AK2236-038_Vrije tijd 17/04/12 14:14 Page38
CULTUURWIJZER
ALPINE ASTROVILLAGE LÜ-STAILAS, EEN STERRENHOTEL IN LÜ, GRAUBÜNDEN
Zwitsers hotel verzamelt sterren Om de oren slaan ze ons met hun sterren, de hotels. Zeker nu, met de paasvakantie achter de rug en de zomervakantie binnen handbereik. Nil novi sub sole dus, dat logement in Helvetica. Of toch? Lü telt niet meer dan een dikke vijf dozijn inwoners. Meet nog geen 7 km² en ligt bijna 2.000 meter boven de zeespiegel. Waarom in Jezus’ naam kiest iemand dit dorp uit als locatie voor zijn hotel? En, wat nog meer vraagtekens oproept, hoe in godsnaam verdient iemand er sterren? | Tijs Ruysschaert
dé drijfveren van veel wetenschappers. En de nieuwe lichting onderzoekers wilde enkel zo snel mogelijk haar PhD halen. Tegenwoordig blinken studenten uit in onderzoekstechnieken, ondertussen is hun gebrek aan fantasie schrijnend.”
Schone deugd De drie bunkers in de tuin zijn overgevlogen uit Maryland, Amerika. In een van de ‘domes’ staat een Celestron CGE 1100 Telescoop om sterren mee op te sporen. (Wanneer het wolkendek zich op de achtergrond houdt, is geen enkel sterrenhotel opgewassen tegen Lü-Stailas.) Een andere huisvest een Dobson-telescoop, met hetzelfde doel. In de derde witte schelp zijn alle benodigdheden voor professionele astrofotografie ondergebracht, ze staan in verbinding met computers in het hotel. Het nemen van foto’s van ruimtelichamen kan uren in beslag nemen, de ontwikkeling van de beelden ook. Geduld is een schone, zeldzame deugd. Een lang verblijf in de ruimte kan veranderingen in de ogen en hersenen van astronauten veroorzaken. Die stelling schuiven wetenschappers van de Universiteit van Texas (Houston) naar voren op basis van hersenonderzoek bij 27 ruimtevaarders.
Jitka en Václav Ourednik dromen van een plek waar iedereen in contact kan komen met astronomie.
‘S
tailas’: Jauer (Rheto-Romaans dialect gesproken in Val Müstair) voor ‘sterren’, ‘lichtende hemellichamen’
Václav en Jitka Ourednik, twee Tsjechische neurowetenschappers met een passie voor astronomie. Bijna vijfentwintig jaar geleden brengt een symposium over anatomie hen bijeen in Lausanne, Zwitserland. Vandaag zijn ze een getrouwd stel en trotste eigenaars en uitbaters van Alpine Astrovillage Lü-Stailas. Daartussenin verblijven ze meer dan tien jaar in Canada en de Verenigde Staten, waar ze les geven aan universiteiten en onderzoek uitvoeren in allerlei subdomeinen van de biologie: ontwikkelingsbiologie, moleculaire biologie, stamcelbiologie, breinwetenschappen, regeneratieve geneeskunde,... Van de academische kringen in bruisende metropolen naar de rustgevende natuur in de buurt van een onooglijke Zwitserse berggemeente. “En toch was die overstap geen cultuurschok”, verzekert Jitka. “Ook nu zijn we nog op zoek naar kennis en geven we nog les, aan bezoekers die naar sterren willen leren kijken. Ook nu zijn we nog dag in dag uit bezig met observeren. En ook nu proberen we nog creativiteit aan de dag te leggen in ons werk. Al missen we de drukte van de grootstad soms wel.”
Sterrenbunkers Lü is de ideale plaats om aan ‘star gazing’ te doen. Het dorpje ligt voldoende hoog, er zijn geen grote steden in de
38
ARTSENKRANT Vrijdag 20 april 2012 Nr. 2236
buurt, het klimaat is droog en er is amper luchtvervuiling. In de tuin beneden het hotel trekken drie witte koepels de aandacht. Observatoria zijn het, het vizier gericht naar de lucht boven Lü. Hier kunnen bezoekers de nacht doorbrengen. Gebukt onder het gewicht van ontelbaar veel hemellichamen. Wie naar Lü-Stailas komt, wil niet slapen na twaalven, maar het heelal onder de loep nemen. Speuren naar houvast in een uitdijend universum . Volgens het European Southern Observatory bevinden er zich miljarden potentieel ‘leefbare’ planeten in ons melkwegstelsel. Waarschijnlijk cirkelen er een honderdtal ‘superaardes’ op minder dan dertig lichtjaar van onze Zon. Van jongs af aan is Václav gefascineerd door alles wat met de ruimte te maken heeft. Na zijn opleiding aan het gymnasium staat hij voor een tweesprong: kiest hij voor studies biowetenschappen of astronomie? Oost-Europese nuchterheid geeft de doorslag: het wordt de eerste optie. Een diploma dient om later brood op de plank te brengen. De kans dat dit lukt met biowetenschappen is een pak groter dan met sterrenkunde, schat de jonge Václav in. “Wat ons over de streep trok om de deur van de bio- en neurowetenschappen achter ons toe te trekken, was de toenemende commercialisering. Die stuitte ons steeds meer tegen de borst”, blikken Václav en Jitka terug op het moment waarop ze hun succesvolle academische carrières achter zich laten. “Geld en faam, dat werden
Op zeer jonge leeftijd krijgt Jitka een microscoop van haar vader. Als klein meisje interesseert ze zich immers al mateloos voor de natuur en wil ze alles bestuderen, liefst van zo dicht mogelijk. Een carrière als wetenschapper staat voor haar in de sterren geschreven. Die loopbaan komt er ook en leidt haar naar Václav, die haar aansteekt met zijn hartstocht voor de ruimte. Als Jitka voor het eerst omhoog kijkt, is ze nog bang van de duizelingwekkende afstand. Die angst ligt intussen ver achter haar. In sterren kijken bundelt ze nu haar twee grootste passies: wetenschap en filosofie.
‘Foundation’ Op veel belangstelling kan Alpine Astrovillage Lü-Stailas vooralsnog niet rekenen. Nochtans besteedden heel wat lokale media al aandacht aan het initiatief, en dat van bij de opstart in 2009. De Ouredniks vrezen dat ze nog moeten afrekenen met een vooroordeel. Jitka: “Mensen denken dat wij een gewoon hotel zijn, maar dat klopt niet. Wij vormen geen competitie voor andere toeristische diensten uit de buurt, daarom strijden we voor onze erkenning als ‘foundation’. Dit moet een plek zijn waar iedereen – leek of gevorderd – in contact kan komen met astronomie, les kan volgen of op eigen houtje aan de slag kan gaan. Dat is de droom die we willen verwezenlijken.” “Weet je”, zei de kleine prins, “als je ’s avonds naar de sterren kijkt, zal je weten dat ik daar ergens ben. Mijn ster is wel mooi, maar hij is te klein om zich te onderscheiden van de andere. Maar het is beter zo. Want nu zal mijn ster voor jou één van die vele sterren zijn. Je zal de hele sterrenhemel bewonderen en àlle sterren zullen je vrienden zijn.” ◆
Praktisch: •Alpine Astrovillage Lü-Stailas: www.alpineastrovillage.net • Graubünden: nl.graubuenden.ch