Routen Magazine - editie 2020 (Toerisme Oost-Vlaanderen)

N°01 2020

FIETSEN EN WANDELEN IN OOST-VLAANDEREN

GRENZEN verleggen, negeren, koesteren

‘HET IS NIET DE KORTSTE WEG DIE TELT, MAAR DE MOOISTE.’ FLIP VAN DOORN P 44

2

3

EDITO

G

renzen zijn de rode draad in deze eerste editie van Routen. Toen de redactie het thema koos, was er van corona of van een lockdown geen sprake. Intussen zijn we vijf maand voorbij onze oorspronkelijke verschijningsdatum en zijn we door uitzonderlijke omstandigheden allemaal op grenzen gestoten die we niet voor mogelijk hielden. De grenzen van onze vrijheid, de grenzen van ons verlangen, de grenzen van ons geduld, de grenzen van ons geluk… Hoe bevreemdend was het niet, om deze zomer maar met mondjesmaat te kunnen proeven van wat ooit normaal was. Maar grenzen hebben ook een positieve kant. Ze laten vaak fraaie contrasten zien, ze dagen ons uit, ze tonen waar iets ophoudt en waar iets nieuws begint.

Ze geven een frisse kijk op onze vertrouwde omgeving en leren ons waarderen wat dichtbij is en waar we vaak nonchalant aan voorbij gaan.

‘GRENZEN LATEN FRAAIE CONTRASTEN ZIEN. ZE TONEN WAAR IETS OPHOUDT, EN IETS NIEUWS BEGINT.’ Velen hebben sinds de lockdown in het voorjaar de schoonheid van het kleine herontdekt. Die meersen op het einde van de straat. Dat jaagpad langs de Schelde. Dat bos waar je elke dag in alle haast aan voorbij reed. Deze eerste editie van Routen valt met enige aarzeling, maar met een groot hart bij jullie in de bus. Op een moment wanneer we de grenzen van onze vrijheid voorzichtig moeten bewaken, maar tegelijkertijd ook graag willen proeven en genieten van haalbare schoonheid, liefst niet té ver weg, bij mensen die het beste uit zichzelf halen om ons te geven waar we naar verlangen. We zijn blij jullie te mogen verwelkomen in Oost-Vlaanderen. Onze grenzen staan voor jullie open.

Ga routen, geniet van onze routes en vertel ons vooral ook wat je ervan vond.

LEENTJE GRILLAERT Gedeputeerde-voorzitter Toerisme Oost-Vlaanderen

4

Gent, Bourgoyen.

5

n e r e d n a a l V Oost16

Vogels spotten

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT 30

LEIESTREEK

ABC Van Eyck

SCHELDELAND

Aalst 54

28

8 Vrouwen op de fiets

VLAAMSE ARDENNEN

Flip

6

Room with a view

44

8

ROUTES Grenspark Groot Saeftinghe

Handige routekaartjes om uit te scheuren, achteraan in dit nummer.

38

P. 67 74

40

Frederik

IN DIT NUMMER 8 Zes

vrouwen op de koersfiets

40

voor het Waasland dankzij routeplanner Frederik

dwars door de Vlaamse Ardennen 14 Kinderen

zijn dol op wandelen,

44 Nederlander

Vroege vogels spotten

54

Wandelen doet wonderen

60

Flip van Doorn

echt waar!

16

zoekt de taalgrens op

in het Meetjeslands Krekengebied 24

28 Heerlijk

ontwaken

in een ‘room with a view’

Goed voorbereid aan de start

met het ABC van Jan Van Eyck

Ontdek 38

Grenspark Groot Saeftinghe,

Jonge ondernemers

blazen frisse wind door Aalst

bewijst Mattias van Effen weg vzw

30

Nieuwe wandelnetwerken

icknicken op z’n P Oost-Vlaams:

de suggesties 62

Speelroute

voor kleine avonturiers 64

Perfecte plaatjes

Jullie beelden op Instagram #routen

uniek natuurlandschap in wording

7

8

Gezellig afzien Het betoverende landschap van de Vlaamse Ardennen is een paradijs voor fietsliefhebbers. We demarreerden met zes dames door de heuvels en valleien rondom Oudenaarde. Een zalige tocht met meer hoogtes dan laagtes en een gezellige après‑fiets.

NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

LEIESTREEK

VLAAMSE ARDENNEN

SCHELDELAND

BRUSSEL

bergen 9

JOZEFIEN DE WOLF

‘ALS WE LANGS DE SCHELDE EEN RENNER INHALEN, GEBEURT HET DAT DIE PLOTS EEN DEMARRAGE UIT ZIJN SCHOENEN SCHUDT.’

D

e koersfiets is al lang geen mannengereedschap meer. De voorbije vijf jaar steeg het aantal vrouwelijke leden in Vlaamse wielerclubs met bijna dertig procent, zo leren cijfers van Cycling Vlaanderen.

Ook Lies, Laure, Julie en Jozefien zijn lid van zo’n club: Vitesse 9000 uit Gent. Op deze zomerse zondagochtend trappen ze de benen los met Eveline en Nele, twee collega-leerkrachten die geregeld kilometers maken buiten clubverband.

Koudwatervrees We vertrekken voor het Centrum Ronde van Vlaanderen in Oudenaarde, omringd door mannelijke wielertoeristen. De fietsbanden zijn hard, de kettingen gesmeerd en de benen – die hebben toch wat last van zenuwen. ‘Mijn gps-app zegt dat ons 600 hoogtemeters wachten,’ zegt Laure.

‘Dat wordt mijn record. Ik heb mijn koersfiets nog maar acht maanden.’ De anderen zuchten dat ze de voorbije weken amper aan fietsen toe 10

kwamen, waarna ze met een onverwacht stevig tempo aanzetten.

De eerste klim We verlaten Oudenaarde met de wind in de rug langs de Schelde. Via het pittoreske dorpsplein van Ename rijden we richting Enamebos. Hoe langer de klim duurt, hoe stiller het wordt. En hoe langgerekter het vrouwenpeloton. Boven wachten we op elkaar en merken we dat de zenuwen bij iedereen zijn weggeëbd. Langs weidse vergezichten peddelt ons peloton soepel verder.

Niet te snel, want het heuvelachtige landschap is te bekoorlijk om alleen op de weg te letten.

Het juiste frame Na enkele kilometers hebben de dames niet alleen elkaars conditie bestudeerd; ook de fietsen zijn gescreend. ‘Ik ben geen materiaalfreak, maar ik rij wel graag op een degelijke fiets,’ vertelt Nele. ‘Deze was een occasie van een kennis voor wie de maat net te groot was.’ Ze heeft ook een

Enamebos

Oudenaarde

Ename

Sint-KornelisHorebeke

Sc

he

lde

Centrum Ronde van Vlaanderen

Brouwerij Roman

Ma

ark

ebe

ek

13%

MaarkeKerkem

De Zwarten Engel

Maarkedal

Bossenaremolen 15%

Varent

bivakzone de Wereldboom

Kerkem

Taaienberg

Voorbij Ename.

handig zadeltasje, waar zelfs een boek in past.

‘Als ik er alleen op uit trek, lees ik wel eens een hoofdstuk op een mooie plaats om op adem te komen. Heerlijk toch?’

Pieken en dalen Aan mooie plekken geen gebrek op onze route.

Voor een echte adempauze vinden we het nog te vroeg. Via brouwerij Roman rijden we naar de Varent, een gekende strook uit de Ronde van Vlaanderen, met een hellings- of gelukkig voor ons afdalingspercentage tot dertien procent.

Als echte Flandriennes dalen de dames af. Iets voorbij het idyllische GR-pad bij bivakzone de Wereldboom in Horebeke draaien we rechtsaf naar Maarke-Kerkem.

Testosteron Als we ons na een korte sanitaire stop weer op gang trekken, stuift een peloton wielertoeristen ons voorbij. ‘Olalala, schoon landschap!,’ galmt een mannenstem. ‘Sommigen moeten nog altijd

De voet van de Koppenberg.

11

wennen aan vrouwen op de fiets,’ haalt ­Jozefien de schouders op. ‘Of ze verdragen het niet als we hen inhalen. Niet dat wij zo snel rijden, maar het gebeurt dat we langs de Schelde een renner voorbijrijden en die plots een demarrage uit zijn schoenen schudt. Het is wel fijn wanneer je die een kilometer later weer inloopt. Verder liggen we er niet wakker van. Wij willen vooral onbelemmerd van onze tocht genieten.’

Ongegeneerd genieten

JULIE SYNAVE

‘DE BEKLIMMING WAS STEILER MAAR OOK KORTER DAN IN MIJN HERINNERING.’ 12

We rijden door de valleien rondom de Maarkebeek en haar zijlopen, een gebied met een grote ecologische waarde en fraaie panorama’s.

We bevinden ons hier op een boogscheut van de Taaienberg, de favoriete helling van drievoudig Rondewinnaar Tom Boonen. Net voor de Bossenaremolen dalen we af richting eetcafé De Zwarten Engel. Tijd om ons vochtniveau op peil te brengen en de benen even te laten rusten op een terras waar ongegeneerd genieten de norm is.

Stijlvolle kledij Kronkelend over de heuvels die hun bijnaam het groene dak van Vlaanderen niet gestolen hebben,

keuvelen we over degelijke wielerkledij voor dames. En vooral: hoe zeldzaam die wel is. Eveline: ‘Het voelt alsof de meeste ontwerpen nog altijd door mannen gemaakt worden. Of door vrouwen die zelf niet fietsen. Ofwel zit het niet lekker, ofwel zie je er niet uit. In grote ketens vind je alleen afkooksels van mannenout­fits met een roos lijntje erop. Echt, wie een gat in de markt zoekt: stijlvolle en kwalitatieve wieler­kledij voor vrouwen.’

De schaduw van de Koppenberg Via Nukerke naderen we het dorpje Melden, dat vooral gekend is om zijn Koppenberg. De schaduw van de steile bult van Melden hangt al kilometers op voorhand boven ons damespeloton. ‘De laatste keer raakte ik vlot boven, maar dat is alweer enkele jaren geleden,’ kijkt Lies bezorgd. ‘Ik zie de klim als een echte reality check voor mijn conditie.’ Na een scherpe bocht is het zover: de duivelse kasseihelling ligt voor ons. Het peloton zoekt zijn kleinste versnelling. Stoempen, zweten, sterven, doorgaan… tot je de finish ziet, en overschrijdt.

Vrouwen aan de top ‘Amai, hij was steiler maar korter dan in mijn herinnering,’ hijgt Julie meteen na de Homeland

FIETSROUTE

52 KM

Ook de wielerhellingen van de Vlaamse Ardennen verkennen?

Ontdek de kaart met fietslus van 52 km.

P. 67

De Markt van Oudenaarde.

De top van de Koppenberg.

of Cycling-eindstreep (zie kader, nvdr.). ‘Dat was doodgaan maar we did it,’ straalt Lies. Toege­ geven, niet iedereen raakte al fietsend tot de top.

Maar what happens op de Koppenberg, stays op de Koppenberg… Het uitzicht vanaf de top is voor elke fietser even wonderbaarlijk. Na dit l­ etterlijke

hoogtepunt vliegen de laatste kilometers in sneltempo voorbij. Het gonst van de drukte op de markt als we onze fietsen naast het terras van de Carillon, het oudste cafeetje van Oudenaarde, parkeren. Met alsmaar zwaardere benen praten we na over deze heerlijke portie wielerheroïek.

TEKST JAN COESSENS FOTO’S JENS MOLLENVANGER

FLANDRIEN CHALLENGE Test jezelf

Wie van al je vrienden rijdt het snelst de legendarische hellingen uit Vlaamse wielerwedstrijden op? En hoe groot is het verschil met profrenners? Dankzij de Flandrien Challenges weet je voortaan tot op de seconde je snelheid op het traject tussen de gemarkeerde begin- en eindstreep op bekende hellingen en kasseistroken. Als je de Strava-app aan hebt staan tijdens je fietsrit, kun je achteraf automatisch je tijd bekijken voor elk Flandrien Challenge segment. Of link je Strava-account om al je uitdagingen te registreren en maak kans op een beloning. Zelfs voor niet-getrainde fietsers zeker een testje waard! www.cyclinginflanders.cc

13

Het

geheim

voor geslaagde wandelingen met kinderen

Samen de natuur in. Genieten van de frisse buitenlucht en van elkaars gezelschap. Waar je liever niet aan denkt: zeurderige stemmetjes die vragen ‘is het nog ver?’ Tja, perfectie bestaat enkel op Instagram.

Toch kun je je kansen op een harmonieuze uitstap aanzienlijk vergroten met deze eenvoudige tips.

1

2

4

Laat ze mee beslissen

Met vriendjes is het nog leuker

Pas je tempo aan

Neem lekkers mee voor onderweg

Geef de kinderen de keuze tussen verschillende wandelingen. Zorg dat de opties voldoende van elkaar verschillen en dat elke wandeling een paar sterke troeven heeft. Kom je een riviertje tegen waar je dammen kunt bouwen? Zijn er rotsen om over te klauteren? Loopt de wandeling over een vlonder­pad? Als ze mee mogen beslissen, gaat het enthousiasme maal tien.

Vraag een vriendje (of enkele vriendjes) mee, of spreek af met een bevriend gezin om er samen op uit te trekken. In elkaars gezelschap vergeten kinderen te vragen hoe ver het nog is. Ze zijn te gefocust op elkaar en op de speelmogelijkheden van het terrein. Provinciale domeinen zijn per definitie plekken waar natuur en spel hand in hand gaan. Een speeltuin erbij maakt het helemaal af.

Een mier met een gigantische vracht op haar rug.

Heb je ooit al eens de tijd genomen om zo een tafereel uitvoerig gade te slaan? Kinderen raken van nature veel sneller gefascineerd door dingen waar hun oog op valt. Een blinkende steen, een bijzondere paddenstoel.

Gun hen de tijd om zich te verwonderen. En kijk vooral ook zelf mee.

