Refik Zeka Handan - Azerbaycan'ın Sesi by Türkçü Betik

AZERBA YCAN'IN SESi Prof Dr. REFiK ZEKA HANDAN

Yayına .Hazırlayan: Şamil GÜVEN Yusuf GEDiKLi

AGUSTOS.1989.İSTANBUL Birinci Baskı

- 1-

Kapak Düzeni: A. Baki BAŞGÔZE

Tanıtım Yayınları Adres : Aksaray Cad. 26/S Güneş Apt. 34.480 U.leli-İSTANBUL Tel

: sıı 29 77

sıı 09 78

Basıldığı yer: Yalçın Ofset

AZERBAYCAN'IN KURT YÜREKLi DEV ŞAiRi Azerbaycan'ın gOnOmOzdeki en bOyOk şairlerinden biri olan ZekA Handan 16 Haziran 1939 yılında BakO'de dünya ya �c l m işı ir . nnhnsı a lim , şnir, yımır, ıerıkitçi, clilhilimi ve edl· hiyııt profesö rü Cafer Handan (1910-1961)'dır. Cal"er Uarıdall Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin rektörlOIO vazifesinde de bulunmuştur. Annesi kimya ilimleri doktoru Mahbube hanım dır. Babası aslen Erivanlı, annesi ise Şuşalıdır. Esas -soyadları Hacıbeyli'dir. Refik Zeka Handan yüksek tahsilini Azerbaycan Devlet Üni versitesi'nin Filoloji (Dil ve ve Edebiyat) Fakültesi'nde yapmış tır-( l 951� 1962). Sabir adlı ilk Şiiri 1957 senesinde Azerbaycan Gençleri gazetesinde yayınlanmıştır. Çalışma hayatına Azerbay can Televizyon Verilişleri (Programları) Komitesi'nde redak tör olariilCbıiŞlamıştır. t%01dan 1962'ye kadar sürdürdüğü bu görevden sonra 1963'e kadar Azerbaycan Devlet Filarmonisi'n de eclehi redaktör olarak memuriyetine devam e tmişt ir . 19611 %5 yı l ları arasında Azerbaycan Dcvlcı Ü rı ivc r!'litcsi ' nirı Esll' tik ve Etik KUrsUsO'ne asistan olan Refik ZekA, 1967-1975 yıl ları arasında Azerbaycan Devlet Musikili Komedi Tiyatrosu' Refik

nun edebi şube müdUrlUIUnde bulunmuştur. Refik Zeki 1967'de felsefe doktoru, 1981'de ise doçent olmuş ve 1975'ten sonra Azerbaycaİı Devlet Üniversitesinde estetika Pro fesörü olmuştur. 1962 senesinden beri Sovyetler Birlili Yazıcılar lttifakı'mn üyesi olan şair, Azerbaycan Yazıcılar lttifakı'nın de neti m h eyetine de Oye ıeçilmlştir . O, aynı ıamanda 1981'den ili

baren Sovyetler Blrllli ilimler Akademisi Felsefe BölOmO üyesidir.

Şairimiz Sovyetler Birliği'nde yapılan şiir yarışmalarında ar mağana layık görülmüş (1972), fahri diploma ve madalyalarla milkafatlandırılmış (1980), Azerbaycan C u mhu riyeti Yüksek ŞOrası B aşka nl ı � ı ' n ı n ve Aıcrhuycaıı < lcııçlik lt tifa � ı Mcrkl·z Komitesi'nin kararları ile ödüllendirilmiş (1980), kendisine' Emektar lncesanat Hadimi ünvani verilmiştir. Refik Zek!i Handan velut bir yazar-şairdir. Onun şimdiye

dek 50'den fazla şiir, inceleme ve çeşitli konularda eserleri neş redilmiştir. tik kitabı olan Çağlayan 1962'de basılmış olup, adı, büyük şair Mikftyil Müşfik'in Çağlayan kitabından ilham alı narak verilmiştir. Sırasıyla Meşede (Ormanda-1964), Altı Gül ( 196.'i ), Şiirler (1%7), Ebedi San iye (1969), Nermin (1970), Gön liiıııiiıı Yadi�!hı (1974), Seyahat (197S), Rnhnrııı llcykcli (1976), Nıır �clıri (1977), Kızgayıt (1978), Müşfik incelikleri (1978), Saadet (1979), Mehmet Hadi (1979), Güllü Nenenin Nazlı Cü ccsi(Civcivi-1979)Yatan Kimlerindir?Vesıle(1980),Kahraman Meh di ( 1 98 1 ), Cavit Sanatı (1981), Gül Balalar (198�). Ömür Biter Yol Bitmez (1983), Akıp Giden Günlerimiz (1984), Yurdum Ulusum (1987), Dostlar Sağ Olsun (1988) vs.'dir. Refik Zeka Handan'ın ismi Türk okuyucuları tarafından ga ycı iyi bilinmektedir. Onun şiirleri başta Türk Edebiyatı, Emel, Tanıtım, Size dergileri olmak üzere Kemalist Ülkü, Erciyes, Ak su, Türkeli, Son Baskı dergi ve gazetelerinde yayınlanmıştır. Refik Zeka'nın eserleri bir çok yabancı dillere çevrilmiştir. Kiıapları çok yüksek tirajlarla basılan şairin Latin alfabesiyle diiıl·ııkıı ıııiş kitapları Alhıanya, Yıı�oslavya ve Tllrkiye'de ya �·ııılaıııııışıır. Bu nla r dan Tllrkiyc'dc basılanı irfan Onver,Nas rettinoğhİ Bakü-fstanbul adıyla, Almanya'dakini Nizamettin Onk Selam Olsun adıyla neşretmiş, Yugoslavya'daki ise Hayvanat Bahçesi ismiyle piyasaya çıkmıştır. Şair hakkında Ferit Ragıp Tuncer, Ayhan inal, İ[fan Ün ver Nasrettinoğlu, Nizamettin Onk ve Gülten Çiçek makaleler kaleme almışlardır. Ayrıca Beşir Ayvazoğlu, Şamil Güven, Hü �l·yin J<arakoç ve Yusu f Gedikli Handan'la mülakatlar yapmış� laı dır. Refik Zeka dünyanın pek çok ülkesinde bulunmuş, bu me yanda Türkiye'ye de bir kaç defa gelmiştir. Türkiye'de çeşitli konferanslar vermiş, kongrelere katılmış ve kendisiyle röpor t ;ı il:ır y:ıpılmıştır. O, Tilrk iyc'cle t\7.crhnycan şair ve ya7.arları ııı, 1\1.l·rhaycaıı'da ise Tllı-k şair ve yn7.arlarıııı tanıtan bir çok yazı yazmış, bu hizmetlerinden ve Türkiye Azerbaycan edebi ilişkilerinin gelişmesine olan katkılar�nd� dolayı kendisine _

büyük saygı gösterilmiştir .ı Şair ülkemizde bulunduğu 1987 Eylül'ünde Tevfik Fikret'in 10. ölüm yıldönümü münasebetiyle anneannesi tarafından do kunmuş Fikret portreli bir halıyı Aşiyan müzesine konulmak üzere bizzat lstanbul belediye başkanı Bedrettin Dalan'a tes lim etmiştir. Refik Zeki Türk sözlü ve yazılı basın organları nın da geniş ilgi gösterdiği bir törende yaptığı konuşmada, "bi zim dilimiz, dinimiz, kısaca canımız birdir" demiştir. Şair 1987 yılına ait Türkiye izlenimlerini Atatürkiye adın da ilgi çekici ve manidar bir isimle kaleme almış ve Bakü'dc neşredilen Ulduz dergisinin 1987 yıl ı şubat ve mart sayılarında yayınlamıştır. Bu hatıralarda memleketimiz hakkında sevgiyle yazılmış müsbeı ifade ve intibalar vardır. *

Refik Zeki yaratıcılığı ile milli şiir geleneğine bağlı şairdir. Onun şiirleri aruz ve hece veznindedir. Bir yandan Yunus Em re, bir yandan Fuzuli-kaynaklarına bağlı şairimizin eserlerinde musıki, ahenk, akıcilık ,çeviklik hemen göze çarpmaktadır. O, aruzda Yahya Kemal'in şiir geleneğini yeni bir çığırda ilerletir. Yirminci asır Türk şiirine yeni bir ruh, yeni bir hava getiren Beş Hececiler edebiyatımızda nasıl yeni bir· ufuk açmışlarsa, Refik Zeki da çağdaş Azerbaycan şiirinde onlar gibi yeni bir ufak açmıştır.· Refik Zeka Türkiye ve Azerbaycan adlı iki edebi ınııakıaıı beslenmiş, Yunus Emre ve Fuzuli'nin yanı sıra Karacaoğlaıı, Namık Kemal, Fikret, Yahya Kemal ve Beş Hececiler'le bera ber Azerbaycanlı büyük şair Sabir ve Stalin devrinin kurban ları olan Hüseyin Cavit, Mikiyil Müşfik ve Mehmet Hadi gibi şairlerden de gıdalanmıştır. Fakat onun şiir ve edebi hayatın da Abdülhak Hamit'in özel bir yeri va.rdır. Hamit onun göz ünde "ebedi var olan dahiler dahisi"dir. Hamit "ezeli bir ha yat, ulu bir kiinat"tır. "Makber poeması hayatın felsefesidir." Handan "yalnız bu dünyada değil, öbür dünyada da en çok sevdiğim ve seveceğim şair dahi-yi azam Abdülhak Hamit'tir" demektedir.(1) •

-5-

Refik Zeki henüz 29 yaşındayken katledilen Azerbaycan'ın kabiliyetli şairi Mikiyil Müşfik'i (1908-1937 ) gözünün ışığı bi lir. (Zekeriya Sertel "Nazım Hikmet'in Son Yılları" isimli ese rinde Nazım'ın Müşfik'in başına gelenlere çok üzüldüğünü an laıır.) (2) Müşfik'in uğradığı zulümler ve şiirleri Handan'a çok tesir etmiş, eserlerinin birisinin adını Müşfik'in Çağlayan ese rine izafeten o da Çağlayan koymuştur. *

Refik Zeki Handan'ın şiirleri okunduğunda görülecektir ki, oııuıı şiir mekanı lstarbul'dan, Karadeniz'den Özbekistan'a, İııııir'dcn, Akdcniz'den Tebriz'c, halla Türkmenistan'a kadar geniş bir wğrafyayı kaplar. Bu coğrafyayı Paris'e, Tunus'a, lspanya'ya, Macaristan'a kadar yaymak da mümkündür. Bu geniş coğrafyada Türkiye, Güney Azerbaycan ve Kuzey Azer baycan'ın çeşitli bölgeleri, denizleri, nehirleri, şehirleri, Köroğ lu'nun arkalandığı dağlar vasfedilmekte, Dede Korkut'un saz <,.>alıp at koşturduğu ovalar terennüm edilmektedir. Şair bir ta raftan Hazar'ı, bir taraftan Karadeniz'i, Akdeniz'i şiirleştir mekte, öte taraftan Kepez'i, Şahdağı'nı, Koşgar'ı, Savalan'ı, Sehend'i, Heyderbaba'yı, Ağrıdağı'nı, Köroğlu edasıyla konuş turmaktadır. Yine şair bir taraftan "yavru vatan" Nahçıvan'ı, "deli" Kür'ü, "yeşil" Kırım'ı dile getirmekte, öbür taraftan İstanbul'u, Erzurum'u, lzmir'i ve hemen hemen İstanbul'la ay ııı l'lllcıııdc ol an Hakü'yll, yine lzıııir'lc aynı enlemde olan Teb ıiL'i ve Türkiye'de doğup Hazar denizine dökülen Aras'ı şiir lerine konu yapmaktadır. Şair yalnız bunlarla kalmamakta, halklar arasındaki ortak kültür unsurlarını, halkları birbirleri ne yakınlaştırıcı ve yapıştırıcı bir unsur olarak kullanmakta, bunun için Hazar ötesine uzanmakta, Nesimi'yi Nevayi'yi pay laştığı "Özbek kardaşı"na, her şeyiyle aynı olduğu "Türkmen kardaşı"na !}itap etmekte, böylece evrenselliği, barış ve sevgi :·i sağlamak istemektedir. Mesela şair Ôğuz'dan olanları "kan kardaşı" bilmektedir: O Diyene şiirinde; Kan kardaşımdır diyorum,

-6-

"Hen Oluz'danım" diyene derken bu gerçeli açıkça ortaya koymaktadır. Şair Türkçenin yaygın ve güçlü, köklü bir dil olduğunu, 1 bu bir dil kibaraycısı yüz milyon insan� . mısrasiYla dile getir mektedir. Refik ZeU'nın şiirlerinde kurt ve bozkurt da önemli bir motir olarak göze çarpmaktadır. O Kurt şiirinde kurdun cesaretini, vefasını, gurur, azamet, hassasiyet ve vakarını halkın karakte ri olarak alır ve Akif'inAsım'ı, Fikret'in Haluk'u gibi istikba lin ideal gençliği olarak iihaYYöl ettiği evlatlanna, kızı Aydan ile oğlu Handan'a hitap �derek; Gözünden ayırma kurdu Handan'ım Senin ulmmnun totemi kıırıtıır dt:ı.

Şairin şiir mekanının Özbekistan'dan Kırım'a, Akdeniz'den Tebriz'e kadar uzanan geniş bir coğrafyaya yayıldığını daha önce belirtmiştik. Bu meklnda özel bir y"eri olan Türkiye'ye şairin bir çok şiir hasrettiğini görüyoruz. Bir kısmı .bu kitapta da yer alan şiirlerden, şairin ülkemizi hiç de yabancı görınedi ğini anlıyoruz. O, lstanbul'un çeşitli semtlerini, AtatUrk'ü, Ka radeniz, Akdeniz, Erzurum,lzmir gibi şehir ve denizleri teren nüm etmiş, bu meyanda Ağndağı'nı da unutmamıştır. Şahsen benim "en güzel bulduğum ve en çok sevdiğim" şiiri diyebile ceğim Ağrıdağı şiiri, bana aynı zamanda çok manalı gelmek tedir. Çünkü Alrıdağı; Türkiye, Güney Azerbaycan ve Kuzey A7.crhaycan hudutlarının birleşt iği noktada olmakla ııanılan dan daha önemli bir konum ve duruma sahiptir . Refik Zeka Ağ rıdalı'na Azerbaycan'dan ve onun ulu dağları olan "mukad des Kepez ile elilmez ŞahdaAı'ndan selam göndermekte, onu özge değil, öz dalı bildiğini ifade ederken Özge blimerem seni, sen menim öz dağımsan Yaman gözden gözlerem, düşmana gözdağımsan diye haykırmaktadır. Hakikaten üç sınırı, Türkiye, Kuzey Azer baycan ve Güney Azerbaycan sınırlarını birleştiren Ağrıdağı, bu Uç ülkenin "öz dağı" ve düşmanlara, Araratçılara karşı

"gözdağı" dır. Şair Türk kelimesinden türeyen türkü kelimesini sık sık kul lanmakta ve Türk kelimesini çağrıştırır şekilde onunla sürekli 1Jynamakta, kelimeyi çoğu zaman tevriyeli biçimde anlamlan dırmaktadır: Ulusum yurdumun aşkıyla yaratmış Türk'ü_ Yasak olmaz ulusun gönlüne yatmış türkü Ey ZeU şanlı adım, canlı güvencim bilirim Everes'den de uca zirveye çatmış Türk'ü mısralarında bu kelime oyunlarını ve çağrışımlarını görmek im kanlıdır. Refik Zeka Handan•ın şiirlerinde yabancı kelimelere pek rast l:ııınıaı. O nıllmklln olch ııt u ncn Tllrkçc kelimelerle ya7.ar. Kı saca dili son derece temizdir. Bu şiirinde (Refik ZeUnın) eser lerinde; Fars, Arap sözleri yoktur, üç adından savayı demektedir. * ..

Okuyucuların bu şiirleri zevkle okuyacaklarına inanıyorum. hazırlanmasında. ıpaddi ve manevi yardımlarını esir gemeyen Tanıtım Dergisi Sahibi Sayın Şamil Güven'e bu vesile ile teşekkür etmeyi bir borç sayarım. Kitabın

Ymmr Gedikli lstanbul, 19 Ocak 1989

1. Refik Zeki Handan ile Mülakat, Yusuf Gedikli, Türk Edebiyatı, Temmuz 1988, sayı 177. 2. Zekeriya Sertel, Nazım Hikmet'in Son Yılları, lstanbul 1978, say ra 198.

-8-

BEN DE SİZDENİM

-9-

GÜNAYDIN

Başımdadır sorağın, Günaydın, ey okurum, Oduyla bir va rağm Yanaydın, ey okurum . Bu sovgatımda biraz Çocu kların payı var, Biraz da fikri Araı Koçakların hayı var. İçimde yırgalanır Kuzeyden ayrı güney, Sesimde dalgalanır Köroğlu öfkeli ney. Oamarlarımda vurar Masal, mani, bayatı , Binek taşında durar Hatırlarım Kırat 'ı. Duyunca git derine, Buhovlu kaygımı gör, Vatan erenlerine Alevli saygımı gör. Soyum ulu, bu soyun Ayık beşikı;isiyim, Uu toprağın, bu suyun Sayık keşikçisiyim.

11 -

Tadım, t uzum , emeğim , Odum, havam ulusun, Yadırgasam , yüreğim, Elim, dilim k unısıııı. Benim şiir dilime Ne Fars gerek , ne Arap, Yabancıdır kaleme Yalancı yol , �11111 dl:p . Obam ozanla coşar, Sazımla coşmahyım, Ulus nasıl konuşar, Duyup, konuşmalıyım. Açan çiçeklerimi 1 tcccylc bcsliyonıııı,

Uçan dileklerimi Aruzla sesliyorum . Kitap yeni , açılan Şiirlerim de yeni. Açıklarım yücelen Güzellik alemini Refik Zeka'm yakın Sanaydm, ey okurum , O sözlü bir konuğun, C iiimıyJı ıı, ey ol.. ıınıııı.

1983

OKURLARIMA

Ben gelmişim ötmek için

Yıırı sevgisini bu soy u n

<...iüneş gibi tütmek için İçinde havanın, suyun . Ben gclmi�im gitmek iı;in,

Bir gün bitecek bu oyun. Muradıma yetmek için Beni bu toprağa koyun. Canımı ısıtmak için Aras'ııı suyuyla yuyun. Ruhumu diriltmek için Ulusun dilini duyun. Zevkimi hissetmek için Gönül sözlerime uyun. Sesimi işitmek için Şiirlerimi okuyun . . . 1 984, İstanbul

ANAYURDUM

A,zerbaycan ışıklısın, genişsin, Yerin, havan, suyun, odun uludur. Ulusunun varlığında gilncşsin, Sevenlerin mutlulukla doludur. ·

Saya gelmez dağın, gölün, ormanın, Sayrı olmaz toprağına bağlılar. <;içeklerin dermanıdır dermanın, Kokladıkça yoka çıkar ağrılar. Senin ana kucağına varanlar Sevincinden ırmak gibi çağlıyor. Dede Korkut ocağına varanlar Yiğitlerin oylağına uğruyor. Azerbaycan, can vermişiz adma, Canımızdır adındak� can senin, Ne mutludur t ut uşanlar oduna, Sevgi senin, saygı senin, san senin. Geniş dilin güneş dili sayılmış, Olabilmez karanlığın, darlığın . Akınlarla yeryüzüne yayılmış Dilin senin varlığındır, varlığın. Andımızda, adımızda sesin var, <lönlümüzde erenlerin türk üsü. Sesimiz�e dalgalanan sesin var, Savuşur mu yağıların ürküsü?

- 14-

•

O erler ki kopuz duyar, saz anlar Dalgalanır dalga dalga selinle, Dile gelir dağ vakarlı ozanlar, Aydan arı, sudan duru dilinle. Öz diline yasak diller kurusun, Alçakların yürekleri dönüktür. Senin gibi erdemlidir ulusun, Senin kadar ulusun da büyüktür. Şairlerin konuşmada sanından, Denilmekle, yazılmakla bilinmez. Ulu adın ulusların yanından Kazılmakta, bozulmakla silinmez. Yalnız senin adın olmuş andımız, Geçmişlere dalmıyalım niçin de? Sıra sıra dağlarındır ardımız, Yıldızlar var o dağların içinde. Azerbaycan, baba ocak , ana yurt, Uğurların talihine yar senin, Yürek leri avunduran odsun , od , Kurt yürekli oğulların var senin. Akıp· geçer üzerinden zaman hey, Çakıp geçer yıldırımlı çay gibi. Bakıp geçer dağlarından duman hey, Parlıyorsun Yıldız gibi , Ay gibi . . . 1984

- 1 5-

YARIN

Yarın göz yumunca g üzel yurduma Canım bir bucakta kalacak benim, Gözlerim ilimin bahçe-bağında, ,Çiçekte, yaprakta kalacak benim. Kimsesiz kalacak yazılar, ne gam , Kimsesiz kalır mı �iirli dünyam? Hepsi okunacak , okunma sıram Kim bilir, ne vak ta kalacak benim . Alçağa olmasın hiç gerek sözüm, Olmadı bir kesle müşterek sözüm , Ne deyim, belki de bir yürek sözüm Bir kövrek dudakta kalacak benim. Sonu g�rünse de feryatlarımın, Tüm dileklerimin, muratlarımın, Resmim, canım gözüm evlatlarımın Önünde otakta kalacak benim. Gözümde toprak yok bu toprak gibi , Gönlümü ısıtan bu ocak gibi, Yarın yıkılsam da bir kavak gibi, Köküm bu toprakta kalacak benim. 1981

ULU A'l'ATÜKKÜN ÖLÜMÜNI.<:

Bağ bağ açılır gönlümüzün bağları, bağ bağ, Tağ tağ uçulur ömrümüzün tağları, tağ tağ, Sağ sağ tutuşur ruhunun aşıkları, sağ sağ, Dağ, dağ çekilir yolcuların göğsüne, dağ, dağ. Zulmet çökülib·, çıktı güneş menzilimizden, Ayrıldık, ATAm, sen gibi can sevgilimizden. Kör kör bakarız yaşla dolan gözlere, kör kör, Tor tor görünür pembe şafaklar bize, tor tor, Kor kor közerir hislerimiz köz gibi, kor kor, Zor, zor çekilir matemin milleti, zor zor. Dünya darılır arşa çıkan nisgilimizden, Ayrıldık, ATAm, sen gibi can sevgilimizden. Yel yel dağılır ahımızın tütsüsü, yel yel, Tel tel sökülü ruhumuzun çalgısı, tel tel, Göl göl yığılır gözyaşımız çöllere, göl göl, Sel sel tökülür özlemimiz yollara, sel sel.

Oağl ar yarılır ortadan a�kın selimizden , Ayrıklık, ATAm, sen gibi can scvgilimizdcıı. Göz göz açılıp can yaramız ülkede göz göz, Köz köz yakılır bağrımızın ağrısı, köz köz, Tez tez değişir kalbimizin vurgusu, tez tez, . Döz, döz diyor ıslak kara taşlar bize, döz, döz. Bit mez yasımız, tutmalı ruhun elimizden, Ayrıldık, ATAm, sen gibi can sevgilimizden . -

Reng reng değişir erlerinin yüzleri, reng reng, Deng deng esir ömrün gidi rüzgarlan� deng deng, Ceng, ceng eder azgın ölümün carcısı, ceng, ceng, l.eng leng götürürler seni son menzile, leng leng. Ah, ayrılığın t ürk üsü düşmez dilimizden, Ayr-ildık , ATAm, sen gibi can sevgilimizden. Yar, yar ııhısıııı göğsiinil, Lokmangihi, yar, yar,

Var, var senin aşkın orada dağ gibi, var, var, Dar, dar gelecektir bu ufuklar bize, dar, dar, Bar bar bağırak , koy , o sağır göklere, bar bar. Kimler seni aldı obamızdan,elimizden, Ayrıldık , ATAm, sen gibi can sevgilimizden.

lsıanbul 1984

TÜRKMEN KIZI

. Dostum Ata Türkmen'e Bir Tiirkmcn tiirküsü dinledim bugün, <_'oı..:ııkça o ki var inledim bugün.

Saldı hislerimi çene bu türk ü , Ne kadar azizdi bana b u Hirk ü . Kelimeler benim, sözler benimdi, Yollara dikilen gözler benimdi. Göl gibi durulan bak ışlar benim, Yıldırımlar benim, çakışlar benim . Neler sö yl ii yor du

o Türk men kızı,

hgaıı eyliyordu u Tiirkmcıı ht.ı.

Onun ıztırabı ne ince idi, Sevdası , çilesi gönlümce idi . Ud tarımlanınca kopuz dinerdi , Öyle sanıyordum, Oğuz dinerdi . ilahi sedalar perdelenirdi, Ruhuma bir güzel dert elenirdi . Bir çoc u k

göründü, melek kanat lı ,

OU.iisii giil gibi,

lilrkiisii

ıaılı.

Aman, Türkmen kızı , adına kurban, Dilinin tuzuna, tadına tatlı . -1 9-

Dinle kardeşini , ay bacım benim , Senin türkündedir ilacım benim. Ne kadar azizdir bana bu türk ü , Yaşat benliğinle o u l u Türk 'ü . Türk ünde yadlara karışmazlığın , Yabancı seslere barışmazlığın. Tiirkilnde duyulsun ulus tünlüğü, Toprak bütünlüğü, yurt üstünlüğü.

Aman, Türkmen kızı, adına kurban, Adın.a bağlanan andına kurban . Aman, Türkmen kızı , söyle türkünü, Coşup çağlıyayım ben bütün günü. İstanbul , l IJ84

-20-

KiRiM

Ben yine konuğun oldum, ay Kırım, Güldü gözlerimde Yıldız, Ay, Kırım, Koy, sana sevgimi sana haykırım. Seyrine koyu lsam ömrüm boyunca, Diyemem ben sana baktım doyunca. Adına bir zaman destan yazmışım, Kavimden, kardeşten, dosttan yazmışım , Bayramdan yazmışım, yastan yazmışım. Diyorum , ne olur, bir daha yazsam, Yüreğim boşalm�z. yazsam, ha yazsam. Yadların eliyle olup yağma sen Koynunda görmüşsün sıkma-boğma sen Sen bilsen ne kadar bana doğma, sen, Sen benim yarimsin, yarim , ay Kırım, Sensiz ulus olur yarım, ay Kırım. Görüp meyveleri şaşırır adam, Karpuz, elma , kiraz, alça, dut, badem , Ben mi bu üzümlü bağlara yadam? Benimsin her bit kin, her nimetinle, Havanla, suyunla, tabiatinle. Sevgili bölgeler, sevgili adlar, Sevimli soyadlar, aziz soyadlar, Ruhunu duyar mu ruhuna yadlar? Sen söyle, kiminsin, Kırım, ey K ırım. Nasıl bu tılsımı kırım, ay Kırım.

-21-

Suların mercandır, kumların elmas, Dersem , söz olacak, demezsem , olmaz, Kim senin aşkınla derde t utulmaz? Ölsün bu dünyada talancı kesler, Ziyancı, yabancı, yalancı kesler. Vapurlar gidiyor hara denizden? Açılabilir mi ara denizden? Nereye bakarsın Karadeııizdcn'!

Yanarsın, ne kadar canında can var, içinde sürek li bir heyecan var . Çekilsin havanın ağır bürküsü , işit ne söylüyor ulus türküsü, Ulus türküsünün yo k tur ürküsü , Seni ben im gibi du yanların var, Haraycıların var, harayların var . Yaşa güllerinle, çiçeklerinle, Dalgalar· atlayan di leklerinle, Dağlarda kılıç çek şimşeklerinle, Alevli kalbinde çarpsın yıldırım , Dağla yasak ları, Kırı m , ay Kı rım. Kırım , .1984

-22-

AGRIDACI

Senin aşkınla çağlar Çağlıyanlar, pınarlar, Erdemli yurttaşların Özleminle yanarlar. Hiç benzerin olur mu Yücelikte, onurda? Yeryüzünde dağ mı var O vakarda, o nurda? Sen nurdan mı onurlu, Onurdan im nurlusun? Başın göklere bağlı, Talihi uğurlusun. Tat:ı türküler gelir Serin rüzgarlarından, Sanki alev yükselir Işıklı karlarından . Babalar sana bilmem Ağrıdağ niçin demi�'! Belki de Koşgar'ımdan İtildiğinçin demiş. Selam olsun zirvene her vakarlı dağımdan, Güzelim Kepez'imden, Ezelim Şahdağı'mdan.

-23-·

Selam · olsun zirvene Bütün zirvelerimden, Selam olsun cilvene Ömür cilvelerimden . Özge bilmerem seni, Sen benim öz dağımsın, Yaman gözden gözlerim , Düşmana gözdağımsın. 1971

OCAK

Y unus Emre ocağına Gelenlere selam olsun, Karanlığı şimşek gibi Delenlere selam olsun. Selam olsun geleceğe Işık tutan bir yOreje, Hak yaşasın diye diye Ölenlere selam olsun. İlham alıp gündüzünden, Ulusunun gül yüzünden, Yasakları yeryüzünden Silenlere selam olsun. Sevincini erenlerle, Derde göğüs gerenlerle, Saza gönül verenlerle · Bölenlere selam olsun. Selam o çağlıyanlara, Yurdu kucaklıyanlara, Ulusla ağlıyanlara, Gülenlere selam olsun. Bu dünyada cennet rıedir, Ömür nedir, zinet nedir, Şiir nedir, sanat nedir Bilenlere selam olsun. İstanbul, 1984 25

TÜRK ÇOCUGU

İstanbul 'da bir çocukla konuştum , Öyle bildim Handan ' ıma kavuşt um, Adın, soyun, soyad ın ııc, soruştum. Ben Erol Erk em dedi, Soyadım Ötkem dedi, '

Bahmıı Tilrk'liir, aııaın Tiirk,

Türk oğlu Tü rk 'cm dedi. Yedi-sekiz yaşı vardı Öktem ' in , O sözleri şimşek gibi Ötkem'in, Dedim: Y iğit görkemidir görkemin. Bu milli görkem dedi, Erlere görkem dedi, Arkadan vıırulıımyaıı

Türk oğlu Türk em d ed i '

Dedim: Oldum ülkelerin mahremi, Bir alemdir İstanbul'u n alemi, Topkapı 'yı top dağıtmaz, öyle mi? Topkapı muh kem dedi, Çetin ben ürkem dedi, Korku yoktur gözümde, Türk oğlu Türk 'em dedi. Dedim: Ni.,:in Ay-yıldıılı yıırd ıı n ıın

Bayrağına ayna tulup ordunun, Ne demektir tarihinde kurt onun?

-26-

Tarihte ilkem dedi, Uludur ülkem dedi, Atatürk'ün oğluyum , Türk oğlu Türk'em dedi . tsıanhul, 1984

SES.LENiŞ

Oğul , yurtla kucaklaş ki, Yurt aşkıdır hayat aşkı , M utlu değil o yurttaş ki, Ulusu bahliyar değil.

Bağrında şehit olmayan, Başçısı yijit olmayan,

Seddinde kilit olmayan Diyar özgür diyar değil . Yazık ilde n e var yasak Gariplere k ulak asak, Vatan toprağından uzak Olan bahar bahar değil. Anda sadık crcıılcre, Yurda layık erenlere, Halka aşık erenlere Işıklı dünya dar değil .

Eli bağrına basmayan, Obaya k ulak asmayan, Anadilinde yazmayan Sanatkar sa�atkar değil. 1983

-28-

AY oGLUM

Oğlum Handan'a Hayat bir denizdir dalgalarıyla , Kasırgalarıyla , kavgalarıyla, Birine bir yalı açar limanda, Birini yandırıp yakar, ay oğlum. Akışı ömürdür, yatağı dünya, Rüyası gerçektir, gerçeği rüya, Karanlık kaybolur beyaz dumanda, Gülünce güneşli bahar, ay oğlum. Varlığı �anıdır var olanların, Gönül gülşenine yar olanların, Renginden, ıtrından şefkat umanda, Göğsüne çiçekler takar, ay oğlum. Yaşam baştan başa ruhtur, yürektir , Onun ilhamını duymak gerektir, Mutluluk kapıdan giren zamanda felaket bacadan çıkar , ay oğlum. 1 982 .

-29-

KARŞI DAGLAR

Karşıma çıktınız heybetinizle, Sağaldı kalbimin yarası , dağlar. Şafaklar saçtınız şefkatinizle, Oldunuz derdimin çarası, dağlar. Gelsin şanınıza türkü koşanlar, Arkalı dağları arkadaş anlar� Yücele yücele a�ıp taşanlar Karlı başınıza varası , dağlar. Sizdedir zirvesi şi'rin, sanatın, İlhamın, sevginin, hüsnün, ziynetin, Ezeli sizsiniz ebediyyetin, Ey dünya durunca durası dağlar. 1981

•

-30-

BiR ŞEY OLMASIN Bir hayat var , bir ölüm var, Ölümden beter zulüm var, Ulus adlı bir gülüm var, Gülüme bir şey olmasın. Yeryüzünde türlü diller, Dilsiz öter mi gönüller? Dilim kurusun, ay iller, Dilime bir şey olmasın. Nedir bu yüreğimdeki , Umulmaz dileğimdeki? Her şeye razıyım, ta k i Elime bir şey olmasın. 1975

-31-

EL GÜCÜ-SEL GÜCÜ

Dünya bir güneşli ömür sergisi, Çeşitli dillerde gönül şarkısı, Vatandaş olana Vatan sevgisi Sevgiler içinde en temiz, oAlu m . B i l ki, zirvelerden akan bulaklar Dereler koynunda sel gibi çağlar, Seller talihini göllere bağlar, Göllerden yaranır bir deniz, oğlum. Bütün canlıların. canı yemektir, Ancak insanların şanı emektir, Ben demek ne demek, sen ne demektir? U lustan ayrılsak hiçiz biz, oğlum. Ölüdür sağ iken un utulanlar, U l udur )'Ok iken yadda kalanlar, Yel gibi geçiyor yüngül olanlar, Ağırlar gidende kalır iz, oğlum. Herkesin önünde i k i yol durur, Birinci baharla kalbi doldurur 1 ikinci hazana salıp soldurur, Üçüncü yol yoktur, ey aziz oğlum. 1983

KAN KARDEŞLERİM

-33-

BiR YURT Ki Bir yurdu iki çapkın eli parçalıyorsa, Yadlar ulusun derdine bin dert calıyorsa, Yan, yan diye göğsünde ocaklar. gahyorsa, Düşmanları kan kan diye meydan suluyorsa, Var-devletine sahi p olursa, talıyorsa, Yurttaşları kuldurlara kuyruk buluyorsa, Matem gününü bayram edip, kutlu sayırsa, Bülbüllerinin üsı üne baykuş uluyorsa, Soydaşları yad, özgeleri doğma sayırsa, Alçaklar onu kurcalıyorsa, dalıyorsa, Ölmüş gibidir yurt , ne bilen var, ne gelen var, Ölmez o ulus ki, onun uğrunda ölen var. . . 1 985

-35-�

ARAS TÜRKÜSÜ

Aras'ın ölümden olmaz ürküsü, Hayal örgüsüdür onun örgüsü. Ana dilim izde dil açm ış Aras, Bizim türkümüzdür onun türküsü . . . 1985

.-38-

DiLiMiZ Ölü diller var, oğul, dünyada, Ulusu, yurdu ömürlük ölüdür. Acı gerçek gibidir rüyada, Katı zulmetle yüzü örtülüdür. Sesimiz hoş geliyor her ulusa, Türkümüzden salık almış ilimiz . Ulu sevgiyle erenler k orusa, Ölü dil olmayacaktır dilimiz. İstanbul, 1984

BOYUNDURUK Oğul, açan gerek bu itmeleri, Nasıl vurupla rsa , buruk burukıur. Yabancı ellerin kelimeleri Ulusun boynunda boyunduruktur. lstanbul, 1 984

-38-

DERiM Ki Benim şiirimde ne söz görseniz,

U lusun sö1.füliir, bu yurı luyum ben.

Ulus sözlerine gönül verseniz, Derim ki, dünyada ne mutluyum ben. lstanhul, 1984

-39-

ANA DiLiMiZ Parlıyor güneş gibi:yana yana dilimiz, Aylıdır, yıldı:dıdır, bu gerçeAi bilmeli. Arap, Fars sözlerine yasa k ana dilimiz, Arı laştırılma lı, özelleştirilmeli . 1 984

-40-

YURT, ULUS SEVGİSİ Yurt , ulus sevgisi iki dünyadır, Dünyada ruhumu onlar oynatır. Dünyaya sıımayan bu iki dünya Y üz yüze koyulan iki aynadır. 1 984

-41 -

SESLENiŞ İşitin türküleri, koşmaları, Kesin artık kuru çarpışmaları. Sesleyin birliğe her arkadaşı, Koy, açdsın arısoy dil savaşı. Yüce yurttaşlara baştır bu savaş, Ulusa bağlı savaştır bu savaş. 1984

-42-

E RDEMLİ ER Erdemli o erdir ki, Baykuşları sustursun. Ruhunda davul, ud, saz, Tar, türkü, kopuz dursun. Dağlar gibi ardında. Binlerce omuz dursun. Dünyada ömürlerce Durdukça Oğuz, dursun. Yurt aşkına odlansın, Bağrında ulus dursun. l stanbul, 1984

-43-

Ol.SUN

Duygusuzlar diyor ki her gün konaklık olsun,

l .ancı o keslere k i , ru hu yalak lık olsun .

Savaş k uzgunlarının yeri bataklık olsun, Barış kartalı gelsin , ulu novraklık olsun. Yigiı le riıı gOre vi gerek koçuklık olsıııı, içinde ne küçüklük, ne de korkaklık olsun.

Her ömür hiç olmasa yarım varaklık olsun, Bırak , yeteneksizin işi yaltaklık olsun. Alçaklar ne istiyor, işte alçaklık olsun, Dünyada bir dikenli k , bir de a laklık olsun. Oğullar diliyor ki, dağlıklar bağlık olsun, Ne seller tuğyan etsin, ne de k uraklık olsun. Çiçeklerin tuhfesi milyon kuca klık olsun , Tatlı rüyalarım var, çin olur, sağlık olsun . . . 1983

--44-

DUYMAZSIN

Sana şair diyebilmem ben ki, Scıı s�ığırsın, aruzu duymazsın . liilmiyorsun ki sazın türküsü var, Udu sevmez, kopuzu duymazsın. lktk l\orkııı ııc y&ıpıp, &u; h&1k11lıııı, Aı;abilıncz, Oğuz'u duymazsın. Y unus Emre, Dadaloğlu tanımaz, Çağlayan ruhumuzu duymazsın. ' Sen ne hakla kalem almışsın ele, Y urdu saymaz, ulusu duymazsın . 1985

--45-

DÜŞMAN LARA

Ey ulus düşmanı, düşman dostu, Neden ağzın yine bühtan kustu? Başına tulladı .mı yurt taşlar? Beynini nalladı mı yurttaşlar? Arkaduş oldu sana alçaklar, Sen gibi ölmeden ölmüş sağlar.

Süt, öğüt verdi ki bir tilki size, Yasak oldu ulu bir türkü size. Uzak oldu sürünüz kurtlardan, Kurt yürekli Dede Korkutlardan. Girdiniz altına fırsat kınının, Deleri hiçtir ulus satkınının. Yada-salmaz sizi yadlar yurdu, Kucak açmaz size Odlar yurdu. 198S

--·t6

DAHİLER

Dahiler yaşıyor yer küresinde, Yaşıyor manevi yarasalar da. Güneş ruhluların nur zerresinde Onlar kara leke arasalar da, Bu yaramaz kesler bu yeryüzünde Yaramaz keslerden yansalar da, Ne bir korku olur, ne bir tehlike, Dahiler adana gelmiyor leke. Vicdana her şeyden üstün tutanlar, Yaşatır sanata yaşatanları, Yüce insanlara bühtan atanlar Alkışlar güneşe taş atanlara, Onların duruyor zulmet gözünde, Ne dertli görürüz, ne şad onlara. Küçükler yasaktır ara, mesleke, Dahiler adına gelmiyor leke. 1977

-47-

ARPAÇAYI Arpaçayı, Arpaçayı, dağlarına selam olsun, Senindir kuşlar alayı , bağla rına selam olsun. İçin güzel, dışın güzel, güneşin var, baharın var, Sahilinde kızlar gezer, ayna gibi suların var. Sen mi kaçırdın Sara'yı, Hançoban mı, Arpaçayı? Y aşatan o ınal:crayı el-oban mı, Arpaçayı'? Dilimizin ezberisin , tatlı sözüm, Arpaçayı, Haylıyorsun Hazer'i sen, canım gözüm Arpaçayı . 1 976

-48-

AZIZ DOST Her yazılan bir istektir, aziz dost, Her okunan bir yürektir, aziz dost, Bir şairin destanını dinlemek Bir ulusu dinlemektir, aziz dost . 1975

-41-

KIRIM'DA

Çimenler yemyeşil, bağlar yemyeşil, Bağlarda pınarlar ça.ilar yemyeşil, Sürüler akappak, dağlar yemyeşi l, Alem bu alemi lıo:>lar Kınm'da.

Gonceler bu yerde açar umutla, Şimşek ler incı lcr saçar bulutla, (,,'içek kelebek ler uçar sUkulla, Sükuta düşmandır kuşlar Kmm'da. Kuşlar budaklarda sanki bitiyor, Yapraklar içinde gözden yitiyor, Öyle bil, ağaçlar türkü ötüyor, Dertliler derdini boşlar Kmm'da. Güneş tebessümler ı;iliyor orda, Güneşli zirveler gülüyor orda, Güzde de bir bahar geliyor orda, ikinci bir bahar başlar Kmm'da. Coştu Karadeniz hey nazarımda, Sandım geziyorum gök Hazanında, Baktım Çatırdağ'a, dondum yerimde, Sanki dinleniyor Koşgar Kmm'da.

-50-

Düşmanlar bu yurdu meydan seçende, Zemiler yerine insan biçende, Erler yurt uğruna candan geçende Düşüp lale lale başlar Kırım'da. Duruyor kar�ımızda adsız kabirler, Bizim şehitlerle dolu bu kırlar, Yaslı gözlerinde içli sabırlar Analar di\kilyoı ya!jlar Kırım'd•ı. 1 977, Kırım

DAGLAR TÜRKÜSÜ Alemi var dağların,

O sönmez ocakların, O nurlu oylak ların

(iö1.ü11Jcki ya� değil.

Rüzgarları litredir, Kaplanları büdret ir, K u�lar çobanlar kadar Dağlara sırdaş değil. Zirvedir hayallara, Müjdedir marallara, . Kim diyor, kartallara Dağlar arkadaş değil. Vapuru, Nıılı'u

vardır,

İı;inde ahu vardır,

Dağların ruhu vardır, Toprak değil, taş değil . 1984

-52 -

DÜNYA ULU DÜNY A DIR Dünya evi bir ev ki, Sönmez odudur sevgi, Duydukça onu sev ki, Dünya ulu dünyadır, İnsan dolu dünyadır. Koynunda bayat çağlar, l>uAlar, Jcı-clcr, huğlar, Bin türlü çelenk bağlar. Dünya ulu dünyadır, insan dolu dünyadır. Ay hüsnüne hasrettir, Yıldızlara ziynettir, Baştan başa cennettir, Dünya ulu dünyadır, insan dolu dünyadır. Efsane gibi şeyler Şairleri mest eyler, Hayran kesilen söyler: Dünya ulu dünyadır, insan dolu dünyadır. Dünya ne demek anlar Candan seven insanlar, Duymaz onu nadanlar. Dünya ulu dün.yadır, insan dolu dünyadır. 1985

-53-

GARiBiN Varlığına yasak bilir varlığı, Çulu, malı, varı olmaz garibin. Kim diyor ki, geçer gönül darlığı, Solan rengi sarı olmaz garibin. Yollarım çovgun keser, kar tutar, OylaAını duman hasar, sar tutar, Gülşeninde güllerini har tutar, Bağçesinin barı olmaz garibin. Duyan olmaz içindeki ağrım, Vatan derdi parçalıyor bağrım, Garip bilir garipsiyen çağrım, Gurbet ilde yari olmaz garibin. Malta, 1984

-54-

söGfrr

Yaman düşüp, ne düşünür Yaprakları düşen söğüt? Bir yürek gibi üşünür Budakları .şişen söğüt . Sonbahar gelenden beri Aı,:ılınaz gönül defteri, Bir kemik olmuş, bir deri Yakışıklı , esen söğüt . İçindeki duyguları Sudan duru, aydan arı , Unutmuş gümüş suları Sularla öpüşen söğüt . Bağrmm başmda yara, Kalbini çekerler dara, Neden oldu bahtı kara, Ne gamlıdır o şen söğüt? Kuşlar uçup gelmez oldu, <;ilcsini bilmez oldu, Dinmez oldu, gülmez oldu Soğuktan büzüşen söğüt . l stanbul, 1 984

TAN YILDIZI

Kim diyor bir çiçektir Kokusuz tan yıldızı? Ufukta bir yürektir Korkusuz tan yıldızı. Adı düşmüş dillere, Gülümsüyor illere, Kavuşur gönüllere Kurgusuz tan yıldızı. O hiç ! unutular mı?: Karanlıkta dolar mı? Tanyerine dalar mı Sorgusuz tan yıldızı? Onun bahtiyarlığı .Ruhlara uyarlığı, Nasıl duyur varlığı Duygusuz tan yıldızı? Yıldızları üsteler, Aya türkü besteler, Güneşe yol gösterer Uykusuz tan yıldızı . 1983

-56-

ULUSUM BÜYÜKTÜR YURDUM BÜYÜKTÜR

-57-

BiZiM DiL Oğulsun, dillenip bildir, Bizim dil eski bir dildir. Bu dille dil açıp erler, Vatanperver hünerverler. Ne da hi ler gelip gitmiş, Bu dille arşı titretmiş. Bu dille dinmiş ulviler. Nesimiler, Fuzuliler. Bizim dil sazlı bir dildir, Şiir avazlı bir dildir. Bu avazı yayan çoktur, Duyan çok, anlayan çoktur. Bizim dil eski bir dildir, Oğulsun, dillenip bildir. 1981

HAZER TÜRKÜSÜ Hazer eski kemandır, Çağlıyor ne zamandır, Derin gitme, amandır, Simleri yaman k opar. Bürününce dumana, Kalkıyor asu mana Hücum çekse limana, Yerinden liman kopar. ,

Dal&alar kabaranda Seller at çapar onda, Kasırga koparanda Sanarsın isyan kopar. Heyecan var kanında, A�kı burulganında, Faydası yok , yanında Durup hey fig.an kopar.

Hazer kara bağlamaz, Ya:tık yazık çağlamaz, Tufan k opar, ağlamaz, Ağlarsa, tufan kopar. 1981

-60-

BEN iM iÇiMDE insanın kadrini bilen insana

Can diyen insan var benim içimde,

Güneşe, yıldıza, aya, cihana Bağlı bir cihan var benim içimde. Ezelden aşıkım er yoldaşlara,

l>aAlarla yanaşı duran başlara,

Vatanı yücelten vatandaşlara, Saysız armağan var benim içimde. İşim yok kırların kargalarıyla, Kartallar dilerim kavgalarıyla, Kasırgalarıyla, dalgalarıyla Çağlıyan umman var benim içimde. (iclsin

nurdan yazan, ışıktan yazan,

Sabir'den, Cavid'dcn, M üşfik'ten yazan,

Sazdan sohbet açan, aşıktan yazan Sözlü bir ozan var benim içimde. Benliği güneşli , aşk ı baharlı, Ulus itibarlı, yurt itibarlı, Oğuz şecaatli, Oğuz vakarlı Nice kahraman var benim içimde. Orda yer görünmez ağlıyanlara, Aras'ın göğsünü dağfıyanlara, Zamansız hicrana utrayanlara Aman�ız iman var benim içimde.

K uzeye, güneye bölünmez vatan, Vatandaş vakarı değildir biten, Şanlı bir inançla türküler öten Bir Azerbaycan var benim içimde. Atam Dede Korkut, babam Oğuzhan, Kopuzum yadları yandırıp yakan, Üstüme gelenin kastına kalkan Kılıç var, kalkan var benim içimde. Orda bir nefret var ölü sağlara, Güneşe kör bakan yapalaklara, Bu dünya durunca duran dağlara Yücelen duman var benim içimde. Solmaz bağçelerin goncelerinden, Gönül rübabının incelerinden, Şiir sanatının incilerinden Tükenmez destan var benim içimde. Gitsin haksızlığa acıklanmıyan, Tatlı hisleriyle çocuklanmıyan, Gönülsüz gözlere açıklanmıyan Gizli bir tufan var benim içimde. 1 98 1

-62-

Sl<:NIN Gl<:Lt:CEGIN, SENlN GEÇMlŞlN Oğlum Handan'a 1 Geçecek gönlü nden yarın bugünler, Bugünler geçecek , bu gerçek , oğlum. Gözlerin 'öniindcn yarın bugünler Tatlı filim gibi geçecek, oğlum. Bugünler geçmişin olacak senin,

Gcı;cıı gcı;mişiııdir bug ünler, düşün! 1

Günlerin özlemle dolacak senin Bugün duymadığın bugünler için. İşte ne görmüşsün, yedi yaşın var, Yaşlar eklenecek yaşmm üste. Bir gün duyacaksan gönüldaşın var, Y ıldızın yanacak başının üste. Talihin gülecek bir bahar gibi , Doğacak içinde nurlu teşvişin. Kalacak ömrümden yadigar gibi Benim ömrüm gibi geçen geçmişin. Kulak ver babanın iradlanna, Güzelim dünyam o, tam görüptür.

-83-

Bir gün diyeceksin evlatlarına, Benim geçmişimi babam görüptür. Yan odlu hislerle, yandığım gibi, Onda ocağımda yanarsın, oğlum. Ben her gün babamı andığım gibi , Bir gün de sen beni anarsın, oğlum. Hayatın anlamı bundadır ancak, Anılar ruhunu kandıracaktır. Ocaksıı oğuldur-oğulsuz ocak ,

O kendi kendini yandıracaktır . Heyecanlarımla, duygularımla Bir baba demeti örüyfi)rum ben.

Gözlerim doluyor kaygularımla, Senin geçmişini görüyorum ben. Hayaller içinde sanki meçhulüm, Umarım yurt için öleceğini .

Senin geçmişinle yaman meşgulüm , 1 yi görmek için geleceğini . . . 1983

-64-

KURTIUR Çağlıyan hislerimin cengi kopuzdur, uddur, Benim ömrüm, günüm alemde ulustur, yurttur, Ulusum, yurdum ufuklarda alevdir, oddur, Refik onlarsız ömürlük uluyan bir kurtt ur. 1 985

SEVDIGIM DOSTLAR Adam var yüreği yasaktır oda, Adam var yüreği dağım dağımdır. Benim sevmediğim bir şey var , o da Sevdiğim dostlardan ayrılmağımdır. 1984

-68-

YELKEN Denizde tufan kopup, Her dalga bir dal gibi. ' Küçük kayık ovnuyor Suda oyuncak gibi. Teslim olmayan mı var Binbaşlı ejderhaya? Kayık ak yelkenini Açar ak bayrak gibi . . . Akdeniz, 1984

-67-

(K:AK Ocak bir odlu pınardır, Tükenmez, alem içse de, Ocaksızlara inanmam, Yere, göje ant içse de. Ocaja bağlanmalıdır Her insan oğlu, geçse de. Alevlenecek sevgisi, Şair dünyadan göçse de. Ocak onur dojurmah , Kederse de, sevinçse de. Ocajı görürüm, gözüm lşığı zorla seçse de. Ocağa dojru giderim, Yürümek bana güçse de. Gelsin bir sürü düşmanım, Ocağım almaz hiç zede. Canımı kurban veririm, Ocağa, canım hiçse de. Bu ocak ömrümdür benim, O geçmez, ömrüm geçse de . . . 1985

IKM AK (;IBI Gönül gurbet ile yar olabilmez, Garibin yüreği bir yumak gibi. Şair, ocajından aynlabilmez, Kaynağından çıkan bir ırmak gibi. 1 985

-69-

•

�AlKlN ÖMKÜ Sevda pınarından su içer şairin ömrü, Sevmekle, sevilmekle geçer şairin ömrü. 1985

-70-

ODLAR YURDU Sen ey Odlar yurdu, Toprağın oddandır. Her deren, her yamacın, Her dağın oddandır. Odla çarpar yürelin,

Kaynağın oddandır.

Yandırır düşmanını, Bayrağın oddandır. 1985

ÖMÜR BlTER, VOL BlTMEZ Ey gönül , seferde ol, Işıklı hislerle dol , �Yol ömürdür, ömür yol , Ömür biter, yol bitmez. Ders alıp bahalardan,

İnme arabalardan, ( ic.,: gOı.cl

o halan.lan,

Ömür biter, yol bitmez. Yollarda sevinç, keder, Dilekler iller kadar, Yol gider, ömür gider, Ömür biter, yol bitmez. Yola yoldaş gerektir, Tuz ekmek ne demektir� Yol açılan yü rektir, Ömür biter, yol bitmez. Duygular serinlener, Yolcu yolda dinlener, Güzelim dünya döner, Ömür biter, yol bitmez. Hava yolu, yer yolu, Su yolu, demiryolu, Yoldadır ömür yolu Ömür biter, yol bitmez. M acaristan, 1982

-72-

UFUKLAR Dalınca tatlı rüyada Gönüller tutuşur oda, Sahilsizdir bu dünyada Bu düzlerin ufuktan. Kim diyor ki, can usanar, Tan yerinde güneş yanar , Göz işledikçe uzanar Gündüzlerin ufukları. Umutlara kanat verir, Dileklere inat verir, Yelkenlere hayat verir Denizlerin ufukları. Ömrümün yaraşığıdır, Sözlerimin aşığıdır, Gözlerimin ışığıdır O gözlerin ufukları. 1982

-73-

llNll'l'M AK, llN llTlll.M AK

Bu varlıkta unutmak, unutulmak olmasa insan için yaşamak ölümden de zor olur. Gelen nasıl yaşardı giden u nutulmasa, Gonce gonce dilekler işte açmadan solar. lJnuıulmak , uııuımak, unuımak, unuıulmak, Bunlar baştaşlarına neden yazılı değil? Her zaman bir fikirle nasıl olur tutulmak? Unut ulmak, unutmak bizden asılı değil. Unutmaktır güldüren hayatı yeryüzünde, Unutmak olmasaydı yaşamak zor olurdu. U nutulmak-insanın dermanı yeryüzünde, Unutmak, olmasaydı, insan unutulurdu. 1967

-74-

Askerlere bühtan atan alçak lara lanet, Bin fitne saçan maskeli Taşnaklara lanet. Kuyruk buluyorken pek utangaç görünürler, Artık yalayan sırtık utancaklara lanet. <lcn;ckı cn ıızak tilrlü masallar y azı yorlar ,

Vicdandan uzak it gibi korkak lafa lanet.

Kursak ları dolsun diye bin cilde girerler, Bin cilde giren canlı bağırsak lara lanet . Alçak yapalaklar yücelen Türk'ü duyar mı? Benlikleri, meslekleri aksaklara lanet. Kervan yürür, it ürse de, it kervana neyler? Koltukta üren it gibi yaltaklara lanet. Yallanmak için yollara düşmüş o yalaklar, Kinden ağaran arkalı maymaklara lanet . Kimler buyurur; k urdu basar arkalı itler? Kurt oğlu basılmaz, ite ortaklara lanet. Kurttan yaranıptır, ata kurttur Ata Korkut, Hainlere, Taşnaklara, alçak lara lanet. Bize neyler yekebaş mayma klar, Arkamızdan taş atan korka klar?

-15-

iri i�galcilcre yançak lar , Ayak altında kalan taplaklar. Tarihi sahteleyen dabbağlar, Geberen andıra kalmış c.atlar. Serveti rüşvet olan yaltaklar, Sohbeti gıybet olan sarsaklar Özge topraklarına ortaklar, Sancılır gözlerine sancaklar. (al ulaklar, sayağı şıllaklar Yada dü�dükçc mübarek çağlar. Şimdi fitneyle yalandan ağlar, Bir zaman göz çıkaran Taşnaklar . Elleriyle yakılıp yaylaklar, K i�isiz kalmış olan oylaklar. Çırpılar tek kırılıp parmaklar, ince kollarla gidip kolbaklar. Süngülerle deşilip kundaklar, Aııalar göğsOntl yırııp dağ l a r

Yüzleri parçalayıp caynaklar, Körpeler üstüne uçmuş tağlar . Eski viraneye dönmüş bağlar, Kanlı yaşlarla akıp ırmaklar.

-76-

Yapma meddahlanna bel bağlar Goreşen tek kulağı sallaklar. Aynhr mı sıralanmış dağlar, Dalgalandıkça bizim bayraklar. Türkümüz sel gibi çağlar, çağlar, Bize neyler o kuduz Taşnaklar?! 1985

YAl:'ALAKLAR Erler vuran arkadan o alçaklardır, Onlar yapalaklar gibi korkaklardır. Ta)')'are kaçırtan mı çıkar onlardan? Terörcülerin murdarı Taşnaklardır. 1 985

-·ıa-

ULUSUM BÜYÜKTÜR, YURDUM BÜYÜKTÜR Güneş görünse de bir damla suda, En derin, en büyük deryaya sığmaz, Yurt, ulus sevgisi kalbe sığsa da, Dünyada geniştir, dünyaya sığmaz. Dünya parça parça, bölük bölüktür, Ulusum büyü ktür, yurdum büyüktür. Büyüktür o yurt ki, türkü yurdudur, Yaşıyor, parlıyor, sönük değildir. Bu yurdu yücelten ulus ordudur, Her büyük görünen büyük değildir. Büyük var küçükler boynuna yüktür, Ulusum büyüktür, yurdum büyüktür. İriler dem vurur büyüklüğünden, İriler yanında ben niçin susum? Gönül büyüklüğü duyduğu günden , Duyup ki büyiik tür yurdum, ulusum. Erenler yolundan dönen dönüktür, U lusum büyüktür, yurdum büyüktür. Ey benim yurttaşım, ey ulustaşım, Ulus türküsüyle titriyor ocak. Göklere yücelir toprağım , taşım, Alçalır ulusu duymayan alçak . Yurdu sevmiyenin beyni çürüktür, Ulusum büyüktür, yurdum büyüktür.

-79-

tSTA NBU l.' A DoGRU Uağ gibi dalgaları aşt ı "Azerbaycan " ımız,

Sekiz ülkeyle vedalaştı " Azerbaycan" ımız. Neçe iklim, neçe devlet , neçe millet gördük , Ne eziyyet , ne musibet, ne felaket gördük. ll ı ı ıızıııı yolculuğumdan da uzundur bu gece,

Bu gece gündüze benzer, bu gece nurlu gece. Akdeniz sanki alıp koynuna yüz memleketi, Yere sığmaz, göğe sığmaz bu deniz salteneti . B u u fu k lar, b u şafa k la r b u ışık lar yoludur, Sırlı alemde bir alemde ki a lem doludur. ,

Yolboyu k uvvet alır bizden "Azerbaycan"ımız, Varacak Türk iye'ye tezden "Azerbaycan " ımız. Tanyerinden doğacaktır bu sabah İstanbul, Deniz altımda , gök üstümde, ufuklar meçhul. Hepsi yatmış, ben oyak, dalgalı yıldızlar oyak, Bir deniz türküsü şeklinde esen rüzgar oyak. Bu ııe bi.ı�l u k , sunu yok , yok , duyabilmem onu, yok ,

Denizin de, ufuğun c;la, gecenin de sonu yok .

Akdeniz sırrı karanlık gidi bir umman ki, Çırpınır varlığı sonsuzluğa doğru sanki.

-80-

O kes ki u lusu, yurdu sesleyir Büyükler göı.ünde büyük değil mi? O kes ki sevmiyor musiki , şiir Benliği kurumuş kütük değil mi? Kütüktür duygusu, hissi, kütüktür, U lusum büyüktür, yurdum büyüktür. Nerde dilim varsa, orda ilim var, Sancılar sam..-aAım benim elimle, Geniş yüreğim var, güneş dilim var, Milyonlar konuşur güneş dilimle. Söner o yıldız ki, nuru sönüktür, Ulusum büyüktür, yurdum büyüktür. İstanbul, 1 984

-81 -

Boşluğa, yokluğa daldıkça inancım darılır, Varlığım yokluğa varmış gibi bağrım yarılır. Çırpınışlarla koşan dalgaların ahengi Haykırışlarla coşup dalgalanan bir cengi. Kim diyor, dalgalar u mmanda akan mavi sudur , Belki onlar ulu sancak lı zafer ordusudur. Duyarım , çınlayan at nallarının seslerini, Kişniyor, parçalıyormuş gibi mahpeslerini. Söylüyor arş ileri dalgaların odlu sesi, l lçıırıır gönlümü lstanbul'u görmek çilesi. Sen ey efsane Bizans'ın gözü Konstantinopol , Kucağından açılıp Asya'dan Avrupa'ya yol . Seni bir bir talayanlar savuşup terk etti, Sarılıp boynuna Türk oğlu seni Türk etti. Özlemindir deli gön lümde, bu çarpıntı nedir? Yaşatır aşkını Türk beş yüz otuz bir senedir . M usikin tatlı , dilin şanlı , adın k udretli, Aı al ilrk 'iln ulusunla ebedi şöhretli. Sen bu dünyada bu dünyaya bedel bir dünya, Yarın ömrüm görecek gerçek olan bir rüya .

Duygular dalgalı seller tek aşıp taşmakta, Dalga dalga heyecanlarla ak ınlaşmakta. Yol uzanmış, en uzun günden uzundur bu gece, Sana hasretlerin ömründen uzun bu gece. Boğaziçi , 1984

-83-

TÜRKIYE'NIN AYNASI i sı anbul Türkiye'yi yaşatır ne zamandır, İsıanbul 'suz Türkiye güneşsiz asumandır. Türkiye'yi dolaşıp İ stanbul 'da olmayan Türkiyc'yi görmüşüm demesin ki, yalandır Ya�aı ır i sı anb u l ' u dağ vakarlı erenler, Dünyaya gönül verir ona gönül verenler. İstanbul Türkiye'ye ışık tutan aynadır, Türkiye'yi görüptür istanbul ' u görenler. İ stanbu l , 1984

-84-

HAYATTA Ölmeli insanlar ölen değildir, Onların derdine kalan bulunmaz. Safsata yazanlar ölen değildir, Erdemli ozanlar gözden salınmaz. K üçükler bu kadar olmasaydılar, Büyü kler bu kadar olmazdı yadda. Ölmeli olanlar kalmasaydılar, Kalmalı olanlar kalmazdı yadda. Dünyanın sırrını açan görmedim , Bin hikmet saklanır oyunlarında . Ha baktım bir küçük noksan görmedim Doğanın bozulmaz kanunlarında.

