Help, mijn puber gaat op hyves! Grenzen en de cyberwereld Pubers zoeken grenzen op, en kinderen in groep 7 en 8 beginnen ook al te experimenteren met hoe ver ze kunnen gaan. Dat is niet anders dan twintig jaar geleden. Wat wel veranderd is, is de sociale omgeving. Hoe kan je het sociaal veilig houden waar hyves, facebook en twitter onbeperkte ruimtes zijn?
Debby Dacier en Adriënne Baars
Debby Dacier heeft op verzoek van enkele scholen onderzoek gedaan naar dit soort incidenten. In het boek ‘Gedist’ wat daaruit voortkwam staan vooral adviezen voor scholen en docenten. Ook verzorgt het onderzoeksinstituut CPS trainingen over het omgaan met grensoverschrijdend gedrag. Een van de leuke projecten betreft de socratische dialogen. Hierbij wordt met kinderen uit een klas een vraaggesprek gehouden waarbij ‘grenzen’ een van de onderwerpen is (zie kader). De bij die klas betrokken docenten zijn bij het gesprek aanwezig, maar onthouden zich van een oordeel. Soms zitten ze wel met hun oren te klapperen over wat er besproken wordt.
Ontwikkelen en spiegelen Pubers zijn op zoek naar hun eigen identiteit, en naar de keuzes die daarbij horen. Ze willen zich profileren en bij een groep horen. Het hebben van een sociaal netwerk op internet blijkt een positief effect op schoolresultaten te hebben als de leerling zijn cybervrienden als echte vrienden ziet en het netwerk niet gebruikt wordt om te pesten of te dreigen. Laten zien wie je bent, met foto’s en leuke teksten is eenvoudiger op een hyves-pagina dan in het echte leven. Je bent minder verlegen, de grenzen zijn minder vast. De piek in het gebruik van hyves blijkt bij 13 tot 14-jarigen te liggen. Op deze leeftijd kunnen kinderen de gevolgen van wat ze doen nog niet overzien, en de gevolgen voor anderen nog niet goed inschatten. Ze zijn vooral uit op het krijgen van voldoening en het vormen van hun eigen identiteit. Ze hebben volwassenen nodig om te weten te komen waar de grenzen liggen. Dat kan alleen als de volwassenen zich als een spiegel opstellen, als ze beseffen dat de kinderen nog aan het leren zijn en een ‘goed’ voorbeeld nodig hebben. Of het dus verstandig is van die geinige meester Paul om de foto’s van zijn weekend onder alle leerlingen te verspreiden, is natuurlijk de vraag. En een filmpje met een mobieltje van een mislukte scheikundeproef is misschien niet echt een aanbeveling voor de docent en voor de school. Vroeger was zoiets hooguit een ‘lokaal’ probleem. Maar als het filmpje eenmaal op Youtube staat, gaat het een
Wat is echt? Debby Dacier is werkzaam als consultant bij CPS, een bureau voor onderwijsondersteuning en advies. Zij geeft onder meer trainingen voor docenten en schoolbesturen.
Om kinderen, hun ouders én docenten zich bewust te laten worden van grenzen, kun je paar eenvoudige oefeningen doen. • Vergelijk met iets ‘in het echt’. Zou je in je ondergoed voor het raam gaan staan? Nee? Waarom zou je dat dan wel voor een webcam doen? • Wie ben je echt? Ben je herkenbaar op foto’s, je hyvespagina, twitterberichten, op facebook? En ben je dat echt
[ pagina 14 ] 3/2011
e du c a r e
of speel je soms een rol? Zoek eens op je eigen naam, wie kom je tegen (naamgenoten) en wat kom je allemaal tegen? • Zijn anderen echt? Wie je vrienden zijn op school is meestal wel duidelijk, maar of dat ook voor alle vrienden op internet geldt, is natuurlijk de vraag. En zijn al die vrienden precies wie ze zeggen dat ze zijn? Zoek eens op wat er op internet over hen bekend is.
© ADMAR KWANT
A
ls het lekker weer is, komt Rosa graag in een kort shirtje en nog korter rokje naar school. Bij de jongens in de klas lokt dat reacties uit. En op het schoolplein wordt ze opeens uitgescholden voor ‘hoer’. Waar de grens ligt bij experimenteren? Waar een grens overschreden wordt, hangt erg af van je sociale en culturele achtergrond. En dat is niet alleen het geval bij zomerrokjes. Natuurlijk kwamen dit soort relletjes vroeger ook voor. Wat anders is in deze tijd, is dat de omgeving veranderd is. Vroeger zei je iets in een groep, schreef je iets in je agenda en dat was het. Als je het nu op een hyves-pagina krabbelt, ziet een grote groep het bijna op hetzelfde moment. ‘Terugkrabbelen’ kan niet.