Wat wil de patiënt eigenlijk zelf?

www.artsenkrant.com

Coördinatie: Tijs Ruysschaert, tijs ruysschaert@actuamedica.be

Communicatie in de zorgsector ste plaats. Huisartsen hebben er wel oog voor en zijn ook ideaal geplaatst om die behoeften te ‘vertalen’ naar de specialisten toe. Maar ze kunnen niet ook dat nog eens op zich nemen, ze komen nu al handen tekort. Bovendien komt het maar al te patiënten meer empathie ervaren en zouvaak voor dat specialisten hun patiënt den ze ontvankelijker zijn voor terugsturen naar de huisarts het advies dat hen wordt aan- ‘Studenten geneeskunde om te praten over de psygereikt.” leren tijdens hun stage chosociale problematiek van hun ziekte. De patiënt blijft zo zelfs af om de mens Empathie van het kastje naar de muur achter de patiënt te zien’ Een goede zaak is dat inlelopen en komt uiteindelijk vingsvermogen aangeleerd ten einde raad aankloppen kan worden, bijvoorbeeld tijdens de opleibij verpleegkundig- en ander zorgpersoding tot arts. En dat gebeurt ook, aldus Blockneel, dat daar eigenlijk niet voor is opgehuys. Maar terzelfder tijd verliezen die artleid. Dat patroon willen wij doorbreken.” sen in opleiding ook voeling met hun empathisch vermogen. “In haar doctoApplicatie raatsthesis aan de Universiteit AntwerIn dat kader ontwikkelt Woordzorg momen(1) pen stelde huisarts Dr. Katrien Bombeke teel een mobiele applicatie om op een zelfs dat studenten geneeskunde tijdens hun snelle en eenvoudige wijze een psychostage àfleren om de mens achter de patiënt sociale anamnese af te nemen voor een consultatie. “Die app is bedoeld om een ‘ad hoc’beeld te vormen van hoe de patiënt omgaat met zijn ziekte en om aan te geven of hij in deze fase van de behandeling eerder een monitor of een blunter is. Met die kennis in het achterhoofd kunnen artsen hun strategie aanpassen aan de patiënt in kwestie. Hierdoor wordt de zorgcommunicatie persoonlijker en gerichter, en de patiënt zal meer openstaan voor de aangereikte informatie.”

Wat wil de patiënt eigenlijk zelf?

Communicatie wordt te stiefmoederlijk behandeld door de zorgsector, vindt Jan Blockhuys van Woordzorg. “Nu benaderen veel zorgprofessionals elke patiënt op dezelfde manier. Maar one size doesn’t fit all. En dus krijgt een pak patiënten een zorg die niet is afgestemd op hun vraag.” elangrijker dan te weten welke ziekte een patiënt heeft, is te weten welke patiënt de ziekte heeft. Die uitspraak van Hippocrates verliezen zorgprofessionals te vaak uit het oog, vindt Jan Blockhuys van Woordzorg. “Naar de wensen van de patiënt wordt dikwijls onvoldoende geluisterd.

Neem nu een forse man met hypertensie en diabetes type 2. Door die te overladen met voedings- en bewegingsadvies, doe je niet aan vraaggericht zorgaanbod en dreig je hem te ‘verliezen’. De levensstijl, die gro-

B

Noch patiënt noch arts krijgt dus het volledige zeggenschap; via overleg kunnen zij samen een compromis uitwerken en de wensen van de patiënt helpen op te schuiven richting een gezondere levensstijl.”

Maar dat overleg wordt helaas verkeerd aangepakt, stelt Blockhuys. “Communicatie in de geneeskunde is vaak een zaak van one size fits all, iedereen wordt op dezelfde manier benaderd. Terwijl uit onderzoek blijkt dat er verschillende patiënttypes zijn: monitors, die vooral rationele informatie

Tijs Ruysschaert

Studieavond © Imageglobe

●

●

▲

Via overleg kunnen arts en patiënt een compromis uitwerken en de wensen van die laatste helpen opschuiven richting een gezondere levensstijl. ●

tendeels de oorzaak van zijn problemen vormt, maakt immers deel uit van zijn persoonlijkheid, die geeft hij niet zomaar op. Een zorgverlener moet dan ook samen met de patiënt uitmaken wat waar bijgestuurd kan worden, binnen de grenzen van wat die laatste wil én in combinatie met wat medisch het meest wenselijk is.

14

vragen; en blunters, die gebaat zijn bij een meer emotionele aanpak. Dat onderscheid is erg belangrijk als men gepast wil communiceren. Daarnaast houden patiënten er ook andere ‘coping strategieën’ op na, en ook die vragen een specifieke aanpak. Als artsen en specialisten steeds rekening houden met deze twee paramaters, zouden

ARTSENKRANT Dinsdag 5 maart 2013 Nr. 2303

te zien, onder meer door de werkdruk (prestatiegeneeskunde), een te intense confrontatie met lijden (afstomping), weinig of geen psychosociale ondersteuning en de slechte voorbeelden die ze voorgeschoteld krijgen door bepaalde artsen.”

Blockhuys: “Daardoor komen de noden van de patiënt lang niet altijd op de eer-

●

●

●

Thema: Woordzorg, het belang van het woord in een vraaggericht zorgaanbod Organisatie: Woordzorg vzw en Anker vzw, een opleidingsorganisatie voor medewerkers en leidinggevenden uit de zorgsector.

Datum: Donderdag 25 april, 19u-22u Plaats: Universiteit Antwerpen, campus Drie Eiken, Wilrijk Inschrijven: 69 euro (inclusief syllabus), via www.anker-vzw.be Accreditatie: Aangevraagd voor ethiek & economie

1. Dr. Katrien Bombeke, ‘Patiëntgerichtheid bij studenten geneeskunde: determinanten en impact van communicatieonderwijs en klinische stages’, 2012.

PRAKTIJKMANAGEMENT

Wat doet Woordzorg?

D

e geschiedenis van Woordzorg gaat terug tot oktober 2011. Toen vatten Soraya Rensen en Jan Blockhuys het idee op om een concept- en denktank op te richten met de focus op communicatie, zowel binnen de zorgsector als tussen de sector en de cliënten. Uiteindelijk besloten ze om het project uit te bouwen tot een onafhankelijk kenniscentrum, dat momenteel samenwerkt met de HUB (Hogeschool-Universiteit Brussel) en diverse zorgorganisaties, en gesprekken heeft lopen met andere hoge scholen.

“We brachten beiden onze eigen insteek mee”, vertelt Jan Blockhuys. “Soraya vanuit haar ruime ervaring als lector en verpleegkundige en ik uit vanuit mijn achtergrond in onder andere medische communicatie.

Die symbiose bleek goed te werken en mondde uit in dit project.”

Toekomst Waar moet het nu naartoe met de vzw? “In de eerste plaats willen we via lezingen en congressen meer en meer zorgprofessionals bewustmaken van de leemte die nog bestaat in de sector op het vlak van communicatie én we willen daarbij patiënten en hun familie betrekken. Maar we werken ook samen met verschillende hogescholen en overwegen zelfs om hier en daar cursussen te geven die zijn opgenomen in het officiële opleidingsaanbod. De weg naar een betere patient empowerment is nog lang, maar elke steentje dat we daartoe kunnen bijdragen, is goud waard.”