Nedir alçakların sevinci, derdi? Kim diyor nadanlar kalır h ayatta? Ölmeli insanlar geldi-giderd i, Kalmalı insanlar kalır hayatta . 1984

-85-

O DÜ NY A-BU DÜNYA Talancılar bu dünyayı diderler, Yalancılar yabancılık ederler, Ziyancılar canlarını güderler, Bu dünyadan o dünyaya giderler. O dünyadan bu dünyaya gelen yok. Dirileri alan dünya o dünya, Ölülere kalan dünya o dünya, Gerçek ne var çalan dünya o dünya, O dünyadır yalan dünya, o dünya, Bu dünyada ölüm için ölen yok. Kimileri gece gündüz gülse de, Kimileri gözyaşını si lse de, fyi, yaman öldüğünü bilse de, Küçükler de, büyükler de ölse de, Kime nasıl sıra çatar, bilen yok. 1 984, fstanbul

-86-

A N A Y URT

Od um, kö:ıüm yurd u m , Gülen yüzüm yurdum, Gören gözüm yurdum, Yürek sözüm yurdum , Savaşta tek kalsa, Vuran yürek kalsa, Çekilmez arkandan Refik Zeka Handan. U lus bir incindir, Senin güvencindir, Ömür sevincindir, Bir od lu gcııci ı ıd i r , Vurur, yakar, dağlar, Alevlenir, çağlar, Kalıp Oğuzhan'dan Refik Zeka Handan. Sayın değildir az, Kopuz, davul, ud saz, Dinince parlar yaz, Ölünce a yrılmaz, Köroğlu'dan kalmış, Kırat 'la hay salmıı;, lı.'. ı lıı;la k a l kanda n , Refik Zeka Handan.

Çağıldayan türkü Oğulların görk ü , Başında yok börk ü, İçinde yok ürkü, Gelip de bir korkut , Benim Dedem Korkut Olup mu korkandan? Refik Zeka H andan. 1985

Ul.USUM BENiM Ey şair yürek li ulusum benim, Ey ayım, güneşim, yıldızım benim . Nurunla canlanır can gülüstanım, Senin tarihindir ömür destanım . Mecnunun olmuşum, Leylim senindir, Kalemim, ilhamım, şi' rim senindir. Sana bin gönülden aşık olmuşum, Bin candan aşkına sadık olmuşum . Vicdanın ilahi, kemalin ulvi , Göze görünmüyen cemalin ulvi . Daima hüsnünü arar gözlerim, Senin sözlerindir benim sözlerim. Ben ki dil açmışım senin dilinde, Bir çocuk gibiyim senin elinde. Ninnin, sazın, türkün, ağın, bayatın Yaşama zevkidir bana hayatın. Ey ezeli dahi , ebedi dahi, Gözümde her şeyden sensin ilahi. Sen bana öğrettin bu dünya nedir, Varlığın ne kadar dahiyanedir.

-89-

Ru uçsu z buca ksı7. mavilik sen in. Ululuk senind i r , ulvilik senin.

Yıldırım senindir, şimşek senindir, Aleme sığmayan istek senindir. Öğren ne ·demektir· ulus, özünden, Ulu sözündendir, ulu sözünden. Ömrümü , günümü sana borçluyum , Canımı verirsem, yine borçluyum . Omzumda yü kün var, kıvançt ır bu yük , Ne var yeryüzünde ulustan büyü k ? Sana hizmetimdir benim hizmetim, Düşüncem, hayalim, aşkım , hasretim. Şafağın , şefkatın, sözün güzeldir, Baharın güzeldir, güzün güzeldir. Gönül alevlenir ılık kışında, İçim gurbet olur olsam dışında. Benim babam sende, anam sended ir, Ruh sende, güç sende, ilham sendedir. Düşm�na t uşlanan silahım senin, Dünüm, b4günüm sen, sabahım senin. Senliğin değil mi şenliğim benim, Senindir varlı ğım , benliğim benim .

-90-

Renim ki ben liğim sensiz yetimdir, Yetimin k ısmeti ölüm-yitimdir. Kılıcım, kınımdan sanma sıynlam, Sanma bu varlıkta senden ayrılam. Senin oban eski, elin eskidir, Ruhum yaşatan dilin eskidir. Ne zaman doğmuşsun söylemek çetin, Kim bilir yaşını ebediyetin? Kim bilir yaşını dağın, ormanın, Toprağın, havanın, gölün, ummanın? Yaşını kim bilir yerin, semanın, Gelip rüzgir gibi geçen zamanın . Ne zaman doğmuşsun söylemek çetin, Kim bilir yaşını ezeliyetin? Gündüzler yüzüne güneş gülümser, Geceler ay, yıldız seni benimser. Sen ayım , güneşim, yıldızım benim, Ey evren ömürlü ulusum benim . . . 1 984, İstanbul

KAVAi'

Gökler ka�ını çatmasın, Gözlerini ağartmasın, Yaprakların pas atmasın, Irmakları çağlatmasm, Yürekleri dağlatmasın, Gam dolmasın içerime, (ürüme, kavak, ı;ürümc. Varhlım ıztıraplamr, Sanma bu derde taplanır, Ömrüm, günüm azaplamr, Yarınlarım haraplamr, Kuruyan dalın saplanır Bir bıçak gibi böğrüme, Çürüme, kavak, çürüme. Düşme, ey vakarım benim, Ahdim, itibarım benim, Ne oldu o yarim benim, Sağal·maz azarım benim, Bozulur baharım benim, Hazana doğru yürüme, Çürüme, kavak, çürüme.

-92-

Başım mezara yürüyür , Ta�ıını sitem k iiriiyiir, Ağaç içinden çürüyü r , Gönlümü ölüm bürüyür, Gözümün nuru eriyir, Beni boşluğa sürüme, Çürüme, kavak, çürüme. l 9H5

ŞA(RE NE GEREK �airc ne geniş otağlar gerek , Ne de tarifçiler, yaltaklar gerek .

Kalbi yücelerde vuran şairin Ötsün türküsünü dudaklar gerek . Yok, ona ödtl llcr gerek delildir, Ona dağlar gerek , ırmaklar gerek . 'Onun kanat çalan kartal ruhuna Güneşle s'üslenen oylaklar gerek . �airc, şiire yasak olmayan llhamı sönmüyen ocaklar gerek .

Şaire ne gerek bu yeryüzünde? Bir kalem , bir de ak varaklar gerek . 1985

-94-

SATKIN Gurbetin koynuna ki atlandın, Öyle zanneyleme imdatlandın, Yere girdin, eğilip katlandın , Gayretin namına sovgatlandın. Gönlünün mahvolacaktır emeli, Çürük ömrün gibi puçtur temeli , :Eline değmiyecek mahrem eli , Çalağanlar seni yad eylemeli . Sana dünya k esilirken türbet , Bileceksin ne demektir gurbet , Duyacaksın k i , zehirdir şerbet , Gor eşenler göreceksin, elbet . Çektiğin zillet ölüm zilleti mi? O ne illettir, ecel illeti mi? Saçıyorum sana ben lanetimi, Ey ulus öksüzü , ey yurt yetimi ! 1983

-95-

BENiM Vatandır imanım, vatandır andım, Şair ulusuma candan inandım, Sanatın aşkına odlara yandım , A ı eş i m , alevim , közüm var benim. Yabancı dalgalar vura, sönmerim, Yusuk lar yanında ben görll nmcrim, Erenler yolundan asla dönmerim, Canımda bir başka dözüm var benim . Yollarda yolcuyum yoldaşlarımla, Gönüldaşlarımla, sırdaşlarımla, Eli kalem t utan kardaşlarımla Yüz yüze gelmeye yüzüm var benim . Ömrümün düğünü yas tutan değil, Gönlümün rübabı pas tutan değil, Düşsün o eller ki, saz tutan değil , Sazıma yakışan sözüm var benim . Fikrimin oylağı ozan mekanı, Elimden bırakmam özel sükanı, Türküler yaşatır Refik Zeka'nı, Bir ulu beldede gözüm var benim . 1 982

--98-

BURDADIR

Burda yatan kesin yaşı ellidir, Adı ulusuna iyi bellidir, Derdini çekene bir tesellidir, Rahmete layık ın ruhu blU"dadır. Her çiçek yakıhr, her bahar biter, Vatandan olana bir ömür yeter, Vatan Asbsma Kerem' den beter ' Yanan bir aşığm ruhu hurdadır. ·

O coşup çağlayan odlu insanm, Zihni aym idi berrak ummanın, İ lhama kurbamn, şi're hayranın Sanata sadığln ruhu hurdadır. Adı Cafer idi , şöhreti Handan, Cavid'e, Müşfik'e bağhydı candan, Bu meı.ar dünyaya gelen ı.amandan, Cavid'in, Müşfik'in ruhu hurdadır.

Hayattan aynltmş yirmi yıldır o, ötrencileriyle bir nesildir o , Bilenler bilir ki, tek delildir o, Evladı Refik'in ruhu Gurdadır. 198 1

-17-

iNSAN GIBt Ölüm geldi, giderdir, Bir sevinç, bir kederdir, Çile çekmek hederdir. Göıya�ını silmeli . Dostları azizlerim,

Gözüm gibi gözlerim, Hasretimi gizlerim, Şefkatini bölmeli .

Seven daima gençtir, Sevmiyen gönül hiçtir, Kim diyor işte geçtir, Sevmeli, sevilmeli . Duy güllerin ıtr.ını, Nur tellerin ı;etrini , Bu dünyanın kadrini Bu dünyada bilmeli.

Devrediyor, devr edip, Şifa verip, cevr edip, fnsan gibi ömr edip, İnsan gibi ölmeli. Roma, 1 984

-98-

AKAS Dünyada az mıdır çaysız k öprüler, Çok mudur köprüsüz kalan çay, Aras? Çaylar üzeı;inde saysız köprüler, Köprüden düşmedi sana pay, Aras. Kim diyor, ulusa serhat olmu'san, Sen vatan içinde gurbet olmusan, Her iki sahile hasret olmusan , Var mı gariplikte sana tay," Aras? Kaynağın uludur, soyun asıldır, Mihnetin, hiffetin nesil nesildir, Bağrına dağ çeken hankı nes yıldır, Bu dözüm ne dözüm, Aras, ay Aras. Kafeste çırpınan kurt gibi beslen, Kür gibi kükreyip cenge heveslen, Yıldırım seninle dünyaya seslen, Bütün ·yeryüzüne sal haray, A�as . Senin kurt yürekli sırdaşların var, Dede Korkut gibi yurttaşların var, . Sert kayaların var, kart taşların var, Savalan Koşgar' a versin hay, Aras. Çağla yel kanatlı yorgalarınla, Kasırgalarınla, kavgalarınla, Dağla direkleri dalgalarınla, Durmasın önünde bir alay, Aras.

-99-

Er�nler görünsün, elinde sancak, Olsun yabancılar yadlara yançak, Zafer kanımızla doğmalı ancak , , Bunu anlamasak, bize vay, Aras. Koynundan illere kollar açılsın, Köprüler, geçekler, sallar açılsın, Sınırlar uçulsun , yollar açılsın, Aı.;ılsın kapılar layhalay, Aras.

Güneyden kuzeye olup bir çapar, Tcbriz'den Bak ü'ye salıklar apar, Gör durgun Hazar'da ne tufan kopar; Birleşse hem o tay, hem bu tay, Aras, 1982

-1 00-

SENSİZLEMİŞİM

-101-

01.M A SIN

Bu gcl:c ırmaklar çağlar k anımda. Canım beliriyor sanki yanımda. Senin yüreğindir benim canımda. Bana senden başka penah olmasın. , Bu gece bu evren güler gözümde. Bu k utsal sevgiye nası l dözüm de. Başın omuzumda. elin yüzümde. Elini IQper�e�� günah olmasın. Gökler denizinde ay beyaz kayık. Duygular uyanık , yıldızlar ayık, Bu sabah seninle ayrılmahyık . Bu gece dilerim sabah olmasm. 1985

-103-

Y ADIGAR GiBi Geldin hazanlı ömrüme bir gün bahar gibi, Canlandı lalezar gibi ruhumda şefkatin. Gördüm ki, rağbetinde görünmez sadakatin, Yaıı;landı gözlerimde sevincin gubar gibi. C l i ı ı i ı ı , lmyala döndo hayalimde suretin,

Yıldızlar odlanıp başıma yağdı kar gibi. Ben oldum ihtiyar gibi; sen bahtiyar gibi, Çağlar atardamar gibi kalbimde hasretin . Bağrım mezar gibi, nefesim ahuzar gibi, Şimşeklenip gömüldü karanlıkta vuslatin. Sensiz devam eden o devamsız muhabbetin, <. 'ıkınaz, camın çıkınca, canımdan azar gibi.

1984

- 104-

YAD ET

Bilmem, nereye � tutum efganm elinden, Ayrıldı elim sen gibi cananın elinden, Dad eyliyorum daima . hicranın elinden. Hicranın elinden deli gönlüm gibi dad et, Yad et o görüşlerle geçen günleri, yad et. Sen ki, ahşan ruhum idin, ruhumu şad et , �ad et beni, bir an yine ruhumca murad et , Bir an ne gururunda, ne zulmünde inad et, Yad bilme Zeki'yı, ne kıyam et, ne fesad et, Yad et o gülüşlerle geçen günleri yad et.

