T'ink Studio présentation by t'ink studio

Studio de création graphique, réactif, souple et indépendant, T’ink Studio met son expérience au service de vos projets de communication. Direction artistique, mise au net, suivi de production, T’ink Studio apporte tout son savoir-faire aux entreprises, institutions et agences de communication.

Design graphique • Identité visuelle : logos, chartes graphiques, cartes de visite • Communication Corporate: magazines d’entreprise, newsletters, rapports annuels • Conception et création de catalogues, brochures, affiches, dépliants, packaging • Création et réalisation de livres d’art, projets d’édition • Conception et design graphique de sites internet • Scénographie et catalogues d’exposition • Signalétique … Prépresse • Layout, mise en page, mise au net • Retouches d’images, détourages, imbricationst • Photogravure: corrections chromatiques, conversions quadri • Epreuvage: contrôle des couleurs précis, simulation offset • Apport créatif et recherche de solutions techniques adéquates • Suivi de production, bàt …

t’ink studio Rue Emile Regard 20 1180 Bruxelles Tél 02 344 99 53 Fax 02 345 77 77 Thierry Julliand thierry@tinkstudio.be Mattia Van Haver mattia@tinkstudio.be

www.tinkstudio.be

Archives & MusĂŠe de la Litterature / Catalogues & affiches

e r v u œ ’ L en chantier Belgique

f r e w e r i a r e t i l e D les Deux sièc

ophone en

re franc de littératu

lige en Fransta Twee eeuw

literatuur

in België

/ 2008 2 1 / 9 2 > 23 / 09 UE DE BELGIQ YALE ÈQUE R O N BELGIË BIBLIOTH THEEK VA IO L IB B E K IJ L K KONIN

g van de ntoonstellin des / een te on ti si po ex Une

ure la Littérat e d e é s u M e anniversair Archives & verjaardag n de leur à l’occasio eid van hun h n ge le ge ter

gus gratis en catalo oonstelling berg) uits / Tent erg (Kunst at nb gr te e gu Gu gang et catalo s Arts) / In de Exposition t on (M tenberg l-cfwb.be 55 79 Entrée Gu n : 02 519 / info@am Inlichtinge l-cfwb.be 9 55 82 / www.am 51 02 : ements Renseign

c la ration ave En collabo de Belgique e royale Bibliothèqu t de erking me In samenweek van België ioth Bibl Koninklijke

Psytoyens / Graphisme & Direction artistique

SLRB / Société du Logement de la Région de Bruxelles-Capitale / Affiches, Portfolios,... / Agence : Mandragore

6 Ciels / Michel Lorand

Le Foyer Jettois > La demande de la SLRB / De Jetse Haard > De aanvraag van de BGHM

Le Foyer Jettois / De Jetse Haard / 2008

6 Ciels

Installation vidéo

6 Ciels

Video-installatie Artiste / Kunstenaar > Michel LORAND Esseghem I + II (ascenseurs) / Essegem I + II (liften) 286 >294 rue Jules Lahaye / Jules Lahayestraat 1090 Bruxelles / Brussel

on n’est pas tout seul au monde

Le Foyer Jettois / De Jetse

Haard / 2008

MICHEL LORAND

vidéo 6 Ciels Installation e 6 Ciels Video-installati

Les immeubles Esseghem I et II sont deux grandes barres de logements dans un quartier assez résidentiel. La population qui y habite présente une grande mixité d’origines et d’âges, sans toutefois que cela ne pose de problème spécifique. Le Foyer Jettois, gestionnaire des lieux, a initié un programme de rénovation de cet ensemble. A l’origine, un couloir intérieur assurait le lien entre les différentes entrées de chaque immeuble. Ce couloir était considéré par les habitants comme un espace de rencontre, un lieu de convivialité. Le projet de réhabilitation a prévu de supprimer cet espace. La coursive extérieure qui le remplace ne sera plus qu’un lieu de passage. Le Foyer Jettois a donc déposé une demande d’intervention dans les espaces de circulation communs des deux immeubles.

www.6ciels.be

we zijn niet alleen op de wereld De ﬂatgebouwen Essegem I en II zijn twee grote woonblokken, gelegen in een vrij residentiële wijk. De herkomst en de leeftijd van de bewoners lopen sterk uiteen, maar dat levert geen specifieke problemen op. De Jetse Haard, die deze gebouwen beheert, heeft een programma opgestart voor de renovatie van de site. Oorspronkelijk waren de verscheidene ingangen van ieder gebouw met elkaar verbonden via een binnengang. Deze gang fungeerde voor de bewoners als een gezellige ontmoetingsplek. In het rehabilitatieontwerp wordt deze ruimte geschrapt. De buitengalerij die ervoor in de plaats komt, is louter als doorgang bedoeld. De Jetse Haard diende dan ook een verzoek in voor een artistieke interventie in de gemeenschappelijke circulatiezones van beide gebouwen.

Robberechts Texte / Tekst Catherine Bodson Photos / Foto’s Jean-Marc

Le Foyer Jettois - Esseghem, batiment I De Jetse Haard - Essegem, gebouw I

cellule 101e% de l’action de la 2001-2007 / Bilan de Bruxelles-Capitale Logement de la Région SLRB / Société du van de cel 101e% van de activiteiten aatschappij 2001-2007 / Overzicht Gewestelijke Huisvestingsm BGHM / Brusselse

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 1

D’autres œuvres plus récentes, telles que les films Cut (2004) et Camera Obscura (2005), qui furent également présentés dans le cadre d’installations spatiales (Argos, Bruxelles, 2004;

Le Foyer Jettois - Esseghem, Comité d’Experts De Jetse Haard - Essegem, Comité van Experts

2/09/08 11:09:44

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 2

2/09/08 11:09:46

6 Ciels / Michel Lorand

In het kader van het project 101e%, een initiatief van de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM), concipieerde de Brusselse kunstenaar Michel Lorand een werk voor de sociale woontorens Essegem I en Essegem II, die eigendom zijn van de sociale huisvestingsmaatschappij De Jetse Haard. Het gaat om twee in de jaren 1970 opgetrokken flatgebouwen van ieder zestien verdiepingen hoog. Beide zijn een honderdtal meter van elkaar verwijderd en omgeven door wat groen. Er wonen alles samen zo’n 1200 mensen. De context heeft op het eerste gezicht niets onleefbaars of (g)rauws, eigenschappen die wel eens met dit soort huisvesting worden geassocieerd : de gebouwen lijken vrij goed onderhouden, en wanneer ik er op een avond in juni met Michel langsga, zijn kinderen buiten op het grasveld en in de kleine speeltuin rustig in de weer, hun fietsjes slingeren rond, vogels fluiten, het drukke stadsverkeer is ver weg en de huisbewaarster is graag bereid tot een praatje. Hoogstens ademt de hal meer anonimiteit dan je van een woonruimte zou kunnen verwachten: de leegte en kaalheid ervan herinneren aan de immer voorlopig betrokken flatgebouwen langs de Belgische kust. Door beeldende kunstenaars uit te nodigen voor interventies in sociale woonwijken, wil de BGHM een nieuwe benadering van de problematiek van sociale huisvesting aanmoedigen. In Jette werd Michel Lorand vooral getroffen door het isolement waarin veel bewoners lijken te zijn beland. Niet alleen vormt de site van De Jetse Haard vanwege zijn inplanting een soort enclave zonder veel aansluiting bij de rest van de – op zich toch al suburbane en voor een groot deel residentiële – gemeente : ook de culturele en sociaaleconomische achtergrond van de bewoners maakt dat zij geneigd zijn op zichzelf terug te plooien en zich terug te trekken in de beslotenheid van hun flat.

Chaque lieu d’implantation de la caméra a été choisi de manière à assurer un décalage horaire considérable par rapport au site de diffusion des images : l’usager de l’ascenseur sera ainsi régulièrement confronté en plein jour, avec un ciel nocturne, ou inversement. Bien que Lorand explore ici pour la première fois les possibilités de la webcam et de la transmission en temps réel, le concept rappelle à maints égards certaines de ses œuvres antérieures, surtout – mais est-ce un hasard ? – les installations réalisées dans l’espace public. Tant dans Installation #1 #2 #3 (trois installations aux points névralgiques de la Jonction NordMidi à Bruxelles, 2000), que dans 6 scene a Venezia (une contribution lors de la 50ème Biennale de Venise en 2003) l’écoulement du temps réel et /ou l’alternance irrévocable du jour et de la nuit (voire le contraste entre les deux) ont servi non seulement de thème, mais aussi de " moteur " de l’œuvre. C’est ainsi que, dans le cadre du premier projet cité, il avait tapissé la paroi vitrée du passage couvert de l’ancienne tour Martini à la place Rogier d’un film adhésif translucide vert. Sous l’effet de la lumière, du soleil ou de l’éclairage artificiel nocturne, tant l’intérieur du passage que son aspect extérieur subissait une métamorphose constante. A Venise, Lorand créa sur six places différentes, autour du pozzo, la fontaine mythique présente sur chacun des endroits (le bruit de l’eau ruisselante nous fait penser au temps qui passe : du passé au présent, du jour à la nuit(*)), entre 21h30 et 23h30, un " espace diurne " créé au moyen de projecteurs de cinéma, tandis que des haut-parleurs rediffusaient les sons et l’ambiance sonore de chaque campo, enregistrés pendant le jour, proposant ainsi une " fusion visuelle et auditive du jour et de la nuit ".

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 3

In het kader van geplande renovatiewerken aan de liften, liet Michel Lorand in het plafond van elke cabine een 19’ ﬂat screen videoscherm verwerken. Het scherm is via het internet 24 uur op 24 verbonden met een camera die een jaar lang onafgebroken de hemel zal filmen in een grootstad ‘aan de andere kant van de wereld’, te beginnen bij Santiago de Chili. De daaropvolgende jaren komen andere steden aan de beurt, vermoedelijk in Viëtnam, Canada, een van de Maghreblanden, Oost-Europa en Centraal-Afrika. De precieze keuze van de steden blijft nog open, omdat rekening dient gehouden met de – voortdurend evoluerende – technische mogelijkheden ter plaatse. Op het scherm wordt ook de locatie en de plaatselijke tijd aangegeven. Het is de bedoeling dat de schermen na zes jaar worden vervangen door even zoveel lichtbakken, met in elk van de zes liftenparen een foto van de laatst geregistreerde still in elk van de zes steden.

Le Foyer Jettois - Esseghem, installation des plafoniers De Jetse Haard - Essegem, plaatsen van de plafondschermen

▶

2005 Création de Camera Obscura, 3 Short Stories – Galerie Het Kabinet – Gent

Installation #3 - Espai d’art contemporani de Castelló (EACC) - Castellón (Espagne)

2006 3 Short Stories, cycle complet - Argos, Centre for Art and Media - Bruxelles Publication : 3 Short Stories - texte : PhilippeAlain Michaud – Ed. Argos, Brussels Création de 29 Faire-part – Anspach Centre – Bruxelles Epilogue - The 3rd International Video Art Biennale Tel Aviv – Videozone 3, (Israël) Epilogue – Udine Conference Magis: International Film Studies Conference - Udine

2007

“choisir l’espace le plus restreint, le plus fermé d’une habitation, sa cabine d’ascenseur. choisir ce poste d’observation pour scruter le ciel, non pas celui qui est au-dessus de notre tête, mais celui qui est sous nos pieds, de l’autre côté de la planète. faire l’expérience du mouvement vertical que nous inspire cet ascenseur et percevoir qu’entre ces deux ciels, c’est le monde tout entier que nous traversons.” ML

(*) Michel Lorand, 6 Scene a Venezia (texte de Peter Verhelst), Gand, Ludion, 2003, p. 5 (**) 3 Short Stories (Texte de/text by PhilippeAlain Michaud), Bruxelles, Argos, 2007. (***)[...] la solution à laquelle est attaché le nom du Corrège revient […] à une négation: négation de la bâtisse, sinon négation de la clôture de l’édifice par l’établissement en un lieu privilégié de la couverture d’un décor ainsi conçu qu’il paraisse ‘trouer’ la muraille et y ménager une ouverture feinte sur un ciel lui-même traité en trompe-l’œil’. Voir Hubert Damisch, Théorie du nuage, Seuil, Paris, 1972, p. 11.

Catherine Robberechts Historienne, traductrice et essayiste

2/09/08 11:10:00

Oprichting van l’Ymagier Singulier (toneelgezelschap).

2000 Installation #1 – Martinitoren – Brussel.

2001 Installation #2 – Centraal Station – Brussel.

2002 Installation #3 – Noordstation en Zuidstation – Brussel. Publicatie : Installation #1, 2, 3 - tekst : Steven Jacobs, Uitg. CIVA (Internationaal Centrum voor stad, architectuur en landschap), Brussel, 2002.

2003 6 Scene a Venezia – tijdens de “50ma Biennale di Venezia” – Venetië (Italië). Publicatie: 6 Scene a Venezia – tekst: Peter Verhelst en correspondentie van Michel Assenmaker, Frank Maet en Bram Verhagen - Uitg. Ludion, GentAmsterdam, 2003.

2004 Creatie van Cut, 3 Short Stories: Argos , Centre for Art and Media – Brussel. Creatie van Medea – Groepstentoonstelling in het Vlaams-Nederlands huis “deBuren” - Brussel. Installation #3 – Argosfestival, Centre for Art and Media – Brussel. Installation #3 - Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía – Madrid (Spanje).

naar nacht’(*)), tussen 21.30 en 23.30u met behulp van schijnwerpers een ‘daglichtruimte’, waarbij via luidsprekers de overdag opgenomen geluiden en stemmingen van elke campo werden gereproduceerd, in een ‘visuele en auditieve versmelting van dag en nacht’.

que c’est ? le 101e%, qu’est-ce het in ? het 101e%, wat houdt

Ook in latere werken, zoals de films Cut (2004) en Camera Obscura (2005), die beide tevens werden gepresenteerd als onderdeel van ruimtelijke installaties (Argos, Brussel, 2004; Het Kabinet, Gent, 2005), worden het contrast tussen dag en nacht, licht en donker, het ’s nachts herinneren of ‘verwerken’ van overdag opgedane indrukken, gethematiseerd. (**) In de liften van Essegem duikt dit motief echter op in een heel specifieke context. Het tegen een plafond aangebrachte beeld van een hemel roept onwillekeurig een hele reeks kunsthistorische associaties op: van de oculus in het Romeinse Pantheon tot de talloze als ‘hemel’ beschilderde plafonds in de religieuze of profane architectuur – denk aan de spectaculaire trompe-l’œils van een Correggio, Veronese of Tiepolo, die de beslotenheid van het gebouwde omhulsel als het ware ontkennen, weg-denken(***). Ook Lorands scherm is te lezen als een bres, een opening die het contact met een ‘andere wereld’ suggereert: een uitnodiging om uit te breken, weg te dromen. Geen verwijzing naar een bovennatuurlijke dimensie ditmaal, maar wel naar een ‘omgekeerde wereld’, alsof de liftcabine niet gewoon op en neer ging in de

2005

beslotenheid van het gebouw, maar zich door de aardbol heen kon boren om ons een kijkje te laten nemen aan de andere kant. Trompe-l’œil of ‘venster op de wereld’? Maar in dit laatste geval: wat dan nog? Ziet de hemel er bij onze ‘tegenvoeters’ uiteindelijk zoveel anders uit dan de onze? Gaat het er hier niet veeleer om door een stille contemplatie een tegenwicht te bieden voor, even te ontsnappen aan de geagiteerde stroom van consumptiegerichte beeldproducten die ons gevangen houdt ?

