Voedsel, meest directe verbinding met de aarde
In het wild Cursus eetbare wilde planten, met wilde plantenlunch. Je volgt de planten vanaf april tot september. Hof van Twello, Gelderland. www.florae.nl
Voedsel is een mensenrecht, het is een gift van de
praktisch
Eet smakelijk!
Genieten van een heerlijke kleurige mandala: eet smakelijk! (pagina 24).
Als je zelf in je tuintje
bezig geweest
bent smaakt die wortel echt veel lekkerder.
natuur zelf. Satish Kumar
Bloemen op je bord!
Maak een feest
van je soep of sla. (pagina
Yammie!
Het besef dat je eten
ergens vandaan komt leer je in de praktijk. Volgens Satish Kumar is dat de sleutel tot het wereldvoedselprobleem (pagina 26).
Mosterd-sambalijs, zuurkoo-
Meester Bert,
choco-bananensushi, vruch-
de taarten van Abel, het smaakpretpark…
inspirerende voorbeelden genoeg.
lijs, framboos-bietenparfait,
tenhagel-uiencompôte, gamba’s & vanillevla, fricandellencarpaccio, erwtensoep met marsepein en dropsoep. Pierre Wind
e du c a r e
4/2010 [ pagina 23 ]
Eetbare mandala Het verzamelen en uitzoeken van geschikt voedsel is een oeroude behoefte. Kijk op een rustig moment eens in de keukenkast en pak een handvol van alle soorten granen en bonen die je hebt en voeg daar enkele zaden uit je kruidenvoorraad aan toe. Doe ze een schaal en kijk eens wat een weelde daar ligt. Leg ze nu één voor één op een mooi plekje en laat in alle rust een patroon ontstaan: het wordt een mandala van rijst, linzen, zonnebloempitten, pompoenzaden... Kijk vooral naar de kinderen, iedereen heeft zijn eigen manier van kiezen en neerleggen. Na afloop kook je er natuurlijk een heerlijke soep of stoofpot van!
Bloem op je bord! Eet je wel eens bloemen? Een lekkere Oost-Indische kers, borage of zuring? Ze vrolijken je bord op en zijn ook nog bijzonder heilzaam. Met kruiden uit de tuin vormen ze een heus medicijnkastje puur natuur. Op Zorgboerderij Caetshage wordt de tuin verzorgd en de bloemen geplukt door mensen met beperkingen. Zij houden zich bezig met het verzorgen van planten en dieren op de boerderij en ook met het ambachtelijk verwerken van de schatten uit de tuin. Ook de kinderen van de Werfklas, een school uit de buurt, steken de handen uit de mouwen bij de wekelijkse werkzaamheden, waardoor iedereen meedoet met het feest van zaad tot bord.
Lekkere cadeau’s Lekker met eten bezig zijn kan ook als je er een cadeau van maakt. Een heerlijke appeltaart wordt zeer gewaardeerd door de buurvrouw die niet vaak buitenkomt, een potje jam voor opa… en zo kun je nog wel meer eet-cadeau’s verzinnen. Dat er ondertussen lekker gesnoept wordt, en ook na het uitdelen meegegeten wordt kan alleen maar extra verbindingen leggen. Want zo zijn we ook allemaal begonnen, met door onze moeder gegeven eten, en aan tafel gedeelde maaltijden.
Websites
In het VPRO-kinderprogramma Taarten van Abel helpt banketbakker Abel kinderen die een bijzondere reden hebben om een taart voor iemand te maken. Zo komt Abel achteloos met hen in gesprek. Fascinerend om te zien wat kinderen als probleem ervaren en welke oplossingen zij zelf bedenken. De ingezonden vragen zijn soms bijzonder ontroerend. En de taarten zijn iedere keer weer zeer persoonlijk en bijzonder vormgegeven (en vast ook heel lekker…). Als je naar het programma (of het boek, of de website) kijkt krijg je meteen zelf zin om aan de slag te gaan… De trucs en recepten kun je natuurlijk ook gewoon zelf thuis toepassen, nu nog even een probleem verzinnen of een onderwerp om over te praten. Of vraag je kind om een lekkere tekening van zijn of haar wenstaart. Jan Paul Schutten, ‘Taarten van Abel’; Nieuw Amsterdam, 2008 en www.taartenvanabel.nl
www.onzevierkantemetertuin.nl
[ pagina 24 ] 4/2010
Taarten van Abel
e du c a r e
Youth Food Movement De Youth Food Movement (YFM) is een netwerk van studenten van allerlei studierichtingen, jonge consumenten en jonge professionals, zoals boeren, tuinders, koks, vissers en producenten die met elkaar veranderingen teweeg brengen op het gebied van voedselproductie en voedselconsumptie. YFM is een internationale beweging die is opgericht in 2007, de Nederlandse vereniging bestaat sinds juli 2009. De Youth Food Movement is gebaseerd op de principes van Slow Food: jongeren zetten zich in voor meer good, clean en fair voedsel. De Youth Food Movement Nederland is opgericht door een aantal enthousiaste en gemotiveerde jongeren met een passie voor lekker eten. In oktober 2008 kregen tien jongeren de kans om de Salone
Kwamkwammer
del Gusto en Terra Madre te bezoeken in Turijn. Hier vond de eerste meeting plaats van de in 2007 opgerichtte Youth Food Movement, waar jongeren uit heel de wereld bij aanwezig waren. Carlo Petrini (voorzitter Slow Food International) sprak wijze woorden: “Een vereniging zonder jongeren, is een vereniging zonder toekomst.” Zo is het maar net. Vandaar dat na vijf geweldig inspirerende dagen de plannen gemaakt werden om ook in Nederland de jongerenbeweging van Slow Food van de grond te krijgen. De oprichters van de Nederlandse YFM hebben een manifest opgesteld waarin de filosofie van de organisatie staat beschreven. Wil je dit manifest lezen? Ga dan naar de website van de Youth Food Movement: www.youthfoodmovement.nl
Goud in je soep
Kleine kinderen vinden het heerlijk om gevoerd te worden met een verhaaltje: “Hier komt een bootje met spinazie”, en “Daar een vliegtuigje met…” Maar als je groter bent kun je aan tafel nog steeds leuke spelletjes spelen. Maak eens een gedicht met eten er in, een limerick over spruitjes bijvoorbeeld. Of grapjes, zoals “Wat is de verleden tijd van komkommersla?” (Kwamkwammersloeg). Of maak een eetbare woordketting: je begint bijvoorbeeld met boter en voegt daar steeds iets voor of na aan toe tot… roombotervlootaalmoezenier. Of je raadt wat datgene dat op je bord ligt was, hoe het groeide en hoe het nu geworden is. Wedden dat iedereen zin heef om aan tafel te gaan?
