Tofaş Fotoğraf Kulübü Hierapolis Sergisi Albümü by TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.

H I E R A P O L I S T O F A Ş

F O T O Ğ R A F

K U L Ü B Ü 2 0 1 7

Hayatın kendi zamanları vardır: Ey insan, bu boşuna tasalar niye?

Apollon Tapınağı Kehanetlerinden (İS II-III.yy) 2

İzzet Yazgan [Tiyatro]

Tofaş olarak ana faaliyet alanımızın yanı sıra, spor, eğitim ve kültür-sanat alanlarında uzun soluklu sosyal sorumluluk projeleri yürütüyoruz. Ülkemizin kültürel mirasını korumak amacıyla, Türkiye’nin en büyük beş antik şehir kalıntısından biri olan, 1988’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Pamukkale’deki Hierapolis Antik Kenti kazı çalışmalarının 2005 yılından bu yana sponsorları arasında yer alıyoruz. Bölgede bulunan birçok tapınak ve dini yapı nedeniyle “Kutsal Kent” anlamına gelen Hierapolis olarak adlandırılan antik kentin, coğrafi konumundan ötürü birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olması, tarihsel ve arkeolojik önemini artırıyor. Kentin çeşmeleri, caddeleri, kutsal alanları ve okulları, bizleri tarihi bir yolculuğa çıkarırken, etkileyici bir görsel zenginlik sunuyor. Roma tiyatrolarının en güzel örneklerinden olan 1800 yıllık Antik Tiyatro da, mitolojik kabartmaları ve görkemli sahne binası ile kentin en ilgi çekici yapıtları arasında yer alıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Denizli Valiliği’nin himayesinde ve Tofaş’ın da desteğiyle yürütülen çalışmalarla, Antik Tiyatro’nun sahne binası restorasyonu 2013 yılında tamamlanarak, 12 bin kişilik kapasitesiyle kültür sanat etkinlikleri için de kullanıma açıldı. Hierapolis kazılarına olan desteğimizi şimdi de antik kentte ortaya çıkarılan Plutonium’un kazı ve restorasyon çalışmaları kapsamında sürdürüyoruz. Antik Çağ’da Plutonium, Pluton ve eşi Persophone’nin hüküm sürdüğü yeraltı dünyasının girişi olarak kabul ediliyor. Bunun nedeni, “Cehennem Kapısı” olarak da adlandırılan Plutonium’un içinde, kendisine yaklaşan canlıların ölümüne neden olan karbondioksit gazının çıktığı bir mağaranın bulunmasıdır. Bu mağara aynı zamanda Pamukkale’deki bembeyaz travertenleri oluşturan termal su kaynaklarının da çıkış noktası. Hem kehaneti hem de doğal özellikleri ile ilgi çekici olan Plutonium bölgesinin kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkarılan buluntular, Hierapolis’in bilinen tarihini de 300 yıl geriye götürüyor. Bu etkileyici çalışmalarla, Hierapolis Antik Kenti’ni günümüze kazandıran Kazı Başkanı Prof. Francesco D’Andria’ya ve İtalyan Arkeoloji Heyeti'ne yıllar süren emekleri ve özverili çalışmaları için teşekkür ediyorum. İşlerine duydukları tutkuya hep hayranlık duydum. Projeyi sahiplenerek himaye altına alan Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Denizli Valiliği’ne ve Vehbi Koç Vakfı’na da şükranlarımı sunuyorum.

Tofaş Fotoğraf Kulübümüz, bu zengin kültürel mirası, çektikleri birbirinden güzel fotoğraflarla bir kez daha ölümsüzleştirmiş oldular. Bu albüme katkı sağlayan değerli çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Sevgi ve saygılarımla,

Cengiz Eroldu TOFAŞ CEO Ekrem Yavrucuk

Ekrem Yavrucuk Mezarların kuzeyden görünümü

Ayhan Çetin Antik şehrin kuzeyden görünümü: Solda, Apollon Tapınağı ve Plutonium; sağda banyolar

