Panorama Powiatu Nr 9-10, 2013 by Tomasz Banaszek

Nr 9-10 (155-156) wrzesień – październik 2013 ISSN 1509-0655

MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY GMIN I POWIATU LUBELSKIEGO

l POWIAT INWESTUJE I... WYGRYWA l ŚWIĘTO PLONÓW W RADAWCU 2013 l TRUDNA HISTORIA WE WSPOMNIENIACH POLKI Z KAZACHSTANU

SUKCES POWIATU W RANKINGU „WSPÓLNOTY” ��3 Nasz samorząd najwięcej inwestuje w infrastrukturę techniczną, a w wykorzystywaniu środków unijnych jest drugi. KOLEJNE MEGAPROJEKTY ZGŁOSZONE DO RPO ��4 Powiaty Lubelszczyzny wspólnie starają się o kolejne unijne środki na modernizację dróg, szpitali i rozwój szkół zawodowych. WSPARCIE DLA DPS W MATCZYNIE ��5 Powiat podpisał umowy na dalsze inwestycje, dzięki którym podopieczni placówki będą mieć jeszcze lepsze warunki rozwoju. BĘDĄ MIEJSCA PRACY W SORTOWNI ��6 Nowoczesny zakład w Bełżycach ma rozpocząć działalność na wiosnę. Znajdzie w nim zatrudnienie kilkadziesiąt osób. WOJCIECHÓW DOCZEKAŁ SIĘ HALI SPORTOWEJ ��7 Obiekt będzie nie tylko areną rozgrywek sportowych, ale też miejscem wydarzeń kulturalnych, rozrywkowych i gminnych uroczystości. SPORTOWE OTWARCIE KOLEJNEJ DROGI ��8 – 9 Czyli sportowe otwarcie kolejnej zmodernizowanej drogi w powiecie lubelskim. Kto był najszybszy tym razem? BY LEPIEJ NAUCZAĆ ��10 Powiat Lubelski realizuje kolejny projekt edukacyjny, tym razem z myślą o nauczycielach. Ma on poprawić system doskonalenia pedagogów. W jaki sposób? SZKOŁY Z PRZYSZŁOŚCIĄ ��11 Dzięki unijnym funduszom szkoły powiatowe są coraz bogatsze w nowoczesny sprzęt, a uczniowie w wiedzę i umiejętności. MOKRE DOŻYNKI PO SUCHYCH ŻNIWACH �� 12 – 13 Rolnicy, jak co roku, w Radawcu dziękowali za plony, ale narzekali na ich niskie ceny. Pogoda także nie sprzyjała. Tegoroczne atrakcje i koncerty były przeplatane deszczem.. ŚWIĘTO OŚWIATY W PIOTROWICACH ��14 Były życzenia i gratulacje. Tym razem gospodarzem Dnia Nauczyciela był Zespół Szkół Techniki Rolniczej im. W. Witosa. 60-LECIE DOMU DZIECKA W PRZYBYSŁAWICACH ��15 Na jubileusz zjechało wielu byłych mieszkańców i gości. Było co wspominać... LEKCJA HISTORII POD NOWYM STAWEM ��16 Gdzie 150 lat temu odbyła się jedna z potyczek Powstania Styczniowego. Poprowadzili ją miłośnicy historii z grup rekonstrukcyjnych, przypominając tragiczne wydarzenia. EKOMUZEUM LUBELSZCZYZNY – DOTYKAJ, SMAKUJ, TWÓRZ ��17 To propozycja dla wszystkich, którzy chcą poznać tradycje lubelskiej wsi. Przewodnicy pasjonaci zapraszają do ponad 30 miejsc. Z KAZACHSTANU DO KIEŁCZEWIC �� 18 – 19 To trudna historia Polski zapisana we wspomnieniach Heleny Moskal, która mieszka w Kiełczewicach Kolonii, gdzie przybyła z Kazachstanu 16 lat temu. ARTYSTYCZNA JESIEŃ W ZAŁUCZU ��20 To pierwsze takie wydarzenie w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym, które niepełnosprawni artyści już na stałe wpisali w swój kalendarz. SUKCES PIŁKARZY HALOWYCH Z ZSP NIEMCE ��21 Młodzi zawodnicy wygrali turniej „Z UKS-u do AZS-u”. W TROSCE O TWÓJ KRĘGOSŁUP ��22 Poznaj zasady prawidłowego wykonywania codziennych czynności. Proponujemy też kilka przykładowych ćwiczeń dla pacjentów z dyskopatią lędźwiową. ĆWICZĄ, ABY SKUTECZNIE RATOWAĆ ��23 Ponad 20 jednostek OSP wzięło udział w manewrach w gminie Wojciechów. Rajd ćwiczebny do łatwych nie należał. Kto poradził sobie z nim najlepiej?

Panorama Powiatu

Miesięcznik Społeczno-Kulturalny Gmin i Powiatu Lubelskiego Wydawca: Starostwo Powiatowe w Lublinie ul. Spokojna 9, 20-074 Lublin tel. (81) 52-86-606, fax (81) 52-86-601 redaktor@powiat.lublin.pl Redaktor naczelny: Magdalena Pietrzak Zespół: Anetta Cygan, Tomasz Banaszek Opracowanie EL-MEDIA Szkolenia i Doradztwo Druk: Drukarnia Tekst Sp. J., ul. Wspólna 19, 20-344 Lublin

www.powiat.lublin.pl/panorama

Redakcja nie zwraca materiałów niezamawianych oraz zastrzega sobie prawo do skracania artykułów i zmiany ich tytułów

Od redakcji Tegoroczna złota polska jesień nas rozpieszcza, jednak nieuchronnie nadchodzi czas, kiedy słupki rtęci spadną poniżej zera, a ciepłe kurtki i czapki będą nieodłącznym elementem naszego stroju. Do tego zestawu powinniśmy dołączyć także elementy odblaskowe. Dni stają się coraz krótsze, szybko robi się ciemno, więc wracając ze szkoły czy z pracy nieoświetloną ulicą jesteśmy zupełnie niewidoczni, a taki świecący, nawet najmniejszy element może uratować nam życie. Pamiętajmy! My widzimy nadjeżdżający samochód, który nas oślepia, ale kierowca nie widzi nas. Dlatego zadbajmy o bezpieczeństwo naszych najbliższych i swoje i przed wyjściem z domu weźmy ze sobą odblaskowe opaski, breloczki, naklejki czy latarki z pulsującym światłem. Dzięki temu unikniemy nieszczęścia. Dołączmy do akcji „Bądź widoczny – świeć przykładem!”. Drodzy Czytelnicy, mam nadzieję, że w te jesienno-zimowe wieczory znajdziecie również czas na lekturę „Panoramy Powiatu”. W tym numerze najnowsze plany inwestycyjne dotyczące m.in. budowy kolejnych dróg oraz dużych projektów unijnych. Dotychczasowe działania powiatu w tym zakresie zostały docenione w ogólnopolskich rankingach, więc mamy się także czym pochwalić. W gazecie przeczytają Państwo również o nowej koncepcji szkolenia nauczycieli, nad którą pracuje Powiat Lubelski. Szczegóły w rozmowie z koordynator projektu Beatą Janiszewską-Brudzisz. Jesienna „Panorama Powiatu” jest też bogata w relacje z najważniejszych i najciekawszych wydarzeń kulturalnych i sportowych naszego regionu – Dożynki Radawiec 2013 oraz „Biegaj z nami!” Najnowszy numer obfituje we wspomnienia i jubileusze. Zapraszając do lektury zachęcamy jednocześnie do wspólnego dbania o bezpieczeństwo i informowania naszej redakcji listownie lub mejlowo o najniebezpieczniejszych miejscach/drogach w naszym regionie. Wspólnie możemy uratować komuś życie. Magdalena Pietrzak

wrzesień – październik 2013

NAGRODY

PP 3

Sukces powiatu w rankingu„Wspólnoty” Powiat Lubelski jest jednym z najaktywniejszych samorządów, inwestujących w infrastrukturę techniczną i wykorzystujących środki unijne. W rankingu Pisma Samorządu Terytorialnego „Wspólnota” został liderem wśród powiatów, które w latach 2010 – 1012 wydały najwięcej pieniędzy na infrastrukturę techniczną i drugie miejsce w podsumowaniu dotyczącym wykorzystania środków z Unii Europejskiej. Gala rozdania nagród odbyła się 9 października w Warszawie podczas XI Samorządowego Forum Kapitału i Finansów. Statuetki im. Kazimierza Wielkiego odebrali starosta lubelski Paweł Pikula oraz naczelnik wydziału inwestycji i funduszy pomocowych Starostwa Powiatowego w Lublinie Małgorzata Kotarska. Zdaniem Pawła Pikuli, tak dobry wynik w najnowszych rankingach to efekt przede wszystkich zrealizowanych inwestycji drogowych, modernizacji Domu Pomocy Społecznej w Matczynie oraz wielu innych przedsięwzięć, współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych, w tym projektów miękkich, skierowanych na przykład do uczniów szkół zawodowych. Miejsce na czele zestawienia zapewniły powiatowi wydatki na infrastrukturę techniczną w przeliczeniu na jednego mieszkańca w ciągu ostatnich 3 lat w wysokości 449,02 zł. Powiat lubelski drugi raz znalazł się w pierwszej dziesiątce samorządów powiatowych, które najwięcej inwestują w infrastrukturę techniczną. W latach 2009 – 2011 zajmował 6. lokatę, a jeszcze wcześniej 34., 62., 25.

Za docenienie działań inwestycyjnych powiatu lubelskiego dziękował starosta P. Pikula. Fot. Weronika Pawłowska

Oznacza to, że w ciągu ostatnich trzech lat znacznie poprawił swoją pozycję. Tworząc zestawienie jego autorzy brali pod uwagę inwestycje samorządowe w trzech obszarach: transport – remonty i budowa dróg administrowanych przez samorządy, tabor związany z lokalnym transportem zbiorowym; gospodarka komunalna – sieci wodociągowe i kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, wysypiska śmieci, oświetlenie ulic; gospodarka mieszkaniowa. Drugie miejsce w skali kraju w kategorii wykorzystania funduszy unijnych to także duży sukces. Powiat Lubelski w latach 2009 – 2012 wydał na inwestycje unijne 1188,24 zł (w przeliczeniu na jednego mieszkańca). Przedstawiciele samorządu powiatowego ciesząc się z wyróżnień zapewniają, że dołożą

Nagrodę za dobre wykorzystanie funduszy unijnych odebrała naczelnik M. Kotarska. Fot. Mateusz Ciągło

wszelkich starań, by w kolejnych latach były realizowane następne projekty, które będą wpływać na poprawę jakości życia mieszkańców oraz dalszy rozwój powiatu lubelskiego.

Zestawienie przygotowali na zlecenie „Wspólnoty” pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem prof. Pawła Swianiewicza. Włodzimierz Sierociuk

PROJEKTY

wrzesień – październik 2013

Kolejne megaprojekty zgłoszone do RPO Starostowie powiatów województwa lubelskiego zgłosili do konkursu na najważniejsze inwestycje w regionie, które mają szanse na dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w nowej perspektywie finansowej w latach 2014 – 2020, trzy projekty – przebudowę dróg powiatowych, modernizację i doposażenie szpitali oraz rozwój szkolnictwa zawodowego. O szczegółach tych propozycji dyskutowano podczas Konwentu Powiatów Województwa Lubelskiego, który 10 października odbył się w Kraśniku. – Propozycja inwestycji drogowych jest podobna do megaprojektu drogowego, który samorządy powiatowe zrealizowały w obecnej perspektywie finansowej. Różnica ma polegać na tym, że wezmą w nim udział wszystkie powiaty ziemskie, a nie 16, jak poprzednim razem – mówi przewodniczący konwentu, starosta lubelski Paweł Pikula. Za pieniądze z Unii Europejskiej samorządy chcą zmodernizować najważniejsze trasy,

które będą spójne z zamiarami inwestycyjnymi samorządu wojewódzkiego. – Razem chcemy usprawnić układ komunikacyjny, by maksymalnie zwiększyć dostępność do transeuropejskich korytarzy, czyli w naszym przypadku do dróg S 12, S 17 i DK 2– dodaje Paweł Pikula. Szacuje się, że wszystkie inwestycje mogą kosztować około 385 milionów złotych, z czego 300 mln to unijna dotacja. Druga, wspólna propozycja wykorzystania unijnych funduszy z nowego RPO dotyczy poprawy jakości usług medycznych, świadczonych w szpitalach powiatowych. Docelowo samorządowcy chcą stworzyć sieć placówek ze sprawnym systemem wymiany informacji o dostępnych usługach oraz jednolitymi standardami świadczeń. W planach jest swego rodzaju specjalizacja szpitali. Jedne placówki stawiałyby np. na chirurgię, inne na urologię, a jeszcze inne na kardiologię. Sposobem na osiągnięcie tego celu ma być modernizacja szpitali oraz zakup wysokospecjalistycznego

Powiaty chcą razem realizować ważne inwestycje. Od lewej: starosta kraśnicki A. Maj, starosta lubelski P. Pikula, z-ca dyrektora Departamentu RPO G. Sobolewski. Fot. Arch. Starostwa Powiatowego w Kraśniku

sprzętu, który pozwoli osiągnąć proponowane standardy. Wartość tego projektu to około 250 milionów złotych. Trzecie przedsięwzięcie – „Nowoczesne centra edukacji zawodowej powiatów lubelskich” – ma podnieść jakość kształcenia zawodowego, dostosować jego kierunki do wymogów rynku pracy i poprawić bazę dytaktyczną szkół. Projekt

ma też ułatwić rozwój współpracy szkół z przedsiębiorcami i kształcenie na odległość (e-learning). W nowej perspektywie finansowej będą preferowane systemowe rozwiązania różnych problemów, a nie pojedyncze inwestycje, czyli projekty opracowane wspólnie przez kilka instytucji czy samorządów. Red.

Nowe wnioski o państwową kasę na powiatowe drogi

owiat Lubelski planuje przebudowę kolejnych dróg z pomocą państwa. Pod koniec września złożył dwa wnioski o dofinansowanie inwestycji w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych. Jeden dotyczy trasy Bełżyce – Borzechów, drugi drogi Tomaszowice – Bogucin, składającej się z dwóch odcinków Jastków – Sieprawice – Tomaszowice i Bogucin – Sługocin – Sieprawki. O tym, kto otrzyma dofinansowanie, przekonamy się pod koniec roku, a same inwesty-

cje mają być realizowane w przyszłym roku. Planowane do modernizacji drogi mają razem około 19 kilometrów długości. Koszt prac został oszacowany na 11 milionów złotych. – Pozyskanie pieniędzy na obydwie trasy byłoby idealne, ale szanse na to są niewielkie. Już w ubiegłym roku pieniędzy do podziału było zdecydowanie mniej niż w poprzednich latach, a w obecnym naborze mają być jeszcze bardziej ograniczone – przyznaje starosta lubelski Paweł Pikula.

Szanse na kolejne dotacje z NPPDL mają też gminy, których powiat jest partnerem. Podczas sesji Rady Powiatu 24 września radni zgodzili się na przystąpienie do siedmiu takich projektów. Dzięki dodatkowym punktom za partnerstwo gminy zwiększyły swoje szanse na dofinansowanie. Gmina Jabłonna złożyła wniosek o dotację na przebudowę drogi między Jabłonną Pierwszą i Drugą, Gmina Niemce na modernizację trasy w Woli Krasienińskiej, a Gmina Wólka na przebudowę ciągu dróg przez Wólkę i Pliszczyn do Sobia-

nowic. W związku z tym, że trasa ta ma status drogi powiatowej, radni przekazali ją Gminie Wólka, by ta mogła się starać o dofinansowanie. Samorząd powiatowy zgodził się także pomóc Gminie Głusk ubiegać się o środki na przebudowę drogi gminnej Dominów – Wilczopole, Gminie Garbów starać się o pieniądze na przebudowę drogi w Piotrowicach Wielkich, Gminie Zakrzew w modernizacji trasy w Annowie oraz Gminie Bychawa, która ubiega się o środki na remont ul. Armii Krajowej w Bychawie. Red.

PP 5

INWESTYCJE

wrzesień – październik 2013

Przez skatepark do boisk

Dzięki kolejnym inwestycjom DPS w Matczynie zapewnia swoim podopiecznym coraz lepsze warunki rozwoju. Fot. Arch. DPS w Matczynie

Wsparcie dla DPS w Matczynie Dom Pomocy Społecznej w Matczynie rozpoczyna kolejne prace, które poprawią jakość usług świadczonych w DPS. Część z nich zostanie sfinansowana ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, część z środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Powiat Lubelski podpisał już odpowiednie umowy w tej sprawie. Jeszcze w listopadzie, w ramach współfinansowania z PFRON, powinny zostać wyremontowane obiekty służące rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Umowa z wykonawcą została podpisana w połowie października. Na parterze i w piwnicy, części rehabilitacyjnej budynku, ekipy remon-

towe mają osuszyć zalaną część obiektu, wymienić instalację wodociągową i kanalizacyjną, zamontować urządzenia sanitarne, położyć glazurę, terakotę oraz wymienić drzwi. Wartość projektu wynosi 200 tys. zł, z czego połowa to środki z PFRON. Powiat ogłosił także przetarg na kolejne roboty budowlane, które mają być finansowane z programu szwajcarskiego. W ramach projektu pn. „Wyższy standard – lepsza jakość życia w Domu Pomocy Społecznej w Matczynie” placówka otrzyma na ten cel około 2 milionów złotych, które pozwolą na pokrycie 85 procent kosztów. Wkład własny zapewni PFRON. Umowę na jego refundację Powiat Lubelski podpisał z Funduszem 2 października.

Będzie taniej i cieplej

olejna inwestycja, która zaprocentuje niższymi rachunkami za ogrzewanie, zakończona. Tym razem powiat przeprowadził termoizolację budynku Starostwa Powiatowego przy ul. Spokojnej 7A, w którym mieści się m.in. Wydział Geodezji. Dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wod-

nej został docieplony stropodach i ocieplone ściany zewnętrzne. Wyremontowano również płyty balkonowe, wymieniono obróbki blacharskie i przebudowano instalację odgromową. Prace trwały około 3 miesięcy i kosztowały ponad 102 tysiące złotych, z czego 81 tysięcy to środki z WFOŚiGW. Red.

W pomieszczeniach zaadaptowanych po pralni ma być urządzone zaplecze rekreacyjno-sportowe ze ścianką wspinaczkową i siłownią, sala multimedialna, pracownia komputerowa. Zaplanowano również modernizację łazienek w poszczególnych oddziałach. Ponadto część budynku, który stoi na bardzo podmokłym terenie, zostanie zabezpieczona przed wilgocią, a teren wokół DPS zagospodarowany. Pieniądze ze Szwajcarii zostaną też wykorzystane na szkolenia i studia podyplomowe dla personelu. Umowy w tej sprawie także zostały już podpisane, co oznacza, że pracownicy DPS już rozpoczęli zajęcia. Red.

Kozubszczyzna ma nowe obiekty sportowe. 6 października oficjalnie otwarto Centrum Aktywizacji Fizycznej i Kulturalnej. Budowa kompleksu była inicjatywą mieszkańców. W ubiegłym roku do Urzędu Gminy w Konopnicy przyszli młodzi ludzie z petycją podpisaną przez 160 osób w sprawie stworzenia skateparku. Pomysł potraktowano bardzo poważnie. Samorządowcy zgodzili się, że wybudowanie toru dla sportów ekstremalnych to dobry pomysł, ale poszli dalej i zdecydowali, że powstanie także boisko do piłki nożnej, siatkówki, tenisa oraz siłownia na świeżym powietrzu. W październiku tego roku odbyło się oficjalne otwarcie Centrum Aktywizacji Fizycznej i Kulturalnej. W uroczystościach wzięli udział m.in. poseł Jan Łopata, marszałek województwa lubelskiego Krzysztof Hetman, wójt gminy Konopnica Mirosław Żydek. Otwarcie połączono z festynem, podczas którego można było zobaczyć pokazy ekstremalnej jazdy na deskorolce i hulajnodze. Rozegrano także zawody w siatkówkę. W turnieju o puchar wójta gminy wzięło udział 9 drużyn reprezentujących oddziały OSP. Ostatecznie w zawodach triumfowali strażacy z Konopnicy. Organizatorzy zadbali także o poczęstunek. Zarówno na zawodników jak i gości czekały dania z grilla oraz strażacka grochówka. Budowę centrum sfinansował Urząd Gminy w Konopnicy wykorzystując dotację Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie. Tomasz Wolny

Mieszkańcy mogą na miejscu uprawiać różne dyscypliny sportu. Fot. UG w Konopnicy

Skaterzy pokazali różne triki na deskorolce. Fot. UG w Konopnicy

INWESTYCJE

wrzesień – październik 2013

Będą miejsca pracy w sortowni Wiosną przyszłego roku sortownia odpadów w Bełżycach zacznie działać. W listopadzie dobiegną końca prace budowlane, a później zacznie się wyposażanie obiektów w urządzenia.

– Termin zakończenia wszystkich prac jest wyznaczony na koniec marca, ale mam nadzieję, że uda się je przeprowadzić trochę szybciej – mówi burmistrz Bełżyc Ryszard Góra. Zakład zagospodarowania odpadów będzie obsługiwać ponad 130 tysięcy mieszkańców z 15 lubelskich gmin. Powstaje w pobliżu wysypiska śmieci w Bełżycach, które w ramach tej inwestycji zostanie zrekultywowane. Sortownia będzie mieć 5 linii technologicznych: segregacji odpadów, demontażu odpadów wielkogabarytowych, kruszenia odpadów budowlanych, kompostownia odpadów

Hala kompostowni. Fot. Iwona Osipowicz

i wstępnego demontażu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Dzięki temu będzie w stanie przetwarzać ponad 40 tys. ton odpadów. Powstanie sortowni to bardzo ważna inwestycja dla lokalnej społeczności. Dla wielu jest szansą na pracę. – W zakładzie znajdzie zatrudnienie 45 osób – dodaje burmistrz Góra.

Nabór pracowników powinien się zacząć na przełomie tego i przyszłego roku. Prawdopodobnie pierwszy nabór będzie dotyczyć przyjęcia technologa. Później będą przeprowadzane kolejne rekrutacje. Sortownia odpadów byłaby gotowa do użytku znacznie wcześniej, gdyby nie kłopoty pierwszego wykonawcy. Spółka Hydrobudowa,

która wygrała przetarg na inwestycję, zbankrutowała i konieczne było przeprowadzenie nowej procedury przetargowej, w której wygrał Budimex. Cała inwestycja ma kosztować ok. 45 mln zł, z czego ponad 32 mln zł to unijne dofinansowanie z RPO WL. Reszta pieniędzy pochodzi od Celowego Związku Gmin „Proekob”. Tomasz Wolny

Nowe centrum gminy Głusk w Dominowie

rzędnicy z gminy Głusk czekają na przeprowadzkę. Za kilka tygodni przeniosą się do siedziby w Dominowie. Nowe centrum gminy jest już gotowe. Zostało poświęcone podczas dożynek w niedzielę 8 września. Teraz samorząd czeka jedynie na decyzje, pozwalające na przeprowadzkę. Gmina Głusk należy do nielicznych miejscowości w kraju, których władze mają siedzibę nie na swoim terenie. Tak jest od 25 lat, kiedy miasto Lublin wchłonęło wieś Głusk, tworząc z niej dzielnice miasta o tej samej nazwie, wraz z wiejskim urzędem gminy. Dlatego gmina zdecydowała o budowie nowej siedziby na własnym terenie. Ponadto budynki, w których obecnie pracują urzędnicy, są

w bardzo złym stanie i wymagają gruntownego remontu. Nową siedzibę urzędu gminy i kilku gminnych instytucji poświęcił biskup pomocniczy archidiecezji lubelskiej ksiądz prof. Józef Wróbel, a po uroczystym wciągnięciu flagi narodowej na maszt symboliczną wstęgę przecięli m.in. poseł Jan Łopata, wójt gminy Głusk Jacek Anasiewicz oraz przedstawiciele inwestora i wykonawcy. W nowym centrum w Dominowie, oprócz urzędu gminy, siedzibę będą mieć: ośrodek pomocy społecznej, dom kultury z biblioteką, a także zespół administracyjny szkół i poczta. Wokół budynku ułożono alejki, urządzono ozdobne klomby, postawiono

Nowe centrum robi wrażenie zwłaszcza nocą przy podświetlonej fontannie. Fot. Arch. UG Głusk

latarnie, a całość zdobi fontanna. W najbliższych latach w sąsiedztwie ma powstać osiedle mieszkaniowe.