Niks boven een lekker tussendoortje om de energieniveaus weer op te krikken. Het vooruitzicht van lekkers werkt ook als de spreekwoordelijke wortel voor de neus van de ezel: kom, kom, nog tot voorbij die bocht… Nog leuker is het om een uitgebreide picknick te voorzien. Laat je inspireren door een op-entop Oost-Vlaamse picknick op p. 60.

Op Routen.be vind je tiental-

Het provinciaal domein

In educatief centrum

Nog meer Oost-Vlaamse

len uitgestippelde wandelingen

Puyenbroeck heeft een speeltuin,

De Kaaihoeve in Zwalm helpen

streekproducten vind je via

met alle bijzonderheden die je

en is een absolute topper!

rugzakjes met educatief

www.lekkeroostvlaams.be.

onderweg tegenkomt.

Ook de Brielmeersen in

materiaal de kleine avonturiers

Deinze heeft ideale sport- en

op weg.

speelplekken.

14

3

WANDELROUTE

7,9 KM

Maak een uitstap op kindermaat in het Kravaalbos en geniet nadien van een ijsje in Hof Den Tuitelaar, of in café Bij Stinne.

P. 73

5

6

7

8

Vertel verhalen

Vergeet niet te spelen

Maak er een speurtocht van

Aan de eindmeet wacht een beloning

Een bos waar kabouters, elfen of reuzen wonen is extra spannend om door te lopen. Misschien herkennen jullie nog wel andere bosbewoners in de holtes van boomstammen of de vorm van grillige takken.

Of probeer eens om even geblinddoekt halt te houden onderweg. Dan hoor je pas echt wat er allemaal loert en beweegt in het struikgewas.

Is het spelend wandelen of wandelend spelen? Zo lang ze de natuur maar respecteren, moeten kinderen zich kunnen uitleven onderweg.

Een sprintje trekken, balanceren op een omgevallen boom, verstoppertje spelen.

Elke wandeling is een speelparcours. Heb je het al blootvoets geprobeerd?

Neem een verrekijker mee om in de boomkruinen naar vogels te speuren. Richt je blik ook eens naar de grond.

Misschien herken je op het pad wel de voetsporen van een hert. Of was het de hond van eerdere wandelaars?

Gebruik de handige sporenkaart die je op p 62 vindt. Of doe de bosbingo op p 63.

Zoals elke strip van Nero eindigt met een wafelbak, zo moet ook een wandeling met kinderen eindigen met een beloning. Een ijsje, even in de speeltuin of marshmallows roosteren boven het kampvuur: met een leuk vooruitzicht slepen die voetjes altijd minder!

In de gids Grensgevallen

In Gent heb je mooie

In De Helix in Grimminge

vind je wandelingen waar

blotevoetenpaden in de

bij Geraardsbergen vind je tal

heksen, kabouters en

Gentbrugse Meersen en in

van zoekkaarten waarmee je

weerwolven op de loer liggen.

het natuurgebied Bourgoyen-

zo de natuur in kan, op zoek

Bestel hem in de Routen

Ossemeersen. Ook in de

naar vlinders, bloemen of

webshop.

Kaaihoeve in Zwalm is er eentje.

zoetwaterdiertjes.

15

Vroege Vogels

in de Meetjeslandse Kreken

Wat ritselt daar in het riet? Honderden rietvogeltjes en de occasionele vogelspotter. Verslag van een bezoek aan de kreken bij zonsopgang.

De Boerekreek in Sint-Jan-In-Eremo.

16

kreken

NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

LEIESTREEK

VLAAMSE ARDENNEN

SCHELDELAND

BRUSSEL

blauwborstje

D

e ochtendmist hangt nog als een natte deken over de akkers terwijl we op een rij door een verrekijker staan te turen. In het riet van de Molenkreek bij Sint-Laureins heerst grote bedrijvigheid. Allerhande rietvogeltjes kwetteren dat het een lieve lust is. ‘Kom je een paar uur later, dan is het hier al een pak stiller’, zegt Bart ­Vandevoorde, onze gids voor de gelegenheid. ‘Het gekwetter is een manier om hun territorium af te bakenen. En om de dames te imponeren natuurlijk!’

Stamgasten Bart kent de kreken als z’n broekzak. Hij is in de streek geboren en getogen, en is voorzitter van de lokale afdeling van Natuurpunt. ‘Kijk, een blauwborstje!’ Met de regelmaat van de klok wijst hij een van de bijzondere soorten aan die hier op de natte oevers leven. Kleine karekiet, rietzanger, rietgors… Het weidse open landschap en de aanwezigheid van water trekken vogels aan die je elders niet vindt.

‘Elk seizoen wisselt de vogelpopulatie aan de kreken’, zegt Bart. ‘In de lente komen hier rietvogeltjes broeden die in het

17

Karekiketarekiet

‘ MET EEN BEETJE VERBEELDING HOOR JE ZE HUN EIGEN NAAM ROEPEN: KAREKIET, KAREKIET…’ najaar weer naar het zuiden trekken. Het begint half maart met de blauwborstjes, begin april komt de rietzanger aan, dan volgt de kleine karekiet, en daarna de bosrietzanger. In de winter komen de vogels uit het noorden, vooral ganzensoorten zoals de kolgans en de rietgans. Ook de blauwe kiekendief, een roofvogel, komt hier overwinteren.’

Het unieke landschap van het krekengebied is in de middel­eeuwen ontstaan door toedoen van de mens. Men is toen actief land gaan winnen op de zee door dijken te bouwen. Eens het ontzilt was, werd het goede landbouwgrond: een dikke laag klei met daaronder zandgrond. De kreken – ­Molenkreek, Boerekreek, Oostpolderkreek… — zijn ­ontstaan

De Oostpolderkreek.

18

als het fout liep, als de dijken braken en het zeewater weer landinwaarts stroomde. Tot op vandaag is het water in de kreken zilt.

Klein bruin vogeltje Vogelspotten is een kunst, merken we al gauw. Bij elk vogeltje dat Bart aanwijst, speuren we koortsachtig de waterkant af. ‘Boven die verdroogde rietstengels daar, ietsje naar links, daar aan die inham.’ We turen en knikken, maar zijn nooit helemaal zeker of we de juiste vogel in het vizier hebben. Het gemak waarmee Bart elke tsjilp kan thuis­ brengen, wekt bewondering.

Start to vogelspot Kriebelt het om zelf vogels te gaan kijken?

Deze attributen helpen je al een eind op weg.

VERREKIJKER

WATERDICHTE KLEDIJ: tenzij je 100% zeker bent dat het droog blijft en je zelf ook de voeten op het droge houdt.

RUGZAK OF DRAAGTAS: je wil je handen vrij hebben om te kunnen kijken.

EEN THERMOS EN EEN ENERGIEREEP OF CRACKER want je moet er je tijd voor nemen.

kolgans

RECENTE VOGELGIDS voor de beginneling met de 192 broedvogels uit België en Nederland is ‘De slimste vogelgids’ van Jan Rodts. Hét standaardwerk van elke vogelspotter is de ‘ANWB Vogelgids van Europa’ van Lars Svensson.

NOTITIEBOEKJE EN POTLOOD: noteer waar en wanneer je een bepaalde vogel voor het eerst hebt gezien.

Voordeel van een potlood: het schrijft ook bij koud en nat weer.

DE WEBSITE WAARNEMINGEN.BE: digitaal notitieboekje om al je waarnemingen bij te houden en te delen met anderen.

DE APP ‘VOGELS VAN EUROPA’ van het Naturalis Biodiversity Center: handig om geluiden en vogels op te zoeken terwijl je onderweg bent.

19

grutto ‘DE TERUGKEER VAN DE GRUTTO WAS EEN GROTE OPSTEKER.’ ‘Een kwestie van jarenlange oefening’, stelt Bart ons gerust.

‘Wat je hoort is trouwens minstens zo belangrijk als wat je ziet. Vanop afstand zijn de kleine karekiet en de bosrietzanger bijna niet van elkaar te onderscheiden. Het zijn alletwee kleine bruine vogeltjes. Maar als je ze hoort, is er geen twijfel mogelijk. Wist je dat veel soortnamen van vogels onomatopeeën zijn? Mits een beetje verbeelding hoor je ze hun eigen naam roepen: karekiet, karekiet…’

20

Weidevogels De grutto is nog zo een soort die makkelijk te herkennen is aan zijn kenmerkende roep. Sinds kort is hij aan de Molenkreek terug van weggeweest. Grutto’s horen perfect thuis in het open landschap van de kreken. Bart: ‘Ze broeden in open veld waar ze hun natuurlijke vijanden – buizerd, kraai, meeuw – van ver zien aankomen. Maar als er te vroeg gemaaid of begraasd wordt, gaan de nesten eraan. Aan de

BART ­VANDEVOORDE

‘WAT JE HOORT IS MINSTENS ZO BELANGRIJK ALS WAT JE ZIET.’

De Oostpolderkreek.

Molenkreek waren de grutto’s volledig verdwenen. Tot vorig jaar. Toen hadden we hier terug een eerste koppel zonder jongen. Dit jaar waren er drie koppels met jongen.’

Ook kieviten zijn weidevogels die het moeilijk hebben.

Natuurpunt levert grote inspanningen om de leefgebieden van de broedvogels te herstellen en te beschermen. Bart: ‘Een vijftal jaar geleden hebben we hier een oude varkensstal afgebroken en de baggerspecie verwijderd waarmee de 21

bruine kiekendief

‘EEN WIJZE LES VOOR WIE MET VOGELSPOTTEN BEGINT: GARANTIES HEB JE NOOIT.’

geul was dichtgegooid. Een perfect natuurgebied kun je om zeep helpen op één jaar tijd, maar om het terug te herstellen ben je gauw twintig jaar verder. De terugkeer van de grutto was voor ons een echte opsteker.’

Langslaper Bart wil ons nog een van de topsoorten van het gebied tonen: de bruine kiekendief. De roofvogel broedt vooral in de polders aan de kust, maar ook hier in het krekengebied. Met ongeveer honderd broedparen in België blijft het een zeldzame vogel.

Aan de Boerekreek zit nu een koppel met jongen.

Met ingehouden adem speuren we de horizon af.

Een fuut die in het water plonst en de schelle tonen van de Cetti’s zanger doen onze blik ­afdwalen.

22

‘Als je een bruine kiekendief ziet die laag over de velden scheert, weet je het meteen’, zegt Bart. ‘De mannetjes hebben veren in een bijzondere kleurencombinatie van zwart, grijs en bruin, en hun vleugels hebben een spanwijdte van meer dan een meter. Het is een adembenemend zicht.’

Maar we wachten tevergeefs. In tegenstelling tot de rietvogeltjes aan de waterkant is de bruine kiekendief allesbehalve een vroege vogel. ‘Hij kan gerust een uur bezig zijn met veren poetsen voor hij uitvliegt’, zegt Bart verontschuldigend.

Een wijze les voor wie met vogelspotten begint: garanties heb je nooit. Maar dat geeft niet. Het blauwborstje en de kleine karekiet hadden we ook nooit eerder gezien. We komen later nog eens terug.

Zelf ook vogelspotten aan de Meetjeslandse kreken? Bestel de wandelnetwerkkaart via Routen.be/webshop.

TEKST INGE MICHIELS FOTO’S PHILIP VAN OUTRIVE ILLUSTRATIES JULIE VAN WEZEMAEL

WANDELROUTE

6,7 KM

Doe zelf een rondje Middelburg en spot vogels aan een kreek.

P. 67

TIP VOOR NA HET VOGELSPOTTEN:

Rondje Middelburg Niet alleen Nederland, ook Vlaanderen heeft een Middelburg. En wel vlakbij de vogelrijke Meetjeslandse kreken. Het pittoresk grensdorp is omgeven door polders en heeft een merkwaardige geschiedenis.

I

n 1444 kreeg de rijke Bruggeling Pieter Bladelin van de hertog van Bourgondië de toestemming om langs de drukke handelsroute Brugge-­Aardenburg zijn eigen stad op te richten: Middelburg-in-Vlaanderen.

Hij bouwde de stad naar Grieks-Romeins model met een strak stratenplan dat vandaag nog grotendeels overeenkomt met het origineel.

Een echte stad Middelburg groeide uit tot een volwaardige stad met een klooster, een eigen schepenbank, stadhuis en gevangenis. Ook vonnissen werden hier uitgesproken, getuige de schandpaal op het pleintje tegenover de vroegere gemeenteschool.

Het kasteel dat Bladelin voor zichzelf liet bouwen, is bovengronds volledig verdwenen. Maar met de opgravingen in 2002 heeft men opnieuw zicht gekregen op de ligging ervan. Ook de kerk maakte deel uit van de stadsplanning.

De originele okergele bakstenen zijn nog te zien aan het koor en de dwarsbeuk. Bladelin zelf ligt hier begraven.

Poldergebied Als je op het einde van de Middelburgse Kerkstraat rechtdoor loopt, kom je in de velden terecht, in het kenmerkende polderlandschap. Nog voor je er erg in hebt, ben je de grens met Nederland over. De halvemaanvormige raampjes van de enkele huizen langs de weg doen plots heel on-Belgisch aan.

De route loopt langs de Papen­ poldersedijk, een weg omzoomd met populieren die je enkele meters boven de omliggende velden door het vlakke landschap loodst. De Papenpolder werd rond 1700 drooggelegd. Wel stroomt hier nog de smalle Papenkreek die vroeger de grens vormde tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, en vandaag tussen ­België en Nederland.

Terugtocht Aan grenspaal 354 maakt de lus rond Middelburg een knik en buig je weer om richting België. Van hieruit zie je opnieuw de dijk met de nette populierenrij en de torenspits van het kerkje van Middelburg. De terugtocht is ingezet. Je loopt hier langs de Verloren Kreek. De laatste rechte lijn van de Hoornstraat leidt je zo weer het centrum van Middelburg binnen.

23

Wandelen doet

wonderen Wandelen in de natuur was nog nooit zo hip. Dat is goed nieuws, want het is een wondermiddel voor lichaam en geest. Als iemand de heilzame werking van wandelen heeft ervaren, dan is het wel Mattias Furnière van de vzw Effen Weg.