Ö N S Ö Z

Tarihsel ve arkeolojik değerinin yanı sıra, Pamukkale’ye ismini veren ve tıpkı bir pamuk bitkisi beyazlığındaki traverten şelaleleri ile 1988 yılında UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’ne 485. sıradan eklenen Pamukkale Hierapolis, Türkiye’de bu listeye giren ilk yerler arasında bulunuyor. İsa’dan önce “Kutsal Şehir” anlamını taşıyan Hierapolis’e gelen yerleşimciler, Frigyalı bir Kibele Tapınağı bulduklarında, sismik kırıktan yayılan karbondioksit gazı, buradaki hayvanların ölmesine sebep olmaktaydı. İnançlı olanlar bu olayı yeraltı tanrılarına ve onların kralı Hades-Pluton’a bağlayarak doğaüstü olarak yorumladı ve toprağın gücü karşısında eğilmeye başladı. Şehrin Menderes fay hattının üzerinde kurulu olmasından dolayı meydana gelen depremler sonucunda şehir yenilenmeye devam etmiş ve zaman içinde olağanüstü sıra kemerli sokaklar, çeşmeler, okullar, tiyatrolar ve tapınaklar ile zenginleşmiştir. Aziz Philippus'un mabedinin burada bulunması ve Hierapolis’in kraliyet dönemlerinde önemli bir merkez olan Laodikeia’ya yakın olması sebebiyle de, şehir Bizans döneminde gelişmeye devam etmiştir. Orta çağda yavaş yavaş terkedilmeye başlanan şehrin, depremlerden dolayı hasar gören veya yıkılan binaları tekrardan inşa edilmemiş, bölge haydutlar için bir sığınak, ardından seyyahlar için buluşma yeri haline gelmiştir. Bölgenin arkeolojik peyzajı ve Beyaz Cenneti oluşturan yamaçlarından akan beyaz sular ise, 800’lü yıllar itibariyle dikkatleri çekmeye başlamıştır. Hierapolis ile ilgili bilimsel araştırmalar, İtalyan Arkeoloji Heyeti kurucusu olan Paolo Verzone tarafından 1957 yılında başlatılmıştır. Ünlü Türk arkeolog Arif Müfid Mansel de bu heyete davet edilmiştir. O zamandan bu yana kazı, araştırma ve restorasyon çalışmaları her yıl düzenli şeklide devam etmektedir. Son yıllarda bölgeyi ziyaret eden turistlerin sayısı gitgide artarak 2014 yılında iki milyonu aşmıştır.

2017 yılında İtalyan Arkeoloji Heyeti’nin Türkiye’deki 60. yılı kutlanacak. Araştırmacılar olarak, Hierapolis’i dünyaya tanıtan ve bölgenin turizmine katkıda bulunan yüzlerce makale ve kitap, yaptığımız çalışmaların meyveleridir. Kazı çalışmaları sonucunda önemli yapılar yeryüzüne çıkarılmış ve restorasyonlarla tekrardan bölgeye kazandırılmıştır. Bu yapıların hepsinden bahsetmek mümkün değil, bu nedenle dünyada eşi benzeri olmayan ve Hierapolis’i olağanüstü kılan bazı eserlerden bahsetmek istiyorum. Şehirdeki mezarlar tüm Akdeniz bölgesinin olağanüstü bir örneğini teşkil etmektedir. Lykos ırmağının devasa dere yatağına açılan ve Çökelez dağlarının yamaçlarına kadar devam eden yolda, sıralı bulunan çeşitli eserleri görerek kuzey mezarlığının eski patikaları arasında yürümek, olağanüstü bir deneyimdir. Son yıllardaki kazılar sırasında yapılan iki keşif, bütün dünyanın dikkatini Hierapolis’e yönlendirmiştir. 2011 yılının sonunda, V. ve VI. yüzyıllardan kalma bir Bizans Tapınağı'nın ortasında Aziz Philippus havarisinin mezarı yeryüzüne çıkarılmıştır.

2012’de cehennemin kralı olan Hades’in meşhur mezarının ortaya çıkmasıyla birlikte uzun bir araştırma tamamlanmış oldu. Mezar, mucizevi bir şekilde içinden çıkan gazlardan dolayı boğulan kuş ve hayvanlara şahitlik etmek için buraya gelen birçok yazar tarafından da kaleme alınmıştır. O zamanın inanışına göre, mezara sadece Kibele rahipleri gazlardan etkilenmeden girebiliyordu. Şehrin en önemli yapısı tiyatrosudur. Bugün yapılan restorasyonlar sonucunda, Septimius Severus İmparatorluğu ve Hierapolis’i kuran yerleşimcilerin koruyucusu Apollon, Apollon’un kız kardeşi Artemis ve annesi Latona gibi kent tanrılarını tasvir eden Grek yazıları; şehir tarihini ve mitlerini anlatan oymalar ve heykeller; Asya’nın mimari barok dekorasyonları ile şekillendirilmiş mermerle çevrili orkestra ve sahnenin yanı sıra 8000’den fazla izleyiciye ev sahipliği yapabilen tiyatro bütün görkemiyle karşınıza çıkmaktadır. Türkiye’nin ve tüm Akdeniz’in en güzel tiyatrosunun yeniden inşa edilebilmesi on yıllık bir çalışmanın ardından, bölgeye ait olan yaklaşık 3000 mermer parçasının incelenmesi sonucunda mümkün olmuştur. Bu denli zorlu bir çalışmanın tamamlanmasını sağlayan TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası ve Vehbi Koç Vakfı’na minnettarız. Projeyi güvence altına alan TOFAŞ'ın katkısı ve desteği olmadan bu işi başaramazdık. Tofaş Fotoğraf Kulübü’nü Hierapolis’te konuk etme şansına sahip olduğumuz için büyük memnuniyet duyduk. Yıllar süren bu yorucu çabanın karşılığını fazlasıyla geri veren çalışmalarımızı onlara zevkle anlattım. Tofaş çalışanlarının ilgi ve alakası, ortaya çok güzel bir iş çıkacağının göstergesiydi. Tofaş’ın bu projesine öncülük eden Asu Ege’ye ve bize yardımcı olan Kadir Özel’e de teşekkür ediyorum. Sayesinde ben de Hierapolis bölgesinde bulunan bu inanılmaz gerçekliğin başka yönlerini keşfetme fırsatını buldum. Destek veren herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Hierapolis Kazısı, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı ile sıkı bir işbirliği içerisinde devam ediyor. Kazılar Daire Başkanı Melik Ayaz’a, Müdür Yardımcısı Nihal Metin’e, Denizli Müzesi Müdürü Hasan Hüseyin Baysal’a ve tüm ekibine çok teşekkür ederim. Yine çalışmamızı destekleyen ve bizimle işbirliği yapan Denizli Valisi Ahmet Altıparmak’a da teşekkürlerimi iletmek isterim. Saygılarımla,

Prof. Francesco D’Andria Hierapolis Kazısı Başkanı

11 Ekrem Yavrucuk Doğuda antik ticari pazar bölgesi; sağ üstte Kuzey Bizans Kapısı

Ayhan Çetin Ana sokağın kuzey-güney görünümü: Ortada Triton Nymphaeumu ve Kuzey Bizans Kapısı

Ş E H İ R

K A P I L A R I

S U R L A R Uzun bir yolculuğun ardından, mezarları geçtikten sonra Hierapolis’e gelen seyyahlar, M.S. 86 yılında Asya Bölge Valisi Sextus Julius Frontinus tarafından inşa edilen iki dairesel kule ile çerçevelenmiş, üç arklı bir anıtsal kapıyla karşı karşıya kalıyorlardı. Şehre girdikten sonra, kumaş üretimi konusunda uzmanlaşmış ve şehrin ticaret olanaklarını sergileyen mağazaların bulunduğu 14 metre genişlikteki bir yoldan geçiliyordu. M.S. V. yüzyılın başlarında gerçekleşen depremin ardından, şehri işgalcilere karşı korunmak amacıyla çok daha dar, şehrin limanına açılan ve iki kuleyle çevrili bir kapı inşa edilmişti.

Ali Özkan Sınır Kapısı (MS 86.), yakın zamandaki restorasyon sonrası şehre giriş anıtı

S U R L A R Ş E H İ R

K A P I L A R I

S U R L A R | K A P I L A R I Ş E H İ R

Ekrem Yavrucuk Dorik üsluplu bir dış cepheye sahip mağazaların hizalandığı sokak ile Frontinus Kapısı

S U R L A R Ş E H İ R

K A P I L A R I

S U R L A R | K A P I L A R I Ş E H İ R

Ayhan Çetin Bizans Kapısı, güneyden görünüm; sağda, Triton Nymphaeumu

Ali Özkan Dorik dış cepheli mağazalarla birlikte Frontinus Sokağı

S U R L A R

| Ş E H İ R

K A P I L A R I

Ş E H İ R

K A P I L A R I

Elif Demirbilek

İzzet Yazgan Bizans Kapısı, kuzeyden görünüm Ekrem Yavrucuk Bizans duvarlarından bazı parçalar (M.S. V. yy.)

A G O R A C A D D E L E R Kuzeyden güneye 1 kilometre uzunluğunda ve 14 metre genişliğinde olan ana sokağın her iki tarafı mağazalar, büyük tarihi çeşmeler, kanalizasyon sistemleri ve genel olarak dorik sütunlarla karakterize edilmiş binalarla çevriliydi. Şehrin merkezinde büyük ibadet alanları yer alırken, ana sokak üzerinde geniş mermer revaklar ve bunların karşısında şehrin tanrılarına tapınmak için inşa edilmiş Apollon ve Plutonium yer alıyordu. Şehrin en kalabalık bölgelenerine bağlanan diğer sokaklar ise doğu tepesindeki mezarlara kadar uzanıyordu. Bu küçük sokaklardan bir tanesi, Aziz Philippus Kilisesi’nin inşa edilmesi ile birlikte, Bizans döneminde önemli bir yol haline gelmişti. 20

İzzet Yazgan Restorasyon sonrası mermer revak (M.S. I. yy.)

C A D D E L E R A G O R A

C A D D E L E R | A G O R A

İzzet Yazgan Mermer revak ve Frontinus Sokağı, arkada Honaz Dağı (Antik Kadmos)

C A D D E L E R A G O R A

B Ö L Ü M

Elif Demirbilek Aziz Philippus Kilisesi’ne açılan sokak

Ekrem Yavrucuk Güney Bizans Kapısı

İzzet Yazgan Mermer revak, sağda lento blokları

C A D D E L E R A G O R A

C A D D E L E R | A G O R A

27 İzzet Yazgan Şehrin girişindeki umumi tuvaletin traverten dorik dış cephesi

İzzet Yazgan Aslan kafaları ile süslü çerçeveler ve mermer revak

T İ Y A T R O Büyüleyici barok dekorasyonu, yerel tanrılar ve onların hikayelerini tasvir eden oymaları ve rölyefleri, imparatora adanan heykel ve büyük anma yazısı ile Roma İmparatorluğu’nun diğer tiyatrolarından ayrılır. Augustus (M.Ö. 27- M.S. 14) döneminde inşa edilen yapı Septimius Severus döneminde (M.S. 210-212) yeniden yapılandırıldı. Cavea alt kısmındaki traverten oturaklar mermer oturaklarla değiştirilirken, sahne genişletilerek yükseltildi ve zevkli bir şekilde mermerle dekore edilen üç zemin halinde düzenlendi. Kazı ve restorasyon çalışmaları sonucunda gösteri amaçlı da kullanılmaya başlanan Tiyatro, tüm Akdeniz bölgesindeki en iyi muhafaza edilmiş tarihi bina haline geldi.

Ali İhsan Gökçen Tiyatro, restorasyon sonrasında cavea ve sahne

T İ Y A T R O

B Ö L Ü M

Ekrem Yavrucuk Tiyatro, sahnenin mermer dekorasyonu

T İ Y A T R O

Oktay Erdoğan Tiyatro, orkestradan görünen sahne

Ali Özkan Tiyatro, güneyden görünüm; arkada Çökelez Dağ’ı tepeleri

T İ Y A T R O

Ali İhsan Gökçen Tiyatro, traverten blok içerisinde sahnenin arka duvarı

Ekrem Yavrucuk Tiyatro, Demetra’nın mermer heykeliyle birlikte

Tiyatro, Apollon ve Artemis’in hikayesini resmeden duvar oymaları

Ayhan Çetin

T İ Y A T R O

Elif Demirbilek

T İ Y A T R O

Ali Özkan

Ekrem Yavrucuk

İzzet Yazgan

Ekrem Yavrucuk Tiyatro, sahne nişi, oyunları kazananlar için pençesinde taç taşıyan bir kartal

T İ Y A T R O

Ayhan Çetin Güneş’i sembolize eden Helios tanrısının alınlığı

39 Oktay Erdoğan Septimius Severus ve kraliyet ailesinin merkezi kapı üzerinde bulunan frizi Ekrem Yavrucuk Tiyatro sahnesi, gece görünümü

T İ Y A T R O

41 Ekrem Yavrucuk Trajedi ve komedya maske dekorları

Ail Özkan Tiyatro, mermer duvarın devamı

İzzet Yazgan Bir mermer kapısının Nemesis Tanrıçası figürüyle dekoru

Ekrem Yavrucuk Sahnenin dış cephesindeki niş

T İ Y A T R O

Ekrem Yavrucuk Tiyatro, av sahnesi dekoru ile kiosklardan bir tanesinin tavanı

Ali İhsan Gökçen Artemis’in yaban domuzu avı rölyefi

T İ Y A T R O

İzzet Yazgan Aziz Philippus Kilisesi’nin baş harflerinin dikkat çektiği sütun parçaları

Ayhan Çetin Tiyatro; arka tarafta Baba Dağı

Ekrem Yavrucuk Septimius Severus ve kraliyet ailesinin rölyefi

T İ Y A T R O

Elif Demirbilek Tiyatro, sahnenin dış cephesindeki niş

Ekrem Yavrucuk Tiyatro, Persophone’nin heykelinin bulunduğu yapı; alt kısımda devlere karşı savaşan Apollon’nun rölyefi

A P O L L O N T A P I N A Ğ I P L U T O N I U M Şehirde oturanların yanı sıra, imparatorluğun her bölgesinden gelen ziyaretçiler için büyük tapınma nesneleri olan Apollon Tapınağı ve Plutonium, şehrin “kutsal kalbi” olarak anılıyordu. İnançlılar Apollon Tapınağı’na kahine danışmak için gelirdi. Rahip alfabeden bir harf çıkarırdı ve bu harfin inançlının isteğine karşılık gelen cevabı temsil ettiğine inanılırdı. Cehennemin girişi olduğuna inanılan Plutonium’daki mağaradan ise bir sürü hayvanın ölümüne sebep olan karbondioksit gazları yayılırdı. Aynı zamanda Pamukkale bölgesine adını veren beyaz travertenleri oluşturan termal kaynaklar da burada bulunuyordu. 48

Ayhan Çetin Apollon Tapınağı, dorik kapı, sütun ve lento

A P O L L O N

50 51

Ali İhsan Gökçen Apollon Tapınağı, Kehanet Tapınağı T A P I N A Ğ I

T A P I N A Ğ I

P L U T O N I U M

P L U T O N I U M A P O L L O N

T A P I N A Ğ I

P L U T O N I U M | T A P I N A Ğ I A P O L L O N

Ekrem Yavrucuk Apollon Tapınağı, Kehanet Tapınağı'nın girişi

Ayhan Çetin Apollon Tapınağı, dorik kapı

P L U T O N I U M A P O L L O N

T A P I N A Ğ I

P L U T O N I U M | T A P I N A Ğ I A P O L L O N

Ali İhsan Gökçen Plutonium, tiyatronun genel görünümü ve cehennem mağarasının önündeki gölet

P L U T O N I U M | A P O L L O N

T A P I N A Ğ I

P L U T O N I U M A P O L L O N

T A P I N A Ğ I

Ayhan Çetin Plutonium, Cehennem Mağarası'nın girişindeki kemer

Ekrem Yavrucuk Plutonium, Cehennem Mağarası'nın önündeki gölet

Ayhan Çetin Plutonium, Cehennem Mağarası'nın önündeki gölet; solda, tapınağı saklamak için inşa edilen Bizans duvarı

N Y M P H A E U M G Y M N A S I U M H A M A M S U

K A N A L L A R I

Hem ekonomik öneminden hem de barındırdığı tapınaklardan dolayı Hierapolis, Roma İmparatorluğu’nun en önemli şehirlerinden biriydi. Bu nedenle kent, hem mermer hem de traverten ile inşa edilen olağanüstü yapıtlar açısından oldukça zengindi. Çeşmeler ve banyoların yanı sıra, kentte çocukların ders görebilecekleri ve spor yapabilecekleri gymnasiumlar da buluyordu. Eski bir latin atasözü olan “Mens sana in corpore sano” (Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur) kent yaşamında benimsenmişti. Tiyatronun iç kısmındaki bir yazıt ise kentin zenginliğini şu şekilde anlatıyordu: “Kutsal şehir, altın şehir, Nymphe'lerin kadını olan sonsuz Asya’nın en bereketli topraklarına sahipsin, suların eşsiz bir güzelliğe sahiptir.”

Ali İhsan Gökçen Gymnasium, dorik revak

60 Elif Demirbilek Konutların genel görünümü

Ayhan Çetin Tapınak Nymphaeum 61

N Y M P H A E U M

G Y M N A S I U M

H A M A M

S U

K A N A L L A R I

S U

H A M A M

G Y M N A S I U M

N Y M P H A E U M

| N Y M P H A E U M

Ekrem Yavrucuk Restorasyon sonrasında Gymnasium ve dorik portik; arka kısmında Honaz Dağı (Antik Kadmos Dağı)

Ayhan Çetin Gymnasium, dorik portik ve Gymnasium'u belirten yazı

K A N A L L A R I N Y M P H A E U M

G Y M N A S I U M

H A M A M

S U

K A N A L L A R I S U | H A M A M | G Y M N A S I U M N Y M P H A E U M

Ayhan Çetin Mezar

Ali İhsan Gökçen Aziz Philippus Hamamı, giriş bölümünde nişler

İzzet Yazgan Hamam-Kilise, büyük traverten bloklar içerisindeki mezarlar

K A N A L L A R I N Y M P H A E U M

G Y M N A S I U M

H A M A M

S U

K A N A L L A R I S U | H A M A M | G Y M N A S I U M | N Y M P H A E U M

Ekrem Yavrucuk Büyük hamamların görünümü, şu anda Arkeoloji Müzesi’nde bulunmaktadır; sol tarafta Palaestra sütunları görülmektedir