Creatie van Camera Obscura, 3 Short Stories – Galerie Het Kabinet – Gent. Creatie van Epilogue, 3 Short Stories – Officiële opening van het Argosfestival – Brussel. Installation #3 - Espai d’art contemporani de Castelló (EACC) – Castellón (Spanje).

2006

3 Short Stories, volledige cyclus – Argos, Centre for Art and Media – Brussel.

Het ‘verdraaide’ gebruik van de webcam lijkt dit te bevestigen. Een dispositief dat toch bij uitstek geschikt lijkt om te bespieden of te beveiligen, een toegang te forceren tot andermans intimiteit, brengt hier juist datgene in beeld wat iedereen toebehoort, en waar gegarandeerd niets anders gebeurt dan het invallen van de duisternis, een bui, een langsdrijvend wolkje, of – bij gelegenheid – een bliksemschicht.

Publicatie: 3 Short Stories – tekst : Philippe-Alain Michaud – Uitg. Argos Brussels.

in straten, musea en duikt overal op : haar weg gevonden uit de De hedendaagse kunst heeft teken van rijkdom, van (ﬁnanciële ... Hedendaagse kunst is een de op pleinen, in kantoorgebouwen, en is ook een uitdrukking van geeft de buurt een meerwaarde nooit in en politieke) investering. Ze hedendaagse kunst zijn nog ... De meeste liefhebbers van reputatie. tijdgeest, de mode, het succes, hebben immers niet zo’n goede geweest. Sociale woningen een sociale woning binnen van de Brusselse Gewestelijke in. Het 101e%, een initiatief wijken Ze boezemen een beetje angst kunst losgerukt uit de ‘chique’ (BGHM), heeft de hedendaagse houdend happij rekening om, Huisvestingsmaatsc krijgen de kans woningen. De kunstenaars een en ondergedompeld in de sociale kunstwerk te ontwerpen voor en de beheerders, een origineel woningen sociale de met de context, de bewoners van deuren uit de Met dit gidsje nodigen we u en speciﬁeke woonomgeving. elkaar werden versmolten hoe deze twee werelden met of het open te duwen en zelf te ontdekken verlangen te scheppen. Iedereen, wereld kan bereiken door een is, krijgt wat men in deze illusieloze sociale huisvestingssector of een medewerker van de denkt of die nu een kunstenaar, een bewoner die hij bezoekt, waaraan hij plekken de woont, hij waar trots immers de kans om de plaats mensen mogen ook terecht van zijn eigen leefwereld. Deze begeerd door anderen. hij beheert, deel te laten uitmaken bewonderd en misschien zelfs bezocht, worden en woningen grappige zijn, want hun aangrijpende, Laat u ontroeren door de sterke, Ga binnen in onze sociale woningen. die u er zal aantreffen. bovenal door de menselijkheid mooie kunstwerken, maar van een u uitnodigt om, in de context naam 101e% ? Omdat dit project in Nog één ding : vanwaar de dankzij een extra investering mee te dromen en te hopen, happijen samenbrengt. realistisch sociale huisvestingsbeleid, sociale huurders en huisvestingsmaatsc een gedurfd project dat kunstenaars,

Creatie van 29 Faire-part – Anspach Centre – Brussel. Epilogue - The 3rd International Video-Art Biennale Tel Aviv (Israël) – Videozone 3. Epilogue – Udine Conference Magis: International Film Studies Conference – Udine.

2007

Catherine Robberechts is historica en werkzaam als vertaalster en publiciste

dans dans les rues, sur les places, des musées et apparaît partout, et politique). L’art contemporain est sorti d’investissement (financier Il est un signe de richesse, du succès... les immeubles de bureau... de l’air du temps, de la mode, agit aussi comme un emblème Il valorise les quartiers, et mis les pieds dans des logements n’ont le plus souvent jamais de la Les clients de l’art contemporain un peu peur. Le 101e%, initiative très bonne réputation, ils font des sociaux. Ceux-ci n’ont pas (SLRB), a arraché l’art contemporain Région de Bruxelles-Capitale Société du Logement de la Il propose à un artiste de concevoir dans les logements sociaux. et beaux quartiers pour l’introduire du contexte, des habitants spécifique, en tenant compte logement un pour logements des originale portes une œuvre à pousser les ce petit guide, nous vous invitons des gestionnaires. Grâce à Venez voir ce qu’il est possible ces deux univers se sont rencontrés. pu sociaux et à découvrir comment e du désir. En effet, tous auront qu’est le nôtre si l’on insuffl d’obtenir dans le monde désenchanté ou qu’ils gèrent, qu’ils soient qu’ils fréquentent, qu’ils pensent s’emparer des lieux qu’ils habitent, peuvent en être fiers, parce Ils sociaux. logements au service des dans nos artiste, habitant ou travailleur désirée par d’autres. Entrez admirée et peut-être même mais surtout que leur habitation est visitée, émouvantes, drôles, belles... fortes, œuvres des verrez logements sociaux. Vous y vous y rencontrerez de l’humanité. rêve de part une projet vous invite à partager nom : 101e% ? Parce que ce supplémentaire Encore un mot. Pourquoi ce grâce à un investissement sociale réaliste du logement, et d’espoir dans une politique et sociétés de logements. mêle artistes, locataires sociaux dans un projet audacieux qui

Creatie van Portraits 8e Bienal de Video y Nuevos Medios de Santiago de Chile (Chili).

2007 - 2016 6 ciels, video-installaties in de liften van Essegem (Jette), project van het 101e% van de BGHM voor De Jetse Haard.

Le Foyer Jettois - Esseghem - Vernissage le 27 mai 2008 De Jetse Haard - Essegem - Vernissage op 27 mei 2008

Images du site www.6ciels.be Beelden van de website www.6ciels.be

2/09/08 11:10:08

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 9

Les autres publications De andere publicaties > Le Social et l’art contemporain emménagent / De sociale sector en de hedendaagse kunst ontmoeten elkaar > Le Foyer Ixellois / Le Foyer Ixellois Arnaud THÉVAL > Le Foyer Schaerbeekois / De Schaarbeekse Haard Marin KASIMIR > Le Foyer Laekenois / Lakense Haard Christophe TERLINDEN & Nathalie MERTENS > ASSAM / ASSAM Lucile SOUFFLET & Domitienne CUVELIER > Le Foyer Laekenois / Lakense Haard Gilles CLEMENT > Les HBM de Saint-Josse-ten-Noode Goedkope woningen van Sint-Joost-ten-Node Arnaud THÉVAL > Société Uccloise du Logement (SUL)/ Ukkelse Maatschappij voor de Huisvesting (UMH) Johan MUYLE

Le Foyer Jettois / De Jetse Haard Michel LORAND

> Société du Logement de la Région de BruxellesCapitale (SLRB) / Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM) Laurette ATRUX-TALLAU

Le Foyer Jettois - Esseghem, gaine technique De Jetse Haard - Essegem, technische koker

▶ Le Foyer Jettois - Esseghem, un visiteur curieux et regulier De Jetse Haard - Essegem, een nieuwsgierige en regelmatige bezoeker

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 8

2/09/08 11:10:05

Tekst / Catherine Robberechts

(***) [...] la solution à laquelle est attachée le nom du Corrège revient […] à une négation: négation de la bâtisse, sinon négation de la clôture de l’édifice par l’établissement en un lieu privilégié de la couverture d’un décor ainsi conçu qu’il paraisse ‘trouer’ la muraille et y ménager une ouverture feinte sur un ciel lui-même traité en trompe-l’œil’. Zie Hubert Damisch, Théorie du nuage, Seuil Paris, 1972, p. 11.

▶

Koninklijk Conservatorium van Brussel.

2007 - 2016 “6 ciels”, installations vidéo dans les ascenseurs d’Esseghem (Jette), projet du 101e% de la SLRB pour Le Foyer Jettois

(**) 3 Short Stories (Texte de/text by Philippe-Alain Michaud), Brussel, Argos, 2007.

Geboren te Brussel.

De steden waar de camera zal worden opgesteld, zijn bewust zo gekozen dat er een aanzienlijk tijdsverschil heerst met de plek waar de beelden worden ‘uitgezonden’: geregeld zal de liftgebruiker annex toeschouwer op klaarlichte dag worden geconfronteerd met een nachtelijke hemel, of omgekeerd. Hoewel Lorand hier voor het eerst de mogelijkheden van de webcam en van transmissie ‘in real time’ aftast, herinnert het concept in meerdere opzichten aan sommige van zijn eerdere werken, en misschien niet toevallig nog het meest aan de installaties die hij in de openbare ruimte realiseerde. Zowel in Installation: #1/#2/#3 (drie installaties op de knooppunten van de Brusselse Noord-Zuidverbinding, 2000) als in 6 scene a Venezia (een bijdrage tijdens de 50ste Biënnale van Venetië in 2003) fungeerden het concrete tijdsverloop en/of de onstuitbare afwisseling van (en het contrast tussen) dag en nacht niet alleen als thema, maar ook als ‘motor’ van het werk. Zo bijvoorbeeld bracht hij in het kader van eerstgenoemd project op de glaswand van de overdekte passage aan het Rogierplein groene, doorschijnende plastic folie aan. Onder invloed van het zonlicht of van de nachtelijke kunstverlichting was zowel het interieur van de passage als het uitzicht ervan aan de buitenkant voortdurend aan verandering onderhevig. In Venetië creëerde hij op zes verschillende stadspleinen rond de daar aanwezige fontein (‘het geluid van het kabbelende water herinnert ons aan het verstrijken van de tijd: van verleden naar heden, van dag

Création de : Portraits 8e Bienal de Video y Nuevos Medios de Santiago de Chile, (Chili)

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 7

1961

1980

Création d’Epilogue, 3 Short Stories - Ouverture officielle du Festival Argos - Bruxelles

C’est en tout cas ce que semble confirmer l’usage détourné de cette webcam. Ce dispositif particulièrement approprié à épier ou à sécuriser, à faire intrusion dans l’intimité d’autrui, visualise ici précisément ce qui appartient à tous pour ne donner à voir assurément rien d’autre que la tombée de la nuit, une averse, un petit nuage qui passe au loin, ou peut-être un éclair témoignant d’un orage à l’autre bout du monde.

(*) Michel Lorand, 6 Scene a Venezia (met een tekst van Peter Verhelst), Gent, Ludion, 2003, p. 5.

“de kleinste, meest gesloten ruimte van een woning kiezen. De liftkooi. vanuit die uitkijkpost staren we naar de hemel. Niet de hemel boven ons hoofd, maar deze onder onze voeten. de hemel aan de andere kant van de planeet. De verticale beweging van de lift ondergaan en merken dat we tussen die twee hemels de hele wereld doorkruisen.” ML

MICHEL LORAND

Le Foyer Jettois - Esseghem, visite d’étudiants en communication graphique de La Cambre De Jetse Haard - Essegem, bezoek van de studenten graﬁsche vormgeving van La Cambre

Dans les ascenseurs d’Esseghem, ce motif apparaît dans un contexte très spécifique. L’image d’un ciel appliquée au plafond rappelle inévitablement toute une série d’images de l’histoire de l’art : de l’oculus au Panthéon romain jusqu’aux innombrables voûtes peintes dans l’architecture religieuse ou profane – songez aux spectaculaires ciels en trompel’œil du Corrège, de Véronèse ou de Tiepolo, qui invitent le spectateur à faire abstraction de la clôture de l’édifice(***). Le moniteur de Lorand se présente lui aussi comme une brèche, une ouverture suggérant le contact avec un " autre monde " : invitation au voyage, à l’évasion. Il ne s’agit pas cette fois d’une référence à une dimension surnaturelle, mais plutôt à un " monde à l’envers ", comme si l’ascenseur, non content de monter et de descendre dans l’enceinte de l’immeuble, pouvait traverser la terre pour nous permettre de jeter un coup d’œil de l’autre côté. Trompe-l’œil ou " fenêtre sur le monde " ? Et dans ce dernier cas, de quoi s’agit-il ? Le ciel de nos antipodes est-il finalement si différent du nôtre ? Ne s’agit-il pas plutôt ici de se soustraire juste un instant, à travers une contemplation silencieuse, au ﬂux de l’imagerie de notre monde de consommation ?

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 6

6 Ciels / Michel Lorand

Tekst / Catherine Robberechts

Een van de uitgangspunten van het project 101e% is dat de bewoners op een of andere manier in het creatieve proces moeten worden betrokken. Lorand heeft er evenwel duidelijk niet voor gekozen direct te refereren aan hun intimiteit of hun dagelijkse doen en laten. Al evenmin heeft hij de kaart getrokken van de verfraaiing of decoratie. Hij spitste zijn interventie toe op een bij uitstek onpersoonlijk, gemeenschappelijk, puur functioneel maar wel druk bezocht onderdeel van het gebouw: de liftcabines, twee bij elk van de drie ingangen tot ieder woonblok – zes paar in totaal. Zijn ingreep heeft overigens niets opdringerigs: het werk is geruisloos, zijn ‘drager’ (een televisiescherm) vertrouwd op het banale af, en wie verkiest de ingreep te negeren, kan dat ongestoord ook doen.

2/09/08 11:09:48

Le Foyer Jettois - Esseghem, toits De Jetse Haard - Essegem, daken

Het Kabinet, Gent, 2005), développent le thème du contraste entre le jour et la nuit, entre la lumière et l’obscurité, le fait de se remémorer ou de se " réapproprier " pendant la nuit des impressions enregistrées pendant le jour(**).