Wybudowanie nowej siedziby w Dominowie kosztowało gminę około 6 mln zł. Red.

wrzesień – październik 2013

PP 7

INWESTYCJE

Wojciechów doczekał się hali sportowej Mieszkańcy gminy Wojciechów mają do dyspozycji nowoczesną halę widowiskowo-sportową. Jedyną taką w gminie. Obiekt powstał przy miejscowym Zespole Szkół. Jego oficjalne otwarcie odbyło się 26 września. Symbolicznego przecięcia wstęgi dokonali m.in. marszałek województwa lubelskiego Krzysztof Hetman, wicewojewoda Marian Starownik, kurator oświaty Krzysztof Babisz, starosta lubelski Paweł Pikula, wójt gminy Wojciechów Jan Czyżewski. Młodzież sprawdziła – hala spełnia też funkcję kulturalno-rozrywkową. Uroczystość była połączona Fot. Arch. UG w Wojciechowie z konferencją, podczas której omówiono m.in. rolę funduszy europejskich w rozwoju gminy oraz zaprezentowano efekty pracy archeologów, którzy badali odkrycia dokonane podczas budowy hali. Z okazji otwarcia obiektu uczniowie przygotowali program artystyczny, a na zakończenie odbyły się pierwsze rozgrywki sportowe – mecz piłki siatkowej pomiędzy strażakami z Lublina a absolwentami gimnazjum z Wojciechowa. Nowy obiekt, przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, to budynek jednokondy- Obiekt ma osobne, bezkolizyjne połączenie z budynkiem szkolnym oraz wygodny parking. gnacyjny z dwukondygnacyjnym Fot. Arch. UG w Wojciechowie zapleczem socjalno-sanitarnym na parterze oraz widownią, salami dydaktycznymi i salami do ćwiczeń na pierwszym piętrze. Jest w nim pełnowymiarowe boisko do piłki ręcznej, siatkówki, koszykówki i tenisa. Hala ma widownię na co najmniej 300 miejsc, z możliwością rozłożenia dodatkowych trybun, salę gimnastyki rehabilitacyjnej i siłownię. Miejsce znalazły w niej także pracownia multimedialna oraz biblioteka. Na piętrze budynku także urządzono sale do ćwiczeń. W ramach tego samego proFot. Arch. UG w Wojciechowie jektu gmina zmodernizowała obiekty sportowe przy zespole zielone, postawiono nowe ławki szych i najdroższych inwestycji szkół i zagospodarowała teren i stojaki na rowery. Cały teren w gminie Wojciechów. Kosztowokół budynku. Powstały m.in. jest ogrodzony, oświetlony i mo- wała około 5,5 miliona złotych, z czego 80 procent to środki boisko, bieżnia, plac ćwiczeń nitorowany. Budowa hali widowiskowo- unijne. dla dzieci, a także miejsca parRed. kingowe. Zadbano też o tereny -sportowej to jedna z najwięk-

Nowe obiekty sportowe w Dysie...

Z nowych inwestycji w Dysie w gminie Niemce najbardziej cieszą się sportowcy. Przy Zespole Placówek Oświatowych została wybudowana nowa sala gimnastyczna. Miejscowość ma także nowe boisko wielofunkcyjne. Uroczyste otwarcie obiektów odbyło się 19 października. Uroczystości rozpoczęła msza święta w miejscowym kościele parafialnym pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Po nabożeństwie goście udali się najpierw na nowo wybudowane boisko, które poświęcił ksiądz kanclerz Krzysztof Podstawka, a następnie przemaszerowali do Zespołu Placówek Oświatowych, gdzie została otwarta nowoczesna hala sportowo-widowiskowa. W tym ważnym dla gminy Niemce wydarzeniu, na zaproszenie wójta Krzysztofa Urbasia, uczestniczyli m.in. posłowie Jan Łopata i Henryk Smolarz, wiceminister edukacji narodowej Tadeusz Sławecki, wicewojewoda Marian Starownik i starosta lubelski Paweł Pikula. Budowa sali gimnastycznej w Dysie trwała niespełna dziesięć miesięcy i została sfinansowana ze środków gminy oraz Ministerstwa Sportu i Turystyki. Całkowita wartość inwestycji wyniosła ponad 2 mln zł. Boisko powstało w ramach wojewódzkiego,wieloletniego programu rozwoju bazy sportowej. www.niemce.pl

W nowej sali mieszkańcy mają do dyspozycji m.in. nowoczesne boisko do piłki ręcznej, siatkówki czy koszykówki. Fot. www.niemce.pl

... i Snopkowie Nowym wielofunkcyjnym boiskiem sportowym może się pochwalić także Snopków w gminie Jastków. Obiekt, m.in. do gry w koszykówę, siatkówkę, piłkę ręczną powstał przy miejscowej Szkole Podstawowej. Boisko ma nawierzchnię poliuretanową, jest ogrodzone, wyposażone w piłkochwyty i stacjonarne trybuny modułowe. Inwestycja została zrealizowana dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. www.jastkow.pl

INWESTYCJE

wrzesień – październik 2013

Sportowe otwarcie ko Prawie 300 zawodniczek i zawodników wzięło udział w III Powiatowych Biegach Ulicznych. Zgodnie z tradycją zawody, które odbyły się w niedzielę 6 października, były połączone z oficjalnym otwarciem drogi, tym razem Niedrzwica Duża – Krebsówka – Osmolice, przebudowanej w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych. W tym roku na starcie stanęli także przedstawiciele urzędów i instytucji samorządowych z powiatu lubelskiego. Podobnie jak młodzież szkolna samorządowcy rywalizowali w sześcioosobowych sztafetach na dystansie 650 metrów. Oprócz tego odbył się bieg główny na 4 kilometry. W najmłodszej kategorii wiekowej zawody wygrali gimnazjaliści z Zespołu Szkół w Wojciechowie, spośród dziewczęcych drużyn najszybsza była reprezentacja Gimnazjum nr 1 z Zespołu Szkół im. Ziemi Lubelskiej w Niemcach. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych najszybciej do mety dobiegła sztafeta Zespołu Szkół Rolniczych z Pszczelej Woli. Wśród uczennic drużyna Zespołu Szkół Technicznych w Bełżycach.

W rywalizacji samorządowców rywalizowały cztery ekipy. Zwyciężyła Gmina Zakrzew, drugie miejsce zajęło Starostwo Powiatowe w Lublinie, trzecie

Niedrzwica Duża, a czwarte Gmina Wólka. W biegu głównym na trasie między Osmolicami a Marianką startowali zawod-

nicy, którzy ukończyli 16 lat. Wśród panów zwyciężył Tadeusz Chyliński, natomiast w kategorii pań wygrała Ewa Janiak.

Olimpiada na nowym placu zabaw w Załuczu

Załuczu odbyły się igrzyska olimpijskie, a areną sportowej rywalizacji był nowy plac zabaw urządzony przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowaczym m.in. dzięki wolontariuszom z firmy Cemex współpracującej z placówką. Jak każde igrzyska, także i te rozegrane 7 września w Załuczu rozpoczęły się od zapalenia znicza i wysłuchania hymnu olimpijskiego. Później rozpoczęła się rywalizacja. Zawodnicy, przede wszystkim

wychowankowie SOSW, startowali w różnych konkurencjach. Przerzucali piłki i balony przez przeplotnię, zjeżdżali ze zjeżdżalni, wspinali się i schodzili z trap. Konkurencje nie ograniczyły się jedynie do zawodów czysto sportowych. W czasie igrzysk odbył się także konkurs plastyczny „Nasz plac zabaw” oraz zabawy muzyczno-ruchowe. Na zakończenie imprezy odbyło się uroczyste wręczenie medali, pamiątkowych dyplomów i drobnych upominków.

W wielu konkurencjach wzięli również udział przedstawiciele firmy Cemex. Ta spółka jest wielkim przyjacielem ośrodka i to ona była sponsorem budowy placu zabaw. Montaż sprzętów rekreacyjnych odbył się 30 sierpnia. Pomagali w tym dzielnie wychowankowie placówki: Ania i Darek Kowalczyk, Sebastian Majczak i Daniel Sulowski, wybierając miejsce, sprzątając, grabiąc, wykopując dołki, wywożąc ziemię, wspólnie przenosząc mniejsze elementy zestawu.

Dzięki współpracy z firmą Cemex podopieczni ośrodka zyskali miejsce do sportu i rekreacji, w którym mogą aktywnie i bezpiecznie spędzać czas wolny, ale przede wszystkim podczas zajęć z wychowania fizycznego i pracy terapeutycznej rozwijać sprawność dłoni oraz motorykę całego ciała. Nauczyciele SOSW: Dorota Bielecka, Beata Jaśkowska-Morek, Zbigniew Woźniak

wrzesień – październik 2013

PP 9

INWESTYCJE

lejnej drogi ski i Niedrzwica Duża Adam Kuna. O oprawę muzyczną zadbała Młodzieżowa Orkiestra Dęta Gminy Strzyżewice, natomiast uczestników uroczystości i biegaczy ugościła na mecie Szkoła Podstawowa w Mariance. Fundatorami nagród byli: Powiat Lubelski, gminy Strzyżewice i Niedrzwica Duża, Lokalna Grupa Działania na rzecz Rozwoju Gmin Powiatu Lubelskiego „Kraina wokół Lublina”, Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe SA w Kraśniku, Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw „Osmofrost” Sp. z o.o. w Osmolicach, Firma „Edbak” Sp. z o.o. w Piotrowicach, Zakład Kamieniarski „Diatrak” w Strzyżewicach, Rejonowy Bank Spółdzielczy w Bychawie, spółka komandytowa „Asprim w Niedrzwicy Dużej oraz „Mentor” SA. Red. Fot. Tomasz Banaszek

Najlepsi uczestnicy biegu głównego odebrali nagrody finansowe, młodzież otrzymała medale, nagrody rzeczowe i pamiątkowe koszulki, natomiast dorośli uczestnicy sztafet – medale i puchary. Zanim biegacze wyruszyli na trasę, oficjalnie otwarto przebudowany odcinek drogi Niedrzwica Duża – Krebsówka – Osmolice. Poświęcił go proboszcz parafii w Żabiej Woli ksiądz

Tadeusz Pawlas, a symbolicznego przecięcia wstęgi dokonali przedstawiciele powiatu lubelskiego, gmin Niedrzwica Duża i Strzyżewice, a także wykonawcy robót oraz zaproszeni goście. W uroczystości wzięli udział m.in.: poseł Jan Łopata, wicewojewoda lubelski Marian Starownik, sekretarz województwa Artur Walasek, starosta lubelski Paweł Pikula oraz wójtowie gmin Strzyżewice Jan Dąbrow-

Plac zabaw powstawał przy ogromnym zaangażowaniu wychowanków.

Uczestnicy sportowych zmagań z dumą prezentują zdobyte medale.

Fot. Arch. SOSW w Załuczu

„Aktywny samorząd” ma wzięcie

Fot. Arch. SOSW w Załuczu

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie podsumowało nabór wniosków w ramach programu „Aktywny samorząd”, realizowanego przez PCPR, a finansowanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Okazuje się, że projekt likwidujący bariery utrudniające aktywizację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych cieszy się sporym zainteresowaniem. Do 30 września złożono 137 wniosków, z czego pozytywnie zweryfikowano pod względem formalnym 131. Wnioskodawcy wystąpili o pomoc w kwocie 739 tysięcy 107 złotych, tymczasem we wnioskach przeznaczonych do realizacji suma dofinansowania wynosi 675 tysięcy 976 złotych. Oznacza to, że ze środków przekazanych przez PFRON w I transzy nie jest możliwe udzielenie wsparcia wszystkim zainteresowanym, dlatego też konieczna będzie II transza dofinansowania ze środków PFRON, która jest przewidywana pod koniec listopada. Program„Aktywny samorząd” jest skierowany do osób niepełnosprawnych zamieszkałych w powiecie lubelskim. Obejmuje różne formy wsparcia. Dzięki niemu można otrzymać dofinansowanie do zakupu i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu, dofinansowanie lub refundację kosztów uzyskania prawa jazdy kat. B, zakupu sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania, a także szkoleń w zakresie nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania, zakupu wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym i jego naprawy, zakupu protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne oraz kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanej protezy. Ponadto osoby niepełnosprawne mogą się starać o dofinansowanie lub refundację kosztów opieki nad osobą zależną (opłata za pobyt dziecka w żłobku lub przedszkolu albo inny koszt zapewnienia opieki nad dzieckiem np. opieka niani, pobyt w punkcie przedszkolnym), a także pomoc w dofinansowaniu kosztów uzyskania wykształcenia na poziomie wyższym. Możliwe jest również wsparcie dla osób piszących pracę doktorancką Zespół PCPR

10 P

EDUKACJA

wrzesień – październik 2013

By lepiej nauczać Współczesna szkoła stawia przed nauczycielami nowe zadania i wymaga nowej koncepcji ich kształcenia. Pracuje nad nią Powiat Lubelski, realizując pilotażowy projekt pn. „Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół i przedszkoli w powiecie lubelskim”. O jego założeniach i celach rozmawiamy z koordynator projektu Beatą Janiszewską-Brudzisz. Projekt ma poprawić system doskonalenia nauczycieli. Dlaczego potrzebne są zmiany i na czym one mają polegać? Projekt ma na celu kompleksową poprawę jakości systemu doskonalenia nauczycieli, spójnego z rozwojem szkół. Pilotaż pozwoli na praktyczne sprawdzenie modelu wypracowanego w ramach projektu „System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół”. Podejmowane działania są tematycznie powiązane z tymi dziedzinami edukacji, które w ostatnich latach zostały objęte istotnymi zmianami. Dzięki temu pilotaż pozwoli nie tylko na weryfikację nowych form doskonalenia, związanych z bezpośrednim wsparciem rozwoju szkół i przedszkoli, ale też pomoże dyrektorom oraz nauczycielom w jak najlepszym przygotowaniu się do realizacji polityki edukacyjnej państwa. Nowoczesny system doskonalenia powinien być ukierunkowany na pracę szkoły, nie tylko poszczególnych nauczycieli czy dyrektorów. Wspomaganie pozwala szkole rozwiązywać problemy lub doskonalić metody pracy, nie narzucając oferty wraz z rozwiązaniami, w wyniku jej indywidualnej analizy, wykonanej przy współpracy ze Szkolnym Organizatorem Rozwoju Edukacji (SORE). Ma odpowiedzieć na jej specyficzne potrzeby. Grono pedagogiczne wraz z dyrektorem wspólnie określa metody wsparcia. Szkoły skorzystają z pomocy SORE, który będzie organizatorem szkoleń i form wsparcia dla całego grona. Wybiera ekspertów z odpowiedniej dzie-

dziny. Powstaną też roczne plany wspomagania, a na ich podstawie powiatowy program wspomagania, który w sposób rzeczywisty, po analizie, będzie odpowiadał na istniejące potrzeby. Jakie korzyści i komu przyniesie realizowany projekt? Zmiany wprowadzone do systemu doskonalenia przyniosą korzyści: • szkołom, którym zostanie udzielone wsparcie w ich priorytetowych kierunkach rozwojowych, • nauczycielom, którzy otrzymają kompleksową pomoc w pracy dydaktyczno-wychowawczej, • samorządom, które otrzymają wsparcie w budowie lokalnej sieci współpracy szkół i przedszkoli oraz w kreowaniu polityki oświatowej, • uczniom, którzy otrzymają wsparcie w rozwoju. Szkoły borykają się z różnymi problemami oświatowymi i często każda z nich potrzebuje innych metod wsparcia. Czy projekt będzie uwzględniał istnienie indywidualnych potrzeb placówek oświatowych? Tak. Każda placówka otrzymująca wsparcie postrzegana jest w sposób bardzo indywidualny. W każdej powstanie zindywidualizowany roczny plan wspomagania w zakresie wybranej tematyki. SORE wspólnie z dyrektorem i radą zaplanują formy szkoleniowe, warsztaty i konsultacje z ekspertami danych specjalności. U nas projekt będzie realizowany przez 2 lata. Zatem każda placówka skorzysta ze wsparcia dwukrotnie, co pozwoli na zniwelowanie istniejących barier, zaszczepi w gronach pedagogicznych ideę wspólnej pracy, wspólnie wypracowywanych metod i form pracy. Taki model przyniesie korzyści uczniom, a dzięki wyższym wynikom osiąganym przez nich, szkoły będą mogły wykorzystywać to w promocji w środowisku lokalnym. Zdobycie samoświadomości, zauważanie procesów zachodzących w szkole jako organizacji,

identyfikowanie własnych słabych i mocnych stron i wynikających z nich potrzeb oraz otwartość na współpracę, także z otoczeniem, to warunki sukcesu nowego systemu. W planach jest też utworzenie lokalnych sieci współpracy i samokształcenia. Na czym będzie polegać ich działanie? Sieć współpracy i samokształcenia to nic innego jak międzyszkolny zespół nauczycieli lub dyrektorów współpracujących z sobą w ramach wybranego zagadnienia. Celem funkcjonowania sieci jest wspólne rozwiązywanie problemów, dzielenie się pomysłami, spostrzeżeniami i propozycjami – zarówno za pośrednictwem internetowych platform, jak i spotkań osobistych. Członkowie sieci korzystają z własnych doświadczeń, ale mogą również sięgać po pomoc zewnętrznych ekspertów. Pracują pod kierunkiem koordynatora sieci współpracy i samokształcenia. W naszym projekcie powstaną 4 sieci o następującej tematyce: 1. „Pozapedagogiczne obowiązki dyrektora szkoły”. Sieć przeznaczona dla dyrektorów szkół. 2. „Jak rozwijać twórcze myślenie uczniów”. Sieć przeznaczona głównie dla nauczycieli pracujących z młodszymi dziećmi, ale nie zamykamy się na innych, bowiem uczeń na każdym etapie nauczania powinien wykazywać się i rozwijać tę umiejętność. 3. „Jak wspierać dziecko w uczeniu się matematyki”. W tej sieci zgromadzimy nauczycieli matematyki, którzy, mam nadzieję, wypracują metody wsparcia uczniów w tym zakresie, a później przeniosą te metody i formy do swoich szkół. 4. „Nauczyciele pracują zespołowo”. To jedna z najtrudniejszych sieci współpracy, bo jak zmotywować ludzi do dzielenia się własnymi, dobrymi doświadczeniami i jak te doświadczenia przenieść do własnych zespołów nauczycieli? Pracami sieci zostanie objętych 100 nauczycieli, podzielonych na cztery ww. grupy. Sieciowanie to nawiązywanie i podtrzymywanie relacji z innymi w celu pozyskiwa-

nia informacji oraz wzajemnego wspierania się. Ile placówek na terenie powiatu zostanie objętych tym projektem? Projektem obejmiemy 3 przedszkola oraz 80 innych placówek oświatowych z naszego powiatu, w tym 48 szkół podstawowych, 19 gimnazjów oraz 13 szkół ponadgimnazjalnych. Wsparcie skierujemy do 1109 nauczycieli. Jest to jeden z większych projektów realizowanych w Polsce, ale wynika to ze specyfiki naszego powiatu, obejmującego 16 gmin. Kiedy szkoły i przedszkola odczują zmiany i zaczną czerpać korzyści z wprowadzenia nowego systemu? W zasadzie zmiany zaczną być odczuwalne po pierwszych zajęciach z ekspertami. Mamy nadzieję, że dyrektorzy i nauczyciele będą podchodzić do wdrażania z takim zapałem jak na początku. Szkolni organizatorzy rozwoju edukacji będą na bieżąco monitorowali wyniki pracy, swojej i ekspertów. Powstanie także raport z wdrażania powiatowego programu wspomagania. Nad wszystkim czuwa także zatrudniony specjalista ds. wdrażania i monitoringu. Skazani jesteśmy na sukces, ponieważ zatrudnieni do realizacji projektu ludzie to osoby nie tylko kompetentne, ale przede wszystkim zarażające swoim entuzjazmem, wierzące głęboko w potrzebę zmian. Ja, jako koordynatorka, trzymam za wszystkich kciuki i jestem przekonana, że wprowadzane zmiany będą służyły uczniom – naszym dzieciom i że kiedyś przestaniemy narzekać na szkołę, bo wszyscy będziemy czuli się odpowiedzialni za efekty każdej z nich. Życzę także dyrektorom i nauczycielom biorącym udział w projekcie „zasmakowania” w tych zmianach i chęci do ich wprowadzania, życzę, aby wszystkim „chciało się chcieć” uczyć i pracować w naszych szkołach. Dziękujemy za rozmowę.

wrzesień – październik 2013

PP 11

EDUKACJA

Niż demograficzny szaleje w szkołach

Nowe urządzenia w pracowni diagnostyki. Fot. Arch. Starostwa Powiatowego w Lublinie

Szkoły z przyszłością Dodatkowe zajęcia szkolne oraz zakup nowego sprzętu dydaktycznego to korzyści wynikające z kolejnego projektu edukacyjnego „Szkoły dobrych umiejętności”. We wrześniu spośród uczniów siedmiu szkół powiatowych wybrano uczestników tego projektu. W ramach „Szkoły dobrych praktyk” w tym roku szkolnym zostaną przeprowadzone zajęcia wyrównawcze z języka polskiego, języka angielskiego i matematyki, przygotowujące do egzaminu maturalnego; lekcje z języka angielskiego i niemieckiego zawodowego oraz zajęcia specjalistyczne z zakresu: spawania metodą TIG, diagnostyki samochodowej, pozyskiwania produktów pszczelich, „Atelier smaku”, czyli szkolnej pracowni kucharskiej, pracowni procesów cyfrowych oraz laboratorium ECDL. W najbliższym czasie do 3 zespołów szkół, tj. do ZSZ nr

1 w Bychawie, ZSTR w Piotrowicach i ZS im. M. Kopernika w Bełżycach zostanie dostarczony specjalistyczny sprzęt do zajęć. Szkoły zostaną doposażone m.in. w zestawy czujników systemów elektronicznych pojazdów, testery potencjometrów i czujników podciśnienia, testery regulatorów napięcia, stanowiska SRS oraz plansze dydaktyczne systemów pojazdów. Uczniowie, którzy zakwalifikowali się do zajęć z diagnostyki, będą mieli okazję pracować i kształcić się wykorzystując nowoczesny sprzęt. Dzięki temu zajęcia będą jeszcze bardziej atrakcyjne. Pracownie spawalnicze wzbogaciły się o spawarki TIG, szlifierki kątowe, urządzenia do cięcia plazmowego, stoły spawalnicze z ramieniem odciągowym, a kucharskie otrzymały zestawy restauracyjne, miski, garnki, patelnie, sztućce, naczynia żaroodporne, miksery, blachy do wypieków.