K A N A L L A R I N Y M P H A E U M

G Y M N A S I U M

H A M A M

S U

K A N A L L A R I S U | H A M A M | G Y M N A S I U M | N Y M P H A E U M

Ali İhsan Gökçen Pamukkale Termal görüntüsü, önceden antik Agora'nın bulunduğu, daha sonradan Orta Çağ’daki bir deprem nedeniyle oluşan göl

K A N A L L A R I N Y M P H A E U M

G Y M N A S I U M

H A M A M

S U

K A N A L L A R I S U | H A M A M | G Y M N A S I U M | N Y M P H A E U M

Ekrem Yavrucuk Traverten kanalı

Ali İhsan Gökçen Termal suların oluşturduğu traverten kanalı, terk edilen şehrin kalıntıları üzerinde; arkada Tiyatro

A Z İ Z P H I L I P P U S M A R T Y R I O N U B A Z İ L İ K A İsa’nın 12 havarisinden biri olan Philippus'un burada şehit edilmesi, Hıristiyan dönemde Hierapolis’i önemli bir dini merkez haline getirdi. Mezarın içerisine kutsal bir yolculuk amacı taşıyan büyük bir tapınak, Philippus'un şehit edildiği doğu tepesinin üzerine V. yy.’ın başlarında sekizgen büyük bir yapı ve yine daha aşağı kesimlerde Aziz’in mezarının yanına üç bölümlü bir kilise inşa edildi. Bu yapılar, şehrin içinden geçen ve ardından kutsal tepeye ulaşmayı sağlayan pitoresk traverten bir merdiven boyunca uzanarak, büyük bir kompleksin parçası olarak tasarlandı.

Ali Özkan Philippus'un Martyrion'u, sekiz köşeli yıldız içerisinde haçlı ark (M.S. V yy.)

A Z İ Z

74 75

Ali İhsan Gökçen Aziz Philippus şehit edildiği yer ve üzerinde inşa edilen Sekizgen Kilise’nin içi P H I L I P P U S

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A

B A Z İ L İ K A M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A |

A Z İ Z

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U A Z İ Z

P H I L I P P U S

Ali İhsan Gökçen Aziz Philippus Şehitliği Tepesi: Üstte, Sekizgen Kilise

Ekrem Yavrucuk Tepenin üst kısmına kadar uzanan traverten merdiven Elif Demirbilek Philippus Martyrionu, doğudan görünüm

B A Z İ L İ K A A Z İ Z

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A | M A R T Y R I O N U P H I L I P P U S A Z İ Z

Ali İhsan Gökçen Aziz Philippus Kilisesi, mihrap etrafındaki revak (M.S. VI. yy)

Ali İhsan Gökçen Philippus Martyrionu, kilisenin orta bölgesi etrafında bir yol oluşturan kemerler

A Z İ Z

80 81

Semra Kaya Martyrion'un doğudan görünümü P H I L I P P U S

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A

B A Z İ L İ K A M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A |

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

A Z İ Z

P H I L I P A Z İ Z

Ekrem Yavrucuk Philippus'un havarisinin mezarı

Ekrem Yavrucuk Tepenin üstüne kadar uzanan merdiven; sağda restorasyon sonrasında kutsal yolculuk için gelenlerin çeşmesi

A Z İ Z

84 85

Ali İhsan Gökçen Aziz Philippus Kilisesi, ruhban oturaklarının bulunduğu yarım kubbe bölgesi (Syntronon) P H I L I P P U S

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A

Ayhan Çetin Üzerinde haç olan Bizans mermer taşı

A Z İ Z

Ayhan Çetin Küre üzerinde haç olan mermer bir tonoz

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A | M A R T Y R I O N U P H I L I P A Z İ Z

Ekrem Yavrucuk 1. Bizans Dönemi’nde yeniden yapılan Roma Dönemi’ne ait lahit

Ekrem Yavrucuk Aziz Philippus Kilisesi: Yarım kubbe ve mihrabın etrafındaki revak (VI. yy.)

A Z İ Z

88 89

Ali İhsan Gökçen Sütunlar, Tiyatro'nun arka kısmı P H I L I P P U S

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A

A Z İ Z

90 91

Ayhan Çetin Sütunlar, kilisenin içi (V. yy.) Ekrem Yavrucuk Büyük Hamam P H I L I P P U S

P H I L I P P U S

M A R T Y R I O N U

B A Z İ L İ K A

N E K R O P O L Birçok rehber, turistlere Hierapolis’in büyük nekropollerle çevrili olmasını termal bir merkez olması nedeniyle buraya tedaviye gelen birçok hastanın ölmesi ile açıklıyor. Fakat durum bu şekilde değildir. Kompleks mimari, mermer lahitler ve ailenin ana karakterlerine atıfta bulunan yazıtlar, nekropollerin zengin görünümüne katkı sağlıyordu. Her bir mezar şehirdeki bir aileye aitti ve cenaze ritüellerinin gerçekleştirilmesi için kurulan vakıf, mezarların muhafaza edilmesini sağlıyordu. Hierapolis’i sadece kuzeyden değil, aynı zamanda güney ve doğu tepelerine kadar çerçeveleyen nekropoller, Akdeniz bölgesinin en geniş nekropolleri olma özelliğini taşıyor.

