Alabado, mag-aaral ng SHS, sa pamamagitan nito, nabigyan nila ng importansya ang kanilang kalusugan at ang kasanayan sa pagtitinda. (F. Divinagracia)
May 18 na bagong halal na mga kinatawan mula sa apat na kolehiyo ng Negros Oriental State University (NORSU) nang ginanap ang isang espesyal na halalan ng Federation of Student Government (FSG) noong Hulyo 29. “We intend to conduct this election for the legislative department to amend the
constitution. The elections for additional representatives are from CBA, CNPAHS, CED, and CIT,” paliwanag ng pangulo ng FSG Remart A. Dadan. Ang mga bagong kinatawan ay sina Claire S. Rada, Jamaica R. Quitoy, Kieren M. Silva, Mary Antonette Rafols, Sarah Jane M. Aglipa ng College of Education (CED), at sina Thyrone P. Alabata, Sherwin I. Cataylo, Stephanie A. Arcano, Kenneth V.
Kuha ni Neil Ryan Saraña
MALUSOG NA PAMUMUHAY. Nagkaroon ng mga pagtitipon, aktibidades at kainan ang mga mag-aaral ng NORSU.-SHS sa pagtatapos ng Buwan ng Nutrisyon.
James Henry Y. Señagan
BALITA
Univ physician minungkahi ang blood donation
FSG naghalal ng mga kinatawan
Kuha ni Neil Ryan Saraña
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
Buwan ng Nutrisyon isinagawa ng SHS
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
NEWSBITS
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
Kuha ni Ma. Angelica G. Ho
BALITA
6
itong taga-fire [BFP].” Ang dekano ng mga kolehiyo ay nabigyan ng abiso pero ang ibang guro ay naghintay ng memorandum kung kaya’t hindi naging organisado ang drill gaya ng ulat ni FO3 Uy sa Student Affairs Services(SAS) Director Julio Ventolero. “Once nga naay ingon ana, og asa ra iyang studyate tua pud siya [instructor] and he will take the lead,” diin ni Ventolero. Bukod pa rito, binanggit ni Abellon ang tugon ng isa sa mga guro nang sinabihan itong makisali sa aktibidad ay‘I did not receive any communication and I will not sacrifice my class because of this nonsense activity.’ Ang mga gurong ito ay kinunan PAGBABAGO/mula sa pahina 1
PISTA SA NAYON!
ORYENTASYON NG MGA BAGUHAN SA NORSU
resolutions na bawal na pangongolekta at ipinaliwanag niya ang hindi napahintulutang plano na college funds breakdown na ilang ulit nang ipinasa sa BOR simula noong nakaraang taon. “It can never pass, because I said no. You know why? Because it does not go to the university cashier. And if it does not go to the university cashier, the person who is ought to collect will not be accountable,” pahayag ni Santos. Gayunpaman, naging makabuluhan ang panayam sa ilang mga lider ng SG. “Mas natagaan pa gud ko og empowerment nga ang student
ng larawan bilang patunay ng kanilang pagsuway. “Hopefully the following years to come, ma-organize nato ni siya properly [the drill] and the teachers as well, will participate and cooperate for the good and betterment of the campus,” sabi ni Uy. Alinsunod sa aktibidad, nagsumiti ng ulat ang direktor ng SAS at USMO hinggil sa pangyayaring ito. Bilang siyang nanguna sa nasabing drill, inatasan ng Vice President on Administration, Planning and Development Noel Yasi ang dekano ng iba’t ibang kolehiyo na kausapin ang mga gurong hindi nakilahok sa drill. government dili basta-basta, which is may power gud ta nga pwede ta kapahatag og giya sa kabataan sa NORSU,” sabi ni Bobby Valencia, kinatawan ng College of Arts and Sciences. Ayon kay Ainna Mae Sojor, SG external secretary ng College of Business and Administration, ang talakayan ay nagsilbing gabay nila upang maging mapagmatyag na ang mga pinuno. “There are many things that he tackled that the student leaders should inculcate in their minds. Implement gud siya, just like the no collection policy,” pahayag ni Patrick Pialago, gobernador ng College of Education.
8
ULTIMO
TOMO XXXIV BLG. 9-10 AGOSTO 1-14, 2016
SUPAK SA RESOLUSYON. Ang padayon nga operasyon para sa locker usa sa mga nahimong isyu sa mga student leaders kay wala kini naha-om sa resolusyon kabahin sa pagpangolekta. (Kuha ni Jay Mark Umbac).