24

MATTIAS FURNIÈRE

‘ DE EERSTE STAP IS DE MOEILIJKSTE’ ­ attias de bezieler van Effen Weg, een vzw die in heel M Vlaanderen wandelingen organiseert voor mensen met chronische pijn. ‘Vroeger kregen rugpatiënten vaak de raad om te rusten. Vandaag zijn de artsen daar gelukkig van afgestapt. Bij chronische pijn moet je je lichaam juist in beweging houden.’ Maar hoe doe je dat als je vergaat van de pijn?

‘Door heel geleidelijk op te bouwen. Na mijn derde operatie in 2014 kon ik amper nog stappen. Twintig meter was mijn limiet. Daarna begon ik op en neer te stappen in mijn eigen straat, met mijn vrouw naast mij. Tot ik 400 meter heen en terug aankon. In het provinciaal domein bij ons in de buurt ben ik echt beginnen wandelen. Ik merkte dat dat deugd deed. Het was ook het enige moment dat ik pijnvrij was.’

Mattias bleef wandelen, heel het land door. ‘Zo heb ik ook maanden door Oost-Vlaanderen getrokken, van het Heidebos in Wachtebeke tot het Burreken in Brakel. Ik heb alle wandelnetwerken afgestapt en heel veel luswandelingen afgewandeld. Geleidelijk groeide zo ook mijn interesse voor de natuur. Ik begon vogels te herkennen en vogelgeluiden.

Bomen, planten, insecten. Uiteindelijk kon ik wandelingen van 25 km aan. Maar tien minuten op een stoel zitten, kon ik nog altijd niet.’

A

ls jonge twintiger al kreeg West-Vlaming Mattias Furnière zware rugproblemen.

Een lijdensweg van operaties en revalidaties volgde. Op zijn dieptepunt haalde het wandelen in de natuur hem er weer bovenop. ‘In die periode zat ik soms met mijn wandelkaarten op mijn schoot te twijfelen. Als ik zelf niet kon kiezen, koos mijn vrouw een bestemming. Tot vanavond, zei ze dan.

Ze wist dat ik na een wandeling een heel andere mens was.’

400 meter heen en terug Vandaag – zes jaar en een reeks operaties verder – is

240 wandelingen per jaar Dat helende effect van wandelen wil Mattias via Effen Weg delen met lotgenoten. De blog die hij schreef over zijn wandelingen werd opgepikt door de Vlaamse Pijnliga en zo ging de bal aan het rollen. ‘In het begin hadden we moeite om mensen te overtuigen dat het wel degelijk kon. Ze dachten dat kilometers wandelen er voor hen niet meer in zat.

Intussen zijn er al mensen beginnen meestappen die nog slechter af waren dan ik. Nu wandelen die ook weer tien, vijftien kilometer. De eerste stap blijkt de moeilijkste.’

Effen Weg bestaat sinds 2016 en vandaag staan er (zonder coronacrisis) op een jaar zo’n 240 wandelingen op de agenda, waar gemiddeld 20 wandelaars aan deelnemen.

25

MATTIAS FURNIÈRE

‘ALS JE WANDELT, RAAK JE OP EEN HEEL NATUURLIJKE MANIER AAN DE PRAAT’ Veertien enthousiaste vrijwilligers-ervaringsdeskundigen begeleiden de wandelingen. Het doelpubliek is intussen ook uitgebreid naar mensen met depressie of burn-out, omdat dat vaak samengaat met chronische pijn en omdat wandelen ook mentaal sterker maakt. Het werkt stressreducerend en frisse lucht, beweging en een andere omgeving doen goed.

‘Als je zoals ik op je dertigste te horen krijgt dat je afgeschreven bent, is dat mentaal een harde klap. Veel pijnpatiënten belanden in een sociaal isolement. Je kan niet meedoen met uitstapjes, cafébezoeken, babyborrels … Je kan dat niemand kwalijk nemen, maar hoe dan ook zit je veel alleen thuis.’

1

Levensverhalen Dat sociale aspect blijkt een fijne bonus voor de wandelaars van Effen Weg. ‘Kunnen wandelen met lotgenoten is fijn. Die weten hoe het voelt en begrijpen dat het soms gewoon niet gaat. Zo hebben wij al hele mooie vriendschappen zien ontstaan. Niet dat het constant over de gezondheidsproblemen gaat. Soms worden halve levensverhalen verteld, soms gaat het over koetjes en kalfjes, soms over de omgeving. Als je wandelt, raak je op een heel natuurlijke manier aan de praat.’

Bij Effen Weg zijn de afstanden, de routes en het tempo afgestemd op de deelnemers. ‘Wij raden mensen aan om eerst in de thuisomgeving te beginnen wandelen. Ook omdat daar altijd wel iemand in de buurt is die je kan helpen als het niet meer lukt.’ Eens je drie kilometer kunt stappen, kan je mee met Effen Weg. ‘Bij langere wandelingen maken we soms eerst een lus die na twee kilometer al terug aan de startplaats passeert.’ Nog een belangrijke tip van Mattias: wandel zoveel mogelijk onverhard. ‘Zo worden de schokken van het stappen gedempt en belast je je lichaam minder. En op die onverharde wegen kun je pas echt de natuur beleven.

Want ik ben ervan overtuigd dat niet alleen het stappen, maar ook de natuur wonderen doet.’

Voor meer info, tips en de wandelagenda: www.effenweg.be

26

TEKST INGE MICHIELS FOTO DRIES LUYTEN

5

WANDELROUTE

3,4 KM

Heilzaam Wandelen in het Maldegemveld P. 73

4

3

2

TOP 5

van Mattias VOOR BEGINNENDE WANDELAARS

1 MALDEGEMVELD

Bij momenten waan je je in de Hoge Venen, maar je

bent wel degelijk in het Landschapspark Drongengoed.

Wie hier vroeg komt, heeft veel kans om hier damherten te spotten.

2 BURREKEN VUURSALAMANDERROUTE

Een avontuurlijke route met wat klimwerk en een aaneenschakeling van de mooiste panorama’s van de Vlaamse Ardennen.

3 OUDE KALEVALLEI

Je hebt keuze uit verschillende lussen: de blauwe

lus laat je langs de Kronkelende Oude Kale stappen, grotendeels door uitgestrekt weidegebied.

4 BERLARE BROEK

Het prachtige domeinbos, gelegen in een oude

Scheldemeander, is doorspekt met oude turfputten die nu weer volgelopen zijn, net als het Donkmeer zelf.

5 STROPERSBOS

Eén van de grootste bosgebieden in het Waasland

vlakbij de grens met Nederland. Je hebt er drie wandellussen die je kan combineren, maar neem zeker het mooie Laarzenpad (4 km) mee.

Extra informatie over de 5 favoriete routes

van Mattias vind je op www.routen.be/effenweg.

27

ROOM WITH A VIEW

28

Rozengeur & maneschijn In Appelterre-Eichem, in het uiterste zuidelijke puntje van het Scheldeland, ligt Hof Anghereel.

In een ver verleden deed het landhuis dienst als pachthoeve. Recent is de oude schuur op het domein omgebouwd tot een smaakvolle B&B met drie gastenkamers, omgeven door een idyllische tuin. Zodra je de toegangspoort achter je dichttrekt, overvalt je een zalige rust. De oude klimrozen die over de tuinmuren groeien maken het feeërieke tafereel compleet. Hof Anghereel ligt op een boogscheut van het stiltegebied ­Dender-Mark. Het is ook een goede uitvals­basis voor uitstappen naar de Vlaamse Ardennen en het Pajottenland.

Hof Anghereel, ’t Angereelstraat 104, 9400 Appelterre-Eichem / Ninove, www.hofanghereel.be

29

NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

SCHELDELAND

LEIESTREEK

VLAAMSE ARDENNEN

s Lam God

Jan Van Eyck BRUSSEL

DE HORT OP MET

De Vlaamse meester die de grenzen van de olieverfschilderkunst verlegde, blijft tot op vandaag verbazen. Geen pandemie kan daar iets aan veranderen.

T

TEKST INGE MICHIELS ILLUSTRATIES LUKAS VERSTRAETE

30

oen punkicoon Patti Smith begin 2020 Gent en de Van Eyck-­tentoonstelling in het MSK bezocht, was ze naar eigen zeggen ‘van haar sokken geblazen’.

Zij was bij de gelukkigen. Veel kunstliefhebbers zagen hun plannen gedwarsboomd door de corona-lockdown. De geroemde tentoonstelling moest vroeger dan voorzien de deuren sluiten.

Ook themawandelingen, culinaire proeverijen, workshops… stopten noodgedwongen.

Gelukkig kan er nu wel weer veel. Het Van Eyck-jaar is met een half jaar verlengd. Tot de zomer van 2021 blijft de naam Van Eyck weer­ klinken in alle uithoeken van de stad.

Om de draad weer op te pakken kun je met dit beknopte ABC je Van Eyck-kennis alvast bijspijkeren.

A

Adam

A

gnus Dei – Lam Gods in het Latijn. Op het meesterwerk van de Gebroeders Van Eyck trekt deze wollen vriend alle aandacht naar zich toe. Het lam symboliseert het offer dat Christus bracht om de mensheid van de ondergang te redden. Bij restauratie bleek dat in het originele schilderwerk van Van Eyck de ogen van het Lam niet aan de zijkant van de kop staan ingeplant zoals bij een schaap, maar vooraan zoals bij een mens. Door de ogen van het Lam kijkt Jezus je dus recht in de ogen.

B

orluut – De ronkende naam van een Gentse patriciërsfamilie die in de loop van de geschiedenis menig geestelijke en ridder heeft voortgebracht.

Voor ons verhaal is Elisabeth Borluut van tel. Zij was gehuwd met de Gentse schepen Joos Vijd. Het koppel gaf in 1424 de opdracht om het Lam Gods te schilderen. Ze staan ook zelf afgebeeld op de gesloten buitenpanelen van het retabel.

A

C

itroen – De verboden vrucht waarin de Eva van het Lam Gods haar tanden zet, is geen appel, maar doet eerder denken aan een kleine citroen.

Verwijst de schilder hiermee naar de ‘zure appel’ van de zondeval waar de mensheid door moest bijten?

B

D

iefte – Wie het over ‘de stoutmoedige diefte’ heeft, verwijst naar de diefstal van ‘De rechtvaardige rechters’. Het paneel verdween in 1934 uit de Sint-Baafskathedraal en werd nooit teruggevonden. De versie die nu te zien is in de Sint-Baafskathedraal is een kopie uit 1939 van Jef Van der Veken die zich op zijn beurt baseerde op een 16e eeuwse kopie van Michel Coxie.

C © Sint-Baafskathedraal Gent, www.artinflanders.be, foto Hugo Maertens en Dominique Provost

31

E

F

ilips De Goede – De Bourgondische hertog die Jan Van Eyck als hofschilder aanstelde. Hij stuurde Van Eyck ook op buitenlandse missies.

Zo liet hij hem in 1429 naar Portugal reizen om een portret te schilderen van zijn aanstaande bruid Isabella van Portugal.

G

Engel

E

va – En Adam natuurlijk. De bijbelse stamouders van de mensheid staan afgebeeld op de buitenste panelen van het bovenste register van het Lam Gods. in hun blootje. Aan die naaktheid werd tot in de 16e eeuw geen aanstoot genomen. Integendeel, het was de mens in zijn meest natuurlijke staat. Maar daarna sloeg de preutsheid toe. In 1861 schilderde Victor Lagye voor de Gentse kathedraal zelfs een Adam en Eva die in dierenhuiden waren gehuld.

oedertier – De naam die voor altijd in één adem zal genoemd worden met de diefstal van het paneel van De Rechtvaardige Rechters. Op zijn sterfbed in 1934, wist Arsène Goedertier nog uit te brengen dat er in zijn bureau een omslag lag met belangrijke informatie over de zaak. De omslag werd inderdaad gevonden, maar leverde geen bruikbare aanwijzingen op.

H © Sint-Baafskathedraal Gent, www.artinflanders.be, foto Hugo Maertens en Dominique Provost

32

L

H

ubert Van Eyck – De oudere broer van Jan kreeg in 1424 van Joos Vijd de opdracht om het Lam Gods te schilderen. Maar hij heeft zijn werk niet kunnen afmaken, want hij overleed in 1426. Op vraag van Vijd heeft Jan Van Eyck het werk verder gezet.

I

nfrarood – Op infraroodbeelden

van het gewaad van Joos Vijd zagen onderzoekers dat de verflaag beschadigd was. Maar toen ze de vernislagen en de zichtbare retouches weghaalden, was er van die schade niets meer te zien. Daaruit bleek dat de overschilderingen veel omvangrijker waren dan ooit voor mogelijk was gehouden. Die ontdekking betekende het startschot voor een diepgaande renovatie die alle verwachtingen overtrof.

J

eruzalem – Op het centrale paneel van het Lam Gods is een stadsgezicht te zien. Op de ondertekening van Hubert Van Eyck ziet dat eruit als het hemelse Jeruzalem. Maar bij de uitvoering voegde Jan Van Eyck er gebouwen aan toe die sterk aan de skyline van het 15e-eeuwse Gent doen denken.

K

watrijn – Op de lijst van de gesloten panelen staat: ‘Hubert van Eyck, de grootste schilder ooit, begon dit werk; zijn broer Jan, die tweede in de schilderkunst was, voltooide deze zware taak op vraag van Joos Vijd.’ Het is een eerbetoon van Jan Van Eyck zelf aan zijn overleden broer Hubert die hij roemt om zijn kunnen. Zichzelf plaatst hij op een bescheiden tweede plaats.

L

elie – De bloem die de aarts­engel Gabriël in zijn hand houdt als hij Maria de blijde boodschap brengt. Op heel het Lam Gods staan wel 75 verschillende planten- en bloemensoorten afgebeeld. In de paradijselijke tuin van Villa Emma in Gent die toegankelijk is voor bezoekers, vind je alle 75 soorten terug.

M

P

aan – Voor zover bekend was Van Eyck de eerste in de geschiedenis van de schilderkunst om een realistische maan af te beelden. Op het paneel ‘De Ridders van Christus’ is het maanoppervlak met kraters en kleurverschillen duidelijk te onderscheiden. Om maar te zeggen dat geen detail ontsnapte aan het oog van de grootmeester.