Ali Özkan Kuzey Nekropol’deki mezar tapınağı

N E K R O P O L

Ayhan Çetin Küçük tapınak şeklindeki mezar (M.S. I. yy.)

Ali İhsan Gökçen Kare şeklindeki mezar

N E K R O P O L

Ekrem Yavrucuk Kuzey Nekropolü: Lahitlerin sergilendiği mezarın düz çatısı; solda, silindir şekildeki cenaze mihrabı

Ayhan Çetin Kuzey Nekropol'üne geçilen sokak

N E K R O P O L

Ali İhsan Gökçen Helenistik dönemde inşa edilen Tumulus'lar Kuzey Nekropolü'nün merkezini teşkil etmektedir (M.Ö. III-I yy.)

N E K R O P O L

100

101 Ekrem Yavrucuk Kuzey Nekropolü: Dikdörtgen düzlemdeki traverten üzerinde bulunan lahitler

Ayhan Çetin Kuzey Nekropolü: Lentonun üzerine yerleştirilmiş lahitli mezar kapısı

N E K R O P O L

102

103 Ekrem Yavrucuk Kuzey Nekropolü, daha yakın döneme ait, bir Tumulus mezarı Ayhan Çetin Katedral

Kuzey Nekropolü:

N E K R O P O L

Ekrem Yavrucuk Traverten içerisindeki mihraplı mezar

Ali Özkan Yazılı, figürlü ve rölyefli lahit

104

105

İzzet Yazgan Kuzey Nekropolü, seyyah mezarı: Mezar üzerindeki yazı, içerisinde yatan ve muhtemelen bir kumaş tüccarı olan Flavius Zeuxis'in İtalya’ya gidip gelirken Capo Malea’yı (Peloponez güney ucu) 72 kere geçtiği belirtilmektedir.

Ekrem Yavrucuk Mermer çelenkli bir lahidin bulunduğu oda şeklindeki mezar

K A Z I E V İ V E K A Z I Ç A L I Ş M A L A R I H I E R A P O L I S M Ü Z E S İ Büyük Hamam’ın içinde bulunan Arkeoloji Müzesi’nde sadece Hierapolis’ten değil tüm Denizli bölgesinden toplanan ve arkeolojik açıdan son derece zengin eserler sergileniyor. Bulunan eserlerin büyük bir kısmı sergilenemeyerek Antik Okul'un açıklarında bulunan depolarda biriktiriliyor. Pamukkale Üniversitesi tarafından Laodikeia ve Tripolis’te yapılan olağanüstü çalışmalar ve keşifler, bu bölgenin arkeolojik hazinelerinin değerlendirilmesini sağlayabilecek yeni müzelerin açılmasının önemli bir gereksinim olduğunu gösteriyor.

106

107

Ekrem Yavrucuk Arkeoloji Müzesi, Tiyatro’dan alınan oymaların bulunduğu salon

H I E R A P O L I S

M Ü Z E S İ K A Z I

108

E V İ

Ekrem Yavrucuk Kazı Evi: Francesco D’Andria Aziz Philippus Kilisesi’nden gelen ve restore edilen mozaikleri göstermektedir

K A Z I

V E

K A Z I

H I E R A P O L I S

M Ü Z E S İ

Ç A L I Ş M A L A R I

Ekrem Yavrucuk Kazı Evi: Aziz Philippus Kilisesi’nin boyalı yazıtının alçı rekompozisyonu

109

Ali İhsan Gökçen Kazı laboratuvarında yapılan bir Bizans bronz sikkesinin restorasyonu

İzzet Yazgan Aziz Philippus Kilisesi’nin girişindeki kazı çalışması

M Ü Z E S İ H I E R A P O L I S | Ç A L I Ş M A L A R I

M Ü Z E S İ

V E

K A Z I

H I E R A P O L I S

K A Z I

E V İ

| E V İ K A Z I

110

111 Ekrem Yavrucuk Arkeoloji Müzesi, Kuzey Angora şehrinden gelen bir sfenks figürü Ekrem Yavrucuk Arkeoloji Müzesi: Septimius Severus’u Tiyatro’da gösteren friz