Goudsbloemen zijn heerlijk planten in de tuin. Ze vragen weinig plek, zaaien zichzelf uit en bloeien de hele zomer lang. Bovendien weren ze ongedierte af, waardoor het handig is tussen de worteltjes en andere groenten. Goudsbloem – met de Latijnse naam Calendula wordt ook gebruikt in wondzalf. Volgens de overlevering is de goudsbloem het symbool van eeuwige liefde, leuk voor op tafel…en aan het eind van het seizoen maak je er gewoon soep van. Schil een half kilo aardappelen, snipper een ui en fruit hem in olijfolie. Voeg stukjes aardappel en groene kruiden uit de tuin toe. Schenk er een halve liter water bij en laat het 20 minuten pruttelen. Maak er als je wilt een gebonden soep van (met een beetje bloem). Voeg als laatste 2 eetlepels goudsbloemenblaadjes toe er serveer de soep. Dagmar Jeurissen, Zomerfun; Kosmos.
e du c a r e
4/2010 [ pagina 25 ]
Waar komt het vandaan? Al die mooie plantjes in de tuin. Waar halen die zelf eigenlijk hun eten vandaan? Want de hele keten van een piepklein zaadje tot de wortel, bloem of boon op je bord maakt het opeten opeens tot een heel belangrijke ontdekkingsreis. Hoe planten dat zelf doen kun je ontdekken in de plantbak met een wortelgat, dan kun je eigenlijk even een kijkje in de aarde nemen. Zelf witlof kweken of champignons in de klas laten groeien is ook heel spannend. Eco play plantbak met wortelgat van www.ovaalspeelconcepten.nl Champignon-kweekset o.a. via www.kweekbak.nl
Gekke combinaties
Sleutel tot de aarde Waarom zou je op school stilstaan bij eten? Dat is toch meer iets om thuis te doen? Satish Kumar, de oprichter van de Small Schools in Groot Brittannië, is het daar niet mee eens. Hij acht het zelfs noodzakelijk om altijd en overal aandacht te besteden aan ons eten, ook op school. Voedsel is ten slotte de sleutel tot de grote aarde. Door ook in de schoolkantine goed eten aan te bieden en goed voedsel te leren waarderen dragen we ook op school ons steentje bij aan het oplossen van de grote voedselproblemen: klimaatverandering, waterschaarste en honger. En: samen eten verbindt, in aandacht voor het eten en voor elkaar.
Vraag eens rond, wie weet er nog gekke eet-combinaties? Zoals zwartwit met zure room als dipsaus, mosterd op je boterham en boter in je thee. En misschien vind je ook de manieren waarop zo’n combinatie uitgevonden werd wel de moeite waard. Want de één vindt suiker op de sla heel gewoon en de ander wil liever iets zuurs. Door te experimenteren (durf je blind iets te proeven?) kom je tot heel interessante smaaksensaties. ‘Het Smaakpretpark’ van Pierre Wind is een leuke uitdaging. Het werd in Parijs uitgeroepen tot beste kinderkookboek van de wereld. Dit onweerstaanbaar mooie boek is niet alleen een traktatie voor de tong, maar ook een lust voor het oog. Bovenal zit het propvol smakelijke (en onsmakelijke) avonturen voor jong en oud. Pierre Wind, ‘Het smaakpretpark’
www.resurgence.org
Kleurig voedsel De kleur van je eten kan invloed hebben op hoe je je voelt. Daarom is gevarieerd eten, niet alleen verschillende soorten maar juist ook verschillende kleuren heel erg belangrijk. Probeer het maar eens uit met een regenboog op je bord: van verschillende soorten eten leg je een mandala. Bijvoorbeeld door een gemengde salade niet te mengen, maar de stukjes komkommer, paprika, rode sla, witlof op een mooie volgorde op je bord te leggen (en mogelijk te versieren met nog een paar bloemen). Het bezig zijn met je eten, en hoe de ingrediënten op elkaar inwerken werkt inspirerend (is ook een leuke manier om kinderen dingen te laten proeven). Zelf laten doen kan slechte eters nog wel eens enthousiast maken. Anneke Coopman, ‘Koken met kleurenenergie; de helende kracht van voedsel’, Altamira-Becht 2009.
Volgende nummer! Feest vieren met kinderen
[ pagina 26 ] 4/2010
Tekst: Adriënne Baars, Marijke Sluijter Foto's: Admar Kwant, Adriënne Baars, Ovaal Concepts, Paulien Borst, De Godin
e du c a r e
Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl