PRAKTIJKMANAGEMENT
Meer dan een toeschouwer bij het eigen levenseinde In Het recht om te sterven legt Prof. Wim Distelmans minutieus uit welke keuzemogelijkheden er zijn bij het levenseinde – dat zijn er heel wat meer dan euthanasie. Hij pleit er daarnaast voor om het recht van de patiënt op initiatief bij zijn eigen levenseinde, beter te respecteren. Nu blijken zorgverstrekkers de mening van de patiënt, nochtans de centrale figuur in deze pijnlijke gebeurtenis, nog te vaak uit het oog te verliezen.
Sinds 2004 staat het officieel ingeschreven in de wet op de patiëntenrechten. “Elkeen behoort van de beroepsbeoefenaars in de zorgsector de meest aangepaste zorg te krijgen om de pijn te voorkomen, er aandacht voor te hebben, te evalueren, in aanmerking te nemen, te behandelen en te verzachten.” Dat betekent dat u als zorgverlener pijnbestrijding steeds mee in rekening moet brengen tijdens een therapie. Maar pijn passend behandelen – een doel dat u doorgaans automatisch nastreeft, want kwaliteitsvolle zorg en de leniging van pijn gaan hand in hand – is verre van evident. Het vraagt de nodige kennis, over welk middel u wanneer kunt aanwenden, wanneer, voor wie, in welke dosis, in welke combinatie en voor welke periode. De antwoorden op die vragen liggen niet zomaar voor het rapen. Daarom bundelde Prof. Wim Distelmans zijn ervaringen in een handig instrumentarium, Pijnmedicatie bij chronische en palliatieve aandoeningen. Het moet zorgverstrekkers de weg wijzen in het uitgebreide gamma aan pijnstillende geneesmiddelen en hen meer inzicht geven in de correcte aanwending ervan. Achterin passeert de geschiedenis van morfine de revue en haalt de auteur enkele mythes over het medicijn – de verslavende werking, het gevaar voor ademhalingsdepressie, de optredende gewenning,... – onderuit. Alle adviezen in het boekje respecteren de basisprincipes van pijntherapie van de WGO en houden rekening met de beschikbare medicijnen in ons land. T.R.
C:L
-%%JAIG6 -%% ^Z 2 '% bX\ k^iVb^cZ 9(
^Z ci
Z a kd d g V a a & hbZaiiVWaZi $ Y &'% hbZaiiVWaZiiZc/ &)!.%` '.*'"((&
aZi
+%% 6Yjai
)%% ?jc^dg
+%% ^Z 2 &* bX\ k^iVb^cZ 9(
)%% ^Z 2 &% bX\ k^iVb^cZ 9(
& hbZaiiVWaZi $ Y
& hbZaiiVWaZi $ Y
&'% hbZaiiVWaZiiZc/ &'!.%` '.*'"(*+
&'% hbZaiiVWaZiiZc/ &%!.%` '.*'"().
VW
Jl
vijf exemplaren weg van dit boekje. Wilt u kans maken op één daarvan, mail dan vóór zaterdag 1 december naar tijs.ruysschaert@actuamedica.be met vermelding van uw adres en uw Riziv-nummer.
Wim Distelmans, ‘Het recht om te sterven’, Uitgeverij Luster, 120 blz., € 14,95, ISBN 9789460581076.
9V\Za^_`hZ YdhZg^c\ 2 hiVW^ZaZ eaVhbVhe^Z\Zah
Vijf exemplaren te winnen Artsenkrant en het Forum Palliatieve Zorg geven
Tijs Ruysschaert
9: BD9:GC: 66CE6@! H>BE:A :C 9D:AIG:;;:C9
Zc
Wim Distelmans, ‘Pijnmedicatie bij chronische en terminale aandoeningen’, Forum Palliatieve Zorg, €7+verzendingskosten, bestellen via info@forumpalliatievezorg.be, ISBN 9789080550629.
van de voedsel- en vochttoediening, komt dat neer op levensbeëindiging. Onder een andere, ‘veiligere’ naam. Zo’n actie druist volledig in tegen de ethiek van zorgverleners, die de morele plicht hebben om de patiënt en zijn familie in te lichten én hen zo goed mogelijk te betrekken. Het recht op initiatief bij levenseindebeslissingen, zo luidt de boodschap, ligt bij de patiënt, die de enige ervaringsdeskundige is. Een arts die eenzijdig knopen doorhakt, degradeert zijn patiënt tot een passieve, onpersoonlijke toeschouwer van zijn eigen levenseinde. Met Het recht om te sterven slaagt Wim Distelmans erin om niet alleen praktische informatie op een geordende manier aan te bieden, hij helpt ook misverstanden over het toedienen van euthanasie en verwarring met andere levenseindebeslissingen de wereld uit en zet aan tot nadenken over ethische vraagstukken (wat met zwaar lijdende wilsonbekwame minderjarigen, met de groeiende groep ouderen die om euthanasie vragen omdat ze levensmoe zijn,...?). Een interessant naslagwerkje voor iedereen die met levenseindebeslissingen te maken krijgt.
od
ii
Iedereen heeft recht op pijnbestrijding
Ethische vraagstukken
Duidelijk is verder dat de ontwikkelingen in de medische spitstechnologie en de farmacologie niet alleen nieuwe perspectieven hebben geopend, maar ook nieuw leed en nieuwe ‘Supportief team’ Met zijn werk Het recht om te sterven wil Dis- ethische problemen in het leven telmans daar iets aan doen. Hij legt de geschie- hebben geroepen. Distelmans brengt enkele denis van de euthanasiewet uit en doet voor- ervan, zoals de schemerzone tussen pijnstellen voor een verbeterde versie. Daarnaast controle en palliatieve sedatie, in kaart en vraagt besteedt hij ruim aandacht aan de definiëring extra waakzaamheid voor het onaangepast of te lang inzetten van therapeuvan alle andere medisch getinte beslissingen met betrekking tot De arts is dan wel de tische mogelijkheden. Hij stipt ook andere mogehet einde van het leven. Die medische expert, de lijke valkuilen aan. Zo mag palondubbelzinnige, gedetailleerde uiteenzetting van de verschilpatiënt is en blijft de liatieve sedatie niet zomaar lende mogelijkheden werkt verervaringsdeskundige gebruikt worden als alternatief voor euthanasie, waarhelderend, ook voor wie al verschuwt hij. Als de verhoging trouwd is met de materie. Dat terminologie wel degelijk een rol speelt, van de doses pijnstillende of verdovende toont onderzoek aan het MD Anderson Can- middelen, zonder expliciete toestemming cer Center in Denver overigens overtuigend aan: van de patiënt, gepaard gaat met de stopzetting
Z
E
einde met hulp van een arts is ‘slechts’ goed voor ongeveer 4% van die 50.000. Die andere beslissingen – het staken of niet opstarten van een zinloze behandeling, het opdrijven van de pijnstilling, palliatieve sedatie, levensbeëindiging zonder verzoek en hulp bij zelfdoding – zijn helaas vaak onvoldoende gekend, zowel bij patiënten als bij zorgverleners, en roepen nog verkeerde connotaties op.
: hh
uthanasie kwam dit jaar uitgebreid aan bod in de media – daar zat de tiende verjaardag van de euthanasiewet natuurlijk voor iets tussen. Maar van de jaarlijks zowat 50.000 overlijdens (op een totaal van plusminus 100.000) in ons land die op de een of andere manier medisch worden beïnvloed, volgt het overgrote deel na een andere beslissing bij het levenseinde dan euthanasie – het uitdrukkelijk zelfgekozen levens-
nadat het palliatief team van het centrum zijn naam had veranderd naar ‘supportief team’, verwezen de oncologen er 40% meer patiënten naar door. De term ‘palliatief’ had voor hen de bijklank ‘terminaal’ en weerhield hen ervan om patiënten door te sturen... De inschakeling van dat team zorgde trouwens voor een verhoogde levenskwaliteit en dikwijls zelfs voor een verlenging van de levensduur.
Z c ^ c ZZc hb
a
:A@: A::;I>?9 O>?C 9DH:G>C<
ARTSENKRANT Dinsdag 27 november 2012 Nr. 2281
17