2/09/08 11:10:09

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 10

2/09/08 11:10:11

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 11

2/09/08 11:10:14

a_Portfolio_ML_6Ciels_bat.indd 12

www.101e.be www.6ciels.be www.michellorand.net www.jette.be www.slrb.irisnet.be www.bghm.irisnet.be

E.R. / V.U : Yves Lemmens - SLRB / BGHM - rue Jourdan 45-55 Jourdanstraat - 1060 Bruxelles / Brussel - © Photos / Foto’s : Jean-Marc Bodson ( sauf / behalve p. 3,7,10 ) - Design : Mandragore

Texte / Catherine Robberechts

A l’issue des six années, les moniteurs seront remplacés par un même nombre de caissons lumineux, reproduisant la dernière prise de vue du ciel enregistrée dans chacune des six villes.

2/09/08 11:10:25

Zapmama / ReCreation - Marie Daulne / Heads up International / Photo: Jurgen Rogiers

Taste / Livre de recettes / Banque du Luxembourg

Urban BBQ / Affiches - Livret / Agence : Mandragore

Powered

L e s

P a r t i s a n s

d u

g o û t

3rd

edition

Cooks Mauro ColagreCo Yves MaTTagne gaeTan Colin DiDier De roover KrisTof begYn

mont des arts kunstberg Dès / Vanaf 12.00 www.urbanbbq.be

of es tiva

l.be

10e

23.08.2009

E.R. / V.U. : Olivier Frey / rue du château d’eau 6 B.1180 Bruxelles / Brussel – DEsign MandragOre

f in w.

Région Bruxelloise - The Brussels Enterprise Agency / Brochure / Agence : Mandragore

FR / UK / DE THINK EUROPE ACT FROM BRUSSELS

THINK EUROPE ACT FROM BRUSSELS

Best city to locate a business According to the 2007 European Cities Monitor survey, conducted by Cushman & Wakefield’s Brussels remains one of the leading cities in which to do business today. Brussels’ major strengths are the availability of qualified staff, easy access to key markets, quality of telecommunications and national and international transports links.

www.investinbrussels.com

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 14

8/10/08 11:33:23

LUXEMBOURG

PRAGUE, CZECH REPUBLIC

165.7

HAMBURG, GERMANY

163.5

LONDON, UK

162.6

BRATISLAVSKÝ KRAJ, SLOVAKIA

159.6

165.9

2277

2500

2000

1035

1500

The US Bureau of Labor Statistics ranks Belgium as having the second most productive labor force in the world wich is both highly skilled and multilingual. In its worldwide 2007 Index of Economic Freedom, the American Heritage Foundation puts Belgium ahead of France, Germany, Norway and Sweden.

703

651

1000

• • • • • • •

823

522

476

428 500

It’s no wonder that Cushman & Wakefield’s 2007 survey ranks Brussels among Europe’s top ten business locations. And it’s no surprise either that Belgium is the fifth largest recipient of inward investment in Europe, according to the 2008 edition of Ernst and Young’s annual barometer.

legal & tax matters company registration dealing with local authorities finding office space securing public incentives recruiting staff sectorial market intelligence

Robert Huggins Associates, The European Competitiveness Index, 2007

Paul Bodart, Executive Vice President, Bank of New York (USA).

nd o

177.8 175.4

The Brussels Region offers companies a unique, cost-effective and hands-on opportunity to test the business-friendliness of Brussels, available through the Brussels Enterprise Agency. For three month, companies thinking of investing in Brussels can actually test the market by benefitting from a free fully furnished office space and business consultancy services, including advice on :

185.2

STOCKHOLM, SWEDEN ETELÄ-SUOMI, FINLAND

188.3

ÎLE DE FRANCE, FRANCE

4 5

A 2008 survey by Cushman & Wakefield shows that the rent for prime office space per year in Brussels is extraordinarily low. The rent in Brussels is over 5 times less than the rent in London and 2.5 times lower than the rent in Paris.

ris

193.5

UUSIMAA, FINLAND

Office Prime Rent (Eur/sqm/pa)

Belgium also offers some inherent advantages to businesses locating in Brussels. For starters, take the extremely favorable tax regime: Belgium’s system of notional interest deduction is unique in Europe and allows companies to make considerable corporate tax savings. Add this to an extremely stable and secure legal and financial framework, an attractive foreign executive status, and one of Europe’s most competitive prime real estate markets, and you’ve got a winning formula for business location.

BRUSSELS, BELGIUM

Combining low tax rates, affordable real-estate and a highly-skilled, multilingual workforce

rid

“Notional interest deduction is a very effective measure. It will make Belgium very competitive in the European landscape.”

The presence of such heavyweights has attracted many other key influential groups : the city hosts 160 diplomatic missions, the representative offices of some 200 regions and cities, 1,750 non-governmental organisations, 30,000 EU representatives and lobbyists, and the world’s largest foreign press corps, with some 1,200 accredited journalists.

ila

SCORE

Brussels is home to a unique concentration of decision-makers that shape the lives of hundreds of millions of people. The city houses the major EU institutions – the Council, Commission, Parliament, Economic and Social Committee and Committee of the Regions – and also the headquarters of NATO, the Western European Union and the Benelux organisation.

REGION

MILAN

Du bli n

RANK

MUNICH

Based on indicators such as productivity, transport infrastructure, earnings, education and employment, Brussels has also become the most competitive region in Europe, ahead of London and Paris.

BERLIN

Cushman & Wakefield, European Cities Monitor 2007

fu rt

No less than 1,300 foreign companies have set up offices – either European Headquarters or a sales subsidiary – in Brussels. Major multinational companies have realized that they need to have a presence in Brussels if they want to monitor political or economical developments in the European Union and influence the scope of regulations.

Make no mistake : Brussels matters

The Regional European Competitiveness Index

MADRID

Emmanuel Sellier, Head of the EDF (France) office in Brussels

Being in Brussels is good for business. The decisions made in Brussels impact people and organisations all across the European Union and beyond. Savvy businesses recognize the importance of being present in order to be able to influence the decisions that can affect them.

FRANKFURT BRUSSELS

Act from Brussels

Brussels : Key political and economic decision-making center

PARIS

Think Europe

“For the EDF Group, it is fundamental to be present in Brussels : we have to work with and react to the various European institutions in order to be considered a competent, efficient and responsible stakeholder.”

A FAVORABLE BUSINESS ENVIRONMENT

Bru ss els

LONDON

ste

KEEPING YOUR FINGER ON THE PULSE OF EUROPE

THINK EUROPE ACT FROM BRUSSELS

Fra

Boulevard du Jardin Botanique / Kruidtuinlaan 20 1035 Brussels - Belgium T +32 2 800 34 61 e-mail: invest.eco@mrbc.irisnet.be

THINK EUROPE ACT FROM BRUSSELS

Ministry of the Brussels Capital Region Foreign Investment Department

LOCATION

Legally liable publisher : N.De Cooman - Ministry of the Brussels-Capital Region Boulevard du Jardin Botanique, 20 - 1035 Brussels, Belgium - Photographs: Marcel Van Hulst - Graphic Design : Mandragore

The Brussels Enterprise Agency Avenue du Port / Havenlaan 86 C, B 211 1000 Brussels - Belgium T +32 2 422 00 20 e-mail: info@bea.irisnet.be

2007 RANK

THINK EUROPE ACT FROM BRUSSELS

Brussels ranks as one of the cheapest and most pleasant cities in Europe in which to live (Mercer Human Resources 2007), and it’s no wonder : the city offers spacious housing, low rents and affordable residential real estate. Brussels is the second greenest city of Europe, with numerous gardens and parks only a short walk or drive away. Choice in education is second to none, with a wide range of international schools in the city offering various international curricula. Belgium is also acknowledged to have one of the best healthcare systems in the world: in Brussels alone there are 30 private and public hospitals.

Cushman & Wakefield, Office Space around the World, 2008

www.investinbrussels.com

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 1

8/10/08 11:32:14

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 2

8/10/08 11:32:23

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 3

8/10/08 11:32:27

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 8

8/10/08 11:32:59

InvestBXL_BrochureA4_UK.indd 9

8/10/08 11:33:01

BUSINESSEUROPE / Brochure / Agence : Mandragore

Unfolding Europe’s future Technical insTrucTions for TranslaTion and prinTing

1/6

Channel Congress / Logo et input graphique

Channel Congress Channel Congress

Regular

We l c o m e channelCongress We l c o mWelcome e We l c o m e June 14 th 2007 | De Montil Affligem | 4th edition

June 14th 2007

De Montil Affligem

C 10 / M 100 / J 100 / N 10 C 40 / M 0 / J 0 / N 0 C 80 / M 0 / J 0 / N 20

| 4th edition |

t h

e d i t i o n

Institut Decroly / Mise au net & Photogravure / Direction Artistiqueâ&#x20AC;&#x2030;: Michel Bries

Boîte Noire Productions / Identité graphique

Suez / Campagne mécénat / Agence : Mandragore

S olidarity t r h o p S c r Environm a e s ent Re e r u t l u C U YO

YO REARE GOING URE THE FUTUU TO LOVE THE FUT FUTURE ING TO LOVE THE YOU ARE GO E V LO

EZ , SU a es, SUEZ ices is waste servic serv of life ch a es, water and ste tials of life is energy servic d wa ntials row. Su en ing the essen Such natural gas, nges. Provid of tomorrow. ter an e esse tomor d wom In supplying electricity, n y’s major challe g the world th , wa of answer societ necessity : that of shapin ’s 140,0 00 men and wome ices iding world men an businesses as a ov Group serv 0 e of pride as well daily commitment of the ergy nges. Pr ing th 140,00 source hs en the ut ap d s s, yo alle of sh oup’ h reason behin l ga ing is the tura ajor ch : that the Gr ating youths grat t throug ys hout the world. integr na s, te m , distres in of h throug ty in iri , wa ssity ent trici spirit throug ety’s g childhood ress am sp many elec er soci a necemmitm heritage, helpin nment, promoting team as many ways dist al te ng cultur as as in our g our enviro od pplyi answ well daily co Preserving are education are otin sity, preserving how through higher In su esses ide as ildho prom ation the facing adver knowuc t, g ch . busince of pr behind . sharing our lpin nmen er ed it to the future sports and and to comm e, he enviro h high sour e reason e world values ag our it . rit th to transm our throug future l he is th hout e ug ltura ving ow Z thro r cu eser ow-h mit to th UE g ou , pr r kn m s, S is a ervin versity ing ou d to co ice life ch ad shar Pres es an ng serv of . Su n faci ts and r valu ste als ow me ou wa nti orr d wo spor nsmit nd sse m tra r a e e of to en an to te s th rld m a uth h s, w ing wo 0 0 ice rovid the 0,0 g yo roug tin ys 14 serv P ing gra it th wa rgy nges. shap up’s inte spir any ro ne f m s, e alle t o e G ss, ga r ch : tha of th tre team as jo y ral dis t re en in ting n a atu ma ssit y, n iety’s nece mitm od mo atio o it c ro ic m ildh p du ctr soc s a co ch ent, er e ele er ell a daily g g h m sw in w e in n elp ron hig . ply es a e as d th , h envi ugh ture d in sup ge fu In siness of pri beh orld. rita ur thro the he g o w bu rce ason e w ral rvin w-ho mit to sou e re out th ltu o cu prese r kn com is th ugh ur u to thro g o it y, g o nd rvin dvers arin es a se lu a sh Pre ing and ur va fac rts it o o sp transm to

E TH VE LO O GT OIN EG AR

TO NG GOI ARE YOU E R TU FU

z ue

z. sue

com

In supplying electric businesses answer ity, natural gas, energy service s, water society’s major source of pride challenges. Providi and waste services, SUEZ as well ng the essenti is the reason behind as a necessity : that of als of life is a shaping the the daily commi throughout the tment of the Group’s world of tomorrow. Such world. 140,00 0 men and women Preserving our cultural heritag e, helping childho facing advers ity, preser ving od in distress , integrating youths our environment, sports and sharing promoting team our know-how to transmit our spirit through through higher values and to education are commit to the as many ways future.

.c om ww w. su ez

ww w. su ez .c

YOU AR E

GOING TO LOV E THE

w w w .s

FUTUR E

In supplyi busines ng electricity, natural ses ans gas wer soc source iety’s maj , energy serv of ices, wat is the reas pride as well or challen er and was as through on behind the a necessity : that ges. Providing te out the daily com the ess services, SUE world. Z entials mitment of shaping the of life wor of the Gro Preserv up’s 140 ld of tomorrow. is a ing our ,00 0 men Suc cultural facing and wom h adversi heritage ty, pre en , helping sports serv and to transmi sharing our ing our environchildhood in distress kno t our valu ment, , inte promot es and w-how through ing team grating youths to commit higher spirit thro educati to the futu on are ugh re. as man y ways

u e z .c o

16/08/

9:35:4

Suez_Kakemonos(85x

250).indd 4

(85x250).indd

Suez_Kakemonos

/08/

16/08/07 9:42:08

16/08/07 9:36:17

:06 Suez_Kakem

onos(85x25

0).indd

d 3

.ind

50)

s(85x2

9:33

ono

Kakem

Suez_

16/08/07

0).in

(85x

9:34:26

GDF Suez International / Brochures

Expression of interest for future collaboration The CDM/JI Teams are highly dedicated and experienced in the purchase of CERs and ERUs. In addition, it combines the GDF SUEZ Group’s international experience in project development, project finance and carbon market knowledge. The CDM/JI Teams are looking forward to discussing a potential partnership with you and defining the next steps together. Europe, rest of the world and central origination

Asia, Middle-East & Africa

Latin America

Estelle Denervaud CDM/JI Originator Tel : +32 2 2135249 Fax : +32 2 5015916 estelle.denervaud@electrabel.com

Antoine van Innis CDM/JI Originator Tel : +66 2 6846063 Fax : +66 2 6846096 antoine.vaninnis@gdfsuezmeaa.com

Philipp Hauser CDM/JI Originator Tel : +55 21 39745443 Fax : +55 21 22151312 philipp.hauser@suezenergy.com.br

Katrien Langendries CDM/JI Originator Tel : +32 2 5012472 Fax : +32 2 5015916 katrien.langendries@electrabel.com

Elisa Delpal CDM/JI Project Officer Tel : +66 2 6846065 Fax : +66 2 6846096 elisa.delpal@gdfsuezmeaa.com

Francesca Cerchia CDM/JI Originator Tel : +55 21 39745400 Fax : +55 21 22151312 francesca.cerchia@suezenergy.com.br

Emma Dorado Lopez CDM Services Coordinator Latin America Tel. : +32 2 773 9704 Fax : +32 2 773 9446 emma.doradolopez@tractebel.com

Purchase of CERs / ERUs

Development of CDM/JI projects

One of the leading energy providers in the world, GDF SUEZ is the largest Independent Power Producer

As the European governments have allocated a sizeable fraction of the European emission

Through its global subsidiaries in Europe and throughout the world, GDF SUEZ invests, develops and

worldwide and is active across the entire energy value chain, in electricity and natural gas, upstream to

reduction target to the electricity sector under the European Emission Trading Scheme (EU-ETS),

operates GHG emission reduction projects under the CDM and JI scheme.

downstream. It develops its businesses (energy, energy services and environment) around a responsible-

most European utilities are faced with a shortage of emission allowances.

growth model to take up the great challenges : responding to energy needs, fighting against climate change

For CDM/JI Projects Consulting and Engineering services Johan Pype Senior Consultant Carbon Management Tel. : +32 2 773 9751 Fax : +32 2 773 9446 johan.pype@tractebel.com

YOUR BUSINESS PARTNER FOR CDM AND JI PROJECTS

Our profile

Thanks to its diversified portfolio of energy related

Through a large and diverse portfolio of electricity production in Europe, GDF SUEZ is a compliant

and maximizing or preserving the use of resources. GDF SUEZ relies on diversified supply sources as well

Frédéric Madry CDM Services Coordinator Asia and Middle East Tel. : +32 2 773 8584 Fax : +32 2 773 9446 frederic.madry@tractebel.com

as ﬂexible and highly efﬁcient power generation in order to provide innovative energy solutions to individuals,

and prime buyer of carbon credits. Furthermore, the Group is among the top5 most active and

cities and businesses.

reliable participants in the European emission markets, with access to all major platforms through its Trading activities.

Over time, GDF SUEZ has developed a balanced electricity generation portfolio including nuclear, coal, natural gas (CCGT), combined heat and power (CHP) and hydro plants, as well as wind farms and biomass-fired

Within its diversiﬁed activities and developing synergies between its businesses in energy, energy

plants. With an average of around 0.3 tons of CO2 per MWh produced in Europe, GDF SUEZ ranks among

services and environment, the Group works actively on the origination and structuring of the Clean

the utilities with the lowest carbon intensity and with the most ﬂexible power plants in Europe.

working on the development of the carbon market infrastructure since its conception. On the European

Methane Recovery, Renewables and Energy Efficiency

side we assisted the development of the rules and

across different parts of the world, as notably :

mechanism of the EU-ETS, have been involved in the development of the Community Register and Transaction

• Lages Methane Avoidance Project (Brazil) :

Log and provide ongoing consulting to the European

development and operation of a thermoelectric plant

Commission. In relation to CDM our group offered

that uses forestry residues for energy generation and

consulting to register more than 30 projects with the

Development Mechanism (CDM) / Joint Implementation (JI) projects in Latin America, Asia, Middle East, Africa and Europe.

16-26, rue du Docteur Lancereaux 75008 Paris, France Tel.: +33 (0)1 57 04 00 00

prevents them from anaerobic decay.

In 2008, 19.25% of GDF SUEZ installed capacities were based on renewable energy sources, 31% were free of greenhouse-gas emissions and 54% were low in carbon emissions. To offset remaining emissions,

4 Million CERs in the areas of renewable energy, waste

sequence of three green-field run of the river hydro

and efﬂuent treatment, energy efﬁciency, forestry and

projects in the Chiriqi River Basin for a total installed

landfill gas abatement.

GDF SUEZ has committed to actively sponsoring and supporting projects that have the potential to reduce Green

capacity of 114.7 MW.

(CERs / ERUs) generated from projects worldwide.

- April 2009 - Design & production: mandragore Publisher : Photos credits : GDFSuez Energy International, Electrabel, TrustPower Limited, Tractebel Energia

• Monte Redondo (Chile) : development of a 38 MW

GDF SUEZ REPRESENTS A STRATEGIC PARTNER FOR THE PURCHASE OF CARBON CREDITS • GDF SUEZ is a solid investment grade company and direct end user • The Group develops, manages and finances your feasibility study, elaboration and/or review of the Project Design Document (PDD), and other administrative procedures

employees throughout the world inc. 134,600 in energy and services and 65,400 in environment

83.1 68,400

billions euros in revenues in 2008

MW of installed production capacity

OUR EXPERTS

Its expertise covers a wide range of

of 25 MW.

a broad range of technologies and fuels,

technical disciplines. The Energy and

www.sita.fr

is essential for Electrabel. This diversity

Environment division provides bespoke

makes it less vulnerable to market

ways of supplying, converting and

fluctuations and contributes to security

treating biomass (wood, olive pulp,

SUEZ ENERGY INTERNATIONAL

of supply. Renewable energies, such

sugar cane bagasse,...) for electrical

For many years now, one third of

as biomass, have a role to play in this

plants and cogeneration units.

SUEZ Energy International’s capacity

strategy in addition to helping to achieve

www.fabricom-gti.com

has consisted of biomass and hydro-

LABORELEC

well placed to take advantage of any

electric plants, so the company is

which use biomass and respect its yield

Since 1962, Laborelec has been the

development opportunities linked to

criteria. The company has set itself a

competence centre for energy processes

biomass technology, and to negotiate

target of devoting 18% of its European

and energy use, playing a vital role in

carbon emission reduction certificates.

generation capacity to renewable

the present and future activities of

This know-how also means that it is

energy by 2009 (including biomass).

both its partners and clients in the

able to promote projects in emerging

ELYO

world market. Its 145 specialists are

countries, some of which offer the

continually finding ways to save energy,

chance of obtaining emission credits

protect the environment and promote

which contribute to the SUEZ Group’s

ELYO provides energy efficiency and

sustainable development. Ten of these

objective of reducing emissions.

environmental services, designing and

specialists (the Biomass Competence

www.suezenergyint.com

implementing means to produce and

Centre) have, for the past ten years,

distribute useful forms of energy. Its

been providing specialised expertise in

know-how is unique in the design,

bio-energy matters to ELECTRABEL.

TRACTEBEL ENGINEERING

construction and operation of thermal

www.laborelec.com

Tractebel Engineering offers cutting-

and electrical generation units using biomass to provide heat and steam

SITA FRANCE

for social housing, hospitals, schools

A subsidiary of SUEZ, SITA France

edge engineering and consultancy to public and private clients. Its main focus is on energy efficiency, allowing

and retirement homes. In France,

serves 3,000 municipalities and 55,000

it to establish a sustainable balance

Elyo operates more than 50 wood-

industrial and commercial clients,

between respect for the environ-

fired heating plants with a capacity

covering every aspect of recycling and

ment and reliability requirements.

of between 300 kW and 6 MW, and

waste management. Its subsidiaries

In particular, Tractebel Engineering

two large-capacity cogeneration

Norvegie and Fairtec specialise in

analyses the technical and economic

plants which convert a wide variety

waste incineration, domestic waste

feasibility of new technologies for

of locally available biomass fuels.

and the extraction of biomass to

biomass and the conversion of thermal

www.elyo.fr

FABRICOM GTI

• GDF SUEZ has signiﬁcant technical expertise, especially in energy related activities • The Group acts fast and is flexible enough to offer sellers tailored Emission Reductions Purchase Agreements • GDF SUEZ is looking for sound CDM/JI projects, be it in an early stage of development or be it already fully validated/certified/registered

Our identity SUEZ, an international industrial and services Group, designs sustainable and innovative solutions in the management of public utilities, as a partner of public authorities, businesses and individuals, in the electricity, gas, energy services, water and waste management.

• GDF SUEZ is interested in projects from all over the world • The Group is willing to provide upfront financing, especially for energy-related projects

GDF SUEZ REPRESENTS A STRATEGIC PARTNER FOR DEVELOPMENT OF CDM/JI PROJECTS: As part of the sustainable development strategy, GDF SUEZ aims to identify, study and develop, among others : • Opportunities to implement higher efﬁciency coal-fired technologies (in markets where subcritical technologies would typically be the base line) • Opportunities in renewable energies (wind, hydro, solar, geothermal, biomass) • Energy efﬁciency projects

• Waste and efﬂuent treatment • Avoided ﬂaring and leakage in the Oil and Gas Industry • Fuel switch opportunities (e.g. on the basis of natural gas or biomass) • Opportunities to implement combined cycled gas fired plants, new or though conversion from single to close cycle

produce energy. Norvegie operates

plants into biomass-fired plants.

38 treatment and energy conversion

It selects the best technologies

units: 1.74 million people have access

for converting biomass into energy.

Fabricom GTI is Belgium’s benchmark

to lighting and heating provided by

In addition, it offers expertise in esta-

in innovative installations and

Norvegie, the electrical equivalent of

blishing contracts and assists the Project

technical services for industry

149 windmills. Fairtec converts biogas

Manager during the realisation phase.

and infrastructure, both in its

into electricity on ten sites in France,

www.tractebel-engineering.com

Our mission Delivering the essentials of life.

€44.3 billion revenues in 2006 200 million individual customers 500 000 industrial and commercial clients 140 000 employees throughout the world 60 000 MW of installed power production capacity 3 000 municipalities served daily 600 researchers in 8 R&D centers

16, rue de la Ville l’Evêque 75008 Paris, France Tel +33 (0)1 40 06 64 00

www.suez.com

Environmental concerns have meant that SUEZ has turned to renewable energy sources, including biomass. Biomass is a viable alternative fuel for generating electricity, steam and domestic heating, urban or industrial, at a lower cost, while simultaneously reducing polluting gas emissions. Biomass - July 2007 - Design & production: mandragore – Photographic credits: gettyimages. – Image databank: Electrabel, Tractebel Engineering, Elyo, Alain Pierot, Rudy Debarse

A diversified production capacity, using

representing an installed capacity

Publisher :

home country and internationally.

www.electrabel.com

joint, multi-year research and demonstration program for the capture and storage of CO2.

BIOMASS A renewable and flexible fuel

ELECTRABEL

environmental targets. Electrabel is

Moreover, in late 2005, GDF SUEZ began developing a

Wind Farm at Monte Redondo to supply renewable energy to the central grid in Chile.

www.gdfsuez.com

200,000

continually investing in installations

UNFCCC and monitored the generation of more than

• Dos Mares Project (Panama) : development of a

House Gas (GHG) emissions and to purchase Certified Emission Reductions / Emission Reduction Units

www.electrabel.com www.tractebel-engineering.com www.suezenergyint.com

Several companies of the GDF SUEZ group have been

activities as well as its in-house engineering expertise, GDF SUEZ already implemented CDM/JI projects in

is a carbon-neutral energy source because when burnt, it returns the CO2 captured during its lifecycle to the atmosphere. The term ‘biomass’ covers a series of organic materials derived from forestry, agricultural and industrial activities: wood (forest residue, granules…), farm residue (straw, olive pulp…) and organic waste.

SUEZ A competitive advantage in biomass

SUEZ Skills and know-how throughout the biomass value chain

SUEZ Facts and figures

Biomass is a reliable and sustainable source of energy with numerous advantages: the use of different

types of biomass, the availability of many sources of supply worldwide (Europe, Canada, Brazil, South Africa, Asia) and synergy with coal in the supply chain. In addition, it is the only source of renewable

energy, apart from hydroelectricity, which is both reliable and flexible. And finally, it is increasingly

SHARE OF EACH RESSOURCE IN THE RENEWABLE ELECTRICITY GENERATION (IN %)

favoured by legislation which recognises the environmental advantages of biomass.

2015 The start-up of new generation of coal plants capable of co-burning one million tonnes of biomass

SUEZ has therefore decided to make this technology part of its generation capacity. The Group now SUEZ BRINGS TOGETHER ITS TEAMS’ EXPERTISE IN ITS ENERGY Ready to meet the challenge of sustainable development, the teams at SUEZ have turnedaround to biomass manages fifty sites in the United States and Europe with an annual consumption of two million based energy production, since the Group has a unique skill in managing thetonnes technical aspects types of of different of biomass. this energy source. The existing coal plants belonging to SUEZ are equipped to develop coal-biomass co-combustion, and

AND ENVIRONMENTAL DIVISIONS, TO PROVIDE THE MARKET WITH UNIQUE GLOBAL SERVICES

Biomass has already proved to be a technically feasible and viable way of investing in renewable energy. Providing a regular

Brazil - Start construction of a 70 MW sugar cane biomass plant

generation require a wide range of skills, not only in design

Elyo signs a contract with the Norske Skog paper manufacturer for the construction of a power station of 12,5 MW, using biomass or biogas

in biomass projects.

of biomass in its plants: sawdust, wood cuttings and wood pellets, forest chips, recycled wood, olive

supply, producing fuel at a suitable price and obtaining green

residue, coffee dregs, rice husks, sugar cane bagasse, frying oil, sewage sludge residue, and many

certificates are three key factors governing investments in this

others besides. Its experience has enabled SUEZ to achieve a commanding position in the biomass

promising sector. As with all other SUEZ investments, biomass

market and to buy supplies in large quantities. SUEZ is one of Europe’s leading biomass users.

projects have to meet the Group’s investment profitability

At the end of 2006, the Group possessed installed electricity capacity in Europe of 480 MW.

criteria, as measured by their ability to make a profit in their

SUEZ also burns biomass in plants on the American continent with an installed energy capacity of

own right and long term prospect.

160 MW. SUEZ operates in numerous countries which are able to generate emission credits under the

A fuel for the future

helping to diversify its portfolio of renewable energy.

the United States and Brazil, allowing them to design projects

Biomass Action Plan published by the European Commission

waste. An example is the contract awarded to its subsidiary, Norvegie, for the incineration of some

processes and use.

170,000 tonnes of waste a year for the city of Clermont-Ferrand in France, which will enable it to supply 29,000 households.

Research activities, conducted by Laborelec and Elyo Cylergie, sometimes in collaboration with universities or other research have lead to consistent improvements in the quality, reliability

and competitiveness of its range of biomass fuels. Their use

Elyo designs, produces and operates an industrial platform of steam and electricity production from biomass for International Paper

2002 First green certificates awarded to Electrabel

of joint biomass-coal combustion.

Suez-Plaquette BIOMASSE_FR-ENG_24 4

0,2%

SUEZ is committed to regularly increasing the share of electricity generated from renewable energy.

3,1%

12,0%

Big hydro-electric plants Wind power

7,6%

Biomass combustion installations

1,0%

Biogas combustion installations 72,1%

Incinerators (biodegradable part of waste) Geothermy

with systems for recovering biogas. In 2006, more than 5.8 million tonnes of waste were burnt and converted into energy, generating 2364 GWh of electricity.

1997 First test of a Mol 3 MW plant

Small hydro-electric plants

4,0%

certificates.

biogas conversion and incineration. In France, Belgium

1996 Electrabel takes part in BIOCOCOMB

stagnating due to the increasing demand for energy.

RENEWABLE ENERGY PRODUCTION OF SUEZ IN 2006 : 20 864 GWheq *

and Hong Kong, almost all discharge installations are fitted

2000 European RES Directive (Renewable Energy Sources)

1999 Creation of the biomass expertise centre

0,3% Solar power

State of renewable energy in Europe - 2006. Barometer prepared by EurObserv’ER

projects, so that they may, where appropriate, qualify as flexible mechanisms under the Kyoto protocol, or be awarded green

SUEZ is also investing in producing energy from waste through

well as special techniques for cleaning installations. Particular

Experts from SUEZ’s International Research Centre On Water

figures are increasing, in relative terms they are

Biomass

1,2%

SUEZ also has legal expertise which is essential for administering

SUEZ has extensive experience in logistics, notably

prices of biomass given the expanding nature of

in maritime transport, giving the Group privileged

the market on a world scale. There are, as yet, few

access to producing countries.

* These values reflect the energy production of the entities included in the environmental reporting structure. The share of renewable production so calculated is 11%. It does not include the production of the CNR (14,600 Gwheq in 2006).

ENERGY CONTENT OF THE DIFFERENT TYPES OF BIOMASS (electrical MWh)

SUPPLY

requires special qualification and combustion techniques as attention also needs to be paid to the safety of the installations.

organic waste). Nevertheless, although the absolute 15,8%

fired plants into biomass-fired plants, or the implementation

centres, or even through participation in European projects, 16/08/07 14:27:45

Suez-Plaquette BIOMASSE_FR-ENG_23 3

Wind power

for creating plants, projects for the 100% conversion of coal2005 Start-up of two 80 MW biomass units, among the largest in Europe

RESEARCH

alongside Laborelec, the technical expertise centre for energy

16,3%

and construction but also management, an essential element

Mechanisms aimed at developing countries. The SUEZ Group is committed to developing substitution SUEZ has invested in the promoting the energy energies to respond to the need for energy independence, security of supply and preservation of potential of biomass

SUEZ is also developing the energy potential of biomass as part of its global management of domestic the planet’s resources.

thirds of renewable energy consumed in the EU in the last 15 years (including the incineration of

Projects involving biomass-based electricity and heat

SUEZ teams have acquired know-how in Europe as well as in

2006 Brazil - Biomass plant of Lages was registered as a Clean Development Mechanism project and can start trading carbon credits on the international market

plant in Lages in Brazil is a prime example of this. With a capacity of 25 MW (electricity), it burns

São Jõa sugar cane biomass project, a 70 MW thermo-electric power plant to The be constructed in theis an integral part of SUEZ’s thinking in terms of energy production within a use of biomass São Paulo State, Brazil, will equally apply for carbon credits. Biomass as a source green energy, Innovation central to the provides SUEZ culture globalofregulatory framework which favours carbon-neutral sources. TheisKyoto protocol the and is supported by along with hydro and wind power, represents an important development area means for SUEZ, as well as intensivesuch research development. of acquiring emission credits through its project mechanisms as theand Clean Development

Plan for biomass representing approximately two

PROJECT MANAGEMENT

Geothermal

Kyoto protocol. Using biomass in its plants allows SUEZ to capitalise on this advantage. The cogeneration

worldwide which has been certified under the Kyoto Protocol’s Clean Development Mechanisms. The

the target of 12% by 2010 apply globally to all European Commission put forward a specific Action

Research teams at SUEZ are working on extracting energy potential from different types of biomass, and administrative teams are there to make sure the latter become certified. SUEZ burns a large variety

wood residue and produces 25 tonnes of steam per hour. This plant is one of a number of projects

consumption within 13 years, but attempts to reach energy sources. Therefore in December 2005 the

INVESTMENTS

even reconvert units designed to use biomass as the sole fuel. The first of these units started operations at the plant in Awirs (Belgium) in 2006, producing 80 MW of power entirely from wood pellets.

BIOMASS, AN ENERGY SOURCE

The European Union has decided to double the share of renewable energy in primary energy

66,4% Hydro power

2007 Use of more than two million tonnes of biomass within the Group

wholesale providers, and contracts tend to be short term (one to three years).

and Environment (CIRSEE) have developed a research

SUEZ has developed expertise in negotiating

In addition, the availability of raw materials is

programme by applying Bioreactor technology to enhance the

contracts to guarantee a reliable supply source

dependent on political decisions which favour

energy potential of the waste storage installations, leading to

for its plants. Its specialised unit - Trade Portfolio

particular soil uses, or even a particular outlet for

an increase in the amount of landfill biogas.

Management - has got the best from the fluctuating

crops.

1 ton of coal

= 2.5 MWh

1 ton of wood pellets

= 1.8 to 2 MWh

1 ton of sawdust

= 1.8 MWh

1 ton of wood cuttings

= 0.8 to 1.5 MWh

1 ton of coffee dregs

= 1.6 MWh

1 ton of sewage sludge

= 1.0 MWh

Biomass includes a wide variety of fuels depending on the physical supply networks which provide by-products with energy potential. The water content and the homogeneity of the products have a strong influence on the energy content. If one type of biomass runs out, it is often possible to find an alternative, provided the technical challenges can be met.

16/08/07 14:27:47

Standdesigner / Nouvelle identitĂŠe graphique, Guideline / Mandragore

www.standdesigner.com

Pierre Bleue Belge / JournĂŠe du Patrimoine / Mandragore

ZaabĂ¤r / Packaging & dĂŠveloppement graphique / Agence : Mandragore

Fabricom GTI / Evénement Paradisio / Déclinaison graphique / Mandragore

08 et 09 septembre 2007

Fabricom GTI s’envole pour Paradisio

Welkom / Bienvenue e 2007

se 08 et 09 s’envole m GTI Fabricoaradisio pour P ptembr

A_Bache(400x100).indd 1

30/08/07 16:17:55

Nursery Inscription www.fabricom-gti.com / paradisio ou +32 2 370 31 00 C_Signalétiques(100x50).indd 1

disio ou

tion : m / para Inscrip bricom-gti.co www.fa

+32

00 2 370 31 9

7 10:45:4

28/06/0

Badges.indd 1

d 2

_A3.ind

Affiche

Baches_80x200.indd 1

5/07/07 13:35:23

6/07/07 9:38:44

30/08/07 16:30:32

antwerpen

trade Gothic Lt Std / Light Corps 8 - Interligne 12

Brugge E17

Cher Didier,

E40

E19

Gent

Exit 17

Kortrijk

Halle

n27

a8/E429 a7/E19

ath namur

Paradisio

Lille

Entrée libre pour toute la famille : visite du Parc et de ses attractions, spectacles de fauconnerie et grand goûter sous tente, il va sans dire que tout est gratuit. Nous voulons faire de cette journée un moment inoubliable.

Leuven

Lessine

Exit 30

tournai

Cette fête est d’abord la vôtre et celle de votre famille. Faites-vous plaisir. Venez accompagné de votre partenaire ainsi que de vos enfants (en dessous de 18 ans) pour passer cette journée fantastique entouré de ceux que vous aimez.

Vivons ensemble ces journées de contacts privilégiés avec la faune sauvage et prenons l’air dans ce parc fleuri. Spectacles de fauconnerie, balade dans la volière géante, visite aux otaries et aux manchots, exploration d’un archipel peuplé de lémuriens, plongée sous la mer dans un aquarium, la journée sera riche en émotions, pour les petits comme pour les plus grands. Il ne vous reste plus qu’à choisir la date qui vous convient le mieux.

Bruxelles Brussel

E17

A l’occasion des 60 ans de Fabricom, nous souhaitons partager avec vous et votre famille un moment de fête, les samedi 08 et dimanche 09 septembre prochain, dans le magnifique Parc Paradisio.

Mons

Exit 23/23bis

Vers Paris

I n v I t a t I o n

E42

Fabricom GtI s’envole pour Paradisio

Vers Luxembourg Charleroi

Pour s’inscrire, rien de plus simple : un détour par le site www.fabricom-gti.com / paradisio et le tour est joué. Parc Paradisio Domaine de Cambron B-7940 Brugelette

Retenez déjà votre mot de passe personnel : <perso> Vous en aurez besoin pour confirmer votre inscription. trade Gothic Lt Std / Bold n°2 Corps 8 - Interligne 12

A très bientôt. Xavier SINéchAl

autoroute a7 / E19 (Bruxelles-Mons-Paris) ou autoroute E42 (liège-Mons-Tournai) Sortie Ath à proximité de Mons Sortie n° 23 en venant de lille, Tournai ou Valenciennes Sortie n° 23 bis en venant de Bruxelles, liège ou charleroi autoroute a8/E429 (Bruxelles-Tournai-lille) Sortie n° 30 - direction Ath - RN 56 entre Mons et Ath

Managing Director

Suivre ensuite les indications : “Parc Paradisio” et/ou “Domaine de cambron”

cETTE INVITATION EST STRIcTEMENT PERSONNEllE

Le 08 et 09 septembre vous embarquez dans l’arche de Noé

trade Gothic Lt Std / Bold n°2 Corps 8 - Interligne 12

Une journée inoubliable !

Infos pratiques

le Parc Paradisio, très vaste et magnifiquement fleuri, abrite des centaines d’espèces d’animaux et d’oiseaux. ces Family Days sont entièrement libres et vous aurez le loisir de découvrir les incontournables du Parc Paradisio.

Quand ? les samedi 08 et dimanche 09 septembre à partir de 10h00 et jusqu’à 18h00. A vous de choisir celui de ces 2 jours qui vous convient le mieux. Inscriptions avant le 10 août 2007. le plus simple est de vous inscrire via le site www.fabricom-gti.com/paradisio à l’aide de votre mot de passe : < Perso >. Vous pouvez également le faire par téléphone, les jours ouvrables, au +32 2 370 31 00.

La démonstration des rapaces en vol libre / A 11h30 et 14h30, assistez à une démonstration exceptionnelle de rapaces en vol libre. Aigles, faucons, hiboux, buses et vautours rivalisent d’adresse et de pirouettes dans les ruines majestueuses de l’abbaye.

Vous ne pouvez pas vous joindre à nous ? Merci de nous en faire part en cochant la case ‘n’assistera pas’ sur le site d’inscription ou en téléphonant au +32 2 370 31 00.

Un fabuleux jardin / Des milliers de fleurs éclatantes de beauté, des bosquets bruissant d’oiseaux, des arbres tricentenaires aux formes inattendues : comment résister à une nature aussi charmeuse ? les jardins de Paradisio éveillent toutes les émotions.

Où se trouve Paradisio ? Sa position géographique est centrale: à 45 minutes de Bruxelles, 15 minutes de Mons, 60 minutes de Gand. Paradisio est situé près de trois autoroutes et dispose de vastes parkings.

La traversée de la Volière Cathédrale / Dans la sérénité d’une volière plus haute que les arbres, plusieurs dizaines d’espèces s’envolent autour de vous : ibis rouges, flamants de cuba, hérons, touracos violets, pintades vulturines… même les cigognes ont fait leur nids au sommet de la voûte. Les aquariums géants du Nautilus / Incroyable mais vrai, un aquarium dans un élégant château. Plongez au cœur des océans et percez les secrets de la vie sous la mer. Raies, requins, méduses, hippocampes… un voyage magique qui va des mers froides aux lagons tropicaux. Le Mersus Emergo / Au cœur de ce grand vaisseau qui a jeté l’ancre dans la Mer Intérieure de Paradisio, découvrez l’exposition “SOS BIODIVERSITY” en partenariat avec le WWF. Une manière ludique de s’intéresser à la biodiversité. Mais encore... Algoa Bay et la grotte sous-marine, les lémuriens de Madagascar, l’île des singes-écureuils, une serre-oasis subtropicale, trois immenses plaines de jeux pour éveiller la créativité des enfants.

Dès 15h et sous chapiteau, un grand goûter familial nous réunira. L’odeur des crêpes au sucre, des barbapapas ou croustillons séduira les plus gourmands. A moins que vous ne soyez plutôt tenté par les gaufres de Bruxelles.

Comment s’y rendre ? En voiture le plan d’accès se trouve à l’arrière de cette invitation. Un grand parking extérieur est attenant au Parc. En bus Fabricom GTI met à votre disposition une navette gratuite pour vous et votre famille au départ du site Fabricom GTI de votre choix. IMPORTANT vous recevrez la confirmation de votre inscription par courrier après le 15 août. Cette confirmation reprendra la date que vous aurez choisie* ainsi que l’ensemble des détails pratiques. La confirmation fait office de ticket d’entrée. ne l’oubliez surtout pas.

Info & réservation : www.fabricom-gti.com/paradisio *nous tiendrons compte autant que possible de votre préférence, mais ne pouvons vous garantir votre choix pour des raisons d’organisation

Fabricom GTI / Magazine interne / Agence : Mandragore

FORWARD

DOSSIER

EDITO What’s up viert de 20ste verjaardag van het Brussels hoofdstedelijk Gewest Weet u het nog? in 1989 stelde de bijzondere wet van 12 januari definitief het Brussels Hoofdstedelijk gewest in op het grondgebied van 19 gemeenten. Om die verjaardag te vieren, werd op initiatief van de Regering en het Brussels parlement een programma uitgewerkt rond tal van activiteiten die het hele jaar door georganiseerd zullen worden. in deze edito licht Luc De Winter het belang toe van het werk dat onze teams al vele jaren in Brussel verrichten. in alle discretie stellen we deze levende en bruisende stad in staat een hoofdstad op mensenmaat te blijven waar het nog steeds goed toeven is waar en men zich nog kan verplaatsen! Veiligheid, gebouwen, treinen, trams, metro… we zijn nooit weg te denken uit het dagelijkse leven van de Brusselaars. Het is dus maar normaal dat Fabricom gTi naar het feest gaat dat het Brussels Hoofdstedelijk gewest ter gelegenheid van zijn 20ste verjaardag organiseert …

Brussel, een stad boordevol uitdagingen U weet ongetwijfeld dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dit jaar zijn 20-jarig bestaan viert! Een mooie gelegenheid om hulde te brengen aan alle Brusselaars in onze onderneming evenals aan de vele teams die in de hoofdstad actief zijn. Het is waar dat de hoofdzetel van Fabricom GTI zich in Brussel bevindt, maar onze gehechtheid aan de hoofdstad is vooral te verklaren door onze aanwezigheid via onze verschillende realisaties. Onze belangrijkste klanten? De wereld van de financiën, de verzekeringen, de administratie evenals die van de ministeries waaraan ik ook de sector van de infrastructuur toevoeg. Van infrastructuur naar mobiliteit is maar een kleine stap. Al wie leeft, werkt of even op doorreis is in Brussel weet in welke mate dit thema essentieel is in de hoofdstad. Het is een komen en gaan van duizenden reizigers in deze stad. Een uitdaging waaraan Fabricom GTI dagelijks deelneemt, ofwel op vlak van wegeninfrastructuur ofwel op dat van openbaar vervoer. Dat vereist van onze kant een maximum aan proactiviteit. mobiliteit en veiligheid: geen respijt In het speciale dossier “maintenance” van deze What’s Up zal u inderdaad lezen dat in de sector van de mobiliteit alles staat of valt met knowhow,

DossIer De maintenance professionals: wat Drijft hen?

Dossier

paGIna 03>06

verantwoordelijkheidszin, flexibiliteit en doorzettingsvermogen. En in Brussel neemt het kleinste incident al gauw enorme proporties aan. Denk maar aan de brand in het tractiestation van de NMBS eind 2006! De noord-zuidverbinding, de belangrijkste Belgische spoorwegader, werd volledig lamgelegd. Fabricom GTI heeft toen onmiddellijk gereageerd en de nodige werken uitgevoerd tijdens de eindejaarsvakantie. We hebben onze mensen, onze middelen en onze deskundigheid ingezet teneinde het treinverkeer zo snel mogelijk weer op gang te brengen. Een ander aspect van onze activiteiten op het grondgebied van het Gewest is de “veiligheid”. De zowat overal in de stad geplaatste camera’s, de videobewakingscentra, al die snel evoluerende technieken verhogen mee het welzijn van duizenden mensen.

InhOuD

In 1984 pakte Cockerill (intussen ArcelorMittal geworden) uit met een wereldprimeur op zijn site van kessales, in jemeppe. Het ging om een oven die de specialisten een “ontlatingsoven” noemen, waarin gehard staal verandert in getemperd staal. Getemperd staal is makkelijker te verwerken en daarom in trek bij autobouwers en fabrikanten van huishoudtoestellen. De oven in kessales pionierde door zijn ontwerp: het staal ging er dwars doorheen over een continulijn. Na zoveel jaren dienst was een opknapbeurt aan de orde. ArcelorMittal wou een snelle sleutel-op-de-deur oplossing die de prestaties van de oven zou opdrijven. Alles op een continugloeilijn in fase van revamping met een afkoelingsproces uniek in de wereld! Fabricom GTI werkte een voorstel uit en verdedigde dit met succes bij de directie van de staalreus. De opdracht werd daarop toevertrouwd aan de Divisie Industry South.

die 20 kaarsjes samen uit te blazen… En aangezien we het nu toch over verjaardagen hebben, mogen we die van What’s Up niet over het hoofd zien! Mettertijd is ons tijdschrift het ideale communicatiemiddel geworden dat banden smeedt tussen de medewerkers van Fabricom GTI. Vandaag verschijnt reeds het 10de nummer! Blij met dit dubbelfeest, wens ik u heel veel leesplezier in deze editie! Luc De WInTer General Manager, Belgian Operations

er komT Weer VaarT In heT kanaaL Wat hartchirurgen doen voor de bloedsomloop, doet het Departement Waterways voor het Albertkanaal, de economische levensader die Antwerpen verbindt met Luik: versleten kleppen vervangen. In Olen en Ham bevinden zich telkens twee sluizen van 16 meter. Bij deze kunstwerken stroomt het water niet via kleppen door de sluisdeuren binnen en buiten, maar via 3 meter dikke omloopriolen die parallel lopen met het kanaal. Het debiet regelt men met schuiven en kleppen die op deze omloopriolen geplaatst zijn. Het zijn deze installaties die na 30 jaar hard werken met pensioen worden gestuurd. kanaalbeheerder NV De Scheepvaart vertrouwde de operatie toe aan een tijdelijke handelsvereniging die gevormd wordt door Fabricom GTI en Metaalconstructie Aelterman uit Gent. De werken omvatten het slopen van de oude schuiven, diverse aanpassingswerken, het installeren van de nieuwe schuiven en hun bedieningsmechanismen, inclusief de hydraulische aandrijving, de mechanica en de elektrische installatie, het automatiseren van de bediening en het leveren van noodschotten.

meer info over colloquia, festivals, tentoonstellingen, festiviteiten van allerlei aard die ter gelegenheid van die verjaardag worden georganiseerd, vindt u op www.brussel.irisnet.be

FaBrIcom GTI DoeT heT LIchT aan In craIoVa In roemenië zijn 10 medewerkers van Industry North aan de slag. plaats van de actie is Craiova, vlak bij de grens met Bulgarije. Autobouwer Ford is daar bezig een 40 jaar oude assemblagefabriek naar de 21ste eeuw te katapulteren. De gebouwen zijn leeggehaald om plaats te maken voor hypermoderne montagelijnen. In de toekomst zullen Fordarbeiders hier nieuwe modellen bouwen. Ford heeft aan Fabricom GTI in totaal voor ruim 12 miljoen euro opdrachten toevertrouwd in Craiova. Wij zijn al vele jaren een solide partner van de constructeur voor de andere Europese vestigingen zoals keulen, Genk en Saarlouis. Dat heeft de beslissing ongetwijfeld beïnvloed. Onze collega’s staan in voor het vernieuwen van de middenspanning installatie die 30 transformatorstations omvat, evenals voor het plaatsen van 4,5 km busbaren (voedingsverdeelsysteem) en van een testverlichting.

WeG meT noX en DIoXInes Een sleutel-op-de-deur contract van 50 000 manuren is binnengehaald door de Divisie Energy & Environment. Het gaat om een opdracht met resultaatverbintenis. In Virginal, een deelgemeente van Ittre, exploiteert de Intercommunale du Brabant wallon (IBW) een verbrandingsinstallatie voor huishoudelijk afval. De rookgassen worden gezuiverd op de klassieke manier. In de toekomst zullen deze rookgassen dankzij E&E ook ontdaan worden van stikstofoxides (NOx) en dioxines. Waarom nu juist deze twee elementen? De lozing van stikstofoxides (NOx) draagt bij tot de verzuring van het milieu en ze liggen ook aan de oorsprong van de vorming van fotochemische zomersmog. Dioxines, langs hun kant, bestaan uit maar liefst 210 scheikundige stoffen, een 17-tal hiervan hebben een kwalijke reputatie. Bovendien hebben dioxines de vervelende eigenschap zich op te stapelen in ons lichaam, hun hoeveelheid in ons lichaam neemt jaar na jaar toe. Ze zijn dus een sluipend gif.

hooGspannInG In TessenDerLo

een FaBrIek BouWen aLs een BLokkenDoos

In Tessenderlo wacht de Divisie High Voltage een secure opdracht binnen strak afgelijnde tijdsvensters. De chemiereus Tessenderlo Group wordt eigenaar/uitbater van het onderstation 150kV en wenst de installatie grondig te vernieuwen door middel van het plaatsen van een GIS (Gas Insulated Station) 150kV installatie. Maar een scheikundige fabriek leg je niet voor onbepaalde tijd stil. De werken moeten dus een scherpe timing volgen en zeer gecoördineerd gebeuren. Tessenderlo Group vond de geschikte partner in de tijdelijke handelsvereniging gevormd door Siemens, pauwels en Fabricom GTI. De sleutel-op-de-deur oplossing van dit trio zal gebaseerd zijn op een studie die is toevertrouwd aan ons zusterbedrijf Tractebel Engineering.

Fabricom GTI schrijft een primeur op zijn palmares. Voor het eerst wordt in België in het kader van een groot industrieel project de modulaire constructiemethode toegepast. In plaats van op het terrein van de eindklant aan de slag te gaan, bouwt International Operations een aantal modules in de eigen overdekte constructiehal aan de Schelde in Hoboken. “Dit biedt veel voordelen” vertelt project Manager Marco Depauw. “Het werk gebeurt in betere omstandigheden, beschut tegen regen en wind. De veiligheid is ermee gediend, want werken op de site van een klant is werken in een niet-vertrouwde omgeving. De normale operaties van de eindklant worden niet verstoord door de activiteiten van onze mensen. En de aannemer van de burgerlijke bouwwerken kan ter plaatse ongehinderd zijn gang gaan. Dat alles maakt het ook makkelijker de timing onder controle te houden.”

Fabricom GTI: ‘een goede katalysator’ Last but not least, creëert Fabricom GTI behoorlijk wat jobs in Brussel… Ze biedt alle werknemers, naar gelang hun technisch niveau, de mogelijkheid in België en zelfs in het buitenland te opereren. Als onderneming zijn we dus een goede katalysator tussen de hoofdstad en de andere regio’s.

De maintenanceprofessionals:

Met andere woorden, er kunnen tal van redenen aangevoerd worden om

ForWarD De komenDe uitDagingen voor fabricom gti paGIna 10>11

MAINTENANCE PROFESSIONAlS: WAT DRIjFT HEN?

mooIe Werk GeLeVerD In jemeppe !

perspecTIeVen Duurzaam voort bouwen, ook in tijDen van crisis …

synerGIe gezamenlijke Dynamiek binnen energy services belgië

paGIna 08>09

paGIna 12>13

24u chrono ons caDeau aan De kunst: het nieuwe musÉe magritte museum paGIna 14>16

BIj ons vinger aan De pols van onze organisatie

escapaDe escapaDe De panne: panne: De De baDstaD baDstaD De waar alles alles weiDs weiDs is is waar paGIna 22>23 22>23 paGIna

raID GDF suez 14 oktober 2009

WaT DrIjFT hen?

Het gehele project, van de studie tot de uitvoering, de selectie van de onderaannemers en de coördinatie, kwam bij onze onderneming terecht. De ingreep bestond in het opnieuw bekleden van de binnenkant van de oven volgens de jongste technieken. Het werk bestond uit de verwarmingsinstallaties, het wegnemen van de oude bekleding en van de bovenste rollen, het repareren van barstjes in de ovenwand, het aanbrengen van de nieuwe binnenbekleding en het hermonteren van de bovenste rollen en van de verwarmingsuitrustingen. Het was een delicaat karwei dat met zorg moest worden uitgevoerd, zodat later zelfs bij temperaturen tot 980 graden Celsius niets fout zou gaan. Voor een staalfabriek is het moeten stilleggen van de productie immers heel nadelig voor continugloei. Eind november 2008 werd er aan begonnen, en half januari was de klus geklaard. Dit alles vanuit een professionele en performante veiligheidsbenadering. Een knap staaltje!

HUN TAAk IS VEELEISEND, VAAk STrESSErEND éN VAN ESSENTIEEL BELANG. IN HUN BErOEp IS HET NIET ONGEWOON DAT ZE ‘S AVONDS THUISkOMEN EN AL ENkELE UrEN LATEr TErUG MOETEN kErEN OM EEN rEpArATIE UIT TE VOErEN. OF HET NU GAAT OM ELEkTrICIENS, LASSErS, INSTrUMENTISTEN, BUIZENFITTErS, BANkWErkErS, MACHINEOpErATOrEN, MONTEUrS OF MECANICIENS, HUN OpDrACHT IS SIMpEL: DE BOEL DrAAIENDE HOUDEN! IN DIT DOSSIEr rICHT WHAT’S Up DE SCHIjNWErpErS Op DIE MAINTENANCEprOFESSIONALS DIE TEGELIjk TALrIjk EN ZEEr kOSTBAAr ZIjN VOOr ONZE ONDErNEMING. HUN GEMEENSCHAppELIjkE pUNTEN? pASSIE VOOr GOED UITGEVOErD WErk EN 360° INSCHATTINGSVErMOGEN.

paGIna 24

paGIna 17>21

Voor de kenners: de afwaartse rolschuiven maken plaats voor vlinderkleppen, en de opwaartse cilinderschuiven worden vervangen. We spreken hier over in totaal 8 gevaarten van elk 10 ton, die millimeterprecies op 7 meter diepte in smalle kokers moeten worden geplaatst in een stelsel van 3 meter dikke rioolbuizen die het sluiswater af- en aanvoeren. De klant stelde hoge eisen wat de kwaliteit van de kleppen betreft. Het was op dit punt dat de concurrentie moest afhaken. Het Departement Waterways van de Divisie WApB (Waterways, Airports, ports, Marine & Buildings) heeft al vaker gewerkt voor NV De Scheepvaart. Door onze kennis van het terrein en van de moeilijke werkomstandigheden in een nauwe koker, konden wij een correcte prijs berekenen die in overeenstemming was met het budget van de opdrachtgever.

Industry North is verder ook verantwoordelijk voor het aanleggen van een 7 kilometer lange ondergrondse Main Fire waterleiding met aftakkingen naar de gebouwen en bovengrondse aansluitingen voor bluswater. Onze specialisten leiden het werk van lokale onderaannemers in goede banen. Terugkeren naar huis is voor onze collega’s telkens een beetje spannend. Met de koffer in de hand staan ze klaar op het vliegveldje van Craiova. Ze horen het toestel dichterbij komen… maar als de piloot het zicht niet goed genoeg vindt, vliegt hij gewoon door zonder een tussenlanding te maken. Dan zit er voor onze mensen niets anders op dan zich naar het spoorwegstation te reppen en de boemeltrein te nemen naar Boekarest, 240 kilometer daar vandaan. Daar moeten ze op een vlucht naar Dusseldorf zien te geraken. Vanuit Craiova bekeken, valt een half uur vastzitten in een van onze ochtendfiles eigenlijk nog wel mee…

Het project heet IBW DeNOx en is in november 2008 uit de startblokken geschoten. De beide verbrandingslijnen in Virginal worden uitgerust met een katalytische DeNOx-eenheid. Speciale apparatuur zal permanent het verloop van het proces controleren. Het contract omvat ook de studie en de indienststelling van de nieuwe installaties. Fabricom GTI zal aanwezig zijn met teams van 8 tot 40 man. De voorlopige oplevering is gepland voor februari 2010. Zoals gezegd heeft de huisvuilverbrandingsfabriek in Virginal twee verbrandingslijnen. De tweede verbrandingslijn is ook het werk van Fabricom GTI, samen met Basse Sambre en ABB-Siemens. De definitieve oplevering vond plaats in januari van dit jaar. Dit project draagt dus bij tot de verbetering van ons milieu én onze gezondheid. Voor iedereen in de streek is dit project dan ook goed nieuws. En ook de groenten in de tuinen zullen er ongetwijfeld blij om zijn…

Het project heeft een contractwaarde van ruim 14 miljoen euro, waarvan meer dan 4 miljoen voor rekening van Fabricom GTI. Concreet zullen onze collega’s van High Voltage in een eerste luik een gedeelte van de bestaande 26kV feeders omleiden naar een volledig nieuw onderstation 26kV. High Voltage neemt hiervoor de volledige aansluiting op zich, zowel middenspanning als laagspanning. In een tweede luik wordt het gloednieuw geïsoleerd hoogspanningsstation van 150kV geïnstalleerd en volledig aangesloten. pauwels, met als onderaannemer Democo, trekt het gebouw op en Siemens levert de GIS. High Voltage zal hiervoor ook instaan voor het aanleggen van de beveiligings- en communicatievoorzieningen en het plaatsen van alle randapparatuur in het gebouw. Binnen de tijdelijke vereniging is de algemene coördinatie toevertrouwd aan Fabricom GTI. Het zijn dus onze mensen die zullen zorgen dat dit complexe project op wieltjes loopt.

