Bahtiyar Vahapzade - Gurub Düşünceleri by Türkçü Betik

BAHTIYAR VAHAPZADE

GURUB DÜŞÜNCELERİ ŞIIRLER

TOrkiye TUrkçesine Aktaran:

BEŞARET ISMAIL

TÜRK EDEBIYATI VAKFI YAYlNlARI 1995

TÜRK EDEBIYATI VAKFI YAYlNLARI 1. BASKI: EYLÜL 19 95, İSTANBUL

ISBN9 75-7594-22-9

Kapak ve iç düzen: Zeki Gezer

Baskı Mat- Yapım Cilt GUven MUcellit

Isteme Adresi: TUrk Edebiyatı Vakfı Yayınlan Divanyolu Cad. No: 14 Sultanahmet/İSTANBUL Tel:526 6 1 15 -52750 32

GURUB DÜŞÜNCELERI

SUNUŞ Bir uyanışa damgasını wranlardan, bir silkinişin, bir dirilişin mUhrtınU taşıyanlardan, Ustad Bahtlyar Vahapzade bu yeni eseriyle adeta. ma.şert bir vicdan muhasebesi yapmaktadır. Ben sana yad oldum, sen bana dUşman, Vatanın derdine olmadık ortak, Nefreti dUşmana çevirmeliyken, Biribirimize çevirdik ancak. Bu topragı sawnmayı, Kendimize borç bilmedik. Vatan gitti, Vatandaşlık zirvesine yUcelmedik. Hiç degilse bu gerçege lnanalım. Sonuncumuz kalana dek Ya savaşak, yahut da ki utanalım! Birbirimize nefretle bakmak, utanılacak sonucun dogmasının başlıca sebebidir. Bahtiyar Vahapza.de adeta, yeni bir GUllstan'la Azerbaycan'ın istikba.li için, gencin- yaşlının, memurun-işçinin, kadının-erkegin, talebenin-muallimin... neler yapması gerektigini bu kitaptaki şiirlerinin mısralan arasına çok gUzel serpiştirmiş: Hedef kaybolan topraklar, hedef demokrasi!

BAHTIYAR VAHAPZADE

DUşman Rusya: Iki başlı kartal. "Kesilseydi bir başın, kan Içmekten doyardın, Sen de bu alem gibi. Bir baş ile dUşOnUp, dOnyayı dinç koyardın." DUşman: Korkaklık: "Başımızın Ostonde Mehmet Emin bayragı GUlle korkar yigitten GUlle tutar korkagı." DUşman: Sadakatsizlik: "Duvan temelden çep koyanlarız, Sabahı ne gören ne duyanlarız. Geleni çepikle karşıladıkça, Gideni tepikle kınayanlarız." DUşman: Kendimizi bilmemeki "Uzak bir adayı sahil bilmişiz, Akil dedemizi cahil bilmişiz. Özgenin mumunu kandil bilmişiz, Bizi kendimize kaytar ilaht.!" DUşman: Mansıp aşkı! "Mansıplı mansıbın gölgeliginde, DUşmanı unutup rahat yatarsa, Vatan evlatlan biribirine Ekranda basında bOhtan atarsa DUşman askerine yad askerine Helal topragını eger satarsa . . . "

GURUB DÜŞÜNCELERI Düşman: Rüşvet!

Bir yerde ki Mınus ar inzivaya çekilir, Bir yerde ki göçmenin payına göz dikilir Bir yerde ki Irianın cehaletten farkı yok Bir yerde ki yalanın hakikatten farkı yok Bir yerde ki rüşvettir adaletin temeli Bir yerde ki şehidle firaıinin emeli birbirine kanşmış Bir yerde ki yasla toy, hayırla şer banşmış. . . "

Azerbaycan'ın bugünOnO bu mısralarla dile getiren Ostad, elbette mısralan arasına çözOmleri de serpiştirecek bir olgunlu gun, bir aksakallılıgın da timsalidir. Okuyucular bunlan da benim gibi çok güzel farkedecekler, ders almak isteyenler hazineler degerinde dersleri bulup çıkaracaklar; yeni bir uyanışın, yeni bir silkinişin ve yeni bir dirilişin yolunu tutmanın, yalnız TOrk olmanın geregi degil, insan olmanın geregi oldugunu idrak edeceklerdir. Bu kitap bana göre bir şiir kitabı degil, bir tahlil, bir tesbit, bir tavsiye, bir muhasebe, bir reçete kitabıdır. Bu kitabı edebiyat yönüyle mOtehassıslan degerlendirsin. Ben herkesin, yalnız Azerbaycan TOrklerinin degil, bUtOn dünya Türklerinin, bilhassa TOrkiye TOrklerinin okumasını ister, ders almasını niyaz ederim. Prof. Dr. Turan YAZGAN

ELVAN ÇIÇEKLER

GURUB DÜŞÜNCELERI

YAŞTAN GILEYLIYIM

Ben on beş yaşımda yirmi yaşımda Öyle sanırdım ki, kırk, kocalıktır. 2 Eliiye basırım, Yalnız, başımda Çocukluk havası hele kalıpdır. Bu sanki dOn olmuş, ornzumda çanta Kavurga3 yiyerek derse gittigim. 4 Bu sanki dOn olmuş, o kamış5 atta Nezil 6 kırbaç vurup "at" segirttigim. Duyabilmiyorum yaşımı neylim, YUrek o yUrektir, heves, o heves... �h arana dUşUr, k�h daga meylim, Nedir gönlUmdeki bu duygular bes? Sanki, sanki dUnUn çocuguyum ben, Bu aşka, hevese bazen gUIUrUm. Fakat kınayarnam kendimi bazen, Hani ne yattım ki, uyku da görUm. 1 Gençlikten elimiz UzUlen gibi, DUnyadan dört elle yapışınz biz. Yaşımız geçtikçe, agaçlar gibi Derine işliyor rişelerimiz. 8

BAHTIYAR VAHAPZADE Odur bak. .. avluda kopup velvele, Çocuklar oynaşır, tırmanır dama. Ben de onlar ile tutup el ele, Koşmak istiyorum çocukluguma. Isterim saklambaç oynayım yine, Başıma götUrOp 9 çayır çimeni. Oyle saklanayım dUştip izinle Hiç bulamasın kocalık beni. Fakat yaş kendini gösterir herden. 1 0 YOrekte çok gizli çarpıntılar var. Sokakta, dışarda soluyanda ben Sananın yokuştur, taştır gOnahkar. Yolda yavrulardan geri kalanda Ne yapsın bu yokuş, bu taş, bilirim Yalnız gOzellige hayran olanda, Kendimi oglumla hemyaş 1 1 bilirim. 1971

1 · yakınıyorum 2 - lhtlyarlıktır. 3 - kaurulmuş bugday 4 - okula glttiglm 5- kargı at 6- lnce, keskin 7- rüya da göreylm 8- köklerlml� 9her tarafa haykırayım. 1 o- kimi uaklt, �aman Mman ll- yaşı ı.

GURUB DÜŞÜNCELERI

GAM-ŞADUK Keder dUşOneedir, gam dUşOneedir, Gamın pençesinde dUşUnUrUz biz. Fikirler fikriinde gonca goncadır, Meçhule bir yoldur her dUşUncemiz. Topluyor bir yere gam, fikirleri, Gamda yetişiyor, kök atıyoruz. DOnyanın sımdır bir kalbin sım, Sırrın tılsımıyle yaratıyoruz. Gam fikrin açan 1 , aklın Ustadı, tdrak, gam taşına degdi, parladı. Çektigi azaptan gam deren akıl, Yıllan yaşıyor birce anda da. Gamın damlasında közeren akıl, 2 Közermez şadlıgın ummanında da Eger olmasaydı deryaca derdim, Derdin yoklugunu ben dert ederdiın. Nedir yUrekteki bu gizli sancı? Şu yerde derk ettim, sen nesin, Allah? Eger olmasaydı, gamın kazancı Şadlık ne harcardı göresen 3, Allah ? 7 Temmuz 1 992 1. anahtan 2. tüten akıl, ışıldayan 3. acaba

BAHTIYAR VAHAPZADE

ÖLÜ LER YAŞlYOR YADDAŞIMIZDA Hazin hatıralar şirin, çok şirin, ÖlOler yaşıyor yaddaşımızda. 1 Mihtiban, sevimli rahmetiiletin Ruhlan ışanr göz yaşırnızda. Yaddaş ne demektir, hatırlamak ne? O nerden közetip 2 gelir fiktime. O nasıl közetir, o, nice gelir, Neden aşkar gelmez, gizlice gelir ? ÖlOler ışıklı hatıralardan, Nur gibi sOzOlOr yllre!)imize. DOgOme dOşende ölOler herden, 3 Gitir uykumuza, ders verir bize. Onlardan örnek de diyoruz bazen: "Rahmetli filankes böyle diyerdi" Zor duruma dOşsek, diyoruz: "gören, 4 Rahmetli filankes bu mUşkOl işi Nasıl karşılayar, OstOleyerdi" 5... DOnyanın bin renkli hayır-şetinde, Bizimle yanaşı 6 yaşıyor onlar. Ömor yolumuzun dönemecinde, Ya bize hak verir, ya bizi dansar.

GURUB DÜŞÜNCELERİ Öyle ölü var ki, diriden diri. Işitir kulagı, görür gözleri. Urnar, talep eder ne ise bizden, Uçuşur ruhlan sol-sagımızda Dargın degillerse emelimizden, Dolaşır her zaman ocagımızda. Bizi bin dügüme salan işlerin Sım kalbimizde tufan koparmış, Çoktan o dünyaya çekilmişlerin Meger bu dünyada çok işi varmış. Ölüler ışıklı hatıralardan Nur gibi süzUiür yUregimize. Biz dara düşende ölüler herden Girer uykumuza, ders verir bize. Ölü var diridir bin defa bizden. Ölüler yaşıyor yaddaşımızda Onlar dargındırsa emelimizden, Ruhlan aglıyor, göz yaşımııda

20 Agustos 1991

1. hafızamızda. 2. ateşden yanıp. 3. kimi vakit. 4. acaba. 5. ön/erdi. 6. yanısıra, beraber

BAHTIYAR VAHAPZADE

lAMANINDA "ÖmrOn uzun olsun" dediler bana, Daganlar ölecek, bellidir, er geç. Bu örntir kimseye gerek degilse, Benim kendime de gerek degil, hiç. Gerekli saysalar dOnyada seni, Birce göz kırprnada geçiyor yıllar Öyle ki, kaybettin gerekligini, Örntir de uzuyor sonsuza kadar. Usanıp, yorulup yaşamaktansa, Bin defa iyidir pek erken ölmek! Danyaya yUk olup yaşamaktansa, Danyanın yUkUnU çekerken ölmek! Hayat benim olsun, O, kul, ben hakim. Zirveye yUcelsin hayatın yolu. Ö!Umden korkmayan söyle kimdir, kim? Anlamsız yaşamak ondan korkulu! 1 Yaşamak hevesim beni yUceltir, Bir zevk duydugumda emellerimden. Ipek böcegine imrenirim ben, Olur öz işini bitirip, hemen.

GURUB DÜŞÜNCELERI Bin yıl yaşasan da doyamaz yürek. ÖIUmden kaçamazsın, gelecek bir gün. Kendi zamanında ölesin gerek, Aşkında ebedi yaşamak için ! 1976

1. Korku uericl, korkunç

BAI-ITIYAR VAHAPZADE

DÖRTLÜ KLER Önder cahildirse, millet de gafil. Demek bu memleket yQz koyun batmış. Millet de, önder de uyanan degil Uyatabilir mi yatmışı, yatmış? 1990 KökUnU, soyunu begenmeyen kes Akınazdan su içir, kaynaktan içmez. DOnyada eşekten başka bir hayvan Yolda dedesinden ileri geçmez. 1990 Kamil gUzelligi görOTUz neden Her zaman uzaktan, her zaman genden ı? Gurbette vatanı seven çok olur, Vatanda vatanı sevene ahsen !2 1995 Duvan temelden çep ı ören olduk. Yannı ne duyan, ne gören olduk. Geleni çepikle 2 karşılayan biz Gideni tepikle 3 götüren olduk. 1995 1. etraftan, uzaktan 2. aferin. 1. egik 2. el çırpmakla, alkışla 3. tekme ile, tekme atmakla

GURUB DÜŞÜNCELERI

BUVAHDETTE Sen benim özOmsUn, ben senin özOn Yok imiş arada bir serhaddimiz. Gösteren aynanın, görtınen yazan Farkını gönnedik bu vahdette biz. Mayıs 1991 VAZLA

KlŞA BIR AKlL

Masal dedim yalancının sözOne Söz yalansa buna masal ne yapsın? Bu dOnyada mevsim dörttUr, akıl bir Yazla kışa birce akıl ne yapsın? Mart 1991 "Sabah da benimdir", dedin bugUn sen. Sabah nakit degil, eger dOşUnsen. Herkesin payında gözOn var, dayan ı , Herşey seninçinse, sen kim içinsin? 1994 1. dur

Öyle ki, dOşOnce ana betnine, ı Yokluktan varlıga bir yol tuşlanır, 2 DOnyaya geldiıide, döntip tersine, Varlıktan yokluga sefer başlanır. Mart 1994 1. karnına, rahmine 2. vÖnellr

BAHTIYAR VAHAPZADE

TERSINE Seksen beş yaşında bir garip akşam Hıçkınp agladı ölürken babam. Torunuro gOlerek öldO... çOnkO o, Bilmirdi 1 öiOmOn ne oldugunu. Bu çarkı 2 tersine çevirip önce Şimdiden geçmişe dönebileydik. Biz çocuk dogrulup koca 3 ölünce Kaş koca dogrulup çocuk öleydik 1989

1. bilmiyordu,

2. havatın yönünü

3. lhtiı,ıar

GURUB DÜŞÜNCELERI

SEVİNÇ AK, GAM SIYAH Sevinç ak, gam s yah, i Hakikatse ŞU: Bes neden yananda mum, g Uzelleşir? De rt, elem,sevginin yol yoldaşıdır. 1 D i gel ki 2 , sevende gam, güzelleş ri . KörnUr b oyananda ateş rengine YUzU hem kızanr, hem g Uzelleş ri . Mayıs 1973

1 . arkadaşıdır 2. ama, ne de olsa, buna ragmen

�YAR VAHAPZADE

GÜL GÜLDÜ KI ... Donyadan eger saygı umar, neşe di e l rsen , . Öz ka bl ine bak, Zu m l e ti bog, Nefreti öldUr. Go dl Ursen eger başkasını, sen de gU el rsin. Go lrnek di el gindirse eger, özgeyi gU dl Ur. Bi d l in m l niçin öyle gü el r bahçede gO ller, GO l gO d l a kU, gO sl On onu görd Ukte gönU ller. 1976

GURUB DÜŞÜNCaERf

NISPILIK Güneşe bakanda karanr göz de lşıgın içinde zOlmet olurmuş. Iki seven kalbin kanştıgı yer, Kol 1 dib l olsa da cennet olurmuş. Ezelden nispidir siyah da , ak da, Yakın da, uzak da, tepe de, dag da. Donen 2 bayrak olan söz bed ayakta Dönüp birden bire gelet 3 olurmuş. H Okrno taştan geçer yalanın, şe rtn , Ruhu unutuldu mukaddesle rtn . Emeli ceb n l den yOn gOl 4 kesle rtn En bUyük talebi minnet olurmuş. Hayrında, şer trıde vehdettir alem. Bir ucu sevinçtir, bir ucu elem. Kurulan tuzakta benim bOdremem 5, Benim rakibime fırsat olurmuş. Inişin kad ıini bildik yokuşta. Akıl ne bilikte , ne de ki , yaşta. DOnyanın ahen gi baharla kışta , Kederle sevinçte vehdet olurmuş.

BAHTIYARVAHAPZADE Emelslz, fikirsiz bi r a şk, b ir h eves Kendisi başı na güverebilm ez. 6 Millet sevgisiyle sil �nan kes Kendi tek başına millet olurmuş. 2 0 Mayıs 1992

1 . çalı. 2. dün. 3. yanlış. 4. hafif adam/ann. 5. sürçmem, kovmam. 6.yeşeremez

GURUB DÜŞÜNCELERİ

ALlAH ldrakte yol açmış geceden gUndUze Allah. GOldUnnesen öz 1 gönlUnU, gUbnez yüze Allah. DOnyaya şafaklar gibi Tannın se pelenmiş 2, Kalbin gözU yanmazsa, görünmez göze Allah. Allah ! Biliriz cism degil, ya nedir Allah? En yüksek olan hakta, hakikatiedir Allah. Dondunsa tekarntil ve güzellikler önünde Derket, bu taaccUbde 3, bu hayrettedir Allah. Insan da bUyOk ! Gizlidir insandaki kudret Herkes onu fehmetmese 4 , acizdir o, elbet. Insanın ezel borcudur insanlıga hannet lnsanlıga hUnnette, liyakattedir Allah. Gerçek de şu ki: Gizlidir her zerrede vahdet. Bir zerre iken kUlle 5 kavuşmak ulu niyet. Gördüklerimiz zahiridir 6, batna 7 nüfuz et. Batındaki, cevherdeki fitrettedir 8 Allah. Fitret de yatar sözde, sözUn öz yükü fikrim. Seçmiş, seçecek daima tayden tUyü fikrim. Ben bir agacım, yapragı sözler, kökU fikrim, Sözlerde degil, sözdeki hikmettedir Allah.

BAHTIYARVAHAPZADE Cahil Iner alçaklıga, öz kalbine Inmez. Vicdandan eger dönse de haynndan o dönrnez. Zulmette, cehalette, adavette görtınmez. bgarda 9, sadakatte, muhabbettedir Allah. 1984

1. kendi. 2. serpilmiş. 3.Bu hayrette, şaşkrnlıkta 4. anlamazsa, derketmezse.5. bütünlük, kalnat, 6. açıkdadır, görünüştedlr. 7. Içe. 8. tabtat te, kendine haslıktadır. 9. ahlddedir, sözdedlr.

GURUB DÜŞÜNCELERI

DAGDA ŞEI.ALE GIBI. .. Bir rengi yok, göklerinbin renginiseverim, Bir gOIO yok, gOllerin çelenginiseverim. Çıkmaga tepe degil, yOce dag istiyorum, Hayatı hayat gibi yaşamak istiyorum. Gökte gurup çagıda,tan yeri de güzeldir, Hayatın sevinci de, keder! de güzeldir. Hayatbir cıdır doztı1, bir cidal meydanıdır, Herkesi öz kudreti, öz gayreti tanıtır. Incilerbulunur mu, çalkanmazsa ya umman? Bu meydanda, ne yazık, daim iniş arayan, "Azca aşım, agnmaz başım" diyenler de var Kederdeki neşeyi, zevki anlamayanlar Hayatın neşesinden, ferahından ne anlar? Her keder! saadet, hersevinci gam izler, Asıl gönül hem gamı, hem sevinci azizler. Fırtınasız yarekler kavuk gibiboş olur, Daim sevinç arayan daim gama tuş2 olur. DOşmanım, yaltaklanıp tepeye dag diyene, "Bu dOnyadabirtarlU koy yaşayak"- diyene. Ah, birtarla... Logatabusöz nerden gelmedir? Yaşamak yaşamaktır. Yabubir tarla nedir? Ben dUşmanım, dUşmanımböyle"ölU canlara", Güneşten kaçıp her an gölge arayanlara. . .

BAHTIYAR VAHAPZADE

Onlar ortada yeyip, kenardaysa gezdiler, Namusu harcamaktan onlar sakınmazdılar. Onlar orta yol tutup ne "he", ne "yok", dediler. Havaya ne "sıcaktır", ne de "soguk" dediler. Onlar ölçtip biçtiler, her bir şeyi derinden, Özgesini korkutup, Orktıller özlerinden. Kafada kaz olsa da Kazdan uyanıktılar, Kah yagmura, kar kışa, Kah bahara baktılar. Kah akşama, kah da ki, sabaha dem tuttular, Kendisini dOşOnOp, özgeyi unuttular. Seslerden ses aldılar, öz sesleri olmadı . . . Gittiler iş ardından, yarekieri gitmedi. .. Gezdiler, yOrOdOier, Adım seslerini tek kendileri işitti, Bir kimse işitmedi. . . Atlannı taşlıga salıp segirtmediler, Acilan erkek oldu, ömOrde bir kez olsun Erkeklik etmediler. Onlar ölende bile kimse haber tutmadı. Bu sessiz, sakin ölOm kimseyi aglatmadı. Çoktan ölmUş zanneder, hani herkes onlan. Diri iken, sag iken, Öz sesi olmayanın ölOmO sessiz geçer, Bin bin defa ölenin matemi yassız geçer. Kardeş, bin duygu geçsin yOreginden şu anda, Sen şımarma gOiende, inierne aglayanda. Aglasan hOngtir agla, gOlsen kahkahayle gOl. GOlsen de aglasan da, doyuversin koy gönOI.

GURUBDÜŞÜNCEI..ERl

Diz UstO sOrUnerek, bir tUrlU yaşayamam, Istiyorum en yUce zirvelere konayım. Hafif sakinligini ne yapayım denizin, Işte onun kasırgalannın wrgunuyum. Koy dövsUn yagmur beni, boran beni, kar beni, Hayatın boranlan daim yaşabr beni, Istemem ki, hayatım, �. ıssız odada Gelip geçsin ıaı gibi. Isterim savaşayım, kayalann başında DUşmanla kartal gibi. Bahçedeki arklar dek ötup hazin şarkıyla Akmagı lstemezim, Seyyah olup hayata seyirci bir nazarla Bakmagı istemezlm. Çaglamak Istiyorum dagda şel�leler tek 3 Serpilmek istiyorum kırlara laleler tek. Hep derya, nehir olup, �lkanmak istiyorum.

Şıgımak 4 istiyorum başsız kOlekler gibi. Göklerde yıldız olup, hem yanmak istiyorum. Bestenrnek istiyorum bUtUn yUreklerde ben Arzu dilekler gibi, Bir rengi yok, göklerin bin rengini severim, Bir gUlO yok, gUllerin çelengini severim. Çıkmaga tepe degil, yUce dag istiyorum, Hayatı hayat gibi yaşamak istiyorum, Yaşamak istiyorum. Mayıs 1960

1 . atiann yanşa çıktıgı, hopladıgı, �ıpladıgı cldol yeri, cirit yeri 2. rastlamak. 3. gibi 4. hücum etmek

BAHTIYARVAHAPZADE

GALILE Dedi:- Yer dönUyor.. . Inanmadılar, Onlar ona gUldU, o da onlara. Dedi-: Hakikate kuşkunuz muvar? Dediler:- Hak diyen çekilir dara. O dedi:- DönUyor, dönecektir yer, Buna gUlseniz de, gUlmeseniz de. Yerden ders alıp da ölene kadar, Ya dönmUyoruz mu, hayattabiz de? ... "Dönmek" kelimesiyle obUyUkInsan, Kırdı mevhumatın sert buzlannı. Aklınbaltasıylewrdubaşından. Kırdı da ökUzUnboynuzlannı. Milyon yıl dediler: "kaşka ökUzle, Ulaştı adsana, şerefe dUnya. Dedi:- Yer dönUyor .. . Yalnız şu sözle Tanıdı kendini ilk defa dUnya. Galile"DönUyor" diyendenben YUceldi, göklerden yerlerebaktı. Her tUrlU uydurma efsaneleti Aklın alevinde yaktı da yaktı. ..

GURUB DÜŞÜNCELERI Yer dönüyor.- Diye o çekti feryat, SözOnUn gOcOnO kendi de bildi. Sanki bir anlıga sustu kainat, Şu iki kelmeye kulak kesUdi. Dedi:- Yer dönüyor.- kanştı alem, Yer durdu, deprendi, döndO kilisa. "Yer dönüyor"- deyince, sanki bu dem, Yeniden çekildl çarmıha lsa. Dedi:- Şu ömrOne inanınm ben, Degişilse gerek dOnyanın adı. Dedi:- Yer dönüyor... Şu çift kelmeden Papazın başında gök gOrOidedi. Dedi:- Yer dönüyor ... Bu ikice söz, Bin bir soru dizdi "lncil"in Oste. Papaz kızıp dedi:- Dag basanz biz. "Yer dönüyor"- diyen o dilin Oste. Divana çektiler bilgini hemen DOnyayı dOşOndO, aşkını andı BOyOk Cordano'yu yakan ateşten Onun gözlerinde kıvılcım yandı O, kutsal kitaba el basıp hemen

Dedi:- Şekkim yoktur, bu kitap haktır. Fakat dogrusu şu: Demesem de ben Yer öyle dönOyar, dalanacaktır. Kalbe bak, aşka bak Korkup ölümden,

Kendi mesleginden 2 geri dönmedi. - Hayatım narnma sOrOnmedim ben,

BAHTIYARVAHAPZADE Meslegim adına öiUrUm-, dedi. Beşer tarihindebelalı insan İki kutuponunde çok dayanıptır. 3 Haktan yapışanlar geçip hayattan Hayattan kopmayan hakkı danıptır4 Galile, helellk, keşfinbir yana Bilginlerveriyor keşfine kıymet. Sen haktan dönmedin hayat namına, BundadırbUyUkiOk, bundadır gayret. Bu gayret önUndebaş egerimben, Ötenzamanlarla fikrim öpUşta. Ölam ayagında, "En el-hak"- diyen BenimNesimi'm de yadıma dQşta5 Mayıs1963

1. şüplıem, 2. fikir, Ideal, 3. bekleylptlr, dunıptur, 4. Inkar etmek, 5. hatırlamak, hatıra düşmek,

GURUB DÜŞÜNCELERİ

I HTIYAT Cesurların dellkanlılıgına şeref şarkısı söylüyoruz.

IhtiyatsözUnden lhtiyatlıyım, Ihtiyat- her yerde ihtiyaç olmur1 Hersözden kendini koruyan ilham, AyaktaSUrUnUr, başta taç olmur.

Ihtiyat izlerken yazdım gönUlsUz, Öylesi kalplere çetin yol bulur. Içten, cesaretle dedigim her söz, Hele korkakla da kolay dil bulur. Sanatın, ilhamın, aşkın gUrsesi, Korkak yareklerden neden gen2 dUşUr? Ihtiyat izlerken, kelme mermisi, Herzaman hedeften didergin3 dUşUr. Ihtiyat gUdenler, asta gidenler, Sizi hiç görmedim menzil başında. E y fikrin önüne taş gilledenler4 Eliboş kaldınız siz yılbaşında. Yolu glde gide adım sayanlar, Yolunuz yanda neden sahv olur? 5 Ama cesaretle adımlayanlar, Ya herşeyi alır, ya da mahvolur. Ihtiyat, bir tUrlU baş dolandırmak, Cesaret, ya hayat, ya ölUm ancak.

BAHTİYARVAHAPZADE IhtiyatvirgüldUr, nokta degil, yok, Ihtiyatçalardır, reng olabilmez. Diyorum, dOnyadabir kahramanlık Köle ihtiyattan dogulabilmez. Korkar cesaretten korku da şeksiz,6 Onun evtadıdır, yigitlik, hUner. Hani cesaretsiz, hani yUreksiz, Kapıyı çalmamışMta birzafer. Casaret çetindir, Ihtiyat asan1 Korkudur alçaltan, hani her kesi. Haydi korkmayalım korkak korkudan, Korku, itaatın dayak noktası. Dolandım yUz ölçtipbirhiçendeben. Yaşayabilmedimbirce an ancak, Benzarar çekmedim cesaretimden. Korkudan korkanm, korkudan ancak. Mayısl970

1. olmuyor. 2. ırak 3. ayn 4. yuvorlatmak, atmak 5. (burada) kesl· lir 6. şüphesiz 7. kolay

GURUB DÜŞÜNCELERI

ANA DILI Dil açanda ilk defa "ana" söylüyoruz biz, "Ana dili" adlanır bizim ilk dersligimiz. lik şarkımız ninniyi anamız öz sOtOyle lçirir ruhun1Uza bu dilde gile gile. 1 Bu dil, bizim ruhumuz, aşkımız, canımızdır, Bu dil, bir birimize ahd-0 peymanımızdır. Bu dil, tanıtmış bize bu dOnyada her şeyi, Bu dil, ecdadımızın bize miras verdigi Kıymetli hazinedir .... onu gözlerimiz tek Koruyup, nesillere biz de hediye edek. 2 Bizim yOce daglann sonsuz azametinden, Mecrasına sıgmayan çayiann 3 hiddetinden, Bu topraktan bu yerden, Halkın gögsOnden kopan çok hazin şarkılardan, GOllerden, çiçeklerden akan hoş kokulardan, Mil dOzOnden, Mugandan- şu verimli kırlardan, Aksaçlı babalanının akimdan, kemalından DOşmanlara saldıran oKırat'ın nalından Kopan sesten yarandın. Sen halkırnın aldıgı ilk nefesten yarandın. Ana dilim, sendedir halkın aklı, hikmeti, Arap oglu Mecnun'un derdi sende dil açmış. VUrekiere yol açan Fuzuli'nin sanatı, Ey dilim, kudretinle dOnyalara yol açmış.

BAHTİYAR VAHAPZADE

Sende benim halkırnın kahramanlıkla dolu Tarihi varaklanır, Kendinde kaç bin yıllık benim hayat kUltUrUm, Şan şerefim saglanır. Benim adım sanımsın, Namusum, vicdanımsın. Milletlere, halklara, halkımızın adından, Muhabbet destanlan yaratıldı bu dilde. Moskova'da Puşkin'e anıt koyulan zaman, Ona abide koydu bu dilde Şirvani'de. Bu dil- tanıtmış bize bu danyada her şeyi. Bu dil ecdadırnızın bize koyup gittigi En kıymetli mısradır, onu gözlerimiz tek Koruyup, nesillere biz de hediye edek. Ey öz dogma dilinde konuşmayı ar bilen, Fasonlu modabazlar, Kalbinizi okşamır 4 koşmalar, telli sazlar. Bunlar koy benim olsun, Ancak vatan ekmegi sizlere ganim olsun. Kasım 1954

1. damla 2. edelim. 3. çay, nehir 4. oya/amıyor, sıı.ıazlamıyor.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

SU-HAVA Havanın bollugu hele bes 1 degil, Suyun yokluguna o evez 2 degil. Suyun çoklugunun farkına varrnaz Hava yoklugundan her an dad çeken 3 İkisi vehdettir... Haset aparrnaz Suda bogulana susuzluk çeken.

15 Agustos 1992

1. kafi, 2. bedel 3. lmdat dileyen

BAHTY I ARVAHAPZADE

IŞTE DÜ NYA DÖNÜYOR Vaktin degirmeninde taş eridi, kum oldu, Tarihe attıgımız dönerek lUzum oldu. DUnün hakikatleri bugün ters yozum oldu, Niyede yozulmasın, işte dUnya dönüyor. Çok aviaklar içinde çok avlan avladım, Aşıp taşan arzumuben artık cllavladım. 1 Ben ataını ötmüşüm,beni ötür evladım, Buböyle de olmalı, işte dünyadönüyor. DUn dogru sandıgımıbugün egrisanırım,

Bazen olur özllmden özüm ogurlanınm. 2 Her yılbaşka arzununbaşına fırlanırım, 3 Niyede fırlanmayım, işte dünya dönüyor. Çok egilen görmüşüm, egilmeyenbaşlan, Sular duruldu, gördük dibindeki taşlan. Adresini degişti dünenin alkışlan, Niye de degişmesin, işte dünya dönüyor. Nasıl dönerbu devran, nasıl dönerbu gerdiş,4 Tazılann üstone tavşarılar da gülermiş. DUnyabina olandan her şey degişilermiş, Degişmesin neylesin, işte dünya dönüyor. Ebediyi dünyadaben ebedisanmadım, Bir ateşe tutuştum, bin ateşe yanmadım. Putlar geldive gitti, birine inanmadım, Niye inanmalıyım, işte dünya dönüyor.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

Dön dokcebu dun yamız, yok da dön Upvar olur, Kuruyan çeşmelerden sular yinecar olur. 5 Bu don yan ın hayn da, şeri de tekrar olur, Niye tekrar olmasın, işte dOn ya dön Uyor. Bin bin yıllarbu dOn yaböylece fırlansada, Biryuvan ın bUlbOlUbin budaga6 konsada, Aylar, yıllar, fasıllar7 birbirin i dansada, 8 Degtşmezdir akidem çok da, dUnya dön Oyor. Ne kadar istiyorsa, bin o kadar fırlan a, Karşıma kahşer çıka, kah hayır dıgırlan a,9 Çark-ı felekIstiyordolan sa da tersine, Akldemi hiç n eye degişmiremben yine. 5 Ekim1985.

1. gem uurmak, 2. çalmak, 3. dönmek, 4. deulr, çar/c, 5. akmak, gür/emek, 6. dal, 7. meııslmler, 8. Inkar etse, 9. yuuarlanmak

BAHTİYAR VAHAPZADE

KÖK Agaçlar Kök Oste boy atır, Yocelir. Agaçlar Kökünden güç alır. DOnyada Her şeyin kökü var. Kökü var Topragın, taşın da... Adamsa kökOnO Gezdirir başında.

1967

GURUB DÜŞÜNCELERİ

ÖZÜDÜR Daglar azametiyle, Baglar naz nimetiyle Sular hareketiyle özUdUr. Ihtiyar sohbetiyle, Civan şecaetiyle, Kız da öz ismetiyle özUdUr. Yalan kuduzmagıyle, lnam öz susmagıyle, Insan da öziUgUyle özUdUr. Şair ahtanşında, 1 lşci tezg�h başında, Ana beşik başında özUdUr. 1974 1 . aramasında

BAHTIYAR VAHAPZADE

lATIN DILI Latin dili!

Her sözUnde dünya boyda yUk taşıyır, ı latin dili! Millet ö!Up, dil yaşayır. Ana diyen, torpak diyen, veten diyen yok bu dilde. Ancak yene yaşar bu dil. Sabah 2 bizim arzımızın Serheddinden 3 o yana da koşar bu dil. Belke... bUtUn ulduzlan Gezer bu dil. DögUşlerde zafer çalıp Ölen ere benzer bu dil. Veteni yok, Milleti yok, Yaşar özU. Ilimierin temelidir Ewel sözU, ahir 4 sözU. Kim deyir ki, OlUdür bu? Hekimlerin, Alimlerin, Lokmanlann dilidir bu. Bu dil ile hesaplanır ay da il de. Çiçeklerin Böceklerin KUleklerin, 5 Feleklerin Adlannı yazır alim : ÖlU dilde.

GURUBDÜŞÜNCELERİ Kim deyir ki, öladar bu? ÖIUierin dili degil, Dirilerin dilidir bu Atlantika sahilide Coşa çoşa Taşa taşa: - Men azadam 6, men hoş-behtem,7 Deyir n:Hik 8 yad 9 dilinde. Söyle natik Indi neye inanag biz: Kulaga mı, Ya göze mi? Emele mi? Ya söze mi? "Men azadam, mastakilem" sözlerini Öz dilinde demeye de lhtiyann yohsa eger, De ki sene azad diyer? . . . Söyle nece azadsan ki, KOrnalarda 1 0 dustak 1 1 olub ana dilin.

BöyQk böyQk meclislerden ıti nııp 12 u un uun 13... telasiarda 1 4, bir kelmesi, söz yokdur. Belke ... onun böyQk, resmi meclisiere Çıkmag açan yaza yokdur? Söyle, belke bic 1 5 dogulup, Atasından 1 6 yok haberi? Belke bu dil çok �sıpdır 1 7, Kucagına sıgışmayır Asnn böyQk fikirleri?.. Sen derde bak, Veten de var, ·

BAHTIYAR VAHAPZADE Millet de var, Anc ak onun dili yokdur. Ele bil ki, Gozgu18 kimi, hamar, 19 şeffaf royalın20 var, Dili yokdur... Indi söyle, Hansı 21 dile ölU deyek: 22 Veten varken, Millet varken, Kiçik, yohsul kOrnalarda Dusdak olan bir dile mi? Yoksa, uzun asırlerden keçip gelen Halkı ölen, ÖzU kalan bir dile mi? Kasablanka, 1967

1. taşıyor 2. yarın 3. hududundan, sınınndan 4. son 5. riizgdr/an 6. hüriim 7. mutluyum 8. hatip 9. yabancı 10. kulübe/erde, kovuklarda ll. esir 12. yitirilmiş, "kovulmuşw 13. Ilim Ilim itfrllmek: sil/e tokat kova/anmak. 14. toplantılarda 15. plç 16. babasından 17. yoksu/ 18. ayna 19. parlak 20. kuyruklu piyano 21. hangt22. diyelim

GURUB DÜŞÜNCELERİ

ÇÖREK 1 VETEN Eyninde 2 "cinsi" şalvar 3 , Belinde enli kemer, Saçı çiginlerinde 4 DöşOnde amblemler, Fırınenli 5 bir TOrk ile Men danıştım 6 erk ile : - Burda çörek tapınısan 7, bes saadet, bes veten? Çörek saadet degil, unuttun mu bunu sen? üç il , 8 Beş il, Ne zaman, Döneceksin vetene? - Harda 9 kamım tok dursa, ara vetendir mene, Diye kahkaha çekti. Obu kahkahasıyla UzUme şili e çekdi. 1 ° Bir kannlık çörUkçUn sen unuttun her şeyi. Sen çörege bagladın, taleyini 11, bahtını, Bes vetenin taleyi? Bes onu kim dOşUnsUn? Veten düşmenlerinin karnını dökrnek Uçi.ln, Kimin kini, gazabı Yanıp gUlleye dönsün? Burda çörek tapmısan, Bes saadet, Bes veten? ·

BAHTIYARVAHAPZADE

Çörek saadet degil; unuttun mu bunu sen? Saadet veten demek! O, vetene baglıdır. Elin 12 kalbi daglıysa, senin kalbin daglıdır. Bes her zulme, cefaya nece dayanmış baban? 13 Elle gelen yası da toy- bayram sanmış baban. Elsiz bir saadeti, saadet bilmemişler. Unutma, "El içinde: Öl içinde" demişler. Veten-namus, namusu ite atsan it yemez. Yal Uçün zingildeyer, 14 namusa zingildemez, Sen insansın. Namusun,el gayretin hani bes? Namusu elef 15 kimi gövşeme. . . 16 O, yeyilmez. Bir parçacık çörekçün hamı kaçsın vetenden Bes vetende kim olsun? Kederlnden kaçtıgın, Sabahki sevincine uzakdan el açbgın, Osu, hava, Otoprak, Goy sene ganim olsun. 17 "Harda kamım tok ise, ora vetendir" dedin. Sen veteni çörege nece kurban eledin? Burda çörek kazanıp özüntl deyitirdin. Bıg18 dalınca gelirken, sakalı mtıfte 1 9 verdin. Gurbette çöregin var, Ytıregin yokdur senin. Anasız bir uşaksın, Kıvrıl yat, dinme 20 kalbin, oyuk oyukdur senin Çöregin var, bes hani saçına sıgal çeken, 21 Vetenin ktılekleri? 22

GURUB DÜŞÜNCELERI

Seni sennest eyleyen gOIIeri, çiçekleri? Hani veten havası? Hani ana laylası? 23 Veten yalnız çörek mi? Bes bunlar? Bunlar hani? Bir parçacık çörege satarlar mı ananı? . .

Garbl Berlin, 1972

1. ekmek 2. üzerinde, vücudunda 3. kot panto/onu 4. omuzlarında 5. Ferman: Batı Almanya'da bir şehir adı 6. konuştum 7. bulmuşsun B. yıl 9. nerde 10. sil/e vurdu ll. talihint 12. halkın 13. deden nasıl tahammül etmiş 14. yoltaklık eder, mızıldanır 15. alaf, hayvan yemi ot-saman vs. 16. çigneme 17. düşman olsun 18. bıyık 19. parasız, karşılıksız 20. konuşma, sus 21. "saçını okşayan" 22. rüzgarları 23. ninnisi

BAHTIYAR VAHAPZADE

ÇÖREK1 SAADET Direk oldu göklere ah-nalesi bu yerin.. . Vetende iş ahtanp 2 ak gOn gözleyenlerin, 3 Gözlerine ak dOşOp Bir parçacık çörek de vetenden kaçak dOşOp. "Belke?.. " dedi, Ekipler Bitmeyiptir, "Belke"ni. 4 Anadolu kendiisi 5 gezdi bUtOn ölkeni, Bayır ahtardı, 6 gördü, kısmetine şor 1 dOşOp. Vetenin övladlan özge kapılannda Neçe derbeder dOşOp. Çörek ceyran belinde, Ceyranı UrkOttUler. Gaçıp onun dalınca 8 Orada, burada gOddUler. O, gözlerden yayındı 9 Onu wrup ötdUler, 10 Ele çörek geldise, saadetin gelmedi, Anadolu kendiisi birce şeyi bilmedi. Her halkın, her milletin, Veteninden uzakda tapılan 11 "saadetin" Adı saadet olur, Özo felaket olur... Garbi Berlin, 1972 1. ekmek 2. arayıp 3. belkiyi 4. bekleyenierin 5. köylüsü 6. aradı 7. kıraç toprak B. ürküttü/er 9. uzaklaştı 1O. geçtiler ll. bulunan.

GURUB DÜŞÜNCELERI

EHRAMIARIN ÖNÜNDE Ehramlann önünde, gündüzler akşama dek, "Fünf piastır" 1 diyerek, Öz 2 do!1maca elinde Dilenir Arap oglu ecnebinin 3 dilinde. Zamana bak, zamana. İçimden yana yana Bakanm, Ey koca Şark, ne gündesin, ne günde. Arabın vatanında Başını yUce tutup ecnebi ehram gibi; Arap gezmeye korkar öz yurdunda, ham 4 gibi. Kardeşim, dilenende, geçmişini ansana, Dedenin yUcelttigi ehramdan utansana. Öz helalca paranı ecnebiden bu günde Sen sadaka alırsın. Dedenin yUcelttigi ihraıniann önünde Bak nasıl alçalırsın. Kahire, Aralık

1959

1. beş piastr· Almanca· para birlmidir. 2. kendi 3. yabancının, 4. budala, vurdumduymaz.

BAHTIYAR VAHAPZADE

AÇıARDAN TOKIARA Zer-ziba 1 içinde alışıp yanır Serdaba, döşeme, tavan seraser 2 Nice yüzyıldır ki, burda saklanır Imarnın adına gelen nezirler. Cami baştan başa bir hazinedir, Yatar Imam HUseyn taş-kaş 3 içinde. Eger iman haksa, bu bezek nedir? Bezege muhtacmış Imam da, din de... Bu bUsat, bu celal 4 kimin Içindir? Dışarda el açıp dilenir millet Ey iman evladı, de, "bu ne gUndUr, Camide var devlet, sokakta zillet." 5 Imam için gelen bu servet, bu zer Ne verdi imama yalvaranlara?... Yere indirmedi, bir katre gökler Yere gece gündOz baş wranlara. DOnyanın çok garip tezatlan var: Açiardan toklara dUşermiş nezir... Taş kaş içindedir öiU imamlar Diri evlatlarm lUt Uryan 6 gezir: Kerbela, Aralık 1959 1. süs 2. boyuna 3. mücerıherat 4. debdebe, şaşaa, 5. çile 6. çıplak

OURUB DÜŞÜNCELERI

KENDISINI TANIMAK BugOn yOz beş Olke tanımış bizi Yenice yaranmış devletimizi. Artık yer yOzOnde öz yerimiz var. llerde ışıklı günlerimiz var. - Kardeş, sevincine şerikim 1 senin. Ama unutma ki, özgelerinin 2 Bizi tanıması hala şart degil. Tanınmak, o kadar şerafet degil. Seçek içimizde egriden dOzU. Haydi, tanıdık mı biz kendimizi? Ewelce kendini. tanımayan kes,3 Kendini dOnyaya tanıtabilmez. 1991

1. ortagım, 2. başka/annın, 3. kimse

BAHT1YAR VAHAPZADE

GÜLDEN GÜLE KONUR ZER KELEBEKLER GU!den gUle konup zer kelebekler Bildirmek istiyor var oldugunu. Allanıp, hallanıp 1 galler, çiçekler Bildirir hayata wruldugunu. 2 Sular şakırdayıp gösterir bize Yerlerin terkinden 3 car oldugunu 4 . Kuşlar şarkı deyip kandınr bize DOnyanın arzuya dar oldugunu. 26 Temmuz 1994

1. 2. 3. 4.

benlenlp, vanl benek benek olup meftunlugunu, tutkunlugunu, vurgunlugunu. topragın derin katlanndan bol bol, gürültü lle aktıgını

GURUB DÜŞÜNCELERI

SÜRÜNMEK Ml, UÇMAK MI? Yacelmek istiyorsun? Niyetine bin alkış! Ama adım atmamış Katage bak, taşa bak. Seni birden tutacak Çovguna 1 bak, kışa bak. Otepenin, o dagın Zirvesine varmagın Iki yolu var ancak: Bir sarUnmek, bir uçmak. Sen yUce tepelerde Yılana bak, kuşa bak. Saranap yUcelmişe, Uçup yUcelmişe bak.

Temmuz 1994

1. tipiye

BAHTIYAR VAHAPZADE

SAHIBI VAR, ÖZÜ YOK Yaradanım, sahibim, O, kemandır, ben okum. Atar beni yOz yere Sahiblm var, ben yokum. Bu yoklukta ben neyim? Kuruca bir gölgeyim. Gölge gezer ı dolaşır ı Yer Ostonde izi yok. DOnyada her gölgenin Sahibi var, özU yok. 199 1

GURUB DÜŞÜNCELERI

KÖPRÜ ÇAYDAN UZAK DÜŞÜP Dostum H Şlrmemmed'e

Hele tohum gövennemiş Tarlamıza alak 1 dUşUp. Başımız dazlak olalı Elimize tarak dUşUp. Hayallerim kanat kanat, Etegirnden çekti hayat. DOneniine 2 dorat, kırat, BugUnUme ulak dUşUp. Elim UzOldU 3 dilekten Dilim yandı "gel" demekten. Öz hakkını beklemekten Hakkın gözOne ak dUşUp. Bu tayda 4 sen, o tayda ben; YUzemmedim bu çayda ben. Ömr erittim harayda 5 ben; KöprU çaydan uzak dUşUp. Aralık

1992

1. yabani ot, 2. dünüme. 3. umudum kesildi 4. tarafta, 5. bagınş, çagınş, lmdat

BAHTIYAR VAHAPZADE

MANSlP HAVASINA DOn elleri Ostte zavallı millet "Beyler"i götOrdO hakimiyete. 1 Onlar ellerine geçince fırsat Sırtını çevirdi yazık millete. Mansıp havasına havalandılar 2 Gerçege tOkOrOp, Hakk'ı dandılar. Oldu özürleri günahtan beter. 3 Tanıyabilmedi millet onlan; O kadar kaktılar, kilçOk gördüler Onlan yukan kaldıranlan. Boynuma alım ki, öz günahımdan İnandım onlara ben de bir zaman. Perde arkasını görmek çok çetin Hem kangal4 yetirir, hem gOl bu toprak. Ben nerden bileydim, bu heriflerin Amacı, arnalı mansıpmış ancak. Mansıp katanna çok tez bindiler Sorate dözmeyip 5 gicellendiler: 6

GURUB DÜŞÜNCELERİ Yanacak yetmedi, yokuşta, dikte, Tekerlek gerildi, katar lengidi. 7 O kadar kalktılar, o zirvelikte Oksijen azaldı, nefes tengidi. 8

Sin yere yozdular 9 tek bir kelmeni 10 Gayeyi unutup söz çürOttOier. "Vatan" diye diye yazık vatanı Dolara çevirip cebe dürttoler. Pek garip alemdir, dagan her seher Yaddaş 11 aynasından dOneni 12 sildi. DOnen azatlıgı bayrak edenler BugOn azatlıga düşman kesildi. Yine adaleti kaderden umduk, Döndü maziye mi yoksa bu gerdiş? 13 Meger azatlıgı millet için yok Bunlar özleriyçin 14 talep ederrniş. Onlar bu yerde de yaman telesti; 15 Göçmenler çadırda soguktan esti, Bunlar begenmeyip beş odalıyı On-onbeş adalı millke göçtoler. "Bey" tavn sakladı her budalayı. Mansıbı akılla degil, derde bak, Akılı mansıpla ölçüp biçtiler. Dagıtıp nizarnı onlar bir güne, Kumdan "devlet" adlı dag yücelttiler. Taze dügüm salıp eski dogome KUrsU gölgesinde sakin yattılar.

BAI-ITİYAR VAHAPZADE Onlar parladılar bir gOn içinde. Yası görmediler dogon içinde. Onlar bilmediler bu kınn dagının Bir rOzg�r esince dagılması var. Onlar duymadılar bu parlamagın Yanması, sonra da... kOl olması var. 1993

1. "beyler"ln Iktidara gelmesi deyince Azerbaycan Halk Cehpesi'nln bazı mansıp seuen, açıkgözlü üyeleri kastediliyor. 2. de/irdi/er. 3. daha kötü. 4. deuedikenl. 5. tahammül edemeylp. 6. başları döndü. 7. geç kaldı. 8. bogu/du. 9. yorum/adı/ar. 10. kelimeyi. 11. hafı.ı:a. 12. dünü. 13. seyir, do/aşma. 14. kendileri Için. 15. acele etti.

GURUB

DÜŞÜNCELERİ

SINE TAŞI Bu dOnyanın o dOnyaya vaadiyim. Ben varlıgın yokluktaki var sesiyim. O dünyadan bu dOnyaya gelen oldurn, Bu dünyadan o dOnyaya gidesiyim. Bu dOnyada çok yanmışım; Gürnan edin, yana yana dayanmıştın Başdaşımla 1 ben yanaşı. 2 Siz koymayın mezanma sine taşı. Ben diriyim mezarda da, ÇOnkU ölmez inamım var. O dünyadan bu dOnyaya dönrnegime Benim deli gOmanım 3 var.

Yok! Koymayın kabrim Ostte sine taşı...

199 1

1. mezar taşımla. 2. beraber 3. zannım, Imkanım

BAHTİYAR VAHAPZADE

YUKARI KötoiUk var, iyilikten iyidir. Bedbahtlık var, saadetten yukan. Sevginin de hedefini seçmeli. Nefret de var, muhabbetten yukan. Zorakilik baş aparsa Ulkede: "Benim", diye at çaparsa 1 Ulkede; Buna karşı kulak �rsa 2 Ulkede; Esaret de hUrriyetten yukan. Söz okunun öz hedefi, unvanı. Öz vaktinde susturmazsan nadanı, 3 Kuduz gibi o dalayar 4 dört yanı. Kabalık var, nezaketten yukan. Örntir yolu bir koşuymuş, yanşmış; Yanşanlar son menzilde banşmış. Hayırla şer birbirine kanşmış, Hıyanet var, diyanetten yukan. Rahmedersen eger zalim düşmana, Zulmedersin hem kendine, hem bana. Bu merhamet ihanettir vatana, Zu!Um de var, merhametten yukan. 22 Nisan 1 992 1. sürerse. 2. sagırsa. 3. cahi/1. 4. dalar,ısırır.

GURUB DÜŞÜNCELERI

ÇAYI GEÇENDE Fikir kardeşim Hacı Ablülkadlr Sezgin'e

Tam hahnmdadır, onnanda azdık 1 Çocukken arrandan daga göçende. Aydınlık havada yolculuk kolay, Şarttır, şaşmıyasın, dumanda, çende.2 Çifttir bu dOnyanın gece gandUzU, Siyahtır bu yUzU, aktır o yUzU. Kendin dUz 3 olmazsan, bulmazsın dUzU. Egriler 4 içinden 5 dUzU seçende. Hakim ki, yalana uyup inandı, Zavallı gerçegin sinesi yandı. Başının Ustande Alah'ı dandı,6 Hakkı yıkmak için zulm and içende. lmanın kamilse derde döz 7, dayan. Korkma ahiretin imtihanından. Danyanın azabı çıkar canından Burda ektigini, orda biçende. lnam dorusunu 8 binip sona dek Peşine bakmadan sUresin gerek. İnama sanisan iman gelecek. Ah degişmezler çayı geçende.

1993

1. şaşırdık. 2. siste. 3. namus/u. 4. namussuzlar.S. sırasından. 6. inkar etti 7. tahammül et. 8. doru atına

BAHTIYAR VAHAPZADE

IKI KABAHAT Dostum Tevfik Bogır/ı'ya

Inkar edebilmeyip öz içimde ben, beni Konuşurdum bir zaman En yUce kOrsOlerden yUregimden geçeni. Bin tekdir1 işitirdim o vakt yakınlanmdan:

Ters kurulmuş ezelden 2 bu dOnyanın gerdişi. 3 Sen mi dOzelteceksin bu ters yönO, ters işi? Işittim bu sözleri çoklanndan bin kere.

O zaman aldırmazdım böyle mezemmetlere. 4 Zaman geçti ötoşto 5 bu suretle yıllanm.

Terazide çekildi bin hayınm, bir şerrim.

Benim beyaz haynmı kara şer'e yozdular. 6 Her sözOmU kelmemi bin bir yere yozdular. Baktım, benim kalbirnden çıkan ateş, yanan od Taş yürekler bir yana, yUzO dahi karsmıyor. 7 Dagdan agır derdimiz bir kimseyi sarsmıyor. Gördam yalan burçtadır,

Hakikatse kOnçtedir. 8 Gördam yalan kuduzmuş. Baktım ki, gerçekletim bedavadan ucuzrnuş. Sustum. Bogdum içimde vicdanıının sesini Gözlerimi kapattım. Ben görmek istemedim Yalan kefenligine hakkın bOkOimesini. Sustum...

CllJRUB

DÜŞÜNCELERİ

GördUm, şimdi de "neden susarsın?" diye Başladılar gileye. 9 Yagdı benim başıma şimdi de başka töhmet. 1 0 Konuşmagım kabahat, susmagım da kabahat? Daha yUregimdeki isyanı susturmuşum. Şimdi ben vicdanımla hayatın arasında MelUI-mUşkUl durmuşum. Çekilmişim kınıma Kardeş, beni kınama. Bu hayat yalan kusar, vicdanımsa hakikat. Ama ne yapayım ki, Konuşmagım kabahat, susmagım da kabahat. Şimdi gerçegi şu ki, korkanm, korkanın ben Yalan dersem Tann'dan, dogru dersem bendeden. 11 1993

1. azar.2. eve/den, öncülerl. 3. do/aşması, seyrl.4. kınamak.5. hafiften geçti gitti. 6. yorum/adı/ar. 7. hafiften yakmıyor (alazlamıyor) 8. köşededlr. 9. şlkayete, yakınmaya.lO. töhmet· dansak. azar/amak. ll. ku/dan

BAHTIYAR VAHAPZADE

IÇIM ÇÖLÜM

Senin "bagdaduru"na 2 ben oynayamıyorum. Bu havaya, bu rakse vallah uyamıyorum. Felegin gerdişine benim özge sorum var Benim öz 3 yOregimde başka "bagdaduru"m var. Çölde gOller, çiçekler çok da ki, perdahlanıp. 4 Çölden benim içime gen5 kapılar baglanıp. 6 Ama içimden çöle kapı taybatay 1 olmuş Sesler, renkler, çalarlar, içimde lay-lay 8 olmuş. Her bakanın 9 gözüyle benim içim sezilmir. lO Içimin havasını çölOm degişebilmir. Kol açıp, oynuyorum içimdeki havaya Sen çölünden bakarsın, hani ben binevaya.11 ÇölOn keşmekeşleri 12 gadak 13 wrup dilime. Içimin gözleriyle ben bakanm çölOme. ÇölOmOn gözleriyse nankör gibi, kör gibi Göremiyor içimi. Içimde kar yagarsa, dOnyayı kar görOrOm. GönlOmde bahardısa, dışı bahara görOrOrn. Ben içimde batmışım, "neden battın? soran yok Beni çıkarmak için içime baş wran yok. Sıratanıp içimde nice nice dag, dere. Yarabbim, gönlOmdeki renklere bak, renklere. Orda elvan duygular birleşip nakışlanır. Hep bakanın, Göremem.

OURUB DÜŞÜNCELERİ

Siyah nerede biter, beyaz nerden başlanır. Kah olur, boz görtlıilm bembeyaz gUndUzlerl Öz lçime kördUse, öz içimin gözleri. Ben kınayabilemem beni görebilmeyen Cahil gönOisUzlerl. Ben içimde batmışım, "neden battın?" soran yok Beni çıkarmak Için içime baş vuran yok. 29 Kasım 1993

1. dışım. 2. oyun havası. 3. kendi. 4. cilalanmış gibi açılıp. 5. geniş. 6. kapatılıp. 7. her iki tarafı açılmış. B. tabaka/anmış. 9. her bakan kimsenin. 10. sezilmiyor, duyulmuyor ll. zaval/ıya. 12. tüm o/aylan. 1 3 dilimin ucunu ezmlş.

BAHTIYAR VAHAPZADE

GIZLIDIR Kışda bahar, baharda kış, Selde, suda od gizlidir. Ak bulutta yemyeşil ot, Yeşil otta sUt gizlidir. Nedir bu dert, nedir bu gem? 1 Kah bilirim, � bilemem. Her sevinçte bir dert, elem Her dertte Um it gizlidir. Hiçten yoka bu devrede KUll'U gördam bir zerrede Bir damlada, bir katrede Bu boyda vUcut gizlidir. Her görUşten bir intizar Her sevinçten bir gam dogar. Her sUkutta bir haray 2 var Harayda sUkut gizlidir. Her hakimin mahkOmu var Çekilenin hUcumu var Her çiftte tekin tumu 3 var Her tekte bir çift gizlidir.

GURUB DÜŞÜNCELERt

Gerçegi var her yalanın Gen yolu var, her dalanın 4 Bin puta secde kılanın Kalbinde bir put gizlidir.

2 7 Haziran 1993

1. gam. 2. fmdat 3. tohumu. 4. kör aulu, çıkmaz.

BAHTIYAR VAHAPZADE

BAKMIK 1 Hakikat dOz yolunda Şekke, şOpheye bakmır Yalan da öz yolunda Döntip gerçege bakmır. Zorun agzı bOiöyde 2 Hak her zaman gileyde 3 lnsafın yOzO gökte Zulom hiç göge bakmır. BugOnOn hoştur, ya dOn Unuttun mu bunu sen? YOceldigi zirveden Kimse geriye bakmır. DOnya bir kumarhane, Gör kim kim yuta, kim yana 4 Herşey bakar zamana Zaman hiç neye bakmır. 26 Temmuz 1993

1. bakmıyor. 2. bilegl taşında, bllegt maklnasında.3. şikayet· te, 4. kim de oyunu kaybederek.

GURUB

DÜŞÜNCELERI

SÖZ Dogrudan da gOzel olur VUrekierde pişende söz Ama nasıl bagırmayım YUregimi deşende 1 söz? Haksız hakiıyı dövende Egriler dUzU egende Nasıl dözUm 2 , yUregimde Kaynayıban taşanda söz? Kıymetler ki, kuduzlaşır Herşey pazarla uzlaşır. Hayatımız ucuzlaşır Degerinden dUşende 3 söz. Sakin göle kah taş atar, Kah zehire şeker katar Hançer olup gögse batar Öz haddini 4 aşanda söz. Bazen yUrek tUtsUlUyar Sörunek için su diliyor. Hak, haksızı Usteliyor Öz yerine dUşende 5 söz. 4 Temmuz 1993 1. de/Ince. 2. tahammül edevtm.3. degerfni kavbedince.4. kendi sınınnı. 5. sırasında sövlenen söz.

BAHTIYAR VAHAPZADE

IÇIMDEN GEÇEN YOL Fikirler, hayaller baştan aştılar. Fıkirler fikrimde çaprazlaştılar. Bu onu dogradı, o bunu kesti, Biri digerinin yolunu kesti. Yollar çulgalaştı 1 içimde birden Bilmedim hangiyle nere gidim ben? 2 Tuttu bu yollan kah kar, kah dolu Bir vakt uyandım ki, sagım sol imiş. DOnyanın en uzun, en çetin yolu Benim öz içimden geçen yol imiş. 2 7 Temmuz 1993

1. kanştı, kavuştu. 2. bl/medlm, hangisiyle nereye gldeylm

ben?

GURUB DÜŞÜNCELERt

PEYGAMBERIMiz Yolunun yolcusuyuz, ey ulu peygamberimiz Adı şefkatle, ışıkla dolu peygamberimiz. Kurumuş topraga bir an doktu1Urken nefesi GUle dönderdi 1 o saat 2 kolu 3 peygamberimiz. Fahmiden nur eleyip sımlan 4 zulmetine Bize malarn eledi meçhulU peygamberimiz Bu da bir mucize! Meydan okuyurken 5 saga sol, Saga dönderdi imansız solu peygamberimiz. Ulu Kur'an-ı Kerim'den göZOmUz aldı ışık, Bize gösterdi müdarn düz yolu peygamberimiz. Bulup hakkın yolunu bahtiyar oldum nice 6 ben Böyle zengin eyledi yoksulu peygamberimiz. 29 Ocak 1994

l . çeulrdf. 2. o anda 3. çalıyı 4. tüm sır/ann 5. böbürlenlrken, kibir/enirken 6. nasıl

BAHTIYAR VAHAPZADE

E1AN SESLERI Bu dagı, bu taşı bin yıldan beri Vatana çeviren ezan sesleri Ne imiş, acaba, ne diyor o ses? Göklere yönelen o kayıp nefes? Nedir o sesteki azamet, keder Genişlik, enginlik,sonsuzluk kadar? Yerleri göklere baglayan direk, Gökleri yerlere indiren dilek. Haziran 1994 Şeki.

ClJRUB DÜŞÜNCELERI

IŞIK ARlYORSUN R. lçln

GörUrUm her zaman sohbetlerinde lşıklı fikirler soragındasın1 Zamanın bu zulmet seltenetinde 2 Sen kılıç olsan da, hele kındasın Allah buyrugundan kuyruk gözleyen 3 ÖrnrUnU hasretle gadaza vermiş 4 Kendine güvenip "ben vanm" diyen Çalılık Ustande kuyruk bitirmiş. Işık saçmak için akıl yok, yUrek Sinende od tutup ahşsın gerek. Özge çırasından ışık umanlar Damak kaldıgını 5 sonradan anlar. Özgenin ışıgı göz aldatandır, Ewel öz kalbinde gam dagın olsun. Işık anyorsun kendini yandır 6 , Zulmeti yarmaga ışıgın olsun. 10 Temmuz 1991

1. aramaktasın, sormaktasın, 2. saltanatında, 3. menfaat bek· leyen, 4. ezlyete salmış, J,Qnmış, 5. ışıksıı; kaldıgını 6. J,Qk.

BAHTIYAR VAHAPZADE

DEDESININ MAU GIBI Sinemizele at çaptılar 1 Kuldarlıgın 2 kulu gibi Hakkımızı unuttular Ylten kabrin yolu gibi Su kattılar aşımıza; Kıydılar göz yaşımıza Yagdırdılar başımıza BUhtanlan dolu gibi Kanımızı hey 3 sordular, Kabemizi uçurdular.4 Bizi yamanca kırdılar, Karadiken kolu 5 gibi. GögsümUzde sine dagı, Biz yaşadık kulsayagı 6 Gelen sattı bu topragı Dedesinin malı gibi 7 Temmuz 1991

1 . sürdüler. 2. köle sahibi, efendi, 3.boyuna, aralıksız, durmadan 4. Jll ktılar. 5. çalısı.6. kul gibi

GURUB DÜŞÜNCELERİ

YUNUS KERVANI YediyUz yıldır ki, Yunus kervanı Muhabbet yOkUyle yol gelir hele, Kemale erdirir kalbi, vicdanı Muhabbet Unvanlı hediyesiyle. Yunus hikmetiyle kim mest olupsa, GögsUnde garezi durultur gönUI, Hasetle, tamahla 1 , kinle dolupsa, Mahşere götüren bir yoldur gönUI. O, demiş:- Sevenin itikadında, Kin degU, sevgi var, ben degU, sen var. Sevmegi beceremez, bir aşk odunda Eriyip kendini unutmayanlar ÖldUr içindeki nefreti öldür! Senin yol yoldaşın seven gönUidUr! O, demiş: - Allaha giden çetin yol. Herkesin gönlünden baş alır ancak. Demiş:- Öz içinde yeniden dogul 2 Bu eski dOnyaya taze gözle bak.

Yeniden dogulmak, yahu ne demek? Ulu bir aşk ile bannan yUrek! Hem kendini görUr, hem de Allah'ı, Tamahdan, garezden annan 3 yUrek.

BAHTIYAR VAHAPZADE Tutup eteginden ulu göklerin, Kalbinden topraga su venniş Yunus Sıgınıp cezbine anarnız yerin Sevgiyi bayraga çevinniş Yunus. Putperest, Haçperest, Maslamanı da Aynı muhabbetle sevennlş Yunus, Sevgi cevheriymiş onun kanı da. Sevgiyi meslege çevinnlş Yunus. Yediyüz yıldır ki, Yunus kervanı, Muhabbet yOkOyle yol gelir hele. Kemale erdirir kalbi, vicdanı, Muhabbet unvanlı hediyesiyle. Duyan gönOllerde od-ocak yaksın, İnsandan baş alan Tann sevgisi Gaflet uykusundan bizi uyatsın, Yunus kervanının çıngırak sesi! 17-18 Agustos 1991

1. açgözlülükle. 2. dog. 3. temlzlenen

GURUB DÜŞÜNCELERİ

UNUTULSUN UNUTKANUK Yinni sekiz nisan gUnU 1 Esareti altın şeref ödUIU tek GögsOmUzden asan gUnU. Unutınayıp hatırlayak O rezalet gOnUmUzU biz bir anlık. Unutulsun unutkanlık ! Katarlardan,2 Vapurlardan Otolardan Fit verilsin 3 O bed gUnUn, rezil gUnUn hatırası lniltiyle dindirilsin. Hareketi dayandırak 4 Yaddaşlan 5 uyandırak: Bilek, neden indirildi bayragımız. Neden bizim başımızda Çatıadı öz çanagımız. Neden baba evimize Sahip oldu konugumuz? Yetmiş yıldır bir zulmetin içindeyiz. Bu sUrede biz bilmedik Ne mezhebde, ne dindeyiz. Bir söz ile bilernedik Biz neciyiz, kimiz, neyiz?

BAHTIYAR VAHAPZADE YönomUz de, yolumuz da Wlutuldu. Sagımız da,solumuz da unutuldu. Biz ne dostu görebUdik, ne düşmanı Nice yere parçaladık bir vatanı. Yagımızı 6 dost bUmlşiz. Kendimize koyu dUşman kesilmlşlz. Didlşirlz bugün birbirimizle Savaşırız Içimizde yuva kuran şerimizle. Arkamızdan bizi wran, Atımızı torbasıyle savaştıran Dost cildinde düşmanı da Hatırlayak biz bir anlık, UnutulslUl, lUlutkanlık!

18 Mayıs 1992

1. 1 920 yılı 28 Nisan günü Azerbaı,ıcan�n Onbirinci Rus ordusu tarafından yeniden lfgal o/undugu gün göz önünde bu/unduru/ur.2. tren/erden, 3.düdük ça/ınsın. 4. durdura/ım. 5. hatıralan, 6. dütmanımız

OURUB DÜŞÜNCELERİ

BUKALEMUN Teymur Hallibeyil demlşken:

Her havaya oynayanın Uykusu da ayık 1 olur Oda dUşse bir parça taş, Suya düşse kayık olur. UsUl ilmi Ostelerse 2 Yazık ilme, yazık derse. Yalan dOze gOç gelirse, İnsan oglu yazık olur. Dogru acı, yalan şirin, Kışı sıcak, yazı serin. DUz konuşan kimselerin Papagı da yırtık olur. Bu sOrtOQOn 3 bin bir yUzU Taştan geçer ama söZO. Ot görende koyun kuzu, Su görende balık olur. Temmuz, 1991

1 . hafif, ko/av ayı/an. 2 . usül Ilimden daha fazla gellşlrse. 3, yüzsüz.

BAHTIYAR VAHAPZADE

BILEBILDIGIN KADAR Azlzlm Nurettin Için

Çal danyadan hoş gana Çalabildigin kadar. Vereceksin, unutma AlabUdigin kadar. Kuzu gibi melersin, Bin bin arzu dilersin. Sen boşalabilirsin Dolabildigin kadar. ldrak yolu korkulu Galanden çoktur kolu 1 Gideceksin bu yolu Gelebildigin kadar. Neye gerek gUeyler 2 ? Bu çabalar, bu seyler 3 Bildilderin bes eyler 4 Elebildigln kadar. Bu danyanın bin donu 5, Bin rengi, bin oyunu. Derk edersin sen onu BilebUdigin kadar.

OURUB DÜŞÜNCELERI

Sevinç dagına çıksan

Saruna dertten uzaksın. Bir gOn aghyacaksın Galebildigin kadar. 4 Temmuz 1992

giysisi

1. çalıyı, 2. yakınma/ar. , 3. çabalar, 4. yeter, 5. bin elbisesi,

BAHTIYAR VAHAPZADE

TAC OLUR Rlyakarlık at capanda 1 dört yana,

Hakikatın zaferi çok gUç olur. YUregini gizledenler akıllı, Öz sözUnU yUze diyen giç 2 olur. Hakikate kast eyleyen her rezil Tamahının kölesidir mUttesil. 3 GözU toklar fakirse de aç degil, Nefsi iti var sahibi aç olur.

Insan oglu dem tutanda her deme Öz rengini degişirmiş hiç deme. Her nikahsız dogana sen bic 4 deme, Öz kökünden ayrılanlar bic olur. Hakikattir zulme, zora tuş olan.

Ak yalandır her makamda 5 baş alan.

Unuturuz, su dibinde taş olan YUze çıksa başa konan taç olur.

Şeki , 5 Haziran 1990

1. sürende, 2. aptal, budala., 3. aralıksu:, hiç durmadan., 4. nlkdhsu: dogan çocuk., 5. her durumda

GURUB DÜŞÜNCELERI

HAYIRIA ŞER ARASINDA Her binayı vakt kemlrir Tavanla tir 1 arasında. Bir rakam da varmış meger, Ikiyle bir arasmda. ·

YUceldikçe, hep yUceldik, Kendimizden kısas aldık. OgUnden ki, köprU saldık Gök Ue yer arasında. Kardeş oldu fare kedi, Kim ki gUI ekti vay derdi. Insan sının yitirdi Hayırla şer arasında. Iki duygum Iki alem, Birinde gam, birinde dem. Ama ömUr sUnnedim ben Iki fikir arasında. Fıkir de bir, emel de bir Işaretten gaye götUr GözUnle bak, aklmla gör, Fıkri sabr arasında.

BAHTIYAR VAHAPZADE

Gönal bulan, gönal durul, Her gün sefere hazır ol. Ömür dedigin beş adım yol, Beşik-kabir arasında. 9 Mart 1987

l . tauanın üst örtüsünü oluşturan tahta parça/an.

GURUB DÜŞÜNCELERI

HAKKl YOK Yad elinde çignenirken şeref, şan, TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok. Her işimiz başlanırken sıfırdan TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok. Dayak 1 olsun bugUn gerek sol saga Bu vehdetten yurdumuza gUn doga. BUton millet dönmeliyken yumruga TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok. Tarih bizi imtihana çekirken lmdad umar hepimizden bu vatan DUnya da hak sesimize kar 2 iken TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok. Sındınldı 3 degirmende perimiz 4 Esir oldu deve bizim perimiz. Dagılırken ocagımız, pirimiz TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok. Ne çok imiş bu topraga göz diken Baka baka gözUmUze mil çeken. DUşmanımız dostumuzdan çok iken TUrkOn TUrkle adavete hakkı yok.

BAHrtYAR VAHAPZADE Sinesini yarmalıyız zulmetin Bu amaca gittigirniz yol çetin. Her gün nice şehit veren milletin Birbiriyle adavete hakkı yok. 1992

1. Istinat, dayanak, 2. sagır, 3.kınldı. 4. kanadımm, tekerlmlı

GURUB DÜŞÜNCELERI

SEVGI KOCAlMAZ ÖrnrOmtın kışıdır, rUzgar kan aglar Virane baglara benzerimiz var. Alem dönderse de yQzQnU bizden Biz ki, ayrılmadık birbirimizden. Toprak bulutlardan yagmur uman tek Sen bana gereksin, ben sana gerek. Sen de kocalmışsın, ben de,bu hakbr! Herkes aldıgını kaytaracakbr. 1 Gerçek olan yerde bir de "belki" var Işık olan yerde mutlak gölge var. Ama nur Ostune nur gölge salmaz. Sevgili kocalır, se\gl kocalmaz.2 Mart 1995

1. Iade edecektir, 2. koca/ma�. lhtlvarlamaı

BAHTIYAR VAHAPZADE

DIYORSUN Diyorsun kendini yaman sevensin, Diyorum:- Bunun da sebebi sensin. Kendimi sevmezdim, belki aksine, Bir zaman kendimden bakıp usandım Öyle ki, yürekten baglandım sana Ben de öz gözUmde deger kazandım. Kendimi sevmekte borduyum sana Sevgi bir sırdı ki,ben ona teslim, Başka birini yok, ben döne döne 1 Seni sevdigirnden kendimi sevdim. Şeki, Temmuz 1980

1. tekrar tekrar

INSAN VE ZAMAN

GURUB DÜŞÜNCELERI

CIVANUKTA-KOCAUKDA OvanlıktaBier uzun , diller kısa. KocalıktaDiller uzun , eller kısa. CivanlıktaGUnler kısa, yıllar uzun. KocalıktaGUnler uzun , yıllar kısa. 1973

BAHTIYAR VAHAPZADE

GURUB DÜŞÜNCELERI Bir zamanlar "benlmçln vakt yetmiyor"• diyordum Vakti vaktin özünden 1 borç almak Istiyordum. Istiyordum, bir anda bir saatlik iş görüm. 2 Şimdiyse . . . bilmlyorum vakti nasıl öldUrUm? 3 Şu anda baştan başa şlkayetim, gileyim 4. Vaktimin katiliyim. Vakti kesip dograyan o makas akreplerin Agzı yaman kUt olmuş Çaglayan dereterin kaynaklan tutulmuş Beni sıkıyor, Sanki, bir kalıptır bu dUnya. Benim için nasıl da boşalıptır bu dUnya. Herşey beni tez yorar. Öz 5 dUnyamı dolduran boşlugun agırlıgı YUregimi doldurar. Yaman agırlaşmışım Asildim, cırlaşmışım. 6 Öz bedenim, öz canım döntip bana yUk olmuş. TUkenmeyen hevesim 1 ,

GURUB DÜŞÜNCELERt

Yaratmak ltıtırasım a rzuma dönUk olmuş. Söz dolaşır dilimde, Kal em esir elimde Hattım tanınmaz olmuş Vaktin akımındaki eski nizarn bozulmuş, Kendim de bilmiyorum, Bu dUnyadan ne aldım, bu dOnyaya ne verdim. Cüretimi yitirdim Bir ihtiyat kazandım. Ümit sütunlannda gatbagat çat 8 gazandım. Haray, siyaha dönmUş bembeyaz çagım, haray.9 Haray, elimden çıkan helal topragım, haray! YOzOme kınş katı, gözOme ag çekilir, Geride yetmiş yılım, öndeyse . . . Allah bilir. . . Gecelerim uzuyor, vaktin ömrU kısalmır. Uykum gelmir ki, gelmir, sabah gelmir ki, gelmir Nasıl gelsin? ÖmrUmOn akşam çagındayım ben. Biraz durulmak için, Yolda çukur arayan bir bulanık suyum ben. Dost ve tanıdıklardan bir tebessüm dilenen Bir garip yolcuyum ben. Yaşadıgım yıllan elekledim bir de ben. Kolaydır begenmemek dereleri zirveden ÖmrUmUn zirvesinde geçenleri taşladım Ben artık yoklugumu yaşamaya başladım. BugünOme bakıyor, donomu anıyorum. Kendimi danıyorum 10 Fikrime dogum doşop. BugünOme kar, yagmur, dOnOmeyse gQn dOşOp, Şu halime ne deyim? Ihtiyarlık OnOnde hesap verir gençligim. Belki budur kocalık,

BAtfrtYAR VAHAPZADE Kalbin yufkalanması, Sonun, Uki anması, Kocalıgın OnOnde gençUgın utanması, Onnanda agaçlann yaprak dökmesi, Olgun akıl önünde yOregln diz çökmesi? 12 Ocak 1995

• 1 958 yılında vazdıgım ·vakit vetmlvor• ş llrlm kaseledilivar. 1. kendisinden. 2. çalışayım. 3. öldüre!lfm. 4. vakınmavım, şlkayetlm. 5. kendi. 6. vabanlleşmlşlm. 7. hırsım, lsteglm. 8. tabakalı çat. 9.1mdat, medet, 10. Inkar edlı,ıorum.

GURUB DÜŞÜNCELERI

ŞAMAHI RASATHANESI HAKKINDA ŞIIRLER

1. SEN UFAK BIR YAPISIN Rasathane! Evrenle dunnuşsun yOzbeytlz, Araştırmalann sonsuz Ernellerin sonsuza kadar. Bitmez tokenmez, Meydanın ölçüsUz . . . Ayaklann yerdeyse, Ernellerin göktedir, Gökten baktın yere sen Kainata açılan En iri penceresin. "Bekle, gelirim" diye Hep güvenir, övünür Bugün anam yer sana. Yerin göklerde gezen Aklı dediler sana. Karanlık gecelerdir Günün, GünrlUzUn senin. Yıldıziann ışıgı Alfaben, Sözün senin.

BAHTİYAR VAHAPZADE

O kapanan ufuklar, MUrleecimin Her gece Açılan kirpikiert Onlar yıllardan beri Bir yıldızın parlayan Işıgını heceler, Sen ufak bir yapısın, Nice nice dOnyalar Konugundur geceler. Bu binada eriyip Gece dönUr sehere, Bu binadan açılır Seherlere pencere . . . Bu yapı bu gUnlerin Yannki hoş gUnlere Uzayan tunç elidir. Bu yapı dag başında Sabahın heykelidir. Yıldıziann gözUyle Bize bakıp uzaktan Işık saçar gelecek: Bu yapıda dogrulup Ayak açar gelecek. Şamahı Rasathanesi, Temmuz 1 96 7

GURUB DÜŞÜNCELERİ

ll. TELESKOP Gökte sır, Yerde sır, Kainatta sır, Ne kadar sihirli sır açtın yere. Göklere dikilen gözUn işliyorl Akıl işlemeyen derinliklere. Insanın aşkını Tutuşup serı de Sonsuz boşluklara yetiren oldun, En derin, En dipsiz boşluk Içinde YUzen en birinci gemi sen oldun. Insanla kainat, Mantıkla tahmin, Malumla meçhuller arasındasın. Derinlik amacın, menzilin, yolun. Enginlik başında zerli tae oldu. Sonsuzluk en iyi hattın, hududun, Uzaklık seninçin başlangıç oldu. 1967

1 . göı: alablldlglne nüfuı: gedlyor, görüyor.

BAHTIYAR VAHAPZADE

lll. MÜNECCIM-ŞAIR (Rasathanenln bilim adamı Teymur Emlnıade'ye)

Sen de mUnecctrnsin, ben de mUneccim Senin teleskopun, benim kalemtrn. Anyor, Anyor. . . Anyoruz biz, Sen yeni bir yıldız, Ben yeni bir söz... Böylece aganr gecelerimiz. Araya araya yUceliriz biz. Tahminli tahminsiz bu aramalar Bazen ugurludur, bazen ugursuz . . . Yeni yol, Yeni söz, Yeni bir yıldız Sırrını vermiyor bazen yUzyıla. Bin bin yıllardır ki, İnsan sır lle Savaşır. . . Her zaman gider yanşlar, Bitip tUkenmiyor bu ahtanşlar 1 Sırlı kitap gibi bakmışız göge. BUiriz Sonsuzluk, enginlik nedir. Daim derinlige,

GURUB DÜŞÜNCELERI En derinlige. Yenilik her zaman derinliktedir. Başlayıp tanınmış rakamdarı: Kalkarsın. Ayagın UzUIOr 2 yerden. Yazersin koynunda hoş hayallerin Boşluga direnen ihtimallerin . . . Menzilsiz yollarda sUzUrken yUrek Kendin de cevapsız bir sır olursun. Kardeş, bu noktada sen de benim tek Hayaller koynunda şair olursun. Yenilik arzumdur, intizar gamım Sen göklere yUcel, Ben inim yere Senin teleskopun, Benim kalemim Işlesin her zaman derinliklere. Aç�sın önUnde sonsuz kainat Batsan da kardeşim, derinlikte bat. Dayazda 3 batarılar korkudan ölUr. Derinde batanlar kahraman olur. Sırlı kitap gibi bakmışız göge ; Biliriz sonsuzluk, enginlik nedir. Daim derinlige, En derinlige. Yenilik her zaman derinlikdedir. 1967

1. araJtırma/ar 2. kesillr, 3.sıg, derin olmavan

BAHTIYAR VAHAPZADE

AKSISEDA Eger kalksan YUce daglar zirvesine Ses alırsın öz sesine. O zaman sen Deme teksin. Eger insen Derin derin Derelerin terkine 1 sen. Ses alırsın sesine sen, Sakın deme, deme teksin . . . Aksisecia ! . . . Bu ses nedir? Aksiseda derinlikte, Aksiseda zirvededir. Derinlige inmiş olsan, YUcelige kalkmış olsan, Cansız taşsan, kayadan da Sesine ses alacaksın. 1967

1. son köşesine, dibine

GURUB DÜŞÜNCELERI

IV.GÖGÜN HARITASI Dikip gözlerini enginliklere, Çekersin göklerin harttasını. Bu GUneş, Bu NeptUn, Bu Mars Bu ZUhre. Bu da falan burcun uzunu, eni. Surdaki çizgiler, boyalar, hatlar Ayınr burçlan biri birinden Ya hani yerdeki hudutlar, hatlar, Devleti devletten ayırınadın sen Gökte aynlmıyor Ulke Ulkeden. Seninçin bir dUnya, bir kalnat var. Serhatler, hudutlar yaşatmaz seni. Ne mutlu helelik yaratınayıplar 1 Göklerin siyasi haritasını. BUyUk duygulardır şerefln, şanın Senin gözlerinde açılır seher. Yerdeki gelecek bir tek dOnyanın Ilk evleridir rasathaneler. 1967 1. şimdilik yapmamışlar

100

BAHTIYAR VAHAPZADE

SIYAH SAÇlAR, KIR SAÇlAR Saçlaruna kır dOşUr, kır dOşOr, yaman dOşOr. Her bakanda anamın yOregine kan dOşOr. Bu ak saçlar, ay ana, seni derde salmasın. Saçıının kırlıgından kanın hiç karalmasın. Tutuşurum geceler masa arkasında ben. Kırlaşır saçianın da kalbimin ateşinden. Sen demek ki, balamın 1 belki gizJi gamı var, Vaktsiz agaran saçın özge bir alemi var.

Ö!Om bile gam degU bu hayatı duyana, Ben şu kır saçlanmla öVOnOrOm ay ana! Siyah, şeve 2 saçlan tabiat vermiş bana. lmrenmemek mOmkOn mO hiç böyle bir arrnagana? Zahmeti hayabinın Uk bezegi sanmışım. Kır saçlan hayatta ben kendim kazanmışım. Eyl01 1957

1. ev/adımın, yavrumun 2. parlak yiaük taşı (akik taşı)

koyu sfJIOh renkli, kıymetli,

GURUB DÜŞÜNCEI...ER.I

GÜZ DÜŞÜNCELERI Gönlümde meledi rOzg�rlar bu yıl. Kış çaldı kapımı. . . -Ey. . gelen kimdir? Aslında kapımı çalan kış degil, Içimden boylanan isteklerimdir. .

Koşar, Yaman koşar agzın lezzeti, Elimiz, agzımız aşa erende Dökülür önüne dünya nimeti Ömrümüz, günümüz başa erende. Helelikse güzdür. . . ÜşUyorum ben. Bu deli rUzg�rlar ya nerden eser? ÖrnrUmden ayrılıp beni kahreden, Benden yüz çeviren bahardan eser. Arzu yanımdadır. Ama ben ona, Şimdi zavallıca bakan olmuşum, lndikçe gönlümün derinligine Aklın zirvesine kalkan olmuşum. Boyalı dünyayı boyasız,renksiz, Örnrün zirvesinde derk ediyoruz. Onda da kocalıp dUşeriz elden.

101

102

BAHTIYAR VAHAPZADE Yetmiyor duymaga ömrU, gUctlmUz. Galiba, adettir bu da ezelden, Neyse yitirmezsek, bulmuyoruz biz. Önceler derk edebilmedigimi, Derinden derk edir, bilirim şimdi. Dönüp, eskilere yabancı gibi Baktıkça bu yaşta gülerim şimdi. Akıl hisleri bagandan beri Gönül de çok şeye uymuyor, dert bu. Aklın bildikleri, derk ettikleri Beni yaşamaga koymuyor, dert bu. Şimdi derk ettigim, şimdi bildigim Ya mutlu etti mi, birce an beni? Gülsem de, megerse, şimdi gUldUgüm Eski emellermiş yaşatan beni. O şen, o kaygısız gUnlerim nerde? Günler de canlıdır Ölse dirilmez. Yaş ötUr, sarsıtır. . . Beni içimde Ama ruhumuza dokunabilmez. Her gün yeni uçuş. . . yeni bir arzu. Dolar, Yenilenir yürek gUnbegUn. Insan kocaldıkça ya ne sırdır bu Yürek civanlaşır arzular için. lmkanla arzumuz savaşan zaman, Ruh azap çekendir, Yaş banştıran. Kasım 1980

GURUB DÜŞÜNCELERI

BABAMDAN KOCAYIM BEN Babam1 öldU sekseninde Atarnsa 2 altmışında. Hem babamdan, Hem atarndan kocayun Kendimse kırk yaşında. Telefonlar, Telgraflar, Radyolar, Gazeteler YUklendirir 3 gUnUn, ayın yUkUyle, Her saati, her anı . . . Bir odaya yerleştirir Sagı gUndUz, solu gece Başı bahar, ayagı kış dUnyayı. . . Kıtaları, Kutuplan Birleştirir sUratim. Bu sUratin Bu cUretin, 4 Alevinde, odunda Degişiptir Benim aşkım, Fitretim . .5 SUr'atimiz çogaldıkça .

103

BAHTIYAR VAHAPZADE

104

Mesafeler kısalır. Ve donarn bugOnOmden, BugOnOmse sabahundan Dakikalar borç alır, GOnler gOne, Aylar aya kanşıptır Yitirmişiz Aylann, Yıllann sahilini. Ben bir ayda yaşıyorum Babamın bir yılını. Dagdan inip Dag başına dolanan Buruldukça bulanan Bozkırlarda durulan Yaz hısletli çayım ben. Atarndan kocayım ben, Babamdan kocayım ben. Şubat 1965

l.büyük babam, 2. babam. 3. baş gösteren olaylarla kafam�ı yüklüyor,yoruyor 4. casaretfn. 5. fıtratım, yaratılıtım

GURUB DÜŞÜNCELERİ

SÜR'AT Bir zaman vardı Y.erst 1 agaçlannı saya saya, Uç güne vanrdık Moskova'ya ÜzOIUrdOk, Bu sUratin agırlıgına, Sonra uçtuk sekiz saata, ÜzOldUk, Sıkıldık yine . . . Şimdi Uç saata indi uçuş sUresl, Yolun uzunlugu yine sıkıyor bizi, Işıktan almak istiyoruz SUratimizi. Yok! Bu sUrat da bize azdır, az! Bu sUrat DUşUnce hızımıza ulaşamaz. Ben asnn ogluyum, Asnn!

105

106

BAHTİYAR VAHAPZADE Üzülmemekçin, Sıkılmamakçın, Haydi, bana . . . Fikrtmin sOratinl, DUşOneemin hızını verin. Hadi. Çabuk ollDl! Siz insan idrakının Suratini bulun! Eylal 1963

1. Her 1 . 06 km.ye konan Işaretler

GURUB DÜŞÜNCELERİ

KARUSEL (ATU KARINCA) Dönüyor karusel bir teker gibi. Daima dolanan, dönen yer gibi. Dönüyor çocu�ar de�ebede�e, 1 Birt "at" belinde, birt "fil" üstte. Kanısel dönüyor. . . Geçer hoş anlar. Çocu�ar el çalır şadlı�arından. Çocuklar zanneder, durmuşlar onlar, Fakat başianna dönüyor cihan. Sevinin, çocuklar, gOIOn, eglenin, Karusel dolanır, Degişir zaman. Helelik cihanın başına siz yok, Sizin başınıza dolanır cihan. Sevinin, çocuklar, ömOr gödektir, 2 Hayat sıvazlıyor, okşuyor sizi. Helelik 3 dünya da götürecektir. Sizin nazınızı, kaprtsinizi. Kanısel dönOyor. . . Bir katar tuma Sanki halka olup safa dizilir. Babalar, anneler çocuklarının Bakıp sevincine sevinir, gOlür.

107

108

BAHTIYAR VAHAPZADE BUtun bu şenlikten uzakta ancak Pannagı agzında durup bir çocuk. Çocuklar dönUyor. . . bakır onlara O gUIUr... Onun da degişir hali. Uzaktan baktıkça o, dönenlere DönUyor onun da fikri, hayali. O da hoşnut olur, zevk alır genden. 4 Anlıyor dönmenin hoş oldugunu, Eglence yerine tek geldiginden Yoktur karllsele bindiren onu. Fakat o, mutludur. . . O kalbe ben de Hayranım... Ey gönUI, dUşUn, dUşUn sen, O zevk alabilir özgesinin de Hazzından, zevkinden, saadetinden !... Kusar, Temmuz 1965

1. dlıl dlıl, bölük bölük. 2. kısadır. 3. flmdllik, 4. uıaktan

GURUB DÜŞÜNCELERİ

BIZ BIR BINADA DOGDUK Herkes isimsiz dogur, Sonradan isim konur. Önce bir isim, Sonra . . . Onun kaç ismi, Adı, soyu, RUtbesi olur. . . Yalnız dogumevinde Herkesin bir adı var, BUtUn dogrulanlan "Bebek" adlandınrlar. Kapalıdır gözleri, Gecesi, gUndUzU bir. Arzusu bir, sözU bir. . . Deyek, 1 Açtır, Susuzdur, Yahut da uykusuzdur, Aglıyacak O, ancak . . . Aglamak, onun hele Birce bu silahı var. Aglamakla bildirir Arzusunu, SözUnU Annesine bebekler.

109

BAf-ITIYAR VAHAPZADE

1 10

Aglamak Ilk dilidir Belki beşeriyetin?. . Aglamaktan başlayıp Alfabesi sanabn, Felsefenin, Hikmetin. . . Biz bir binada clogduk, Biz her Işte bir olcfuk. Dogduk. . . Fakat biz bunu O sırada bilmedik, Boydan Sıfattan bile, O kadar seçilmedik; Beraber olduk demek Ilk Ismimiz bir: Bebek. Ilk elbisemiz kundak. Ilk sözOmUz aglamak. Ilk gıdamız sot oldu. Son isimler bilemem Nereden uyduruldu? .. Adlanmız degişti, Elbisemiz degişti, Yemegirniz degişti, Dilimiz de degişti. Her işimiz bir iken Ya sonradan yaranan Bu ayrılık ne işti? Şubat 1965

1. öyle sanalım ki, zannedellm ki

lll

GURUB DÜŞÜNCELERİ

KORKU Benim sol elimde yanık yeri var O bana andaçtır çocuklugumdan. Odun odlugundan habersiz iken Elimi ateşte yakmışım yaman. Bana "Od yandınr, sakın" dediler, Elimi yandınp tanıdım odu. Hayatla benim ilk tanışıklıgım Elimi yandıran oddan başladı. Okşadı gözOmU daha çocukken Ateşin rengarenk alevi, közU. Danyaya geleli, bilmem ki, neden Neye wrulduksa, yandırdı bizi. . . Ben oddan korkmadım yanana kadar, Ben korku bilmedim kanana 1 kadar. Öyle ki, yandım, Odla oynamaktan korktum, dayandım. 2 Başladı korku Başladı ihtiyat, Başladı hayat! . .. 1969

1. onlayana kadar. 2. durdum.

BAHTIYAR VAHAPZADE

1 12

AY AUAH Korku gölgesine sıgınmış bugUn Sadaket, deyanet, muhabbet, Allah. Yalan hakim olup, bOhtansa bekçi, ÇUrOyor zindanda hakikat, Allah. Egri egriligi yOrUtOr taşa, Geçip egrilikle herkesten başa. Dogru hasret kalıp sıcak bir aşa, Bilmem nere gider, bu millet, Allah. Haftalar degişti, gUnler degişti, Taraflar degişti, yönler degişti. Kıbleler degişti, dinler degişti, lte ot verilir, ata et, Allah. Unvanı degişip razaletin de, Kaymak da satılır şor 1 kıymetinde. Şimdi sadaketin saltanatında, Oturup hükmeder hıyanet, Allah. Ha çagır, ha bagır, yatan uyanmaz, Iyiyi yamandan ayıran olmaz. Satsan, yOzUne de bakan bulunmaz, Ne de ucuzlaşıp liyakat, Allah.

1 13

GURUB DÜŞÜNCELERI Yalanlar hakikat kıyafesinde, Yekler cevlan eder şeş hanesinde 2 Hırsızlar, egriler zamanesinde Egrilik sanılır feraset 3 Allah . 9 Temmuz 1989

1 . çökelek 2. burada Mtaula oyunu• kastedflmektedlr. yetenek, beceri.

BAHTIYAR VAHAPZADE

1 14

GAIBDEN SES Kur'anı dinledim, nura boyandım, Dili kanmasam da manayı kandım. 1 DUştOm birden bire sesin sihrine, AnlayabUmedim,onun sihri ne. Sesin alevine bOrUnda alem, Bir onu bildim ki, tılsımlanmışım. Sesin alevinde pörşelenip 2 ben, Daglana daglana öldUm dirildim. Sözleri bilmeden, dili bilmeden, Ya nasıl oldu ki, manayı bildim? Işık bu dOnyayı gösterir bize, Kendisi cisim tek görUnmez göze. O nasıl gizlidir, o nece 3 aşkar? Allah kelamı da böylece gizli, Böylece aşkar Akrim kanatlanıp beni uçurdu, BUtOn gOnahlarım yUzQme durdu Gaibten ses geldi kulaklarıma, Bu ses inamımı çekti tarıma: "Nedir diledigin kalan ömürden Allah dergMıına hazır mısın sen? "

1 989-91 1. anladım. 2. hoşlanıp. 3 nasıl

GURUB DÜŞÜNCELERİ

YER BANA DAR GELIR ... GözOnO yanna dikenler Için Zamanın içinde bin bir dOgOm var. Hayatın şehdini 1 çekenler için DOnen 2 yok, Yann yok, Yalnız bugOn var. Zaman her me�na taze iz salır. Hazana çevrilir dOnenki oylak.3 Me�ar degişir, taze renk alır, Her zaman var olan zamandır ancak. Bu kansız hOkOmdar, bu kansız zaman Neler tUretmiyor bir an Içinde; Ebediyet olan amansız zaman Van yok ediyor zaman içinde. Vaktin olmadıgı bir yer Isterim, Çagımı her zaman seher isterim. Bir hoş çehre ile söyletilmedim, Kendimi hiç yerde bulabilmedim. Kendimi kendim tek gösterin bana, Yer bana dar gelir, gök verin bana.

1 15

1 16

BAHTIYAR VAHAPZADE Gökte zaman da yok, mekan da yoktur; Gökte yapan da yok, söken de yoktur. Mekan anyorum zamandan yana. . . . Ama bu dilegim, imandan yana. 1994

1. bafını. 2. dün.3.düzfük, oucı

GÜNÜN SÖZÜ

GURUB DÜŞÜNCELERI

1 19

YENIDEN YARATSIN YARADAN Bizi Yalan yosunlanıp yUregimizde Haram maya tutup ekmegimizde. Yalana inandık, dogruyu dandık 1 Yalandan ne bıktık, ne de utandık. Hakikat kovlandı hayatırnızdan, Yalan pazarında satıldı vicdan. Hiyanet gözUyle baktık her şeye Tepeden tırnaga döndak hileye. Hile zehirinden o kadar içtik Şimdi yalan akar damanmızdan. Sırat köprOsOnden hileyle geçtik, Dönmek istemedik öz kanmızdan. Zamanın şer ile söz birliginden Hakkın zor elinde esirliginden Kalbimiz o kadar yaralanıp ki, Hileler o kadar hakkı danıp ki , Hileyi akıldan seçemiyoruz. Gerçegi masaldan seçemiyoruz. O kadar egriye çulgalaşmışız, O kadar dolaşık yollar aşmışız Şimdi harnar 2 yoldan geçemiyoruz. Yalana her yerde gerçek diyoruz.

120

BAHTIYAR VAHAPZADE Tamam unutulup ecdattan gelen GUzel hisletimiz 3, tabiatimiz. Bugtln kendimize yad olmuşuz biz Kiminse dereline alışıp yanmak Kimese el tubnak ar gelir bize. Kimiyse aldabnak, neyise danmak Sanki çevriliptir hisletirnize. GözUmUz önünde hakk ölen zaman Feryat kopardık mı? Yok, susan olduk. Biz ömUr kazanıp susrnagımızdan Ama lnsanlıgı utuzan 4 olduk BugUn yUzUmUze kabanr zaman. Biz nasıl geçmişi bugtlnden danak Biz şimdi dOnenin çirkeflerlnden Nasıl temizlenip, nasıl paklanak? Fikrimiz o kadar hedelenip 5 ki, Ruhumuz o kadar zedelenip ki, Arılayamıyoruz astar ne, yUz ne? Şimdi bakmıyoruz dUzUn gözOne Yalan yosun tutup yUregimizde Bu kalın yosundan anrımak çetin. GUnUn damgası var kUregimizde. 6 Damga bizimledir çok yıllar yegin. 1 GörılUmU kemiren fikirlerimi Ben dOn öldUrmUşUm bir cellat gibi. Ben kimim? Aklımın kesilen dili! Ben fikir katili, emel katili!

GURUB DÜŞÜNCELERI

121

Bugün adaleti! bir insan gibi

O �til ömrtımU ömür sayım mı?

Kendimin kendime hiyanetimi Bugün ben kendime bagışiayını mı?

Tersine yaşadık bir kanş ömrü Hele 8 sagım solda, solum sagdadır. DUnk.U günOmUzUn kölelik mührü Hele ruhumuzcia yaşamaktadır. Nice temizleyek dün tam kirlenen Bugün saflık uman yUregtmizi? Hakka çetin gelir hakkından dönen, Tazeden yaratsın yaratan bizi 1992

1. Inkar ettik. 2. düz. 3. karakterlmlz. 4. kaybeden, yenilen 5. tehdit edilip. 6. sırtımııda. 7. galiba. 8. /ıdld

122

BAHTIYAR VAHAPZADE

UNUTKANUK "Ermeni/er çok çok önce/er... hazırladıklan savısu: bombalann hepsini bizim ba§ımızda patlatacak/annı hatınmıza bile getirmezdik. Bu sadedi/Ilgimiz sebebtyle hepimiz komşu Ermeniler/e yine eski sayagı l sulhane dauranıp sakin ue güuen/1 o/magı ı.ıaz ue beyan edlyorduk ue bu suretle milletimizin gözünü kapatıp. . . uçuruma dogru hazırlıyorduk. Şımdi lazımdır ki, bunlardan ıbret alıp gelecekte aldanmamaga çalışalım. Ömer Faik Numanzade-1 906 8

Ömer bey, her sözUn haydı, haraydı, 2 Söylenipdir sanki,bu çagımızda Senin bu feryadın kUpe olaydı Daim sesleneydi kulagımızda. Asnn ewelini unutmuşuz biz, Saldın yadımıza dan gUnUmUzU. Sadekalpligimiz, temiıligimiz Tarihte ne kadar aldatmış bizi. . . . . Ermeni zulmUnden yUz yıldan beri, Taştan taşa degdi bu halkın başı. Unuttu çektigi musibetleri, Niçin çalındı ya onun yaddaşı? 3 Biz baştan ayaga rahmiz, şefkatiz. O kindar, gare:zkar, o gereşendir.4 Biz ewel insanız, sonra milletiz, O, insan olmadan milletleşendir.

123

GURUB DÜŞÜNCELERt Biliriz tutulup o, yaman derde, Kalbinde her zaman kin azizliyor. Öyle unuturuz, dar döngelerde, 5 O, bizi wrmaga makam 6 gözlüyor. Bilmedik içini kemirir bu kin, Sözü geçmeyende yüzden halimdir. 7 Unuttuk, nefretten mayalanmışın Fikri lntikamdır, kaseli zulOmdOr. Ben öz komşuma da gerçek olanı Anlatamıyorum, hakkım kesilmiş. O Ise yalanla bUtUn dOnyayı Bizim UstUmUze kaldırabilmiş. Biz bogup vicdanı, kahredip an, Şere yoldaş olup, hakkı danmayız Hiç vakt unutmayız yahşılıklan, 9 Ama pislikleri unutanlanz.

Sulanıp her zaman komşunun bagı, Bizim arkımızdan, şefkatimizden. Esef. Becermişiz bagışlamagı, Aman dileyende dUşman da bizden. Kuyrugu çignenir, hep yumuşanz, Diyoruz, bir daha o çalan degil. Ama unuturuz, unuturuz biz, KOduret 1 0 hastası sagalan degU.

BAHI1YAR VAHAPZADE

124

Utarunaz, usanmaz bed emelinden, Beleddir unutkan hisletimlze. l l Bilir eledemizin onun elinden Çektigi zWetler ders olmur bize. Bu yaman dersleri haydi terk edek Tarihi dersleri daha derk edek. Terk edip unutak sogukkanlıgı, Unutak geçmişe unutkanlıgı. Daim gözOmUzUn önünde dursun,

Geçilen yoUarda hayır şerlmiz.

BugtlnU unutsak, yarın, öbUr gün Bizi bagışlamaz nevelerimiz. 12 Dedim silinmesin, bu kan, bu gada 13 Bir de kurşun izi, dag taşımızdan. Yalnız bugüne yok, biz yarına da, Ayna tutmalıyız yaddaşımızdan. 28 Temmuz 1992

1. eski 2amonda oldugu gibi. 2.bagınş, çagınş, lmdat 3. hafııası. 4.sırtlan S.dönemeçlerde. 6. fırsat. 7. mutedlldlr, canayakındır, yumuşak huyludur

8. Inkar etmeyfı. 9. lylliklerl,

hayırlan. lO.kln, l l. yaratılışımıza 12. torunlanmıı. 13. kader, bela, ıeval.

GURUB DÜŞÜNCELERt

IMAN TEMELI Ehey. . . Göz yaşında ısiandı dUnya. Kendini bulmadı, inkar etti dUnya. Hakka tapınanın hakkı yenildi, Hakkı çigneyene "erkek" denildi. Amaca çevrildi göden 1 saglamak, Ruhant duygudan kalb azad oldu Görtınen dOnyayı biz gördUk, ancak, Görtınmez dOnyalar bize yad oldu Ezilen alçakta, ezen kalbide, 2 Hakkın bogazında zorun kaması Sızlatabilmedi birce kalbi de Yaz hakkın zindanda inüdemesl. Vicdanın dilini kestigimizden Kaçar hak da bizden, Allah da bizden. Ehey. . . Göz yaşında ısiandı dUnya,

Ah çekti, dad çekti emelimizden.

Merhamet istedi bizden bu dUnya Biz onu vennedik, o kUsdU bizden.

125

126

BAHTIYAR VAHAPZADE Hakkın terazisi egUmiş yaman, Agırla yUngOIU 3 kanştırmışız. Derbeder salındı gönalden iman, Gendaşla 4 gala kanştırmışız. Arzuyla im�nı kanştırmışız, Garezle vicdanı kanştırmışız. Mezan Ustande rahmin, vicdanın. Saray yok, kıblesiz dahma 5 kurmuşuz. Onun da içine ters oturmuşuz. Terakki narnma çalışıyoruz, Burdan kurdugumuz ordan yıkılır. Unuttuk her zaman, terakki yalnız lman temelinde berkarar olur. Bilmeyiz yol nedir, kendimiz neyiz Terakki narnma tenezzaldeyiz. Ayırabilmedik çarakten safı. Bin renkli gQnahlar aştı haddini. Nefse kurban verip rehmi, tnsafı, Dagıttık ahiakın son serhaddini Bilmedik, tamahın bin belası var Tarnah giren evden saadet kaçar. lnsaf yansıdır, dediler, dinin, lnsafa takarap dandık 6 dini de, Agzına taş basıp "Allah" diyenin, BöldOk nice yere akideni 7 de.

127

GURUB DÜŞÜNCELERI Ne ondan olmuşuz, şimdi ne bundan, Ne dinimiz belll, ne akidemiz. Çıkabilmiyoruz eski oyundan, Ezelden eskinin esiriyiz biz. Çirkefin içinde çalkanır Hazer, Bizden yer narazı 8, gök narazıdır Taşkınlar, uçkunlar 9 , depremzedeler, Danyanın insana itirazıdır.

Ehey. göz yaşında ısiandı dUnya. Ah çekti, dad çekti emelimizden. Merhamet istedi bizden bu dUnya, Biz onu vermedik, o kustu bizden. . .

17 Temmuz 1992

l . karın. 2. yücede. 3. hafif, 4. mürver agacı. 5. kulübe 6. Inkar ettik 7. gayeyl, mes/egı, 8. hoşnutsuz,dargın. 9. heyelan, kayma, kopma

128

BAHTIYAR VAHAPZADE

ŞER ŞEYTANA- HAYlR AUAH'A •Ah, unutulmuş uatan, ah, !}QJ'!Ik uatanl Dünı,ıalar tftredi, alemler altüst oldu, fe/ekler biribirine kanştı, mflletler uykudan uı,ıanıp göılerfnl açtı/ar. . . Ya sen nerdesln, ey biçare uatan?" C.Memmetku/uıade- 1 91 7

Danya çalkalandı, alem degişti, Biz dönemiyoruz Metimizden. Pası yUze durup bakın deşti. Perde asıyoruz hAla da gözden. DözdUk 1 yetmişbir yıl her ızdıraba, "Atılan toplara hiç diskinmedik" 2 Asır dindirse de 3, ey 5abir Baba, Biz onun sesine sustuk, dinmedik. Kaç defa aldandık . Bes 4 degil? Yine Başka tur bagtanır bileklerimiz. Bizi aldadanın boş boş vadine Uyup koltuguna sıgınıyoruz. .

Dünya çalkalandı, zaman degişti, Yine eski debde, eski dondayız 5 Geciktik. . . Arzunun zamanı geçti, Biz hala kapının dışarındayız "Ne zaman açılır kör düşen dogOm"Dedik, açılmadı baglı 6 kapılar.

GURUB DÜŞÜNCELERI Bir zaman dedim ki, Sizi de birgOn, Vurup tekinesiyle açan tapılar. 7 Biz açabilmedik, Bizim için de, Otuz dokuzunu açan tapıldı. Hayırçin geç kaldık, zararçin önde, Bizi kör cehalet bugane saldı. Eriyor astaca ataJet buzu, Milletler hakkını derk edir artık. Açılıp kapının otuz dokuzu, Kırkıncı kapının kandanndayız. 8 Hele tılsımdadır bizim gUzeller, "Susam"- digemiyor hele de diller, Hele nalelerin, ah-amanlann, Kısas arzusuyle zuiOm ten 9 gelir. Helelik hilaskAr kahramaniann Narası kuyunun dibinden gelir. Hele meydan sUrer kUpegirenler 1 0 , Zulme, cahalete baş indirenler. İktidar sahibi buyruk kullan, Tılsımı kırmaya hele ki, koymur ı ı Kesip aydınlıga giden yollan, Tersine dönmeye felegi koymur. Deryalar çalkandı, sular bulandı, Balık tutuyoruz bulanık sudan. Açık kapılan o kes ki, dandı, 12 Nasıl girebilir baglı kapıdan? Komşuda seslenen azat Onlerin, 1 3

129

130

BAHTİYAR VAHAPZADE Aksi bizim ele hiç gelemmedi. Ya ne vakt gelecek, bizim gUnlerin Ak atlı yigidi, Melik Memmed'i? 14 Ha bagır: "Haydi aç kapıyı, Susam", Açılmaz şeytanın kurdugu tılsım. Göze kUl Ufleyen kırmızı şeytan, Gögsunde çift sUrer hele gerçegin. Kuşlann dilini bilen SUleyman, Şeytan'ın dilini bilmezmiş yegin 15 Devler hem hilekar, hem de mekirli, 16 Hayırla döş döşe durup savaşmaz. Kırkıncı kapının kilidi sırh, Onu her anahtar kolayca açmaz. Hayınn önUnde sınar 17 tılsımlar, Kaybeder sihrini, bulmaz bir daha, DOnyada ezeli bir gerçek de var: Şeytan şere muhtaç, hayır Allah'a l l Agustos 1991

1 . tahammül ettik 2 . Büyük mizah şairl Sabir'n şirinden 3. söyletse, konuştursa da,4.yeter, 5. elbisedeyiz. 6. kapalı 7. bulunur. B.agzındayız, eştgindeyiz,9. eş,denk, l O. cadılar l l . engel oluyor. 12. inkar ediyor, 13. seslerln,14. bir masal kahramanı, 1 5. galiba 1 6. tuzakçı, 1 7. kınlır.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

131

MADALYALI DILENCI Bugün o el açar gelip gidene, pün ise ölümle, o mert görüştü. Omrünü vatana feda edene Bir ödül, bir koltuk agacı düştü. N. Haıri· •Madalyalı dileneln, şiirinden (ll. Cihan Harblnln Azerbaycanlı askeri kastedillr.)

Şair, sen zamanın hOkmUne yandın. "Medallı 1 dilenci" sarsıttı beni. Göz yaşı içinde bugUne yandın. Şiirinin alevi karsıttı beni. 2 Ama bir metlebl 3 unuttun belki! Kardeş, aynı degil, vatanla Ulke. Hangi vatan için kaybetmiş, o, dUn Kendi bacagını. O vatan hani? Neden şu halinde tutmaz elinden Vatan unuttu mu, öz e\Mdını? Haydi taze gözle bakalım dOne, Onun o hizmeti belki hedermiş. 4 O hangi halk, hangi vatan ugruna ÖmrUnO, gOnOnO kurban da vermiş.

132

BAHTIYAR VAHAPZADE O, asker gidende "Hakkım" demişti. Aldandı, bu derdi ne bileydi o? Vatan çagnşına o gitmemiştl, Ülke çagnşının askeriydi o. Bunu derk etseydi,belki de bugOn, DöşOnde madalya, dilenmezdi o. Özge taltifiyle övünenierin Böyledir kaderi, böyledir sonu. Zamanın fiiline aldanmış o da, Şu anda o, dUnUn söz kurbanıdır. Günahsız dilenci aldanışında Günahkar gerdişin öz 5 kurbanıdır. Özge topragında ölen askeri Ben de dUşOnmeden şehit sanmışun• Ben de ayırınayıp hayırdan şeri Yalan gölgesinde humarlanmışun.6 Vatanın sahibi özgesidirse, Onun askeri de yad olur 7 bize. Vatan topragını koruyan asker, Şeref abidesi, şan heykelidir. Özge topragında can koyan asker, Döşte yad medalı, dilenmelidir. 3 Agustos 1991 1 . madalya/ı. 2. yaktı 3. hususu 4. boşmuş 5. devranın kendi, 6.sarhoş olmuşum, 7. yabancı olur. • •41 6 " manıumem kastediliyor. Bu manıumemde Azerba.ı,ıcan Türklerinden oluşan ünlü 416'c ı tümenln Moıdok'tan Berlfn'e kadar olan zafer volu kaleme alınmıştır.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

133

YlKilAN HEYKEllER Komünist liderlerinin anıtlannın yıktınlması münasebetlyle..

Heykeller yıkdır şehrinüzde Yeni gUneş dogur tan yerimizde. Lanetle, nefretle anarız bugUn DUn alkışlar ile yaşanan dövrtı Hiyanet Ustande duran putların, Ilahi, ne kadar kısaymış ömrU. Bilmedik, bir halka gelme fikirden, Özge dUşOneeden put olabilmez. Yalnız bu topraktan, yalnız bu yerden Kalkmayan, bu yurtta yUcelebilmez. Anlayabilmedik özgenin eli Bizim haynmıza uzanabilmez. Özge bir milletin putu, heykeli Bu toprak UstUrıde dayanabilmez. 1 Heykeller heresi 2 Bir asrın sesi. Heykeller zamanı, vakti danmalı.3 Heykeli bu gUnde dayanan kesin Emeli sabaha pervazlanmalı.

134

BAHTIYAR VAHAPZADE Toprakta yUcelen taş heykeUerin Temeli sevgiden yogrulsun gerek. Gelen asırlann, giden yiliann HOkmUne gögOs gerip dogrulsun gerek. Hokmo yaman verir amansız zaman, Yalnız muhabbetle yUcelir herkes. Önce yUreklerde baş kaldırmayan Heykel toprak Ostte dayanabilmez. Halkın sevgisinden yogulmayanlar Nefretle, lanetle yıkılır bugUn. Kendini özgeye dogma sananlar. Dagılan putlardan ibret götOrsOn! 14 Temmuz 1992

1 . durobllmez. 2. her bin. 3. Inkar etme/i.

GURUB DÜŞÜNCELERI

HEM OGUL, HEM BABA Herkes Milikten 1 kalkıp yOcelmek, Herkes bu millete aksakal olmak, Herkes bu ülkeye getirmek degil, Herkes istegini almak istiyor. Fermanı yerine getirmek degil, Ülkeye fermanlar vermek istiyor. "Benden akıllısı bulunmaz" diyor. Koltuk harisieri 2 ne yaman çoktur. Nerde bu vatanı düşünen yOrek? Milletin adından konuşan çoktur. Milletin derdine alışan3 gerek! Görünmez bu yolda ne ewel, ne son. Gon gibi bellidir; yedi milyonun Derdini gögsonde yaşatmayan kes Bu boyda4 millete baş olabilmez! Kendimiz yananz dertlerimize, DOnyanın kulagı �r 5 olmuş bize. Bizim hakkımızı bogar siyaset, Hakkı kanıtlayan şahidimiz yok. Sıfıra dönüptar başsız bu millet, Sıfırlar önünde vahldimiz yok!

135

136

BAHTIYAR VAHAPZADE Kimise yendlren, kimise yenen, YUregı piylenen6 , beyni piylenen, Vicdanı piylenen tokkannlılar. Derdini ne bilsin bu aç milletin? Adice insafa muhtaç milletin. Halk Için yananlar kapı dalında 1, Halkı talayanlar-B cah-celalında. Halımız, gUnUmUz çetin, çok çetin! Neyi bekliyoruz? BUtun milletin YUregi nabzında dövUnen kes!, Kendiyle, dostuyla, tayfasıyla yok, BUyük milletiyle övUnen kesi Tanıyan var ise, göstersin bize, Gelsin önder olsun milletimize. Millet Karabag'da kınlan9 zaman Toyda-dUgUnlerde çalıp oynayan Adamdan millete baş olabilmez, Bu halkın kendinden agır yUkUnU Çeken arabaya koşulubilrnez. Halkın ateşine alevlenmeyen, Cephede can veren şehit askeri Kendine dogmaca evlat sanmayan Nasıl olabilir halkın önderi? Bu vatan benimdir, bu vatan senin. Siperde askere degen merminin Agnsı kalbinde sıziamayan kes Bu boyda millete baş olabilrnez. Milletçin yananı gösterin bana, lnanayım onun kutsallıgına. Sanki ilişmiştir zaman zamanda. Ne ile bitecek bu derdin sonu?

GURUB DÜŞÜNCELERİ

137

Şuşa'da, Şelli'de, Kerkicihan'da Atılan toplann gUrültUsUnU Baka'da evinde işitmeyen kes Vallah, bu millete baş olabilmez. Yel esti, teprendi, dindi memleket, Pusulasız gemi, şimdi memleket. Nere gitligini kendi bilmiyor. Demir ilişmişti zaman açsa da Bir adım ileri gidebilmiyor. DUmenci gösterin, şimdi siz bana, Gelip dalgalan o yarabilsin. Verip sinesini dalga çarpana 1 0 Gemiyi ileri aparabilsin. Bir ogul gösterin şimdi siz bana Millete hem baba, hem ogul olsun. Çok gördak halkını kul edenleri Oylesi gelsin ki, halka kul olsun. Böyle bir adayı gösterin bana, Can feda edeyim onun ugruna. 3 Nisan 1992

1 . alelade/ikten, 2. seudalıları, ihti ras/ıları,3. derdiyle tutuşan , 4. büyüklükte. 5. sagır. 6. yaglanan. 7. dışarda.B. yagmalayanlar. 9. mahuolan, katledilen. 1 0. dalga çarptıgı yer.

138

BAHTIYAR VAHAPZADE

BILMEK-INANMAMAK Biz nice insanı öz 1 yaşımızda. O biri dOnyaya yola salmışız. Onlan yaşatıp yaddaşımızda 2 ÖIOmO dUşOnOp fikre dalmışız. Defin merasimi... Daralır nefes ... Herkes kapatıyor bir an gözUnU. ÖIO koyulanda mezara, herkes Tabutun içinde görOr özOnO 3• Biz azat oluruz mezaristanda, Bir anlık dOnyanın kaygılanndan, Veda dakikası. . . yalnız şu anda Tepeden tımaga insandır, insan. ÖIU mezanna konulan zaman, Diyoruz bu gUnden bizimçin de var. Öyle ki aynidık hak dergahından, Yine de başlanır eski kaygılar. Mezarlar başında biz döne döne 4 Biliriz gelecek son an, son nefes. Eve kayıdınca 5 ölecegine, Ama nedendirse inanmaz hiç kes. 6

GURUB DÜŞÜNCELERI

139

ÖlUm Hak işidir, biliriz bunu. Fakat inanmakta kanz 1, körüz biz. Biliriz ölUmUn hak oldugunu, Yine kalbimizde inanmıyoruz.

Akil de, nadarı 8 da,bir cahil teki, Yaşarken dOnyanın fiiline uymuş. Bilmek-inanmamak arasındaki Kısa yol, herkesin ömOr yoluymuş. Şeki, 18-19 Agustos 1991

1 . kendi. 2. hafızamıııda. 3 kendini 4. tekrar tekrar. 5. dönünce,6. kimse, 7. sagır,B. bilgisiz, Ilimsiz

BAHTIYAR VAHAPZADE

140

ESKI MAHAZ Ben sana yad oldum, sen bana dUşman, Vatanın derdine olmadık ortak. Nefreti dUşmana çevirmeliyken Biri-birimize çevirdik ancak. Pahaya oturdu bu nefret bize, Neden tutmaz bizi şehidin kanı? Karabag topra!)ı bir-birimize Hasedin, nefretin oldu kurbanı. Ne yazık! Daga da verdik göz dagı. Bu dagı dUşmana çektirmeliydik. Savunabilmeyip ana topragı, YUce da!)lann da başını egdik. DUşman pençesinde inliyor toprak. Onu kurtarnıayı umduk özgeden. Bir kanş yer için öldUrUr ancak Kardeş kardeşini, bilmem ki, neden? DOşmanın zulmUne dözen 1 "erleriz", 2 Dogma kardeşeyse, .. zulmedenleriz. Biri birimize uyuşan degil, Biri birimize çelişen olduk. Biz vatan ugruna savaşan degil, Bir görev ugruna savaşan olduk. Biri birimizi indirip hiçe3 Biz gelebilmedik ortak mahrece4

GURUB DÜŞÜNCELERİ

141

BUyOyemiyoruz, kinden, garezden, İşte en korkulu marezimiz bu. Aynı bu dehşetli dertten , marezden Millet azap çeker yUzyıllar boyu. İbret derslerinden koca tarihin Niye ögrenmeyiz, niye bilmirem. 5 Sorunun cevabı çetinden çetin, Öyle dertler var ki diyebilmirem. ...

Ben sana yad oldum, sen bana dUşman, Vatanın derdine olmadık ortak. Nefreti dUşmana çevirmeliyken, Biri birimize çevirdik ancak. Temmuz 1 994

l .ıahammül eden, 2. erkekleriı, �kocalanıw, 3. aşagılayıp, bir hiç edip, 4. yani, dil bulamadık, uılaşamadık, S. bilmiyorum.

142

BAHTİYAR VAHAPZADE

YURT YAD ELINDE Büyük Sabir'ın I, Mtrze Cell"n 2 en Iyi okuyucusu, kardeşim A. Yaşar'a hasrediyoru m.

Her gOn nice şehit gömOyoruz biz, Agacı topraga bastıran 3 gibi. Yüzlerce öfkeden ne gölge, ne iz, Cenaze töreni geçir an gibi. Neden sarsıtmıyor bu tören bizi? Ya nasıl ulaştık bu "Makam"a 4 biz? Bu ki, faciadır . . . faciamızı Neden intikama çevirmiyoruz? Öfke zirvesinden indik biz bugOn Yokuşlar çevrilip inişe döndO. Şehit gömmek yoksa. . . bugOn bizimçin Sıradan kaideye, verdişe 5 döndO. Mezann başında kanatlı sözler, Kanatlı camieler baş alıp gider. Intikam duygumuz varsa bir kadar, 6 O da bu sözlerle boşalıp gider:

GURUB DÜŞÜNCELERI

"Adalet bizdedir. . . bizimdir zafer, Daim gUvenmişiz biz hakikate. Vatanın yolunda ölen şehitler Ölmez, kawşurlar ebediyete." Ne de güzel sözler, hikmetli, gevrek. Ama çok uyanz söze, "hikmete". Yok mu şu törende ya bu şehit tek Kawşmak isteyen ebediyete? Buyursun bir kişi ileri gelsin. Bu şehit oglana var mı bir evez?7 Onun katiline hani öfke, kin? Onun kısasını kim alacak bes� Verip Karabag'ı Baka'ye koştuk, Baka'da "Karabag kafesi" açtık. Verip Karabag'ı söyletiyoruz Toylarda 9 "Karabag şikestesi"ni. 10 Megerse,bizim de erkekligimiz DUgUnde cırmakmış binlik destini. 1 1 Çaldı Karabag'ı, çaldı düşmanım Ya o şikesteyi 12 söyleyen kimdir? Düşmen elindeyken Karabag, benim Şikeste derneyim 13 şikestligimdir. 14 Biz bunu becerdik,biz bunu yalnız, Bize ganim 15 olmuş öz tamahımız.

143

BAHTIYAR VAHAPZADE

144

DUşmana yönelmir öfke de, kin de, Ders alabilmedik ecdadımızdan. Kendimiz bu kökte 16 , yurt yad elinde, Haray Çelebi Han17, haray Penah Han. 1 8. Nisan 1994

1.Büyük Sabir- ünlü Aı:erbaycan şafrf, hlclu, satir, mlıah üslubunde çok etkllf şiirler yazmıştır. 2. Miıu Celtl·ünlü Azerbaycan yazan- çok sayıda yergl, satir hikdyelerf müelll/1.3. gömen. 4. bu anda,S. alışkanlıga. 6. blrrıı, 7. onun yerinf tutan uar mı?, 8. peki, 9. dügünlerde, 1 0.

karabag makamatı, l l . binlfk para destesini

boıup sauurmakmış, 1 2. Karabag şlkestesl kasdedfllyor. 13. söylemeyim, 14. sakat/ıgımdır. 1 5. düşman, 1 6. bu durumda, 1 7. Çelebi Han· Şek! hanı Hacı Çelebi Han. 14. Penah Han- Karabag hanlıgının kurucusu,-Karabag hanı Penah Aif Han

GURUB DÜŞÜNCELERİ

ŞAKIMA BÜLBÜL. Bu bahar şakıma bUibal, sen AUah 1 , Zulmettir, Yolunda mum yakanın yok. Şuşa'n2 aglar kaldı, göçta el-oba, Tatlı dem çekmene dem tutanın yok.

Sen cıdır dozande3 şakıdıgında Kadifl seslenirdi sana bir anda. Şimdi bu daglardan didergin olduk.5 Şimdi bu dagların Kadir'leri yok. flsiz dag da susar, pınar da dinme!, Kadir'siz Şuşa'da kadrin bilinmez, Bu bahar şakırna bUlbal, sen Allah! Açma han-bUibol7 , açma sen bu yıl, Görarsan,bu bahar bizimçin degil. Nerde, Ahmetlerin,Muharnmetlerin Kanıyle sulanmış çiçekler bu yıl.

145

146

BAHTIYAR VAHAPZADE

Geçti günlerimiz ahlı, amanlı, Senin hikmetini o eli kanlı Kırlann gedası8 anlayabilmez. O yerler bizleri özlemez ml bes? Bizsiz Şuşa'mızda neler baş verir? Allah bize Umit, ona aş9 verir. Çiçek gibi zarif, su gibi berrak, Makam gibi gevrek, anam Karabag, Şarkılı kalbinle, söyle, sen bugUn Cellat çilesine ya nasıl dözdUn 1 !1 Koy behre vermesin bu yıl bu toprak, DUşman mezanna o, dönsUn ancak. Bizim oyladıgımız o yUce daglar, Makam fısıldayan ayna pınarlar, "Daşaltı" çayının taş delen sesi, "Şuşa kalesinin "Erim geldi"si, 1 1 Derin derelerin taşgın selleri, Natevan 1 2 şiirinin "karanfilleri" , San kayadaki bUlbill nevası, Nawab'ın13 Hudu'nun 1 4 yurdu yuvası. Nal döken 1 5 daglann dar geçitleri, Şuşa'nın kaşıdan 1 6 gök mescitleri, Yanş meydanlan, cıdır dUzleri, 1 1 Ulu Penah Han'ın 1 8 ayak izleri Acaba bizleri özlemez mi, bes Boz karga bUibUie eş olabilmez. Yeter ki, ayagı yoktur onlann, Onlar da bizim tek yoksa kaçardı.

147

GURUB DÜŞÜNCELERİ Onda 19 bugUn gibi gelecekte de Zulme, haksızlıga hak, el açardı. Bu yılki bahardan bize ne? Vallah, Gelse de, bu bahar bizimçin degil. Şakıma, şakıma bUlbOl, sen Allah, Açma, han bUlbOl, açma sen bu yıl. Mayıs 1994

1. sen Allah· Allah aşkına 2. Şuşa:- Şuşa Azenbaycan'ın güzel, yaylası, gelişmiş, daglık bir bölgesi. Güzel haiJası, maden suları,şlfalı bitki örtüsü, çok sayıda dinlenme yerleri bulunan IJe Karabag'ın önemli bir kısmını oluşturan dünyaca ünlü bu şehir, hem de çok sayıda ünlü müzik, şarkı uzmanlarının, sanat adamlarının anayurdudur, çok sayıda alim, bilgin IJe şairlerin ootanıdır. Ama bu kutsal şarkıcılar,bilginler, şairler yurdu şimdi Ermenilerce işgal edilmiştir. Şuşa'nın mescit IJe cami/eri, okul IJe kon utları herşey. . . herşey mahiJedilmiş, çignenmiştir. 3. Cıdır düzü Şuşa'nın yükseklik yerinde çimen çayır/ı geniş gezi, dinlenme yeridir.4. Halkın çok seiJdigi Şuşa'lı şarkıcı. 5. ayrı düştük, göçmen olduk. 6. susar. 7. Şuşa'nın "Daşaltı• yüksekliginde biten IJe tıpkı bülbülü andıran ltlrli, sarı bir gül. 8. adi sıradan biri, alt tabakadan, kötü soylu. Burada Enneni kasdedilir. 9. pilaiJ 1 0. celladın IJerdigi çileyi ya nasıl çektin. 1 1 . "Erim geldl"si yüce, salt kayalar üzerinde yerleşen, koca/annı seferden karşılamak agırlamak için o yüksek kayaya gelinierin çıktıgı yer,- yani "Erim (kocam) ge/dt • kayası. 1 2. NateiJan- Şuşa Hanının kızı, şalre, "Karanfil• şiirinin mü/elli/i, zamanın ilerici, adil, birlige fazla önem IJeren, aynı zamanda babasının hakimiyetini sürdürmüştür, yabancı dillerden fransızcayı güzel biliyormuş. 13.Na1Joop· Şuşalı bilgin, fikir adamı IJe şair. 14. Hudu- ünlü bilgin IJe dünya çapında tanınmış Hudu MehmetoiJ Iyi bir kimyacı· maden bilimci olmuştur. Hudu MehmetoiJ Karabag'da dogmuştur. Şair Bahtiyar Vahabzade lle yakın dost idi. 15. nalı çıkaran, söken, 16. cilalanmış tugladan- yahut çiniden, 1 7. at koşusu yapılan yerler. 1 8. Karabag han/ıgının kurucusu. 1 9.o zaman

148

BAHTIYAR VAHAPZADE

EGER GÜCÜN VARSA... Buganu bilmekçan göz at geçmişe, Geçmiş yanna da çıra yandınr 1 Tarih galipleri degil, Hemişe2 Yalnız magluplan gunahlandınr.

"Hakkın bin yUzU var"- demiş dedeler, Haksızın Onande hak çok egilmiş. "Haklıyız, demek ki, bizimdir zafer" Bu kel� buganan sözU degilmiş. YUrUrsUz "hakikat", "adalet" sözU, Kilit siyasetin söz kumannda. DUrUst oyuncunun kapanır gözU, Yener rakiblni kalleş, bir anda. Eger gUcUn varsa atıl meydana, Bagımh olacak zaman da senden. 3 Eger gUcUn yoksa çekil bir yana, Adalet sözUnU sil hafızandan .

GURUB DÜŞÜNCELERt Eger gücün varsa korkma hiç neden, Gökte güneşi de danabilirsin.4 Eger gücün yoksa, kork her fitneden, Buztın içinde de yanabilirsin. Eger gOcUn varsa, işgal ettigin, Özge topragında sen yine haksın. Eger gUcUn yoksa, ne konuş, ne din5, Sen öz topragında, vallah, konuksun. Eger gOcUn varsa, hak da senindir, Egriler dostundur, dUz dUşmanındır. Eger bu gerçegi herkes bilirse, Kimseden ummayak6 , haydi, hakkı biz. GUçlU haksız, hakka galip gelirse GUçlU olmamaga yoktur hakkımız. DUşmanın kudreti hilesirıdedir. Hileyi yarmaga ya ilaç nedir? Teslim mi? Banş mı? - Yok. - Ya onda7 ne? Yoksa, baş egelim kansız dUşmana? Şimdi kör talih de bizden yana geçer. Savaş da korkulu 8 , sulh de korkulu. Ama bir gerçek var: siperden geçer Masa arkasına geçmegin yolu. Siperde dUşmana ders vermedikçe, Ona gUcUmUzU göstermedikçe O bize hakimdir, biz onun kulu.

149

150

BAHTIYAR VAHAPZADE Attıgın menniler verip ses sese, Düşmanın yolunu eger kesmese, Masa arkasında dedigin bin söz Onun bir söZOnU, vallah, kesemmez. Eger bu gerçegi herkes bUirse, Kimseden ummayak, haydi, hakkı biz. GUçlU haksız, hakka galip gelirse, GUçlU olmamaga yoktur hakkımız. 28 Haziran 1994

1 . yakar. 2. her zaman. 3. sana. 4. Inkar edebilirsin 5. sus. 6. stemlyellm. 7.o zaman, 8. korkunç, müthl§.

GURUB DÜŞÜNCELERI

151

VAH HALINE Dogdugun ve bUyOdUgun vatanmda Hak çignenip şer yutulsa vay haline 1! Cömertligin unutulsa gam eleme, Liyakatin unutulsa, vah haline! Imzası var yasta toyun2, toyda yasın, Bu kutuplar bir birinden ayrılmasın, Sana şorun3 pahalıgı dert olmasın, Yagın şorla eş tutulsa, vah haline! Her sohbetin her mecliste yeri degil, Unutma ki, kocalırsın4 sen, yılbeyıl. Akranlann sana gUlse, sen pka bi15, Salan 6 yaşta civan gUlse, vah haline! Hayatından yakınıp da, çok aglama, Geçenleri yana yana varaklama. Arzulann ölmesine yas saglama, lnam ölse, iman ölse, vay haline! Kusurunu yOze diyen namert deg4, Kirayede oturdugun ev, yurt degil. Annen sana Uvey olsa, bir dert degil. Zaman sana Uvey olsa, vay haline! Ocak 1989 1 . yaıık sana, uay senin haline. 2 . dügün 3 . /or peyniri 4. lhtlyarlıyorsun.5. yıl yıl, zaman �aman.6. eu/adın

152

BAHTIYAR VAHAPZADE

YEVfUŞENKO'YA MEKTUP Ün l ü Rus Şal rf. Y. Yeutuşenko Rusva'n ı n Çeçenlstan'a saldınsına Itiraz olarak ona uerf/en "Halk/ann Kardeşilgi Nlşanı"ndan lmtlna etmiştir.

Kuzey'e, güneye el koyan Ulken Bir yanı Batıdır, bir yanı Dogu. Halkların kanına susayan Ulken Sana nişan verdi "Halklar Dostlugu" Sen bir dostluga bak, kardeşlige bak! Astar yUze dönUp, yUz olup astar. Göze kUl Ufleyip söz ile ancak Bize dost adıyle dUşman oldular. Ahsen 1 mertligine, deyanetine. 2 Geriye kaytardın3 sen o nişanı. -Çift başlı kartalın cinayetine Ortak yapmayınız- dedin siz beni. Böyledir, kardeşim, görUrUz bugün ZulmUn hak UstUnde son divanını. Halklar dostlugunu bayrak eyleyen4 Bir Ulke Çeçen'in döktir kanını.

GURUB DÜŞÜNCELERI Şair susturulan gerçegin dili, Şair adaletin, hakkın vekilf . Şair hak yolunda geçen canından Geçmez öz aşkından, öz vicdanından. Dediler: - Dagılır memleketimiz Kanunun narnma kan dökeriz biz. Kanun kutsaldırsa ya vicdan hani? Kanunun yUzune boya sartllmez Dagılan şehiri, dökalen kanı Danyada bir kanun dogrultabilmez. Dedin:- Dostluk hara6 , kan dökmek hara? Dostluk! Yareginde yaşattın onu. Dostluk nişanından geçip7, halklara Sen sabut eyledin 8 dost oldugunu. -Hakikat önünde teslimim- dedin, Koydun öz yerine hayın, şeri. Vurdunun haynna haktan geçmedin Aştın, vurup geçtin miUi hadleri, Sen hakka güvenip, zora takardun. Öz milli hissinden yUcede durdun. BugQn kınayanlar bulunur seni, Tarih hak verecek sana son anda. Sen öz halkının da saadetini, Gördan mahkOmlann isti�ında. Işgal ordusuna Puşkin övOnda Bu kanlı vahşete sense utandın. Senin önOndece şagirde 9 döndO "Kafkas, ey başını"• deyen Qstadın.

153

154

BAHTIYAR VAHAPZADE Hakarndar zamandır. . . Onun dOnyada Her şeyi tersine devirmesi var. DUnkO ögrenciyi bugün üstada Üstadı şagirde çevirmesi var. 7 Ocak 1995

1. aferin, brauo, 2. sebat/ı, sözüne güvenilir, 3. iade ettin, 4. gösteriye çeviren,5. savunan ı , mebusu, 6. dostluk la kana dökmek bir araya gelmez. 7. vaz geçip. B. ispat ettin, 9.ögrenciye • XIX yüzyılda Rus generali Yermo/ov'ı.ın ordı.ısı.ını.ın Kafkasya'ya saldırısı sırasında ünlü Rı.ıs şairl esinlenerek yazmıştı: •Kafkas, ey başını, Yermo/ov gelirn.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

155

IKI BAYRAK Rusya'nın işgalci ordusu Çeçenistan'ın hükumet euine Rus bayragını dikti.

KOçak bir millete verip göz dagı, O koskoca Rusya manen kOçUidU. BugUn Grozni'ye bayrak sançmagı1 Bu dev kendisine şeref mi bildi? Bir vakit tUm dUnya kara bagladı2 Nefretle, lanetle baktı Berlin'e O vakt Kafkas3 oglu, Kafkas eviadı Galip bir bayragı takdı Berlin'e Hakkın simgesiydi elli yıl gabak4 Berlin'e dikilen kan renkli bayrak. BugUnse övUnUr öz babasının 5 Tuttugu şehire bayrak diken Rus. O da bayrak dikti, bu da. . . Bir bakın Ona bin teşekkUr, buna bin efsus! Kremlin'e vermez şeref, şan bugUn Bu iki bayragı yanaşı6 koymak Hakkını isteyen bir kUçak halkın Işgal bayragıyla gözUnU oymak.

156

BAHTIYAR VAHAPZADE O devln gOcUne sine germesi7 Çeçen benliginin bir yOzlogoymoş Küçük bir millete güç göstermesi BUyük Rusya'nın gOçsUzltıgOymOş. Mazlumun kanına haris celladı Galiba tanıdı dünya, nihayet. Bu Iki bayragın bir degU, adı Biri şerefdirse, biri rezaleti 18 Ocak 1995

1 . dikmeyi. 2. kara ötü bag/adı. 3. 1 945 yılında Berlln'e Sovyetler Birilginin bayragını Kortarıya adlı Gürcü dlkmiştl. 4. önce. 5. dedeslnln. 6. yanısıra, beraber. 7. karşı koyması, direnmesi.

GURUB DÜŞÜNCELERt

UTANlRlM Şehitlerin, göçmenlerin UstOmOzde bin ahı var. Vardıgımız bu noktada Hepimizin günahı var. DUşmanımız tam dayandı Silahına, öz gQcOne. Zora teslim olan toprak Gaytanlmaz1 söz gOcUne. Elden gitti yurt-yuvamız, Nasıl dözdak2 bu derde biz? Gaytarmakçin hakkımızı El açmıyak namerde biz. Gerçegi şu: Bu dOnyada Gocan varsa, sözOn haktır. Gacan yoksa son ilacın, Mahçupluktur, utanmaktır. Bir zamanlar savaşlardan Galip çıkan kalelere baktıkça ben BugOnOmle mazim durur yan yanaşı. 3 Geçmişimden bugünOme

157

158

BAHTIYAR VAHAPZADE Şimdi yagar töhmet taşı. Tutuşurum için için, Soru kopar yOregimden: Neden? Niçin? Babalann yOcelttigi Bizim galip kalelerden utanırun. Çadırlarda Donan minik balalardan4 utanınm. Bu topragı savunmayı Boynumuza borç bilmedik Vatan gitti, Vatandaşlık zirvesine yOcelmedik, utanırun. Vatan gitti, şiir yazdık: "Sen benimsin, ana vatan." Vatan gitti, nutuk dedik, YUce yOce kUrsUlerden, utanınm. Vatan gitti, yagmalandı, Didişiriz biz hele de. Biz iktidar ugruna hep savaşlardan Usanmadık bir gile5 de, utanınm. Söz altında yatamadık, Diz altında yatan olduk. Dedelerin kazaneını Nefsimize satan olduk. Yurdu satmak hesabına Arzumuza çatan6 olduk, utanınm.

GURUB DÜŞÜNCELERİ Sabnmızın dolup taşan kasesinden Şehitlerin edilmemiş kısasından, Onlann kan pahasından, Bu milletin kahramanlık dehasından utanınm. Biz hele7 de bulanınz, YUzyıl geçti, durulmadık. Kitleyiz, bu çek-çevirde8 Elenip millet olmadık, utanınm. Mezariann baş taşını ogurlayan9 , Yaşamakçün ölü soyan Gedalann1 0 kendimizden olduguna utanınm. Bu milletin acı dogru, toku ogru1 1 . Açianna acıyorum, Ben tokuna utanınm . Ölün 1 2 varsa, vay haline! Arka çevir düzlUQUne, amaline. Bir kabire yer almakçUn Etek etek13 Rüşvet gerek! Hak evine gidenden de hak isteyen Şerefsize ne deyim ben? ÖIUm ucuz, hayat paha, Şimdi ölüm yaşamaktan bin kat paha. O da haktır, bu da hakdır. Benim gibi zavallının Son i�cı utanmaktır.

159

160

BAHTIYAR VAHAPZADE Ya Rab, nasıl millettir bu? Baştan başa zillettir bu. Kendisine ganimdir bu, Ne de olsa benimdir bu. YOzyıllık kan düşmanına Dlyemiyor son sözünü, Ama, kırar özU özOnü utanınm. Cüce boyda Çeçenistan Deve boyda Rusya'ya ders vereli Onu şöhret makamından indireli Ren kendimi nasıl varsa Öyle görüp utanınm. Şimdi Çeçen gayretinden Ders götürüp utanınm. Bu ülkenin servetini O satalı, bu satalı, Vatan olmuş mezat malı, utanınm. Çadırlarda el kınlır, DügUnlerde pul cırılır 14 , utanınm. Özgesinin koltugunda yuva kurmuş, Özgesinin fetvasıyle Öz halkına tuzak kurmuş, Özgesinin eli Ustte Iktidara can atan kes Bu millete asil ogul olabilmez.

GURUB DÜŞÜNCEI...E.Rt

161

Bizimkidir o namert de. Buna dözmar15, ben yananm. Satkına yok, satkınlıga utanınm. Öyle sandık, bu belalar

Allah yazan kader imiş.

Bizim de vatan sevgimiz Utanmaga kadar imiş. Bu topragı savunmayı Kendimize borç bilmedik. Vatan gitti, Vatandaşlık zlrvesirıe yUcelmedik. Hiç degilse, bu gerçege inanalım. Sonuncumuz kalana dek Ya savaşak yahut da ki, utanalım. 17-18 Mart 1995

1 . geri alınamaz, 2. tahammül ettlk.3. yanısıra, eşlt.4. yavru/ardan. S. katre 6. varan, eren. 7. hdlô, B. Işlerin ölçülüp biçi/mek/e, ayrıntısıyle yapıldıgı sırada. 9.çalan. 1 0. aşagı/ık kişiler, ll. hırsız. 12. ölmüş adamın., 1 3. bol bol. 1 4.para savrulur. lS. tahammül etmiyor.

BAt-ITfYAR VAHAPZADE

162

DIDERGIN Başına nerenin kUlUnO döksUn Sinesi azaptan dag dag, didergin1 Taze vatanında garip, çekingen Eski vatanından kaçak, didergin. Başının Ustande öz tavanı yok. Yavanlık2 bir yana, hiç yavanı yok. 3 Bugone, yanna bir gOrnanı yok4, Ey özO-ôzOnden uzak didergin. Esti, nerden esti bu semum yelf? El başı kesmedi, kesti baş, eli. Sıcak yuvasından perik 6 dUşeli Kah orda, kah burda konuk, didergin. Herkesin arzusu onunla birken Hayıra dolanmaz yine bu örken. 7 Kendi bu dUnyadan hak istiyorken Adını koydular nahak8, didergin. GönlUnde köz tutup vatan hasretl TOkenip gileyi9, sözO sohbeti. Öz acı talihi, öz musıbeti özanon başına kınak10 didergin.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

163

Soguk bakışlardan hoş haber umar Aglamaz, göz yaşı ahından damlar. Ümitsiz yarına o, Omit yarnar 1 1 Ümidi ömrOne yamak12 , didergin 8 Temmuz 1993

1. göçmen, muhacir, ayn düşmüş. 2. yiyecek. 3. yagsız, etslz ı,.ıemek,4. ümidi,lnanı. 5. sahralarda esen, şiddetli sıcak, kuru rüzgar. 6. ürküp ayrı düşeli. 7. atalar sözü, - bu dlzgln hayıra yetmez.B. nafile, boşuna. 9. şlkdyetl. 10. kınama. 1 1. ümlte yama uurur. 12. yama.

BAHTIYAR VAHAPZADE

164

MUHALIF DUşman pençesinde kahrolur vatan Biri de bagınr: "Muhalifim ben". Klıne muhalifsin,ey vatan oglu, Bu vatan hem senin, hem de benimdir. Ana yurdumuza göz diken yagı1 Meger tekçe2 benim öz dOşmanımdır. Bizden çaresini umarken vatan Kime muhalifsin, neye muhalif? Bugun yumruk gibi birleşmeliyken Ben sana, sen bana, o, başkasına Niye olmalıyız, niye muhalif? Hani teklenmişiz biz dört cihette, DQşmanı kUl eden od bana dosttur. Topragı gasbolan bir memlekette Devlete muhalif, dUşmana dosttur. Bana bir dUşmansan, bu su, bu iklim, Bu toprak,bu vatan senin dUşmanın. Bana bir dQşmansan, ey muhalifim, Bana dUşman olan dostundur senin. Bugun bu kUrsUde eger benimse, Yann, ya öbUr gun, galiba sensin. Bugun senin için ben dQşmanımsa, Topragı kUrsUye kurban verensin.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

165

Bu bedbaht millete çekip göz dagı, Vazife 3 aşkına satbn topragı. Al bu da vazife, bu maşın4 , bu bari . Nihayet yetişti istedigin gUn. Toprak satılmışsa, hangi topragın ÜstUnde duracak vazife kOrsün?. 1994

1. düşman, 2.yalnız. 3. yüce göreu (lktidar).4. Özel araba. 5. sayflye (ullla), yazlık

166

BAHTIYAR VAHAPZADE

DAYAN, KAÇMA, DAYAN 1 Nereye koşarsın, ey vatan oglu? Koştugun o toprak senin degil mi? Sana pay verilen o baba yurdu, O çeşme, o bulak2 senin degil mi? Koşarsın, koştugun o yurt yuvanı Yoksa Ermeniye bagışlıyorsun? Yok mu damarında ecdadın kanı? Kendini vatansız sen ne sanırsın? Kendin de, kılıçsız bir kın olur mu? Kendin de, erkek de kaçkın 3 olur mu? Kime kaldı bir vakt kanat açhgın O yeşil çayırlar, dipsiz dereler? Seni kargımaz4 mı koyup koştugun Mescitler, ezansız o minareler? Sen koştun, "canımı kurtarsam. . . " diye, Sen koştun gayretten gayretsizlige. Canını kurtardın . . . Ya yad elinden Yurdunu, yuvanı kim kurtaracak? Gör neye çevrildin öz ernelinden Senin bir ismin var: yurdundan kaçak.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

167

Daim öne koşmak hakkın yoluydu, Arkaya koşuşda haktan kaçaksın. Deden, baban sana yurt-yuva koydu, Ya sen evladınçin ne koyacaksın? Dayan,koşma, dayan, nere koşarsın, Bırakıp dogdugun o topraklan? Peşinden bagırdı sen koşan zaman Babanın, dedenin öksOz mezan. lmdada çagırdı bu feryat seni Nasıl işitmedin sen bu naleni5 ? Havası, suyuyla hangi gOn için Erseye çatdırdı6 bu vatan seni? 4 Kasım 1993

1. Dur, koşma, dur. 2. pınar. 3. kaçak (göçmen) 4. Sana beddua etmez ml? 5. naleyl, feryadı 6. besleyip büyüttü

BAHTIYAR VAHAPZADE

168

SÖZ AIAGI 1 Çektigirniz bu dertler, musıbetler, belalar Kaderin kazası mı? GUnahka.r bendelere Allah'ın cezası mı? Kendimiz de bilmeyiz neden ne istiyoruz "Eger böyle olursa, öyle olur" diyoruz. Adaletin saplagı2 asılır bir "eger"den. Sözler dUştip keserden 3 , sözler dUştip degerden. Sözden bina yapanz, taşı yok, tuglası yok. Başkan fermanlar verir, gUcU yok, tuglası yok. Başkan fermanlar verir, gUcU yok, lerası yok. Boşuna emirlerle karalanır4 kagıtlar Yogurt kesmez agıılar. 5 Şehdli6 şireli sözler maça7 gibi sUrtUlUp. Her tarafa dUrtUlUp. Söz yitirip rengini, çekisini, tamını8 Öz 9 ilkin anlamını. Suratı da baziaşıp 1 0 Yaman hayasızlaşıp. Sözler öyle degişip DOn ak bildigimiz. Birgün sonra ak olmur. 1 1 Öyle yUz ekşitir ki, onu tanımak olmur. Söz kıyınetten dUşeli yaman artıp sellenip Hep sellenmekten yana, taş kesekle lillenip. KUrsUlerde, ekranda zehirleyip havanı 1 2

GURUB DÜŞÜNCELERt

169

Şimdi meydan suvanr 1 3 nece söz pehlivanı. Kanatlı nutuklan basıp sözün alagı Hanerin var haydi seç doru attan ulagı. Binden iş gelmeyen 14 Söz ile basıp kesen kuru bege benzeriz. Söyledigi sözlerin anlamını bilmeyen Muganniye benzeriz. Felegin çarkı dönda Başka donda 15 görOndO. Hiç olmazsa bir anlık boylanmadık çarka da Bizim arkamızdaki bizi koydu arkada. beri telesmedik 16 Kalkan gibi korunduk, kılıç gibi kesmedik Bilmedik hak yolundan biz ne zaman sapındık Tapınmadık meslege, nefsimize tapındık. Bir yerdeki emeller sözOn yedegindedir 17, O Olkede duyulrnaz, iyi nedir, pis nedir. Bir yerde ki, susturur akılı yelbeyinler 18 Bir yerde ki, bebekler, tarfe 19 kızlar, gelinler Daşmanın pençesinde bugOn tutsak olupsa Dedemizin topragı dedemizin kuluna Eger oylak olupsa Vay bizim halimize Ölen emelimize! Bir yerde ki, kah Ali, Kah Veli alkışlanır, DOşmana tuşlanası 20 od agızlı silahlar Öz halkına tuşlanır, Bir yerde ki, namus, ar inzivaya 21 çekilir Bir yerde ki, göçmenin payına göz dikilir, Bir yerde ki, irianın 22 cehaletten farkı yok, Bir yerde ki, yalanın hakikatten farkı yok, Bir yerde ki, rOşvettir adaletin temeli

170

BAHTIYAR VAHAPZADE Bir yerde ki, şehitle firartnin emeli Birbirine kanşmış. Bir yerde ki, yasla toy 23 hayırla şer barışmış, Bir yerde ki, kimese Halveti him-cim etmeJ<24 Helalca topragını düşmana teslim etmek Sıradan bir lştirse, ÖIUm adileşipse 25 Matem adileşipse Dert, gam adileşipse Bir yerde ki, milletin hakkı haraç malıdır, O Ulke de, vatan da, el de satılmalıdır. Ekmek pahalaşanda, gayret ucuzlaşırmış, İnsan yUregiyle yok, midesiyle yaşarmış. Et altın kıymetine, vicdan su kıyınetine Yalan od kıymetine, iman su kıyınetine Satılırsa, susmagı gelin sanak 26 hUnerden. GUneşi bekleyelim dUnen 27 battıgı yerden. 9 Haziran 1993

1. yabani otu (gereksiz}, 2. sapı. 3. keskinligini kaybedlp.4. çlzlllr. 5. mahdut,dar kafalı kişiler. 6. petekbalı. 7. hayuanlarda bacagın üstündeki et. 8. tadını. 9 kendi. 1 0. boz olup sertleşlp. ll. olmuyor. 12 hayayı. 1 3. babayani bir tavır takınmak. 1 4. Iş becermeyen. 1 5. glyslde, kı/ık kıyafette. 1 6. acele etmedik. 1 7. öz eme/1 gerlde bırakır. 18. budalalar, et kafalar. 1 9. genç. 20. yöne/esi, hedef a/ınası, 21. toplumdan kaçıp yalnız başına kalmak. 22. anlama, bllme,kültür, gerçege uonş. 23. dügün. 24. saklı olarak Işaret/e bildirmek. 25. ölüm sıradan bir o/oysa. 26. sanalım. 27. dün.

GURUB DÜŞÜNCELERI

171

IKI BAŞU KARTAV Ey iki başlı kartal, Üç yUz yıldır dad çekir-2 dOnya senin elinden Düşen kurtulabilmir o kanlı çengelinden. Sen ak oldun 3 Allaha, Bizim masallardaki yedi başlı ejderha Iki başlı kartalın dogmaca4 ecdadıyrnış Zulman başka adıyrnış. Ben dOnyanın malına göniO tok, gözO tokum. Bir baş ile daşanen sıradan bir mahiOkum, Sen iki başlı kartal. �h ondan, k�h da bundan toprak koparmak için Daim telaşlı kartall Kaçak, mazlum halkların etegine koz dökap5 Başını yarmak için Caynagı 6 taşlı kartall Toprak harisligine sattın namus, arını Iki kıta Ostane gerdin kanatlannı. Yene gözOn doyrnadı, Senin bu açgözlagan dOnyayı dinç koymadı. 7 Durdun sen tarih boyu milletierin kasdine Saldın memleketleri birbirinin astOne. Çıralan söndOrOp sineleri dagladın. Sen öyle dOşOnme ki, Özgeleri çegneyip kendine gOn agladın . 8

172

BAHTIYAR VAHAPZADE Gasıpkar verdişlnle 9 daha öyle sandın ki, BOyUyUp yOcelmişsin. Aslında öz halkını bizlerden de beş beter Rezil gUne salmışsın. Sen bilmedin, kalkmagın yarın da inmesi var. Zor bacadan girende hak da kapıdan çıkar. Sen "dostluk" diye diye halkiara dUşman oldun. "Azatlık" diye diye azatlık göklerinde Sis oldun, duman oldun . . . Için siyah, dışın ak, baştan başa boyasın lftirasın, riyasın! O biri dOnyada da hele gözUn var senin. Iki kanat, iki baş, iki yOzUn var senin. Hem Garba, hem de Şarka gerip kanatlarını Yeter gölge saldıgın, Bakıp iki tarafa her zaman şaşırdıgın. Sen hem don, hem de bugUn Iki başla dUşUndUn. Kesilseydi bir başın, kan içmekten doyardın. Sen de bu alem gibi, Bir baş ile dUşUnUp, dOnyayı dinç koyardın. 5 Ocak 1995 1 . Mlkl başlı karta/• 300 yıldan beri tüm dünyaya egemenlik etmek Isteyen ve her zaman Iki başlı, Iki tarof/ı siyaset takip eden Çarlık Rusya lmparutorlugunun amblemldlr. Souyetlerln kuruluşuna kadar yani Çarlık Rusyası zamanında darb edilen madeni paru/ann üstünde başlan Iki tarufa, yani Batıya ve Doguya taruf çeurllmlş Iki başlı karta/ resmi uardı. Souyetler Birilgi zamanında böyle paralar darbedilmese de, böyle Iki başlı siyasetden kendisini alamayan Rus ya amacına ulaşmak Için milletleri birbiri üstüne kışkırımakla Insan kanı döküyor ve agzının tadını çıkanyar, tıpkı Mlkl başlı karta/ • ola rak. 2. feryad edlyor.3. karşı çıktın.4. akruba, yakın 5. oyalayarak, a/datmak, kandırmak.6. cımagı. 7. ruhat bırukmadı. 8. kendi haya tını lylleştlrdln. 9. gasıbkôrlık alışkanlıgınla.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

OYUN Ne sagda, ne solda,ne de öndeyim, Bilmem ki, nerdeyim, Ne idim, neyim? Ne geçmişim olup, ne yannun var. Vaktin ne dışında, ne içindeyim. BugOn yok, dOn de yok, gelecek de yok. Demek ne ewelim, ne de sonum var. Var olan tekçe şey yokluktur ancak. Ama bu yoklukta yOz oyunum var. Kimese muhabbet, neyese nefret, Kimese itiraz, neyese hayret. lnam-inamsızlık, hakikat-yalan, Birine ihtiram, birine isyan, Arzular peşinden sOrOnmegim ne? Çıra tek � yanıp, kah sönmegim ne? Bunların hepisi oyunmuş deme, 1 Hayran olmuşmuşum ben öz raksime.

173

174

BAHTIYAR VAHAPZADE DUnyam davul çalar ben oynanm. Dünya yOz gösterir torbetuı2 bana Ne kış var, ne bahar, ne sUbh3 , ne akşam, Bunlar gerçek gibi görOnUr bana. Aslında uykudur gecem, gUndUzUm, Rayalar içinde ben ancak vanm. Gerçekte yokumsa, yokum ben özUm Beni oynabrlar, ben oynamınm. 31 Temmuz 1991

1. Meger. 2. çeşit çeşit, türlü türlü 3. sabah

GURUB DÜŞÜNCELERİ

1 75

AZATUK

Azatlık, azatlık! ÖrnrUm boyunca Senin açın oldum, muhtacın oldum. Zaman dilimizi kilitleyince Ben senin daha çok leylacın 1 oldum. Akirler önüne atıldı taşlar, Diri fikirlere gor oldu başlar. Emel önündeki kaya taşlan Ne göturebildik, ne kırabildik. Ama yürekteki çırpınışlan Sözler arasından sızdırabildik. O zaman yazmıştım*: "Azatlık-seher. Bu seher arzusu ölebilir mi? MahkOm halklar Için azatlık kadar BUyük bir saadet olabilir mi?

ldrak da bogulur, söz de, sanat da Akıl kilitlenir dilde, dudakta. Azatlık olmayan bir memlekette Cahil başta gezer, akil ayakta. . . "

. Azatlık aşkıyla kol kola çattık Azatlık narnma bayrak yUcelttik.

176

BAHTIYAR VAHAPZADE Serptik kanımızı kademlertne Pahaya mal oldun sen bize, paha Aıatlık! Nihayet kawştuk sana Ama diyemedik "ŞOkor Allah'a".

Öyle sanıyorduk, azatlık ışık. Yalnız o kovacak yurttan zulmeti. Aldık azatlıgı, ya bu azatlık Neden götormedi o saadetl? Hayat da, zillet de hemendıı-2 bugOn, Verilen vaatler tez unutuldu. Aıatlıgın özO vallah bizimçOn Şimdi de başka tUr mahkQmluk oldu. Taze çalı bitip yollanmızda Ne solumuz belli, ne de sagımız. Öyle durumdayık, kollanmızda Gandala 3 çevrillp azatlıgımız. Şarkı o şarkıdır, degişmlş avaz. Yine " köhne hamam, yine köhne tas" Cahil başta gezer, akil ayakta BOlbOl kafestedir, karga budakta. Azatlık şereftir her bir millete Ekmegin yerine hiç yenmez ancak. Azatlık kanattır aşka, niyete, O ki, giysi gibi giyilmez ancak. Vicdanlar uykuda, yürekler bumbuz Dehşettir bu derdi herkes bilirse Gör ne durumdayız, vatan borcumuz Rüşvetle, minnetle ödenilirse. . .

GURUB DÜŞÜNCELERI

177

Bugün hiç . yanna Omit de yoksa Olur mu bir kınk gönOI şadlıgı? Daha demege de söz kalmayıpsa .

Hani kime gerek söz azatlıgı?

Fenerin, sinyalin 4 faydası olmaz Kükreyen denizde gemi batarsa. Savari ne yapsın, yol uzun, vakt az, Doru at bildigin eger katırsa. . . Vazife aşkına mansıp aşkına Kardeş kardeşine gUlle atarsa, Mansıplı rnansıbın gölgeliyende Daşmanı unutup rahat yatarsa, Vatan evlatlan biribirine Ekranda, basında bahtan atarsa DUşman askerine, yad askerine Helal topragını eger satarsa Böyle azatlıgı hiç istemem ben Böyle azatlıgı istemez vatan. l l Haziran 1993

1 . peşinden yürüyen aucın, perestlşkönn. 2. aynıdır. 3. ılnclre 4. SOS Işareti

178

. BAHTIYAR VAHAPZADE;

GELDI PIÇ EYYAMI

•••

Allah'ın ne garip Istekleri var. Çekene zulmü de vallah bol verir. Haya sahibini o, utandınr, Ama hayasıza uzun dil verir. Tanıyamıyorum eski dünyayı. Kutuplar degişmiş, solum sag olmuş Gün ortaya 2 düşüp horozun banı. 3 Nizamlar, ölçUier baş ayak olmuş. Degişip öz eski yolunu dünya, Ateşe su diyor, gUie koı4 diyor. Evim! gasbedip hırsız, bu dünya Tutulan hırsıza sübut 5 Istiyor. Bu "hak divanında" su odla blrken; Gör hırsız yanında dogru ne çekmiş. Zor hakkın beline binip sOrUrken Görünen güneşe, akan sel-suya, Alışan oda6 da sUbut gerekmiş. Özgenin evine "benimdir" demek Şimdi göz göresi feraset 1 olmuş. Bizim hakikati diniemir felek, Ermeni yalanı hakikat olmuş.

GURUB DÜŞÜNCELERI

179

Arkalı köpekler kurt basan zaman ,

Kuzunun gUmanı8 Allah'a kalmış.

Hırsızın taş gelen bagırtısından Biçare dogrunun bagn yanlmış.

GocUn var-haklısın! Gel döz9 bu derde! Hakkın dOzlOgOne zor gUIUr şimdi. "Geldi piç eyyamı. . . " mesafeler de Çeki taşı ile ölçOlUr şimdi. Zorun karşısında herkes muntazır, Hakk dilenci gibi kapılar gezir. De, bize ne verdi tUrkesayalık?10 Ewel ne idikse, yine oyuz biz. Hakka bel baglamak yetmez mi, artık! Bunu bir defalık kanmalıyız 1 1 biz.

Haksıza dönderdi, bugün hak bizi; Zora na kanun var, ne hak, ne yasak. Vakit öz kanımııda bogacak bizi, Bu "piç eyyamına" uygulaşmazsak. 1994

1 . Şimdi ıaman plçlerln (terblyeslı ve arsııların) ıamanıdır,2. ögleye, 3. ötüşü, 4. çalı, 5. delil 6. tutuşan ateşe, 7.becerikllllk, B. ümidi, 9.katlan, dayan, 1 0. Türk gibi olmak (dogru, merhametll vs.)1 1 . anlamalıvıı

180

BAHTİYAR VAHAPZADE

KENDIMDEN ŞIKAYET Hani dedelerin yurdu o yerler?

Zaman dara çekip 1 deniyor bizi.

Koyup 2 kaçhgınız ulu mezarlar Bakıp peşimizden kınıyor bizi.

Millet zelil oldu, memleket taıan3 Gitti elimizden ihtiyanmız. Tam mahsus kınldı ecdattan kalan Sultan gururumuz, şah vakanmız. Uçmak sayılırmış yerde stırtınmek, Benlik arzunlUza rehin konulmuş BOyOkler önünde cOceye4 dönmek Şimdi tam sıradan bir verdiş 5 olmuş. Ya nasıl ögrendik biz kOçOimegi? Yumşagı egdirip serte egildik. Dagların önünde muma dönmegi Daga yOcelmegin tek yolu blldik.

GURUB DÜŞÜNCELERt Duvan temelden çep6 koyanlanz, Sabahı ne gören, ne duyan)anz, Geleni çeplkle7 karşıladıkça Gidenl teplkleB "kınayan)anz." Mezlyet, metanet sıkıldı kUnce 9 Yaşamak namına yaşadıkça biz. Gurur midemizde eritilince YUrekten yukan kalkb midemlz. Hayat nanuna boguldu gerçek Yalana el açb şeref de, şan da. Bey, han gururumuz yolcu 10 payı dek Payiandı didergin 11 çadırlannda. Giden topraklan gaytarmak 12 için Savaşabllmedik, sulhe övUnciOk. Babamız kurt13 idi, fakat biz bugUn Ellerden ot yiyen kuzuya döndük. Ya nasıl bitecek bu derdin sonu? Bunu diye diye dertte bogulduk. Papagı başlardan çalan ogrunu 14 Yoksa mezarlıkta bekleyen olduk?• Petrol kokusunu genden alınca Yeni yabancılar vatana doldu. Vatan ogullan kazanç dalınca15 Özge kapılarda didergin oldu.

181

182

BAHTIYAR VAHAPZADE Yine servetimiz payiandı yer yer Bizim sayemizde yad sayelendi. 1 6 Dolann gUcUne yeni gelmeler1 7 Güzel meskenlerde kirayelendi. Bir zaman Ruscaydı reklam- ışıklar Şimdi Ingilizce dürtülar 1 8 göze Itin de diline hürmetimiz var, Yalnız öz dilimiz yaramır bize. Bilmedik kesilip yıllarla bent bent Şerimiz ne imiş, hayrunız nedir. Özgeye itaat, özüne rişhent l 9 Belki bu milletin öz içindedir. Korkunç rOyalan durultmalıyken Çözüp anlamını tersine yozduk.20 lt üren tarafa yüz tutmalıyken Işık gelen yere gittik.. . utuzduk. •• Battı bu dalgada dOzler2 1 , temizler Egrile,· yine de yüzde göründü. Yine yalan sözler, boyalı sözler Gerçegin yüzünde kirşana22 döndü. Bizim derdimize şahitsin özün Meger bes degil mi23 bunlar, il�hi? Senden odumuza su dilemekten Dilimiz bagladı kaba�4 , ilahi?

GURUB DÜŞÜNCELERİ

183

Dizlerlm bUkUlmOş, belim egilmlş, Gurunm alçalmış25 , hakkım yenilmiş.26 Meger ki, kimseye gerek degilmiş Deyanet, liyakat, vakar, ilahi. Uzak bir adayı sahil bilmişiz, Akil dedemizi cahil bilmişiz. Özgenin mumunu kandil bilmişiz. Bizi kendimize kaytar27, ilahi. 10-12 Nisan 1995 1. daragacına asıp, 2. bırakıp, 3. yagmalandı, 4. cff)Cive,tavuk yavrusuna, 5. alışkanlık, 6. eglk, 7. alkışla, el çırpmak/a, 8.

tekmeyle, 9. köşeye, 1 0. dilenci,l l . göçmenler, 12. geri almak 13. kurt·

ceddlmlz sandıgımız bozkurt kastedfllr, 1 4. hırsızı, 15. peşlnden, 1 6. yabancı servet/endi, mal sahibi oldu 1 7. uAsnn Petrol Kontratı" lle liglll memleketlmlze gelen yabancılar-Ingiliz lşadamlan kastedfllr. 1 8. atılır, 1 9. özüne rlşhend· kendisine alay, kendlslnl aşagı/amak, 20. yorumladık, 21 dogru/ar, namuslular,22.pudraya,23. yetmez ml, kafi degll m1,24. nasır,25. çlgnenmlş, aşagı/anmış,26. çalınmış, başkası yemiş, başkası hakkıma sahip o/muş,27. Iade et, dönder, *

Hırsız Nasrettln Hoca'nın kavugunu başından alıp kaçar. Hoca

hırsızın peşinden koşmaktansa hemen mezar/ıga gellr.Ona •Neden böyle yaptıgını" sorduklarında •Nereye gitse sonunda buraya dönecek" diye cevap verir, **

Masa/da anlatı/dıgı üzere, ormanda yolunu şaşıran bir adam

sag taraftan köpek havlaması Işitir, sol tarafdaysa ışık görür. O, ışık gelen tarafa gider, gltdlkçe yol uzar, ışıga ulaşamaz ve yolu

tam

kaybeder. Ama o, köpegln havladıgı tarafa yürüseydl köye vcıracaktı, huzur bulacaktı.

SANDIKTAN SESLER

(Geçmlf Sovyetler Birilgi samanında çeşitli sepeplerle bu fllrlerlnl vavınlavamavan müelll/ uzun süre onlan özel arılulnde saklamı,tır. Şair fU andan Itibaren onlan dikkatinize sunuyor.)

GURUB DÜŞÜNCELERI

1 87

BAŞKASININ YASlNDA Derindir, korkuludur sakin akan !al 1 sular, Bir kelime içinde bazen nice söz yatar. Adi2 gözle görOrunez orda yatan duygular, Çözdügünde görürsün, kül altında köz yatar. Içimi gösterınedim cahil tutan gözgUye3 , Yüzde gUIUp, içimde mUşkUlOme agladım. Milletimin derdini unvaniayıp özgeye, Başkasının yasında öz ölUme agladım• Aralık 198 1

1. dllsl�. 2. sıradan, 3. aynaya "Başkasının cena�e töreninde kendi ölüm Için agladım" diyen şair Sovyet lmparatorlugu sırasında ya�dıgı çok sayıda eserlerinde A�erbaycan halkınındertlerini yabancı memleketlerden geçirerek, "Kı�ım, sana diyorum, ge/inim, sen anla" usülüyle dile getlrmlştlr.O �aman basılması imkdnsız olan böyle çift anlamlı şiirlerinde oe bu şiirinde "Başkasının yasında ö� ölüme agladım" mısrasıyla şair "kendi çi/emi, dertlerimi başkasının dili lle belirttlm" demek Istemiştir. •

BAH11YAR VAHAPZADE

188

VEKIL Yoz yere parçalandım Gönnediler tam beni Ben dUnyadan ineindim Kınadı alem beni. Asılmışım döznmden 1 , Derttir akan gözOmden. Ben kaçmıştım özUmden Nerden buldu gam beni. Ben kimim? Garezim ne? Karşı durdum zillete Bilmem ki, bu millete Vekll etti kim beni?

Bu zOimOn, bu zilletin Sonunu gönnek çetin. Vekll etti milletin Çektigi sitem beni. Ekim 1968 1. tahammü/den.

GURUB DÜŞÜNCELERI

SOGAN Sogan kabugına bakb, dOşUndO: Başını salladı, O, bana döndO. Dedi:- Sert olacak kış,bu yıl yaman Dedim:- Nerden duydun? Dedi:- Kabuktan. Kalındır, Demek ki, Sert geçecek kış. Tabiat ezelden mOdrik yaranmış. O ki, şarkısıdır, düzenin, yönun, Dagı yaratmamış ona yol seçer. Soganı soguktan korumak için Onun giysisini o, kalın biçer. Ahsen1 bu libasa, dona2, taibat Sen bu cömertlikte, nesin, nesinmiş? Ey ana talat, ana tabiat, Bilmezdim, nasıl da rahimlisinmiş. Acı sogan gibi, ya hani, ben de Evladınım senin, Balanım3 senin. Ben de OşOyorurn, bana gelende Rahmin4 nerde kaldı, ey anam, senin?

189

190

BAHTIYAR VAHAPZADE Elem Ç0\.9UI1UI1da5 , gam boranında Soguldan eserim6 , hani ben yetim Sogana kıymadın, senin yanında Bir sogan kadar da yokmuş kıymetim? Nedir bu fikirler, bu OzUntoler? Yoregi bir verdin, azabı bin in. Nolurdu, bana da dözUmUm kadar lstırab vereydin, azap vereydin.

1968

1. aferin. 2. giysiye. 3. yaurunum. 4. merhametin. 5. tipisinde. 6. titrerim. 7. tahammülüm.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

MASAL-HAYAT Annem olsan bile, ay annem, hayli Senden gileyliyim, senden gileyli . . . Sen duymak, dUşUnmek ögrettin bana, Duyup dUşUnmekten azat olaydım. Konuşmak ögrettin sen öz yavruna , Nolur, ben anneden la! dogulaydım. Qilini bir yılda ögrendim . . . . naha� . . . Ö z dilim kendime kesilmiş yagı. 3 BUtUn örnrUm boyu çalışbm, ancak Ögrenebilmedim konuşmamagı. .. Başıma beladır benim öz dilim. Denizim, yUzUme durup4 sahilim. YUrUmek ögrettin tutup elimden, Dolaştım aranı5, dolaştım dagı. Yavruna yUrUmek ögretince sen, Gerek ögreteydin yıkılmamagı Fikirler yıgıhp beynimde kat kat Cevaplar korkulu, sorular yasak. Hayatı kanana6 Uveydir ha�at, Onu karunayana dogmadır ancak.

191

192

BAHTIYAR VAHAPZADE Beni danltırlar bazen kasd lle, Ertesi her şeyi unuturum ben. Fırsat buldugumda zalime bile Zulm edip, kam almak gelmez elimden. Ana, kuduztaşır hayat yılbeyıl

Dalıyor puç8 olan Umitlerimi. Neden sıcak degil, ıatufkar degil Bu amansız hayat kucagın gibi?...

Ana, neredesin, bir gel, ben yine Belalı başımı koyum dizine, Bana masal konuş, dursun o anlar, Göreyim masalda o kahramanlar Çift başlı devleri ya nasıl yıkır, Ya nasıl gizlenip tılsımdan çıkır. Bir konuş nerede hep bu saadet? Bizim yurdumuza o neden gelmez? Konuş, konuş görUm, Melik Mehemmet 9 Zulmetten ışıga nasıl çıktı bes ? Konuşma, ay annem, konuşma kiri10 Beynime batmıyor bu efsaneler Devler görmUşUmdUr. . . masal devleri Onlann yanında tawga benzer. Nadanlar1 1 görmUşUm, öz yolundaki Dike iniş diyor, dUze dik diyor. Tilkiler görmUşUm, öz kolundaki Demir zinciriere bilezik diyor.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

193

Babasını söven, yahut baş egen Önderler gönnü�, gaddar. �s� Dikene gOl diyen, gOle kol diyen Kanlar gönnO� dinsiz, lmanm. Haydutlar gönnü�. özge yer degU, Yurdunu talayıp sakince yatmış. Tüccarlar gönnüşOm, simüzer1 2 degU, "Aferin" sözOne vatanı satmış. DOnyayı bilenden, duyandan beri, Benim gözlerimden düşüp hayat da, Masalda gördOgOm korkunç şeyleri Hayatta gönnüşOm, annem, hayatta. Ocak 1964 Mayıs 1965 -

1 . şlkayetçl 2. nafile, boşyere... 3. düşman kesllmek, 4. bana karşı gelmiş 5. ouovı, 6.anlayana 7. yakındır (tallhl yauer gider], 8. ümitlerimi boşa çıkanyor, 9. masal kahramanı 1 0. sus konuşma, 1 1. cahlller. 12. gümüş ue altın

194

BAHTIYAR VAHAPZADE

ÖRÜMCEK AG BAGIADI Tarihimiz damldı1 Uydurma tarih ile kimligimiz anıldı Öz kökUnU bilmeyen gözU kUIIi bu millet Zamanın yollannda her adımda yanıldı. Uydurma tarih bizi anamızdan ayınp Yad anadan alınmış belekte2 kundakladı. Temelimiz lahladı. 3 Bu halkın tarihini dUz bildiren dUz yazan Tarih kitaplannda örUmcek tor 4 bagladı. Kime diyek derdini bu devranın, bu gUnUn? Vazifeye sUmsUnen,5 Vazife kUrsUsUnUn Birinci pillesinde 6 merkezden nohtalandı. 7 Erkekligi vardısa, şu anda ahtalandı ..8 VUrekteki cesaret, Merdanelik, Deyanet Talandı, 9 Taptalandı. 1 0 Cesur geçmişimizden UzUldU 1 1 ellerimiz Şeref bildik özgeye kul olmagı yoksa biz? Her turlU zulmU yuttuk Köleligi kazanıp kişiligi unuttuk. .

GURUB DÜŞÜNCELERI

195

Vicdan, dUziUk, hakikat sQrgUn oldu bu yerden. Yaltaklık ve hiyanet silahını yagladı. Cesaret kılıcının agzı dUştU keserden, Kabzasında, kınında örUrncek ag bagladı. Dilimiz yasak oldu. Ruhumuz kalbirnizde ebedi tutsak oldu. Ruhsuz yaşadıkça biz Vicdanımız, aşkırnız YUzUrnUze ak oldu. 1 2 Biz böylece yaşadık, yaşamadık, sUrUndUk Emelimizde degil, kelmemizde görUndUk. Ruhumuz kan agladı, Cami kapılannda örUmcek ag bagladı. Hakikat dile geldi. Dilde ilişti, kaldı. Hakikatın Ustane yalanlar gölge saldı. Savaşmadık, banştık Biz "azatlık" adlanan bir uydurma masalla. Ölen dUşüncelere kalbirniz yas sagladı. Hakikati demekden öyle korktuk. . . Akılla Hakikat arasında örUmcek ag bagladı.

10 Ekim 1968.

1. Inkar edildi. 2. kundakta. 3. sarsıldı.4. ag. 5. IJOZife ugruna dilenmek.6. basamagında. 7. yu/ar/andı. B. hadım edlld1. 9. sebat/ı, sözüne güvenilen. 10 ta/an edildi. l 1 . çlgnendi 1 2. kopan/dı, kesildi.

196

BAHTIYAR VAHAPZADE

GAYRET BILIRIZ BIZ Alçaklıgı meslek götürtıp "yUkseliriz" biz Alçaklıgı, satkınlıgı gayret biliriz biz. Kanmazlıgımız1 kanmagımızmış, deme ya Rab, Kollardaki zincirleri ziynet biliriz biz. Yakşıyla pisin2 farkını dert etmedi nadan,3 Bedbahtlıgı, valiahi saadet biliriz biz. Zindanda dogulduk4, o kadar zulme alıştık, Mahbusu azat, zulmU adalet biliriz biz. Biz burda kUlUz, orda cehennem bize neyler? DUnyevi cehennemleri cennet biliriz biz. Her zulme şUkUrler diye zulmette sUrtındUk, Mahbuslugu, mahkumlugu kısmet biliriz biz. Sabiı-S o zaman cehl ile nadanlıga6 gUlmUş, Nadanlıgı şimdiyse feraset7 biliriz biz. Alçaklıgı meslek edinip "yUkseliriz" biz, Alçaklıgı, satkınlıgı gayret biliriz biz. 1982

1 . anlamamıu/ıgımıı, an/aı,ıışsız/ıımız 2. Iyiyle kötünün, 3. ldrak etmedi cahil, 4. dogduk, 5. büyük hlclu şalrl, 6. cahillik/e lle bllglslz/lge, 7. mezlyet, marlfet, başan.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

197

INAMIMIA Senin uzak gören keskin gözOn yok. Ama uzak wran tankın, topun var. Senin adaletin, dogru sözOn yok. Hakkın yoklugundan kuru g0pun1 var. GUcUnU, zorunu göze dUrtrne çok. Söken de inamdır, kuran da inam. BUtUn örnrUm boyu cigerimle yok, Yalnız inamımla nefes almışam. Deme ki, deryayım, derindir tekirrı. 2 Vallah, kuruyorsun, sen damla- damla. Inarndır akidem3, gUcUm, meslegirrı, Zafer benimkidlr bu inamunla.

Şeki, 15 Agustos 1974

l. pa/aura, bof laf. 2. dibim. 3. gayem, flkrltn.

198

BAI-ITIYAR VAHAPZADE

GAZAP BORCUMUZ ZulOmden göklere direk oldu ah. Ahir 1 sarsıttılar irademizi. Yaşamak azaba dönUp ey Allah, Ya öldUr, bu dertten ya kurtar bizi. Taze izler açtı taze habisleı-2 Zulma giydirdiler gUnde bir dona.3 Sesler getirdiler, tam yeni sesler ZulmUn Nuh'tan kalan elifbasına. Sırtımız deredir4, önUmOZ kaYa Ne önde sabah var, ne dalda5 geçmiş Diyorum, yaşamak belki danyaya Gazap borcumuzu ödemek Imiş?. Şeki, 13 Temmuz 1976

1 . nihayet. 2. kötü/er. 3. e/blseye (şekle) 4. uçurumdur. 5. arkamu:da.

GURUB DÜŞÜNCaERl

199

TARIH Bizi ayırdılar benliglmizden Millet kökten kopan bir budak1 oldu SUzUldU yad sesi öz nayımızdan2 , Geçmişin yUzUne şimdi ak oldu. Hele unutuldu Kur'an da, din de. Geçip geldigirniz yollar danıldı. Eridik özgeler yadlar içinde Hünerli, zaferli yıllar danıldı3 . Tarihdir her taşın, kayanın yaşı Tarihle baglıdır insan, yurduna, Yok ise bir halkın tarih yaddaşı4, Vatan da kuruca topraktır ona. 8 Ocak 1977

l .clal. 2. neJ,Ifmlıden 3. Inkar edildi. 4.

hafızasr.

BAHTIYAR VAHAPZADE

200

ÖMÜRLE ÖDEDIK Arzuyla imkanın davası bitmez Kocaith bu cenkler, davalar bizi Peşinden koştukca biz, arzuların Vakt da ardımızdan kovalar bizi Hiç ne arzulama, hiç ne isteme Öyle yok gibidir dOnyanın van DUnya geldi gider menzilmiş, deme Biz de bu menzilin 1 kiredarlan Biz menzU hakkını 2 ödedik her yıl. Yaşamak hakkını kazanmak için. Yalnız bilmedik ki, parayla degil, ÖmUrle ödedik biz onu her gUn 24 Şubat 1979

1 . oda, eu 2. kira porası

GURUB DÜŞÜNCELERİ

201

DlŞTA HAK ARAMA. Herkes dışa bakar,gönUlsUz!Ugu Kimse hUner bilmez içine baksa. Herkes dıştan umar hakkı, dUzlogo, Dışta hak arama, içinde yoksa. Adam anyorum, herkesten önce Içini arasın, kendini görsUn. Nerdeyse bogulan hakkı görünce, Haksızın Ustune kılıç çevirsin. Haksızın sesi gUr, rengi de bin bin. Her yerde görUrUz tantanasını Adam anyorum işitebilsin, Hakkın kuyudaki boguk sesini. Insan da ölUdUr, vicdan ölende, Aglasın, gerçegi çagınn yasa. Biz insan degiliz, hak dövUlende Vicdan içimizde kımddanmasa. Herkes dışa bakar, gönUlsozlugu Kimse hUner bilmez, içine baksa. Herkes dıştan umar hakkı dO.zlogu, Dışta hak arama, içinde yoksa. ,

10 Ocak 1978

ŞARKI �TINLERI (GUFTELER)

GURUB DÜŞÜNCELERİ

205

VATAN Çagınr şimdi bUtun milleti imdada vatan, Degişllmez ey ogul, cennete danyada vatan. Bize meydan okuyan bUmelidir bir defelik,1 Ne satılır, ne verilir binadan yada, vatan. Sine altında gerek kalp gibi her an dövUne 2 , Yana yıldız gibi her sözde, her imzada vatan. Vatan aşkından yQcelsin bUtUn isteklerimiz, Yaşasın arzuda, amaçta, temennada, vatan. Ulular uymadı var-servete, yalnız dediler: En bUyQk bahşişimiz bizden her evlada: Vatan. Vatan aşkından alır Bahtiyar öz kudretini DövUnUr kalbi gibi her yeni mısrada vatan. 1990 1. bir keı, kesin olarak, ebedlı,ıen, 2. çarpa

BAHTIYAR VAHAPZADE

206

GAZEL Bu kadar saldı beni hasret, amandan arnana 1 Gön!Um ahird� benim dUştu gUmandan gUmana. 3 Nice alim yazıp öz derdini izhar eledi, Aşıkın derdi fakat geçti zamandan zamana. Derd U gamdan kurtanp dUştu gönül hicr oduna, Yapalım şimdi şikayet mi yamandan yamana? Seni gördUkte ben ancak bile dil dil öterim, Boşalır gökte bulutlar da dolandan dolana . . . Demezim görmemişim ben seni çoktandı gUIUm, GörUrUm suretini yalnız olandan olana. . . GönlUmUn Uste düşen gölgeler elan silinir, Başımın Ustune sen gölge salandan salana. Nice yol 4 vade verip ahde vefa kılmadı yar, Bahtiyar, kalbin ahir dUştu talandan talana. EylUl 1963 1 . naleden na/eye. 2. sonunda 3. zandan zana 4.

kaç kez

GURUB DÜŞÜNCELERİ

207

GAZEL Bin kitap söz yazanz kalbi usandırmak için, Kafidir bir acı söz, bin yUregi kırmak için. Dil nasır bagladı, bir cahile dönnem ben özUm, Bir kUçUk metlebi 1 bir cahile kandırmak için. Saltanattan geçer ahifl gUnU sultanlar özU, Bir dem, birce nefes vakti yubandırmak3 için. Ordular sarsıtabilmez benim arnalımı hiç, Bir hazin şarkı da kafi, beni yandırmak için. Aşkının gözleri kör ise, ezelden yok ise Ne yapım ben seni bir Hakk'a inandırmak için? Bahtiyar'ım ki, vatan aşkına yandım, yananm, Hele yatmışlan gafletten uyandırmak için. 1973 1. meselevi 2. sonunda 3. geciktirmek

BAHTİYAR VAHAPZADE

208

GAZEL Elenip geçmişim artık ben elekten öteye Yuregim nazilip1 ak talden, ipekten öteye. Beni sevdaya salan cevheri görrnek diledim, Meger varmış bir özek 2 bir kat özekten öteye. Bu kadar olmaz idi kör felegin zulmU bize,

Bizi döndUrdU felek çerhi-felekten3 öteye.

"Sen gereksin bana" söylerken utandun ctaza4 ben, Sen gereksin bana vallah, bu gerekten öteye. Ulu rtıyalarunız kalp için idrak çıgın,5 Bu çıgırdan geçeriz biz gelecekten öteye.

Benim öz bahtırna yar, örnrame yol, kalbime kalp, Sinem altında yOreksin, sen yürekten öteye. 1989

1. nazlkleşlp, Ince/Ip, 2. nüue, çekirdek., 3. felegln çemberfnden, kaderden, 4. dognıdan dognıya, 5.patlka ı,ıo/u

GURUB DÜŞÜNCELERİ

209

GAZEL

ÖrnrOm boyu ben kul gibi oldwn sana muhtaç, Allah'ını idrak için insan, dine muhtaç. Her şey degişip başka biçim alsa da, ama Cevher ki, degişmez, degişen aslına muhtaç, Aşkım benim öz1 zatım2 idi,burdan yUceldim. Sendin bahanm, ben de bahar faslma muhtaç. ldrak için herden3 dala4 boylansa 5 da insan, YUcelmek6 için daima idrak öne muhtaç. Bazen inarnın 6 Qste dOşer gölge muhitten, GOnsUn 1, o koşan gölgede iman, gUne muhtaç. Dinim, imanım hakka yetirsin beni, ya Rab, Allahını idrak için herkes dine muhtaç. Şeki, 10 Temmuz 1993 l . kendl. 2. toblatlm. 3. mman zaman.4. geriye, arkaya. 5.

baba. 6. Inancın. 7. güneşsin

210

BAHTIYAR VAHAPZADE

FIKIRLERIN TÜNLÜGÜNDE1 Fıkirlerin tanlUgUnde Gide gide yol azmışım.2 Ben kazanmak hevesinde Mayaını da utuımuşum 3 . Niye şaştım, neden şaştım?

Can evimden uzaklaştım. GUmanım 4 yok sabahıma,

Utuımuşum gUnahıma.

DUşman olup şimdi beni Hedeliyor 5 hatıralar. Öz elimle öz başıma Od eliyor hahralar. Sabreyledim, yardım umdum, Bu temkinden, bu dözUmden. 6 Fıkirlerin haçasında 7 Ahir kastum öz-özUmden 8 .

GURUB DÜŞÜNCELERI

211

En agnlı gOnlerimde GUman yeri bana sensin. BugUn beni öz-özUmle Sanştıran yine sensin.

Şeki, 8 Agustos 1991

1 . kalaba/ıgında. 2. şaşımıışım. 3. kaybetmlşlm 4 . umudum 5. tehdit ediyor 6. tahammülden, 7. çatalında, 8. kendi-kendimden.

BAHTIYAR VAHAPZADE

212

BIZ VATANÇIN DOGUIDUK1 Vatanın arkasında Biz her zaman dag olduk. Vatan bizimçin degil, Biz vatançin dogulduk. Dokunmasın bu yurda Bir an dUşman nefesi. Gelsin minarelerden AllahU-Ekber sesi. Başımızın UstUnde Mehmet Emin bayragı. GUlle2 korkar yigitten, Gulle tutar korkagı. Vatan adlı ocaga Her gUn ısırırnak şeref. Bu topragın yolunda Topraga dönmek şeref. 1992

1 . dogduk 2. merml.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

213

ÖZ ÖZÜMÜ ÖTESIYIMı Ben dünyanın bir parası Bir parçası, kıtasıyım, Birce yerde ö!Up ancak, Bin bin yerde bitesiyim. Biliyorum kudretimi, Öz özUmU ötesiyim.

Öz UlkUmUn gür sesinin, Kanatlanmak hevesini, YUregimin ninnisini Şakımışım2 , ötesiyim.3 Biliyorum kudretimi, Öz özUmU ötesiyim. GUneş bayrak, gökler çadır, Istek bana genden 4 bakar. Nasıl olsa eve! ahir Ben ona de yetesiyim, Biliyorum kudretimi Öz özUmU ötesiyim. 1980

1 . kendimi geçip gerlde bırakasıyım.2. söylemlşlm.3. şark söyleyerek dlyeslylm. 4. ıraktan.

BAHTIYAR VAHAPZADE

214

SIGIŞMADI

Benim gönlUm bu dünyanın Yer gögUne sıgışmadı. Bir hakikat, bin yalanın Ses kUyUne 2 sıgışmadı. Çok kabarttık biz her şeyi, Derk etmedik bu şitilgi 3 . Adamiann işittigi GördUgUne sıgışmadı. Gam ekip, dert biçe biçe, ömur sUrdak biz böylece. Bir yasunız nice nice Toy dUgUne sıgışmadı. Saglar dönUp çUrUk olup, Merkep şeleye 4 yUk olup. Din Allahtan bUyUk olup Öz boyuna sıgışmadı. 1989

1 verleşmedl, sıgmadı 2. güriJiıiJsüne. 3. &u kumaılıgı, yaramaı Işi. 4. odun desteaine (yüküne).

GURUB DÜŞÜNCELERI

KEDERIMIN ZIRVESINDE Kederimin zirvesinde Birden dönüp şen olmuşum. Allah kessin bu şenilgi Ahdimden dönen olmuşum.

Hak zorlanıp, zor haklanıp, Yannıma yol baglanıp, Dert içimde perdahlanıp1 , Dertte övünen olmuşum.

Bile bile, kana kana,

Bu azapta yana yana, Ben kendimi dana dana 2 Öz özümden gen 3 olmuşum Ömür yandı öz yagında.

Bir dileyin soragında. 4

Gecenin oglan çagında Ben agaran tan olmuşum. 30 Temmuz 1989 1 . ıara gibi açılıp. 2. Inkar ede ede 3. u:ıak 4. peşinde.

215

BAHTIYAR VAHAPZADE

216

SENSIN Yıliann peşinden gezdim, dolandırn.1 Kaçanın benimse, uçanm, sensin. Sendedir "sim-simim", sırnm, tılsımım, Ben bir kilidimse, açanm 2 sensin. Sahsıyım 3, gevherim, bilmem ki, neyim. Benim çok pahaya alanım sensin. Tanm, kemençeyim, kemanım, nayım4. Beni dillendirtp5 çalanun sensin. ÖlmUştam,ben seni görtip dirildim. . . Dilim, ewel sözUn, son sözUm sensin. Kıblemsin, ben senin seedene geldim, Geceyim, tan yerim, gUndUzUm sensin. Şeki, 30 Temmuz 1992

1 . dolaştım, 2. aletleri, 5. söyletip

anahtanm, 3. !ieramlk, 4. çeşitli mü�lk

GURUB DÜŞÜNCELERI

ÜMIDE ANlT DIKIN YOrek yaşar her zaman Ümidiyle kol-boyun. Ümit yaşahr bizi. Ümide anıt koyun. 1 Ümit nasıl hoşkılık, 2 Ümit nasıl lşve�r. O bUtOn kilitlere DOşen sırlı anahtar. Tek olsam hem sohbetim, Çift olsam he�nmdır. Aç olursam-ekmegim, LOt3 olsam paltanındır 4. Bizim bin bin arzumuz Her vakt bizden öndedir. Puç5 olan dilek bile Bir Omit peşindedir. Ümit bizden çok yaşar, O ne evvel, ne sondur. Ümidin ömrO vallah, ÖmrOmOzden uzundur.

217

BAı-rriYAR VAHAPZADE

218 Ümitler bir 6 olanda Hayat tıpkı bal tadır. O , aldatıp yaşatır. O, yaşatıp aldatır. 1990

1. dlkln, 2. ho1 kıyafetll, ho1 görünüf/ü, 3. çıplak., 4. elbl· semdlr, S. hiç, boş., 6. beraber.

GURUB DÜŞÜNCELERI

BAHTIYARIM BEN Ömrtln gUz faslında1 sevdim, sevildim. Öyle dUşOnUrUm, ilkbahanm ben. Peşinden sUrtlnen gölgenlm senin, Nerde karar tutsan, orda vanm ben. Mey olsan,

yanında bir kadeh ollam,

GUl olsan çetrtni2 öpen şeh3 ollam

Ot olsan, bir anda dOnUp meh4 ollam, Dag olsan, ziıvene yagan kanm ben. Başımı koyanın gUnde yUz kere Bir kez ayagını koydugun yere. Aşkındır ytlcelten beni göklere Bu aşkın gUCUne minnettanm ben.

Aşkı sınırlamak dOzU 5 gUnahtır.

Cahilin her işi, sözU günahtır. Aşkı gUnah sannak özU günahtır Kim diyor aşkımda gUnahkanm ben.

219

220

BAHTIYAR VAHAPZADE Kendin bir alemsin, aşkın bir alem. Sen olan gönUide ne keder,ne gam. Sensiz bu dOnyanın en bedbahtıyım Seninle dOnyada Bahtiyanm ben 1970

1. gü� meuslmlnde, 2. örtünü, çlçeglnl, 3. çlg, 4. meltem, yel, 5. dü�ü dogrusu

GURUB DÜŞÜNCELERt

221

MUHABBET Ezelden hakikat �şıgıyım ben. Başka tUr yaratmış tabiat beni. Çoşanm, taşanm derya tek, ama Yaşatmaz kin beni, kUduret 1 beni. Ne murada yetti 2, ne �ma çattı3, Özge kapısına kim ki taş attı. . . Örnran yollannda magrur yaşattı, Ahdime sözOme sadakat beni. Gönuıler seslenir her hoş bestede Buıbulle kocalmaz 4 gUl, kafesde de. Yıllar kocaltsa da,son nefeste de Kocaltmaz dOnyada muhabbet, beni. 1970

1. kin , 2.erdı, 3. ulaştı., 4.ı,ıaşlanmoı

BAHTIYAR VAHAPZADE

222

SEN GIITIN Sen gittin ele bil 1 dUnya boşaldı, Bahar göçUp gitti, yeri boş kaldı. Bahar yQregimi sensiz kış aldı, Ben yaza 2 wrgunum, kışı neylerim? Aşkımı apanp sen gittln, demek, Aşksız bir gönUI neyiine gerek, Soguk taşa dönda o gUnden yO.rek, Sinernden asılan taşı neylerim? Her zaman aynyız, gece- gUndozoz, Birimiz tepeyiz, birimiz dUzUz. ÜstUnUn kaşıyla tanınır yO.zUk, Eger yO.zUk yoksa, kaşı neylerim? Niye yaşıyorum, ben, niye sensiz? Ne yere bakanm, ne göge sensiz. Ben ki, kör olmuşum her şeye sensiz, Kör gözUn Ustande kaşı neylerim? Mart 1967

1. sanki, 2. bahara

GURUB DÜŞÜNCELERI

223

BEN ADI 1 BENDENIM ... Dedim, korkan göze çöp dUşer, dUştu, Istedim yolundan döneyim senin. Çoklan başına döndU, dolandı, GördUm ki, esirin tek benim senin. Sen sevgi denizi,bense bir ada, GöniUmU bagladım yalnız bir ada. Örntir hududunun ötesinde de, Kapını her zaman dögenim2 senin.

YUz yllze durmuştur, sonum, ewelim, Nere gittigiml ben nerden bilim? Senin dergahına açılıp elim, Tannmsın, ben adi bendenim senin. Temmuz 1980

1. bir ku/unum, 2. ça/anım.

BAHTIYAR VAHAPZADE

224

SENSIZLIGIN IÇINDE Yittl, tamam kayboldu Akıl beyin içinde. Ben kendimi yltlrdim Sensizligin içinde. Hakkın, yaman bagladı Hakka giden yolumu Yaregim kan agladı, Sandılar kolumu. Inkar eder bak nasıl Buganama yarek de. Bir gözarn geçmiştedir, Bır gözarn gelecekte. Şimdi benim özlagam Kendime namert olup özamsazlak dert degil, Sensizligim dert olup. lstegime "yok" dedim, Gönal sustu, dinmedi. 1 Akıllandı yQregim, Aklım yQreklenmedi. 1987 l .konuşmadı

GURUB DÜŞÜNCELERİ

NEME lAzıM Açmışken gönlUmde al-elvan galler, Bahçede açılan gUI, neme �zım? GöniUmde ebedi odum var benim, Ocakta kararan kUl, neme �zım? GöniUm ki, tutuldu baharda kışım, Aylan, yıllan kanştırmışım. Takvimde sabahı bugun cırmışım, 1 Aylar neme lazım, yıl neme �zım? Gözlerim hasrettir, her zaman özler, Her zaman arayıp, her zaman izler. GöniUmde gelişir göller, denizler, O görunen deniz, göl, neme lazım? Başımda bin sesli sevdalanm var, GöniUmde bin renkli hulyalanm var, Uykumda bin tUrlU rtlyalanm var. Servet neme �. pul 2 , neme lazım?

225

226

BAHTIYAR VAHAPZADE Dunya salabilmez göniOmU bende3 Gece de bendedir, gündOz de bende. Sıgınıp göniUme çöl 4 de, çimen de, Gezmeye çimen ya çöl, neme lazım? Bahtiyar, şairlik öz5 hevesimdir, Şiirçin yUregim esim esimdir,6 Dunyadan göçende bez 7 de besimdir 8 , Ipek neme lazım, tol, neme lazım? 1964

1. koparmışım., 2. para, 3. elde etmek, 4. kır, 5. kendi, 6. titreyip duruyor, 7. kefen Için gereken bez kastediliyor, B. klfayet

GURUB DÜŞÜNCELERİ

227

YAVAŞ YAVAŞ ÖmrOn sonbahan sıktı elimi, Yoksa kocalanın ben, yavaş yavaş. GOzUn yapraklara ben dOşen gibi, DUşUr saçianma den1 , yavaş yavaş. Agaçlar soyunur, yer gazellenir, Fikir durnanlanır, gözler zillenir.2 GOllerin OstUne inen tek inlr, Benim gözlerime çen 3 , yavaş yavaş. Soguyor havalar, soguyor bUtOn, Kısalır, nasıl da gUnler, gUnbegOn. Galiba yaklaşır gurubu ömrUn, Egilir daglardan gUn, yavaş yavaş. Saranr giderek kır, çimen, çayır, GönUI her saati örntirden sayır. Bir ses kulagıma hep fısıldayır. Bahtiyar, göklerden in, yavaş yavaş. Ekim 1960 1 . saçianma kır düşür, 2. dalar, dikilir, 3. sis

BAHTIYAR VAHAPZADE

228

BIR TARAFI'A Kah aklıma uydum, kah da gönlOme, YUrek bir tarafta, baş bir tarafta. Kalp iki kansızın arasındadır, Zaman bir tarafta, yaş bir tarafta. Cmur aygınını taşlıga sUrdUm. �h çoşup kUkredim, �h gögUs geçirdim. Her zaman dOnyayı ben böyle gördUm; Iştah bir tarafta, aş1 bir tarafta. Ezelden kaygısız dogula 2 Insan, Ya da gam çekmeye dag ola Insan. Kah sola göz atar, kah saga Insan, Bahar bir tarafta, kış bir tarafta. Bir yanım gecedir, bir yanım seher, Bir elimde şeker birinde zehir. Diyorum, nolaydı butun taraflar, Hepsi bulunaydı �. bir tarafta. Şubat 1965 1. plldu, 2. doga (dogsoJ

GURUB DÜŞÜNCELERİ

229

BEN TEZELENMEM Kırların gögsOne galler dikildi, Galler tezelendi, ben tezelenrnem. Dagların başına yollar çekildi, Yollar tezelendi, ben tezelenmem. Asnmız kocaldı,doldu kemala, Biri borç kaytara1 , biri borç ala. Zaman öz atını çaptı 2 dörtnala, Yıllar tezelendi, ben tezelenmem. Başımdan ne kadar yel esti, geçti, Topragı sawrdu, yeri degişti. Bir meslek, bir ama! payıma dUştU, Yeller tezelendi, ben tezelenmem. Haziran 1970

1. borcunu geri ödeye, 2. sürdü, koşturdu.

BAHTIYAR VAHAPZADE

230

SENSIZ Sensiz bir ceUat gibi, Dunya durur yUzUme. Sensiz benim öz evim Gurbet olur özUme. Yalnız senin yanında Ben harayım, heşirim. 1 Sensiz benim özUmle. DönOp sensizleşirim. Sensiz benim kendime Kendim bile sırr olur. Bin bin fikrim hayalim Sensiz dönOp bir olur. Sen de bensiz bu derdi Benim kadar çekensin. Benim ilkim de sensin, Benim sonum da sensin. 21 Agustos 1991

1. gürültüyüm, havkırtıyım.

GURUB DÜŞÜNCELERİ

231

DÜNYANIN Baş çıkannak1 hem çetindir, hem kolay, lblisinden, meleginden dünyanın. Adem sattı bir bugdaya cenneti, Aga dUşttı keleginden 2 dOnyanın. Ne gUzeldir yOrek geniş, söz açık, Yaşamadım bir sevdarnı yarımcık.3 Azap adlı deginnenden narin çık, Geçeceksin eleginden dünyanın. Arzum için bir meteyen cayOrdam,4 O tepeden, bu tepeye yUyOrdOm. 5 Neden korkum 6 kefeninden? Ne gördam Beşiginden, beleginden7 dOnyanın? Ey Bahtiyar, zaman ömrU eritlr, O danyaya gitmemişten çOratar. Hep peşinden halı gibi saratUr, Berk 8 yapışsan eteginden dünyanın. 1977 1 . anlamak, 2. hileslnden, 3. yarıya kadar, tam olmayarak, 4. karaca ldlm, ceylan yavrusu ldim, 5. koştum, 6. korkayım, 7. kundagından, 8. Iyice, sıkı sıkı

232

BAHTIYAR VAHAPZADE

O KADAR KORKMUŞUM ZulUmle her zaman yUz yUze geldim, Usanıp tUkendim, dnzu1 ben, daha 2_ Görtırtım, yamanca Ostelenmişim 3, Yoktur umacagım zuiUmden daha. Yoktur bir servetlm sözarnden özge 4, llacım kalmadı döZOmden5 özge, DOşmenim öZOm özOmden özge Şimdi korkrnalıyım ben kimden daha Atiadım 6 Aras'dan, geçtim Fırat'tan, Şu anda yayayım, inmişim attan. O kadar korkmuşum ben bu hayattan Zerrece korkmazım ölOmden, daha. 1984

1. dogrusu , 2. artık, 3. yenllmfşfm., 4. başka, 5. tahammülden, 6. öteye geçtim.

GURUB DÜŞÜNCEL.ERf

233

ZULMEYLE SENIN ZULMÜNE KURBAN Zulmeyle, senin rahmine yok, zulmUne kurban. Zulmeyle gUIUm , sen bana zulmUnle yakınsın. Ruhum dine, aşkım sana, gölgem gUne muhtaç, Muhtaçlıgı derk eylemegim 1 , zulmUne muhtaç. Idrakim için sen bana herkesden ezelsin, Rahminde degil, vallahi zulmUnde gUzelsin. 7 Agustos 1989 1. an/amam, ldrok etmem

GURUB DÜŞÜNCELERI

235

IÇINDEKILER ELVAN ÇIÇEKLER Yaştan GileyUylm Gam- şadhk ÖIUier Yaşıyor Yaddaşımızda Zamanında Dörtlükler Tersine Sevinç Ak, Gam Siyah Gül güldü ki ... Nisp!Uk Allah Dagda Şelale Gibi Galile Ihtiyat Ana Dili Su- Hava Işte Dünya Dönüyor Kök Özüdür Latin Dili Çörek-Vatan Çörek- Saadet Ehramlann Önünde Açiardan Toklara Kendisini Tanımak Gülden Güle Konar, Zer Kelebekler Sürünrnek mi, Uçmak mı? Sahibi Var, ÖzU Yok Köprü Çaydan Uzak Düşüp Mansıp Havasına Sine Taşı Yukan Çayı Geçende Iki Kabahat

9 ll

12 14 16 18 19 20 21 23 25 28 31 33 35 36 38 39 40 43 46 47 48 49 50 51 52 53 54

57 58 59 60

BAHTIYAR VAHAPZADE

236 lçlm ÇöiOm Gizlidir Bakınır Söz Içimden Geçen Yol Peygamberimiz Ezan Sesleri Işık Arıyorsun Dedesinln Malı Gibi Yunus Kervanı Unuttılsun Unutkanhk Bukalemun Bilebildigln Kadar Taç Olur Hayırla Şer Arasında Hakla Yok Seı.ıgl Kocalmaz Diyorsun

66 67 68 69 70 71 72 73 75 77 78 80 81 83 85 86

INSAN VE ZAMAN Clvanbkta- Kocalılda Gurub DüşOncelerl Sen Ufak Bır Yapısın Teleskop MOnecdm- Şair Aksiseda Gögün Haritası Siyah Saçlar- Kır Saçlar Gilz DüşOncelerl Babamdan Kocayım Ben SUrat Karusei Biz Bir Binada Dogduk Korku Ay Ailah Gaipten Ses Yer Bana Dar Gelir...

89 90 93 95 96 98 99 1 00 101 1 03 1 05 1 07 1 09

lll

112 1 14 1 15

GURUB DÜŞÜNCELERİ

237

GÜNÜN SÖZÜ Yeniden Yaratsın Yaradan Bizi Unutkanlık lman Temeli Şer Şeytana, Hayır Allaha Madalyalı Dilenci Yıkılan Heykeller Hem Ogul, Hem Baba Bilmek Inanmamak Eski Maraz Yurt Yad Ellnde Şakıma Bülbül Eıter Gücün Varsa Vay Haline Yevtuşenko'ya Mektup Iki Bayrak Utanınm Oldergin Muhallf Dayan, Kaçma, Dayan Söz Ala!ıı Iki Başlı Karta! Oyun Azatlık Geldi Plç Eyyamı Kendimden Şikayet -

119 ı22 ı25 ı28 ı3ı ı33 ı3s ı38 ı40 ı42 ı45 ı48 ısı ıs2 ı ss ıs7 ı62 ı64 ı66 ı68 ın ı73 ı75 ı78 ı80

SANDIKTAN SESLER Başkasının Yasında Vekli 5o!ıan Masal- Hayat Ö rllmcek Ag Baıtladı Gayret Billriz Biz lnamımla Gazap Bora.ımuz Tarih Ömilrle Ödedik Dışta Hak Arama

ı87 ı88 ı89 ı9ı ı94 ı96 ı97 ı98 ı99 200 20ı

BAHTIYAR VAHAPZADE

238

ŞARKI METINLERI Vatan "Bu kadar saldı beni. . . ft (gazel) "Bin kitap söz yazınz (gazel) "Eienlp geçmişim artık. (gazeij ömrllm boyu ben. (gazeij Aklrlerin Hlnl�rıde Biz Vatançin Dogulduk Öz ÖzOmü Ötesiylm Sı!jışmadı Kederimin Zlrwslnde Sensin Ümide Anıt Dll<in Bahtlyanm Ben Muhabbet Sen Gittin Ben Acıı Berıdenlm Sensizli!lin Içinde Neme LAzım Yavaş Yavaş Bir Tarafta Ben Tezelenmem Sensiz DOnyanın O Kadar Korkmuşum Zulmeyle Senin Zulmüne Kurban ...n

.. n

•

. . ft

205 206 207 208 209 210 212 213 214 215 216 217 219 221 222 223 224 225 227 228 229 230 231 232 233

TÜRK EDEBIYATI VAKFI YAYlNlARI T!lrk Edebiyatı S ciltUk karton takım T!lrk Edebiyatı S ciltUk bez takım Ternellerin Duruşması Şiir Incelerneleri Mehmet Akif Yunus Emre Sohbetler 1-2

A. Kabaklı A. Kabaklı A. Kabaklı A. Kabaklı A. Kabaklı A. Kabaklı A. Kabaklı

Ejderha Taşı Mevlana

A. Kabaklı A. Kabaklı

Mabetsiz Şehir

Bu Millet Neden Aglar

O. Y. Serdengeçti O. Y. Serdengeçti

Bir NesU Nasıl Mahv3ttilcr Gülünç Hal:i�!ier Akdeniz HilaUndir

O. Y. Serdengeçti O. Y. Serdengeçti O. Y. Serdengeçti

Vahdeddin'den Mustafa Kemal'e Amerika Mektuplan Sözle Direnmek Masal Mektuplar Çocuklar Vatanında Büyüsün Hüzün Gezegeni lsa Yusuf Alptekin

!lhan Bardakçı A. G. Tunceroglu Ayla Agabegüm M. Ruhi Şirin Olcay Yazıcı

Suzan Çataloluk Heyet

TOrk Edebiyatı Vakfı Posta Çeki No: 124-540 hesabına kitap bedell ni yahrınız. Posta çekinin alıcıya ulaşacak kısmın arkasına özel notunuzu yazınız. (Pos�:.neye havale Ucretı ödemeden) Makbuzunuzu fakslaymız ve ya fotokopisini bize gönderlnlz. Kitabınız derhal gönderilecektir. LOtfen ödemeli lstemeyiniz!

TÜRK IDEBIYATI VAKFI: P.K. 2 SIRKECI 1 ISTANBUL

Tel: (O 2 1 2) 526 16 15 - 527 50 32 Faks: (O 2 1 2) 5 1 3 77 49

Türk Edebiyatı AYUK FIKIR VE SANAT DERGISI

Yurdumuzun ve Türk dünyasının seçkin yazar ve şairleriyle Ahmet Kabaklı yönetiminde 23 yıldan beri yayınlanmaya devam ediyor. Ister bayiden alın, ister abone olun evinize, işyerinize gelsin Türkçenin konuşuldu§u ve Türk edebiyatının var oldu§u her yere ulaşıyoruz... • . •

Yazışma Adresi: TÜRK EDEBIYATI VAKA P.K. 2 SIRKECI 1 ISTANBUL Tel: (O 2 1 2) 526 1 6 15 - 527 50 32 Faks: (0 2 1 2) 513 77 49