N

apoleon – In 1794 namen Franse soldaten de centrale delen van het Lam Gods mee naar Parijs. Toen Napoleon in 1815 in Waterloo werd verslagen, werden ze terug bezorgd aan Gent.

O

lieverf – Dat Jan Van Eyck de olieverf heeft uitgevonden, is een mythe. Olieverf werd al in de 12e eeuw gebruikt. Maar de manier waarop hij ze gebruikte, was wel revolutionair.

Hij bracht meerdere dunne lagen aan, van licht naar donker, wat de kleuren intenser maakte.

P

ortretkunst – De portretten die Jan Van Eyck schilderde waren baanbrekend voor zijn tijd. Hij vereeuwigde zijn modellen met een fotografische precisie die niets aan de verbeelding overliet. Rimpels en wratten incluis.

Q

uarantaine – Sinds de corona­ crisis weten we maar al te goed wat quarantaine betekent. Het woord vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen toen Europa gebukt ging onder de pest. Zieken moesten ‘quaranta giorni’ in afzondering om te voorkomen dat ze anderen zouden besmetten.

33

R Ridder

R

V

T

estauratie – De afgelopen acht jaar voerde een team van internationaal gerenommeerde experts de eerste twee fases van de renovatie uit. In een derde fase, die normaal gezien in 2021 start, zijn de bovenste panelen van het open altaarstuk aan de beurt.

wee op twee centimeter – Twee vierkante centimeter per dag, was de gemiddelde vooruitgang die een restaurateur maakte bij de restauratie van het Lam Gods.

S

itzicht – Op de gesloten panelen van het Lam Gods is een middeleeuwse huiskamer te zien met een bijzonder uitzicht. Het straattafereel doet aan een bedrijvig middeleeuws Gent denken, maar helemaal waarheidsgetrouw is het niet. Geen enkel Gents straatbeeld komt overeen met de compositie die Van Eyck hier maakt.

iccatief – Van Eyck was niet alleen een groot kunstenaar, hij was ook een bedreven alchemist. Hij voegde siccatieven aan de olieverf toe, een soort poedermengsel, om de droogtijd te verkorten.

U

T © Sint-Baafskathedraal Gent, www.artinflanders.be, foto KIK-IRPA

34

ernis – Heel het Lam Gods was bedekt met dikke lagen vernis die de details van het schilderwerk versluierden. Ze vormden ook een buffer tussen het origineel en de overschilderingen, waardoor die konden weggehaald worden zonder het origineel te ­beschadigen.

U © Sint-Baafskathedraal Gent, www.artinflanders.be, foto Hugo Maertens en Dominique Provost

W

ereldfaam – Jan Van Eyck was tijdens zijn leven al een beroemdheid.

De nieuwe technieken die hij introduceerde in de olieverfschilderkunst en het naturalisme in zijn werk kregen toen al in heel Europa navolging.

Z

wembad – Voor de zwemmers onder de kunstliefhebbers is er in Gent ook een Van Eyck-zwembad. Terwijl je baantjes trekt in art deco-stijl kun je mijmeren over het genie van de grootmeester.

Z © Stad Gent

FIETSROUTE

50 KM

Ontdek middeleeuwse geschiedenis in een groene lus rond Gent.

Fietsen en wandelen

P. 71

met van Eyck

Kriebelt het om er zelf op uit te trekken? Bestel dan de Van Eyckkaart en ontdek drie routes die je door een Van Eyck-bril naar Gent doen kijken. Eentje te voet. Twee op de fiets.

Route 1 – HET STALEN ROS VAN HEER BORLUUT START BISDOMPLEIN, GENT – 50 KM

Een toeristisch uitstapje maken op het platteland? In de middeleeuwen hadden ze je voor gek verklaard. De kans is klein dat je de gebroeders Van Eyck op een zondagse picknick was tegengekomen. Tenzij… ze misschien werden uitgenodigd op het ‘Wit Kasteel’, de zetel van de rijke Gentse patriciërsfamilie Borluut in Sint-DenijsWestrem? Elisabeth Borluut en haar

echtgenoot Joos Vijd waren tenslotte de opdrachtgevers van het Lam Gods.

Het zou kunnen.

In de groene lus ten zuiden van Gent zijn er zo wel meer kastelen en parkdomeinen te vinden die een directe link hebben met de middeleeuwse geschiedenis van Gent.

Zadel dus je stalen ros en zet koers naar het zuiden!

Kasteel Borluut

Route 2 – VERMOEDELEYCK DAAR! START KEIZERPARK, GENT – 47 KM

In de nacht van 10 april 1934 werden twee panelen van het Lam Gods uit de Sint-Baafskathedraal gestolen. Een paneel kwam snel daarna weer boven water, maar De Rechtvaardige Rechters blijven tot op vandaag vermist. De enige die meer scheen te weten over de ‘stoutmoedige diefte’, een zekere Arsène Goedertier uit Wetteren, nam zijn geheim mee in het graf. Met de

regelmaat van de klok komen er nieuwe theorieën bovendrijven over het lot van het vermiste paneel, maar een doorbraak is er na meer dan tachtig jaar (!) nog steeds niet.

Deze fietsroute brengt je langs verschillende vermoede vindplaatsen die in de loop der jaren zijn geopperd. Vind jij de aanwijzing die iedereen al die tijd over het hoofd heeft gezien?

Arsène Goedertier

Route 3 – EEN FANTASIEREYCKE WANDELROUTE START SINT-JANSBRUG – 8 KM

Wat zagen de gebroeders Van Eyck als ze door de straten van Gent liepen? In de jaren 1400 stond het Vleeshuis nog te blinken, want het was pas nieuw gebouwd. In de Drabstraat vond je een aaneenschakeling van brouwerijen met namen als den Rooden Pot en den Oesterlinc.

En het Veerleplein was toen niet het plein van vandaag, er stond een kerk waarvan je de contouren nog ziet tegen de achtergevel van B&B De Waterzooi. Met behulp van een kaart en een flinke dosis fantasie, ga je terug in de tijd en waan je je even een middeleeuwer.

KAART

Bestel de kaart met Van ­Eyck-routes in de Routen webshop.

Surf naar www.routen.be/ van-eyck-routekaart

35

Meer

Van Eyck Onder de noemer ‘OMG! Van Eyck was here’ brengt Gent hulde aan de grootste Vlaamse meester. Omwille van de corona-maatregelen is het Van Eyck-jaar verlengd tot en met 24 juni 2021.

TENTOONSTELLING KRIS MARTIN – EXIT – In het S.M.A.K. loopt een overzichtstentoonstelling van de Belgische kunstenaar Kris Martin. Als groot bewonderaar van het werk van de Gebroeders Van Eyck, laat hij zich inspireren door de rijke symboliek van het Lam Gods.

Van hem is ook een kunstwerk te zien op het plein voor de Sint-Baafskathedraal: een metalen frame met de contouren van het retabel dat de stad op een unieke manier ‘kadert’.

S.M.A.K., tot 3 januari 2021

TENTOONSTELLING KLEUREYCK – Wat doet kleur met

een mens? Voor het Van Eyck-jaar brengt het Design Museum Gent een grote tentoonstelling over vernieuwend en divers kleurgebruik. De expo vertrekt van­uit Jan Van Eycks on­­geziene ­schakeringen en laat zien wat kleur betekent voor heden­daagse designers.

Design Museum Gent, tot 21 februari 2021

VIRTUELE RONDLEIDING – De tentoonstelling ‘Van Eyck. Een optische revolutie’ in het Museum voor Schone Kunsten in Gent moest door de coronamaatregelen vervroegd de deuren sluiten. Wie ze gemist heeft, kan een virtuele rondleiding volgen met Van Eyck-expert en co-curator Till-Holger Borchert als gids.

36

SEVEN SENSES TOUR – De Seven Senses Tour is een unieke stadswandeling in het teken van Jan Van Eyck die (meer dan) alle zintuigen beroert. Je bezoekt historische huizen, je vaart onder het François Laurentplein door en aanschouwt er projecties, je ontdekt werken van streetartkunstenaars, proeft lekkernijen die door Van Eyck zijn geïnspireerd… Een totale onderdompeling.

Tot 31 oktober 2020

LIGHTS ON VAN EYCK – In de Sint-Niklaaskerk kunnen

jong en oud zich vergapen aan een digitale en muzikale beleving van het gehele oeuvre van grootmeester Jan Van Eyck. Projecties op de muren en gewelven zorgen er voor een magisch lichtspektakel.

SInt-Niklaaskerk, tot 24 juni 2021

DAG JAN – In het huis van Kina krijgen kinderen Van Eyck op hun maat geserveerd. Jan Van Eyck, de 12-jarige kleinzoon van de gelijknamige beroemde schilder, gaat op zoek naar wie die voorvader van hem eigenlijk was en ontdekt kamer na kamer nieuwe dingen: meesterlijke portretten, schildertechnieken, het Lam Gods…

Huis van Kina, tot 30 juni 2021

© Sint-Baafskathedraal Gent, www.artinflanders.be, Hugo Maertens

NIEUW BEZOEKERSCENTRUM – Voorjaar 2021 opent in de Sint-Baafskathedraal een gloednieuw bezoekerscentrum waar de gerestaureerde panelen van het Lam Gods en andere kunstschatten te bewonderen zullen zijn. Bezoekers zullen de bewogen geschiedenis van het Lam Gods en van de Sint-Baafskathedraal via een virtual reality bril kunnen beleven. Tot dan is het Lam Gods te bewonderen in de Villakapel van de kathedraal.

Sint-Baafskathedraal, voorjaar 2021

FLORALIËN – Een jaartje later dan oorspronkelijk gepland, maar de Floraliën komen er. In het thema ‘Mijn paradijs, een wereldse tuin’ laten nationale en internationale topfloristen, siertelers, tuinarchitecten en kunstenaars hun mooiste creaties zien. Ze laten zich voor de gelegenheid inspireren door het Lam Gods en een afdruk van de tuin van bisschop Triest.

VIJDAWA – Een buitenbeentje in deze lijst. De gemeente Beveren houdt – parallel aan het Van Eyckjaar in Gent – een Vijdjaar. Joos Vijd, de opdrachtgever van het Lam Gods, stamde namelijk uit een van de machtigste families van Beveren. Hij was niet alleen een godvruchtig kunstliefhebber, maar was ook betrokken bij de Beverse inpolderingen, liet het voormalig Wilhelmietenklooster bouwen en was de vermoedelijke bouwheer van kasteel Cortewalle. Tentoonstellingen, proeverijen, wandelen fietsroutes laten je kennismaken met dit bijzonder heerschap.

www.beveren.be/vijdawa

Meer activiteiten vind je op www.vaneyckwashere.be

Floraliënhal, Citadelpark, 1–9 mei 2021

VAN EYCK-SHOP EN MEETINGPOINT – In de Van Eyck-

shop in de Lakenhalle onder het Belfort vind je producten van meer dan zeventig Gentse makers die zich door het Lam Gods lieten inspireren. Allemaal vakmensen die, net als Jan Van Eyck zelf, het ambachtelijke meesterschap koesteren. De shop fungeert ook als meetingpoint voor verschillende activiteiten rond het Van Eyckjaar.

Lakenhalle onder het Belfort, alle dagen open van 10 tot 18u

37

Ontpolderen Waar de mens eeuwenlang tegen de oerkracht van de zee heeft ­gevochten, krijgt het water nu vrij spel. De polders worden weer ontpolderd. Het Verdronken Land van ­Saeftinghe en de Hedwige- en Prosper­polder zullen samen een van Europa’s grootste getijden­ gebieden vormen op de grens tussen België en Nederland. Het Grenspark Groot Saeftinghe zal in totaal een oppervlakte van 4500 hectare beslaan en een cruciale schakel vormen in het Sigmaplan dat Vlaanderen moet beschermen tegen overstromingen. In dit unieke natuur­gebied ­krijgen tal van bedreigde ­dier­soorten nieuwe kansen.

38

Grensparknghe fti Groot Sae NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

LEIESTREEK

VLAAMSE ARDENNEN

SCHELDELAND

BRUSSEL

FIETSROUTE

63 KM

Eind 2020 zal een nieuw netwerk van knooppunten ook dit stukje woeste natuur voor wandelaars ontsluiten. Het Grenspark Groot Saeftinghe ontdek je nu al met de fiets. De Beyond Borders route van 63 km leidt je langs de machtige Schelde, dwars door de polders tot aan de dijk van het Verdronken Land van Saeftinghe.

P. 69

Š Vilda, Yves Adams

39

40

NEDERLAND

wandelnetw erken ANTWERPEN

BRUGGE

WAASLAND

MEETJESLAND

GENT

LEIESTREEK

SCHELDELAND

VLAAMSE ARDENNEN

BRUSSEL

In het spoor van

routeplanner Frederik

Geen wolf, maar Frederik Goossens trok de afgelopen maanden de aandacht in het Waasland. Gewapend met een felgekleurde stok doorkruiste hij bossen en velden op zoek naar geschikte locaties voor twee nieuwe wandelnetwerken.

Z

eg nooit zomaar stok tegen een jalon!’ lacht Frederik. ‘Landmeters gebruiken het instrument om nauwkeurig te kunnen meten. Ik gebruik hem om aan te duiden waar de wegwijzers voor de knooppunten moeten komen.’ Op papier is Frederik projectcoördinator voor Toerisme Oost-Vlaanderen, maar noem hem gerust routeplanner. Hij zet niet alleen achter zijn bureau de lijnen uit voor een nieuw netwerk, hij maakt ook zelf zijn handen (en vooral voeten) vuil op het terrein.

‘Elk netwerk begint met knooppunten die we op een kaart uitzetten’, legt ­Frederik uit. ‘Daarna volgen gesprekken met alle betrokken partijen: de gemeenten op wiens grondgebied de knooppunten komen, het Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt, de Vlaamse Waterweg…

En dan komt de cruciale laatste fase: zelf het terrein op gaan om te zien of het traject aan de verwachtingen voldoet. Dat levert bijna altijd onverwachte wendingen op.

