‘Stomme juf!’ Soms kun je het gedrag van je kind niet plaatsen. Gedrag dat je raakt. Gedrag waarbij je je afvraagt ‘Waarom doet mijn kind dat?’ Als ouder heb je meer invloed op het gedrag van je kind dan je denkt.
“Pim heeft zijn juf vanochtend op school in haar gezicht geslagen en haar uitgescholden voor stomme juf! Vanmorgen kwam hij al humeurig uit bed. Hij zei dat hij moe was en graag thuis wilde blijven. Eenmaal bij school aangekomen leek hij wel te zijn bijgedraaid, tot hij zijn juf sloeg. Ik begrijp er niets van. Pim is juist altijd zo lief. Juf heeft laatst in het 10-minutengesprek nog gezegd dat Pim altijd zo goed luistert en dat Pim een modelleerling voor haar is. Zijn juf was erg geschrokken maar ze zei tegen mij dat ik dit als een noodkreet om hulp moest opvatten. Pim heeft hulp nodig.”
Op de vraag aan de vader wat hem nu zo raakt in het verhaal geeft hij aan: “Pim is blijkbaar zo boos dat hij grenzen overschrijdt”. Hij weet niet waarom Pim zo boos is. Wel herkent hij de boosheid van zijn zoon. De vader kende vroeger zelf veel boosheid in een gezin waar veel ruzie was. Zijn vader was veel weg en als hij thuis was dan maakten zijn ouders ruzie. Ruzie met fysieke mishandeling. Hij vertelt dat hij zelf nooit echt boos geweest is. Daar was simpelweg geen ruimte voor in het gezin. Hij was een onopvallend kind maar als puber maakte hij zijn ouders wel bang door voor extreme sporten te kiezen en te experimenteren met drugs. Vader herkent dat hij op deze manier zijn boosheid geuit heeft. Hij heeft zichzelf fysiek mishandeld. Pim moet de onderdrukte boosheid van zijn vader hebben gevoeld. Kinderen van deze tijd pakken moeiteloos onbewuste signalen op die je als ouder uitzendt. Het kind van deze tijd is beter in het oppakken van onbewuste signalen dan van bewuste signalen. Hij volgt als ware jouw focus, alles waar veel energie in gestoken wordt. Dat is de reden dat bij kinderen van deze tijd vaak onbewuste items worden gespiegeld. Deze items zijn moeilijk te herkennen. Net zoals de vader van Pim zijn de meeste ouders zich er niet van bewust dat ze onbewuste onverwerkte ervaringen hebben. Deze ervaringen wor40
educare | maart 2013
den door de voelsprieten van hun kind gevoeld en ervaren. Ze gaan ermee spelen en zullen uiteindelijk hetzelfde gedrag gaan vertonen of precies het tegenovergestelde gedrag, omdat ze leren via spiegelen. Het kost veel energie om ervaringen onbewust te houden. Gaat er zoals bij de vader van Pim veel energie naar het onderdrukken van boosheid, dan voelt een kind dat en zal het met deze boosheid iets gaan doen. Wat het kind er precies mee gaat doen hangt af van zijn verdedigingsmechanisme: krijgt het kind zelf boze aanvallen of zal het de boosheid juist verbergen? Het zal in ieder geval gedrag worden waar veel energie in gestoken wordt, want dat heeft hij geleerd van zijn vader. Pim is zich daar echter niet bewust van. De ouder schrikt en ervaart het gedrag van het kind als een directe aanval op zijn opvoeding: wat heeft hij fout gedaan in de opvoeding van zijn kind? Pim is verward. Wat is er gebeurd? Hij voelde zich niet zo lekker vanmorgen en daarom wilde hij niet naar school. Hij zeurde een beetje tegen papa dat hij moe was, papa vond echter dat hij wel naar school moest gaan. Toen juf hem bij de deur een goedemorgen wenste, schoot zijn hand uit. Pim heeft geen idee hoe dit nu kon gebeuren. Hij is er wel een
Tekst Sylvia Roosendaal Beeld Erica Janse
‘Onbewuste onverwerkte ervaringen worden door de voelsprieten van het kind gevoeld en ervaren.’
Wat kun je doen? Omdat kinderen de onbewuste signalen van jou als ouder oppikken, zal je kind af en toe gedrag vertonen dat jou pijn doet. Het kan gaan om gedrag dat je herkent of om gedrag dat je helemaal niet herkent. Toch ben jij betrokken bij het gedrag, want het raakt je. Door eerst te kijken waar jouw geraaktheid vandaan komt kun je veel neutraler kijken naar wat er nu werkelijk gebeurt en daarop anticiperen. 1. Wanneer het gedrag van je kind je raakt, doe je eerst een stap terug. Letterlijk. Reageer nog even niet. Laat alle goedbedoelde adviezen en opvoedkundige terechtstellingen even achterwege. 2. Sta even stil bij wat je nu precies in het gedrag van je kind raakt. 3. Kijk eens hoe je daar zelf in staat. Doe jij hetzelfde of doe jij het tegenovergestelde?
beetje van in de war en weet niet goed wat hij moet doen. Door goed te kijken hoe juf, papa en mama en de andere leerlingen reageren leert Pim wat de impact is van wat hij gedaan heeft. Dat is niet best, papa is bozer dan ooit en hij praat tegen Pim. Maar Pim ziet ook dat zijn vader heel erg op de juf let. Het is net alsof de juf moet zien dat hij boos is op Pim. Papa lijkt zich wel te schamen tegenover de juf. Mama is heel bezorgd, ze haalt hem zelfs eerder uit de BSO! Wanneer ze vraagt hoe het met Pim gaat, vult ze zelf al in dat hij zich wel heel rot zal voelen. Samen kopen ze voor juf een bloemetje en een kaartje. Pim moet op het kaartje schrijven dat het hem spijt dat hij juf geslagen heeft en dat hij Stomme Juf heeft gezegd. Pim is verward. Hij weet niet waarom het gebeurd is. Hij weet nu wel dat hij heel boos is, zich heel erg schaamt, zich heel rot voelt en dat hij zich heel erg onbegrepen voelt…. Maar zijn die gevoelens nu van Pim of van zijn ouders?
4. Waar komt dat gedrag dan vandaan?
Meer weten?
5. Kijk nu opnieuw naar je kind en reageer. Je zult zien dat je door deze zijstap beter kunt kijken naar wat je kind nodig heeft.
Sylvia Roosendaal is oprichter van Dreamchild. www.dreamchild.nl
educare | maart 2013
41
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl