18
Przekroczyć barierę krew – mózg
rozmowa z dr Karoliną Pierzynowską, laureatką międzynarodowej nagrody Future Science Future Star Award za prace nad lekiem, który ma pomóc w terapii chorych na alzheimera i huntingtona.
„StRuNa”: W ciągu ostatnich 30 lat liczba chorych na choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera czy pląsawica Huntingtona, wzrosła o 70 proc. Co ma wpływ na te statystyki? dr Karolina Pierzynowska: Na to pytanie nie ma prostej, jednoznacznej odpowiedzi. Na całym świecie społeczeństwo się starzeje, a choroby neurodegeneracyjne są powszechnie znane jako choroby wieku starszego. Spowodowane jest to faktem, że systemy ochronne naszych komórek nerwowych z wiekiem stają się coraz słabsze, mniej wydajne. Dziś na choroby Alzheimera i Huntingtona cierpi kilkadziesiąt milionów ludzi na świecie. Pracuje Pani nad lekiem na obie te choroby. Mają one zupełnie inny przebieg. Czy coś je łączy i pozwala mieć nadzieję, że Pani lek będzie skuteczny w obu tych przypadkach? Obie są spowodowane agregacją (czyli procesem przyjmowania niewłaściwej struktury) białek w komórkach nerwowych. Komórki nie potrafią same pozbyć się ich, mało tego – te toksyczne białka „oblepiają” wszystko, co jest dookoła. W ten sposób tworzy się tzw. agregat białkowy, co prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek nerwowych. Terapia, którą opracowałam, ma celować w te agregaty, ma pomóc komórkom aktywować proces, który będzie prowadził do ich usunięcia. Ten proces to tzw. autofagia. Różne choroby, w tym neurologiczne, można trzymać przez wiele lat pod kontrolą. Dlaczego w przypadku chorób neurodegeneracyjnych jest to trudniejsze? Po pierwsze, nie do końca znamy przyczyny niektórych z nich, np. choroby Alzheimera. Po drugie, bardzo wiele czynników ma wpływ na ich przebieg. Po trzecie, one dotykają ośrodkowego układu nerwowego, o którym wiemy najmniej i do którego najtrudniej jest dotrzeć lekami ze względu na istnienie bariery krew – mózg. To bariera, która chroni mózg przed ogólnoustrojowymi zakażeniami, np. wirusowymi czy bakteryjnymi. Ale powoduje też, że leki – ich większe cząsteczki chemiczne − przedostają się do mó-
nr 5 (2021/2022)
