Open - Meerjarenplan 2017-2020

MEERJARENPLAN 2017-2020

Open

FOTO JURI HIENSCH

Inhoud COLOFON Redactie en samenstelling Paul Adriaanse Nicoline Baartman Jochem Boeke Reinen Dercksen Nick Franssen Margriet van Kraats Lieke Timmermans Frans Vreeke Vormgeving Bruno Heemskerk Fotografie Koen Bouman, Roswitha de Boer Ossip van Duivenbode Frank Emous Jip Freriks Femke Hansen Juri Hiensch Anna van Kooij Maan Limburg Marieke Odekerken Gert-Jan Peddemors Koen Peters Nathan Reinds Tim van Veen Marieke Wijntjes Meerjarenplan 2017-2010 ‘Open’ is een online-uitgave van TivoliVredenburg in samenwerking met NB Experts in communicatie.

Voorwoord ................................................................................................................................................... 6 Managementsamenvatting ............................................................................................. 10 Deel I – Meerjarenbeleid 2017-2020......................................................... 16 1 Inleiding .................................................................................................................................. 18 1.1 Vooraf ......................................................................................................................................... 18 1.2 ‘Open’ als ondertitel............................................................................................... 21 1.3 Verantwoording .......................................................................................................... 22 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

Wat zien we? ................................................................................................................... 26 Uniek in de wereld ................................................................................................... 26 Cultuurverzamelgebouwen ...................................................................... 30 Nieuw publiek ................................................................................................................ 37 Programmering ........................................................................................................... 39 Crossovers, festivals en nieuwe formats ................................. 41 Plek in de stad ................................................................................................................ 42

3

Waar staan we? ........................................................................................................... 48

4 4.1

4.2

4.3

Waar gaan we naartoe? ................................................................................. 56 Verbreding en verdieping van het aanbod; innovatie ................................................................................................................................. 58 Openstelling van het gebouw naar de buurt, de stad en daarbuiten ........................................................................................ 60 Een duidelijke identiteit en online podium .......................... 62

5 Wat doen we?................................................................................................................. 66 5.1 Programma 2017-2020 .................................................................................... 66

5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.2 5.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9

Klassiek .................................................................................................................................... 68 Popmuziek ........................................................................................................................... 75 Dance .......................................................................................................................................... 78 Jazz ................................................................................................................................................ 80 Kennis, zingeving en wetenschap .................................................... 81 Online podium .............................................................................................................. 83 Marketing en promotie .................................................................................... 83 Publieksontwikkeling ......................................................................................... 89 Hospitality ........................................................................................................................... 92 Publieksservices ......................................................................................................... 96 Horeca ...................................................................................................................................... 97 Zakelijke verhuur ...................................................................................................... 98 Gebouw ............................................................................................................................. 103 Management ............................................................................................................... 105 Organisatie .................................................................................................................... 107 Fondsenwerving en relatiebeheer .............................................. 109

Deel II – Meerjarenbegroting 2017-2020 .......................................... 112 6 Meerjarenbegroting 2017-2020..................................................... 114 6.1 Inleiding .............................................................................................................................. 114 6.2 Begroting 2016 als basis ............................................................................ 114 6.3 Uitgangspunten........................................................................................................ 114 6.4 Activiteiten en bezoekersaantallen ............................................ 118 6.5 Financiën ........................................................................................................................... 120 6.6 Financiële risico’s .................................................................................................. 124 7 8

Bijlage – Verhoging van het weerstandsvermogen . 130 Bijlage – Samenwerkingspartners ................................................. 134

Voorwoord Met trots presenteren wij de plannen van TivoliVredenburg voor de periode 2017-2020. Deze plannen zijn uitgewerkt in twee delen:

DEEL I: MEERJARENBELEID 2017-2020 In dit deel lichten we de speerpunten van ons beleid toe. Het bestaat uit vier hoofdstukken. In ‘Wat zien we?’ inventariseren we de hedendaagse internationale ontwikkelingen, in ‘Waar staan we?’ brengen we de actuele stand van zaken voor TivoliVredenburg in kaart en in ‘Waar gaan we naartoe?’ trekken we die lijn door. In het hoofdstuk ‘Wat doen we?’ presenteren we de concrete plannen voor 2017-2020.

DEEL II: MEERJARENBEGROTING 2017-2020

6

In dit deel werken we de feitelijke prestaties en de financiële cijfers uit die horen bij het beschreven beleid. In dit deel lichten we ook de gehanteerde uitgangspunten toe en presenteren we de uitkomsten in woord en getal. We gaan in op de financiële TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

realiteit en we werken uit hoe de aantallen activiteiten en bezoekers doorwerken in financiële prestaties.

De bestuurlijke criteria en uitgangspunten van de Cultuurnota 2017-2020 van de gemeente Utrecht evenals de aanbevelingen van de Onderzoeks- en Adviescommissie (OAT), van de Adviescommissie Cultuurnota 2017-2020 van de gemeente Utrecht (ACU) en die van de Rekenkamer zijn richtinggevend geweest voor onze plannen. Daarbij zijn in een brief van de wethouder aan TivoliVredenburg, d.d. 12 juli 2016 een aantal concrete vragen gesteld en aandachtspunten benoemd. Ook die zijn verwerkt in dit ondernemingsplan.

De komende jaren realiseren we de geweldige ambitie waarmee TivoliVredenburg is opgericht. De speerpunten van onze plannen voor 2017-2020 zijn: n Excellente programmering. TivoliVredenburg hoort in de top drie van Nederlandse muziekgebouwen. De stad heeft een lange en rijke historie in klassieke muziek en in festivals. De unieke positie van Muziekcentrum Vredenburg van voor de verhuizing

TIVOLI-­ VREDENBURG IS EEN PLEK VOOR ALLE UTRECHTERS

naar Leidsche Rijn, avontuurlijke en vooruitstrevende programmering, gaan we terugveroveren, waarna we ook het niveau verder verhogen. In alle muziekgenres realiseert TivoliVredenburg een topprogrammering met internationale allure. n Open gebouw. We werken aan de levendigheid en openheid van het gebouw en ontwikkelen nieuwe hospitality-concepten. n Maatschappelijke taak. TivoliVredenburg is een plek voor alle Utrechters. We hebben een maatschappelijke taak om mensen van alle leeftijden, culturen en sociale achtergronden binnen te halen en met elkaar te verbinden. n Online podium. We gaan door met het verkennen en ontwikkelen van onze mogelijkheden in de nieuwe media, zodat TivoliVredenburg ook online een sterk podium blijft. n Financieel onafhankelijker. We nemen maatregelen om financieel meer op eigen benen te staan, onder meer door meer eigen inkomsten te genereren. Een belangrijke maatregel in dit verband is de versterking van de zakelijke functie binnen de directie.

7

De goederenlift bij het loading-dock FOTO JURI HIENSCH

Managementsamenvatting Open is de ondertitel van dit Meerjarenplan 2017-2020. In die titel ligt besloten in welke richting TivoliVredenburg zich de komende jaren ontwikkelt: een volcontinu bedrijf waar altijd iets te doen is. In dit meerjarenplan werken we de toekomstschets die we vastlegden in het ondernemingsplan Maak het mee (2012) verder uit. De bedoeling om een laagdrempelig, bruisend, levendig, veelzijdig, uitdagend podium te realiseren is toen al verwoord. De ervaring die we in de afgelopen jaren hebben opgedaan, maakt dat we nu beter weten wat die ambitie inhoudt en wat nodig is voor de verwezenlijking ervan. We kunnen intussen hoger reiken. Dit unieke gebouw vraagt om een invulling op internationaal niveau.

Daar zijn onze aspiraties op aangepast.

10 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Dit meerjarenplan is verdeeld in twee delen. In Deel I gaan we in op het beleid.

Deel II presenteert de bijpassende begroting.

MEERJARENBELEID 2017-2020 Deel I bestaat uit vier hoofdstukken: Hoofdstuk 2: Wat zien we?

In dit hoofdstuk is een inventarisatie gemaakt van hedendaagse internationale ontwikkelingen. De concertpraktijk is volop in beweging. De zoektocht naar nieuw programma, nieuwe concert- en festivalformules, nieuwe marketingstrategieën, nieuwe publieksgroepen is in volle gang.

Met enige jaloezie wordt vanuit de wereld naar TivoliVredenburg gekeken. Een concertgebouw met vijf professionele, uitstekend geoutilleerde zalen onder één dak voor alle mogelijke groepen bezoekers, uiteenlopend in leeftijd, smaak en afkomst, is uniek. Tegelijkertijd sluit het aan bij de hedendaagse trend van nieuwe verzamelgebouwen, waar verschillende cultuurinstellingen onder één dak worden samengebracht.

Hoofdstuk 3: Waar staan we?

In dit hoofdstuk hebben we de actuele stand van zaken voor TivoliVredenburg in kaart gebracht. We zijn de beginfase van vallen en opstaan ontgroeid en wereldsterren hebben hun weg naar Utrecht gevonden. We bevinden ons in een tijdperk waarin het concertpodium de deuren verder opengooit, zich soms als podium voor danceliefhebbers gedraagt, dan weer als productiehuis, maar ook als ontmoetingsplaats, debatcentrum en toevluchtshaven. Die ontwikkeling zetten we de komende jaren door.

Hoofdstuk 4: Waar gaan we naartoe?

Dit hoofdstuk gaat over onze toekomst.

Muziek blijft de kern van alle activiteiten, tegelijkertijd heeft verbreding van het programma-aanbod grote prioriteit. Het hedendaagse publiek, gewend aan de franje en afwisseling van de ‘beleveniseconomie’, vraagt daarom. Dat verwacht ook prikkelende lezingen, colleges en debatten in een kunstzinnige ambiance. Het past bovendien bij Utrecht, stad van kennis en cultuur. De aantrekkingskracht van TivoliVredenburg berust op drie pijlers die de komende jaren alleen maar krachtiger worden: 1. Verbreding

HET MODERNE CONCERT­ PODIUM IS OOK EEN DEBAT­ CENTRUM

11

van het aanbod, 2. Openstelling van het gebouw en 3. Een duidelijke identiteit.

Hoofdstuk 5: Wat doen we?

In dit hoofdstuk presenteren we de concrete plannen voor 2017-2020. De periode staat voor de hele organisatie in het teken van groei en expansie. We verbeteren publieksbereik, bezettingsgraad, bezoekfrequentie, dienstverlening, hospitality en de inrichting van het gebouw.

Inspanningen om de inkomsten te verhogen, hebben vanzelfsprekend prioriteit, maar de grootste uitdaging ligt voor ons op het vlak van inhoudelijke innovatie. Dat houdt in: het bereiken van nieuw publiek met nieuwe concertformats, programmaformules en nieuwe marketingtechnieken náást het realiseren van ambitieuze programma’s, al dan niet in samenwerking met internationaal gerenommeerde podia en festivals.

MEERJARENBEGROTING 2017-2020

12

In Deel II presenteren we de begroting die bij het beleid hoort. Deze is gebaseerd op de nieuwe financiële werkelijkheid, zoals de gemeenteraad die op 30 juni 2016 voor ons vaststelde. De rode draad is dat we de successen die we tot nu toe hebben gerealiseerd ruim willen overtreffen.

Kortom: we blijven bouwen aan de ambitie waarmee TivoliVredenburg is opgericht.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Soundcheck in Ronda FOTO JURI HIENSCH

Soil in Pandora, 27 oktober 2016 FOTO TIM VAN VEEN

DEEL I MEERJARENBELEID

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

2017-2020

1 INLEIDING

1.1 VOORAF Dit is het eerste meerjarenplan van TivoliVredenburg, de jongste muziekinstelling in de stad. Alleen die vaststelling al stemt tot verwondering en trots. In extreem korte tijd heeft TivoliVredenburg, open sinds de zomer van 2014, zijn bestaansrecht bewezen. Onmiskenbaar is de vanzelfsprekendheid waarmee het imposante gebouw met zijn karakteristieke noppengevel het aanzien van de binnenstad aan de stationzijde meebepaalt. Utrecht heeft er een architectonisch icoon en een trekpleister van internationale allure bij.

18

Minstens zo belangrijk is de constatering dat in het eerste volledige kalenderjaar 2015 ruim 740.000 bezoekers hun weg vonden naar een concert of een ander evenement in een van de vijf fantastische zalen (Grote Zaal, Ronda, Pandora, Hertz, Cloud Nine), bijna 50% meer dan vooraf was geraamd. Op 30 november 2015 verwelkomden we onze miljoenste bezoeker.

Wereldberoemde artiesten, onder wie Budapest Festival Orchestra, Patti Smith, Gregory Porter, D’Angelo en Maria João Pires, gaven er memorabele concerten.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Voorbereiding op Pieces of Tomorrow FOTO JURI HIENSCH

Voor muziekliefhebbers in de stad en daarbuiten is TivoliVredenburg niet meer weg te denken. Voor management en medewerkers is het een bijzonder voorrecht invulling te mogen geven aan een verzamelgebouw van deze omvang, dat alle muziekgenres samenbrengt (symfonische muziek, jazz, pop, dance en kamermuziek) en zowel amateurs als professionals een podium biedt. Het is uniek in zijn soort, nergens anders ter wereld komt het voor.

Dat voorrecht brengt verplichtingen met zich mee, het blijkt eens te meer bij het vaststellen van dit Meerjarenplan 20172020. Het stadsbestuur heeft zijn nek uitgestoken en geïnvesteerd in de toekomst van Utrecht muziekstad met een concertvoorziening die zijn weerga niet kent. Een gebouw van deze statuur verdient, nee: vereist, een buitengewoon programma en een ambitieuze bedrijfsvoering. De allure die het gebouw aankleeft, kan niet anders dan als een formidabele opdracht worden opgevat, allereerst aan de stad Utrecht en zijn bewoners.

20

TivoliVredenburg op zijn beurt heeft een taak te vervullen, in de stad en in de regio, die recht doet aan die opdracht. Die taak – als aantrekkelijk muziekgebouw voor iedereen – valt of staat met een hoogstaand, breed én onderscheidend programma TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

DIT GEBOUW EN DE STAD VERDIENEN EEN BUITENGEWOON PROGRAMMA

voor muziekliefhebbers van alle leeftijden, alle culturen en iedere sociale achtergrond. Daarmee is het bestaansrecht gewaarborgd, kun je zeggen. Niettemin: daarbovenop stelt TivoliVredenburg alles in het werk om zich te verzekeren van een positie in de internationale top van podia.

De toekomstschets en programma-ambities die in dit plan zijn opgenomen, zijn met die doelstelling vastgesteld en gemaakt. Nogmaals: het gebouw, de bijbehorende voorzieningen en de locatie vragen om een invulling op wereldniveau. TivoliVredenburg maakt die buitenkans maar al te graag waar.

1.2 ‘OPEN’ ALS ONDERTITEL ‘Open’ is de ondertitel van dit Meerjarenplan 2017-2020. Dit plan is het resultaat van interne discussies, evaluaties en brainstormsessies van managementteam en medewerkers aan de ene kant en overleg met en raadplegingen van collega’s en andere specialisten in de internationale cultuurbranche aan de andere kant.

Een gedegen analyse ligt aan de basis van dit plan. Die analyse, veldonderzoek en zelfonderzoek, is op de eerste plaats ingegeven door de behoefte te reflecteren over de vliegende start die TivoliVredenburg heeft gemaakt. Er is vervolgens uitge-

breid gefilosofeerd over de toekomst, om meteen daarna concreet te worden: hoe pakken we het aan, wat gaan we doen de komende jaren. Die werkwijze is terug te vinden in de opzet en de indeling van dit Meerjarenplan 2017-2020. Niet voor niets is gekozen voor zo’n grondige verkenning en gedegen aanpak. Dit plan is bepalend voor de toekomst van TivoliVredenburg, voor de ambities en plannen, het beleid en de organisatie, de mogelijke oplossingen van de knelpunten en de tekortkomingen.

In de ondertitel ‘Open’, naar het nummer van The Scene, ligt besloten welke kant het op moet en gáát in de volgende fase.

Openheid, een term die weliswaar vatbaar is voor meerdere interpretaties, is volgens ons de sleutel naar de toekomst. Deuren, ramen – en geest – open! TivoliVredenburg is een volcontinu bedrijf waar altijd iets te doen is. Die ambitie laat zich eenvoudig in een alinea opschrijven, toch hebben we nadrukkelijk gekozen voor een uitgebreide inhoudelijke verkenning: een uitgeschreven visie, in aanvulling op de cijfers. Dit plan laat zien waartoe TivoliVredenburg in staat is, nu en in de toekomst. Wat dan?

Pakweg de mooiste, beste, ontroerendste, idiootste, simpelste, knetterendste muziek naar Utrecht halen en er een programmering omheen draperen van wetenschap, li-

21

teratuur, poëzie, debat en comedy, waaraan geen einde komt.

In ‘Maak het mee’, het ondernemingsplan uit 2012, schreven we het al: ‘TivoliVredenburg is hét gebouw van de 21ste eeuw voor concerten en uitgaan; voor alle smaken en voorkeuren, met ruimte voor muziek en meer.’ Dit beleidsplan voor de komende jaren borduurt daarop voort. De ambitie om een laagdrempelig, bruisend, levendig, veelzijdig, uitdagend podium te realiseren is toen al verwoord. Inmiddels zijn we bijna drie jaar verder. We weten nu pas goed waaraan we toen begonnen en zijn vele malen beter in staat te onderkennen en onder woorden te brengen wat die ambitie inhoudt en wat nodig is voor de verwezenlijking ervan.

1.3 VERANTWOORDING

22

Dat dit Meerjarenplan 2017-2020 geen vrijblijvende exercitie is, mag duidelijk zijn.

Behalve de intern gevoelde behoefte aan duiding en analyse is er de druk van buitenaf. Gemeenteraad, College en ons publiek vragen om tekst en uitleg, om meer duiding en openheid van zaken. En terecht. Het is vanzelfsprekend en een maatschappelijke plicht op gezette tijden rekenschap te geven van programmakeuzes, exploitatie en beheer.

Dit plan heeft ook de intentie te reageren TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

op al dan niet expliciet gestelde vragen en al dan niet gevraagde adviezen van de ‘buitenwacht’. Deze vragen en adviezen zijn het duidelijkst verwoord in het Advies van de Onderzoeks- en AdviesCommissie (OAT) onder leiding van Carolien Gehrels, in het Eindrapport Muziekpaleis Rekenkamer Utrecht en in de algemene adviezen van de Adviescommissie Cultuurnota 2017 -2020 van de gemeente Utrecht.

We hebben in de hectiek van de eerste jaren na de opening het hoofd koel weten te houden. In dit plan blijven we op de eerste plaats trouw aan de grondregels die we als organisatie in de afgelopen maanden hebben vastgesteld en uitgezet.

De tekst die er ligt, doet recht aan de kwaliteit van het gebouw en aan de realiteit en de toekomst zoals wij die voor ons zien, maar houdt evengoed rekening met de maatschappelijke en politieke context waarin TivoliVredenburg opereert.

Dit beleidsplan Open heeft naast het inhoudelijke deel ook Deel II met de meerjarenbegroting 2017-2020. We verwijzen naar dat deel voor de financiële onderbouwing van de subsidieaanvraag.

Servicemedewerker bij ingang Grote Zaal FOTO KOEN BOUMAN

Radio Filharmonisch Orkest FOTO JURI HIENSCH

2 WAT ZIEN WE?

Een inventarisatie van heden Vooruitkijken dwingt tot zelfreflectie, tot stilstaan bij het hier en nu, en nodigt uit tot ongebreideld dromen over later: hoe het ook kan, in een ideale wereld, of beter mรณet. Het besef van een omgeving die extreem veranderlijk en lastig te duiden is, doet daar niets aan af. In het geval van TivoliVredenburg kan dat ook heel letterlijk worden opgevat: het gebouw staat overeind en hoe, maar de omringende stad, in het bijzonder het stationsgebied, is nog lang niet klaar.

Vat proberen te krijgen op de veranderende wereld in het algemeen, in maatschappelijke en culturele zin, is noodzakelijk voor het verkrijgen van een nuchter, werkbaar toekomstperspectief. Wat zijn de ontwikkelingen waarmee moderne culturele instellingen in het algemeen en concertpodia in het bijzonder zich moeten verstaan?

2.1 UNIEK IN DE WERELD

26

In opdracht van de gemeente Utrecht is het onderzoeksrapport Internationale visitaties TivoliVredenburg (Adriaanse, Nieuwenhuizen, Timmermans, 2014) opgesteld.

Daarin zijn ervaringen en best practices TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

ndaagse ontwikkelingen

xxxx

Bar van Het Gegeven Paard FOTO KOEN BOUMAN

van concertzalen in Londen, New York en Helsinki opgetekend. Daaruit blijkt: een concertgebouw met vijf professionele, uitstekend geoutilleerde zalen onder één dak voor alle mogelijke groepen luisteraars, uiteenlopend in leeftijd, smaak en afkomst, is uniek. Met enige jaloezie wordt er vanuit de wereld naar TivoliVredenburg gekeken, al was het maar omdat – met de blik van de hedendaagse marketeer – zo’n alomvattend gebouw het mogelijk maakt een bezoeker een leven lang te binden, op maat te bedienen én met de juiste sturing naar nieuwe muzikale sferen te loodsen in één en hetzelfde gebouw.

28

Breukvlak De door de samenstellers bezochte instellingen zijn niet onder één noemer te vatten, daarvoor zijn de verschillen te groot.

Toch is de basisteneur overal gelijk. Het huidige tijdperk wordt ervaren als een overgangsfase, zelfs als een breukvlak.

Overal is men op zoek naar een nieuwe taakopvatting, nieuwe verdienmodellen, nieuwe publieksgroepen en nieuwe manieren om die publieksgroepen te bereiken.

Vooral de klassieke-muziekcentra worstelen daarmee, hun bestaansrecht wordt niet langer a priori gewaarborgd. Instellingen die bereid zijn de bestaande patronen te doorbreken, hebben de meeste kans op succes.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

OUDERS EN KINDEREN BEZOEKEN DEZELFDE CONCERTEN

Publiek Het klassieke-muziekpubliek vergrijst en de verkoop van abonnementen loopt terug.

Tegelijkertijd is de popmuziek enorm gevarieerd, op sommige vlakken specialistisch zelfs, én van alle leeftijden. Het zijn ontwikkelingen die naast elkaar bestaan en door elkaar heen lopen. Jongeren ontdekken klassieke muziek en jazz standards, terwijl ze ook de grootheden uit de hiphop op de voet volgen. De generatiekloof was nooit zo smal als nu. Ouders en kinderen bezoeken dezelfde concerten, avontuurlijke dancefestivals zijn goed voor een familie-uitje.

Steeds meer mensen hebben een eclectische muzieksmaak. Ze luisteren als het zo uitkomt naar klassiek, pop, jazz en wereldmuziek, maar zijn ook uitermate kieskeurig.

Avontuurlijkheid Met andere woorden, de oude hiërarchie waarin de westerse klassieke muziek de norm aangeeft, voldoet niet meer. Daarvoor in de plaats is een nivellerend principe gekomen, waarin tal van genres en subgenres naast elkaar bestaan en in elkaar overvloeien. Liefhebbers van die genres zijn steeds minder makkelijk onder één noemer te vangen. Keurig overzichtelijk is de concertpraktijk in dat opzicht allang niet meer. De terugtrekkende overheid speelt daar zeker een rol in. Het ondersteunen van van oudsher dure uitvoerings-

praktijken is niet langer vanzelfsprekend.

Er is een avontuurlijkheid voor in de plaats gekomen, die tot experimenten en nieuwe inzichten en formats leidt. Die gaan samen met een publieksgerichte aanpak. De verantwoordelijkheid voor een sluitende exploitatie ligt immers meer en meer bij de cultuurinstellingen. Het concept van TivoliVredenburg sluit daar haarfijn bij aan.

Festivals Inspirerende concurrentie ondervinden de concertzalen van festivals, soms in eigen huis, die vanuit de aard van hun wezen gewend zijn in te spelen op de specifieke wensen van de ‘beleveniseconomie’. Ambiance, klantvriendelijkheid, speciale arrangementen en een zekere verrassingsfactor worden evenzeer verlangd als een hoogstaand programma-aanbod.

Van alle markten thuis Monocultuur is een heilloze weg. Dat leren de praktijk van alledag en een rondgang langs collega’s en experts. Het moderne kunstbedrijf vaart wel bij een multidisciplinaire, flexibele benadering: een open vizier, durf én open deuren. Die aanpak vraagt vanzelf om een fijnmazige marketingstrategie in de digitale schaduwwereld, waar elke doelgroep zijn eigen mores kent.

De zakelijke verhuur moet in overeenstemming daarmee zijn en het imago en de

29

identiteit van het podium versterken. Ten slotte is er de noodzaak van een uitgesproken hospitality-strategie met een aantrekkelijk, divers horeca-aanbod dat geraffineerd inspeelt op de verschillende behoeftes van de publieksgroepen.

2.2 CULTUURVERZAMEL­ GEBOUWEN Prestigieuze cultuurverzamelgebouwen zijn de laatste jaren op verschillende plaatsen in Nederland verrezen. Vaak gaat het om een combinatie van bibliotheek met bioscoop, theater- of muziekzaal en galerie/ kunstuitleen. Een pontificaal muziekgebouw als TivoliVredenburg is ook in dit gezelschap enig in zijn soort. Maar wat overeenkomt, is de wens en terechte doelstelling een sfeervolle en interessante ontmoetingsplaats voor de stad te zijn.

Sfeervol in zijn horeca en tussenruimtes, interessant als plek ook voor fotografie en beeldende kunst. Een ideale ligging heeft TivoliVredenburg alvast mee: in het centrum van het land, naast het Centraal Station, aan de markt, op de looproute naar de grachten en het oude centrum.

30

Open gevels Alom wordt korte metten gemaakt met het beeld van de spreekwoordelijke ‘zwarte doos’ van het naar binnen gekeerde cultuurbedrijf, het gesloten bolwerk (Beyond TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

the black box and the white cube, Idema en Van Herpt, 2010). Het is ook internationaal een trend. Culturele instellingen willen weten dat ze midden in de samenleving staan en gaan, liefst drempelloos en met open gevels, over in de openbare ruimte.

Op die manier krijgen ze overdag ook de functie van aanloop-, werk- en ontmoetingsplek voor zzp’ers, winkelende gezinnen, studenten en pensionado’s. ’s Avonds zijn diezelfde mensen en hun vrienden het concertpubliek.

Maatschappelijke betrokkenheid Zulke levendige en comfortabele publieksruimtes vormen een welkome aanvulling op de snelle contacten via social media. Ze passen in een stedelijk leefpatroon waarin werk en vrije tijd voortdurend met elkaar om de voorrang strijden. De aantrekkingskracht van zo’n plek zit bovendien in de laagdrempeligheid, een prettige ambiance, de ontmoeting met gelijkgestemden en een wisselend aanbod van uiteenlopende exposities.

Minstens zo belangrijk zijn plek en gebouw voor de verbinding van mensen van verschillende culturen, leeftijd en sociale achtergrond. Muziek brengt je dichter bij jezelf en dichter bij elkaar. Juist door samen een concert, een dance-event of andersoortige programmering mee te maken, is het mogelijk elkaar te leren kennen en te

verbinden. Ook met specifieke programma’s als lezingen en debatten gaan we dit thema nog sterker agenderen.

EEN SFEERVOLLE ONTMOETINGSPLAATS VOOR DE STAD

Internationalisering TivoliVredenburg kan zich wat betreft internationaal aanbod, zeker in de pop- en de jazzmuziek, meten met gerenommeerde zalen en concertgebouwen in binnenen buitenland. Op het gebied van de klassieke muziek zijn de ambities minstens zo hoog. Het vergt echter tijd, geld en veel inspanningen om een bestendige relatie met namen van wereldklasse op te bouwen. Daar wordt de komende jaren aan gewerkt, met geduld en vasthoudendheid.

De aantrekkingskracht van TivoliVredenburg voor een internationaal publiek is evident. Zowel de ambiance als de architectuur zijn aantrekkelijk voor zakelijke reizigers en toeristen. Die aantrekkelijkheid zal nog verder toenemen, wanneer de herinrichting van het centrum een feit is. TivoliVredenburg heeft een rol van betekenis in de stad en in de city-marketing en zal die de komende jaren nog verder uitbouwen.

Op den duur zal het programma nog meer muziekliefhebbers uit het buitenland trekken. Dat gebeurt nu al op kleine schaal, zoals bij Festival Oude Muziek en Le Guess Who? of wanneer een artiest van naam ‘exclusief’ Utrecht aandoet.

31

Een internationale reikwijdte hoort bij een stad van kennis en cultuur van deze omvang, waar op muziekgebied plaats is voor amateurs en (semi)professionals, beginnend en gevestigd, muziekstudenten en avant-garde en alle publieksgroepen die daarbij horen.

Diversiteit TivoliVredenburg is er voor iedereen, ongeacht leeftijd en achtergrond. Het programma heeft voor elk wat wils. Dat is het uitgangspunt, maar we maken het nog niet waar. Met name de Nederlanders van Turkse en Marokkaanse komaf, bevolkingsgroepen die in Utrecht sterk vertegenwoordigd zijn, komen er nog minder goed vanaf. Daar willen we verandering in brengen.

De komende tijd zoeken we die doelgroepen bewust en meer dan incidenteel op.

Nieuwe contacten met ter zake kundige (gelegenheids)programmeurs uit die groepen zelf, boekingskantoren en agenten wijzen de weg in een (voor ons) relatief nieuwe markt. Uitbreiding van netwerk en knowhow moet leiden tot een aantrekkelijk en interessant programma voor die doelgroepen die nu nog te weinig aan hun trekken komen.

32

We realiseren ons dat in de relatief eenzijdige samenstelling van het personeelsbestand mede een oorzaak te vinden is voor TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

de hiaten in onze programmering. TivoliVredenburg neemt de Code Culturele Diversiteit ter harte. In de uitbouw en aanvulling van het personeelsbestand is een meer realistische afspiegeling van de maatschappij wenselijk. Dat geldt voor vrijwilligers, betaalde krachten ĂŠn voor de Raad van Toezicht.

Niet alleen de Utrechters en niet-Utrechters van Marokkaanse en Turkse afkomst zijn voor TivoliVredenburg een belangrijk nieuw publiek. We richten ons nadrukkelijk op de grote groep vluchtelingen die in barre omstandigheden naar Nederland zijn gekomen en hier een bestaan proberen op te bouwen. In samenwerking met vluchtelingenorganisaties organiseren we jamsessies, feesten en debatten. Ook dat hoort tot onze maatschappelijke taak.

Bestaande initiatieven zoals de Muziekroute (muziekles op basisscholen in Overvecht) worden gecontinueerd. De samenwerking met relevante (welzijns)organisaties in de stad en in de wijken gaat onverminderd door.

Voor TivoliVredenburg is diversiteit geen modewoord en ook geen doekje voor het bloeden. Op de eerste plaats vanuit Educatie en Participatie is er vanaf het begin aandacht voor, onder de vlag van het maatschappelijk bewust ondernemerschap en

In de kelder FOTO JURI HIENSCH

de uiteenlopende taken en verantwoordelijkheden voor alle leeftijden en doelgroepen op educatief vlak.

Nu is het tijd voor nieuwe stappen en een meer integrale aanpak. Diversiteit moet immers geen aanleiding zijn voor een omheind reservaat voor musicologische of antropologische exotica, een connotatie die de term ‘wereldmuziek’ te veel aankleeft naar onze smaak.

Voor wereldmuziek – om die term toch maar te gebruiken – is in TivoliVredenburg zeker plaats. In de pop en de jazz, maar ook in de gecomponeerde muziek, zijn niet-westerse invloeden sinds jaar en dag geïntegreerd. Voorbeelden daarvan zijn legio te vinden in de programmering.

Diversiteit in TivoliVredenburg betekent: aandacht en ruimte voor reggae en voor sixties pop, voor latin jazz en voor hiphop, voor dance en voor kamermuziek – met bijbehorende doelgroepen, die elkaar (steeds vaker) overlappen. Diversiteit betekent ook: ‘moeilijke’ of min of meer onbekende genres bereikbaar maken voor nieuwe doelgroepen.

34

Het Marokkaanse festival waaraan onze programmeurs nu werken, krijgt dus vorm in het verlengde van de bestaande danceen festvalconcepten, waardoor die ook een gemengd publiek aanspreken. Zo’n festival is immers ook bedoeld als ontmoeTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

tingsplaats en platform voor (jonge) mensen die openstaan voor en benieuwd zijn naar elkaars muziek en gebruiken.

Andersom willen we bereiken dat bezoekers van een vluchtelingenfeest of van een Grote Zaal-concert van een Turkse diva daarna TivoliVredenburg ook weten te vinden voor een andersoortig evenement of een drankje op het terras.

Kortom: diversiteit is een speerpunt, zowel bij Educatie en Participatie, als bij Marketing, Programma, Organisatie en Personeelsbeleid – in de hoop dat het mettertijd zo vanzelfsprekend is dat het geen onderwerp meer hoeft te zijn.

Samenwerking in de stad Samen met de Stadsschouwburg Utrecht en het Centraal Museum heeft TivoliVredenburg een sleutelrol in het Utrechtse culturele leven. Die spilfunctie nemen we serieus. Zo heeft TivoliVredenburg het initiatief genomen voor een stadsbreed overleg, het Utrechts Muziek Overleg (UMO), waarin de collega’s elkaar treffen en actuele zaken bespreken. Utrecht kent een sterke infrastructuur en de stedelijke (pop) muziekketen is van hoog niveau; dat willen we graag zo houden.

Daarnaast zijn de partners van belang die op vaste basis een deel van de programmering voor hun rekening nemen. Voor-

beelden daarvan zijn Festival Oude Muziek, Internationaal Kamermuziek Festival, Le Guess Who?, Gaudeamus, De Nacht van de Poëzie. Met hen is de samenwerking langjarig, intensief en constructief. Op een vergelijkbare manier heeft TivoliVredenburg een vaste relatie met U Jazz en lokale dance-organisaties.

Naast de gevestigde culturele instellingen zijn het kleinere, meer wijkgerichte organisaties als ZIMIHC en Cultuurhuis Kanaleneiland waarmee TivoliVredenburg stevige banden onderhoudt.

DIVERSITEIT IS OOK: REGGAE EN HIPHOP EN KAMER­MUZIEK

Sinds 2015 werken we met genoegen samen met de Universiteit Utrecht. Tot dusver resulteerde dat in geslaagde Science Cafés en het Betweter Festival. In de komende jaren zal die samenwerking verder worden geïntensiveerd.

Dan zijn er nog de zakelijke partners en de sponsors. In het belang van de stad, de rijkdom van het aanbod en de continuering van kostbare (educatieve) programma’s zijn we aangewezen op steun van fondsen, sponsoren en andere economische partners in en buiten de stad, zoals Rabobank, ASR Verzekeringen en AB InBev. De bijdragen van en uitwisseling met VSBfonds, Fonds 21, kfHein,fonds, Fentener van Vlissingen Fonds, Elise Mathilde Fonds zijn eveneens van fundamenteel belang.

35

Open Stage FOTO JURI HIENSCH

De komende jaren zal TivoliVredenburg verder bouwen aan een stevige positie in de stad en die waar nodig uitbreiden in goed overleg met uiteenlopende partijen: cultureel, maatschappelijk en economisch.

Daarbij zijn we graag anderen van dienst.

2.3 NIEUW PUBLIEK Gestaag bouwen we op alle fronten door aan naamsbekendheid, imago, hospitality, toegankelijkheid en een hoogstaand, divers programma met en voor professionals en amateurs. Het werpt zijn vruchten af.

Dat merken we steeds vaker. Wie eenmaal binnen is, zegt graag terug te komen.

Tegelijkertijd bezint de afdeling marketing zich voortdurend op het verbeteren en verfijnen van marketingtechnieken, online en offline. Dat is niet alleen om bestaande bezoekers nog beter te kunnen bedienen, maar ook om nieuwe bezoekers te verleiden tot een (concert)bezoek.

Publieksonderzoek verschaft ons inzicht in de wensen en voorkeuren van onze bezoekers en hun favoriete communicatiekanalen. Net zo belangrijk is het doorlopend meten en bewaken van de klanttevredenheid als marketinginstrument.

Op verschillende manieren werkt TivoliVredenburg aan het benaderen en enthousiasmeren van nieuwe publieksgroepen. Diversiteit (zie hierboven) is ĂŠĂŠn strategie. In 2016 hebben we essentiĂŤle

37

stap­pen gemaakt in de ontwikkeling van ons CRM-systeem. Daarmee krijgen we beter inzicht in het gedrag van onze bezoekers en kunnen we hen gerichter informeren. In dat opzicht valt de komende tijd nog meer vooruitgang te boeken.

Gericht werven en benaderen is ook de gedachte achter de nieuwe aanpak van de klassieke campagne. In 2016 hebben we voor het eerst twee verschillende seizoensbrochures gemaakt. Naast de ‘traditionele’ versie met het complete aanbod klassieke muziek (voor de bezoekers in ons bestand die acht of meer kaarten per seizoen kopen) hebben we een magazine-achtige brochure gemaakt met highlights, die aantrekkelijk zijn voor een jonger publiek.

We zijn bovendien meteen begonnen met de verkoop van losse kaarten. En we geven bezoekers de gelegenheid een serie naar eigen keuze samen te stellen. De nieuwe aanpak leidt ertoe dat de kaartverkoop sneller op gang komt – dat is de eerste winst. Komende jaren gaan we door met het verfijnen en aanscherpen van die manier van werken.

38

De nieuwe website die in 2017 wordt gelanceerd, betekent in veel opzichten een flinke vooruitgang ten opzichte van de huidige.

De navigatie is handiger, de agenda overzichtelijker en er komt meer ruimte voor TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

HET MUZIEKAANBOD VAN TIVOLI­ VREDENBURG IS EXTREEM DIVERS

nieuws en achtergronden; de meeste informatie zal ook in het Engels te lezen zijn.

Zichtbaarheid van het programma blijft vatbaar voor verbetering. Het is ook een punt van aandacht in de aankleding en de inrichting van het gebouw, zowel binnen als buiten. Voorbijgangers krijgen beter een idee van wat er binnen gebeurt.

Nieuw publiek komt mee in de slipstream van inhoudelijke innovatie: nieuwe programmaonderdelen en nieuwe programmaconcepten. In dat opzicht verwachten we de komende jaren veel van de nieuwe formats van klassieke muziek voor een jongere doelgroep.

Net zo optimistisch gestemd zijn we met betrekking tot het ontwikkelen van nieuwe crossovers in de programmering. Thema’s die aan bod komen, reiken immers veel verder dan de grenzen van de muziek en trekken ook weer andere mensen. Lezingen, debatavonden, festivals rondom filosofische, wetenschappelijke, politiek-maatschappelijke en culturele thema’s verdienen net zo goed een podium bij ons.

TivoliVredenburg is niet alleen in fysiek opzicht een prettige ontmoetingsplaats. Die functie kent zijn gelijke op social media met rubrieken zoals ‘TivoliVredenburgers’.

Ook daar blijven we de ontwikkelingen scherp volgen en waar nodig vernieuwen

met het oog op meer bijzondere content en een groter bereik. De onderlinge uitwisseling van ervaringen van bezoekers draagt bij aan een levendige community, die zijn weerslag heeft op onder meer concertbezoek en klanttevredenheid. We willen waken voor eenrichtingsverkeer.

De meningen van onze bezoekers zijn ons veel waard. Daar vragen we welbewust naar in enquêtes en klantenpanels. Mails en tweets worden snel beantwoord. Programmatips van andere culturele instellingen nemen we regelmatig mee in nieuwsbrieven en op social media.

2.4 PROGRAMMERING Al zijn er wellicht vormen van – niet-westerse of Nederlandstalige – muziek die in de programmering ondervertegenwoordigd zijn, het muziekaanbod van TivoliVredenburg is extreem divers. Het is voor ons de kunst te laveren tussen wereldsterren en amateurgezelschappen, tussen de geheide kaskrakers en de interessante nieuwkomers, tussen publiekstrekkers die garant staan voor volle zalen en muziekgenres die per definitie voor een publiek van fijnproevers zijn.

De artiesten (bands, orkesten, solisten) die wij programmeren, voldoen dan ook aan verschillende criteria. Die criteria zijn in

39

overeenstemming met de taken en de verplichtingen die we hebben als landelijk (en internationaal) concertpodium en als publieksinstelling in de stad.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat in de praktijk weleens op gespannen voet met financiële afwegingen of inhoudelijke ambities. Uiteindelijk moet de balans natuurlijk wel in orde zijn. Dat vraagt om een scherpe afweging tussen zakelijke, culturele en inhoudelijke belangen. De relatie met amateurgezelschappen of organisaties van liefhebbers in de stad is een andere dan met internationale boekingsbureaus. Een strikt zakelijke opstelling loont met andere woorden niet altijd.

We maken scherpe keuzes als het gaat om samenwerkingsverbanden met culturele festivals en amateurgezelschappen. Let wel: we werken samen, we treden niet louter als zakelijk verhuurder op. Dat zou immers impliceren dat iedere culturele instelling de zaal zou moeten kunnen huren – wat niet het geval is. Er wordt een zorgvuldige afweging gemaakt tussen artistieke betekenis, onderhandelingsmogelijkheden en financiële opbrengst.

40

Wat we doen op het gebied van de jazzmuziek is een goed voorbeeld van hoe het een en het ander kunnen samengaan. De eerste aflevering van het jazzfestival TranTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

sitions was in 2016 een overweldigend succes. Daarmee doen we niet onder voor internationaal gerenommeerde festivals in binnen- en buitenland, waar de crème de la crème van de oude en de nieuwe jazz aantreedt. Bovendien: bij uitstek in de jazz zijn de niet-westerse geluiden en invloeden te horen.

Tegelijkertijd voorzien we in een lokale behoefte. TivoliVredenburg programmeert in samenwerking met U Jazz clubavonden voor de liefhebbers in de stad en lokale (amateur)musici. Van oudsher heeft de jazz een enthousiaste following in de stad. Die komt nu weer aan zijn trekken.

Op eenzelfde manier heeft TivoliVredenburg in korte tijd een trouwe dance-aanhang weten te genereren. Ook in de danceprogrammering blijft de ambitie de komende jaren: internationaal aansprekend talent naar Utrecht halen én voorzien in de lokale uitgaansbehoefte.

In de klassieke muziek zetten we in op concertformules die ook aantrekkelijk zijn voor mensen die nog niet vertrouwd zijn met klassieke muziek. De komende jaren gaan we enthousiast door met de intussen beproefde series Pieces of Tomorrow en Uitgelegd. En we broeden vanzelfsprekend op nieuwe plannen en ideeën.

Het uitbouwen van de programmering met een toplaag van ‘internationaal excelleren-

ZORGVULDIGE AFWEGING TUSSEN FINANCIËLE EN ARTISTIEKE OPBRENGST

de topmusici’ vergt tijd en geduld. Dat is een ambitie voor de toekomst, die lange jaren van voorzorg en investering vergt.

Ten aanzien van het verhogen van de toegangsprijzen van popconcerten zijn we realistisch. Hogere prijzen zullen eerder tot het afschrikken van bezoekers leiden dan tot een aanzienlijke verhoging van de inkomsten. Een belangrijk deel van de recette komt ten goede aan de artiest, niet aan de zaal waar hij of zij optreedt.

Vanzelfsprekend blijven we ook in dat opzicht alert. Waar speelruimte is, benutten we die.

2.5 CROSSOVERS, FESTIVALS EN NIEUWE FORMATS De gemeente Utrecht heeft een bedrag van ¤ 200.000 toegezegd voor een toekomstscenario dat investeert in een ambitieuze uitbreiding van het programma conform het advies van OAT. Die uitbreiding heeft vooral betrekking op innovatie: crossovers in de ruimste zin van het woord en het gebruik van het gebouw als geheel. Met nieuwe festivals en nieuw programma kunnen de mogelijkheden en grenzen van TivoliVredenburg verder worden verkend en opgerekt, met het effect van onder meer de gewenste openheid en het bereiken van nieuwe publieksgroepen – zoals hierboven is beschreven. TivoliVredenburg is in de toe-

41

komst ‘altijd open’ en toegankelijk voor iedereen.

Met genoemde bijdrage van ¤ 200.000 is het mogelijk jaarlijks zes tot acht nieuwe festivals en/of cross-over programma’s te realiseren, op basis van geraamde programma- en marketingkosten – voor concept en uitwerking van A tot Z – tussen de ¤ 25.000 en ¤ 50.000 per keer.

42

Concreet zijn in voorbereiding: n Klassiek programma dat zich onderscheidt in een bijzondere thematische benadering, nieuw repertoire of de bemoeienis van een grootheid. n Klassiek programma in een nieuw format in de lijn van Pieces of Tomorrow en Uitgelegd, dat jongere doelgroepen aanspreekt. n Festivals die nadrukkelijk bedoeld zijn om publieksgroepen met verschillende culturele achtergronden te interesseren en met elkaar in contact te brengen (zie ook Diversiteit). n Innovatie op het gebied van de programmering in algemene zin; naast het concerten zakelijke aanbod komt een nieuw segment waarin voor een brede range van thema’s en onderwerpen ruimte en interesse is; in kenniscafés, debatmiddagen, meerdaagse festivals kan het gaan over de stand van de wetenschap, over maatschappij en actualiteit, over filosofische - en zinTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

gevingszaken en over kunst, humor, eten, seks, mode, gezondheid, sport. Aan de concrete invulling daarvan wordt gewerkt.

Een vacature voor een kundig programmeur is reeds ingevuld. Het is een noodzakelijke stap voor TivoliVredenburg om uit te groeien tot een volwaardig en uitgebalanceerd cultureel podium.

2.6 PLEK IN DE STAD ‘Open’ is de ondertitel van ons Meerjarenplan 2017-2020. TivoliVredenburg wil, zoals gezegd, een plek zijn voor iedereen. De deuren staan open, het gebouw maakt deel uit van de stedelijke openbare ruimte, er is altijd wat te doen. Het ideaal is nog toekomstmuziek, maar er wordt volop aan gewerkt.

Zo hebben we actief het voortouw genomen in de ontwikkeling van de buitenruimte door met collega’s in het stationsgebied en de gebiedsmanagers van de gemeente om de tafel te gaan. Dat heeft geleid tot een pitch en een opdracht aan West 8, gerenommeerd ontwerpbureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur, om een verkennende schets voor een omgevingsplan te maken.

Optimale zichtbaarheid en optimale toegankelijkheid zijn voorwaarden voor openheid. Die hebben alles te maken met een goede inrichting en een prettige sfeer. Dat geldt voor binnen, in het gebouw, en bui-

Betweter Festival, 30 september 2016 FOTO ROSWITHA DE BOER

ten, eromheen. De bouwput voor de deur hebben we voor lief te nemen. Dus steken we onze energie in zaken waarop we wel invloed hebben.

In het pand is de bewegwijzering intussen op orde. De servicemedewerkers in de herkenbare, rode T-shirts (met de tekst ‘Kan ik je helpen’) zijn ook met dat doel aangesteld: mensen te helpen hun weg te vinden in het complexe gebouw. Bovendien zijn maatregelen getroffen voor bezoekers die mindervalide of slecht ter been zijn.

44

Op de begane grond is met de komst van het Rabo Open Podium, de winkel/kassa en activiteiten zoals het Science Café meer reuring en openheid gekomen. Het is het begin van een reeks aanpassingen, die werkenderwijs verdieping na verdieping zullen worden aangebracht. Uiteindelijk moeten die leiden tot een duidelijk totaalconcept en een uitnodigende inrichting, waarbij binnen en buiten vloeiend in elkaar overlopen. De nieuwe draaideuren aan de waterkant en aan de Vredenburgkant – in de zomer van 2016 gerealiseerd – zijn daarvan een voorbeeld.

De komende tijd staan verfijning van inrichting en verlichting op de planning.

Daarbij hoort ook het verder uitwerken van een functionele invulling van de tusTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

OP STRAAT BEGINT DE VOOR­ PRET VOOR HET CONCERT­ BEZOEK EN HET VERLEIDEN VAN PASSANTEN

senruimtes in het gebouw, bijvoorbeeld als werkruimte voor zzp’ers of specialty-bar.

Kundig advies van experts, zoals de mensen van West 8, is daarbij onontbeerlijk.

Voor TivoliVredenburg is een goede invulling van de omringende openbare ruimte van wezenlijk belang. Op straat begint de voorpret voor het concertbezoek en het verleiden van passanten. Klantbeleving begint buiten. Een fijn terras kan een goede reden zijn voor herhalingsbezoek. Een levendige en aantrekkelijke omgevingsruimte komt het imago alleen maar ten goede.

Daarmee laten we bovendien zien: de stad en TivoliVredenburg horen bij elkaar.

West 8 benadert TivoliVredenburg niet als een geïsoleerd gebouw met een voorkant en een achterkant, maar als een plek die integraal deel uitmaakt van de stad. Aan alle kanten zijn er aanlooproutes: vanaf het station, het marktplein, Hoog Catharijne en Vredenburg. Meer toegangsdeuren en duidelijk zichtbare entrees zijn wenselijk om de routes inpandig door te laten lopen.

Passende exploitatie van de plint van het gebouw is daarbij meer dan behulpzaam.

Concreet wordt het gebouw omgeven door vier straten: Vredenburg, Vlaamse Toren (de straat tussen Vredenburg en markt), Hollandse Toren (de straat tussen Vredenburg en de singel) en de ‘boulevard’, de

verbindingsstraat langs de trappen aan het water. Het is zaak dat die straten straks op een overzichtelijke manier gaan ‘meedoen’ met het gebouw. En niet alleen aan de singelzijde, waar TivoliVredenburg met drie verschillende horecagelegenheden (Het Gegeven Paard, een nieuw café en een nieuw restaurant) dan het aangezicht bepaalt.

De Hollandse Toren is nog niet in gebruik, de Vlaamse Toren wel. Die straat – waar de entree voor artiesten en gasten is gevestigd – verdient geen schoonheidsprijs. Het is een rommelige, slecht verlichte steeg die vooral dienstdoet als fietsenstalling.

Met hulp van experts willen we voorkomen dat de omgeving verder verrommelt en aan zijn lot wordt overgelaten. Het kan de bedrijfsvoering en de aantrekkingskracht van TivoliVredenburg lelijk in de weg zitten. Een goede aansluiting op de stad is noodzakelijk.

45

Betweter Festival, 30 september 2016 FOTO ROSWITHA DE BOER

3 WAAR STAAN WE?

Stand van zaken Anno 2016 heeft TivoliVredenburg de fase van kinderziektes – en wittebroodsweken – allang achter zich gelaten. Toch is business as usual niet helemaal de bedrijfscultuur.

Of eigenlijk: helemaal niet. Daarvoor is de dagelijkse werkelijkheid te dynamisch. Tegelijkertijd is er wel de broodnodige routine in de organisatie gekomen. Nu, anderhalf jaar na de opening, hebben we het gebouw en het gebruik ervan nog beter in de vingers.

De waan van de dag? Die is er om op te reageren. Of even helemaal niet. Dat geldt zowel voor muzikale ontwikkelingen als voor sociaal-maatschappelijke en culturele fenomenen. TivoliVredenburg is zoveel meer dan een doorgeefluik van mooie muziek.

48

We raken er steeds meer van doordrongen wat het betekent een centrale positie in te nemen als belangwekkend podium in het Utrechtse muziekleven, in Nederland, in de wereld. Het is niet langer: ‘we doen ons ding’. Nee, we ondernemen, reageren snel en alert, produceren en nemen ook het voortouw. Na de beginfase van uitproberen, aanpassen en bijstellen is duidelijk TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

een nieuw tijdperk aangebroken. Op muzikaal gebied valt er veel, zo niet alles, bij ons te beleven, maar er zijn ook maatschappelijke thema’s waarvan we oprecht vinden dat we ons daar niet verre van mogen houden. Het concertpodium gedraagt zich soms als dance club, dan weer als productiehuis, maar ook als ontmoetingsplaats, debatcentrum en toevluchtshaven. Dat is waar we nu staan.

Wereldniveau Het is onze ambitie in uitstraling en programmering naar de top te reiken. We willen niet onder doen voor Lincoln Centre New York, Southbank Centre in Londen, Het Koninklijk Concertgebouw of Philharmonie de Paris, om een paar voorbeelden te noemen.

Maar ook gerenommeerde festivals als het Holland Festival, Salzburger Festspiele of Glyndebourne zijn voorbeelden. In die league hoort TivoliVredenburg thuis, met dit verschil dat wij in Utrecht van alle markten thuis zijn. Een instelling die zoveel expertise in huis heeft op pop-, jazz-, klassiek- én dance-gebied bestaat elders in de wereld niet. Met die combinatie van artistieke knowhow, architectuur, akoestische eigen-

schappen en een gezonde bedrijfsvoering is dat wereldniveau binnen handbereik.

NA DE BEGINFASE KOMT HET AAN OP ONDER­ NEMEN

Utrecht muziekstad Reiken naar de absolute top begint in Utrecht. De klassieke programmering van Muziekcentrum Vredenburg stond voor de verhuizing naar Leidsche Rijn hoog aangeschreven. We willen minimaal terug naar dat oorspronkelijke niveau.

Ons gebouw mag in massa en omvang boven de andere spelers in het lokale muziekleven uittornen, management en medewerkers weten hoe belangrijk de reikwijdte en de betekenis van die andere spelers zijn. De muzikale rijkdom van de stad zit in een fijnmazig ecosysteem van open podia, muziekcafés, oefenruimtes, studio’s, kleine en grotere podia, wijkgebonden en internationaal erkende festivals. Daar krijgen koren, bandjes en ensembles, amateurs en professionals, kinderen en studenten, de kans te schitteren en zich te ontwikkelen. Met andere woorden: we hebben hier een perfecte groeiketen.

Vanuit de overtuiging dat onderling contact en regelmatig overleg noodzakelijk is, heeft

49

TivoliVredenburg het Utrecht Muziek Overleg (UMO) nieuw leven ingeblazen. TivoliVredenburg is een groot voorstander van die krachtenbundeling, waarin ook de gemeente een rol van betekenis heeft. Met het UMO investeert Utrecht in een gezond en vitaal muziekklimaat, waarvan makers, organisatoren en publiek profiteren.

Meest genoemde podiummerk Het was spannend en een beetje vroeg, toen Hendrik Beerda Brand Consultancy, gerenommeerd onderzoeksbureau, nog voor de zomer van 2015 de resultaten van het cultuurmerkenonderzoek presenteerde. Daarin was TivoliVredenburg voor het eerst meegenomen. Opsteker: TivoliVredenburg is spontaan het meest genoemde podiummerk in de provincie Utrecht. Ook de binding van het merk met zijn publiek scoort hoog. Dat betekent dat onze bezoekers buitengewoon op ons gesteld zijn.

50

Festivalgebouw TivoliVredenburg heeft onder andere met het Festival Oude Muziek, de Nacht van de PoÍzie, het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours en Le Guess Who? ijzersterke publiekstrekkers in huis, naast nieuwkomers als My First Festival (voor de allerkleinsten), Ramblin’ Roots (blues en americana), Reggae Fever en het veelbelovende jazzfestival Transition. Het gebouw TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

FOTO JURI HIENSCH

is bij uitstek een festivalgebouw. Het komt vooral tot zijn recht als het hele pand gelijktijdig in gebruik is, al dan niet tijdens een festival. Want ook als bezoekers van totaal verschillende producties door elkaar heen lopen of elkaar van tevoren, in de pauze of na afloop ontmoeten in de foyer of in Het Gegeven Paard, is het resultaat van een festivalachtige levendigheid. Het is mooi om te zien hoe bijvoorbeeld een klassiek publiek en studenten elkaar afwisselen, wanneer het avondprogramma overgaat in

By Night. Ook daarin heeft TivoliVredenburg zijn bestaansrecht bewezen. In het lokale uitgaansleven is het dance-aanbod van TivoliVredenburg volledig geland.

Na een tijd van droogstaan floreert ook de jazz in Utrecht weer, met sfeervolle clubavonden op vrijdag en een interessant concertaanbod. Scholieren ploffen neer in de Grote Zaal bij speciaal geselecteerde schoolconcerten en staan, als het even kan, daarna met hun neus vooraan bij het Open Stage in de hal. ‘Pieces of Tomorrow’, een jeugdige formule volgens het adagium ‘klassiek en toch relaxed’, kan intussen op een trouwe aanhang rekenen en schreeuwt om een vervolg en uitbreiding.

52

Excellent De wereldtop staat graag in TivoliVredenburg, denk aan exclusieve namen als VaTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

DE WERELDTOP STAAT GRAAG IN TIVOLI­ VREDENBURG

lery Gergjev, Maria João Pires D’Angelo, Kraftwerk, Morrissey en Massive Attack.

Daarnaast sprongen in de afgelopen jaren de concerten van Primus, Wu-Tang Clan en Paloma Faith in het oog. Het is een categorie artiesten die Utrecht voorheen oversloeg, maar nu in Ronda de juiste schaalgrootte vindt. Opvallend zijn ook de tournees van Mac Miller, King Crimson, Nathalie Merchant. Naast wereldsteden als Londen, Parijs, New York, San Francisco deden zij Utrecht aan.

Maatschappelijke thema’s Als TivoliVredenburg een centrale ontmoetingsplaats wil zijn, betekent dat ook dat hier de thema’s die ertoe doen, aan de orde komen. We merken dat daar behoefte aan is. Het Open Podium-festival ‘Catching Cultures’ in januari 2016 met blaasorkest De Tegenwind en de Band zonder Verblijfsvergunning, een samenwerkingsverband van muzikanten uit allerlei richtingen en deels (voormalige) vluchtelingen, was daar een hartverwarmend voorbeeld van. In de toekomst voegen we aan dergelijke programmering ook lezingen en debat toe. De meest recente successen waren de eerste experimenten met wetenschap, lezingen, comedy en literatuur.

Een ander jong initiatief is 'Omdat ik je mis - Nacht van de Eeuwigheid', een jaarlijks terugkerende avond rondom het missen van

geliefden, herdenken, omarmen en het vieren van het leven. De avond vlak voor Oud en Nieuw trekt een zeer divers publiek, en niet alleen muziekliefhebbers.

Veel waardering kreeg ook de actie om een gedenk- en condoléanceboek voor de slachtoffers van de aanslagen van Parijs (waaronder bezoekers van een concert van Eagles of Death Metal) neer te leggen.

Bovendien drukte TivoliVredenburg zijn betrokkenheid uit door het gebouw in de kleuren van de Franse vlag te belichten, zoals ook de Domtoren deed.

Inspelen op de actualiteit deden we bijvoorbeeld ook met een avond rond David Bowie. Muzikanten, schrijvers en deejays gaven ieder op hun eigen manier, in een geïntegreerd programma in drie zalen, een reactie op Bowies overlijden.

53

Avishai Cohen in Hertz, 5 maart 2016 FOTO KOEN PETERS

4 WAAR GAAN WE NAARTOE?

Toekomstbeeld

56

Voorjaar 2023. TivoliVredenburg geldt internationaal als verplichte bestemming in Utrecht (‘best kept secret in the world’).

Het is een favoriete hang-out voor Utrechters, dagjesmensen en bezoekers van heinde en verre. Organisatie en programma – het mérk TivoliVredenburg – hebben een herkenbaar stempel op de directe omgeving gedrukt. Het is er op elk moment levendig en gezellig. De deuren van het vermaarde gebouw staan wijd open en je móet naar binnen. Al was het maar om even op schermen en displays te zien welke bands en artiesten er komende week allemaal spelen. Of om een rondgang te maken langs de bronzen bustes van grote componisten, dan wel foto’s te bewonderen die in het gebouw een plek hebben gekregen.

Goed toeven is het in de zon op het terras met buitenbar aan de Singel (waterfietsen! drijvend podium!). Volwassenen ploffen er neer, straks is er een gratis concert of die interessante lezing. Kinderen lopen meteen door naar binnen naar de game-room of doen een rondleiding met virtuele snufjes via de TiVre-app. De hal, de tussenruimtes en de plint van het gebouw zitten vol bedrijvigheid. Open Stage, oldies platenbeurs, TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Publiek bij Biffy Clyro, 7 november 2016 FOTO NATHAN REINDS

deejaycursus, snuffelwinkeltjes, expositie, vegetarische hapjes, het lekkerste brood van de stad, een proeverij van regionale bierbrouwers. Activiteiten die passen bij een eigentijds én eigenwijs cultuurpodium met internationale allure. En met een beetje mazzel loopt er een beroemdheid voorbij die straks optreedt in een van de zalen.

Dit is nu nog deels fictie. Maar dit toekomstbeeld ligt niet zo ver weg. Met behulp van duidelijke doelstellingen komt dit beeld binnen handbereik. Drie speerpunten zijn in een breed gedragen interne brainstormsessie gedefinieerd voor het beleid voor de komende jaren. Ze hebben betrekking op: 1. Verbreding en verdieping van het aanbod.

2. Openstelling van het gebouw naar de buurt, de stad en daarbuiten.

3. Een duidelijke identiteit en online podium.

4.1 VERBREDING EN VERDIEPING VAN HET AANBOD; INNOVATIE

58

Muziek blijft de kern van alle activiteiten. Er is en blijft ruimte voor het complete scala tussen Monteverdi en 90’s Now, tussen avant-garde en populair, tussen jazzgrootheden en alternatieve bandjes. Investeringen in de kwaliteit van dit aanbod achten we noodzakelijk om te komen tot excellente programmering.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Tegelijkertijd heeft verbreding van het programma grote prioriteit. Het hedendaagse publiek en de manier waarop het cultuur consumeert, hapsnap én verfijnd, vragen daar om. Ook de scheidslijnen tussen de verschillende kunstdisciplines vervagen.

Kennis en cultuur liggen in elkaars verlengde.

Om te verbreden en te verdiepen is het van het grootste belang om onophoudelijk te innoveren. Dat vraagt om ruimte, in het gebouw en de organisatie, maar ook in de budgetten om te kunnen experimenteren.

Research en development om nieuwe successen te ontwikkelen, in de wetenschap dat niet alle experimenten het gewenste resultaat brengen en een deel van de nieuwe concepten een langere tijd nodig hebben om inhoudelijk en financieel te scoren.

Innovatie en verbreding van het programma zit niet alleen in het aanbod zelf, maar ook in de formule, de vormgeving van een programma of festival. Daarin kunnen bijvoorbeeld ‘pop’ en ‘klassiek’ veel van elkaar leren. Verder valt er het nodige te winnen in het verkennen en slechten van de grenzen met buurdisciplines, al dan niet in het verlengde van bestaand programma.

Op een plek waar de Nacht van de Poëzie kon uitgroeien tot een instituut, passen door het jaar heen ook spoken word-programma’s of een lezing over rap als dicht-

kunst of operalibretto’s. Liefde voor muziek en literatuur (fotografie, debat) gaan uitstekend samen.

INNOVATIE VEREIST VOLDOENDE RUIMTE OM TE EXPERI­ MENTEREN

Colleges In de festivalcontext van Lowlands of een populair tv-programma als ‘De Wereld Draait Door’, zijn de aanstekelijke colleges van gerenommeerde wetenschappers een groot succes. TivoliVredenburg borduurt daarop voort en komt met een eigen programma van prikkelende lezingen, colleges en debatten voor een breed publiek. Het pást bij Utrecht, stad van kennis en cultuur.

TivoliVredenburg werkt nauw samen met de universiteit en hogescholen. Workshops en masterclasses brengen we tot stand in samenwerking met de Herman Brood Academie, het Conservatorium en andere muziekopleidingen.

Festivalsfeer Festivals nodigen uit tot avontuurlijkheid van programmeurs én bezoekers en een ambiance – aankleding, hapjes, drankjes – die daar thematisch bij aansluit. Dat aanbod wordt de komende jaren niet alleen groter, het zal ook de reguliere programmering en de algemene bedrijfsvoering nog meer gaan beïnvloeden. Het gebouw openstellen, alle dagen en van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, heeft alleen zin als er genoeg te beleven valt. Adhoc-inititia-

59

tieven als een popup-winkel of een alternatieve kerstmarkt completeren het geheel.

Ook dat is een vorm van verbreding van het aanbod. Daarmee wordt een festivalachtige aanpak voor het hele gebouw en zijn directe omgeving geïntroduceerd ten gunste van de sfeer, de toegankelijkheid, de levendigheid en de exploitatie. Bij South­bank Centre in Londen heeft die benadering buitengewoon succesvol uitgepakt. Het ‘festivalmodel’ van Southbank vormt in meer opzichten een inspirerend voorbeeld. Ook TivoliVredenburg profiteert optimaal van zijn ligging in de stad.

4.2 OPENSTELLING VAN HET GEBOUW NAAR DE BUURT, DE STAD EN DAARBUITEN

60

Een levendig muziekgebouw dat alle genres programmeert en een open positie inneemt midden in de stad, zegt automatisch dat iedereen welkom is. Om concerten te bezoeken, om te werken, om te ontspannen, om te leren, om elkaar te ontmoeten.

Die generositeit is een maatschappelijke plicht, die alleen in wisselwerking met partners in de stad – buurtbewoners, collegainstellingen, welzijnswerk, amateurorganisaties, bedrijfsleven, (hoge)scholen en universiteit – ontstaat en bestaat. Daarin speelt TivoliVredenburg een actieve rol, bijvoorbeeld in het uitlenen van expertise of het entameren van coproducties voor TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

G-Eazy FOTO HELMER DE HAAS

specifieke doelgroepen, ook op locatie (zieke kinderen, minderheden). In huis komt het aanbod aan workshops, masterclasses, lezingen en debatten in nauwe samenwerking met externe partners en deskundigen tot stand. Het gebouw is tevens podium, plein, bazaar, markt en food court ineen.

Binding met de stad De verantwoordelijkheid voor een aantrekkelijke (binnen)stad en een bloeiend cultureel aanbod houdt niet op bij de gevel – allerminst. Ook online biedt TivoliVredenburg een sterk programma voor allerhande communities. Schoolkinderen en amateurs kunnen in TivoliVredenburg vanzelfsprekend terecht voor presentaties en voorstellingen.

Zo gaat TivoliVredenburg in de toekomst projectmatig ook in de wijken aan de slag.

Minstens zo belangrijk zijn de zakelijke allianties en partnerships in de stad, zeker met het oog op bundeling van slagkracht daar waar economie, cultuur en creatieve industrie elkaar raken – in het belang van Utrecht en voor het welzijn van de Utrechter. Muziek verbroedert en verbindt.

4.3 EEN DUIDELIJKE IDENTITEIT, EEN STEVIG ONLINE PODIUM, DE KRACHT VAN DE EIGENHEID

62

Tot de kernwaarden van TivoliVredenburg behoort op de eerste plaats het gebouw zelf.

Nergens anders ter wereld bestaat zo’n staTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

PUBLIEKS­ GERICHT SAMEN­WERKEN IS EEN SPEERPUNT

peling van concertfuncties voor alle doelgroepen onder één dak. Bovendien is de kwaliteit van de architectuur onbetwistbaar.

Het gebouw bestaat uit vijf uitzonderlijke zalen, bedacht voor sterk uiteenlopende genres door evenzo uiteenlopende architecten.

Het is een uitgelezen verzameling zalen, een staalkaart van architectuur onder een denkbeeldige stolp, met een overdaad aan flaneer- en verblijfsruimte. De ideale festivallocatie dus. En precies die hoedanigheid bepaalt in de toekomst meer en meer de artistieke en zakelijke koers.

richt samenwerken is een speerpunt in de organisatie. Interne opleidingen staan garant voor de continuïteit. Nu is het soms nog zoeken, maar straks zal duidelijk zijn, in alle concerten, in alle diensten en in alle activiteiten, waarin TivoliVredenburg het verschil maakt.

Gastvrijheid bijvoorbeeld, een steengoed programma en een unieke locatie.

Publieksgericht samenwerken De grenzen tussen het artistieke programma, marketing, ‘educatie en participatie’ en commercieel programma, de pijlers van het moderne cultuurbedrijf, zullen daarmee ook vervagen zonder aan kracht in te boeten.

Het belang en de eigenheid van de verschillende soorten activiteiten binnen het bedrijf blijven overeind. Maar ze gaan nog meer in elkaars verlengde opereren, het wordt diffuser waar het één begint en het ander eindigt, en bovenal vanuit eenzelfde (festival)mentaliteit. Die mentaliteit gaat de komende jaren nog meer gestalte krijgen, als het resultaat van voortschrijdend inzicht en de voortdurende zoektocht naar het beste programma voor deze locatie, de optimale gastvrijheid en een sterke klantenbinding. Publieksge-

63

Eerste aflevering van SQUAD! (hiphop en R&B), 20 oktober 2016 FOTO FEMKE HANSEN

5 WAT DOEN WE?

In dit hoofdstuk gaan we in op de concrete plannen voor de periode 2017-2020.

5.1 PROGRAMMA 2017-2020 Vanuit de kracht van de eigenheid van de specialisten, de gewoonte om elkaar constant aan te vullen en te bevragen en de ongekende veelzijdigheid van het collectief, komt het hoogstaande en diverse programma-aanbod tot stand. TivoliVredenburg is daarbij maatgevend – één podium met vijf zalen. Het is een inspirerende samenwerking, uniek in zijn soort, die veel meer oplevert dan de som der delen.

Het programmateam van TivoliVredenburg is flexibel, dynamisch en van alle markten thuis.

66

De komende jaren gaat die aanpak nog meer zijn vruchten afwerpen, inhoudelijk en commercieel. Algemene doelstellingen zijn: een hogere bezettingsgraad en een betere afstemming van acts (op zaalgrootte, ambiance en positie in de ‘keten’) naast innovatie in publieksbereik, grensverkenningen tussen de genres en ‘thematisch programmeren’.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Club Rivièra FOTO KOEN PETERS

De hedendaagse programmeur is actief en proactief. Hij of zij gedraagt zich beurtelings als smaakmaker, promotor, producent/regisseur en makelaar in de muzieken creatieve industrie, afhankelijk van marktsegment, doelstelling en gelegenheid. Die werkwijze hoort bij een ondernemend podium dat alle genres en doelgroepen verkent en verwelkomt en is in lijn met de genoemde festivalgedachte. Als onderscheidend principe blijven de bestaande hoofdstromingen in de muziek niettemin nuttig en functioneel.

68

5.1.1 KLASSIEK Utrecht wordt van oudsher in één adem genoemd met hits als het Festival Oude Muziek, het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht of De Vrijdag van Vredenburg. Voor liefhebbers van kamermuziek en symfonische muziek ligt hier een rijk verleden. Maar met de mooie erfenis van Muziekcentrum Vredenburg alleen is de toekomst voor de klassieke muziek nog niet veiliggesteld. Integendeel, alleen al om terug te keren op het oude niveau zijn extra investeringen in de klassieke programmering noodzakelijk. Daarnaast moet Tivoli­Vredenburg dealen met de opgaven waarvoor de sector wereldwijd staat. Het (abonnements)publiek vergrijst, overheidssubsidies voor orkesten en ensembles zijn geen vanzelfsprekendheid meer.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

JONGEREN BLIJKEN TE PORREN VOOR KLASSIEKE EN HEDENDAAGSE MUZIEK

Natuurlijk blijft een groot deel van het klassieke programma bestaan uit traditionele concerten voor een brede doelgroep, naast de meer kleinschalige uitvoeringen voor fijnproevers. De internationale toporkesten willen we in de nabije toekomst weer vaker naar Utrecht halen; ook om daarmee nieuw publiek aan te boren voor klassiek en eigentijds repertoire.

Het langverwachte orgel van de Grote Zaal wordt in augustus 2017 in gebruik genomen. Na veertig jaar touwtrekken is de knoop doorgehakt. Er is besloten niet een zelden te gebruiken romantisch concertorgel te laten bouwen maar een barokorgel, dat mede door de prominente rol die de oude muziek in ons programma speelt, vaak ingezet zal worden.

We lopen hiermee voorop in een internationale ontwikkeling waarbij het gebruik van kistorgeltjes in concertzalen ter discussie staat. TivoliVredenburg wordt de eerste concertzaal in de wereld waar bijvoorbeeld de Matthäus-Passion van Bach uitgevoerd kan worden zoals hij in 1727 voor het eerst klonk. Het orgel wordt momenteel gebouwd in het atelier van de Utrechtse orgelbouwer Gebroeders van Vulpen.

Verjonging en vernieuwing vragen om flexibiliteit en creativiteit. Die waarden zitten vanuit de herkomst en samenstelling van

de huidige organisatie ingebakken in het DNA. Bovendien komen de interne synergie en de aanpak vanuit ĂŠĂŠn programma in wisselwerking met het marketingteam juist hier tot hun recht. TivoliVredenburg is meteen begonnen met innovatieve concert- en festivalformules. Klassieke muziek met andere aanvangstijden, een andere presentatie (laagdrempelig, catchy, informeel) en andere marketingprincipes. Het heeft effect: jongeren blijken te porren voor klassieke en hedendaagse muziek. De komende jaren zetten we daar nog sterker op in.

Daarin onderscheidt TivoliVredenburg zich van bijvoorbeeld het Concertgebouw, dat per definitie deftiger is.

Publieksontwikkeling (3x succesvol) n Pieces Of Tomorrow is een succesvolle samenwerking met het Radio Filharmonisch Orkest, dat het repertoire van de vrijdag in verkorte vorm en uitgelicht brengt op de donderdagavond, aanvang 21 uur. Het biertje mag mee de zaal in en host dj St. Paul verzorgt een knisperende programmatoelichting in wisselwerking met de dirigent van dienst. n Mahler (Bruckner/Rachmaninov/etc.)

Uitgelegd is een soortgelijk initiatief met Het Gelders Orkest. Voor de pauze legt dirigent Jules van Hessen met behulp van het orkest de symfonie uit, die hij na de pauze dirigeert.

69

Met Vrienden is een feestelijke formule in navolging van het Tweede Paasdag Festival (2015) van Lucas en Arthur Jussen – met vrienden – in Hertz. Wederom laagdrempelig en aanstekelijk, zitvlees is geen vereiste. n

70

Internationaal n Coproducties. Coproduceren is de geëigende weg om aan te sluiten bij de internationale top. Door economisch gebruik te maken van expertise, geld en toptalent kunnen uitzonderlijk repertoire en exclusieve programma’s wereldwijd een podium krijgen. Aan componisten als John Adams, Frederic Rzewski, Jörg Widmann, Harrison Birtwistle, Wolfgang Rihm, Timothy Andres, Nico Muhly en Pascal Dusapin worden bijvoorbeeld jaarlijks compositie-opdrachten verstrekt. Het werk vindt een publiek via series van het AVROTROS Vrijdagconcert met live-uitzending op de radio, maar ook op kamermuziekseries en festivals.

Mogelijke partners (podia en festivals) zijn: Holland Festival, Berlin Konzerthaus, Lincoln Centre New York, Konzerthaus Vienna, WDR Witten, Tonhalle Zürich, Bozar Brussel, Wigmore Hall, Philharmonie de Paris, Milano Musica, Huddersfield Festival, San Francisco Performances, Library of Congress Washington, Tokyo Opera City Concert Hall, Heidelberger Frühling. n Carte blanche (‘curated evenings’). JaarTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

lijks krijgt een aantal internationale kunstenaars de vrije hand om in TivoliVredenburg hun ideale programma samen te stellen.

Op deze ‘curated evenings’ is alles mogelijk: van symfonisch repertoire tot obscure pop en van geïmproviseerde muziek tot volksmuziek. We denken daarbij niet alleen aan musici maar ook aan regisseurs en beeldend kunstenaars. Van mensen als Ivo van Hove, Stephen Fry, Chris Dercon zijn intrigerende combinaties en verrassende keuzes te verwachten. n Toporkesten en topsolisten. De Grote Zaal is een ideale zaal voor pianorecitals.

We gaan de komende tijd hard aan de slag om een topserie te kunnen presenteren met klinkende namen als Krystian Zimerman, Jevgeni Kissin, Mitsuko Uchida. De serie Internationale Toporkesten maken we inhoudelijk nog prominenter dan zij al is. n White Lights. Lincoln Center New York produceert sinds 2010 het multidisciplinaire herfstfestival ‘White Lights’. Het festival onderzoekt en presenteert de spirituele kracht van muziek in uiteenlopende culturen ‘ter verlichting van de vele dimensies van ons innerlijke leven’. Een vergelijkbaar festival is een welkome aanvulling op het Utrechtse programma. We onderzoeken de mogelijkheden van een coproductie met het New Yorkse festival. Wellicht kunnen meer Europese partners aansluiten.

Verwacht

KUNSTENAARS STELLEN HUN EIGEN PROGRAMMA SAMEN

Een aantal ideeën verkeert nog in verschillende stadia van planmatigheid. Ze geven goed aan welke richting we met de programmering kiezen in aanvulling op het ijzeren repertoire, de gerenommeerde festivals (Janine Jansens kamermuziekfestival), de seizoenshoogtepunten (MatthäusPassion) en de gratis lunchconcerten door aanstormend talent. n Nachtmusik. Een laat concert (21-24 uur) in Pandora met een aantal ensembles op het raakvlak van pop en klassiek. Nachtmusik is een terugkerend onderdeel van de Buma Classical Convention, samengesteld door een gastprogrammeur. In 2015 (Wouter Snoei, Machinefabriek, Slagwerk Den Haag, Niek Kleinjan, Maarten Vos) was dat Le Guess Who?-programmeur Johan Gijsen. n 20’ festival. In de geest van ‘Pieces’ en ‘Uitgelegd’ is dit een dag vol korte klassieke concerten van hooguit 20 minuten op verschillende podia in het gebouw, mogelijk in samenwerking met kamerorkest Ludwig. Het publiek loopt van podium naar podium, het programma wordt herhaald.

Aantrekkelijk voor een breed (onervaren) publiek. n 40-55 format. Nieuwe concertformule voor de leeftijdscategorie 40-55 jaar is in de maak voor de vrijdagavond met hulp van Trendbox, bureau voor strategisch marktonderzoek. Samenwerkingsverband

71

Publiek Pop-O-Matic FOTO MAAN LIMBURG

74

met Radio4 en AVROTROS om het ‘gat’ te dichten tussen 65-plus (traditionele concerten) en de groep tot 40 jaar (Pieces of Tomorrow). n Dressed to impress (werktitel). Hedendaagse vertaling van het traditionele ‘geënsceneerde concert’, meestal van vocale muziek. Klassieke instrumentale werken worden met eenvoudige effecten aangekleed door theaterregisseurs of vormgevers. De muziek blijft intact, er wordt een visueel uitdagende component aan toegevoegd. n Late Music. Hedendaagse gecomponeerde muziek blijft lastig te slijten aan nieuw publiek. Dat moet aan de traditionele concertpraktijk liggen (muziek-applaus-muziekpauze) en niet aan het repertoire zelf. Hedendaagse muziekconsumenten staan juist open voor diversiteit. Late Music presenteert de canonwerken van de twintigste eeuw aangevuld met de nieuwste muziek in een voor jongeren aantrekkelijke vorm. n Dirigentenconcours. Dit idee verkeert nog in het overlegstadium. Met het Liszt Concours, het Nederlandse Viool Concours en het Radio Filharmonisch Orkest is TivoliVredenburg in gesprek over een toekomstig driejaarlijks dirigentenconcours. n All Of Bach. Vooruitlopend op de festiviteiten in seizoen 2021-2022 ter gelegenheid van haar 100-jarig bestaan voert de Nederlandse Bachvereniging alle 1080 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

VEELSTROMEN­ LAND VAN DE POPMUZIEK STERK AANWEZIG

werken van J.S. Bach uit en neemt deze ook op (www.allofbach.com). Sinds 2013 loopt een Cantate-serie in TivoliVredenburg, die volgend jaar mogelijk door Maarten ’t Hart wordt gepresenteerd. n TivoliVredenburg componeert. In navolging van het grote werk dat Joey Roukens schreef voor de opening van TivoliVredenburg, maken we er daarnaast een traditie van om ieder jaar een Nederlandse componist een werk te laten schrijven speciaal voor Utrecht. Deze werken, het ‘TivoliVredenburg portfolio’, worden in latere seizoenen hernomen. n Versterking Utrechtse Muziekfestivals.

Inhoudelijke verdieping van de ‘huisfestivals’ aan de hand van spraakmakende coproducties: een muziektheaterproductie met Festival Oude Muziek, de langgekoesterde droom van Janine Jansen om een avond met Sting te cureren, het nieuw te ontwikkelen dirigentenconcours met het Liszt Concours, een prominente gastcurator voor het meerdaagse jazzfestival Transition, een videomapping artist in samenwerking met Catch, uitbreiding Le Guess Who?; eigen kinderproducties in My First Festival, et cetera.

5.1.2 POPMUZIEK Idealiter bruist TivoliVredenburg 24/7: alle dagen open, overal iets te doen. Nog meer popconcerten bijvoorbeeld. Dat is ook de

bedoeling. Maar tussen de dynamiek van de markt en de gemiddelde productiekosten zit de nodige ruimte. Om meer kleine, beginnende acts te kunnen programmeren, zijn bijvoorbeeld ook meer grote acts nodig.

Het veelstromenland van de popmuziek is niettemin sterk aanwezig in TivoliVredenburg en niet alleen met betrekking tot de verschillende genres (leeftijden en doelgroepen). De verschillende zalen maken het mogelijk de groei van een artiest of band te volgen in een deel van de ‘keten’ (in Nederland: van muziekcafés tot aan Ziggo Dome). Investeren in de relatie met een artiest is van groot belang. Prettige ervaringen in – om te beginnen – Cloud Nine leiden op een later moment in een succesvolle carrière wellicht tot een hernieuwde kennismaking in Pandora of Ronda, de grotere zalen.

Het luistert nauw in de popmarkt, waar het aantal afnemers veel groter is dan het beschikbare (top)aanbod. Programmeurs moeten dus meebewegen met het aanbod en de wensen en voorwaarden van agenten en boekers. Een uitverkochte zaal is belangrijk voor het marktmechanisme, dus heeft de selectie op zaalgrootte vaak prioriteit. Voor TivoliVredenburg pakt dat goed uit met een capaciteit van 2000 (Ronda), tussen Paradiso en de

75

Melkweg (allebei 1500) en 013 (3200) in; Lorde, Morrissey, Joanna Newsom gaven de voorkeur aan Utrecht boven Amsterdam.

Maar er is ook een keerzijde. De ‘1000-concerten’, zeg: de capaciteit van Tivoli Oudegracht, dreigt in het gedrang te komen. Dat is dé opdracht voor de komende jaren. Die categorie – de subtop in nationale en internationale indiehoek – moet voor Utrecht behouden blijven. En natuurlijk hoort daar een aangepast kostenplaatje bij (ticketprijs, productie). Dat daarmee de gemiddelde zaalbezetting per concert lager wordt, nemen we graag voor lief. Allereerst de boekers overtuigen. Daar is nog werk aan de winkel.

Kansen liggen er in 2017-2020 ook op het gebied van de Nederlandstalige muziek en de wereldmuziek. Daar investeren is nodig om onze diversiteitdoelstelling waar te maken.

76

Verwacht n Curatorschap. Een gast, artiest van naam en faam, stelt op uitnodiging zijn favoriete programma (festival, serie, dag) samen. In 2016 valt de eer te beurt aan de Utrechtse band John Coffey. n Hiphop. Vanaf april 2016 organiseert TivoliVredenburg een maandelijkse hiphopTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

SoHaSo FOTO KOEN PETERS

78

avond. Met aandacht voor jeugdig en aanstormend raptalent. n Theatertournees. Hertz, de ‘kamermuziekzaal’, blijkt uitermate geschikt voor de categorie muzikanten die al dan niet akoestisch middelgrote theaters en schouwburgen aandoet. Het publiek wil comfort en zitten. Denk aan Henny Vrienten, Eefje de Visser, Tim Knol, Racoon. n Presentaties. Het hosten van awardshows van omroepbedrijven en feestelijke verkiezingen in de popmuziek past bij de entourage, de centrale locatie en de brede doelgroep van TivoliVredenburg. Denk aan de Song Van Het Jaar Verkiezing (3voor12) en de uitreiking van de 3FM Awards. n Festivals. Met Le Guess Who?, stadsfestival voor vernieuwende muziek, beschikt Utrecht over een internationaal paradepaardje. TivoliVredenburg speelt daarin een centrale rol als de ideale festivallocatie. Genrefestivals zoals Ramblin’ Roots (americana, blues), Reggae Fever (in samenwerking met Oosterpoort) en Catch (elektronisch en dance) zijn nog jonge initiatieven die de komende jaren aan zeggingskracht en populariteit zullen winnen.

Zaak is vooral om het gebouw als festivallocatie beter tot zijn recht te laten komen.

Sfeer en aankleding zijn verbeterpunten.

Het Plein op de zesde etage moet in de toekomst nog meer gaan functioneren als ‘the place to be’. Daarbij werken we aan uitTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

breiding van het horeca-aanbod en spreiding ervan door het gebouw heen. Dat maakt de claim van ideale festivallocatie waar. We gaan met onze festivals ook andere culturele en religieuze feestdagen vieren: van Chanoeka tot Divali.

5.1.3 DANCE Van studentendisco Pop-O-Matic tot sophisticated danceavond RAUW; TivoliVredenburg heeft in korte tijd zijn naam als uitgaansgelegenheid voor de late uurtjes gevestigd. Het danspubliek stelt de entourage op prijs, over het uiteenlopende aanbod tonen verschillende doelgroepen zich enthousiast. Herkenbaarheid en continuïteit zijn belangrijk op de donderdag-, vrijdag- en zaterdagavond. Maar het blijft zoeken naar een gezonde balans tussen artistieke exclusiviteit en laagdrempelige conceptfeesten.

Uitbreiding van het aanbod is het doel voor de komende jaren, zowel in omvang als in verscheidenheid. Het gebruik van meer zalen tegelijk is een ambitie die los van het TivoliVredenburg Festival, New Years Eve, Catch en De Revolutie (Koningsnacht) nog te weinig wordt gerealiseerd. Daar gaat verandering in komen.

Het blijkt lastig spraakmakende dj’s te interesseren voor een zaal als Ronda. De concurrentie van Amsterdam en het buitenland is groot. Ook daar ligt een uitdaging.

TIVOLI­ VREDENBURG IS DE IDEALE FESTIVAL­ LOCATIE

Sowieso is het de bedoeling om op vrijdag en zaterdag niet twee maar vier acts/programma’s te verzorgen: in Ronda en Pandora. Cloud Nine wordt gaandeweg ook meer in het nachtprogramma getrokken.

Met Zwarte Koffie, Fiesta Macumba en Wicked Jazz Sounds krijgt de sound bovendien nieuwe impulsen uit de zwarte en wereldmuziek. Laagdrempelig aanbod (90’s Now, Singlefeestje) naast meer specialistische genres (Something Happening Somewhere, RAUW, Blackout) op één avond maakt dat het publiek altijd meerdere opties heeft.

Verwacht n CATCH. Amsterdam heeft het Pitch Festival op het terrein van de Westergasfabriek. Catch is sinds oktober 2014 het Utrechtse broertje. Een indoorfestival voor avontuurlijke elektronische (dance) muziek, georganiseerd in samenwerking met MOJO Concerts. Catch richt zich vooral op de underground. In 2015 kwamen er 3.000 bezoekers. n 24 Hours with. De dance-invulling van het curatorschap staat nog in de kinderschoenen. TivoliVredenburg nodigt een top-dj of dance-producer uit (zeg: Richie Hawtin) om het gebouw en de programmering 24 uur lang over te nemen. Aanvang zaterdag 23 uur, doorlopend inloop.

Mogelijke ingrediënten zijn: technofeest

79

(23-07 uur), brunch à la Hawtin, koffieconcert klassiek, avondprogramma met Haw­ tins favoriete band.

5.1.4 JAZZ Het gat dat in Utrecht was ontstaan na de teloorgang van SJU wordt door TivoliVredenburg met grote snelheid opgevuld. Met een jazzclub met livemuziek op de vrijdagavond (Club Nine), een podium voor de grote acts (Grote Zaal/Ronda) en verschillende schakeringen daartussen (Cloud Nine/Pandora) kan het jazzsegment in Utrecht goed uit de voeten. Liefhebbers hoeven niet langer naar Amsterdam (Bimhuis), Rotterdam (LantarenVenster) en Tilburg (Paradox) om aan hun trekken te komen. Er is weer een gelegenheid voor jamsessies en workshops.

Gevorderde muziek­studenten krijgen de kans als voorprogramma in TivoliVredenburg op te treden.

80

Timing is alles, zeker in de jazz. Het lijkt geen toeval dat het genre juist nu alle kanten uitwaaiert, grenzen opzoekt en raakvlakken vertoont met uitersten als wereldmuziek, soul, folk, avant-garde klassiek en dance. De jazz vindt zichzelf opnieuw uit.

En waar kan dat beter dan in TivoliVredenburg waar een ‘horizontale’ programmaaanpak in het DNA zit?

Hoofdzaak is om op de juiste wijze in te spelen op de hernieuwde belangstelling TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

FESTIVAL TRANSITION WORDT UITGEBREID TOT TWEEDAAGS FESTIVAL

voor jazz en met respect voor de traditie juist de vernieuwende initiatieven te vinden. Net zo belangrijk is het om energie te blijven steken in de wisselwerking met de lokale scene.

Verwacht De hedendaagse jazz schiet alle kanten op.

TivoliVredenburg werkt in de dagelijkse praktijk met een verdeling in vier subgenres, die gedeeltelijk overlappen met pop en dance. Die keuze is bewust vanuit marketing-oogpunt gemaakt. De subgenres verwijzen naar duidelijk omschreven publieksgroepen die op hun eigen manier en in hun eigen stijl worden benaderd.

Jazz & Fusion. Jazz zoals jazz ooit bedoeld was. Improvisaties op het scherpst van de snede, virtuoze instrumentalisten, experimentele verkenningen solo en in groepsverband. Denk aan John Scofield, Joe Lovano, Chick Corea en Brad Mehldau, maar ook de poppy jazz van Snarky Puppy. n Jazz populair. Daar waar de ‘fusion’ opschuift richting populaire muziek: van Caro Emerald, Gare Du Nord en Dee Dee Bridgewater tot de funk van Maceo Parker en de nu-soul van D’Angelo. n Blues & Folk. Denk aan Calexico, Rickie Lee Jones en Daniel Romano; in feite is de hele line-up van het Ramblin’ Roots Festival referentiekader. n

World & Latin. Parapluterm voor wereldjazz, denk aan Balkan (Shantel), Afro (Seun Kuti, Tony Allen) en flamenco (Eric Vaarzon Morel). n

Transition Op 28 maart 2016 organiseert TivoliVredenburg in samenwerking met North Sea Jazz voor het eerst het festival Transition. De titel verwijst naar de overgangspositie waarin het genre zit. Een nieuw tijdperk komt eraan. Het hele gebouw en alle vijf zalen staan in het teken van de jazz in onversneden vorm. Aansprekende namen op het programma: Ibrahim Maalouf, Avishai Cohen Trio, Robert Glasper en Mark Guiliana.

Vanaf 2018 wordt Transition een tweedaags festival, waarin de accenten in het programma per dag sterk verschillen. De ene dag pure jazz, de andere meer soul en blues.

5.1.5 KENNIS, ZINGEVING EN WETENSCHAP Monocultuur is een heilloze weg, we schreven het eerder in dit plan. Alleen de cultuurbedrijven die zich ondernemend en onderzoekend opstellen, hebben het tij mee. Het publiek wil van alle markten thuis zijn of vraagt op zijn minst te worden uitgedaagd. Dat is een goede reden om niet alleen maar achter de muziek aan te lopen.

Het is ook domweg leuk – om wisselende foto-exposities in huis te hebben. Het sluit

81

aan bij de plicht tot maatschappelijk verantwoord ondernemen – om te participeren in het vluchtelingendebat. En het past perfect bij het toekomstperspectief zoals we dat voor ogen hebben.

TivoliVredenburg gaat de boer op en zal zich de komende jaren profileren als instigator en coproducent van ‘ander programma’ op het vlak van kennis, zingeving en wetenschap.

Centraal Museum en Stadsschouwburg zijn voor de hand liggende coproducenten op het snijvlak van muziek, beeldende kunst en theater. Voor universiteit en hogescholen geldt hetzelfde voor kennisprogramma’s, zoals het Science Café en maatschappelijk debat. In samenwerking met Het Nederlands Film Festival bouwen we langzaam maar zeker aan een traditie op gaming-gebied. De Nacht van de Poëzie opent deuren op het terrein van de literatuur.

Kortom, TivoliVredenburg experimenteert met nieuw – ander, aanvullend – programma op het vlak van debat, wetenschap, comedy, fotografie, beeldende kunst, gaming, nieuwe media, literatuur en gaat daar de komende jaren een structureel programmaonderdeel van maken.

82

Verwacht n Europa! Made in Europe van NRC-journalist Pieter Steinz was een van de bestselTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

lers van 2015, een culturele reisgids langs 208 Europese kunstwerken en cultuurverschijnselen. De VPRO maakt er een tiendelige documentaire serie over, die TivoliVredenburg wil afsluiten met een festival ‘Made in Europe’. Met muziek, sprekers, filosofen, films, ontwerpers. n Zomeracademie. TivoliVredenburg presenteert: International Summer Academy, een internationale zomeracademie voor getalenteerde jonge kunstenaars. Aanstormende musici, componisten, ontwerpers en digital wizzards gaan onder leiding van gerenommeerde curatoren een paar weken aan de slag. Vanzelfsprekend worden de resultaten van deze samenwerkingen en kruisbestuivingen gepresenteerd voor publiek. n We Vieren Het Toch. Het tegendraadse Kerst-event ‘We Vieren Het Toch’ van Spinvis en Micha Wertheim krijgt een stevigere formule met meerdere speeldagen tussen Kerst en Oud en Nieuw. n Wetenschapsfestival. Met de Universiteit en Hogeschool Utrecht bouwen wij het Wetenschapsfestival uit tot een jaarlijks terugkerend meerdaags festival. n Catching Cultures. Het festival met ‘nieuwe Nederlanders’ wordt uitgebreid tot een meerdaags festival. n Gaming Control Conference en de ­Dutch Game Awards zijn onderdeel van het Nederlands Filmfestival. Ook gedurende het jaar gaan we hier een vast onder-

deel van onze programmering van maken.

We doen dit in de vorm van Game Jams, Spectator Gaming, Guerrilla Gaming en Coderdojo. n Nederlands Filmfestival. Film en televisie staan tijdens het festival in september centraal, maar ook door het jaar heen zal de samenwerking met het festival zichtbaar zijn in de vorm van meerdere talkshows en filmconcerten.

DE NACHT VAN DE POËZIE OPENT DEUREN OP HET TERREIN VAN DE LITERATUUR

5.1.6 ONLINE PODIUM Online platform, online community, social media: TivoliVredenburg is ook een online podium; een eigen kanaal, streaming van concerten en dance-events, debatten en congressen. Parallel aan de verbreding in het programma met kennis, wetenschap en maatschappelijk relevante thema’s, gaat TivoliVredenburg de komende jaren steeds meer fungeren als online podium.

Discussies stoppen niet als het debatprogramma voorbij is, maar krijgen een vervolg in de social media. Natuurlijk vraagt dit om een uitgebreide redactie.

5.2 MARKETING EN PROMOTIE De marketingstrategie van TivoliVredenburg staat ten dienste van groei en expansie. In 2020 willen we 1,2 miljoen bezoekers, muziekliefhebbers en toevallige passanten op jaarbasis kunnen begroeten. Het versterken van de band met het publiek is

83

Club Rivièra FOTO KOEN PETERS

een essentieel aspect van die strategie.

We willen niet alleen meer bezoekers trekken en nieuwe publieksgroepen bereiken, maar ook de huidige bezoekers verleiden tot een hogere bezoekfrequentie, een langere verblijfsduur per bezoek en hen laten kennismaken met nieuwe genres en andersoortig programma.

86

De inkomsten uit de kaartverkoop en de horecaomzet stijgen en de levendigheid neemt toe, wat de sfeer in het gebouw en het imago van TivoliVredenburg ten goede komt. TivoliVredenburg heeft het allemaal in huis: een indrukwekkende omgeving, een keur aan goed geoutilleerde zalen en een uitgebreid, hoogstaand programma dat daarbij aansluit. Nergens in Nederland is het muziekpubliek zo gevarieerd als hier.

De uitdaging om al die verschillende bezoekers op een persoonlijke manier te verwelkomen en zich thuis te laten voelen, is dus extra groot. Daarvoor maken we gebruik van communities, een fijnmazig netwerk van publieksgroepen op basis van leeftijd en genres. Op die manier is het mogelijk mensen persoonlijk aan te spreken en een relatie met hen te onderhouden, online en offline. Onze medewerkers fungeren als gastheren en gastvrouwen van die communities. Zij kennen het publiek en het publiek kent hen of voelt zich ten minste gekend.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Verschillende communities gebruiken verschillende platforms en vragen om verschillende communicatiemiddelen. Naast social media, apps, blogs en vlogs blijven traditionele middelen als seizoensbrochures, posters en mailings van groot belang.

Daarbij aansluitend wordt TivoliVredenburg in de komende jaren zelf ook steeds meer uitgever en omroep tegelijk. En omdat de marketeers en de programmeurs van TivoliVredenburg constant kennis en ervaringen uitwisselen, kunnen zij snel reageren op muzikale ontwikkelingen en publieksontwikkelingen, en relatief eenvoudig nieuwe groepen onderkennen en bereiken. Met andere woorden, we volgen de dynamiek die communities eigen is op de voet.

De speerpunten van Marketing en promotie in de komende vier jaar zijn: Social media TivoliVredenburg wordt een sterk online platform waar we een band opbouwen met ons publiek. We gaan Facebook, Twitter, Instagram en YouTube nog meer inzetten voor de interactie met ons publiek.

Social media zijn hĂŠt middel om de identiteit van TivoliVredenburg als toonaangevend podium te versterken. Het is de bedoeling dat het publiek onderling informatie uitwisselt, dat TivoliVredenburg

onderwerp van gesprek is op social media.

Op die manier vindt immers ook community building plaats. We investeren in unieke content met behulp van storytelling, video en fotografie. Hier laten we ook onze open relatie met de stad en de (inter)nationale muziekwereld zien.

IN 2020 WILLEN WE 1,2 MILJOEN BEZOEKERS VERWELKOMEN

Data-analyse Zodra een concertbezoeker een kaartje koopt, zit hij in het klantensysteem en is persoonlijk contact via nieuwsbrieven, direct mails of per telefoon eenvoudig te leggen. Aan het uitbouwen van die datatechnologie wordt hard gewerkt. Het aanbod van programma kan straks nog gerichter plaatsvinden, op basis van genrevoorkeuren, algemene smaakprofielen en randvoorwaarden zoals de aanvangstijd van een concert. Zo doen we vanzelf ook nieuwe klantinzichten op die marketeers en programmeurs scherp houden en op ideeën brengen.

Productvernieuwing Mensen via de juiste kanalen aanspreken is één ding. Aanpassing van programmaformules is een andere manier om bezoekers te verleiden en kennis te laten maken met andersoortige genres. Een serie als Pieces of Tomorrow blijkt een schot in de roos; aanvangstijd, duur en ambiance van het concert zijn afgestemd op een jonger pu-

87

bliek. Maar ook een verrassingsoptreden van een kamerkoor tijdens een bluesfestival kan iets dergelijks teweegbrengen.

Media-aanwezigheid TivoliVredenburg is een van de grootste podia van Nederland. Daar hoort zichtbaarheid in landelijke en internationale media vanzelfsprekend bij. De combinatie van het unieke gebouw, de kwaliteit van het aanbod en de diversiteit van het publiek is per definitie interessant voor schrijvende pers, radio, tv, blogs, vlogs. Dat vraagt niettemin om maatwerk van de afdeling marketing. Perspromotie is steeds een wezenlijk onderdeel van de campagnes.

88

Internationale promotie Het aantal bezoekers uit het buitenland stijgt. Die bezoekers weten Utrecht met name voor de bijzondere festivalprogrammering te vinden. Daarnaast bekleedt TivoliVredenburg steeds vaker het gastheerschap voor internationale music business events, die collega’s uit binnen- en buitenland laten kennismaken met een uniek muziekgebouw en een uitzonderlijk aanbod.

Die toename aan belangstelling van uit het buitenland bouwen we de komende jaren verder uit. Ook omdat we ons meer gaan profileren als trekpleister voor toeristen.

Het aantal toeristen dat Utrecht bezoekt, neemt immers gestaag toe. TivoliVredenTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

burg opent in september 2017 aan de Singelkant een brasserie. Met water voor het terras en een beter ingericht gebouw wordt TivoliVredenburg een ‘must see’ voor het internationale publiek. Vanwege de sfeer, het programma, het gebouw en de locatie in Utrecht. Unieke exposities dragen daaraan bij.

5.3 PUBLIEKSONTWIKKELING Connect heet het educatieve programma dat, met dank aan het VSBfonds, voortvarend van start heeft kunnen gaan. Het is de aantoonbare verankering van publieksen talentontwikkeling in het beleid van TivoliVredenburg. Artistieke ambities gaan hand in hand met maatschappelijke, educatieve en promotionele doeleinden. Kinderen, jongeren, amateurs en onervaren publiek wegwijs maken in de concertpraktijk, al dan niet in schoolverband, en prikkelen om zelf aan de slag te gaan met muziek, uitvoerend of als luisteraar, liggen aan de basis van een scala aan activiteiten.

Die activiteiten komen tot stand op initiatief van TivoliVredenburg en in samenwerking met belangrijke partners in de stad en daarbuiten. De kinderen die vandaag worden gegrepen door een schoolconcert zijn de liefhebbers en de bezoekers van morgen. Het aanboren van nieuw publiek is immers een garantie voor continuïteit. Publieks- en talentontwikkeling gaan door

89

alle leeftijden en doelgroepen heen, maar sommige vragen net iets meer dan andere om een steuntje in de rug. Waar mogelijk wordt actief aangehaakt bij landelijke acties en projecten.

Komende jaren ontwikkelt TivoliVredenburg zich nog meer als verbindende factor tussen professionals en amateurs, tussen onderwijs en uitvoeringspraktijk, tussen wijkgerichte projecten en initiatieven op stedelijk en landelijk niveau, tussen welzijnsinstellingen en creatieven. Verbreding van het programma naar andere disciplines en interessegebieden (debat en College Tour-achtige bijeenkomsten, comedy, exposities, etc.) is een natuurlijke stap in dezelfde lijn.

90

Programma (een selectie) n My First Festival. Ook de allerjongsten komen bij ons aan hun trekken. Naast de traditionele kinderconcerten organiseert TivoliVredenburg twee keer per jaar My First Festival. Het hele gebouw in het teken van muziek en een uitgebreid randprogramma voor de leeftijdscategorie 2-10 jaar en (groot)ouders. n Basisschool. Schoolconcerten met begeleidend lesmateriaal voor de groepen 1 t/m 8, afkomstig uit de stad en de provincie Utrecht, vinden plaats in de Grote Zaal, Hertz of Cloud Nine. Ambitie voor TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

OOK DE ALLER-­­ JONGSTEN KOMEN AAN HUN TREKKEN

2017-2020: alle leerlingen minimaal één keer bereiken tijdens hun basisschoolperiode. Aansluiting bij het landelijke project Meer Muziek in de Klas zit in de pen. n Voortgezet onderwijs. Kinderen in de onderbouw worden ‘lekker gemaakt’ met speciale concerten in een uitdagende omgeving. De bovenbouw bezoekt concerten in het reguliere programma. Die gaan gepaard met een introductie vooraf door een musicus in de klas of speciaal lesmateriaal. n Pronkstukken. Samenwerkingsverband met vijf middelbare scholen: bovenbouwers maken kennis met componeerpraktijk met hulp van professionals. Eigen composities worden uitgevoerd in TivoliVredenburg voor regulier publiek. Ambitie: uitrollen naar de rest van het land. n VMBO. Een nieuw muziekprogramma speciaal voor vmbo’ers: kleinschalig en opdrachtgericht. Pilot op basis van vooronderzoek met input van de doelgroep wordt komend jaar getest met brugklassers van VMBO-tl. n Masterclass. Voorafgaand aan een concert verzorgt een artiest in welk genre dan ook een workshop voor amateurmusici. Vorig jaar ging Typhoon een middag met jongens uit Kanaleneiland aan de slag. n Rabo Open Stage. Open podium voor (semi)professionals en amateurs in de hal

van TivoliVredenburg krijgt vaste programmering op vaste momenten in de week. Feedback en een korte training behoren tot de mogelijkheden. Werving en selectie gaat onder meer in samenwerking met Zimihc en wijkcentra. n Club Amira. Women only met muziek, dans, eten en drinken. Drie keer per jaar in samenwerking met jongerencultuurhuis Kanaleneiland. Avond voor meiden, moeders, oma’s uit alle culturen. Pilot voor uitbreiding programma voor allochtonen. n Amateurs. Lokale, laagdrempelige initiatieven in samenwerking met amateurs zijn meer dan welkom. Geliefd zijn de meezingconcerten op het Rabo Open Stage. Ook grote amateurgezelschappen als Toonkunstkoor Utrecht presenteren zich in TivoliVredenburg. n European Championship for Wind Orchestras. Nog meer amateurs, van internationaal niveau. In navolging van de Nederlandse Brassbandkampioenschappen vonden op 20 en 21 mei 2016 de Europese Harmonie Kampioenschappen plaats. n MVO. Kerstliederen in het Wilhelmina Kinderziekenhuis of concerten voor bewoners van verzorgingshuizen: het zijn beproefde voorbeelden van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In de onderzoeksfase: singersongwritersproject in een jeugdgevangenis in de regio.

91

5.4 HOSPITALITY TivoliVredenburg investeert de komende jaren flink in gastvrijheid, dienstverlening en klantvriendelijkheid. Omzetstijging is daar een gewenste en noodzakelijke bijvangst van, toch denken we liever in termen van hospitality dan in aantallen verkochte biertjes. We ontvangen onze gasten met egards. Ze komen voor het programma, maar ook voor de sfeer en een prettige, professionele service. Die moet in orde zijn, ook tijdens een werklunch in Het Gegeven Paard of een kopje koffie in een verloren uurtje.

Om dat idee kracht bij te zetten, heet de overkoepelende afdeling Horeca voortaan Hospitality. Die titel dekt de lading beter en past bij een ambitieuze culturele organisatie die zich in programma, uitstraling, dienstverlening, horeca-assortiment en horeca-arrangementen wil kunnen meten met culturele instellingen van internationale naam en faam.

92

Onder de vlag van hospitality rekenen we alles wat te maken heeft met gastvrijheid en een optimale dienstverlening, zodat onze klanten, de bezoekers van TivoliVredenburg, zich welkom, gezien en gewaardeerd voelen. Klanttevredenheid zit net zo goed in aandacht voor de omgeving (een prettige ambiance, schone toiletten, een duidelijke bewegwijzering, geen hobbels TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

voor bezoekers die slecht ter been zijn) als in de voorkomendheid en expertise van ons personeel. En goed getapt biertje is evenveel waard als een medewerker die de vertrektijden van de bus naar Zeist kent of opzoekt, of iemand aan een pleister, oordoppen of een veiligheidsspeld helpt.

Scholing van onze service- en horecamedewerkers is derhalve belangrijk. De scores van TivoliVredenburg op het gebied van klantbeleving kunnen beter, bleek uit de eerste onderzoeken van Bureau Beerda vorig jaar. In de periode maart – juni 2016 hebben onze service- en horecamedewerkers trainingen hostmanship gevolgd. Professionalisering van het gastheerschap (m/v) moet ertoe leiden dat klanten graag terugkomen, langer blijven (na afloop van het concert een drankje nemen of misschien vooraf iets eten), opkijken van het niveau van de dienstverlening, geld spenderen en opgetogen terugkijken op hun bezoek.

De Utrechter die nog niet is geweest, moeten we op een andere manier zien te verleiden. Een vol, levendig terras op een zomeravond (‘dat ziet er gezellig uit’) is net zo effectief als goede berichten in de pers of enthousiaste verhalen van kennissen (‘prachtige uitvoering’ of ‘ze waren heel behulpzaam’).

Zeker nu TivoliVredenburg zich ontwik-

TRAININGEN ‘HOSTMANSHIP’ TER VERBETERING GASTVRIJHEID

kelt tot een volcontinu bedrijf waar ‘24/7’ wat te beleven valt, is die investering noodzakelijk. Dat houdt bijvoorbeeld in dat behalve het programma ook de inrichting, de ontvangst en de horecavoorzieningen aansluiten bij uiteenlopende publieksgroepen en leeftijden, dan wel dat ze ad hoc kunnen worden afgestemd op een specifieke doelgroep. Dat laatste doen we bijvoorbeeld met behulp van ‘flexibele concepten’ (denk aan extra koffieautomaten tijdens zakelijke congressen of een pannenkoekenstand voor My First Festival).

Zien is begeren. Aantrekkelijke uitstallingen en een duidelijke presentatie maken het verschil. Daarmee willen we het uitgavepatroon van onze klanten aanwakkeren en verhogen.

Het afstemmen van het aanbod op de doelgroep draagt daaraan ook bij. Dus: Italiaanse patisserie op de koffiebar tijdens het Festival Oude Muziek (thema: Venetië) en een bar met speciale bieren voor de jazzliefhebbers.

Dat is een lijn – van ‘mobiele concepten’ – die we niet alleen incidenteel toepassen voor speciale gelegenheden en festivals, maar ook in het toekomstige gebruik en de aankleding van de ‘tussenruimtes’: de ruimtes rondom de zalen die nu nog te

93

vaak onbenut zijn. Ze worden op verschillende manieren ingekleurd, binnen de perken van het totaalconcept, conform de smaak en voorkeuren van verschillende publieksgroepen.

Een concreet voorbeeld is de bar die in het najaar van 2016 op het balkon van Ronda opengaat: een sfeervolle plek waar speciale bieren worden geschonken. Voor de foyers rondom de Grote Zaal – de herinrichting staat voor komende zomer op de agenda – valt eerder te denken aan een klassieke uitstraling en goede wijnen.

Daarnaast zijn de aankleding en de inrichting van het gebouw de komende tijd belangrijke aandachtspunten met het oog op de sfeer. Mettertijd zal met het toenemende gebruik van de zalen en de tussenruimtes de behoefte aan meer horecapunten – een extra loungehoek, een espressobar – vanzelfsprekend groter worden.

Een belangrijke doelstelling voor de komende jaren is: gasten nog meer verleiden tot een langere verblijfsduur en herhalingsbezoek.

94

Een voorziening waarnaar we met trots uitkijken, is het restaurant dat naar verwachting medio 2017 opent. Daarmee zet TivoliVredenburg een flinke stap voorwaarts.

Qua ambiance en sfeer sluit het vanzelfsprekend aan bij de uitstraling van een eiTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

FOTO JURI HIENSCH

gentijds muziekpodium. Helemaal als de bouwwerkzaamheden in de directe omgeving zijn voltooid en het water weer in de Singel stroomt, heeft Utrecht er een mooie horecavoorziening met een meer dan riant terras op een toplocatie bij.

Hospitality is zoals gezegd de algemene noemer. Daaronder vallen in de nieuwe organisatie-opzet, die de komende tijd zijn beslag krijgt, drie subafdelingen: Publiekservices, Programmagerichte horeca en Extern gerichte horeca.

96

5.4.1 PUBLIEKSSERVICES Dit is de overkoepelende term voor diensten als kaartverkoop, garderobe, publieksbegeleiding, beveiliging en crowd management. Voor de periode 2017-2020 ligt de focus op verbetering van de dienstverlening in het algemeen. Medewerkers en vrijwilligers krijgen regelmatig trainingen. Ze worden nog beter geselecteerd op communicatieve vaardigheden. Hulpvaardigheid, kordaatheid en helderheid in informatievoorziening zijn prioriteiten. Duidelijke zichtbaarheid van medewerkers (door bedrijfskleding) helpt ook, zodat bezoekers weten bij wie ze met vragen terecht kunnen. Van vrijwilligers wordt verwacht dat ze een binding hebben met TivoliVredenburg. Liefhebbers van klassieke muziek verlenen hun diensten in Hertz of de GroTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

HORECA IS OOK VISITE­ KAARTJE VOOR CONCERT­ AANBOD

te Zaal, op danceavonden werken vrijwilligers die op andere avonden zelf komen dansen. Dat versterkt en vergemakkelijkt de communicatie.

hebben ook de functie van visitekaartje voor TivoliVredenburg en het (concert) programma. In imago en identiteit versterken ze elkaar.

5.4.2 HORECA Extern gerichte horeca Dit is de horecatak die in feite los van het programma opereert. In zakelijk opzicht staat ze min of meer op zichzelf. Voor TivoliVredenburg als culturele trekpleister zijn ze niettemin van fundamenteel belang.

Grand-café Het Gegeven Paard ontwikkelt zich meer en meer als grootstedelijke hotspot en is intussen niet meer weg te denken uit de binnenstad. Concertbezoekers en toevallige passanten maken er gebruik van. Voor zzp’ers en studenten is het een ideale plek om af te spreken of te werken. Financieel lopen de resultaten gelijk op met de ramingen vooraf. Het gaat dus goed.

Met de opening van een tweede café aan de singelzijde zet TivoliVredenburg begin 2018 een belangrijke volgende stap in het uitbreiden van de horeca-activiteiten. Dit initiatief is geheel in lijn met hiervoor genoemde uitgangspunten. Naast het verbeteren van de verdienmogelijkheden zijn meer openheid en een optimaal gebruik van het gebouw de belangrijkste doelstellingen.

Het succes van Het Gegeven Paard maakt zo’n café – met een ander, eigen concept – bijzonder kansrijk. De opzet is bescheiden.

Aan concept, aanpak en inrichting wordt de komende maanden verder gesleuteld.

Het is de bedoeling dat het nieuwe café in de loop van 2018 opengaat.

In de komende jaren zetten we die lijn door. Niet aflatende inspanningen ter verbetering van kwaliteit en dienstverlening liggen daaraan ten grondslag. Bovendien worden de omstandigheden in de directe omgeving vanzelf beter, zeker als over een tijdje goed zichtbaar wordt hoe ideaal de ligging in de stad is. Café en (aanstaand) restaurant zijn op zichzelf staande bestemmingen op elk moment van de dag, maar

De opening van het al eerder aangekondigde restaurant van TivoliVredenburg – een brasserie naar Parijs’ voorbeeld – zal naar verwachting in september 2017 plaatsvinden. Daarmee is in het najaar van 2017 de invulling van de ‘plint’ aan de singelzijde een feit: drie etablissementen naast elkaar die in flair, sfeer en professionaliteit onmiskenbaar het stempel van TivoliVredenburg dragen, met elk een eigen

97

horecaconcept en dito gezicht. Alweer: gemêleerd publiek dus ook een gemêleerd horeca-aanbod.

Het nieuwe café heeft alles in zich om een gezellige stadskroeg te worden, met tapasachtige spijzen uit verschillende windstreken op het menu en een toepasselijke programmering op het kleine podium.

In de brasserie kan de bezoeker genieten van klassieke recepten met een moderne twist. Op de kaart staan smakelijke gerechten tegen een betaalbare prijs. De smaakvolle ambiance, zowel binnen als buiten aan het water, en een uitgelezen wijnkaart maken het geheel af. Voor beide concepten wordt samengewerkt met verschillende ontwerpers om ook hier de gewenste verscheidenheid te bewerkstelligen.

De terrassentest van De Utrechtse Internet Courant nam afgelopen zomer alvast een voorschot op de veelbelovende toekomst: ‘Het uitzicht met een bouwput links en een gebouw in de steigers rechts is niet uitnodigend te noemen, maar de attente bediening en de keuze aan drankjes maken veel goed. Een goede locatie om af te spreken met mensen die met de trein naar Utrecht reizen.’ En die locatie wordt straks alleen maar beter!

98

Programmagerichte horeca Dit is de horecatak die zich door het gebouw heen manifesteert voor, na en tijdens TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

producties. Ook hiervoor geldt dat we hard werken om een hoger rendement te halen, zowel financieel als in publiekswaardering.

Het beperken van wachtrijen voor de bars blijft een belangrijk aandachtspunt, net als een betere spreiding en afstemming van aanvangs- en sluittijden en pauzes van verschillende programmaonderdelen.

De eerder geschetste ‘festivalaanpak’ heeft vergaande consequenties. Het horeca-aanbod moet veelzijdig en flexibel zijn, aantrekkelijk voor uiteenlopende doelgroepen (van klassiek tot dance, van jong tot oud) en in overeenstemming met het programma.

Bovendien willen bezoekers graag verrast worden, het is een vanzelfsprekendheid in de beleveniseconomie. Flexibiliteit houdt dus ook in: verandering van spijs doet eten.

Met een wisselend assortiment en een aanlokkelijke presentatie geven we een gevoel van luxe én verleiden we het publiek tot impulsaankopen.

5.5 ZAKELIJKE VERHUUR Naast het culturele programma – de eerste bestaansreden van TivoliVredenburg – is er het zakelijke programma. Dat zijn de evenementen, seminars, congressen, bedrijfsbijeenkomsten, tv-shows en productpresentaties gedurende het jaar waarmee per definitie geld wordt verdiend. In feite valt het programma als geheel te lezen als een scala

aan activiteiten die meer of minder winstgevend zijn, meer of minder promotioneel, meer of minder educatief en meer of minder ‘artistiek uitdagend’. Daarin ligt automatisch besloten dat de ene activiteit meer winstgevend is dan de andere. De zakelijke verhuur draagt altijd positief bij aan het exploitatieresultaat van TivoliVredenburg.

Bovendien bevordert het de naams- en merkbekendheid en promoot het de stad Utrecht en haar culturele aanbod.

ZAKELIJKE EVENEMENTEN ZIJN PER DEFINITIE WINSTGEVEND

In de toekomstige organisatiestructuur willen we de afdeling Zakelijke verhuur samenvoegen met de afdeling Programma & Marketing, ten einde de kwaliteit, de slagvaardigheid en onderlinge afstemming van beide te bevorderen.

Er is ruimte voor meer verhuringen in de zakelijke markt, maar de ruimte daarvoor is in TivoliVredenburg enigszins beperkt. Zakelijke evenementen concurreren in zekere zin met het culturele aanbod. Het hoogseizoen voor beide markten valt in dezelfde maanden van het jaar.

Waar de buitenwacht soms denkt dat het gebouw de helft van de tijd, overdag dus, leegstaat, zijn dan juist de voorbereidingen in volle gang voor de concerten die ’s avonds plaatsvinden. Zeker voor grote bands met dito lichtshows en apparatuur is acht uur voorbereidingstijd normaal. Niet

99

University Colleg Utrecht in de Grote Zaal FOTO NATHAN REINDS

alleen is de betreffende zaal dan bezet, ook in de omliggende ruimtes is het onrustig (soundchecks, aanvoer van spullen). Met andere woorden: op die momenten minder geschikt voor een congres of een presentatie.

Het is vooral in het hoogseizoen dikwijls schipperen met de beschikbare ruimte.

Dat is niet alleen een kwestie van strak plannen en van razendsnel op- en afbouwen, maar ook van het in goede banen leiden van de verschillende publieksstromen. Dat vraagt soms om snel schakelen en om ad hoc aanpassingen. Daar hebben we intussen de nodige ervaring in opgedaan. Maar er is nog ruimte voor verbetering.

102

De ambitie om het aantal zakelijke verhuringen te verhogen, is gebaat bij scherper agendabeheer. Het is de komende tijd een aandachtspunt binnen de beoogde (nieuwe) organisatiestructuur, waarin programma en zakelijke verhuur worden samengevoegd tot ĂŠĂŠn afdeling. Het is ook een belangrijk aspect binnen de optimalisering van de managementinformatiesystemen, die de dagelijkse gang van zaken nog beter inzichtelijk en controleerbaar maken.

Op dit vlak verwachten we ook veel van de nieuwe zakelijk directeur, die mede op advies van het OAT in 2017 onze organisatie komt versterken.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

VERHUURMARKT TREKT NA CRISIS WEER AAN

Stijgende lijn Een en ander laat onverlet dat TivoliVredenburg het in de zakelijke markt goed doet. De verhuurtarieven zijn marktconform. Qua opbrengst behoort TivoliVredenburg tot de top van culturele instellingen in Nederland. Onder onze klanten zijn gerenommeerde firma’s, mediabedrijven en wetenschappelijke organisaties met een landelijke en soms internationale uitstraling en bekendheid, die graag bij ons terugkomen voor congressen, symposia, productpresentaties, awardshows en/of bedrijfsfeesten.

Op de verhuurmarkt heeft TivoliVredenburg een uitstekende concurrentiepositie.

Nu de crisis op zijn retour is, trekt de markt sowieso weer aan. Bedrijven durven weer uit te pakken met evenementen, congressen en bedrijfsfeesten. Die trend wordt ondersteund door het aantal meerjarige contracten dat we inmiddels al afsloten. Die geven rust en ruimte voor nieuwe plannen en aandachtsgebieden. Een belangrijke focus ligt de komende jaren op de verhuur van het hele gebouw – alle zalen tegelijk – en op nog meer verhuur overdag.

Bereikbaarheid Toegankelijkheid, lees: de mogelijkheid om voor de deur te parkeren, is nog een sta-inde-weg voor de zakelijke markt. De voltooiing van de bouwwerkzaamheden in de bin-

nenstad en de opening van de parkeergarage Vredenburg aan de Catharijnesingel zullen een positieve invloed hebben op de toeschietelijkheid van opdrachtgevers.

Maar voor een deel van de markt zal de moeilijke bereikbaarheid van het centrum van Utrecht een beletsel blijven.

Internationale markt Kansen liggen er nog volop in de internationale markt. Het is zaak de doelgroep verder aan te boren die bij TivoliVredenburg past: vooruitstrevend en geïnteresseerd in cultuur. Samenwerking met kenniscentra en toeristische instanties helpt ons daarbij.

Congresgangers zijn niet alleen potentiële concertbezoekers, ze logeren in hotels, bezoeken horecagelegenheden en doen inkopen in de stad. Een commercieel succesvol TivoliVredenburg is zo ook goed voor het imago en voor de economie van Utrecht.

5.6 GEBOUW De uitreiking van de Rietveldprijs 2015, dé architectuurprijs van Utrecht, ligt bij het schrijven van dit plan nog vers in het geheugen. De toekenning bewijst dat TivoliVredenburg als ontwerp en toevoeging aan de stad alom veel waardering oogst. Vooral voor de vijf zalen, en dan in het bijzonder de akoestische eigenschappen, is er niets dan lof. Maar tegelijkertijd is het gebouw nog niet helemaal af. De problemen met de

103

geluidsoverdracht zijn overwonnen, alle plafondplaten in de Grote Zaal zijn extra vastgezet, maar er rest nog een groot aantal kleinere en grotere aanpassingen of verbouwingen, die nu ingepast moeten worden in de volle activiteiten-agenda.

104

In het kader van de noodzakelijke ‘nazorg’ is inmiddels een belangrijk deel van de noodzakelijke verbeteringen uitgevoerd. Qua inrichting van de kleedkamers, foyers en rookruimtes, de installatie van theatertechniek, de aankleding van pleinen en tussenruimtes, alsook qua technische installaties (klimaat, licht, noodstroom), IT en veiligheidsvoorzieningen zijn al heel veel za­ken op orde gebracht.

We zijn nog niet klaar. Voor de komende tijd staan verdere verbetering van toegankelijkheid, sfeer, bewegwijzering en inrichting nog op de agenda.

Goed gastheerschap – hospitality, een van onze speerpunten – zit hem ook in een prettige omgeving en een gebouw dat optimaal functioneert. Het zijn zaken die de exploitatie ten goede komen. Daarin ondersteunen de technische mensen in de organisatie de collega’s van horeca, marketing en programma.

De zichtbaarheid van het programma van TivoliVredenburg op straat, onder andere met behulp van LCD-schermen, staat eveneens nog op de agenda. De renovatie van TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

de oudbouw is een ander belangrijk project dat in de komende jaren verder wordt aangepakt.

Naast de reeds genoemde projecten geven we hieronder een kleine, enigszins willekeurige selectie van de projecten die we in de komende tijd realiseren. n Verlichting. Het gebouw was in de tussenruimtes en op de pleinen uitgerust met standaard ‘kantoorverlichting’. Afgezien van ‘aan en uit’ en in een enkel geval ‘dimmen’ viel er weinig mee te doen. Om ook de foyers, het Plein en de andere verblijfsruimtes van sfeerverlichting te kunnen voorzien, al naar gelang gelegenheid en moment van de dag, is een nieuw sys­ teem geïnstalleerd, waarvoor ongeveer 500 armaturen zijn vervangen. n ICT. De kennis en ervaring die iedere medewerker en afdeling bij zich draagt maken we breder in de organisatie – in ieder deelproces - beschikbaar. De schaalvergroting die de organisatie heeft doorgemaakt leidt tot noodzakelijke verbeteringen van het informatiemanagement.

Het proces van visie en strategie naar uiteindelijk de uitvoering zal zo gefaciliteerd worden dat er sprake is van optimaal digitaal beheer van alle processen (programma-informatie, kaartverkoop, publieksservice, planning, bezoekersdata, voorraadbeheer, personeelszaken, etc.) en beter

REALISATIE TOEKOMSTPLANNEN VRAAGT OM NIEUWE STAP

inzicht in de prestaties van het bedrijf.

Daarmee maken we ook een betere sturing en controle van die prestaties op marketing- en managementniveau mogelijk. n Buitenruimte. Ook van buitenaf is het lastig grip te krijgen op het gebouw, dat als een geïsoleerde doos nog in een rommelig stadsgebied ligt. In overleg met de firma Klépierre, de eigenaar van Hoog Catharijne, en de gemeente Utrecht maakt TivoliVredenburg plannen voor het opknappen en aantrekkelijk maken van de omliggende ruimte, de plint en de omringende gevels. Met de opening van een nieuw restaurant en uitbreiding van het terras naar 500 stoelen aan de Singelzijde wordt in dat opzicht een belangrijke stap gezet. Aan de kant van de busbaan heeft de nooduitgang plaatsgemaakt voor een duidelijke entree met draaideuren. Soortgelijke deuren komen ook aan de oost- en de westzijde van ons gebouw. Daarnaast werken we nu aan plannen om een extra entree aan de kant van het Vredenburgplein te realiseren.

5.7 MANAGEMENT Mede op advies van de OAT versterken we de organisatie in 2017 met een adjunct-directeur die de verdiencapaciteit van TivoliVredenburg moet vergroten. Zij of hij heeft tien jaar ervaring in een managementfunctie bij een of meer commerciële bedrijven

105

FOTO JURI HIENSCH

en gaat zich richten op extra verdienkansen en daarmee ook op de efficiency binnen het primaire proces.

Daarnaast besteden we de extra toegekende middelen (â‚Ź 200.000) voor het versterken van het huidige management. Als gevolg van de grote schaalsprong die TivoliVredenburg maakte moet ook het midden-management uitgebreid en versterkt worden. Daar sluit de ingezette ontwikkeling van de organisatie als geheel naadloos bij aan.

5.8 ORGANISATIE TivoliVredenburg is de samenvoeging van twee Utrechtse organisaties, beide met een lange staat van dienst, die uit welhaast tegengestelde tradities voortkomen. Muziekcentrum Vredenburg was de keurige concertzaal van vooral klassieke muziek, en Tivoli het stoere poppodium met een krakersverleden. Het samenbrengen van die twee heeft wonderwel goed uitgepakt, ondanks de grote verschillen in bedrijfscultuur, onderdak en achterban.

Het was niet altijd makkelijk om beide culturen te verbinden. Toch is de meerwaarde van de fusie vele malen groter dan de schaduwzijde. Al heel snel bleek hoe vruchtbaar ĂŠn vanzelfsprekend het is, op de eerste plaats voor de programmeurs, om in gezamenlijkheid te opereren. Wat onoverbrugbare tegenstellingen leken, pakten in

107

de praktijk uit als aanvullende competenties. De hoeveelheid repertoirekennis en de uiteenlopende ervaringen in de hedendaagse concertpraktijk die TivoliVredenburg in huis heeft, zijn ongekend groot – van jazz tot pop tot klassiek tot dance.

Die kruisbestuiving heeft ook zijn effect op de samenhang tussen de verschillende afdelingen. Het programmagericht samenwerken van de verschillende disciplines die bij het primaire proces betrokken zijn, wordt per genre verder vormgegeven.

Verwezenlijking van de toekomstplannen vraagt om een professionele organisatie.

Een organisatie waarin leren en verbeteren zit verankerd in het dagelijks handelen van management en medewerkers. Na twee jaar van deels pionieren is het tijd om ook in dit opzicht een extra stap voorwaarts te zetten. De huidige schaalgrootte biedt nieuwe kansen maar stelt ook eisen aan de organisatie zodat die kansen ten volle kunnen worden benut.

108

Een duidelijke verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden tussen management en medewerkers is een belangrijk speerpunt bij de herinrichting van de organisatie. Daarbij moet de inzetbaarheid van management en medewerkers met het oog op de veranderende eisen worden gewaarborgd. De organisatieontwikkeling heeft tot doel leren en verbeteren in de geTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

ACTIEVE FONDSEN­ WERVING OP BASIS VAN ONDERZOEK EN BELEID

nen van het bedrijf te laten neerdalen om publiek en stakeholders optimaal te kunnen (blijven) bedienen. Daarmee wordt een fundament voor de toekomst gelegd in overleg met en op advies van externe professionals.

Daarbij zetten we dan ook een toekomstbestendig salarishuis op. De HR-adviseur van TivoliVredenburg maakt deel uit van de werkgroep van de Werkgeversvereniging (WNPF), die momenteel de nog jonge cao aan een grondige evaluatie onderwerpt.

5.9 FONDSENWERVING EN RELATIEBEHEER De afdeling Fondsenwerving en Relatiebeheer is binnen TivoliVredenburg verantwoordelijk voor de zo noodzakelijke extra inkomsten uit de zogeheten ‘derde geldstroom’. De afdeling ontwikkelt visie en beleid op het gebied van fundraising, sponsorgeld en zakelijke partnerships, werft actief, gaat op zoek naar major donors en onderhoudt de contacten met vriendenclubs, het bedrijfsleven en ruimhartige particulieren. Concrete doelen voor de periode 2017-2020 zijn: het versterken van het bedrijvennetwerk, uitbreiding van sponsorproposities en het versterken van de relaties met particuliere begunstigers.

Inmiddels is een speciale internetsite ge-

lanceerd voor particulieren en bedrijven die op enige wijze TivoliVredenburg financieel willen versterken. www.steuntivolivredenburg.nl Vier voorbeelden van fondsenwerving en relatiebeheer zijn: n Sponsoren en fondsen. We hebben meerjarige relaties met K.F. Hein Fonds en de Provincie Utrecht. Ook met onze zakelijke partners als AB InBev, ASR en de Rabobank hebben we langjarige afspraken.

De ervaring leert dat TivoliVredenburg vooral succesvol is in het werven van externe gelden voor bijzondere projecten.

Het jaarlijks structureel binnenhalen van een bedrag ter dekking van de reguliere begroting blijkt nog lastig. n Young Professionals Business Club. Het zakelijk netwerk van jonge professionals is in 2016 van start gegaan met een viertal netwerkbijeenkomsten in TivoliVredenburg. Met deze club voorzien we in een behoefte bij de ‘CEO’s van de toekomst, maar krijgen we behalve een financiële bijdrage ook waardevolle kennis en informatie op meerdere programma- en bedrijfsvoeringsaspecten. n Connect. Innovatieve concertformats en bijzondere festivals zijn bij uitstek geschikt voor samenwerking met vermogensfondsen en particuliere stichtingen. De samenwerking tussen VSBfonds en Connect, het

109

educatie- en participatieprogramma van TivoliVredenburg, loopt af. Voor de nieuwe beleidsperiode wordt een nieuwe partner gezocht die meerjarig wil bijdragen aan dit belangrijke programma. n Particulieren. TivoliVredenburg kent verschillende loyaliteitsprogramma’s voor het versterken van relaties met particuliere begunstigers. Inmiddels is een groep van ambassadeurs geformeerd, die zich actief inzet voor het aantrekken van nieuwe donateurs. Deze groep ambassadeurs zal ook helpen bij de organisatie van een benefietdiner waarvan de opbrengst ten goede komt aan projecten en concerten. Daarnaast zijn inmiddels drie kringen ingericht: Associés (> € 1.000), Patronen (€ 1.000 € 5.000) en Mecenassen (> € 5.000). De eerste opbrengsten zijn veelbelovend.

Voor het versterken van de geefpiramide gaat TivoliVredenburg de komende jaren meer inzetten op dossieronderzoek, marktanalyse, interviews en focusgroepen. Zo maken we inzichtelijk waar specifieke kansen liggen en welke propositie aanspreekt bij de doelgroep. Het nader uitwerken van de geefpiramide krijgt in deze beleidsperiode zijn beslag.

110

FOTO JURI HIENSCH

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

DEEL II MEERJARENBEGROTI

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

ING 2017-2020

6 MEERJARENBEGROTING 2017-2

6.1 INLEIDING Dit is TivoliVredenburgs meerjarenbegroting 2017-2020. In dit deel lichten we de gehanteerde uitgangspunten toe en presenteren we de uitkomsten in woord en getal.

De rode draad is dat we de successen die we tot nu toe hebben gerealiseerd ruim willen overtreffen. We blijven bouwen aan de ambitie van TivoliVredenburg als muziekpaleis waar alle muziekgenres samenkomen en de verbinding met de stad en de wereld vorm krijgt in maatschappelijk relevante programmering. Tegelijkertijd moeten we de financiële realiteit onder ogen zien. De verhouding tussen omzet, directe kosten en beheerlasten in combinatie met publiek geld zal leiden tot sluitende begrotingen en is daarmee tevens een wankel evenwicht. Balancerend tussen ontwikkeling en investering aan de ene kant in combinatie met zorgvuldigheid en voorzichtigheid aan de andere. We zien dit ook als een grote kans en zetten alles op alles om financieel op eigen benen te staan.

114

6.2 BEGROTING 2016 ALS BASIS Om de meerjarenbegroting in context te TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

plaatsen zullen we de periode 2017 – 2020 zoveel mogelijk vergelijken met de realisatie in 2015 en de begroting 2016.

In dit hoofdstuk presenteren we de begroting 2017-2020. Paragraaf 6.3 zet de gehanteerde uitgangspunten op een rij.

Paragraaf 6.4 gaat in op de aantallen activiteiten en de bezoekersaantallen. Paragraaf 6.5 toont de financiële cijfers en Paragraaf 6.6 gaat in op de financiële risico’s en het weerstandsvermogen.

6.3 UITGANGSPUNTEN De belangrijkste uitgangspunten zijn: n We verhogen de eigen inkomsten uit activiteiten en we verhogen de brutomarge door de kosten verder te beheersen. n De ambitie waarmee TivoliVredenburg is opgericht en de inhoudelijke kaders die de gemeente Utrecht stelt aan de programmering blijven leidinggevend. We reserveren budget voor het ontwikkelen van nieuwe formules en concepten en het investeren in publieksontwikkeling. n We intensiveren commerciële activiteiten waaronder horeca. n We werven beduidend meer gelden

2020

In de catacomben van Ronda FOTO JURI HIENSCH

van derden in de vorm van sponsoring en partnerships. n Met bovenstaande punten creëren we de voorwaarde om vanaf 2021 een hogere marge te hebben zodat we een verhoogd eigen weerstandsvermogen op kunnen bouwen. n We gaan ervan uit dat de gemeente het verwachte tekort van 2016 aanvult zoals toegezegd.

Deze uitgangspunten worden hieronder toegelicht.

Ambitie van TivoliVredenburg Vanaf 2017 investeren we € 200.000 per jaar om de muzikale en maatschappelijke ambitie van TivoliVredenburg waar te maken (in Deel I van dit plan zijn deze ambities beschreven). Voorzichtigheidshalve hebben we in de jaren 2019 en 2010 op beperkte schaal extra opbrengsten opgenomen. Als gevolg van deze investeringen worden de additionele opbrengsten na de periode 2017- 2020 verwacht.

116

Eigen inkomsten en brutomarge In de periode 2017-2020 blijven we onze eigen inkomsten verhogen. Dit doen wij door naar verhouding meer activiteiten te programmeren met een hogere positieve marge, zoals popmuziek en dance. Waar mogelijk verhogen we de toegangsprijzen, tenzij de extra inkomsten direct naar de artiest of zijn zakelijke partners gaan. We breiden de TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

AANTAL ACTIVITEITEN PER GENRE

Pop Dance Jazz Symfonische muziek Kamermuziek Familieconcerten Activiteiten/concerten tijdens festivals Overige programmering Muziekeducatie Open Stage concerten Kennismaking en verbinding Zakelijke verhuur Totaal aantal activiteiten

zakelijke verhuur verder uit. Voor alle activiteiten geldt dat we onze horeca-inkomsten verhogen en dat we de zelfstandige horeca uitbouwen. Verder verzorgen we de catering voor artiesten bij evenementen en bij zakelijke verhuur voortaan zelf.

We blijven onze brutomarge verbeteren door de kosten van activiteiten zo veel mogelijk te verlagen. Voor een deel is dit het gevolg van de inzet van meer vrijwilligers.

Gelden van derden We gaan meer gelden werven van sponsoren, fondsen, particulieren en partners. We

2015

2016

2017

2018

2019

2020

233 180 71 79 78 12 231 46 22 27 51 107 1.137

200 187 85 75 65 15 256 30 30 30 50 113 1.136

210 188 88 85 70 20 267 41 35 210 125 128 1.467

220 192 91 85 70 20 279 52 35 250 150 141 1.585

230 195 94 85 70 20 290 63 35 290 175 148 1.695

240 199 97 85 70 20 301 74 35 330 200 155 1.806

zien kansen om deze inkomsten verder uit te bouwen in de toekomst.

Weerstandsvermogen De investeringen in onze ambitie in 20172020 zorgen ervoor dat we vanaf 2021 een hogere marge realiseren. Dit biedt ruimte in de begroting om vanaf 2021 het weerstandsvermogen te kunnen versterken. In de komende cultuurnota-periode zal sprake zijn van sluitende exploitatiebegrotingen waardoor er geen ruimte ontstaat voor groei van het eigen vermogen. Een incidentele versterking zal het weerstandsvermo-

117

gen op een niveau brengen waarbij bedrijfsrisico’s aanvaardbaar zijn. Continuering van een aantal afspraken met de gemeente Utrecht zal na 2024 leiden tot financiële risico’s en verplichtingen, ook wel meerjarenknelpunt genoemd. Onze inzet is om dit knelpunt zelfstandig te kunnen oplossen. In Bijlage 7 is de hoogte van het weerstandsvermogen berekend.

6.4 ACTIVITEITEN EN BEZOEKERSAANTALLEN De tabel op de vorige pagina toont het groeiend aantal activiteiten. We realiseren de groei vooral in activiteiten met een hogere brutomarge, zoals popmuziek en dance, festivals en overige programmering. Ook het aantal Open Stage concerten stijgt. Deze concerten in de entreehal en in de tussenruimtes dragen bij aan de levendigheid van het gebouw, tegen minimale kosten. Daarmee versterken we onze positie in de stad, creëren we nieuw publiek en beantwoorden aan de afspraken met de Rabobank. De aantallen klassiek (symfonisch en kamermuziek), jazz en muziekeducatie stijgen licht, maar minder dan de andere genres.

118

Het lijkt vreemd dat het aantal activiteiten popmuziek in 2016 afneemt en daarna stijgt. Dit komt door een andere verdeling van de zalen waarbij we minder kleine TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

popactiviteiten programmeren. Het aantal bezoekers in dit genre stijgt wel in 2016.

Verder zetten we sterk in op andere activiteiten buiten muziek. Zo is er de categorie ‘kennismaking en verbinding’. In 2015 ging het hierbij om rondleidingen, maar in de toekomst zal het vooral gaan om activiteiten voor doelgroepen die normaal gesproken TivoliVredenburg nooit bezoeken. Ook de zakelijke verhuur stijgt.

De grafiek rechtsboven illustreert deze aantallen. De activiteiten zijn onderverdeeld in drie categorieen. De categorie ‘Muziek’ bestaat uit alle activiteiten waar bezoekers een kaartje voor kopen. De categorie ‘Ontwikkeling’ bestaat uit muziekeducatie, de Open Stage concerten en ‘Kennismaking en verbinding’. Deze drie activiteiten richten zich op de ontwikkeling van ons veelal jonge publiek, de bedrijvigheid in ons gebouw en onze naamsbekendheid. De categorie ‘Zakelijke verhuur’ spreekt voor zich. De grafiek laat zien dat vooral de categorie ‘Ontwikkeling’ sterk groeit.

Met de groei van het aantal activiteiten neemt de bezettingsgraad van de zalen en de overige ruimtes toe (meer activiteiten per ruimte per jaar). De grafiek rechtsonder illustreert dit. Het uitgangspunt hierbij is dat elke ruimte 353 keer per jaar be-

AANTAL ACTIVITEITEN 1.200 Muziek

1.000 800 600

Ontwikkeling

400 200 0

Zakelijke verhuur 2015

2016

2017

2018

2019

2020

BEZETTINGSGRAAD PER ZAAL/ RUIMTE 100%

Entreehal en pleinen Cloud Nine Hertz Grote Zaal Ronda Pandora

80% 60% 40% 20% 0%

2016

2017

2018

2019

2020

119

BEZOEKERSAANTALLEN (X1.000)

BEZOEKERSAANTALLEN PE

800

Muziek

600

400

Zelfstandige horeca

200 Zakelijke verhuur 0

2015

2016

2017

2018

Ontwikkeling 2019 2020

schikbaar is voor een activiteit. Hierbij is rekening gehouden met het feit dat een zaal eens in de drie jaar vijf weken dicht is voor groot onderhoud.

120

De tabel en grafiek hierboven laten zien hoe de extra activiteiten doorwerken in het aantal bezoekers (hier zijn de bezoekers van de zelfstandige horeca meegenomen). In de periode van 2015 tot 2020 groeit het aantal bezoekers naar verwachting gestaag van 741.000 naar 1.209.000.

Dit is een groei van 63%.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

Popmuziek Dance Jazz Symfonische muziek Kamermuziek Familieconcerten Festivals Overige programmering Muziekeducatie Open Stage concerten Kennismaking en verbinding Zakelijke verhuur Zelfstandige Horeca Totaal aantal bezoekers

6.5 FINANCIËN In deze paragraaf presenteren we de begroting 2017-2020. Om de getallen in context te plaatsen, laten we ook de cijfers uit de jaarrekening van 2015 en de begroting van 2016 zien.

De belangrijkste uitkomsten zijn: n We verhogen onze eigen inkomsten van € 18,9 miljoen in 2016 naar € 23,9 miljoen in 2020. In 2015 zijn onze eigen inkomsten 62% van de totale baten. Dit percentage groeit naar 69% in 2020. We staan daar-

ER GENRE 2015

2016

2017

2018

2019

2020

216.788 170.211 8.523 72.522 25.155 4.284 74.265 13.109 10.969 11.301 1.733 52.265 80.000 741.125

222.000 177.125 15.500 78.750 21.500 8.750 90.000 9.000 18.000 12.000 1.700 63.250 100.000 817.575

230.000 178.900 15.200 85.000 27.000 9.750 112.500 13.800 24.750 24.750 3.125 72.825 155.125 952.725

239.000 186.875 17.650 85.000 27.000 9.750 117.000 17.600 24.750 30.500 3.750 80.025 164.250 1.003.150

248.000 189.850 20.100 85.000 27.000 9.750 121.500 21.400 24.750 36.250 4.375 82.825 219.000 1.089.800

257.000 197.825 22.550 85.000 27.000 9.750 126.000 25.200 24.750 42.000 5.000 85.625 301.125 1.208.825

mee financieel steeds meer op eigen benen. n De brutomarge verhoogt van € 3,9 miljoen in 2016 naar € 4,3 miljoen in 2020. n Overheadkosten (personeel- en organisatiekosten) stijgen van € 5,1 miljoen in 2016 naar € 6,2 miljoen in 2020. n De huisvestingslasten dalen met € 1,7 miljoen per jaar. n De vaste investeringslasten stijgen tussen 2016 en 2020 met € 0,6 miljoen. n De totale bijdrage van de gemeente is hierna weergegeven.

121

PROGNOSE 2015, BEGROTING 2016 EN MEERJARENBEGROTING 2017-2020 IN ₏’S

122

Inkomsten Recette producties Horeca Zakelijke verhuur Sponsoring en donaties Totaal inkomsten Kostprijzen Producties Horeca Zakelijke verhuur Sponsoring en donaties Totaal kostprijzen Brutomarge Producties Horeca Zakelijke verhuur Sponsoring en donaties Totaal brutomarge Beheerlasten Personeelskosten Huisvesting en kapitaallasten Overige beheerlasten Totale beheerlasten Resultaat Bijdrage gemeente Resultaat na subsidie

2015

2016

9.803.000 5.291.000 2.734.000 647.000 18.475.000

9.533.000 5.956.000 2.856.000 750.000 19.095.000

11.436.000 2.402.000 1.899.000 62.000 15.799.000

10.942.000 2.116.000 2.040.000 90.000 15.188.000

-1.633.000 2.889.000 835.000 585.000 2.676.000

-1.409.000 3.840.000 816.000 660.000 3.907.000

4.447.000 7.443.000 1.034.000 12.924.000

4.254.000 8.470.000 814.000 13.538.000

-10.248.000 10.249.000 1.000

-9.631.000 9.631.124 124

2017

2018

2019

2020

10.626.000 6.732.000 3.200.000 1.000.000 21.558.000

11.051.000 7.147.000 3.375.000 1.050.000 22.623.000

11.363.000 7.403.000 3.570.000 1.100.000 23.436.000

11.826.000 7.583.00 3.785.000 1.150.000 24.344.000

12.007.000 2.584.000 2.080.000 100.000 16.771.000

12.600.00 2.712.000 2.195.000 105.000 17.612.000

12.900.000 2.785.000 2.350.000 110.000 18.145.000

13.380.000 2.850.000 2.500.000 115.000 18.845.000

-1.381.000 4.148.000 1.120.000 900.000 4.787.000

-1.549.000 4.435.000 1.180.000 945.000 5.011.000

-1.537.000 4.618.000 1.220.000 990.000 5.291.000

-1.554.000 4.733.000 1.285.000 1.035.000 5.499.000

5.466.000 6.825.000 758.000 13.049.000

5.573.000 6.900.000 800.000 13.273.000

5.673.000 7.060.000 820.000 13.553.000

5.741.000 7.180.000 840.000 13.761.000

-8.262.000 8.262.000 0

-8.262.000 8.262.000 0

-8.262.000 8.262.000 0

-8.262.000 8.262.000 0

123

BEHEERLASTEN, BIJDRAGE GEMEENTE EN BRUTOMARGE IN €’S 16.000.000

Beheerlasten

14.000.000 12.000.000

Bijdrage gemeente

10.000.000 8.000.000

Brutomarge

6.000.000 4.000.000 2.000.000 0

2015

2016

2017

De tabel op de vorige pagina toont deze uitkomsten. De getallen zijn niet geïndexeerd. Voor de jaren 2016-2020 is het prijspeil van 2016 aangehouden.

De grafieken hierboven illustreren de belangrijkste uitkomsten. De tabel op de volgende pagina laat de verhouding zien tussen onze eigen inkomsten en de bijdrage van de gemeente Utrecht.

6.6 FINANCIËLE RISICO’S

124

In het geval dat een exploitatiebegroting naar een nihil resultaat loopt is dit uiteraard met risico’s omgeven. Het is aan TivoliVredenburg om te gaan met mogelijke gevolgen als deze risico’s optreden.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

2018

2019

2020

Met het weerstandsvermogen kunnen incidentele situaties het hoofd worden geboden. Er zijn echter ook een paar risico’s met een meer structureel kader.

Enkele voorbeelden hiervan zijn: n Onder meer door de complexiteit van het gebouw en het streven naar optimale beleving van onze bezoekers zijn continu aanpassingen nodig. Deze investeringen leiden tot structurele hogere kapitaallasten van ongeveer € 0,6 miljoen. Beheersing van deze kosten wordt gevonden in het temporiseren van investeringen. n De onderhoudskosten zijn gebaseerd op een bijgestelde Meer Jaren Onderhoud

OPBOUW VAN BRUTOMARGE IN €’S 25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 5.000.000 0

2015

2016

2017

Begroting (MJOB) opgesteld door Arcadis in voorjaar 2016. De op een 40-jarige cyclus gebaseerde onderhoudskosten zijn ongeveer € 0,3 miljoen hoger dan in eerste instantie voor 2016 was geschat. n Doordat er geen positief financieel resultaat wordt behaald in de komende periode ontstaat er weinig ruimte voor het doen van aflossingen. De rentelasten komen daarmee op een structureel niveau in de komende jaren. Actief beleid op geldstromen moet een verhoging voorkomen. n Ondanks de relatief jonge leeftijd van het pand is met name de Grote Zaal renovatiegevoelig. Naast de daadwerkelijke uitgaven behoort ook de leegstaand van de

2018

2019

2020

125

VERHOUDING EIGEN INKOMSTEN – BIJDRAGE GEMEENTE

Eigen inkomsten Als percentage van totale baten Bijdrage gemeente Utrecht Als percentage van totale baten Totale baten

zaal tot deze kostenpost. Afhankelijk van de aard van de renovatie kan dit tot uitzonderlijke, onvoorziene kosten leiden. n Na het samengaan van Tivoli en Vredenburg is een frictiebudget ter beschikking gesteld ten behoeve van verschillen in beloning tussen de cao Nederlandse Poppodia en – festivals en de Arbeidsvoorwaardenregeling Utrecht (ARU). Deze initiële bijdrage is bestemd voor de eerste tien exploitatiejaren en zal naar verwachting onvoldoende zijn voor de periode erna.

Vanaf 2024 wordt het tekort op € 0,3 miljoen per jaar geraamd. TivoliVredenburg denkt dit risico te kunnen beheersen door aanpassingen in het personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid.

126

Alle risico’s, waaronder bovenstaande, vallen onder verantwoordelijkheid van TivoliVredenburg en zullen de exploitatie en daarmee uiteindelijk het eigen weerstandsTIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

2015

2016

18.475.000 64% 10.249.000 36% 28.724.000

19.095.000 66% 9.631.124 34% 28.726.124

vermogen beïnvloeden. In de exploitatie zijn opbrengsten verhogende maatregelen opgenomen. Deze zijn beschreven in paragraaf 6.3 (Uitgangspunten).

2017

2018

2019

2020

21.558.000 72% 8.262.000 28% 29.820.000

22.623.000 73% 8.262.000 27% 30.885.000

23.436.000 74% 8.262.000 26% 31.698.000

24.344.000 75% 8.262.000 25% 32.606.000

127

FOTO JURI HIENSCH

7 BIJLAGE VERHOGING VAN HET W

Een gangbare methode is om het eigen vermogen uit te drukken in een percentage van het balanstotaal. Binnen het cultuurbeleid van de stad Utrecht past een reserve van 10% als basis-uitgangspunt.

Naar verwachting zal het balanstotaal in de komende cultuurnota-periode oplopen naar circa € 22 miljoen. Daarmee zou de hoogte van het eigen vermogen neerkomen op een bedrag van € 2,2 miljoen.

130

In navolging van het besluit van de gemeenteraad van 30 juni 2016 dient TivoliVredenburg bij de gemeente een verzoek in tot aanvulling van het weerstandsvermogen van € 1,1 miljoen. Hierbij houden we rekening met het verwachte weerstandsvermogen aan het begin van de verslagperiode 20172020. Dit vermogen is opgebouwd uit een aantal componenten. Ten eerste het eigen vermogen van de stichting Muziekpaleis ultimo 2013. De gemeente heeft de vrije reserve van Muziekcentrum Vredenburg (MCV) overgedragen en de gemeente heeft een eerste suppletie-bijdrage gedaan van € 798.000. Ten tweede is afgesproken dat de Stichting Tivoli op 1 januari 2017 de vrije reserve overdraagt aan TivoliVredenburg.

TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

WEERSTANDSVERMOGEN ULTIMO 2016 Eigen vermogen Stichting Muziekpaleis Vrije reserves van MCV Suppletie-bijdrage gemeente Utrecht

bij: Vrije reserve Stichting Tivoli op 31-12-2016 af: niet door gemeente gedekte verliezen in 20 Vrij eigen vermogen op 31 december 2016 (ve

De aanvraag voor een aanvullende bijdrage is weerstandsvermogen minus het vrije eigen ve

Verwacht wordt dat dit bedrag ongeveer € 20.000 bedraagt. Van sommige activiteiten heeft de gemeente aangegeven dat deze buiten de genoemde reservering van € 5,3 miljoen vallen. Deze zijn in mindering gebracht op het eigen vermogen van TivoliVredenburg.

De aanvraag voor een aanvullende bijdrage is daarom de saldering van het benodigde weerstandsvermogen minus het vrije eigen vermogen van TivoliVredenburg.

WEERSTANDSVERMOGEN

(X € 1.000)

6 (geschat) 014, 2015 en 2016 erwacht)

111,9 478,8 798,0 1.388,7 20,0 -275,6 1.133,1

daarom de saldering van het benodigde ermogen van TivoliVredenburg.

131

132

FOTO JURI HIENSCH

8 BIJLAGE SAMENWERKINGSPART

Deze bijlage toont de lijst van de organisaties en individuen waarmee TivoliVredenburg sam CATEGORIE

SAMENWERKINGPARTNERS

Klassiek (symfonisch en kamermuziek)

n Alle orkesten van Nederland n Alle Nederlandse concertzalen n Orkesten buitenland, waaronder

Budapest Festival Orchestra, London Phil, Orchestre des Champs Elysées, Anima Eterna, Accademia Bizantina n Alle impresariaten van Nederland n Veel impresariaten buitenland, vooral KD Schmid, IMG Artists, Harisson­ Parrott, Askonas Holt, Intermusica, Weinstadt, AMC ltd, Simmenauer, Andreas Richter, Mamusic, Artists Management Company, Duetto Management n Klassieke labels, zoals Warner, Universal, Sony, Harmonia Mundi en hun sublabels n Omroeporganisaties (NPO Radio4, 3FM, AVROTROS, KRONCRV, NTR, VPRO, Omroep Max, BRAVA & Concertzender) n Programmaredacties, zoals Podium, Podium Witteman, Opium, DWDD, 3voor12, Vrije Geluiden

134 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

TNERS TIVOLIVREDENBURG

menwerkt.

n Facilitaire omroepdiensten (Dutchview,

United)

n Literatuurhuis n BCM, Luister (barterdeal)

n Huisfestivals (IKFU, FOM, Liszt, Gaude-

n 24Classics

mus, Hart & Ziel, etc.) n Andere festivals (NFF, Spring, Wonderfeel, Harp Festival) n Onderwijsorganisaties (UU, HU, HKU) n Lokale Ensembles: Holland Baroque, Utrecht String Quartet, Insomnio, Nederlands Kamerkoor n Lokale podia, Stadsschouwburg, Theater Kikker, Rasa, etc. n Uitgevers (BMC, Donemus, Albersen) n Bladen (Volkskrant, Trouw, NRC, AD-UN, Luister, etc.) n Vrienden van het Lied n Nederlandse Strijkkwartet Academie n Stichting Kamermuziek Amsterdam n JCP stichting, Jong Talent n Prinses Christina Concours n Cello Biënnale Amsterdam n Flamenco Biënnale

n IAMA n Initiator van Dutch Classical Talent,

i.s.m. Radio4 en Concertvrienden

135

CATEGORIE

SAMENWERKINGPARTNERS

Connect: educatie en participatieprogramma

In Connect-verband werkt Tivoli­ Vredenburg samen met de volgende culturele, onderwijskundige en ­maatschappelijke partijen: n HKU n HU n UCK n Cultuur&School Utrecht n Kunst Centraal n KUVO Woerden n Stadsschouwburg n het Filiaal

Landelijke partners

n Vrijwel alle grote collega-zalen n Ensembles en artiesten zoals Typhoon,

Percossa, Joep Onderdelinden, Frank Groothof, Wishful Singing, Cello8ctet n Orkesten zoals Nedpho, Gelders Orkest, Radio Filharmonisch Orkest n Groot Omroepkoor

Internationaal

n New York (Carnegie Hall), n Hamburg (Körber Stiftung/

Elbphilharmonie),

136 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

n de Utrechtse musea

n K.F. Hein Fonds

n DOX

n individuele middelbare scholen

n Holland Opera

n Amersfoorts Jeugdorkest

n Nederlands Kamerkoor

n Wijkcultuurhuizen

n Herman Brood Academie

n Wilhelmina Kinderziekenhuis

n ROC Midden Nederland

n UMC Cancer Centre

n De Muziekroute

n Axion Continu

n Weekend Academie

n stichting Appeltaartconcerten

n Brede School Overvecht

n Vrijwilligerscentrale Utrecht

n Rosa Ensemble

n Wijkcomité Binnenstad

n Culturele Zondagen

n regionale Kunstbende

n Universiteit Utrecht

n Zimihc

n Residenties in Utrecht

n Rabobank

n CJP

n Oorkaan

n Landelijke finale Kunstbende

n PuntComp

n Nederlands Korenfestival

n ThiemeMeulenhoff

n Platenmaatschappijen

n BUMA

n Productiehuizen (PMP)

n LKCA

n Vele workshopleiders

n Société Gavigniès

n Operamakers

n Newcastle (The Sage) n London (Barbican en Guildhall

School of Music)

137

CATEGORIE

SAMENWERKINGPARTNERS

Boekingkantoren pop, jazz en dance

n Mojo Concerts Delft n North Sea Jazz Delft n Double Vee, Rotterdam n Friendly Fire, Amsterdam n AgentsAfter All /Topbillin, Amsterdam n AT bookings Amsterdam

Individuele boekers

n Sjef (Rock ‘n Roots) n Karen Proeme n Sandra n Peter Boone

Festivals

n Pitch Mojo t.b.v. Catch n Le Guess Who? nO osterpoort en Matje t.b.v. Reggae Fever

Jazz

n Lid van de Vereniging van Jazz en

Improvisatie Muziek Podia n Collega jazzpodia, zoals Bimhuis,

LantarenVenster, Paradox, Jazz International Rotterdam, Handelsbeurs, Maastricht Jazz

138 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

n Sedate Utrecht

n Greenhouse Rotterdam

n Belmont Bookings Amsterdam

n Tornado

n Radar Agency

n Toutpartout België

n Earth Beat

n Hiphop

n Alles Los n Dox Records

n Matje

n Robert Koole (Goomah)

n Vincent (Oddisee)

n Mike Bindrabin (goodMusic)

n Leo Hoeksema

n Kees Spruit (Monkeyman)

n Igor (Buro Gogo)

n Rock ‘n Roots t.b.v. Ramblin’

Roots Festival

n Conservatorium van Amsterdam,

n Jazzism (barterdeal i.h.k.v. Transition)

Rotterdam, Den Haag, Tilburg, Arnhem & Utrecht (musician 3.0 & jazz en impro-afdelingen) n Vereniging Ujazz, t.b.v. workshops en sessies

n North Sea Jazz t.b.v. Transition n Nacht van de Jazz n Rumor

139

CATEGORIE Dance

SAMENWERKINGPARTNERS n Triomf n Rauw n Elevations n Pann n Stekker n Wicked Jazz Sounds n Kranck n Zeezout n Black Sun Empire

Literatuur, poëzie, comedy, wetenschap

n Literatuurhuis Utrecht n SLAA n Night of Comedy n Comedyhuis

140 TIVOLIVREDENBURG MEERJARENPLAN 2017-2020

n SuperStijl

n SoHaSo

n St Paul

n Yours Truly

n Kees van Hondt

n Zwarte Koffie

n Vunzige Deuntjes

n DJ Broadcast

n 40UP

n Vice

n Balkan Beatz

n Veritas

n 030303

n ESN

n Livebuild

n Dub / Trajectum

n Sencity

n Utrecht Summer School

n Ted X n Universiteit Utrecht /

Studium Generale

141