Ratten in de wijk

Tekst: Jaap le Bruin - Foto's: Jaap le Bruin & Kees van der Rhee

Zouden er ratten in Sterrenburg zijn? Nou, ik denk het wel hoor. Ik raak in gesprek met Kees van der Rhee, de rattenvanger van Netwerk (dienst voor afvalverwerking en plaagdierenbestrijding Dordrecht). Hij is aan het werk op de Schuilenburg.

Kees werkt nu 1 jaar als rattenvanger binnen de gemeente Dordrecht en weet daarom maar al te goed dat er overal ratten voorkomen. Sterrenburg is daar geen uitzondering op. Onze wijk heeft veel groen en water, dus dat is ideaal voor ratten.

Netwerk reageert o.a. op meldingen die binnenkomen via het gemeentelijke meldpunt Fixi. Dit is op de Schuilenburg ook het geval.

Kees onderzoekt hier de melding waarbij vuistgrote gaten zijn gezien tegen de gevel van de huizen. Nader onderzoek leert dat de gaten wel bij drie aaneengesloten huizen zijn te zien. De gaten verdwijnen onder het huis en kunnen makkelijk een meter diep gaan. Ik mag meekijken hoe gaten worden geïnspecteerd, gaten worden gedicht en hoe er vallen worden gezet in de buurt van holen. Dat zijn van die zwarte dozen, net schoenendozen met een ingang. Binnenin de dozen zijn vallen en een klein beetje lokaas. Als u ze ziet staan, gewoon afblijven, zij worden regelmatig gecontroleerd.

Op dit moment mag er alleen bij grote uitzondering met gif worden gewerkt, en dan nog alleen maar binnen. Buiten is dat streng verboden, omdat het ook andere dieren raakt en dit is zeker niet de bedoeling. (Denk bijvoorbeeld aan huisdieren die van het gif eten of aan (huis)dieren die een vergiftigde en daardoor versufte rat pakken.)

Hoe herken je de aanwezigheid van ratten?

Volgens Kees besteden te weinig mensen aandacht aan hun woonomgeving. De ratten zelf zie je bijna nooit, maar ze zijn er vaak wel. Hoe pak je dat dan aan? Loop regelmatig kritisch kijkend door je tuin en om het huis. Let op graafsporen en voor ratten op de grotere ingangen van gangen. Vooral tegen de gevel, randen van terrassen en straatjes en onder begroeiing. Kleinere gangen zijn vaak van (woel-)muizen of mollen. Ook niet echt leuk, maar beduidend minder schadelijk dan ratten. Dan zijn er natuurlijk ook nog knaagsporen op plaatsen waar ze niet horen. Keutels en verdachte luchtjes kunnen ook een aanwijzing zijn. Vergeet ook de kruipruimte niet. Ratten (en ook muizen) zitten daar vaak prima, vooral wanneer zij makkelijk naar binnen en buiten kunnen gaan. Kortom: ook al zie je ze niet, ze kunnen er wel zijn.

Preventie

Isoleren is tegenwoordig het toverwoord, maar verschillende vormen van isolatie in de kruipruimte zijn ook perfecte plekken voor ratten om een gezin te stichten. Zij zitten er warm en bijna onzichtbaar. Dus zeker na het isoleren van kruipruimtes is het erg belangrijk om regelmatig te controleren en te zorgen dat de eventuele toegangen voor ratten goed zijn afgeschermd. Verder kunnen ze hun borst ook zo klein maken dat ze door gaatjes kunnen die maar duimdik zijn, goed om te weten als we ze buiten willen houden. Denk dus aan fijnmazig gaas bij ventilatieopeningen.

En verder een open deur: zorg dat er niets te eten is! Vogels voeren is superleuk; maar voer zeker niets vlak voor dat het donker wordt en al helemaal niet op de grond. Zo hoog mogelijk ophangen helpt zeker, maar bedenk wel dat ratten goede klimmers zijn en zelfs in een lantaarnpaal kunnen klimmen.

Blijf dus voortdurend op je hoede dat je de juiste beestjes voert. Voor de smalle borders bij straatjes en gevels kregen de bewoners van de Schuilenburg het advies om het zand/de aarde te vervangen door grof grind of split. Dit is voor ratten vervelend om in te graven en dan zoeken ze hopelijk een andere plek om te verblijven. Zorg dat er verder ook niets te halen valt. Denk aan: zwerfvuil, vuilniszakken te vroeg naar buiten, voer voor huisdieren die ook in de tuin of schuur eten, afgevallen fruit van fruitbomen enz.

Rat op het vogelvoer

via Kees van der Rhee

Signalement

De bruine rat is dus een knaagdier; bruinachtig van kleur en met een lange kale staart. Ze kunnen makkelijk 30 cm groot worden (met staart toch al snel 50 cm) en ze kunnen dan zomaar 500 gram wegen. Veel mensen houden ook tamme ratten als huisdier en dat zijn dan ook leuke en intelligente beestjes om te hebben.

In de stad hebben we bijna altijd te maken met de bruine rat. (We hebben in Nederland natuurlijk ook nog muskusratten, zwarte ratten en woelratten, maar die zien we nauwelijks in de stad.) Bruine ratten zitten overal op en in, naast knaagschade kunnen zij dus ook allerlei potentiële ziekteverwerkers verspreiden en dat maakt ze nou niet echt welkom in je huis. Verder is de rat eigenlijk een heel slim en sociaal dier en leeft in families die heel snel uit kunnen breiden.

Vermenigvuldiging

Ze kunnen elke drie weken 10 jongen krijgen, die na 3 tot 4 maanden zelf weer geslachtsrijp zijn. Twee gezonde ratten kunnen onder ideale omstandigheden wel 2000 nakomelingen per jaar krijgen. Ouders jagen jongen weg om nieuwe nesten te werpen en de jongen starten dan een eigen familie in een nieuw leefgebied. Samen met de milde winters van de afgelopen jaren geeft dit voldoende aanleiding om onze omgeving regelmatig kritisch te bekijken. Toch wel een paar feitjes om even bij stil te staan als je weer eens rond je huis loopt….