W styczniu są planowane kolejne wydatki m.in. na zakup nowego sprzętu komputerowego. W ramach zajęć w pracowni procesów cyfrowych oraz laboratorium ECDL szkoły zostaną doposażone w komputery, laptopy, tablice multimedialne, projektory, tablety graficzne, skanery, drukarki, plotery. Wszystkie te urządzenia zostaną w szkołach i będą służyć nauczycielom i przede wszystkim uczniom w zdobywaniu i poszerzaniu wiedzy. Oprócz sprzętu placówki zostaną wyposażone w programy multimedialne, audiokursy, słowniki multimedialne, a uczniowie przystępujący w podręczniki i inne pomoce naukowe. W dalszym ciągu odbywają się praktyki zawodowe oraz wyjazdy studyjne. W najbliższym czasie 40 uczniów wyjedzie na trzy dni do Krakowa na międzynarodowe targi gastronomiczne „Horeca”. Iwona Bronisz

To bardzo trudny rok dla szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. Wiele placówek z powodu braku chętnych musiało zrezygnować z prowadzenia klas, które w poprzednich latach cieszyły się mniejszą lub większą popularnością. Jak na tym tle wypadają szkoły prowadzone przez Powiat Lubelski? Na nich niż demograficzny także odcisnął piętno. Dlatego cieszy fakt, że pomimo trudności są szkoły, które zdołały powiększyć liczbę uczniów. Jedną z nich jest Zespół Szkół Rolniczych CKP w Pszczelej Woli. W roku szkolnym 2012/2013 uczęszczało do tej placówki 722 młodych ludzi. Teraz jest ich 760. To najlepszy wynik spośród wszystkich szkół powiatu. Najwięcej osób, bo 44, przyjęło Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych. Niemalejącą popularnością cieszy się także jedyne w kraju Technikum Pszczelarskie. Niestety, nie wszystkie kierunki nauki oferowane przez Zespół w Pszczelej Woli spotkały się z zainteresowaniem młodych ludzi. Z powodu niewystarczającej liczby chętnych nie udało się rozpocząć nauki m.in. w technikach agrobiznesu, organizacji reklamy, turystyki wiejskiej. Drugą ze szkół, która może się pochwalić większą ilością uczniów (wzrost o 35) w porównaniu do minionego roku szkolnego, jest ZSTR im. W. Witosa w Piotrowicach. Tu największą popularnością cieszyło się Technikum Samochodowe. Umiarkowane zainteresowanie towarzyszyło nowemu kierunkowi nauki, którym było Technikum Architektury Krajobrazu. Przygotowano 24 miejsca, a przyjęto 7 chętnych. Także nowe kierunki w innych szkołach zgromadziły mniejszą liczbę uczniów niż się spodziewano. Na kierunek technik handlowiec w Niedrzwicy Dużej zgłosiło się 12 osób, o połowę mniej niż planowano. Fryzjerstwa w ZS im. Kopernika w Bełżycach mogło uczyć się 10 osób, a uczy się także o połowę mniej. Są także szkoły, w których z powodu niewystarczającej liczby chętnych nie udało się otworzyć żadnej klasy. Tak jest w przypadku Technikum nr 2 w ZS im. ks. A. Kwiatkowskiego w Bychawie oraz Zasadniczej Szkole Zawodowej ZSP w Niemcach. W sumie na 890 przygotowanych miejsc szkoły powiatowe przyjęły w tym roku szkolnym 546 uczniów. Tomasz Wolny

12 P

uroczystości

wrzesień – październik 2013

Mokre dożynki po suchych Plony były dość dobre, ale ceny skupu niskie. W mieszanych nastrojach świętowali zakończenie żniw rolnicy z powiatu lubelskiego i gminy Konopnica. Pogoda też nie była sprzymierzeńcem organizatorów i uczestników tegorocznych dożynek w Radawcu. Mimo to w niedzielę 1 września na miejscowym lotnisku bawiło się kilkanaście tysięcy osób. Dziękczynnej mszy świętej przewodniczył proboszcz parafii z Radawca Dużego ksiądz kanonik Konrad Dobrowolski, a dary ołtarza w postaci m.in. chleba upieczonego z tegorocznych zbóż złożyli starostowie dożynek Iwona Dziewa z Nowego Dworu i Krzysztof Pietrzak z Radawca Dużego. Rolnicy nie ukrywali, że w tym roku mają mniej powodów do zadowolenia. – Plony nie były tak udane jak przed rokiem, a ceny zbóż są zbyt niskie. Rzepak jest nawet o połowę tańszy – skarżyli się plantatorzy, podkreślając, że maszyny rolnicze i nawozy są coraz droższe. Poseł Jan Łopata pocieszał, że jesienią będzie lepiej. Rolnicy, którzy mają gdzie przechowywać zboże, zarobią więcej. Jednak część gospodarzy rezygnuje z produkcji. Starosta lubelski Paweł Pikula zwracał uwagę na zmiany strukturalne zachodzące na polskiej wsi. – W miejsce małych gospodarstw powstają duże, nie tylko pod względem obszaru, ale też możliwości produkcyjnych – podkreślał Paweł Pikula. Mimo wielu powodów do niezadowolenia rolnicy dziękowali za plony. Barwny korowód dożynkowy uformowały delegacje wszystkich gmin powiatu lubelskiego, które przygotowały swoje stoiska promocyjne i tradycyjne wieńce dożynkowe. W tym roku konkurs wieńców miał nieco inną formułę niż dotychczas. Po raz pierwszy konkursowe propozycje były oceniane nie tylko przez jury, ale również publiczność.

Zarówno jedni, jak i drudzy byli zgodni, że najładniejszy wieniec przygotowało Koło Gospodyń Wiejskich z Garbowa. Drugie miejsce wśród wieńców tradycyjnych zajęło KGW z Wojciechowa, a trzecie sołectwo Karolin z gminy Zakrzew. W kategorii wieńców współczesnych najbardziej spodobał się wieniec mieszkańców Bychawki Pierwszej z gminy Bychawa, na drugie miejsce, zdaniem jury, zasłużyła Bystrzyca Nowa z gminy Strzyżewice, a na trzecie sołectwo Wronów z gminy Bełżyce. Podczas tegorocznego konkursu oceniano 40 propozycji, a w głosowaniu publiczności wzięło udział prawie pół tysiąca osób.

Podczas dożynek rozstrzygnięto też konkurs na najładniejsze posesje (wyniki prezentujemy obok). Nagrody odebrali również najlepsi zawodnicy II Spadochro-

nowych Mistrzostw Polski. Był pomysł, aby zgłosili się po nie lądując na spadochronach, ale ze względu na pogodę organizatorzy musieli zrezygnować z tej atrakcji. Z tych samych

PP 13

uroczystości

wrzesień – październik 2013

żniwach

Powiat na prezydenckim święcie plonów P

owiat lubelski promował się na tegorocznych dożynkach prezydenckich, które w połowie września odbyły się w Spale. Powiatowej delegacji przewodniczyli wicestarosta Robert Wójcik i wójt gminy Garbów Kazimierz Firlej. Z dumą prezentowali wieniec dożynkowy z Garbowa – najpiękniejszy w kraju. Kompozycja wykonana przez Koło Gospodyń Wiejskich wygrała tegoroczny konkurs wieńców w Spale, a potem trafiła do holu głównego Pałacu Prezydenckiego w Warszawie, gdzie pani prezydentowa zaprosiła także członkinie KGW z Garbowa. Powiatowa delegacja prezentowała też inne walory powia-

tu. Goście mogli się zapoznać m.in. z ofertą Zespołu Szkół Rolniczych z Pszczelej Woli i Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z Końskowoli. Jedną z wielu atrakcji była aleja Twórców Ludowych, w której „Kwiaciarki Garbowskie” prezentowały ręcznie wykonane papierowe kompozycje z kwiatów. Stoisko odwiedziła para prezydencka. Goście gratulowali głównej nagrody w konkursie wieńców dożynkowych oraz zwrócili uwagę na ofertę jedynego w Polsce Technikum Pszczelarskiego. Delegacji towarzyszyła Kapela Wojciechowska, powstała w 1926 r., jedna z najstarszych i najbardziej cenionych w regionie. Red.