1 984

- 1 05-

V U KUU

BENl

Bir zaman elleriyle yaktı, kavurdu beni, Bir küleşe döndürüp, göğe savurdu beni. Düştüm ayaklarına, benim üstüme düştü, Vurdu yıldırım gibi, vurdu, o, vurdu beni . . . 1 984

-106-

Ol. M A Z, EY ARKAl>Al:i

Duyguları t uzak olan, Hisleri is-pasak olan, Yakınlara uzak olan, A k ınlara yasak olan Kardeşine sırdaş olmaz, Olmaz, ey ark adaş, olmaz. Kendinden ba hsedenlerden , Her yerde öyütenlerden , Hayırını güdenlerden , Eğri yolla gidenlerden Yoldaşlara yoldaş olmaz, Olmaz, ey arkadaş olmaz. Eliyle vecde gelmiyen, Ocağıyla yükselmiyen, Anadilini bilmiyen, Hacaletinden ölmiyen Adamlardan yurttaş olmaz, Olmaz, ey arkadaş, olmaz. 1985

-1 07-

S�NIN iÇiN

••.

Özlemin:ıden od tutup yandım, başım küldür, gülüm, Ya durup karşımda güldür, ya vurup öldür, gülüm, Sevmemek olmaz seni, sevmekse müşküldür, gülüm. Söz senin, ilham senindir, gün senin, devran senin, Derdimin dermanı sensin, dert benim, derman senin. Ren kimi Ust lln tut ard ı m sen gibi Lokmanıma?

. Canımı bir yolluk al, koy sonra minnet canıma, · Can ne candır, canla, başla vermesem cananıma? ! Can senin kurbanın olsun, can benim, kurban senin, . Derdimin dermanı sensin, dert benim, derman senin . Gülşenin var, gülşeninde güllerin taşlanmasın, Aşkımın sahillerinde fırtınam başlanmasın, Gözlerimden gitmiyen resmin senin yaşlanmasın. Ah benim, tufan senindir, dağ benim, u mman senin, Derdimin dermanı sensin, dert benim, derman senin. Bendedir zulmet , musibet, sendedir şefkat, şifa, Bendedir hasret , muhabbet, sendedir zevk ..ü sefa, Gelmesen de gönlümün feryadına, gel insafa. Can refikindir Zeka, hicran benim, ferman senin, Derdimin dermanı sensin, dert benim, derman senin . . .

1987 Eylül, İstanbul-Bakı. Refik Zeka H ANDAN

-108-

NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE

-1 09-

NIZAMl'NIN HAMSt:'SI Öz dilinde okudum Sadi'yi de, Gavsi'yi de, OMıdum bir daha Hayyam'ı de, Firdevsi'yi de.

Okudum Hafız'ı da, her ozamn öz yeri var, Fars dilinde okudum Hamse'yi tek rar tekrar. Anladım, dahi Niı.am i gibi üstat yoktur, O, bir addar ki ona üstün olan ad yoktur.

Kavradam, dahi Nizami bize candan melhem, Söyledim, her eseri gösteriyor bir alem. Çırpınan ud gibi bir türkü diyor, titriyor o, Türk'Um, ancak bu habeşler beni duymaz diyor o O, bizimdir, biz onun, yadlar onu yad bildi, Yad olur mu ki Fuzuli onu üstat bildi. Onu candan yaşatan öz obası, öz ilidir, Gencevi yazİnıyalım , Genceli' dir, Genceli• dif. 1 985 •

111

ÇiZMECi ÇOCUK istanbulda bir çocuk Çizmeciye rastladım, De adın nedir çocuk? -Türkay Eren'dir adım . -

- Bir türkü söyler misin? -Bilmedilim HlrkO yok . Söylesem bilir misin? · Gördüm onda ürkü yok . Bu zaman bir yabancı Çizmesini uzattı , Çöktü kalbine sancı, Çocuk ona söz attı: Türk çocuju yadların Çizmelerini silmez, Yabancı cvlalların Karşısında ejilmez. l stanbul, 1 984 •

112

KARADENiZ TÜRKÜSÜ

Karanlık çekilirken üstüne yorgan gibi, Bir de baktım tan yeri söküldü yargan gibi. Binbaşh ejder gibi şahlandı Karadeniz, Seslendi bu varlığa nehenk bir argan gibi .

Dedim: Gezer doğmalar dojma sahillerinde, Yabancılar çıkmasın karşına dargan gibi. Her seninle olanda gönül bir türkü söyler, Her dalgan cilovlanır kanatlı yorgan gibi . Ne güzel sesleniyor Karadeniz türküsü, Radyonun dalgalan açıktır dalgan gibi. Ruhuna yasaklan sana bakan _görünce, Hislerim içerimde coşar burulgan gibi. Sürekli kavgam benim senin kavgana benzer,

Benim kavgam da bitmez sürekli kavgan gibi. Çağlayan kanım senin sularına kaynıyor, Deli gönül kaynıyor deli kasırgan gibi. lstanbul, 1 984

-1 1 3-

K A P A l .l(AK!$1'DA

İstanbul, Kapahçarşı açıktır, Seslenir istiklal Marşı, açıktır. Haydi, arka açık , karşı açıktır. Yoktur bu pazarın ucu bucağı, Cennet kucağıdır, cennet kucağı, Bu Türk ocağıd ır, bu Türk ocağı! Burda işitilmez yabancı sözler, Yüzlere nur saçar ışı klı gözler, Gözleri okşuyor sevimli yüzler. Kapahçarşı 'nın yolu güzeldir, Yolun sağı güzel, solu güzeldir, Dükkanlar tü kenmez, dolu, güzeldir. Gönlünden ne geçse, alabilirsin, Bu sırlı aleme dalabilirsin, Sıradan ayrılma, kalabilirsin . . . Bakışlar şafaklı, doğma-ögey yok , Gönülde şikayet , gözde giley yok , Kapalıçarşı'da kapalı şey yok . lstanbul, 1984

-1 14-

i Ki Zİİ MKÜT

Dünyanın en büyük iki zümrüdü Güzel İstanbul 'da yerleşir, ey dost . Biri denizlerin sevgi zümrüdü, Biri Topkapı 'da sırlaşır, ey dost . Riri hir hııcu k ı a �a fa klanmada O biri açıkta ufuklannıada.

Boğaziçi , 1984

-1 1 5...,..

KUM•:t.IHISARl'NDA Şairler uyumakta Rumelihisarı'nda, lstanbul bir şiirdir Hamid intizarında. İ stanbul, 1984

-1 1 6-

BoGAZIÇI KÖPRÜSÜ Bugün lstanbul'da açtık seheri, Umulmaz inciler yerleşir onda. lstanbul dünyanın güzel şehiri, Asya'yla Avrupa birleşir onda. Göreydim, bu yerde boş avazlann Köpüre köpüre köpü yatır mı? Boğazı kurusun boşboğazların Boğaz köprüsüne köprü çatır mı? Dayandım köprünün ortasında ben, Açtım kollarımı iki kıtaya. Göründüm Türklerin sırasında ben, Göz koyup hayali bir haritaya. Zaman karşısında ufuklanıyor Canlı mazi· gibi Boğaz köprüsü , BoAaz üzerinde şafa klanıyor Gavsiguzeh gibi Boğaz köprüsü. İstanbul, 1984

1 17

BÜLBÜL Hazan geld i , düştü yine soğuklar, Deli rüzgar bahçelerde say ı k lar, K ümeslerde eşelenen tavuklar Nasıl d uyar amanını bülbü lün? Kar�ı dağlar dumanlandı karşıd a , A l ı�- vcri� kesi lmiyor çarşıda, Anlıyorum , dinliyorum k omşuda İ ni ldiyen kemanını · bülbülün. Bu dünyada erenlerin

derdi ne?

Canım k ur ban erenlerin merdine, Derdi çokt u r , derman yo ktur derdine, Kim bulacak dermanını bülbülün? Bir bülbüle ne su gere k , ne sünbü l ,

Yarı

c a nı

kızılgüld ü r , k ızılg ü l ,

B i ı ı göı ı ii kkıı a�ı k olan bir güııiil

Bi lmiyor mu Lokmanım bülbülün'! İ nsaf nedir insan oğlu bilmel i , Ağlayanın yardımına gelmeli , Refi k Zeka, ölmelidir, ölmeli, Öldürenler güman ını bülbülün . 1984

1 1 8-

SENDEN MiDiR? İ l hamısm bülbüllerin, ltnsm kızılgül lerin,

O gözlerin , o ellerin Nergizden, süsenden midir? Yanm<.Ja gönlüm kuş olur,

Ayrılık bir baykuş olur, Aşığın ki, bihuş olur Sihirli busenden midir? Gül nefesindir nefesim , Sensin şiirli hevesim , Rüzgar eser esim esim, Tellerin esenden midir? Ne gerek hazelleşmeğin, (ornkca decelleşmeğin, Scıı i ı ı bu gü:tcllcı;mcğin St:n benden k üsenden midir? Refi k bilmez biganelik , Biganelik-viranelik, Gülüm, bunca divanelik Benden midir, senden midir? 1984

-1 1 9-

ÇAGl,AMA

Gülüm soldu, baharımı aldılar, Çağlama. ey dertli gönül, çağlama. Ağlamaktan kimse mutlu olmadı, Ağlama, ev dertli gönül, ağlama. Tarımlaşıp rübabımın tek simi, Görebilmem gözyaşımdan aksimi, Dağlama gel gül elinle göğsümü, Dağlama. ey dertli gönül, dağlama. Bu dünyada ne çekipse mert çekip, Seven gönül çile çekip, dert çekip, Gidiyorum, yollarıma set çekip, Bağlama, ey dertli gönül, bağlama. 1985

1 20

OUIRIJM Sen açan bir goncc olsan. Ben senin bahçen olurum. Benim dileğimce olsan. Seninle bir can olurum. Tatlı bir nağmesin bana. Bunu çok görme sen bana, işkence vermesen bana, Mutlu bir ozan olurum . Ahdü peyman bir kez olur. Derde derman hir kez olur. Yılda kurban bir kez olur. Ben her gün kurban olurum.

1 98S

-121-

BU AKŞAM Talihimin yıldızı bana güldü bu akşam, Gönlüme damla damla nur süzüldü bu akşam. Gök lerde sayrışanlar sevgiden alay oldu, Yıldızların her biri gözümde bir ay oldu. Bu akşam hin gö nillde n duyup sevdim hayatı ,

Kavramaya ba�ladım sahilsiz kAinatı.

Yerlerde bir güzellik , ufuklar yakışıklı, Bu akşam gözlerimde her sabahtan ıtıklı.

1 98 1

1 22

N ASll. Bugün bir ınt:k l up aldım Ömrümün sırdaşından, Reva mıdır sevilen Seveni yad etmesin? Yazıyor ki, yazmayım Ayrılık savaşmdan , Yaralanmış bir aşık Nasıl feryat etmesin? ! 1 980

-1 23-

SEVGiLiM Bakışları sabahtı , Gözleri gecelerdir. Gülyüzünde saklanan Sanki bilmecelerdir. Sesinde gönül sesi, Dilinde incilerdir. Onu gönülden duyan Duygusu incelerdir . NaAmeli dudakları Yangılı goncelerdir. 1 980

-1 24-

HAYATIM Aşkınla geceler uykum yok idi, Gündüzler güneşlin, gülüm , benimçin, Ölümden, kayıptan korkum yok idi , Seni kaybetmekti ölüm benimçin. Bir ayda olurdu birkaç bayramım, Gönülden benimdin, candan benimdin, Onda şairdimse, sendin ilhamım, Şiirden yaranmış bir evrenimdin. Sendin iki gözüm, iki kanatım, Gittin en umulmaz muratım gibi, Senin gidişinle bitti hayatım , Gidişin olmasın hayatım gibi . . . 1 98 1

-1 25-

BEN i Gönlüm yaralandı, dilim tutuldu,

O gün k i , bir sözle dindirdin ben i , Sevinç gülümsedi, g a m unutuldu, Kanatlı bir ata bindirdin ben i . U ydum o kanatlı i lham atına, Yüceldim mut luluk kainatına, Güneşli göklerin yedi katına Kaldıra kaldıra indirdin beni. Ömrümü günümü sana bağladım, Dermanı bulunmaz derde uğradım, Yakıla yakıla işte çağladım, Yandıra yandıra söndürdün ben i . 198 1

-12&�

DENIZU ADA

Ben bir aday�m k i , liensin dc:ni�im, Yaşaur adanı deniz, azizim. Adayı denizden ayırmak çetin, Gönlümde, gözümde deniz şaftatin.