Ayhan Çetin Denizli bölgesindeki bir kadının mezar taşı

M Ü Z E S İ H I E R A P O L I S

Ayhan Çetin Pergamum Kralı Eumenes’in büstü

Ekrem Yavrucuk M.S. II. yy lahidi

Ekrem Yavrucuk Eşlerin büstlerinin olduğu lahit

Elif Demirbilek “Güzel Mezar”ın mermer büyük lahidi, taç giydirme sahnesi (M.S. I. yy yarısı)

H I E R A P O L I S

M Ü Z E S İ

| Ç A L I Ş M A L A R I

Elif Demirbilek Laodikeia çelenkli lahit

112

E V İ K A Z I

K A Z I

E V İ

V E

K A Z I

Ayhan Çetin Tiyatro’daki Triton heykeli

113

Elif Demirbilek Laodikeia’dan medusa kafalı mermer lahit (M.S. II. yy.)

M Ü Z E S İ H I E R A P O L I S | Ç A L I Ş M A L A R I

M Ü Z E S İ

V E

K A Z I

H I E R A P O L I S

K A Z I

E V İ

| E V İ K A Z I

Ekrem Yavrucuk Frigya bölgesini temsil eden derin düşünceli heykel

114

Ayhan Çetin Kuzey Angora şehrinden gelen bir sfenks kafası

Ekrem Yavrucuk Tiyatrodaki trajediyografın heykeli

Ekrem Yavrucuk Artemis’in tiyatrodaki heykeli

115

M Ü Z E S İ

Elif Demirbilek Kuzey Angora’dan gelen sfenks figürlü mermer taş

116

E V İ K A Z I

K A Z I

E V İ

V E

K A Z I

İzzet Yazgan Trajik maskeli çelenkli lahit

Ç A L I Ş M A L A R I

H I E R A P O L I S

M Ü Z E S İ H I E R A P O L I S | Ç A L I Ş M A L A R I

Elif Demirbilek Çelenkli lahit

V E

K A Z I

Elif Demirbilek Bir Dionysos alayı içerisinde insan başlı atların olduğu tiyatrodan bir friz

117

Ekrem Yavrucuk Çelenkli silindir mihrap ve boğa kafası

Ekrem Yavrucuk Laodikeia’dan kartal figürü

M Ü Z E S İ | Ç A L I Ş M A L A R I K A Z I V E

Ayhan Çetin İmparatorluk Dönemi’nden nekropolis eserlerinin bulunduğu vitrin

K A Z I

E V İ

V E

K A Z I

İzzet Yazgan Tavas bölgesinden Mısır bazalt oyması

K A Z I

E V İ

H I E R A P O L I S

M Ü Z E S İ H I E R A P O L I S | Ç A L I Ş M A L A R I

Ayhan Çetin Beycesultan’dan tarih öncesi eserleri içeren vitrin

118

119

Ekrem Yavrucuk Bizans seramik oyma levha (XIII yy.)

Ekrem Yavrucuk Çeşitli dönemlerden gümüş ve bronz sikkelerin bulunduğu vitrin

P A M U K K A L E Antik Hierapolis kenti, gezegenimizde bir doğa harikası olan, büyüleyici traverten biçimlenmelerinin oluşturduğu olağanüstü bir peyzajla iç içedir. Beyaz Cennet olarak anılan bu şelaleleri oluşturan termal sular, Cehennem’in girişinin bulunduğu Plutonium Tapınağı’ndaki kaynaklardan geliyor. Böylece olumsuz ve korkutucu duygulara yol açan doğa mucizeleri, insanların hayal gücü tarafından Beyaz Cennet olarak yorumlanabilir.

120

121

Ayhan Çetin Pamukkale’nin beyaz travertenleri

P A M U K K A L E

122 123

Ekrem Yavrucuk

P A M U K K A L E

124

125 Ekrem Yavrucuk

Ekrem Yavrucuk

126 Ekrem Yavrucuk

Ayhan Ã&#x2021;etin 127

P A M U K K A L E

128 129

Ali Ă&#x2013;zkan

P A M U K K A L E

130

131 Ali İhsan Gökçen

Ekrem Yavrucuk

B Ö L Ü M

132

133

Ali İhsan Gökçen [Genel Görünüm]

T O F A Ş

Ali İhsan Gökçen

F O T O Ğ R A F

Ali Özkan

K U L Ü B Ü

Ayhan Çetin

Ekrem Yavrucuk

Fotoğrafçı - Tofaş Fotoğraf Kulübü Danışmanı

134

135

Elif Demirbilek

İzzet Yazgan

Oktay Erdoğan

Semra Kaya

Ta s a r Ä± m : Z E D e s i g n S t u d i o / w w w. z e . c o m . t r