SGDC 1 giklaro ang BOR Reso 54
Larry V. villarin
G i k l a ro s a Federation of Student Government (FSG) ang kinatibuk-an sa aprobadong Resolusyon No. 54, s. 2015 sa Board of Regents (BOR) kung diin ginadili ang pagbaligya ug pagsolisit para sa mga kalihokan sulod sa kampus. Gi lang kub an s a B OR Resolusyon No.54, “Resolved, to stop all selling and solicitation activities within any NORSU Campus unless author i z ed by the B oard of Regents (BOR) through the office of the University President.” Namat i kd an ng a ang College of Arts and Sciences (CAS) namaligya og lanyard, ug nagpa-abang sa mga locker
ug projektor. Matud ni CAS Gobernador Kurt Villarias, ang lanyard nga ilang gipamaligya bilin lamang kini sa miaging administrasyon. Dugang pa niini, si CAS Bise Gobernador Kate Abitona nipahayag, ang rental sa locker ug projektor ilang gipadayon subay sa kontrata ug resolusyon sa mga miaging pamunoan sa SG, apan wala sila nakapakita sa maong resolusyon tungod kay ila pang gipangita. Sa laing bahin, ang College of Business Administration (CBA) ilalom sa pamunoan n i G o v e r n a d o r Vi n c e n t Marty Ho nibutyag, ang ilang pagpa-abang sa mga locker subay usab sa resolusyon sa mga miaging administrayon ug kasamtangan pa nilang
gipangita ang maong resolusyon. S i M a r i a Va n e s s a Dahilig Bise Governador s a C ol l e ge of In du s t r i a l Technology(CIT) nibutyag, nga wala siyay alimuhag sa resolusyon kabahin sa ilang pagpamalig ya og lanyard tungod kay mando lamang kini sa ilang Governador Kimberly Dianne Maputi ug dako ang ilang pagtuo nga aprobado ra kini tungod k ay a n g m a o n g l a ny a r d bi l i n l am ang s a n i a g i ng administrasyon. Gi k l aro us ab s a mga estudyante sa Department of Tourism nga ang ilang pagpamaligya og cheese stick kini usa ka personal nga baligya sa usa ka estudyante ug walay labot ang ilang
Norsunians ikinagalak ang naayos na barandilya
DONNA t. DARANTINAO
Ikinagalak ng mga estudyante, guro, at iba pang mga kawani ng unibersidad ang pagsasaayos sa mga nalansag na barandilya sa harapan ng main entrance at exit ng Negros Oriental State University (NORSU). Mapapansin noong nakaraang semestre, nalansag na ang mga barandilya sa harapan ng NORSU na nagsilbing balakid mula sa mga sasakyang dumaan sa kalsada at sa mga estudyanteng lumabas-pasok sa unibersidad. Sa isang pakikipanayam kay Roselea Alejaga, estudyante
ng Civil Engineering, mabuti na napagtuunan na ng pansin ang dati’y hindi man lamang napaayos na mga barandilya. “Maayo karon kay dili na pareha sa una nga walay gihimo ba. At least karon, okay na.” Ayon naman kay Jeaniel Marie Boladola, mag-aaral ng Bachelor of Scinece in Hospitality Management, sinabi niyang kaaya-ayang nang tingnan ang bagong ayos na mga barandilya. “Okay na ron kay proper na siya lantawon.” Inilahad ni Angel Bilocura, estudyante ng Bachelor of Science in Business Administration, ang mabuting hakbang na ginawa ng administrasyon ng
unibersidad, ngayon. “Tsada na jud ang administration ron and I’m looking forward nga kaming mga estudyante, makita namo ang better nga NORSU.” Higit pa roon, ikinagagalak rin ang isang guro sa Filipino na si Bb. Kate May Basa ang pagkakaayos ng mga barandilya at inilahad niyang may magandang naidulot ang pagkumpuni ng mga ito dahil hindi na ito basta-bastang magagalaw pa ng kahit sino. Idinagdag pa niya na mas makakaiwas sa mga aksidente hindi lang sa mga estudyante ng NORSU, kung hindi ay pati na rin sa mga na dumadaan sa kalsada sa tapat ng unibersidad.
organisasyon. Ang Governador sa College of Education (CED) Gene Patrick Pialago namahayag usab kalabot sa isyu sa pagpaabang og locker nga sukad atong miaging administrasyon wala pa nila mapa-abangan pagbalik ang mga locker tungod kay gaproseso pa sila sa resolusyon. Si FSG President Remart Dadan mipatin-aw, lapas sa Resolusyon blg. 54 ang pagpa-abang sa mga locker og projektor apil na ang pagpamaligya og ginagmay [ei. cheese sticks] tungod kay ang kwarta niini gikan sa kamot sa estudyante ug para mahimo kining legal, kinahanglan sila mopakita og resolusyon nga aprobado sa BOR. Kalabot sa resolusyon si
Dadan niingon, “The validity of that will last until there is another resolution [BOR Resolution] in contradiction to that resolution [locker Resolution].” Ang cheese stick nga personal nga baligya, si Dadan namahayag nga tungod kay ginagmay ra kini nga baligya mas mayo nga muagi kini sa Income Generating Project (IGP). Matud ni Assistant IGP Director Lyra Espinosa, ang cheese stick ug locker wala naila nga rehistrado sa IGP tungod kay wala sila nipresinta ngadto kanila. Kalambigitan sa hawid nga resolusyon sa CAS ug CBA gikan sa miaging administrasyon, si Speaker of the House Genesis
Dimatulac mihatag sa iyang interpretasyon, “I think it would be valid because a resolution does not necessarily stop on the end of the school year, depende s a ty pe of resolution. The effect would be valid until the Congress decides so otherwise, because that has been approve unless ila idecide to change that.” Mahinumduman n i a dt ong Hu l yo 2 5 s a s y mp o s iu m m a h it u n g o d sa Good Governance and Ethical Practices for NORSU Student Leadership, kon diin si Regent Ricarte M. Santos ang mamumulong, iyang gitumbok ang pagdumili sa pagpamaligya og lanyard, T-shirt ug uban pang butang nga adunay kalambigitan sa pagpangulekta og kwarta sulod sa tunghaan.