NAAM VAN HET GENEESMIDDEL TOTALIP 10 mg filmomhulde tabletten TOTALIP 20 mg filmomhulde tabletten 066 patiënten (8755 Lipitor vs. 7311 placebo) die gedurende een gemidTOTALIP PP € 01/07/12 TOTALIP 40 mg filmomhulde tabletten TOTALIP 80mg filmomhulde tabletten KWALITATIEVE EN KWANTITA- delde periode van 53 weken werden behandeld, stopte 5,2% van de patiënt30 x10 mg 12,60 € TIEVE SAMENSTELLING Elke filmomhulde tablet bevat 10mg atorvastatine (als atorvastatinecalciumtrihydraat). en die atorvastatine gebruikten vanwege bijwerkingen in vergelijking met Elke filmomhulde tablet bevat 20mg atorvastatine (als atorvastatinecalciumtrihydraat). Elke filmomhulde tab- 4,0% van de patiënten die placebo kregen. Op basis van gegevens uit 100 x 10 mg 28,63 € let bevat 40 mg atorvastatine (als atorvastatinecalciumtrihydraat). Elke filmomhulde tablet bevat 80mg ator- klinische studies en uitgebreide post-marketingervaring wordt hieronder het 30 x 20 mg 17,31 € vastatine (als atorvastatinecalciumtrihydraat).Hulpstoffen: Elke TOTALIP 10mg filmomhulde tablet bevat bijwerkingenprofiel van TOTALIP gepresenteerd. De geschatte frequenties van 27,25mg lactose monohydraat.Elke TOTALIP 20mg filmomhulde tablet bevat 54,50mg lactose monohydraat. bijwerkingen zijn aangegeven volgens de volgende conventie: vaak (≥ 1/100, 100 x 20 mg 41,10 € Elke TOTALIP 40 mg filmomhulde tablet bevat 109,00 mg lactose monohydraat.Elke TOTALIP 80 mg filmom- < 1/10); soms (≥ 1/1000, < 1/100); zelden (≥ 1/10 000, < 1/1000); zeer 100 x 40 mg 65,08 € hulde tablet bevat 218,00 mg lactose monohydraat. FARMACEUTISCHE VORM Filmomhulde tabletten. Witte en zelden (≤ 1/10 000). Infecties en parasitaire aandoeningen: Vaak: nasofar100 x 80 mg 65,06 € ronde, filmomhulde tabletten van 5,6 mm met aan de ene zijde de opdruk ‘10’ en aan de andere zijde ‘ATV’. yngitis. Bloed- en lymfestelselaandoeningen Zelden: trombocytopenie. ImWitte en ronde, filmomhulde tabletten van 7,1 mm met aan de ene zijde de opdruk ‘20’ en aan de andere muunsysteemaandoeningen Vaak: allergische reacties. Zeer zelden: anafyzijde ‘ATV’. Witte en ronde, filmomhulde tabletten van 9,5 mm met aan de ene zijde de opdruk ‘40’ en aan de laxie. Voedings- en stofwisselingsstoornissen Vaak: hyperglykemie. Soms: hypoglykemie, gewichtstoename, andere zijde ‘ATV’.Witte en ronde, filmomhulde tabletten van 11,9 mm met aan de ene zijde de opdruk ‘80’ anorexie. Psychische stoornissen Soms: nachtmerries, slapeloosheid. Zenuwstelselaandoeningen Vaak: hoofden aan de andere zijde ‘ATV’. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Hypercholesterolemie TOTALIP is geïndiceerd als pijn. Soms: duizeligheid, paresthesie, hypo-esthesie, dysgeusie, amnesie. Zelden: perifere neuropathie. adjuvans bij dieet ter verlaging van verhoogd totaal cholesterol (totaal-C), LDL-cholesterol (LDL-C), apolipopro- Oogaandoeningen Soms: wazig zien. Zelden: visusstoornis. Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen Soms: teïne B en triglyceriden bij volwassenen, adolescenten en kinderen van 10 jaar of ouder met primaire hyper- tinnitus Zeer zelden: gehoorverlies. Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen: Vaak: faryncholesterolemie waaronder familiale hypercholesterolemie (heterozygote variant) of gecombineerde (ge- golaryngeale pijn, neusbloedingen. Maagdarmstelselaandoeningen Vaak: obstipatie, flatulentie, dyspepsie, mengde) hyperlipidemie (overeenkomend met type IIa en IIb van de Fredrickson- classificatie), als de respons misselijkheid, diarree. Soms: braken, pijn in onder- en bovenbuik, oprispingen, pancreatitis. Lever- en galaanop dieet en andere niet-farmacologische maatregelen onvoldoende is. TOTALIP is ook geïndiceerd voor de doeningen Soms: hepatitis Zelden: cholestase. Zeer zelden: leverfalen. Huid- en onderhuidaandoeningen verlaging van totaal-C en LDL-C bij volwassenen met homozygote familiale hypercholesterolemie, als adjuvans Soms: urticaria, huiduitslag, pruritus, alopecia. Zelden: angioneurotisch oedeem, bulleuze dermatitis, waarbij andere lipidenverlagende behandelingen (zoals LDL-aferese) of indien dergelijke behandelingen niet bes- onder erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse. Skeletspierstelselchikbaar zijn. Preventie van en bindweefselaandoeningen Vaak: myalgie, artralgie, hart- en vaataandoeningen Prepijn in extremiteiten, spierventie van cardiovasculaire spasmen, zwelling in de gevoorvallen bij volwassenen wrichten, rugpijn. Soms: waarvan verwacht wordt dat nekpijn, vermoeide spieren. ze een hoog risico op een Zelden: myopathie, myositis, eerste cardiovasculair voorrabdomyolyse, tendinopathval hebben, als aanvulling op ie, soms gecompliceerd door correctie van andere risicoruptuur. Voortplantingsstelfactoren. DOSERING EN WIJZE sel- en borstaandoeningen VAN TOEDIENING Dosering De patiënt moet een standaard Zeer zelden: gynaecomastie. cholesterolverlagend dieet Algemene aandoeningen en gebruiken alvorens behantoedieningsplaatsstoornissen deld te worden met TOTALIP Soms: malaise, asthenie, en moet dit dieet tijdens de pijn in de borstkas, perifeer behandeling met TOTALIP oedeem, vermoeidheid, py® verder volgen. De dosis dient rexie. Onderzoeken Vaak: individueel te worden aangeabnormale uitslagen van past, op basis van uitgangsleverfunctietest, verhoogde LDL-C-waarden, het doel van concentratie creatinekinase de behandeling en de rein het bloed. Soms: urine spons van de patiënt. De gepositief voor witte bloedcelbruikelijke startdosering is len. Net als met andere 10mg eenmaal daags. AanHMG-CoA-reductaserempassingen van de dosering mers zijn verhoogde serumdienen te geschieden met transaminasen geraptussenpozen van 4 weken of porteerd bij patiënten die meer. De maximale dosering TOTALIP kregen. Deze veis 80mg eenmaal daags. Priranderingen waren meestal maire hypercholesterolemie gering en van voorbijgaande en gecombineerde (geaard en onderbreking van de mengde) hyperlipidemie De behandeling was niet meerderheid van de patiëntnoodzakelijk. Klinisch belanen wordt gereguleerd met 10 grijke (> 3 maal bovengrens mg TOTALIP eenmaal daags. van de normaalwaarden) stiEen therapeutische respons jgingen van serumtransamiis binnen 2 weken nasen traden op bij 0,8% waarneembaar, terwijl een van de patiënten die TOmaximale therapeutische reTALIP gebruikten. Deze stispons meestal binnen 4 jgingen waren bij alle patiënten dosisafhankelijk weken wordt bereikt. De reen reversibel. Verhoogde sespons blijft tijdens chrorumspiegels van creatinekinische therapie gehandnase (CK) hoger dan 3 maal haafd.

