Shift happens of scholen dat nu willen of niet “Shift happens,” zegt Harry Starren, directeur van De Baak: “het leven verandert voortdurend. In het bedrijfsleven zijn de verhouding aanzienlijk gewijzigd. Het onderwijs heeft de neiging vast te houden en aan het oude. Gelukkig is daar het lerarentekort.”
Marijke Sluijter in gesprek met Harry Starren
Harry Starren is algemeen directeur van de Baak, Management Centrum VNONCW en trainer, docent en adviseur op het gebied van het management van professionele organisaties. Hij presenteerde het TELEAC/NOT televisieprogramma Grootmeesters in Management en de CD-reeks Hollandse Meesters in Management. Hij publiceerde ‘De 21 geboden van modern leiderschap’, dat hij samen schreef met Twan van de Kerkhof. Hij verzorgt tevens een interviewprogramma voor BNR Nieuwsradio en Standpunt Café.
[ pagina 10 ] 4/2010
e du c a r e
Slordigheid maakt mogelijk wat met precies zijn niet lukt. Of nooit helemaal waar is. Better roughly right than exactly wrong. Al te nette mensen komen nergens. Zonder slordigheid zou er geen vernieuwing zijn, geen vooruitgang worden geboekt (ja, dat is slordig van mij: zonder precisie ook niet, maar daar gaat het nu niet om). Slordig is gewoon sneller ter plaatse. Zoals de ratio alleen kan functioneren als het de emotie als partner naast zich duldt, zo heb je alleen iets aan zorgvuldigheid als je ook slordigheid een verblijfsvergunning geeft.” Er moet meer ruimte komen voor ondernemende leerlingen, waarom is dat belangrijk? “Er komen steeds meer ZZP’ers. Met de vrijheid om de eigen werktijden te bepalen, thuis te werken, en werk te weigeren als je er ‘gewoon even geen zin in hebt’. Dat is de zonzijde van het zelfstandig bestaan. De toegevoegde waarde van organisaties staat onder druk. Werkte je in de industriële periode voor het bedrijf, in de creatieve economie werkt het bedrijf voor jou. Zodra werk persoonlijk wordt, of het nu ambachtelijk of creatief is, wordt zelfstandig werk een optie. Ook voor de bedrijven. Die krijgen een netwerkkarakter, met een kern en een rand. Groot hoeft geen teken van kracht te zijn. ZZP'ers zijn, in deze omvang en kwaliteit, een nieuw verschijnsel. Al onze ogen zijn nog altijd gericht op bedrijven als de brengers van economische voorspoed. Maar de individualisering is niet alleen een sociologisch fenomeen. Konden in de industriële tijd alleen grote bedrijven de wereld veroveren, nu kunnen kleine bedrijven en zelfs individuen dankzij internet de wereld aan. Waar blijft de ruimte voor zelfstandige, ondernemende leerlingen?” Lang leven het verschil? “Diversiteit moet, dat vinden steeds meer ondernemers. Consumentenmarkten worden steeds diverser en uit eigenbelang stemmen slimme bedrijven hun personeelssamenstelling daar op af. Diversiteit die de samenleving spiegelt, is de eerste stap. Het levert meer op dan klanten. Een divers
© DE BAAK
E
r komt een lerarentekort aan. Is dat erg? “Ja, natuurlijk. Goed onderwijs is een randvoorwaarde voor economische voorspoed. Hoe kennisintensiever de economie, des te zwaarder het effect. De ironie is dat een waarschuwing soms haar eigen voorspellende waarde ontkracht. Maar dat gaat op voor een klein tekort. Dan is waarschuwen voldoende. Gelukkig gaat het om een groot tekort. Simpele maatregelen, een wat hoger salaris en een gegarandeerde baan in het verschiet zullen niet helpen. Daarvoor is het tekort te groot. En om het nieuws compleet te maken, is het tekort kwantitatief én kwalitatief. Onvoldoende in beide betekenissen. Het goede nieuws is dat de enige uitweg innovatie is. Langs welke weg valt onderwijsvernieuwing te verwachten? Langs vele wegen. Het particuliere onderwijs zal een hoge vlucht nemen. Gebeurt nu al. Ook zullen technologische vernieuwingen versneld worden ingevoerd. En leerlingen zullen steeds vaker leraar worden: eerst als noodvoorziening, straks als leermethode. Leerlingen voor leerlingen. Van les geven leer je soms meer dan van les krijgen! De grootste doorbraak valt te verwachten van de ontdekking dat in een kenniseconomie de school haar monopolie op leren allang heeft verloren. Leren kun je overal. In meester-gezel relaties. In wisselbanen. Thuis of in de bibliotheek, achter de computer en voor de tv. ‘Shift happens’, nu al.” Wat belemmert het onderwijs het meeste? “Zorgvuldigheid teistert ons land. Het is een giftig medicijn dat alleen in kleine doseringen heilzaam is, maar dat bij ondeskundig gebruik onherstelbare schade aanricht. Het wordt geleverd zonder bijsluiter. Ons land is ongemerkt verslaafd geraakt aan zorgvuldigheid. Het wordt op scholen verspreid en in de samenleving beloond. Het is inmiddels overal verkrijgbaar. Door burgers wordt het geëist en door de overheid wordt het toegezegd. Schaamteloos vergen wij het van anderen. Zorgvuldigheid is een machtig wapen. Het is een ander woord voor bureaucratie. Wij zeuren om zorgvuldigheid en bestrijden bureaucratie.” Graag wat meer slordigheid dus? “Slordigheid heeft vleugels, die geven vaart.