lstanbul, ArkadaĹ&#x; BasÄąmevi
M. ATSIZA YOLDAŞ
Bir Bayrak Altına! Biitiirı Tiirkler bir bayrak ultwa gelecektir, ve "Erı Biiyiik Tiirkiyc,,
gôğe yiikselecektir.
Salış yeri :
Muallim Ahmet Halit Kitapevi 1 9 3 6
Matbuat Hayatı') Hüseyin Cahit Yalçın'ın bir şıırımız için yazdıklarını buraya alıyoruz. Çünkü bugün şu bir avuç şiiri toplamayı o satır ların verdiği cesaretle yaptık. M. Atsıza Yoldaş
Ankarada çıkmakta olan " Çığır ,, Mecmuası birinci senesini muvaffakıyetle bitirdi, kıt'asınr büyülterek, tab'ı nm güzelliğine daha ziyade dikkat ederek, ikinci senesine başladı. Bir gençlik gazetesinin şu muvaf/akiyetini gör mekten ileri gelen memnuniyetle sayfalarım dikkatli dik katli karıştırdım. " Kastamonu ,, ismini taşıyan dört mıs ralık bir manzume birdenbire beni durdurdu. Bu, görmeğe alıştığımız çerçeveler içinden çıkan, çarpan ve birdenbire insanda pek hoş bir hayret ve zevk uyandıran bir eserdi: Sokak dar, günsüz, çamur; ev kambur, kafes kırık, Kırık kafesten çıktı sokağa bir hıçkırık. Yanaştım halsiz eve, ağlryan kim ki dedim ? Dönüyordu her şeyden bıkan birisi : çıkrık.. imzası : Mengüç. Her elime geçen otuz kırk sayfalık şiir kitabında böyle tek bir parçaya tesadüf etsem sarfettiğim zamana acımai)
Fikir Hareketleri, 6 Eylül 934, Sayı
:
46.
3
yacağım. Mengüç bey bir iki fırça darbesile hayalde koca bir tablo çiziyor. Bir Anadolu kasabasının sokağı derhal göz önünde beliriyor. Hem bu yalnız kuru, maddi bir so kak değil. Bütün yaşıyan, hüzünlü, sakin ve betbaht ha vasile, an'anesile, mazisi ve halile birlikte bir sokak. Bu· rada insanlar ve eşya birbirlerine o kadar karşılıklı nüfuz etmişler, yaşıyanlarla yaşamıyanlar o kadar canlı ve ay rılmaz bir surette birleşmişler ki " Çıkrık ,, dan bahseden şair onu bize " birisi ,, diye anlatıyor. Bir vaziyeti tesbit için, koca bir levhaya can vermek için bundan daha mu vaffakıyetli bir " yanlış ,, tasavvur edilemez. Burada bu bir yanlış değil. Edebiyat ve san'at namına bir zarurettir, manzumenin en büyük kıymeti bu kelime ile canlandırılan hayat sahnesindedir. Bu zorla, bir yenilik ve garabet olsun, göze çarpsın diye yapılmış bir şey değil. Şairin aldığı intibam kuvve tinden ve o intibaı hakkile ifade edebilmesinden ileri gel miş bir muvaffakiyettir, şairin kaleminden adeta farkında olmıyor gibi çıkmıştır. Çünkü tasvir etmek istediği sah nede onun için insanlar da, çıkrıklar da aynı şeydir, hep aynı hayat seli içinde arkadaştırlar. Sonra, mısraların taklidi ahengi kulakta ne güzel bir hava , ruhta edebi bir haz için ne müsait bir muhit hazırlıyorr: Kırık kafesten çıktı sokağa bir hıçkırık cümlesini okurken çıkrığı biz de işitiyoruz. Bu hıçkırmak sade sokağa çıkmıyor, san'atın füsunile bu mısraa da ge çiyor ve oradan ta kalbimize kadar süzüldüğünü hissedi yoruz. Mengüç Beyin şimdiye kadar ne ismi gözüme ilişmişti, ne bir yazısını okumuştum. Çok temenni ederim ki başka eserlerinde de bu kadar muvaffak olmuş olsun. 4
HÜSE YiN CAHİT YALÇIN
Kastamonu Sokak dar, günaüz, çamur; ev kambur kafea kırık Kırık kafesten çıktı aoka�a bir hıçkırık. Yanaştım halsiz eve; ağlıyan kim ki dedim; Dönüyordu her şeyden bıkan biriai: çıkrık...
.•
5
O gece O rece bende bir başkalık vardı; Kalbim, elimdeki sazın teliydi. O gece içimi ateşler sardı, Sazım azgln deniz kadar deliydi.. B1&tım tezeneti c·1 ıılan inledi, Her canlı yepyeni bir aşk dinledi. Yangınlı kafalar hep serinledi Tellerde gezen el aşkın eliydi. O gece ben de bir kıza vuruldum Ben de durulmuş göl kadar duruldum Ve ıonra kendimde bir tufan buldum Bu tufan ıönlümün ilk emeliydi. Haçat [ . .] ruhum gibi göğe ynkaelmiı, Bir bulut, bir tanrı haline relmiı Acaba hangi kız bundan srüzelmit Aşıklar gelip te söylemeliydi. Sepetçioğlu, ben, bütün kızanlar Bir rnzel görmedik bu Ilgaz kadar. Kendimize bulduk biz llgazı yar O, güzellerin de en güzeliydi. Başımı Ilgazın dizine koydum O gece, o gece ben aıka doydum. Çaldım, çaldım aazın bağrını oydum içimi yıkıyan aşkın ıeliydi..
6
[•] Sazın mızrabı. (u] llgazın en yükaek tepesi.
Tabiatla ben Kırlar yemyeıil bir döşek; Hemen ıırt üstü uzandım. Kalbime döknlen aıkla O anda tutuıtum, yandım. Ellerim ya1tık baııma, Göte derin derin baktım. Tabiatı inkar eden Medeniyetten uzaktım. Atustoıböceti ötse Bozabilir seasizliti Burası ilihl bir yer Yaşatır kimaesizliği.. Örtüyor, aarıyor beni Her yandan mavi gök yüzü Ve bu yorganın altında Unutuyorum gündüzü .. Güzelim, beyaz bulutlar Birer renksiz tatlı rüya. Çok yorulmuş ruhum için Onları seçmişim gılya. Sanki, o gün ben orada Ö lmüş küçücük bir koştum Ve bulutlarla beraber Ebediyete kavuıtum,.
7
Güzel günler - Sami Uras'a
-·
Silinmez gözlerimden sönen gunun ışığı Yıllarla çoğalma da alnımın kırı şığı Çilnkil ıilnler ruhumun bir pa r ças ı nı taşır Çünkü aıkım onlarla sevgil i me ulaşır .. Gilnler beni geçmişe rabteden uçsuz bağdır Hayalimde canlanan ba şı gökte bir dağd ı r Bir dağ ki üzer inde yalınız bahar vardır Bir dağ ki güzelliği tanr ını nki kadardır. Ban� o dağdan gel ir her an özlediğim seı, Ciğerlerime dolan hayat verici nefe1 .
.
. .
8
Unutulabilir mi ömrü dolduran günler Ve in1ana bir anda ultıınat kur a n günler..
Hocam C, Koral'a saygılarımla.
Avcı türküsü - Ludwig
Uhland - dan.
arasından Oku, yayı elinde Avcı çıka geliyor Sabahın erkeninde .. Da2"1arın
ki gökte kartal olmuş gidiyor; Avcı da « Uçurumlar, Da2"lar benimdir 1 » diyor. Nuıl Kıral
Okunun eriştiti onundur hey 1 Onun avı burada Sürünen, uçan herşey Yerler hep
..
9
Değirmen - Değirmenci dedem Haıan Dayının ruhuna -
Yıllarla elele dönen detirmen; Eriyor günlerin rengi gölgende. Eriıem ruhumla, varlıtımla ben Çarkını çeviren ıularda ben de .. Ne çıkar detirmen ruhıuz deıinler Bir kendilerini ruhlu bulanlar. lnıanlar aşkını ko bilmesinler; MeÇhul kalmanın da büyüklütü var.
10
Un yapayım diye dönen iki taş Duran bir kafaya denk tutulur mu; Acaba insan da yaratacak baş Bu iki taştaki ıırrı bulur mu?
Ufuk
Ufuk, yolcuların gömllldütü yer Taşsız ve servisiz bir mezarlıktır. Ufuk, tabiatın ilk güldiltü yer içimi doldurup yakan varlıktır. Ufukta rüneşin gözü kan atlar; Baıını göklere uzatır dağlar. Ufukta hem acı, hem de aevinç var Orada yok olmak bahtiyarlıktır. Bin çeşit iklime açılan yollar, Gidenler ardından uzanan kollar Bütün insanları bir ufka hatlar; E1aaen insanlık bu kadarlıktır ..
11
Mücrim ve Gece
Bir mucrım dört yanını dinliyerek yaklaşır içinde bir istifham ile binbir ıuç taıır. Gözlerinden ıilmiıtir son ışı2"ın izini, Alnındaki karalar kaplamıştır benzini.. Bir mücrim gece gibi , rece mücrim gibidir ikisi de şüphenin, korkunun uhibidir. Gündüzü bo2"an gece cürümlerini saklar Akı da karartarak karalıkları paklar.
12
Gözlerim kapanıyor oclaınft ırece çöktü. Gözlerim açılıyor K'Ün ışıQ-ını döktü ..
Deniz Osman Faruk Verim'e.
Deniz tabiatın aşkıdır sanki; Kabına sığamaz dört yana taşar. Deniz bir bilinmez 1aklı aır, unki Bunu bulmak için gemici, yaıar .. Deniz kıyııını ne için yalar Öpücük mü verir yokaa kayalar? Ruhum martılarla bu sırra dalar, Düşüncem dalgayla gökleri aıar. Deniz aşktır, gücü tanrı kadardır Onda da can verme kudreti vardır [•] Denizin önünde ruhum pek dardır, Ve enginliğine varınca şaşar. rJ Bu beyiti neıretmeditim eski bir ıiirimden detiıtirerek bu· raya aldım. A•lı ıöyledir : Aşkın büyüklüğü tanrı kadardır Onda da can verme kudreti vardır.
13
Bir ayrılıı Bir afaç, filizleriyle Devrilip, birden ayrıldı. Bu acının izleriyle Bülbnl kanadı kırıldı. Bir bülbnldil, ötmek bayat Onda neı' e, sevinç kat kat .. Felek tokatladı heyhat O da herşeye darıldı.
14
Hayat tatlı, acı için Okıar1a kırbacı için. Ne kadar hi11izıin niçin? Pervane kora sarıldı.
Yunus'a ilhamımı aldım ıienden Gönlilnil saklama benden Aıka deva anlat bana Daydum ki her vurulana Aşk tadını Hnden aldım Önceden, bu yola daldım Bana ki aşkı Öfrettin Sonra bırakıp ta fittin Gönlümü ateşe attın lıl edip beni aattın Ya dirilt veyahut öldilr Gönlilm ağlayan bülbllldür Kıyar, senin meydanına Geliyor Menıüç yanına
Yunuı bir peyıamber diye Baıkaaına da der diye. Ben ararken yana yana Yunuı illç eder diye. Şimdi de belaya kaldım Yunuı lşık bir er diye. Hem iyi hem kötil ettin lıteraen öl ıeber diye. Derdime Hn de dert kattın Çarmıha gerıinler diye. Çok atlattın biraz gllldnr Söyle ona c yeter 1 • diye. Giren Atıklar canına Ôldnrde yere Hr diye.
15
Gurup ve Ben O akıam alev ribi yorgun sulara aktı Kurıun yemiş göklerin koynundan boşanan ka�; Kızıllaıan gözlerim bu hale hazla baktı.
16
Bir llhzada silindi her taraftan kan izi Derinden bir IH duydum: dedi benim gibi yan 1 Ve yarualar revti üıtümden dizi, dizi. ..
Baharsız gönül Bizde bahar yoktur, çünkü Gönül iki telli sazdır. Bir telinde çalınan kıı Birinde çalınan yazdır.. 17
Hakikat Vijdanını pula aatan Mahloklar çoğaldı eyvah l Ey para! Yahudilerin Taptıkları kB2'ıt allah 1 Esen rllzglrdan korunan Namus sokağa döşenir. Ey süs 1 elbet bugOn sana En büyük kuvvet.in denir. Yüsü değişen İnsanın içini, yaratan bilir. Ey içki 1 senin sayende Şair yaratan kesilir. Y enilmiyen büyük ruhu Tanımak kabildir her an. Ey kadın 1 s en erkekleri Bir bir seçebilen şeytan 1 Ve ey hayati büyük kazan Ateşin sönmüyor, kayna! Ey ölüm 1 korkunçluğunda Kahramanlar yanan ayna l Bir gün üıtün İnsan size Bağlı görünürse eğer Anlayınki o yalınız Hakikata verir değer.. 18
Fırtına Her ıeylerden çok Hverim Seni, kudurmuş fırtına! Çünkü keten ırömlek diye Kuvvet çekenin sırtına. Bahçemdeki ağacımı, Çiçeğimi gençleıtirdin. Kurumuı, ıarı yaprafı Kopardın yere indirdin. T emelıiz, çürük evleri Topraklara aeren kuvvet 1 Anlatıyorsun yaşamak Kuvvetlilerindir, evet. Benim bir eıkıya ruhum 1 Buldum tam eıini senin. Haydi fırtınayla birlik Geçitıiz dağa yükselin.
19
Dağda subaşı Çıplak •Öğilt kadın gibi Dalmış sudaki aksine. Şair, her şeyin sahibi Gizli yerlerinde yine.. Vahtl güzellikleriyle Ormanlar geliyor dile. Sütteki yavru kurt bile Uluyor, girmiyor ine.
20
Aşk mevcudatı yakıyor Ağaç gölge bırakıyor; Su, ruh göklerle akıyor Meçhul iklime, engine ..
TARiHiN EN BÜYÜK KAHRAMANI
KOR ŞAD
- Atsız! sen, en ulu tanrıyı geçmişimizde nıttığın
ıçın
bulup bize ta gözümde
bir
peygambersin. Bulduğun tan rının ilk kulu ben, tanrım için yazdığımı sana sunuyorum -
M. A. Y.
21
Kür Şad Tanrıda [*] aslanlar yatar Kür Şad onlardan biridir. Yatız erler vardır ama Knr Şad erlerin eridir. Kür Şad 1 naaıl desem kardeı, Acunda çıkmaz ona eş .. Kür Şad kaybolmuı bir gDneı Onüç yüzyıldan beridir. Kür Şadı doğuran ana Ne emzirmiş acep ona? Erlik, _ululuktan yana Tanrı [0] Kür Şaddan geridir. Belirsiz gömüldfiğü yer Çünkü tanrılaımış bir er. Sorulursa şimdi eğer Kalbim Kür Şadın yeridir. [•] Tanrı veya Tiyanşan dağları. r•J Yahut allah.
23
Orhun Orhun « Doğu • nun batrından Şimşek g'İbi çakıp gelir; Sayısı beliniz yıllar Ötesinden akıp gelir .. Orhun çağlar, gelir dile Bunu duyan Öfüt bile .. Suyunda yanan od ile Gönülleri yakıp gelir. Orhun sesi yüzyılların Akıyor, akacak yarm; Ürününü akılların Sularına takıp gelir. Gün geçse de daha erken Kavuıuruz inan varken. Orhun yarına çıkarken Dünden hız alıp yükselir .. 24
Gök Bir savaş meydanıdır gök, Ne ucu ne bucafı var. Göte çıkan yolun sonu Gelmez, tanrıyadek uzar .. Bir yatı bir sen teke tek işte asıl boy ölçüşmek. Yerde, erce detildir pek Dövüşmek gökteki kadar. Savaşmata uç bir . kere Ne çıkar sonra düş yere .. Vuruşur çıkıp göklere En gözü pek kahramanlar. Türk olarak dotan bir er Ay yıldızı gökte ister. Bunun için göğü bekler Kartallar, dofan olanlar .. 25
Atsız Kahraman'dan Sen gidiyorsun oğul ne olacak Gülören? Sevgİ•İnİ düşünmez yurdunu gider ıören. Ü•tün olmaz bir kadın anaya, memlekete 1 Tung hu hükümdarına sevıiliıini Mrte ·
Vermişte ana yurttan bir karış yer vermemiş ; O harp ıtevmezmiş fakat •yurt en üıtündürl • demiş. Benki Türküm bizlerki Metenin •oyundanız Öyleyse yurt yoluna dökülecek bir kanız.
26
Ev bark, para, kadın, can hiçtir yurdun yoluna Bunları hiç görmiyen piçtir, yurdun yoluna.
Çanakkaleyi ziyaretten izler
1.
Gece.. ay ıtıtı vur mut denize; Deniz anlatıyor vapura dünü. Karşıda kararan ufuklar bize Diyor: yakınlaştı savaşma rüntı 1 Çanakkale sağda lnönü solda Benliğimi buldum Önce bu yolda. Gözün yaşarmaaın sen bir Türk olda Oraya bir yol git kinin taşmasın .. Soldaki rüzgarda kan kokuıu var Dumlupınardan mı geçtiki yoksa? Sağa bakanları bir duygu sarar : Vız gelir, batının silahı çok1a 1 Mehmetçik sunmuşken kanını yurda, Taşsız mezarını detmiıler burda. Haydi onun oğlu tafıp kudurda Yık dört yanı 1. buna batı şaşmasın ..
27
il.
Karşıda adayı sarmıştı sisler; Sisler bu adad rn akan y aşalardır. Kıyıda, sularda vardı akisler Onlar utancından bükük başlardır .. Gözlerim burada yaıardı yine Baktım adalara baktım engine Haykırdım dönünce yaşlarım kine: Yakında Türklerin var savaşması 1 Adada eridi, silindi si!ller Bir ümit vermişti ona ıesimiz. Kalktı suda bükük duran akisler Ş imdi kin kokuyor her nefesimiz
Barbaroıun o�lu suyu kan eder Ya2'ı leşleriyle dolar bütün yer Savaş nedir sorsan sana toprak der : Türkün köpürmesi Türkün taşması ,
28
. .
.
.
.
Ateşli Gözleri olur dumanlı içinde ateş yananın. Canının deferi olmaz Ateşi, tanrı ııananın.. Yangına tutulmuş baş lar, Ne diz ne de yastık arar. Daha yumuşaktır, taşlar DiJ:lerinden bir ananın. Dat, taş, yollar, geçilen su lbtimalki birer puau. Dik yürür, yoktur korkuau içinde ateş yananın.
29
Antakya - Antakyaya giden
Türk
Valisinin
otomobilini omuzlarında taşıyan
ve
otomobilin küçük ayyıldız bayrağına
yaşlı yüzlerini süren kanları kanım dan Türk kardeşlerime. -
Benden uzaksın diye yeşermiyor datların içinden akan Ası, yaşların demek Hnin? Muhakkak öpeceğim topraklarını yarın Sen ki bir parçuııın en büyük Tilrkiyenin. 30
•
Bir bayrak altına
!
- Ziya GDkalp'ın ulu ruhuna -
lnaanları bağlıyan ne dil, ne din, imandır insanları bağlıyan damarlardaki kandır. Dindaşımız bizimle cenge gider, yalandır: Yurttaşımız •Yaşasın Türkiye 1 • der yalandır; « Ben Atatürk'ü tanrı tanıyorum • der yalan «Yurt yücelıin oduyla yanıyorum» der, yalan. Yıllar bize der• veren hiyanet deatanıdır lnaanları batlıyan damarların kanıdır.. Başarılır çoklukla, birlikle çetin işler, 'Bütün Türkler birleşse başkalaşır gidişler.. Bulgaristanda bir Türk keserler kinim taıar Gönlüm Orta Aayada coşanlarla bir yaşar. Akar aular naaıl ki dökülürler denize Uzaklardaki Türkler öyle koşuyor bize.. Türk kanını taşıyan damarlar hep bir vurur .Bütün Türkler birleşae acun dönemez durur. Bütün Türkler bir bayrak altına gelecektir Ve « En Büyük Türkiye» göte yükselecektir...
31
iÇiNDEKiL ER SAHiFE
Kastamonu. O gece. Tabiatla ben. Güzel günler. Avcı Türküsü. Değirmen. Ufuk. Mücrim ve gece. Deniz. Bir ayrılış. Yunus'a. Gurup ve Ben. Baharsız gönül. Hakikat. Fırtına. Dağda subaşı. Kür Şad. Orhun. Gök. Atsız Kahraman'dan. Çanakkaleyi ziyaretten izler Çanakkaleyi ziyaretten izler Ateşli. Antakya. Bir bayrak altına.
1. il.
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 23 24 25 26 27 28 29 30 31
M. Atsıza Yoldaşın eserleri :
Yarın
Turan Benimdir I
Şairin bu ad altında toplanmış ülkü şiirleridir. Her Kitapçıda bulunur. Değeri 25 Kr. "National Sosyalism ,, ve Biz.
Almanyadaki National Soıyalism ile bizdeki milliyetçi liti en iyi anlatan bu kitap Nasyonalism (milliyet) düş manı, divaıı iflas etmiı komüniıt Nazım Hikmet'e yazıl mıı bir de cevabı havidir ; yakında çıkıyor. Köycülük, Anadoluculuk ve Turancılık
•
Memleket idealistlerinin düşüncelerini de ihtiva eden bu kitap gençliği çok alakadar edecektir. Kan ve Toprak.
Almanya Ziraat ve Tegaddi Bakanı büyük köycü göre köy ve köylüniln kalkınmasını izah eden bu çok değerli eaeri Atııza Yoldaş tarafından dilimize çevrilmektedir. W alther Darre'nin kan ve toprak umdelerine
Atsız Kahraman.
iki perdelik milli ve manzum piyeatir. Değeri 25 Kr. Aşk v• San'at.
M. Atsıza Yoldaşın ıon yıllarda yazdığı en ince ve güzel şiirleri bu kitapta toplanıyor.