Straatnamen in Zuidhoven: Van Rhodondendron naar Azalea

De straatnamen in Zuidhoven zijn vernoemd naar de namen van bloemen. Toen op 1 juli 1970 Dubbeldam bij Dordrecht werd gevoegd kreeg Dordrecht twee bloemenwijken. Om misverstanden te voorkomen werden de bloemennamen van Zuidhoven omgezet in Latijnse namen. Dit keer aandacht voor de welbekende Azalea, een zijstraat van de Godetia.

De Azalea is een winterbloem en bloeit mooi met Kerstmis. De mooie warme rode kleuren geven een fijne sfeer. We gaan dus maar even in de geschiedenis duiken om te zien waar de oorsprong van deze mooie (kamer)plant ligt. Noemen we de Azalea dan moeten we eigenlijk over een Rhodondendron spreken. De kamerazalea oftewel Azalea indica heet botanisch Rhodondendron indicum en de Japanse azalea de Azalea japonica heet officieel Rhodondendron obtusum. Het woord Rhodondendron komt uit het oude Griekenland en betekent Rozenboompje. Rhodos betekent roos en Dendron boom. Dus: een boom vol rozen. Maar oorspronkelijk komen de Rhodondendrons uit Azië. De naam Azalea betekent in het Grieks droog (Azaleos) wat slaat op het hout en niet op de aarde, die moet altijd licht vochtig zijn. Omdat men meestal bij de Rhodondendron aan grote tuinstruiken denkt, houden we voor de kamerplant de naam Azalea aan.

Carl Linnaeus (1707-1778), een Zweedse arts, plantkundige, zoöloog, noemde naast het geslacht rhodondendron een apart geslacht Azalea met zes soorten, maar in 1796 was het Richard A. Salisbury, een Engelse botanist die oordeelde dat onderscheid onnodig was en werden de Azaleas weer binnen de Rhodondendron ondergebracht. En zo is de naam Azalea in het dagelijkse spraakgebruik blijven bestaan. De oerversies van Azalea bestaan al 70 miljoen jaar. Het is in Japan en China een inheemse plant en komt dus voort uit de Rhodondendron familie. Er bestaan meer dan 150 variëteiten. Het is klimaat- en temperatuurgevoelig: hoe kouder de streek, hoe kleiner de bloem. Maar je kunt ze dus ook in de Himalaya tegenkomen, maar dan wel met minibloempjes. De planten die wij hier kennen is een door Boeddhistische monniken gecultiveerde plant en door de VOC deze kant opgekomen.

Is de Azalea giftig? JA! Er is een verhaal van de Griekse schrijver Xenophon waarin beschreven wordt dat Griekse soldaten op een veldtocht zich vreemd gingen gedragen (in 401 voor Chr.). Uit nader onderzoek bleek dat ze honing hadden gegeten in een vallei die omringd was met Rhodondendrons. Toen dit bekend was, werd het ook in de strijd gebruikt. Toen Pompeius in 67 voor Chr. het Pontische Rijk aanvielen werden ze door de Pontiers in de val gelokt. Deze lieten tijdens het wegvluchten ‘per ongeluk’ een aantal potten Rhodondendron-honing achter. De soldaten werden in die oudheid slecht betaald en om hun inkomen te vergroten plunderden ze nogal eens wat. Kortom ze werden ziek en een aantal gingen dood.

Rhodondendrons bevatten Grayanotoxine. De honing wordt beschouwd als mild hallucinogeen en mild laxerend. De planten zijn dus niet om te eten. Ook paarden gaan er aan dood. In de taal der bloemen schijnt de rhodondendron te staan voor ’gevaar’ en ’let op’! Maar in Nepal denken ze daar anders over. Zij hebben daar een rhododendron soort als Nationale Bloem. Die bloemen worden daar gegeten (Rhododendron Arboreum). Het is daar een delicatesse vanwege de zure smaak.

Bovenal is de Azalea een zeer veelzijdig bloeiende kamerplant. Alom geliefd en heeft vele verschijningsvormen in kleur, enkele en dubbele, in effen en dubbele kleuren. Het lust wel een slokje, dus regelmatig dompelen. Staat het liefst op koele, lichte plek, dus geen felle zon of bij een verwarming. Er zijn gelukkig genoeg goede plantengidsen. Weetjes: In China staat Azalea bekend als het 'ik denk aan thuis struikje'. In Japan staat 'een Azalea aan iemand schenken' symbool voor 'geluk geven'. In Arabië is het een meisjesnaam en betekend vertaald Democratie.

Auteur: Ben Bouwmeester / Fotograaf: Jan van Dalen