Een trage weg die niet meer bestaat, een pad dat is dichtgegroeid, een stuk van de route dat gewoon tegenvalt. Daar proberen we dan een mouw aan te passen. Het uit41

De oevers van de Moervaart.

Spletterenbrug in Eksaarde.

eindelijke resultaat valt zelden helemaal samen met de eerste versie op papier.’

Meer haven, meer natuur

FREDERIK GOOSSENS

‘DE TWEE WAASLANDSE NETWERKEN ZIJN BIJNA ELKAARS TEGENGESTELDEN.'’

42

Overal in het land schoten wandelknooppunten de afgelopen jaren als padden­ stoelen uit de grond. Waarom ­komen er nu pas knooppunten in het Grens­park Groot Saeftinghe en de Moervaartvallei?

‘De vergunningen hadden we in 2016 al aangevraagd’, legt Frederik uit. ‘We hebben tot nu gewacht omdat er zoveel aan het bewegen is in de regio. Dat heeft vooral te maken met de ontwikkeling van de havens.

Zowel de haven van Antwerpen als die van Gent mogen enkel uitbreiden als er natuurcompensatie tegenover staat. En dat schept natuurlijk nieuwe m ­ ogelijkheden.’

In het Antwerpse havengebied krijgt het Grenspark Groot Saeftinghe vorm met de ontwikkeling van het HedwigeProsper­project. Rond de Moervaart ­ontstaat er meer waardevolle natuur

dankzij het Openruimteproject Moervaartvallei. Frederik: ‘Dat betekent in de praktijk dat er gronden geruild worden, zodat landbouwgebied en natuurgebied beter op elkaar aansluiten.’

Tegenpolen Een opvallende vaststelling: de twee Waaslandse netwerken zijn bijna elkaars tegengestelden. ‘Rond de Moervaartvallei heb je een heel gefragmenteerd landschap met stukken bos, weiden en water’, zegt Frederik. ‘Het gebied ligt op een zandheuvel­rug die van oost naar west loopt en tot in de middeleeuwen bedekt was met een van Vlaanderens oerbossen, het Koningsforeest. Het Heidebos en het Stropersbos zijn daar nog overblijfselen van. Maar op de grens Moervaart­valleiGroot Saeftinghe trekt het landschap zich volledig open. Dan zit je plots plots in een open polderlandschap en in over­ stromings­gebied. De twee netwerken

300 km wandelnetwerk

Moervaartvallei

120 km wandelnetwerk Grenspark Groot Saeftinghe

249

knooppunten

sluiten op elkaar aan. Je kunt er dus letterlijk van het ene landschap in het andere stappen.’

Verkaveld Vlaanderen In het sterk verstedelijkte Vlaanderen moet je al je best doen om te verdwalen.

‘Into the wild zit er bij ons niet echt in’, lacht Frederik. ‘Maar net daarom zijn de netwerken zo nuttig: ze rijgen de mooiste stukken natuur en landschappen aan elkaar tot een geheel dat echt de moeite is. Het traject maak je zelf zo lang of kort als je wil. Wij hebben het veldwerk al verricht en eruit gefilterd wat lelijk of ontoegankelijk is, of nergens naartoe leidt. Het enige wat je als wandelaar nog moet doen, is de punten verbinden. Weet je wat de mooiste beloning is voor mijn werk? Als locals mij komen zeggen dat ze nieuwe plekken hebben ontdekt dankzij de knooppunten. Dan heb ik mijn werk goed gedaan!’

De Moervaart onder de Spletterenbrug.

WANDELGIDS OP KOMST

Najaar 2020 zullen de nieuwe wandelnetwerken volledig bewegwijzerd zijn. Er komt dan ook een nieuwe wandelgids uit met TEKST INGE MICHIELS FOTO′S DRIES LUYTEN

kant-en-klare wandelingen en leuke tussenstops. Schrijf je in op onze nieuwsbrief om de gids te bestellen. www.routen.be.

43

NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

LEIESTREEK

VLAAMSE ARDENNEN

SCHELDELAND

BRUSSEL

uvels e h n e g i u t Ge ssen o b n o r b n e

Wandelland op de taalgrens

Drie dagen wandelen tussen rollende heuvels, met elke avond zicht op bourgondisch genieten, een heerlijk bed en zalige rust. Je denk misschien aan het verre zuiden, maar het kan ook in Oost‑Vlaanderen. De taalgrens in de Vlaamse Ardennen leent zich prima voor een wandelvakantie, ondervond ook gastauteur Flip van Doorn.

44

45

B&B Muzieklo START

Muziekberg

58

Eksterstraat

FLIP VAN DOORN

is schrijver en journalist. In zijn boek ‘De eerste wandelaar’ treedt hij in de voetsporen van Jacobus Craandijk, pionier van het wandeltoerisme in Nederland. Flip en zijn vrouw Mirjam wandelden eind juni 2020 de route op p. 69 De B&B’s waar zij verbleven zijn slechts een greep uit het aanbod.

Ronse

99 83

RaVel spoorlijn

Ga je graag net als Flip op pad langs de taalgrens? Laat je inspireren op www.visitvlaamseardennen.be, boek je logies en ga Routen!

V

anuit een ooghoek moet ik B&B Muzieklo al eens hebben opgemerkt. Muzieklo ligt pal op de blauwe lus van de Ronde van Vlaanderen­routes, en die heb ik vaak genoeg gefietst, maar in de afdaling naar Ronse zal ik er geen oog voor hebben gehad. Mijn blik was gefixeerd op het voorwiel van mijn racefiets, op de paar meter asfalt die ik over mijn kromme stuur kon overzien.

Natuurlijk genoot ik onderweg van de vergezichten en van de schoonheid van het afwisselende heuvellandschap van de Vlaamse Ardennen. Maar altijd was er die volgende bocht, die tegenligger, of weer een kasseistrook die de volle concentratie vroeg. Altijd weer moest ik mijn blik scherpstellen op voorwiel en wegdek.

Driedaagse Hoe anders toont diezelfde omgeving zich aan de wandelaar. Hetzelfde wervelende decor, een andere dimensie.

We stappen een driedaagse wandellus van B&B naar B&B, langs een traject van wandelknooppunten. Het is de vroege ochtend van een stralende junidag die drukkend warm belooft te worden.

Nauwelijks hebben we het wandelnetwerk betreden, de eerste pijl naar knooppunt 58 achter ons gelaten, of we zien al een ree met haar kalfje aan de kant van het bospad.

46

Bronbossen.

‘HOE ANDERS TOONT DE OMGEVING ZICH AAN DE WANDELAAR. HETZELFDE WERVELENDE DECOR, EEN ANDERE DIMENSIE.’ Het duurt even voor moeder en jong ons opmerken en zich uit de voeten maken, hun witte achterwerken dansend door het groen. Het pad vervolgend over de flanken van de Muziekberg kunnen we niet anders dan concluderen: dit is wandelland. Met een koersfiets vlieg je hier aan voorbij.

De taalgrens over Naar het zuiden lonken de heuvels van de streek die als Picardisch Wallonië te boek staat. Als acrobaten op het slappe koord balanceren wij op de taalgrens tussen Oost-Vlaanderen en Henegouwen. We kennen het van thuis, bij ons in Friesland staan de plaatsnamen in het Fries en het Nederlands op de borden. Hier rond Ronse doen ook de straatnaambordjes mee. Dat is goed voor de woordenschat: de Eksterstraat heet in het Frans de Rue de la Pie. Voortaan weten we hoe we in Franstalige streken een ekster aan moeten spreken.

Het Waalse netwerk trakteert ons tussen knooppunt 83 en 99 op een aantal kilometers RaVel, een voormalige spoorlijn die een tweede leven kreeg als fiets- en wandelpad.

47

B&B HET STILLE GENOEGEN Gerestaureerde hoeve waarvan de oudste delen uit de 14e eeuw stammen, op de taalgrens, met zicht op het uitgestrekte Livierenbos. Â www.hetstillegenoegen.be

48

Verrebeekmolen Brakel.

84

Verrebeekmolen

B&B ’t Stil genoegen

Livierenbos

99

‘METEEN IS DUIDELIJK WAARAAN DIE BRONBOSSEN HUN NAAM DANKEN. OVERAL SIJPELT, STROOMT EN DARTELT WATER.’ Treinen kunnen geen grote stijgingspercentages aan, dus het traject is zo goed als vlak. Dat blijkt een uitzondering hier op het Wandelnetwerk ­Getuigenheuvels. Na een korte afdaling een beekdal in, gaat het voortdurend op en af.

Een derde taal mengt zich in de gesprekken wanneer een bord meldt dat we een van de Viae Romanae kruisen, de Romeinse heirweg tussen Bavay en Velzeke in dit geval.

Onder­tussen voert onze weg naar het Livierenbos. De Franse naam – Bois de la Louvière – verraadt dat de wolf hier lang geleden huisde.

Halverwege een statige beukenlaan buigt ons pad af. Het danst mee met de grens tussen bos en akkerland, die hier haaks op de taalgrens staat. Bovendien ligt op deze hellingen een waterscheiding. Naar het oosten stroomt het water af naar beekjes die bij Geraardsbergen de Dender zullen bereiken. In het noordwesten zoeken andere waterloopjes zich een weg. Ze vormen de haarvaten van de Zwalm, de beek die even ten noorden van Oudenaarde in de Schelde uitmondt. We zijn beland op het kaartblad van de Bronbossen, een tweede wandelnetwerk op deze route. Meteen is duidelijk waaraan die Bronbossen hun naam danken. Overal sijpelt, stroomt en dartelt water. Uit de fijnmazigheid van het knooppuntnetwerk blijkt het grote aantal onverharde wandelpaadjes in de omgeving. De wielrenners die hier voorbijflitsen, op weg naar de Muur van Geraardsbergen, weten niet wat ze missen.

Poort tot bezinning Voorbij de witte Verrebeekmolen, aan knooppunt 84, kiezen we het pad dat naar een boerenhoeve voert, waarvan de oudste delen dateren uit de 14e eeuw. Het complex is liefdevol omgebouwd tot een B&B die de passende naam Het Stille Genoegen kreeg. Het is het levenswerk van Erland Baetens, zijn dochter Lieselot heeft na zijn te vroege overlijden de scepter van hem overgenomen.

We overnachten in een heerlijk koele gastenkamer waar de naam ‘Poort tot Bezinning’ op de deur staat. Als we goed luisteren, horen we uit de kieren in de eeuwenoude balken boven onze hoofden verhalen uit een ver verleden fluisteren.

Michel Morre heeft net een kijkje genomen bij zijn fruitbomen wanneer we hem tegenkomen. Zesentachtig is hij, geboren en opgegroeid op een boerderij even buiten Brakel. Waar wij om ons heen kleinschalig landschap zien met overzichtelijke percelen graan, aardappelen, bieten en grasland, gunt hij ons een blik in het verleden. ‘Vroeger waren de veldjes kleiner, lagen er nog veel meer paadjes.

Men leefde een stuk eenvoudiger. Waar hier ooit twaalf keuterboeren het land bewerkten, is er nu nog één boer over.’ Hij wijst op het smalle, onverharde pad waar wij net overheen gekomen zijn en spreekt de vrees uit dat het niet lang meer zal bestaan. ‘Er komt misschien twee keer per jaar een tractor overheen, verder wordt het niet gebruikt.’

49

Burreken Amberhoeve Bossenaremolen

Steenbeekberg

Taaienberg

Bos Ter Rijst

B&B DE AMBERHOEVE

Brakelbos

Zalig rustpunt met Provençaalse allure. Vanuit de bijhorende orangerie heb je uitzicht op de Bossenaremolen en de Taaienberg.

‘DE VIERKANTSHOEVE IS EEN ONTMOETINGSPLAATS WAAR DE WERELDEN VAN WANDELAARS, WIELRENNERS, EN MOUNTAINBIKERS ELKAAR HEEL EVEN RAKEN.’ Maar dat is buiten de wandelaars gerekend. Zoals veel kasseistroken in de Vlaamse Ardennen een monumentale status kregen dankzij de wielrenners, zo zullen de resterende oude wandelpaden blijven bestaan omdat wandelaars zich ervan bedienen. En daarmee blijven hopelijk ook de bomensingels en andere kleine landschapselementen behouden. Ze geven de streek karakter.

Als een Van Gogh Via een pad dwars door velden waar de rogge tot aan de heupen opschiet, bereiken we het Brakelbos. De blauw-paarse stoffering van de bosbodem door duizenden bloeiende wilde hyacinten lokt elk voorjaar ook duizenden liefhebbers naar hier. Wij stellen ons tevreden met het zomerse groen. Het bos strekt zich uit over de flanken van de Getuigenheuvels, een reeks van hellingen die miljoenen jaren geleden als zandduinen de zuidelijke kust van een prehistorische zee begrensden. Nu getuigen ze van de schoonheid van steile hellingen, dartelende beekjes en de speelse afwisseling van bosranden en bouwland.

In het aansluitende Bos Ter Rijst is het niet anders. De mountainbiker die ons tegemoet komt en vriendelijk groet, doet me aan Fabian Cancellara denken. Als ik zie met welk een gemak hij een helling op trapt, twijfel ik even of het niet werkelijk de drievoudig winnaar van de Ronde van Vlaanderen is die daar gaat. Hij woont in Zwitserland, maar schijnt hier nog vaak te komen. Over de Ronde gesproken: 50

www.amberhoeve.be

de beklimming van de Steenbeekberg kennen we ook uit de Ronde van Vlaanderen. Maar vandaag gaan we te voet en de lucht betrekt. We zullen stevig door moeten stappen om binnen te zijn voordat de bui losbarst. De schoonheid van de omgeving wordt er niet minder betoverend om.

Het frisse, door de zon aangelichte groen en het dreigende donkerblauw erboven, ze ogen of ze net op het doek zijn gekwast. De verf is nog nat. Van Gogh had niet tot bij Parijs hoeven gaan om een onweerslucht boven een korenveld te schilderen.

Ontmoetingsplaats Op hun beurt hebben Lieve Declercq en Jan Coussement, eigenaren van de Amberhoeve, de Provence naar Vlaanderen gehaald. Nadat een kort regenbuitje de natuur heeft opgefrist, en wij onszelf, genieten we van de tuin waar de lavendelgeur aanwaait en uit de Orangerie Franse chansons klinken. Een spelletje jeu-de-boules terwijl kippen en geiten toekijken, uitrusten onder de walnotenboom met zicht op de Bossenaremolen op de Taaienberg, het ontbreekt ons aan niets. Jan complimenteert me met mijn goede keuze wanneer ik een Liefmans Goudenband bestel. Ook hij blijkt een liefhebber van het betere streekbier.

Het terras op de binnenplaats van de vierkantshoeve is een ontmoetingsplaats voor wandelaars, wielrenners, en mountainbikers. Het is een van de plekken waar hun ­werelden elkaar heel even raken. Werelden die elkaar

Wandelen tussen akkers en weiden.

Het Brakelbos.

51

B&B In de gloria Burreken Schorisse

Amberhoeve

Bossenaremolen

Taaienberg

Muziekberg

58

Geuzentoren

WANDELGIDS In de wandelgids

‘Grensgevallen’ vind je 5 aansluitende wandelroutes in de Vlaamse Ardennen langs knooppunten met vermelding van eet-, drink-, en logiestips.

Combineer je de routes, dan kun je net als Flip 2 of 3 dagen wandelen. De gids bestel je in de webshop op Routen.be.

52

geenszins buitensluiten. Onderweg hebben we meermalen een stapje opzij gedaan om fietsers ruim baan te geven, vrijwel altijd was een vriendelijk bedankje ons deel. Ook de taalgrens blijkt makkelijk te overbruggen. Bestellingen en gesprekken vloeien van Vlaams naar Frans en terug en niemand lijkt daar moeilijk over te doen. Bij het assiette fruits-de-mer dat Lieve me ’s avonds voorzet, ontbreekt slechts het uitzicht op een vissershaventje.

De volgende ochtend verzamelen de eerste wandelaars zich al vroeg voor het ontbijt. De meesten van hen hebben een arrangement geboekt. Vijftien kilometer wandelen, onderweg lunchen bij Het Stille Genoegen en dineren bij een derde B&B, In de Gloria. De meeste deelnemers komen uit de streek. Wie hier woont hoeft niet ver te gaan om een vakantiegevoel te krijgen.

WANDELROUTE

38 KM

Maak zelf de taalgrenswandeling van Flip en Mirjam.

P. 69

‘UITKIJKEND OP DE FLANKEN VAN DE GETUIGENHEUVELS KUN JE NIET ANDERS DAN CONCLUDEREN: DIT IS EEN WANDELLAND.’ Schorisse.

Niet de kortste weg Onlosmakelijk verbonden met de Vlaamse A ­ rdennen is de naam van schrijver Omer Wattez. Een plaquette siert zijn geboortehuis in Schorisse, een straat en een school zijn naar hem vernoemd. Toen Wattez in het voorjaar van 1888 zijn goede vriend Pol de Mont meenam naar de Geuzentoren op de Muziekberg en hem het uitzicht toonde, wist die niet wat hij zag. ‘Maar dit zijn hier de Vlaamse Ardennen,’ moet De Mont uitgeroepen hebben. Wattez muntte de term. Hij schreef gidsen met wandelingen door zijn geboortestreek, bezong het landschap in gedichten en wierp zich al vroeg op als beschermer van het bijzondere landschap en de natuur.

Bij de monumentale kasteelmolen, aan de rand van Schorisse, betreden we het Omer Wattez wandelpad dat we enige tijd volgen. Op een bordje lezen we zijn gedicht

‘Geboorteland,’ met de uitnodigende regel: ‘Neem reiszak op en stok ter hand en trek er zonder wijle henen.’ Het wandelnetwerk is uitgezet door liefhebbers, zoveel is duidelijk. Het is niet de kortste weg die telt, maar de mooiste.

Die voert in dit geval langs de Maarkebeek en verder op en af, over de flanken van de Muziekberg. De naam Muziekberg heeft te maken met het Keltische woord voor moeras.

Zonder die kennis zouden we net zo lief geloven dat de vele zingende vogels een dichter als Omer Wattez inspireerden dit het Muziekbos te noemen. Bij de top komen wandelpad en asfaltweg weer samen. Het terras van Bistro Boekzitting lonkt, de afdaling naar knooppunt 58 stellen we nog even uit. Wielrenners stappen af en zetten hun fietsen neer. Ik was het bijna vergeten: dit is niet alleen maar een streek voor wandelaars.

TEKST FLIP VAN DOORN FOTO′S PHILIP VANOUTRIVE

53

Een tweede leven Leegstand en vergane glorie. Aalst wist zich lange tijd geen raad met de zware erfenis van haar industriële verleden. Vandaag zijn net die plekken het speelterrein van creatieve ondernemers die een frisse wind doen waaien in de Denderstad.

NEDERLAND ANTWERPEN BRUGGE

MEETJESLAND

WAASLAND

GENT

LEIESTREEK

SCHELDELAND AALST

VLAAMSE ARDENNEN

BRUSSEL

stadspark

TEKST INGE MICHIELS FOTO′S JENS MOLLENVANGENR

Aalst aan de Dender.

54

RUWE SCHOONHEID, MADE IN AALST

Aalst heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan.

Het is een aaneenschakeling geworden van leuke adresjes waar jong en oud hun hart kunnen ophalen. Lekker eten, drinken, sporten en spelen ‌ en dat allemaal op een steenworp van het prachtige stadspark. Citytripje?

55

The Outsider AVONTUURLIJKE OUTDOOR ACTIVITEITEN

HENDRIK VANDERMARLIERE

‘VAN MEI TOT OKTOBER VERHUREN WE IN HET WEEKEND OOK KAJAKS, KANO’S EN PEDALO’S.’

B

ijna 130 jaar lang was Leerlooierij Schotte een vaste waarde in Aalst. In de fabriek aan de Dender werd leer behandeld dat moest dienen voor schoenen en handtassen in binnen- en buitenland. De fabriek kreeg zelfs – bij ministerieel besluit – een eigen aansluiting op de spoorverbinding Brussel-Aalst.

Maar in 1997 was het liedje uitgezongen. Minder vraag naar leer en strengere milieunormen deden het bedrijf de das om.

Na afbraak en een grondige bodemsanering pootte de stad Aalst er het nieuwe sportcomplex ‘Schotte’ neer dat in 2016 de deuren opende. Voor de braakliggende terreinen rondom werd een avontuurlijke invulling gezocht.

Die kans liet de organisatie The Outsider niet liggen. ‘We waren meteen gecharmeerd door de locatie’, zegt Hendrik 56

Vandermarliere. ‘Voor de teambuildings en avontuurlijke outdoor activiteiten die wij organiseren biedt het terrein heel wat mogelijkheden: we hebben hier alle ruimte voor onze klimtorens, er is ook een oude fabrieksschoorsteen die je tot 15 m hoog kan beklimmen – waarschijnlijk het meest iconische beeld van de site – en er ligt een stuk bos dat het ideale speelterrein vormt voor onze laser shooting.

Maar echt uniek is toch de Dender zelf. Van mei tot oktober verhuren we in het weekend kajaks, kano’s en pedalo’s. We hebben hier geen last van de professionele scheepvaart, die bevindt zich verderop achter de sluis. Als je in je bootje stapt en richting Denderleeuw peddelt, kom je meteen in een prachtig natuurlandschap terecht.’

Kapellekensbaan 4, 9320 Aalst, www.outsideraalst.be

Cimorné FIETSHERSTELLINGEN, KOFFIE EN GEZELLIGHEID

TOM CALLOENS

‘WE WILDEN EEN GROTER FIETSATELIER, MAAR DAARMEE KREGEN WE HET HELE GEBOUW NIET GEVULD.’

C

imorné’ staat er in grote art-deco-letters op dit industrieel pand in de Alfred Nichelsstraat. De term komt van ‘ciment orné’, een populaire decoratietechniek uit het interbellum waarbij men gevels bekleedde met een mix van cement en stukjes glas.

De gevel van dit gebouw is er zelf een schoolvoorbeeld van.

De techniek was dan ook de specialiteit van glas­slijperij Panné die er tot de jaren 90 gevestigd was.

Onder de noemer ‘Cimorné’ huist hier vandaag een bonte verzameling creatieve ondernemers. Spil van de onderneming is De Fietserij. ‘We hadden een kleine fietsherstelplaats op een andere locatie’, vertelt Tom Calloens. ‘Maar toen we hoorden dat dit gebouw vrij kwam, sloeg onze fantasie op hol. We wilden sowieso een groter fietsatelier. Maar daarmee kregen we het gebouw niet gevuld. En wat past er

nog zoal bij fietsen? Koffie natuurlijk! Zo kwam De Bevoorrading erbij in 2016. Daarna volgden een plantenwinkel, een kapper, een tattooshop. Onze nieuwste aanwinst is Tazz Customs, gespecialiseerd in gepersonaliseerde sneakers.’

In Cimorné valt altijd wat te beleven. Een houten wielerpiste vormt het middelpunt van al die bedrijvigheid. Er wordt niet alleen op gekoerst, er vinden ook concerten en theatervoorstellingen plaats. Maar af zal het verhaal van Cimorné nooit zijn. Tom: ‘We blijven evolueren. Start-ups die volgroeid zijn, zullen onze broedplaats verlaten en er zullen er nieuwe bijkomen. We denken ook aan uitbreiden. Op de eerste verdieping, waar vroeger de directeurswoning was, is nog heel wat ruimte onbenut. Wordt ongetwijfeld vervolgd!’

Alfred Nichelsstraat 14, 9300 Aalst, www.cimorne.be

57

De ­ peelerij S VOOR CONTENTE KINDEREN EN OUDERS

SYLVIE VANDENHAUTE

‘DE OUDE BAKSTENEN MUREN MET DE GROTE RAMEN HEBBEN HUN CHARME VAN HONDERD JAAR GELEDEN BEHOUDEN.’

E

nkele jaren geleden zei Sylvie Vandenhaute haar bureaujob vaarwel om samen met haar man Bart een binnenspeeltuin te beginnen op de site van het iconische Du Parc. De kousenfabriek bij het stadspark beleefde haar hoogdagen in de jaren 50 en 60.

Maar in de jaren 80 begon het bergaf te gaan. De productie verhuisde naar Oost-Europa en enkel de kantoren bleven in Aalst, maar ook dat bracht geen redding. In 2001 deed Du Parc de boeken toe. Pas recent zag een projectontwikkelaar het potentieel van de site na jaren van leegstand.

‘Toen we hier in 2017 de eerste keer kwamen, was het gebouw nog een complete bouwval met sporen van brandjes en vandalisme’, vertelt Sylvie. ’Maar je zag ook nog restanten van de productie die hier was geweest. Er lagen nog kousen en spoelen op de grond, er stonden zelfs nog originele 58

bureaus. Ook de oude bakstenen muren met de grote ramen hebben hun charme van honderd jaar geleden behouden. Ik was meteen verkocht!’

De site du Parc moet binnen afzienbare tijd uitgroeien tot een hotspot voor sport, spel, cultuur en horeca. Maar met de timing van grote werven is het altijd bang afwachten. ‘We hebben een moeizame start gekend’, bevestigt Sylvie. ‘Eerst liepen de werken vertraging op. En toen de binnenspeeltuin open kon, moesten we sluiten door de coronamaatregelen.

Maar nu valt alles stilaan in de plooi. Het buitenterras is afgewerkt. Ouders kunnen dus rustig op het terras zitten, terwijl de kinderen zich uitleven in de speeltuin. En ook de feestzaal die bij ons project hoort, is helemaal klaar voor verhuur.’

Erembodegemstraat 31/6, 9300 Aalst, www.despeelerij.be

STADSPLAN Stadspark Aalst en omgeving: geschiedenis en onvermoede charme P. 71

De Frigo VOOR FIJNPROEVERS

MATTHIAS DE RIDDER

‘IK DROOMDE ERVAN OM NAAST DE SLAGERIJ EEN VLEESRESTAURANT TE BEGINNEN, WANT DAT LIGT IN HET VERLENGDE VAN ONZE STIEL.’

I

n 1984 ging het laatste sneetje filet de sax over de toonbank bij Slagerij Mertens in de Zwarte Zustersstraat. Daarna stond het pand jaren leeg tot Matthias De Ridder er zijn oog op liet vallen in 2015. De slagerszoon (van Slagerij De Ridder op de ring van Aalst) zocht een locatie voor een tweede filiaal van het familiebedrijf en viel als een blok voor het interieur van de oude slagerij. ‘Dit soort winkelinrichting uit de Belle Epoque vind je bijna nergens meer’, zegt Matthias. ‘De oorspronkelijke eigenaar had inspiratie opgedaan in grootsteden als Antwerpen en Luik. Toen hij in 1910 zijn winkel in Aalst in die stijl liet verbouwen, zetten de mensen grote ogen op!’

De unieke locatie inspireerde Matthias om het groter te zien. ‘Ik droomde ervan om naast de slagerij een restaurant te beginnen. En dan liefst een vleesrestaurant, want dat

ligt in het verlengde van onze stiel. Dat was hier perfect mogelijk. We hebben achteraan een stuk bijgebouwd in een hedendaagse stijl die contrasteert met het traditionele interieur van het winkelgedeelte. De deuren van de originele koelruimte hebben we verwerkt in een wand van de nieuwbouw. Daar komt ook de naam De Frigo vandaan.’

Intussen heeft het restaurant een stevige reputatie opgebouwd. ‘We zijn hét vleesrestaurant van Aalst en omstreken geworden. Onze grootste troeven? Eerlijke gerechten, huisbereide ingrediënten en producten van de beste kwaliteit.’ Nog een leuk weetje: de chef kok van De Frigo is een kleindochter van de familie Mertens die hier tot 1984 fijne vleeswaren aan de man bracht.

Zwarte Zustersstraat 7a, 9300 Aalst, www.defrigo.be

59

Mooie dag voor een

Picknick Voor een weldadige déjeuner sur l’herbe maakt het niet uit welke kleren je draagt, belangrijker is wat er in je mandje zit. Wij sprokkelden een assortiment bijeen van heerlijke Oost-Vlaamse producten.

1

2

3

1. KOUDGESLINGERDE HONING van de Vierhoekhoeve in Oosterzele waar 500.000 bijen nectar verzamelen van de bloemen op de boerderij.

2. BROOD van Copain. De artisanale broodbakker op de Lousbergmarkt in Gent werkt uitsluitend met biologische bloem.

3. AMBACHTELIJK BEREIDE CONFITUUR van Rabeko uit Wondelgem.

4. GEITENKAAS van De Volle Maan in Sint-Lievens-Houtem. De rauwmelkse biologische kaas van de eigen geiten.

5. VAN EYCK-KAAS EN HERBIE BRANDNETELKAAS van Het Hinkelspel. Verrassende smaakbommetjes gemaakt van rauwe biologische melk.

6. FRUITSAP van Verhofstede in Eksaarde. Er zitten liefst 17 varianten in het assortiment van vers geperst appelsap met andere vruchten.

7. POMME CHARELLE APPELWIJN uit Maldegem staat garant voor een zuivere productie zonder sulfieten of andere chemische hulpstoffen.

60

7

6 8 5

9

10

5

11

4

8. AMBACHTELIJK GEBRANDE KOFFIE van Hoorens in Zottegem. De liefde voor het vak zit al drie generaties in de familie en dat proef je.

9. GEBAKJES van De Sjampetter uit Velzeke-Ruddershove. Hij maakt lunch- en brunchpakketten en op verzoek komt hij ook op je feest in de kookpotten roeren.

10. CUBERDONS OF ‘NEUZEKES’ van Confiserie Geldhof uit Eeklo. De enige echte beweren ze zelf.

11. CHOCOLATES FROM HEAVEN, heerlijke chocolade uit Evergem als fairtrade, biologisch en ecologisch alternatief.

Ontdek meer Oost-Vlaamse streekproducten op www.lekkeroostvlaams.be

61

SPEELROUTE

EERST SMULLEN VAN NATUUR! IJSJE KOMT LATER.

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet …

Undercover

Er leven meer wilde dieren in onze bossen en velden dan je zou denken. Er zitten damherten in het Drongengoedbos. Ook in de fondatie van Boudelo kun je er spotten. Als je stil bent tenminste. De kunst is om vooral niet op te vallen. Hoe?

1

2

3

4

5

Loop tegen de wind in, dan ruiken dieren je mensengeur niet.

Zoek een schuilplaats in het struik­gewas en verroer je niet.

Wees zo stil als een muis.

Trek je camouflage­ kleren aan: in groen en bruin trek je het minst de aandacht.

Kies het goede moment. Bij zonsopgang en bij valavond maak je het meest kans.

Overal pootjes!

Wilde dieren zijn geen t. huisdieren. Aai ze nie

Pootafdrukken gezien op het wandelpad?

De kans is groot dat het om een van deze dieren gaat. Herken je ze?

WOUDLOPEN

Speuren naar dieren doe je het best in bossen. Ga op pad met de wandelgids Woudlopen

eend

vos

everzwijn

en zoek sporen in het Landschapspark Drongengoed, het Kluisbos, het Bos t’ Ename, het Buggenhoutbos en het Kravaalbos.

De gids bestel je via www.routen.be/webshop.

paard 62

hond

vogel

Doe de

boomstronk

BOSBINGO Kopieer dit bingo-spel voor alle bosspeurneuzen.

Wie kan als eerste alle vakjes afvinken van een rij?

dennenappel

vlinder

veer

bessen

vogel

pootafdruk

naaldboom

noot

bloem

kever

paddenstoel 63

Wachtebeke

#waasland

1

Deinze

#leiestreek

2

@artist_david_photographer_dvds

@lucvdb70

#routen JULLIE MOOISTE BEELDEN OP INSTAGRAM

Elke dag verschijnen er op Instagram nieuwe beelden met routen-tag. Ze laten de mooiste plekken van OostVlaanderen zien, in alle seizoenen, op elk moment van de dag. Op deze pagina’s hebben we er enkele verzameld die ons hart hebben gestolen. Dank aan alle fotografen te velde!

Zomergem

#meetjesland

6

#meetjesland

7

@carlieheyerick

64

Sint-Laureins

Brakel

#vlaamseardennen

8

@cornelia_leeuwenhart

@firstklaasphotography

Gentbrugge

Gijzegem

#scheldeland

3

#scheldeland

4

@na.thalie1104

9 7

#leiestreek

5

@tvwfoto_tim_van_wichelen

@kattyphotographics

NEDERLAND

Sint-Jan-In-Eremo

Sint-Laureins

BRUGGE

Deinze

ANTWERPEN

1 MEETJESLAND

Wachtebeke

WAASLAND

6 Zomergem

10 Landegem

GENT

3 Gentbrugge

2

SCHELDELAND

Deinze

4

5 LEIESTREEK

Gijzegem

VLAAMSE ARDENNEN

8

Oostpolderkreek, Sint-Jan-In-Eremo

BRUSSEL

OPROEP

Zelf ook een prachtig stukje Oost-Vlaanderen ontdekt? Deel het met ons! #Routen

Brakel

#meetjesland

9

Landegem

#leiestreek

10

@Yannick De Pauw

@maaike_vs

65

Waar o waar moet ik heen?

colofon V.U. Katia Versieck, Toerisme Oost-Vlaanderen, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent Concept www.jaja.be Toerisme Oost-Vlaanderen

Eerste hulp bij twijfel­gevallen!

FIETSEN SPORTIEVE UITDAGING?

Samenstelling Steven De Backer, Toerisme ­Oost-Vlaanderen Redactie en vormgeving www.jaja.be Cartografie Jan Lehoucq, Toerisme Oost-Vlaanderen Illustraties Elise Buntinx Julie Van Wezemael Lukas Verstraete

JA

NEE

RUSTIG TRAPPEN?

KLIMMEN EN DALEN?

JA

NEE

HOE PLATTER, HOE LIEVER?

Ontdek de Tom Boonen in jezelf op het parcours van de Vlaamse ­klassiekers p.8

Platter dan zeeland bestaat niet! Fiets langs het Verdronken Land van Saeftinghe en de Westerschelde p.38

Druk Graphius

Met dank aan Nele Verheye, Laure Vandenberghe, Julie Synave, Jozefien De Wolf, Lies Delmulle, Eveline Peleman, Mattias Furnière, Bart ­Vandevoorde

WANDELEN

NATUUR? JA

NEE

CULTUUR?

NATUUR EN (EEN BEETJE) CULTUUR?

NEE

JA

Ga naar Middelburg in het Meetjesland en wandel door de polders p.23

Routen is een initiatief van Toerisme Oost-Vlaanderen.

GELOOF JE IN SPROOKJES?

66

Fietstochtje ten zuiden van Gent, in het groen, met her en der een historische bezienswaardigheid en een terras om uit te blazen p.35

JA

Gastauteur Flip van Doorn

Fotografie Fred Debrock Dries Luyten Jens Mollenvanger David Samyn Bart Van Leuven Bas van Oort Jonas Vandecasteele Philip Vanoutrive Vildaphoto GettyImages

JA

JA

Ontdek de nieuwe industriële revolutie in Aalst (en ontdek vooral eetcultuur en speel­ mogelijkheden) p.54

NOG MEER CULTUUR?

JA

NEE

Doe de Kravaalbos wandelroute.

Kinderen hebben er ook iets aan p.14

Treed in de voetsporen van Flip en Mirjam.

Ga wandelen in de Vlaamse Ardennen p.44

JA

Ontdek Van Eyck in Gent p.30

F I E T S LU S

51 KM – VLAAMSE ARDENNEN

96

KUITENBIJTERS FIETSROUTE

8

9

92 86 79 72

33 37

5

30 32 35 36 42

1

34

28 23

19

88

8

96

18

73

56 55 40

78 94

verhard traject onverhard traject autovrij traject

START

4

inkorting

5

WA N D E LLU S

6,7 KM ­– MEETJESLAND

MIDDELEEUWS MIDDELBURG WANDELROUTE

53 45 28 54 53

verhard traject onverhard traject wandelsluis

START

67

SPORTIEF FIETSEN op het parcours van de Vlaamse klassiekers in de Vlaamse Ardennen CRVV Markt 43 9700 Oudenaarde

1

Gratis parkeren De Ham NMBS Station Oudenaarde

2

Knooppunt

68

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

ØKKERENNOOT Healthy lifestyle shop, met gezonde voeding en lekkere drankjes.

Brouwerij Roman, de oudste familie­brouwerij

Nederstraat 8, 9700 Oudenaarde www.okkerennoot.be

www.roman.be

3

De Taaienberg, ook de ‘Boonenberg’ genoemd, omdat drievoudig Rondewinnaar Tom Boonen er altijd graag als eerste boven kwam.

4

De Koppenberg, of de ‘Bult van Melden’, niet meer dan een puist in het landschap, maar met 66 hoogtemeters en een maximale stijging van 22% een aanslag op je kuiten.

Route op het Fietsnetwerk Vlaamse ­Ardennen Een update van dit fietsnetwerk wordt verwacht in 2022. Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

pittoresk dorpsplein, een vroegromaanse kerk en enkele prima horecazaken.

van Vlaanderen, pal op het parcours, net voor de afdaling van de Varent.

99% verhard Tussen knooppunt 56 en 55 is de weg in minder goede staat!

2,5 uur – 51 km

Ename dorp, ouder dan Oudenaarde, met een

5

BISTRO BOEKZITTING Bistro in het Muziekbos met groot terras.

Boekzitting 26, 9600 Ronse www.boekzitting.be

SINT-JACOBSHOEVE Vakantiewoning voor 12 personen aan de voet van de koppenberg.

Meldenstraat 143, 9700 Oudenaarde www.sintjacobshoeve.be

Het Centrum Ronde van Vlaanderen, perfect als start- en eindpunt, met koersfiets­ verhuur, douches, een brasserie en uiteraard een wielermuseum.

LEES P. 8

Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

www.crvv.be

2020

START

ONTDEK HET IDYLLISCHE GRENSSTADJE

van Pieter Bladelin en de polders en kreken eromheen

Centrum Middelburg Kasteelstraat 1 9991 Middelburg (Maldegem) Gratis parkeren Aan startplaats Station Brugge Bus 62 Halte Leiputje Middelburg

1

2

75% verhard 1,5 uur – 6,7 km Knooppunt

68

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

3

Route op het Wandelnetwerk Meetjeslandse Kreken

4

Een update van dit wandelnetwerk wordt verwacht in 2021.

Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

LEES P. 23

68

Schandpaal, een reconstructie van de schandpaal uit de tijd van Bladelin met originele elementen. 53 Papenpoldersedijk, typisch landschapelement uit de polders: een verhoogde weg omzoomd met populieren. 45 Verloren Kreek, helder watertje tussen riet en struikgewas. Met wat geluk spot je hier kuifeenden. 54 53

Kasteel van Bladelin, opgravingen legden de fundamenten bloot en geven de contouren weer. 54 53

5

CONVENT SANTA CLARA Praat- en sneukelkroeg.

Kloosterstraat 22, 9991 Middelburg facebook.com/conventsantaclara

DE TOL Café-restaurant met vlees van eigen kweek.

Tol 1, Eede 4529 PT, Nederland www.detol.eu

BENBSJERIE Drempelloze B&B met focus op duurzaamheid en ecologisch welzijn.

Hoornstraat 2D, 9992 Maldegem www.benbsjerie.com

Kerk van Middelburg, hier rust Pieter Bladelin. 53

Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

2020

START

TAALGRENS­ WANDELROUTE

WA N D E LLU S

38 KM – VLAAMSE ARDENNEN

58 35

91

92 83 87

10

40

18

99 43 26 27 35

36

3

86

12

13

17

84 85 29 34

24

16

21

15

14

22 99 40 38 37 36 35 58

51

6

52 23

verhard traject onverhard traject B&B AMBERHOEVE

aanlooptraject inkorting

3

B&B HET STILLE GENOEGEN

2

START

B&B MUZIEKLO

1

BEYOND BORDERS FIETSROUTE

F I E T S LU S

63 KM – WAASLAND Lamswaarde

17

14

12

67 69 70 75 53 73

60

61

63 62 66 65 64

13

10

17

Radartor en Uitkijkpunt

Westzeestraa t

Nieuw-Arenberg straat

Scheldemolen

Nieuw Arenbergpolder

eenw sest Engel

Saftingen

63

Oude Sluisstraat

64

Sc

10

14

Polderdi jk

17

eg

Galgenschoor

Doel

Dreefstraat

N60

Dij ks tra at

ur ga nc kd o

k De

ok eld

N ins oord tee elijk kd ok

Wa

rre

ter

bu s

k bro ek do

aal

ne d Vr ase

Me

69

Lisdodde de r lka

Bazeput

Fort St.-Marie 10

10

E34

Schelde Halte Zwijndrecht

Kallo Rietveld K allo 9

Fort St.-Filip

Groot Rietveld

Defensieve dijk

69

rsh all d

ok

Halte Kallosluis Kallo sluis

Z ins uide tee lijk kd ok

Dij kstr aa t

kan

Sluisst Pa raat ard en ke rkh ofs tra at

Haasop

traat oors Sch

nd

4,3

at tra ers Ruit

3,3

't Kalf

Verrebroekse Plassen

Verrebroekstraat

Kreken van Saleghem

Natuurhuis Panneweel

70

asla

rt ns Fo Spaa

Don kstr.

B str. innen oper dijk str.

Zandl

. sstr hiel tr.

Mic ies St.rag este Pri

Verrebroek

at tra ngs eri Mo

at obsstra St.-Jac

dijk Groene

2, 8

traat Lees

t rsstraa Lange Mee

at ingsstra Verbind

Wilde Hoge

tje Zwaan

at stra ing Borr

sebaan Kieldr echt

Meerdonk

Korte Meerstr aat

r.