BOHın bcnliAinle bir hayat mısm7 Benim varlığımı sen yaratlJUISlll. Sensin yeryüzünde ilahim benim, Ufuktan boylanan sabahım benim. ipek dalgaların kaygulanmdır,

Canlı hislerimdir, duygularımdır. Deniz adlarur mı sevdasız deniz,

Denizsiz adadır-adasız deniz. 1 98 1

1 27

M AVi GÖZLER O mavi gözlerde denizler yanar,

Yıldızlar gülümser, güneş aylanar, Gözümde gök iner, yer ışıklanar, Zulmetten uzaktır o mavi gözler. O mavi gözlere yasaklık yasak, Bakınca i1;imde tutuşur ocak, Bana ne yazık ki, ömrümden uzak, Gözümden ıraktır o mavi gözler. Yağmuru olsa da, yaz yaAmurludur, Bilmiyen ne bilsin ne onurludur, Ben nasll diyeyim nasıl nurludur, Nurdan da berraktır o mavi gözler.

1 980

-1 28-

SAN M IŞIM Dün, bilenler desin. de, Visal vardı sesinde, Bugün koymuşsun beni, Ayrılık vadisinde. Seni benim sanmışım, . Yanmışım , aldanmışım. Bu ıztırap, bu sancı Şimdi sana yabancı, Gülüşlerin yalanmış, Bakışların yalancı . •

Oduna odlanmışım, Yanmışım, aldanmışım. Şafkatin riya imiş, Hasretin hülya imiş, Ayıldım da bir sabah · Gördüm ki rüya imiş. Aşkına inanmışım, Yanmışım , aldanmışım. Oı:genin visalisin, Refik 'in melalisin, İki gözüm de olsan, Gönlümden· çıkmalısın.

- -1 29-

Geçse de, uyanmışım, Yanmışım, aldanmışım. 1972

-1 30-

N E KADAR Seni, diyordum ki, bir başka bensin, Evet , başka idin sen düne kadar, Benim talihimin yıldızı oldun Yere gölge gibi inene kadar. Diyordum, kahrım yanında bin yıl , işte ay hemin ay, yıl da hemin yıl, Nerden bileydim ki, sevgide gönül Dönene kadarmış, dö nene kadar. Ömür yelkenimi taşlara çaldın, N urlu gözlerimin odunu aldın, Göjsüme daj çekip, ruhumu saldın Dumana ne kadar, çene ne kadar. Hayır, hayalini azizlemem ben, Sensiz ölsem bile, sensizlemem ben, Sular senin olsa , su istemem ben, Yanarım, kül olup sönene kadar. Gelme, git, insafa gelme, git dedim, Koyma yarala mm yine, koy, gidim , Bileydin, ne kadar seninle idim, Ne kadar bağlıydım sana, ne kadar . . . 1 982

-1 31 -

NEDiR Canımı yaktın, ey gül, Bu od , bu ateş nedir? Uğruna yanan gönül Gözlerine teşnedir. Yerin de, mekanın da Yıldızlar alanında, Gül yüzünün yanmda Ay nedir, güneş nedir? Ebedidir gözünde Gecen de, gündüzün de, Sensiz bu yeryüzünde Refik Zeki hiç nedir. 198 1

1 32

ÇiLE Aşıkım hüsnünün nur çelengine, Gözlerin alıyor beni engine, Güzel tellerinin kumral rengine, Alış benim gibi, gülüm, sen de bir. Gönlümün rübabı diner seninle, Za fer seninledir, hüner seninle, Gecem de gündüze döner seninle, Sensiz gözlerimde nur da, çen de bir. Ruhuna hopuyor ne ziynet senin, Bu türkü, bu şiir, su sanat senin, Yoksa benliğinde deyanet senin, Beni sevsen de bir, sevmesen de bir. 198 1

-1 33-

N ASll. SEVERDlM

Sen benim gönhi m ii al mayaca k ı ı ıı Y a niçin ben sana gönl ü m ü ven.Jim'! ,

Yüzüme nurunu salmayacaktın, Ne yüzle yüzümü sana çevirdim .

Şimdi görmüyorum ben baharımı, Niı;in karalad ın sen baharımı? Mutlu hayat ımı, �en baharımı Senin gidişinle ben mi devirdim? Varlığım ayrılık kemanı oldu , Zamanım çileler zamanı oldu, Dert Refik Zeka ' nın dermaııı old u , Seni , ben bilirim� nasıl scvin.Jim. 1980

-1 34-

ŞAiRLER SEVGiSiZ \'AŞAMAZ, G ÜLÜM Şairler scvgiyç hağlı haya t l a , Odur göLlcriııdc ü1.d büsat da, Sevgisiz bir k uvvet bu k ainatta İ nce ruhların ı okşamaz, gülüm. Bir nazlı Leyla ' ya Mecnun olurlar, Visal özlemiyle memnun olurlar, Ayrılık olmazsa mağmun olurlar, Onlar bu hasreti taşımaz, gülüm . Hisleri gü neşten , ayd an arıdır, Sevda kalplerinin ilk baharıdır, ! i h am �airlcrin öın iir yarıdı r, K imse bu yarıyı bo�amaz, gülüm . Sevgiyle geçiyor anları anca k , Sevgisiz karal ır kanları anca k , Sevgidir yaşatan onları ancak , Şairler sevgisiz yaşamaz, gülüm . 1982

1 35

SENSiZ Sensin bu yeryüzünde üccem de, g ündüzüm de, Hayatımsın gözümde, Sensiz duramıyorum. Yollarım duman duman, Ağlarım zaman zaman, Durma, gel , aman aman, Sensiz duramıyorum . Sana kavuşmak için Sızlarım için için, Niçin bilmezsin, niçin, Sensiz duramıyorum. Gel ki, can bir olayım, İki can bir olayım, Sona can bir olayım, Sensiz duramıyorum . Akıp gider günlerim inim inim inlerim, lstanbul'u dinlerim, Sensiz duramıyorum. Yüreğimde sim im var, Geçilmez geçimim var, Senden başka kimim var, Sensiz duramıyorum.

-1 36-

Savuşmaz sana meylim, Mecnunum işte, neylim? Durmuş uzakta Leylim, Sensiz duramıyorum . Bunca ki gam yiyorum, Var sesimle diyorum: Ben seni istiyorum Sensiz duramıyorum . Yaşam dolu meyimsin, Rüyada gerçeğimsin, Sen benim her şeyimsin, Sensiz duramıyorum . Aşkım aşıp taşıyor, Göklere yaklaşıyor, Deme bensiz yaşıyor, Sensiz duramıyorum. Bu çile nasıl çile? Çile, bülbülüm, \:İle, l let o güzel güle, Sensiz duramıyorum. Sensizlilim yamandır, Yüreğim bir kemandır, Amamın ol, amandır, Sensiz duramıyorum.

-1 37�

Beni hazan vuruyor, Ömür bahçem kuruyor, İ nan, kalbim duruyor, Sensiz duramıyoru m . Gönül b i r imkan bula Git meye l stanbul'a, Orda gülüstan bula, Sensiz duram ıyorum.

Bana seslenmedense, Susuyorsun, nedense, Bilmezsin ben i , bense Sensiz duramıyorum. Susmaz nevala bir ney , Alemi inletir hey . . . Durumum öyle bir şey, Sensiz d u ramıyorum . Yaralarım derinde,

Bağrı m ın üzerinde, Durur dünya yerinde, Sensiz duramıyorum. Sevgi tüter canımda, Yüreğimde, kanımda, Sen olaydın yanımda, Sensiz d uramıyorum.

- 1 38-

H ayal i n i o k �arı m , R u huna yakraşarım , Sensiz, s e n i yaşarım, Sensiz d uramıyoru m . S u ç , bunu bil ki, sen de,

Ne bendedir, ne sende, Sl·n beni bilmesen de, Seıı�iz d u ramıyorum . Bir duraydık yüz yüze, Yak ışaydı söz söze, Söylüyeyd iın göz göre:

SemiL d u ramıyorum. Ne gerektir gizlemek? Ne demek tir gözlemek?

N e emektir özlemek? Sensiz d u ramıyorum .

l · l kr i n i ver bana, Vn k a l h i ı ıde yer haııa , Y üıüııü göster bana, Sensiz d uramıyorum. Gönlünü bana kasr et , Ömrünü bana hasr e t , V a rlığım sana hasret ,

ScıısiL d u ramıyoru m .

-1 39-

Can seni ahu sanmış, Gerçekten ahu sanmış, Deme ki, ah, usanmış, Sensiz duramıyorum. Dileklerin ne kullu, Ne içli, ne umurlu, Eyle beni de murtu, St:nsiz duramıyorum. Talihim uyanır mı? Şafaka boyanır mı? Buna can dayanır mı? Sensiz duramıyorum. Gözyaşım durufmuyor, Gönül seni bulmuyor, Olmuyor, ah, olmuyor, Sensiz duramıyorum. Gözlerinde gözlerim , Sü1.lcri11Jc süı:lcı im,

Seni nasıl özlerim, Sensiz duramıyorum. Bir fidan boylu çamsın, Güzellikte hocamsın , Biricik tanrıçamsın , Sensiz duramıyorum.

-1 40-

Koyma kalım tek beni, Zulmet yüzecek beni, Işık gibi çek beni, Sensiz duramıyorum. Eksilmesin şenliğin , Şenliğin, esenliğin, Benliğimdir senliğin, Sensiz duramıyorum. Duramıyorum, canım, Durmuyor heyecanım, Duymuş Azerbaycan'ıin, Sensiz duramıyorum. 1987. Bakü-Ankara

-141-

İÇİNDEKİLER A ;.urbay,·an 'ın Kurt Yürekli De v Şairi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Ben de Siulenim .

.. . . . .. . . . ........... . . . . . . . . . . . .

.............. .................... 9

(iı'ilıuyclm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 t >k ıırlurımu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 A 11uyurdunı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Yarın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Ulıı A tatürk 'ün Ölümüne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l 7 Türkmen Kıı.ı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9 l\ırıın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1 Alrıdugı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Oc:uk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Türk Çof:ugu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

St!sleniş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

A.v Ollum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Karşı Dallar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Bir Şey Olmasın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 1 El Gücü

5'!1 Güi·ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Kan Kardeşlerim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Bir Yurt Ki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 A ras Türküsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Diliıniı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7 Boyunduruk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Deıim Ki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Anu Dilimiı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Yurt, Ulus Sevgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 54.-sleniş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 t:rcı,•mli Er. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

011·1111 . . . • . • • . . • . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . • . • • . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Dııyma:sın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Düşmanlara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Dulıiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . 47

..ı rpufuyı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

At.il. Dost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

1 42

A'ırıııı '1/11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 /J11.�lur Tiirküsil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Dünya Ulıı Dünyudır. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Gııribin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 .'iıJKiil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 '/iın ) 'ılılı :ı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Ulıı.m111 /Jiiyılk tür hmlıım /Jilyılk t ilr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 7 Bi;:,i111 Dil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 lla-::.ıtr Türküsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Hnıiın içimde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . .6/ Senin Gelecetin, Senin Germişin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6J Kurllur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 s,•vdifim Dostlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 )'elke11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Ocak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Irmak Gibi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Şairin Ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . � . . 70 Odlar Yıırdu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/ Ômilr Biter, Yol Bitme;;, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Ufuklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Unııtmak, Unutulmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 A lçak Taşnaklara lanetler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Yapalak/ar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Ulıısum Büyüktür Yurum Büyüktür. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 lstu11bul'a Dufru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Türkiye 'nin A nası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Hayulla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 O l>iinyu - Bu DıJnya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 · . l nuyıırt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 7 Ulıısımı Benim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 l\u ı•uk . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . • 92 Şuin• Ne Gerek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 .'MıL k 111 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ". • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 95

HL'llİlll . • • . . • . . . . • . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • . . . . • . . • . . . . . • . . . • . . • . . . . . . . . • . . • . • • . • • 9d Bıırdadır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 7

- 1 43-

l11su11 Gibi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 rlras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Sensi;;.lemişim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . /Ol Bıı A kşam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /OJ Yudigôr Gibi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /04 )'111/ /'."/. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • � • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • ••• •••••••••••••

105

Vıırılıı 8f!11i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /06

Olma1., Ey Arkadaş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 Senin için . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Ne Muı/u Türküm Diyene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Ni1.0mi 'nin Hamse 'si. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I 1 1 Çiı.meci Çocuk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I 12 Karadeni1. Türküsü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . � . . . . . . . . . . . . . . . . . . l lJ Kapa/ıçarşı 'da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I 14 iki Zümrüı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Rumelihisarı 'nda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Bolal.içi KiJprüsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .• . . . . . . . I I 7 Biilbül. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Senden Midir?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 19 Çal/ama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 0/urum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Olmasın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / 22

Nasıl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Sevgilim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , I24 Hayallın . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Beni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Denivi A da. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Mavi Göver. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I28 Su11mış1111 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 N(• Kuclur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 N''tlir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I12 Çile . . . . . . . . . . . . , . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Nasıl Severdim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Şairler SevgiSi1. Yaşama1. Gülüm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . 115 Se11Sİ1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

-144-