6. Tự do có mặt ngay từ ban đầu

6.

Tự do có mặt ngay từ ban đầu1

Làm sao để có thể thỏa hiệp giữa tự do và việc chấp nhận quyền lực? Nếu có thỏa hiệp thì những người nói họ đang tìm kiếm hiểu biết về chính mình và về tự do đều không nghiêm túc trong nỗ lực của họ. Chúng ta có vẻ như đang nghĩ rằng tự do là cái kết sau cùng, một mục đích và rằng để tự do, chúng ta trước hết phải quy phục trước những hình thức đàn áp và đe dọa khác nhau. Chúng ta hy vọng đạt được tự do qua phục tùng, nhưng chẳng lẽ những phương tiện lại quan trọng không kém gì mục đích sao? Chẳng lẽ những phương tiện định hình mục đích sao?

1 Trích từ chương 3 trong tác phẩm “Education and the Significance of Life”, NXB. HarperOne, 2008.

28 - J. Krishnamurti nói về Tự do

Muốn có hòa bình, người ta phải áp dụng các phương tiện hoà bình, vì nếu các phương tiện có tính bạo lực, thì làm sao kết quả của nó có thể là hoà bình được? Nếu mục đích là tự do, thì khởi đầu phải là tự do, vì kết thúc và khởi đầu là một. Hiểu biết về chính mình và trí thông minh chỉ có thể có được khi tự do có mặt ngay từ ban đầu; và tự do bị chối bỏ qua việc chấp nhận quyền lực.

Chúng ta tôn thờ quyền lực dưới nhiều hình thức khác nhau: kiến thức, thành công, quyền lực, vân vân… Chúng ta áp đặt quyền lực lên người trẻ, đồng thời chúng ta lại sợ thứ quyền lực cao hơn. Khi con người không có một sự thông hiểu từ bên trong, thì quyền lực và địa vị bên ngoài được xem là hết sức quan trọng, thế là cá nhân ngày càng tuân phục theo quyền lực và sự bắt buộc, anh ta trở thành công cụ cho những người khác. Chúng ta có thể thấy quá trình này diễn ra xung quanh: trong những cuộc khủng hoảng, các quốc gia dân chủ hành động giống như thể chế chuyên quyền, quên đi nền dân chủ của mình và ép buộc con người phải phục tùng.

Nếu chúng ta có thể hiểu được sự cưỡng ép ẩn sau mong muốn thống trị hay bị thống trị của mình, thì có lẽ chúng ta có thể thoát khỏi những tác động bóp méo, gây tê liệt của quyền lực. Chúng ta khao khát được đảm bảo, được đúng, được thành công,

Phần 1: Tự do . 29

được hiểu biết, và nỗi khao khát có được sự an toàn và bền vững này xây dựng lên trong chính chúng ta quyền lực của kinh nghiệm cá nhân, trong khi đó, ở bên ngoài, nó tạo ra quyền lực của xã hội, của gia đình, của tôn giáo, và vân vân … Nhưng chỉ đơn thuần phớt lờ quyền lực và rũ bỏ các biểu tượng bên ngoài của nó thì không có nhiều ý nghĩa.

Tách ra khỏi truyền thống này và tuân phục một truyền thống khác, rời bỏ người lãnh đạo này và tuân phục một người lãnh đạo khác, cũng chỉ là một hành động bề ngoài. Nếu chúng ta muốn rõ biết về toàn bộ tiến trình của quyền lực, nếu chúng ta muốn nhìn thấy cái bên trong của nó, nếu chúng ta muốn thấu hiểu và chuyển hóa lòng tham muốn được đảm bảo an toàn thì chúng ta phải có sự tỉnh giác và trí huệ rộng lớn, chúng ta phải tự do ngay từ điểm khởi đầu chứ không phải vào lúc kết thúc.