Krekelst

Stropersbos

75

tr.

str. anken Turfb

1, 8

raat Veldstraat

ters Kloos

est tW raa lst Bra

Ketenisseschor

Kieldrechtsluis Wa

1

67 Drijdijck

at otstra Bloemp

53

at tra ws ieu eN ng La st riet verd Kijk

Sluisstraat

1,2

aat sstr Sl ui

Klingspoor

raat enst e Mol Oud

ijk Rode Moerd

De Klinge

N60

t aa rstr lde Po

Sint-Jansteen

73

raat Koningspolderst

egel Warandew

N451

aat str ne me Ge

at tra ws ieu eN ng La

r rtie wa sK aan Sp

R2

Ve

Clinge

Putten W eiden

rg Klein Arenbe en nk ba Turf

N690

Grote Geule

t aa

2

N258

t aa str ek ho len Mo

Putten W est en Zoetwaterkreek

Oud-Arenberg

Fort Liefkenshoek

2,9

5

N690

2,7

t aa str len Mo

sstr eli orn t-K Sin

k dij gs nin Ko

Middenstraat

Kieldrecht

Hertogenstraat

at tra eks Ho

N691

Halte Liefkenshoek

Pillendijk

5,5

Dri jdij k

HULS T

12

Do

Kouter

60 10

el

dijk gen Ho

Nieuw-Namen

61

Lillo

Halte Lillo

Ma

62

Zandberg

ing

Bevrijd

tun n

Muggen hoek

3,7

autovrij traject

str. nhof Linde traat lens mo lde he

Prosperpolder Zuid

onverhard traject

Kerncentrale

ek

Prosperdorp aat sstr Petru

7

START eweg tlang Wes Zoetenberm

13

at tra ges Lan

4

verhard traject

Paardenschor Brits monument WO II

eweg tlang Oos

Emmadorp 65

Doelpolder -Noord & Brakke Kreek Infopunt Hedwige-Pr osper

2

t aa rstr pe ros gP rto He

Bezoekerscentrum Saeftinghe

kB

3

ldo

66

Schelde

naa

Graauw

Schor Ouden Doel

Ka

Verdronken Land van Saeftinghe

Hedwigepolder

Lie fke nsh o

V ogelkijkhut

5

Prosperpolder Noord PolderMAS

DRIE DAGEN WANDELEN Gratis parkeren Boekzitting Ronse Openbaar vervoer Station Ronse Bus 61 Halte Populierstraat 50% verhard Meerdaagse tocht – 38 km Knooppunt

68

67 79

op en over de taalgrens in de Vlaamse Ardennen

Knooppunt 58 Muziekbos Ronse

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

Route op het Wandelnetwerk

Getuigenheuvels en Bronbossen Vlaamse Ardennen

1

RaVel, fiets- en wandelpad op het tracé van een oude spoorlijn, net over de taalgrens. 83 99

2

Livierenbos, beukenbos waar een eeuw geleden de laatste wolf werd gedood door jagers. 26

3

Verrebeekmolen, actieve molen met winkel waar je verschillende soorten bloem kan kopen. www.verrebeekmolen.be 17

4

Kruispunt van wandelpaden met vijf horeca­ zaken voor kleine of grote honger en dorst.

5

6

Geuzentoren, monumentale ronde toren naast

KNOOPPUNT 6: Keuze uit ’t Barakske, Chalet Gérard, Caplette, Ancienne Belgique, Brasserie Houppe CAFÉ ’T VIJFDE WIEL

Hofveldstraat 71, 9688 Maarkedal www.maarkedal.be

3 LOGIES IN DE REPORTAGE: B&B Muzieklo, Het Stille Genoegen en De Amberhoeve.

Meer logies vind je op www.visitvlaamseardennen.be/logeren

een Keltische tumulus, midden in het Muziekbos. www.ontdekronse.be 35 58

Een update van dit wandelnetwerk wordt verwacht in 2021. Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

LEES P. 44

2020

START

FIETSEN OP DE GRENS MET ZEELAND, langs het Verdronken Land van Saeftinghe en de machtige Westerschelde Infopunt HedwigeProsperpolder Zoetenberm 6A 9130 Doel

1

Gratis parkeren Aan startpunt

2

Knooppunt

68

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

Route op het Fietsnetwerk Waasland Een update van dit fietsnetwerk wordt verwacht in 2024. Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

LEES P. 38

70

IJSHOEVE DE BOEY

De Koningsdijk, een kaarsrechte landsgrens

HET VERDRONKEN LAND

met wortels in de Staats-Spaanse oorlog. 73

100% verhard 4 uur – 63 km

Natuurgebied Drijdijck, een tussenstop waard, met fraaie contrasten en zicht op grazende paarden en gigantische containershepen. 67

3

Emmadorp, een handjevol huizen en een supercharmant café aan het Verdronken Land van Saeftinghe. 65

4

Prosperdorp, polderdorp met zichtbare geschiedenis en een gezellig dorpscafé. 13

5

Groenendijkstraat 11, 9170 Sint-Gillis-Waas www.ijshoevedeboey.be

Koninginnestraat 21, 4568 Emmadorp, Nederland www.verdronkenland.be

ARENBERGHOEVE Actieve boerderij met luxueuze gastenkamers en zicht op de polders.

Nieuw-Arenbergstraat 8, 9130 Kieldrecht www.arenberghoeve.be

Poldermas, huiskamermuseum met poldervondsten, enkel open op zondagnamiddag. facebook.com/poldermas 13 14 Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

2020

START

HET STALEN ROS VAN HEER BORLUUT FIETSROUTE

F I E T S LU S

50 KM – LEIESTREEK

5

7

12

22

17

16

3

6

2

87 88 67

57 62 63 56 52

4

78 79 99 74

71

1

61

58

5

verhard traject onverhard traject

START

autovrij traject

5

1

4

3

2

SPELEN IN AALST

SCHELDELAND

Grote Markt

5

str . sters e Zu Zwart

De Frigo

a Fr

n Po

nt

B ur ch

str

ns

aa

t

4

raa tst

t

Cimorné tr . lss he Nic

A.

a Vil De

er nd

s tr

aa

Melkhuisje

t

Villa Vilander

tr a

nc

ka

er

td

r

ee

f

at

aa R oom s - H of s tr

ND

ER

The Outsider

Sportcomplex Schotte

Kap

elle

k en

sba

an

Kapel Termuren

Begraafplaa ts

DE

e ms Er embode g

Bla

Stadspark

t

t

Du Parc

s tr aa

eg

Sportterreinen

le Mae De kw

laa

rk Pa

Het Osbroek

an A. V M el

71

Knooppunt 5 Bisdomplein Gent

OOK BUITEN HET CENTRUM VAN GENT

valt middeleeuwse geschiedenis te rapen

Gratis parkeren P+R Watersportbaan Zuiderlaan, 9000 Gent Station Sint-Pieters Gent Tramlijn 1 Halte Korenmarkt

1

Fietsverhuur www.fietsambassade.gent.be

2

90% verhard 3 uur – 50 km

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

Route op het Fietsnetwerk Scheldeland en Leiestreek

CAFÉ DE OUDE DRIE LEIEN

Kerkhoek, contouren van een vroeg-

PEABERRY COFFEEBAR

middeleeuwse kerk. 99 3

Afsnee Dorp, kunstenaarsdorp aan de Leie, bereikbaar per veerpont. 63

5

Limburgstraat 24, 9000 Gent facebook.com/peaberrycoffeebar

Kasteel Borluut, vernieuwd kasteel op historische site van de beroemde familie Borluut. 67

4

Dijkweg 15, 9031 Drongen

PUERTO PATERSHOL B&B met zicht op de Leie in het hart van Gent.

Kraanlei 55, 9000 Gent www.puertopatershol.com

STAM, (open vanaf 10 oktober), Stadmuseum met permanente tentoonstelling.

www.stamgent.be 52 4

Een update van dit fietsnetwerk wordt verwacht in 2021.

Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

Route met 2 veren op het traject.

Bekijk de regels en vaartijden op vlaamsewaterweg.be/veerdiensten.

Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

LEES P. 30

RAVOTTEN IN EN ROND HET STADSPARK VAN AALST en heerlijk genieten nadien

Gratis parkeren Frans Blanckaertdreef 9300 Aalst Station Aalst Bus 34 Halte Frans Blanckaertdreef

1

The Outsider, een klimmuur, avonturenpark en kanoverhuur op de Dender, per uur. Alles voor een leuke dag!

www.outsideraalst.be

2

Villa Vilander, villa met geschiedenis opent pop-up café met een toekomst. facebook.com/villavilander

3

Du Parc, oude fabriekssite met enkele nieuwe initiatieven, waaronder een indoor speeltuin.

HET MELKHUISJE Ideaal terras in het midden van het park terwijl de kinderen ravotten.

Stadspark, 9300 Aalst www.tmelkhuisje-aalst.be

TABLE DU PARC Restaurant in de voormalige directeurswoning van Du Parc.

Erembodegemstraat 33, 9300 Aalst www.tableduparc.be

www.duparc.be

4

Cimorné, fietsatelier met vintage wielerpiste, herontdekt door creatieve hedendaagse ondernemers, ... met liefde voor de fiets uiteraard. www.cimorné.be

5 LEES P. 54

72

De Frigo, traditionele slagerij uit de Belle époque, omgetoverd tot eersteklas vleesrestaurant. www.defrigo.be

BEFOUR B&B in voormalige textielfabriek nabij het Stadspark.

Felix De Hertstraat 22, 9300 Aalst www.befour.be 2020

Knooppunt

68

Keizerpark, populaire hang-out voor skaters, maar ook gewoon voor praters. 5

2020

START

WA N D E LLU S

7,9 KM – SCHELDELAND

KRAVAALBOS WANDELROUTE

47 99 40

51

50 49

71

70 26 48 24 25 47

verhard traject onverhard traject

4

5 START

WA N D E LLU S

3,4 KM – MEETJESLAND

MALDEGEMVELD WANDELROUTE

17

22

21

24 23 22

verhard traject onverhard

traject

wandelsluis knuppelpad

1

2

START

73

17

EEN WANDELING IN DE FALUINTJES

die bij jong en oud tot de verbeelding spreekt

Knooppunt 47 Café bij Stinne Putstraat 116 9310 Aalst Gratis parkeren Aan startpunt 12% verhard 2 uur – 7,9 km

Knooppunt

68

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

Route op het Wandelnetwerk Brabantse Kouters Een update van dit wandelnetwerk wordt verwacht in 2022.

Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

1

Molenbeek, kronkelende visrijke beek met aansluiting op de Dender. 47

2

99

Hopveld, maar zonder hopstaken, want niet voor bier. Wel voor hopscheuten, de lokale delicatesse in de Faluintjes. 47 99

3

Hof Den Tuitelaar, voormalige brouwerij, vandaag een café met een tuin om je in te verstoppen. www.hofdentuitelaar.be 40

4

Hopmonument, ter ere van de beroemde hop uit de Faluintjes, ooit wereldvermaard en rijkelijk geteeld. 40

5

Vijver, plas in het Kravaalbos waarin de

BIJ STINNE Volkscafé met Kampioenengeschiedenis.

Putstraat 116, 9310 Aalst cafestinne.wordpress.com

BRASSERIE ’T VERTIER Brasserie-restaurant met klassiekers op de kaart.

Meldert Dorp 1, 9310 Aalst www.tvertier.be

HOSTELLERIE DE BIEK Gastenkamers en restaurant in een voormalige brouwerij.

Moorsel Dorp 3, 9310 Moorsel www.hostelleriedebiek.be

gestolen klokken uit de kerk een verdoemde rustplaats kregen. 48 Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

LEES P. 14

2020

START

ZACHT OP STAP MET EFFEN WEG

voor wie het graag rustig aan doet Knooppunt 17 nabij Drongengoedweg 11 9910 Knesselare Gratis parkeren Krakeelparking Drongengoedweg 9910 Knesselare 100% onverhard

1

je recht op het Spiegelareven, waar de kamsalamander een thuis heeft gevonden. 24 2

1 uur – 3,4 km Knooppunt

68

67 79

Deze route is beweg­wijzerd met knooppunten. Volg de knooppuntnummers vermeld op de kaartzijde.

Route op het Wandelnetwerk Meetjeslandse Bossen Een update van dit wandelnetwerk wordt verwacht in 2024.

Knooppunten kunnen vanaf dan wijzigen.

LEES P. 24

74

Kijkheuvel, vanop de heuvel kijk

Grote grazers, vrij loslopende koeien grazen de heide kort. Behoud een veilige afstand! 24

3

Vlonderpad, voorzichtig stappen op natte dagen, want een vlonderpad kan glibberig zijn. 23 24

DRONGENGOEDHOEVE Oude Abdijhoeve met brasserie, middenin het Landschapspark Drongengoed.

Drongengoedweg 9, 9910 Knesselare (parkeren op Krakeelparking) www.drongengoedhoeve.be

’T BRIGANDJE Oerdegelijk grill-restaurant.

Urselweg 100, 9990 Maldegem www.brigandje.be

HOTEL CLEYTHILL Comfortabel hotel met zicht op weilanden.

Deze route als GPX bestand en/of meer info?

Scan de QR code of surf naar www.routen.be

Kleitkalseide 193, 9990 Maldegem www.cleythil.be

2020

START

NOG MEER FIETSEN EN WANDELEN IN OOST-VLAANDEREN. Inspireer je online, download kant-en-klare routes, of stippel zelf je routes uit.

www.routen.be

‘ALS LOCALS MIJ KOMEN ZEGGEN DAT ZE NIEUWE PLEKKEN HEBBEN ONTDEKT DANKZIJ DE KNOOPPUNTEN, DAN HEB IK MIJN WERK GOED GEDAAN.’ FREDERIK GOOSSENS

routeplanner Toerisme Oost-Vlaanderen

‘VAN GOGH HAD NIET TOT BIJ PARIJS HOEVEN GAAN OM EEN ONWEERSLUCHT BOVEN EEN KORENVELD TE SCHILDEREN.’ FLIP VAN DOORN

auteur

‘SOMS WORDEN HALVE LEVENSVERHALEN VERTELD, SOMS GAAT HET OVER KOETJES EN KALFJES, …

ALS JE WANDELT, RAAK JE OP EEN HEEL NATUURLIJKE MANIER AAN DE PRAAT.’ MATTIAS FURNIÈRE

wandelaar