Heterozygote de bovengrens van de norfamiliale hypercholesterolmaalwaarden traden op bij emie Patiënten dienen te 2,5% van de patiënten die beginnen met 10mg TOmet TOTALIP werden behanTALIP per dag. Doseringen deld, vergelijkbaar met andienen op individuele basis, iedere 4 weken, te worden dere HMG-CoA-reductaseremmers in klinische aangepast tot 40mg per dag.

Daarna kan de dosis worden onderzoeken. Concentraties verhoogd tot maximaal 80mg 10 maal hoger dan de bovenper dag of kan eenmaal grens van de normaaldaags 40mg atorvastatine waarden traden op bij 0,4% worden gecombineerd met van de met TOTALIP behaneen galzuurbindend middel. delde patiënten. PediaHomozygote familiale hypertrische populatie De cholesterolemie Hierover zijn klinische veiligheidsdataslechts beperkte gegevens base bevat veiligheidsgebeschikbaar . De dosis atorvgevens van 249 pediatrische astatine bij patiënten met patiënten die atorvastatine homozygote familiale hyperkregen, waaronder 7 patiëntcholesterolemie is 10 tot en die jonger dan 6 jaar 80mg per dag. Bij deze waren, 14 patiënten van 6 patiënten dient atorvastatine tot 9 jaar en 228 patiënten te worden gebruikt als adjuvan 10 tot 17 jaar. Zenuwsvans bij andere lipidenverlatelselaandoeningen: Vaak: gende behandelingen (zoals hoofdpijn MaagdarmstelselLDL-aferese) of indien aandoeningen: Vaak: abdomdergelijke behandelingen inale pijn Onderzoeken Vaak: niet beschikbaar zijn.Prevenverhoogde alanine aminotie van hart- en vaataantransferase, verhoogde bloedoeningenIn de primaire dcreatinefosfokinase Volgens preventieonderzoeken was de beschikbare gegevens kan de dosis 10mg per dag. Er verwacht worden dat de frekunnen hogere doseringen quentie, het type en de ernst nodig zijn om (LDL-)cholesvan de bijwerkingen bij kinterolwaarden te verkrijgen deren dezelfde zal zijn als bij die voldoen aan de geldende volwassenen. Op dit ogenblik richtlijnen.Nierinsufficiëntie is er maar beperkte ervaring Aanpassing van de dosering is met de veiligheid op lange niet nodig. Leverinsufficiëntie termijn bij de pediatrische TOTALIP dient met voorzichpopulatie. De volgende bitigheid te worden gebruikt jwerkingen zijn gemeld bij bij patiënten met leverinsufeen aantal statines: Sekficiëntie. TOTALIP is geconsuele disfunctie. Depressie. traindiceerd bij patiënten Uitzonderlijke gevallen van met actieve leverziekte Toeinterstitiële longziekte, met passing bij ouderen Bij gename bij langetermijnbehanbruik van de aanbevolen dodeling. Diabetes Mellitus: seringen zijn de frequentie hangt af van de werkzaamheid en veiligheid aan- of afwezigheid van risidie werden waargenomen bij cofactoren (nuchter bloedgpatiënten ouder dan 70 jaar lucose ≥ 5,6 mmol/l, *Wetenschappelijke Bijsluiter TOTALIP® vergelijkbaar met die bij de BMI>30kg/ m2, verhoogde algemene populatie. Toetriglyceriden, geschiedenis passing bij kinderen Hypervan hypertensie). HOUDER cholesterolemie: Het gebruik VAN DE VERGUNNING VOOR bij kinderen is voorbehouden HET IN DE HANDEL BRENGEN aan artsen met ervaring in de behandeling van pediatrische hyperlipidemie en patiënten moeten regelmatig PFIZER NV, Pleinlaan 17, 1050 Brussel, België. NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL geëvalueerd worden om de voortgang te beoordelen. Voor patiënten van 10 jaar en ouder bedraagt de aan- BRENGEN TOTALIP 10mg filmomhulde tabletten (in blisterverpakkingen a): BE401055 TOTALIP 10mg filbevolen startdosering van atorvastatine 10mg per dag wat getitreerd kan worden tot 20mg per dag. De titratie momhulde tabletten (in blisterverpakkingen b): BE401064 TOTALIP 10 mg filmomhulde tabletten (in fles): dient te worden uitgevoerd naar gelang van de individuele respons en de verdraagzaamheid van de pedia- BE401073 TOTALIP 20mg filmomhulde tabletten (in blisterverpakkingen a): BE401082 TOTALIP 20mg filtrische patiënten. De veiligheidsinformatie over pediatrische patiënten die met doseringen van meer dan 20 momhulde tabletten (in blisterverpakkingen b): BE401091 TOTALIP 20 mg filmomhulde tabletten (in fles): mg behandeld werden, wat overeenkomt met ongeveer 0,5 mg/kg, is beperkt. De ervaring bij kinderen van 6 BE401107 TOTALIP 40mg filmomhulde tabletten (in blisterverpakkingen a):BE401161 TOTALIP 40mg filtot 10 jaar is beperkt. Atorvastatine is niet aangewezen voor de behandeling van patiënten onder 10 jaar. momhulde tabletten (in blisterverpakkingen b): BE401116 TOTALIP 40mg filmomhulde tabletten (in Andere farmaceutische vormen/sterkten kunnen meer geschikt zijn voor deze populatie. Wijze van toediening fles):BE401125 TOTALIP 80mg filmomhulde tabletten (in blisterverpakkingen a): BE401134 TOTALIP 80mg TOTALIP is bedoeld voor orale toediening. De dagelijkse dosering atorvastatine wordt in één keer ingenomen. filmomhulde tabletten (in blisterverpakkingen b): BE401143 TOTALIP 80mg filmomhulde tabletten (in fles): Dit kan op elk moment van de dag met of zonder voedsel gebeuren. CONTRA-INDICATIES TOTALIP is gecontra- BE401152 DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/HERNIEUWINGVAN DE VERGUNNING Datum van indiceerd bij patiënten: met een overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of voor één van de hulpstof- eerste vergunning: TOTALIP 10mg, TOTALIP 20mg, TOTALIP 40mg en TOTALIP 80mg: Datum van hernieufen van dit geneesmiddel; met actieve leverziekte of een onverklaarde aanhoudende verhoging van de serum- wing van de vergunning: DATUM VAN DE HERZIENING/GOEDKEURING VAN DE TEKST 04/2012 12D09 AFLEVERING: transaminasen tot meer dan 3 maal de bovengrens van de normaalwaarden; tijdens zwangerschap, tijdens het Op medisch voorschrift. geven van borstvoeding en bij vruchtbare vrouwen die geen adequate anticonceptiemaatregelen treffen BIJWERKINGEN In de database van de placebogecontroleerde klinische onderzoeken met atorvastatine van 16 TOT12N0014238 AANMAAKDATUM : 08/12

De ENIGE Pfizer generiek van LIPITOR

ste lijn 1 n i chrift s r o o V kI= etten l u t b s a t d f 0 o Ho an 10 v n e z o D

Krachtige LDL-C daling / CV bescherming*

T.R.

ARTSENKRANT Dinsdag 5 maart 2013 Nr. 2303

15