De opdracht waar het om gaat is de bouw van een High pressure Hydrotreater (een installatie voor de productie van diesel met laag zwavelgehalte conform de Europese normen) op het terrein van de raffinaderij van ExxonMobil in de Antwerpse haven. Voor deze nieuwe installatie fabriceert International Operations modules in onderaanneming voor de engineering maatschappij Foster Wheeler Italiana. Na hun voltooiing zal men deze modules over het water vervoeren van Hoboken naar ExxonMobil en ze daar ook plaatsen. IO staat tevens in voor de prefabricage van hook-up spools (verbindingspijpleidingen). Ook onze Divisie Industry North speelt een rol in dit verhaal. Ze heeft met de raffinaderij een contract afgesloten voor de plaatsing van de piping die de nieuwe Hydrotreater zal verbinden met de andere installaties op de raffinaderij. Alles bijeen levert het project van ExxonMobil onze beide divisies tot in april 2010 werk op ter waarde van ruim 35 miljoen. Geen peulschil!

Ce magazine existe aussi en Français, si vous souhaitez le recevoir, merci d’envoyer un mail à whatsup@fabricom-gti.com.

02 | What’s up | Fabricom GTI

Fabricom GTI | What’s up |

10 | What’s up | Fabricom GTI

Fabricom GTI | What’s up |

pagina 03

DOSSIER

ESCAPADE aLs u Dan Toch In De BuurT BenT:

trots op De panne TeamGeesT, eLke DaG Weer Op 43-jarige leeftijd en na een zeer gediversifieerd beroepsparcours, zijn er nog altijd dingen in zijn werk die indruk op hem maken! Niet te verwonderen als je weet dat op de planning van pascal Leblanc de vervanging van een reductor van 88 ton staat! Voor deze huisvader met een waanzinnig werkritme is de voldoening na een dag uitputtend en technisch ingewikkeld werk niet te evenaren. Hij zou helemaal niet aarden in een eentonig leven waar elke werkdag op de vorige lijkt. Voor hem moet het vooruitgaan! Zijn activiteiten bij Carinox voert hij, sinds de bouw

Perspectieven

10 z o m e r

2009

24U Chrono

bij Ons

Ivan is trots op De panne. Hij proeft goud wanneer hij over het strand spreekt, één van de breedste is van de Belgische kust. Als sportief mens heeft hij vooral oog voor de lange wandelingen of de mooie fietstochten die je in de streek kan maken. Ook het Natuurreservaat De Westhoek stal zijn hart. Dit is het grootste aaneengesloten duingebied van de Vlaamse kust waarin hij als kind stoeide. De 340 ha van De Westhoek vormen samen met de aangrenzende krakeelduinen, het Calmeynbos, de Oosthoekduinen en de Franse duinen van Le perroquet (225 ha) een aaneengeschakeld, prachtig natuurgebied, opgenomen in de lijst van natuurgebieden met een Europese bescherming. Er zijn schitterende, uitgestippelde wandelingen te maken. Over de delicate waterwinning in de duinen kan je trouwens meer leren in het Cabourmuseum in Adinkerke. De 5 000 jaar oude Cabourduinen van Adinkerke-Ghyvelde zijn de oudste van de Belgische kust. Ze hebben hun naam te danken aan de Duinkerkse reder Charles Cabour die er eigenaar van was.

van de fabriek 4 jaar geleden, samen met zijn team uit. Sindsdien en nog tot 2010 is Fabricom GTI, op basis van een driefasig plan dat dienst doet als pilootproject, belast met het onderhoud van de site. “Het voordeel van dit beroep? kunnen rekenen op de anderen”, zegt hij. “je moet weten dat, als er geen hecht team is, het kaartenhuisje in elkaar stort!”. Het is overigens niet ongewoon dat hij in het midden van de nacht een of andere collega om steun vraagt. Dat is normaal, want solidariteit in zijn werkomgeving is geen hol woord!

Voor Ivan is De panne licht en lucht Ivan Claerhoudt is al 24 jaar werfleider voor het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en kust bij Fabricom GTI. Hij staat samen met zijn collega’s in voor het onderhoud van de boeien en de meetplatforms in zee. Zeg dus, wat hem betreft, nooit zomaar boei tegen een boei, want die dingen zitten namelijk boordevol meetapparatuur. Ivan heeft een job vol afwisseling, en soms zelfs avontuur. Of hoe moet je een afdaling naar een meetplatform vanuit een helikopter anders omschrijven? Bij Windkracht 10! “Geen twee dagen zijn gelijk”, glimlacht Ivan. Waarna hij met passie anekdotes ophaalt over dolfijnen in de Noordzee en tamme zeehonden op ‘zijn’ boeien. “Als je aan de zee woont, wil je er blijven”, zegt Ivan. De weidsheid en de open lucht kan hij niet missen. Vooral ook omdat hij een sportief man is: mountainbiken, fietsen, paardrijden… je kan er hem niet mee plagen. Als echt zeemens had hij ooit zelfs een bootje waarmee hij tot een halve kilometer in zee ging vissen. Dat leverde soms meer dan 200 kg vangst op. Die liefde voor het vissen brengt hem nu nog af en toe in het Visserijmuseum van Oostduinkerke.

Escapade

" Het voordeel van dit beroep? Kunnen rekenen op de anderen " pascal Leblanc

DUURzAAM vOORTbOUWEN, OOK IN TIjDEN vAN CRISIS …

ONS CADEAU AAN DE KUNST: HET NIEUWE MUSÉE MAGRITTE MUSEUM

FAbRICOM GTI OPENT EEN bIjKANTOOR IN ORAN…

DE PANNE: DE bADSTAD WAAR AllES WEIDS IS

PAGINA 08

PAGINA 14

PAGINA 18

PAGINA 22

In het merendeel van de Europese landen tekent zich dezelfde tendens af: de budgetten bestemd voor de bouw van nieuwe fabrieken of apparatuur dalen ten voordele van investeringen in Azië of andere landen waar de arbeidskrachten goedkoop zijn.

Wat doet nu deze crisisperiode? Voor bepaalde projecten lijken klanten er wel voor te kiezen hun budgetten tijdelijk te verlagen, maar betekent dat dan ook dat ze geleidelijk aan eigen personeel voor die activiteiten zullen inschakelen?

Het gevolg van die verandering? Het werkpotentieel in de maintenancesector neemt elke dag toe. In die mate dat er tegenwoordig sprake is van een evenwicht tussen het aandeel onderhoudscontracten en dat van de installatiecontracten bij Fabricom GTI. “Dat is nog maar een begin!”, zeggen sommigen, want een onderneming die goed zorg draagt voor haar installaties, denkt aan haar rentabiliteit!

Dat is een vraag die in theorie voor de hand ligt, maar op het terrein heel wat minder evident is! pascal Leblanc, één van de onderhoudsverantwoordelijken van de staalfabriek ArcelorMittal Châtelet vertelt: “ je moet begrijpen dat , indien ArcelorMittal zijn onderhoud op continue basis zou moeten realiseren met een interne ploeg, ze hiervoor heel wat mensen zouden nodig hebben, daar waar wij hetzelfde werk met ons personeel kunnen uitvoeren maar dan met een wisselend aantal mensen die toch over al de vereiste competenties beschikken. Deze flexibilitiet is een rendabele zekerheid.” De teamleden van pascal kennen die metaalverwerkende fabriek namelijk als hun broekzak. Sinds de oprichting ervan 4 jaar geleden hebben die mensen alle bewerkingen gesuperviseerd, tot en met de aankoop van onderdelen via het SAp-systeem van de klant.

Nu we dat weten, moeten we ons afvragen over welke troeven Fabricom GTI beschikt om een selecte plaats te behouden op deze complexe markt? Welke evolutie hebben de onderhoudsactiviteiten doorgemaakt? Wat hebben de personen die ze uitvoeren eraan? Dat proberen we nu te ontdekken …

een VeeLBeLoVenDe ToekomsT Er zijn heel wat maintenanceprofessionals in onze organisatie: in de Divisie Maintenance, Services & panels, uiteraard, maar eveneens zowat overal in Belgian Operations, in de industrie en in de infrastructuur, in het noorden, het zuiden en het centrum van het land en voor prestigieuze klanten zoals Fluxys, Solvay, ArcelorMittal, Borealis, de MIVB of het Belgisch leger….

04 | What’s up | Fabricom GTI

In het noorden van het land is er dezelfde vaststelling! “Fabricom GTI is een grote organisatie”, bevestigt Thierry Van Achte, Maintenance Technician tijdens ons gesprek op de nieuwe site van Lillo (bij Antwerpen). “Een naam hebben, dat is wat telt in de maintenancesector.” En aan die naam worden vele kwaliteiten verbonden. Om te beginnen, hebben we een enorme ervaring opgebouwd en onze

Multi T-competenties worden op de markt op prijs gesteld: personeel opleiden is een uitgavenpost voor de klant en de technieken evolueren steeds sneller. Onze flexibiliteit draagt eveneens bij tot ons succes. Wanneer we bijvoorbeeld tijdens een “stop” grote onderhoudswerken uitvoeren, beschikt Fabricom GTI inderdaad over de middelen om haar teams te versterken en zo te vermijden dat de installaties te lang moeten stilliggen!

' jusT In TIme ' Time is money. Wist je dat één uur stilstand van bijvoorbeeld de Carinox-vestiging, overeenkomt met een winstderving van 5 700 euro? Daarom moet alles in het werk gesteld worden om de machines in een recordtijd te repareren of te onderhouden. De rol van een maintenanceprofessional is ruimer dan louter erop toezien dat de machines veilig werken en bedrijfszeker zijn. Hij moet ook de efficiëntie van de apparatuur verbeteren: “We voeren niet enkel het onderhoud en de reparaties uit, maar we waarschuwen de verantwoordelijken ook voor het gevaar voor defecten”, legt Thierry Van Achte uit. Beter voorkomen dan genezen, en de ondernemingen schatten steeds beter het economische belang van preventief onderhoud in! Het heikele punt is dus de vervanging van elk onderdeel op het juiste moment: dat wil zeggen niet te vroeg en ook niet te laat. Op die manier stellen we onze klanten in staat hun rentabiliteit te verhogen.

een kWesTIe Van VerTrouWen resultaat? Maintenance is een vak dat totaal veranderd is. Tegenwoordig komt het eropaan de recentste technieken te kennen en te beheersen teneinde defecten te voorkomen en te repareren. Geleidelijk aan heeft Fabricom GTI dus de rol van adviseur verkregen in tal van ondernemingen uit zowel de industrie- als de infrastructuursector. Dat is het geval voor de Brusselse metro waar een handvol mensen zich bezighoudt met het onderhoud van de 800 camera’s, de monitoren, de displays, de verkeersregeling en de telefonie of telecontrole over het hele net.

"De tijd dat een maintenanceprofessional enkel wat vet rond tandwielen aanbracht, ligt ver achter ons! " Thierry Van achte

“De klant vertrouwt ons”, legt verantwoordelijke jean-Claude jourdain uit. “We worden daarenboven vaak belast met de plaatsing van nieuwe installaties.” Het onderhoud op de site wordt al sinds 1975 door onze organisatie beheerd. In dat jaar startte onze collega jean-Claude zijn werkzaamheden voor de metro van Brussel. Nu worden heel andere technologieën aangewend dan toen. Denk maar aan de pC of de optische vezel. “Dat maakt ons beroep zo belangrijk”, voegt hij eraan toe. “De ontwikkeling van technieken en apparatuur vereist continue opleiding. Het is nooit gedaan en precies dat vind ik zo boeiend.”

Fabricom GTI | What’s up |

22 | What’s up | Fabricom GTI

koksIjDe In deze buurstad van De panne viert de natuur eveneens hoogtij. Breng echter zeker ook een bezoek aan het Abdijmuseum Ten Duinen 1138 met de indrukwekkende ruïnes van de plaatselijke Cisterciënzerabdij. Ook het wereldberoemde paul Delvauxmuseum is een echte aanrader! Toerisme koksijde +32 58 51 29 10 www.koksijde.be

nIeuWpoorT Deze badstad noemt zichzelf de parel van de Westkust en bevindt zich op nog geen vijftien km van De panne. Nieuwpoort heeft een prachtige haven en een winkelstraat die gerust mag vergeleken worden met die van de chique badsteden. Beslist een bezoekje waard. Ook een begeleid bezoek aan de vismijn is een aanrader. VVV-kantoor nieuwpoort +32 58 22 44 44 www.nieuwpoort.be

©luc Desiere

De panne :

schitterenD breeD stranD

De BaDsTaD Waar aLLes WeIDs Is DE pANNE IS SyNONIEM VOOr ONMETELIjkE DUINrESErVATEN, BrEDE STrANDEN ZONDEr GOLFBrEkErS EN EEN IMMEr GEZELLIGE DrUkTE. EN pLOpSALAND NATUUrLIjk…

Voor badgasten is De panne vooral bekend om zijn brede strand zonder golfbrekers. Bij laagtij is dit strand een immense strandvlakte. kijk je even achterom - richting binnenland - dan sta je aan het begin van meer dan drie kilometer duinen. Dit stukje strand is net door zijn uitgestrektheid ook bij uitstek geschikt voor de jaarlijkse zeilwagenrace. Voor Ivan is dit een jaarlijkse weerkerende uitstap, net zoals de mountainbike race van 54 km, deels op het strand. Sport zit de Fabricom GTI-medewerker in de genen en hij is nauw betrokken bij de organisatie van de Driedaagse van De panne, een wielerwedstrijd die rechtstreeks op televisie wordt uitgezonden en waarvoor Ivan eindverantwoordelijkheid voor de aankomst draagt. “Heel wat vakantiedagen gaan naar deze organisatie”, getuigt Ivan, die zelf ook vaak gaat fietsen in het hinterland en er volop van de rust geniet, die wegens de toeristen aan het strand en in de stad soms ver te zoeken is. Geef hem dan maar een rustig cafeetje in de polders dat door de toeristen onontdekt bleef.

En kinderen kunnen uiteraard hun hart ophalen in plopsaland, waar kabouter plop en Mega Mindy koning en koningin zijn. Laat de kids maar genieten… Voor hen is de jaarlijkse koetsendéfilé (dit jaar op 9 augustus) wellicht ook een bijzondere bezienswaardigheid. Voor wie van kunst houdt, is het Folkfestival Dranouter aan Zee misschien wel iets of de openluchttentoonstelling ‘kunst aan Zee’, langs de hele kustlijn.

www.paysdeflandre.fr

Toerisme De panne vzw zeelaan 21 8660 De panne Tel. +32 58 42 18 18

IVan GeeFT TIps oVer eTen, DrInken en sLapen: La coupoLe

resTauranT La soLe meunIère

caFé " De VeLDBLoem "

“Een van de beste visrestaurants van de kust”, zegt Ivan over deze eetgelegenheid. Verse vis, lekkere kreeft of een mosseltje voor de liefhebber.

Uit eten gaan is in Frankrijk veel goedkoper dan in België. Ivan is enthousiast over dit verfijnde visrestaurant dat tegelijkertijd een rijkelijk kaart kan voorleggen.

Dit café is bij de plaatselijke bevolking bekend onder de naam "De pisper" of "'t pispertje". Zalig rustig, volgens Ivan, die net zoals veel kustbewoners graag naar de kust terugkeert als de toeristen er verdwenen zijn.

La coupole nieuwpoortlaan 9 - 8660 De panne Tel. +32 58 41 54 54 www.la-coupole.be

La sole meunière 30, rue de la mer F-62100 calais www.solemeuniere.com

De Veldbloem kromfortstraat 21 - 8660 adinkerke Tel. +32 58 62 30 02 www.depisper.be

caFé Du musée pauL DeLVauX Niet alleen de kunst is er prachtig, ook het café. paul Delvauxlaan 42 8670 st-Idesbald-koksijde Tel. +32 58 52 12 29 www.delvauxmuseum.com

surFcLuB WInDekInD

BeD & BreakFasT onDer De pannen

Dit hypermodern clubhuis is enig aan onze Belgische kust. Met een schitterend zonneterras en bar.

Hier kan je terecht voor een warm en persoonlijk onthaal. Alle kamers hebben een eigen badkamer en de charme van de oude kustvilla’s komt hier nog helemaal tot uiting. De namen van de kamers spreken tot de verbeelding. Wat denk je van De Wilgenkamer of de Lavendelkamer?

surfclub Windekind zuidwindhelling 1 8670 oostduinkerke Tel. +32 58 23 19 19 www.surfclub-windekind.be

Doe eens een sTapje oVer De Grens Stap je in westelijke richting over de grens dan blijven de dorps- en straatnamen vertrouwd en kom je met ‘Vlemsch’ een heel eind weg, vooral als je met oudere mensen spreekt. Dit is namelijk Frans Vlaanderen. Drie eeuwen verfransing kon de Vlaamse taal nog niet helemaal naar de vergetelheid duwen. Al is het maar in de dorpsnamen: Duinkerke, Hondschoote, Wormhout, Steenvoorde, Belle of Ekelsbeke… Authentiek en vertederend, groots en mooi…

B&B onder de pannen Toeristenlaan 13 - 8660 De panne Tel. +32 486 150 500 Info@onderdepannen.be

DIe scuTe In BLankenBerGe Wie aan de kust woont, heeft vaak een hart voor boten. Zo ook Ivan. In De panne, maar ook elders aan zee, zorgen mensen voor de herwaardering van het maritieme erfgoed. Zoals bijvoorbeeld de vzw De Scute waar een ander collega van Fabricom GTI, met name Huguette Sanders, actief aan meewerkt. Het initiatief groeide vanuit de wens De Scute (West-Vlaams voor De Schuit) - een legendarische Blankenberge platte en zware schuit - uit de 17de-19de eeuw, te herbouwen. De zware open schuit ligt nu in de vroegere Blankenbergse visserhaven als herinnering aan het rijke, maar harde Vlaamse vissersleven. Bevrijdingsplein 15, 8370 Blankenberge http://www.descute.be

Fabricom GTI | What’s up |

Archipictures / IdentitĂŠ visuelle

jean-michel byl archipictures !

23 rue du Sceptre 1050 Brussels T 32 2 640 15 75

JMB_En-teĚ&#x201A;te_A4.indd 1

M 32 2 (0) 475 23 04 56 F 32 2 640 74 94 jmb@archipictures.com

rcb - 565 106 tva b-449 079 118 banque 210-0850922-90

11/05/07 11:16:44

Archipicture est une approche de la photographie d’architecture qui ne limite pas à l’aspect architectonique d’un bâtiment. Il s’agit de la conception d’une image au-delà de la simple structure, du simple matériau, pour parvenir à la sublimation du sujet architectural par la lumière, le cadrage, l’angle, les couleurs, la composition. Archipicture est la rencontre entre une photographie pragmatique et une vision exaltée. Un compromis idéal entre un compte-rendu substantiel et une sublimation du sujet architectural photographié. Pour en savoir plus sur ‘Archipictures’ et l’univers de Jean-Michel Byl dans le domaine de l’architecture, de la publicité et du design :

Archipictures is an approach to the architectural photography which is not limited to the architectonic aspect of a building. It is about the design of an image beyond the simple structure, the simple material, allowing to obtain the sublimation of the architectural subject by the light, the framing, the angle, the colours, the composition. Archipictures is a crossing between a pragmatic photograph and an exhalted vision. An ideal compromise between, the substantial report and a magnification of the architectural subject photographed. You want to know more about Archipictures and Jean-Michel Byl, about its applications in the field of publicity, design and architecture ? Please visit :

7.5 > Others

7.1 > Others

0.14 > Others

7.3 > Others

0.10 > Others

0.12 > Others

Wdm Belgium / Adaptation logo et nouvelle identité visuelle / Direction artistique : Michel Bries

souRCE DE sAVoiR suR lEs ConsoMMAtEuRs

En tant que marketeer, votre objectif est de vendre le plus de produits ou de services possibles au plus grand nombre de consommateurs possibles. Vous savez aussi que tous n’ont pas les mêmes besoins ni le même potentiel. En marketing direct, bien connaître ses consommateurs est dès lors capital : connaître les hommes, le marché, les comportements d’achat et les habitudes de consommation. Bien exploiter cette connaissance, c’est créer un dialogue optimal avec vos prospects et clients. Qui s’intéresse à vos produits ou services ? A quel moment vos prospects deviennent-ils des clients, voire des accros ? Comment s’assurer de leur fidélité ? WDM Belgium détient les réponses à toutes ces questions dans de multiples bases de données démographiques et life style. Forts de notre longue expérience et de notre savoir-faire reconnu, nous pouvons vous fournir des informations capitales pour comprendre vos consommateurs et leurs cycles, augmenter la valeur de vos clients et... les conserver.

undersTand

C o n s u M E R

GeT

D R i V E n

GrOW

KeeP

WDM Belgium nv/sa Researchdreef 65 Allée de la Recherche Brussel 1070 Bruxelles T +32 (0) 2 555 94 44 F +32 (0) 2 521 12 00 www.wdmbelgium.be

Faites de vos prospects de vrais clients a quel moment vos prospects deviennentils des clients ? Que faut-il faire pour cela ? Qui voudriez-vous avoir comme client ? WDm Belgium vous apprend quand et via quel média votre groupe cible réagit le mieux à votre communication. Certaines personnes dans certaines phases de leur vie, par exemple. WDm Belgium vous établit un profil clair que vous pourrez exploiter pour dénicher des prospects à plus fort potentiel et réagissant mieux à votre communication. avec WDm Belgium, vous vous constituez une banque de données de qualité pour soutenir vos actions. Vous percevez mieux l’évolution et le résultat de vos campagnes marketing. C’est bien utile pour améliorer l’impact de vos actions futures. En parlant à votre public de la façon la plus adaptée.

KEEP

GET

GROW

COnsumER DRIVEn

WdM Belgium nv/sa Researchdreef 65 Allée de la Recherche Brussel 1070 Bruxelles - Belgium

Faites de vos clients vos avocats

T +32 (0) 2 555 94 44 F +32 (0) 2 521 12 00

Quel est le degré de satisfaction de vos clients ? Comment recruter également les membres de leur famille ? Où trouver les opportunités pour leur vendre plus ou autre chose? Recency, frequency et monetary Value (Rfm) sont les mots-clés pour suivre vos meilleurs clients et les faire grandir : comment évolue leur situation personnelle en tant que client ? Quelque chose a-t-il changé et est-ce un signal important ? leur adresse ? leur situation familiale ? leur cadre de vie? Il est important d’anticiper pour maintenir leur satisfaction. au point d’en faire vos plus fervents supporters. Vos défenseurs. Vos avocats.

www.wdmbelgium.be

D R I V e n

COnsumER DRIVEn sOluTIOns

en tant que spécialiste du marketing, votre objectif est de vendre le plus de produits ou de services possibles au plus grand nombre de consommateurs possibles. seulement, ceux-ci ne se laissent pas toujours facilement convaincre. Tous n’ont pas les mêmes besoins au même moment, ni le même potentiel. et surtout, tous ne vous resteront pas fidèles.

Qui s’intéresse à vos produits ou services ? Qui franchira le pas et deviendra client ? De quelle manière ? Des questions primordiales pour des programmes de prospection et de fidélisation pointus. les bases de données de WDm Belgium vous fournissent toutes les réponses, avec des informations démographiques et life style sur les consommateurs belges. forts de notre expérience et de notre savoirfaire, nous vous offrons des données essentielles pour comprendre vos consommateurs et leurs cycles. Qui sont-ils ? Qu’attendent-ils ? leur mode de consommation suit-il un schéma particulier ? Peut-on établir différents profils ? En connaissant mieux vos prospects et en communiquant avec eux de façon plus rationnelle, ils deviendront plus facilement vos clients. Pour un investissement moindre !

WDm Belgium a l’ambition de vous donner toutes les clés qui vous ouvrent les portes du succès et vous aident à cadenasser votre rentabilité.

C o n s u m e R

D R I V e n

ConsumeR VAlue

Grâce à WDm Belgium, vous serez à la source du savoir sur les consommateurs pour :

“I intend to leave”

“I repeat first time”

WDm Belgium vous aide à réaliser vos ambitions marketing et vous épaule dans votre recherche d’une réponse à vos questions.

1. mieux connaître les attentes, désirs et attitudes de vos consommateurs ; 2. acquérir de nouveaux clients potentiels à un coût minimum ;

“I buy first time”

> >

3. augmenter la valeur de vos clients par le biais du cross et upselling ;

“I leave”

4. allonger la durée de vie de vos clients en renforçant leur loyauté.

mORE PROfIT

GET

ConVeRsIon TIme

KEEP

GROW

lIFe TIme lEss COsT

“I intend to buy”

“I’m persuaded”

“I left”

unDERsTanD

l I Fe T I m e

Pour établir une relation durable et fructueuse, vous devez tout savoir sur votre futur client. Comment et où trouver les prospects les plus rentables ? A quelle phase de leur vie en sont-ils ? Ces informations sont cruciales pour tirer parti des besoins et attentes des consommateurs. elles vous permettent de recruter de bons clients, d’accroître votre rentabilité par client et d’allonger la “durée de vie” de vos clients.

“I doubt”

“I buy regularly”

TRansfORmEz VOs susPECTs En VéRITaBlEs PROsPECTs

Voilà pourquoi la connaissance du consommateur est un atout majeur en marketing direct. Ce qui veut aussi dire: la connaissance de l’être humain, du client, du marché et des comportements d’achat ou de consommation. Connaissance essentielle pour un dialogue optimal avec vos prospects et clients.

“I become loyal”

souRCe De sAVoIR suR les ConsommATeuRs

QuE PEuT WDm BElGIum POuR VOus ?

“I tell to others”

Avant qu’un suspect ne devienne client, il passe par différentes phases : de cold à hot prospect. WDm Belgium est à la source du savoir sur les consommateurs et vous aide à raccourcir et à rentabiliser cette phase d’acquisition. et à passer en douceur aux phases suivantes: grow et keep. en connaissant mieux vos clients, vous exploitez mieux leurs besoins, vous augmentez leur valeur et vous gagnez plus facilement leur confiance.

C o n s u m e R

la fidélité d’un client est plus utile et rentable que sa seule satisfaction. Pourquoi les clients vous quittent-ils? Quand? Quels sont les clients les plus volages et comment détecter à temps les signaux annonciateurs de leur infidélité? Que pouvez-vous y faire? Et, comment regagner la confiance des clients qui vous ont quitté? Pour fidéliser des clients, ce qu’il vous faut c’est une base de données performante : pour connaître vos clients et leur prouver que vous les connaissez. utilisez ces données comme source d’informations et comme outil pour adresser la bonne offre à la bonne personne et au bon moment. Vous garderez ainsi plus longtemps vos clients dans votre base de données.

EnTRETEnEz la saTIsfaCTIOn ET la fIDélITé DE VOs ClIEnTs

“I consider” “I need”

“I’m not aware”

“I heard”

ConsumeR RelATIon susPECT

InVesTmenTs

COlD PROsPECT

WaRm PROsPECT

hOT PROsPECT

fIRsT TImE BuyER

REPEaTInG ClIEnT

REGulaR ClIEnT

suPPORTER

aCTIVE aDVOCaTE

RECOnsIDERInG

RED alERT

ChuRnInG

Bref: WDm Belgium vous offre une meilleure connaissance du consommateur et une meilleure qualité des données pour une prospection, une gestion de bases de données et une communication avec vos clients les plus efficaces et rentables possibles. Ce résultat, nous pouvons l’obtenir grâce à la qualité de nos banques de données, à notre know-how, à nos 30 années d’expérience et aux compétences de pointe de nos 155 collaborateurs. Vous disposerez alors de tous les atouts pour développer votre clientèle. et vous assurer de sa fidélité.

Tirages T’ink propose un service de tirages numériques grand format de haute qualité. Dotés d’un traceur Epson 9880 utilisant des encres aux pigments, nous garantissons une restitution fidèle et durable de tout projet photographique ou artistique. Formats jusqu’à 110 cm de large sur une vaste gamme de papiers. Numérisation Scans personalisés haute définition de documents opaques ou transparents sur Imacon Flextight, jusqu’au format 4 x 5" (10 x 12 cm). Traitement de l’image Développement de fichiers RAW, corrections chromatiques, retouches, montages, mise en conformité, séparation en quadrichromie… Finitions Contre-collages sur alu ou dibond, films de protection, solutions d’accrochage… Nous collaborons avec un partenaire sérieux et fiable offrant un service irréprochable.