Gospodarz dożynek prezydent B. Komorowski podziwiał walory lubelskiej wsi. Fot. Arch. Starostwa Powiatowego w Lublinie

Mieszkamy coraz piękniej

O przyczyn nie odbył się pokaz wysokościowy, przygotowywany przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. Niedogodności związane z aurą zrekompensowały gościom występy artystyczne i koncerty gwiazd. Publiczność oklaskiwała Zespół Pieśni i Tańca „Dąbrowica”, Bartłomieja Kawałko, pochodzącego z Piotrowic uczestnika telewizyjnego programu „The

Voice of Poland”, grupę „Deluxe”, znaną m.in. z programu „Must be the music”, a także grupę „Focus” i Gosię Andrzejewicz. Największą widownię zgromadził koncert Patrycji Markowskiej, która nie tylko zaśpiewała największe przeboje i piosenki ze swojego najnowszego albumu, ale także przez długi czas po występie podpisywała płyty i rozdawała autografy. Włodzimierz Sierociuk

rganizowany od kilku lat konkurs na najładniejszą posesję w powiecie lubelskim spełnia swoją rolę. Ogłaszając go organizatorzy chcieli poprawić ogólny wygląd i estetykę podlubelskich miejscowości oraz zapewnić mieszkańcom i turystom atrakcyjniejsze warunki do wypoczynku. I z roku na rok pięknych posesji, zadbanych zagród i ukwieconych balkonów w regionie przybywa, a jurorzy mają coraz trudniejsze zadanie. Podczas dożynek w Radawcu nagrodzili kolejnych właścicieli. W tym roku nagrodę za najładniejszą zagrodę wiejską

odebrał Andrzej Ręba ze Swobody w gminie Niemce. Drugie miejsce zdobyła Agnieszka Krzysztoń z Babina w gminie Bełżyce, a trzecie Grażyna i Jerzy Sykutowie z Woli Przybysławskiej w gminie Garbów. W kategorii zabudowa jednorodzinna i wielorodzinna pierwsza nagroda trafiła do Artura Banaszkiewicza z Bystrzycy w gminie Wólka, drugie miejsce zajęła posesja Mariana Polichy z Konopnicy, a trzecią nagrodę odebrała Teresa Stachyra z Halinówki w gminie Wojciechów. Red.

14 P

UROCZYSTOŚCI I JUBILEUSZE

wrzesień – październik 2013

Święto oświaty w Piotrowicach Sukcesów, cierpliwości, spokojnej pracy w trudnych czasach życzyli nauczycielom z powiatu lubelskiego goście Powiatowego Dnia Edukacji. W tym roku gospodarzem uroczystości, która odbyła się 18 października, był Zespół Szkół Techniki Rolniczej im. Wincentego Witosa w Piotrowicach. Z podziękowaniami i gratulacjami przybyli m.in: starosta lubelski Paweł Pikula, przewodniczący Rady Powiatu Lubelskiego Sławomir Zygo, prezes Okręgu Lubelskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego Janusz Różycki, radni, dyrektorzy szkół. Goście podkreślali też, że nadszedł trudny czas dla nauczycieli. Pracy jest coraz mniej, bo mniej jest klas i uczniów w poszczególnych szkołach. Rosną wymagania i oczekiwania wobec pedagogów. Starosta Paweł Pikula mówiąc o specyfice i trudach zawodu nauczyciela podkreślał jakie cechy powinien mieć doskonały pedagog. Wskazywał, że w tym zwodzie potrzebni są ludzie, którzy chcą i potrafią przekazać swoją wiedzę i pasję innym. List z podziękowaniami

skierował też do pracowników oświaty marszałek województwa lubelskiego, a odczytał go sekretarz Urzędu Marszałkowskiego Artur Walasek. Nauczycielom dziękowali także uczniowie. Z okazji ich święta piotrowicka młodzież przygotowała występ w żartobliwy sposób ukazujący życie szkoły. Uroczystość zakończyła poetycka refleksja – recytacje wierszy Wisławy Szymborskiej i Edwarda Stachury, a Dagmara Sprawka brawurowo zaśpiewała piosenkę Hanny Banaszak „Ja dla Pana czasu nie mam”. Nauczyciel statystycznie Według danych, opublikowanych przez Komisję Edukacji Narodowej, statystyczny polski nauczyciel ma 42 lata, wykształcenie wyższe i jest kobietą. W Polsce jest ponad 660 tys. nauczycieli. Blisko 83% pracujących w tym zawodzie to kobiety. Najstarszy zawodowo czynny nauczyciel w minionym roku szkolnym miał 86 lat, pracował w niepublicznej szkole policealnej; najmłodsze wiekiem były trzy nauczycielki pracujące w przedszkolach niepublicznych, miały po 19 lat. Red.

Wyróżniający się pedagodzy odebrali nagrody. Życzenia złożył nauczycielom starosta P. Pikula. Fot. Arch. ZSTR w Piotrowicach

Prezentem od uczniów była humorystyczno-refleksyjna część artystyczna. Fot. Arch. ZSTR w Piotrowicach

Nauczyciele uczniom na Dzień Nauczyciela

egoroczne obchody Dnia Edukacji Narodowej w Zespole Szkół Specjalnych przy Domu Pomocy Społecznej w Matczynie miały szczególny charakter. Przygotowano wiele atrakcji dla uczniów i ich gości. Uroczystość była połączona z rocznicą powstania placówki, świętem jej patrona Hansa Christiana Andersena, wręczeniem nagród pracownikom oraz ślubowaniem uczniów klas pierwszych Szkoły Podstawowej i Szkoły Przysposabiającej do Pracy. Przygotowania do obchodów trwały od maja, kiedy to nauczyciele z działającego przy szkole Stowarzyszenia Integracji Osób z Upośledzeniem Umysłowym „Oligus”, złożyli wniosek o dofinansowanie projektu „Andersen

oczami osób niepełnosprawnych”. Dzięki pozyskanym środkom udało się zorganizować nie tylko obchody, ale też konkurs plastyczny, którego finał przypadł na Dzień Nauczyciela. Zadaniem uczestników było przygotowanie prac związanych z postacią Andersena i jego baśniami. Podczas uroczystości nagrody za pierwsze miejsce odebrali: Łukasz Czobot, Małgorzata Maj i Agnieszka Nowicka. Drugie nagrody otrzymali: Justyna Jędrasik, Mateusz Zdybniewski i Justyna Pietras, natomiast trzecie: Marcin Gajer, Dorota Wróbel i Joanna Wierna. Jurorzy przyznali także wyróżnienia dla Stanisławy Wieczerzak, Iwony Bieleckiej, Malwiny Jagitki, Anny Marendziak, Jolanty Bogdanowicz, Wioletty Łopion, Dawida Ziomko,

Laureaci konkursu dumnie prezentują swoje dyplomy. Fot. Arch. ZSS w Matczynie

Dominiki Tomaszewskiej, Kacpra Pałki i Weroniki Szewczyk. Podczas obchodów autorzy projektu zaprosili uczestników do aktywnego słuchania baśni

„Królowa Śniegu”, a program uatrakcyjniły występy uczniów i cyrku „Fokus”. Red.

UROCZYSTOŚCI I JUBILEUSZE

wrzesień – październik 2013

PP 15

Wspomnienia z wyjazdów w najdalsze zakątki kraju i wspólne zabawy na długo pozostają w pamięci.

Na urodzinach placówki byli goście i wychowankowe. Fot. Arch. DD w Przybysławicach

Fot. Arch. DD w Przybysławicach

60-lecie Domu Dziecka w Przybysławicach Były gratulacje, prezenty i... wspomnienia. Dom Dziecka w Przybysławicach ma już 60 lat. Swoje urodziny placówka świętowała 4 października. Jubileusz był połączony ze zjazdem wychowanków. Do Przybysławic zjechało wielu byłych mieszkańców. Wśród gości byli też przedstawiciele władz rzadowych, wojewódzkich i samorządowych, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie, dyrektorzy szkół w Kurowie, Przybysławicach i Garbowie, sponsorzy, przyjaciele i sympatycy domu. Powiat lubelski, organ prowadzący placówkę, reprezentowali starosta Paweł Pikula i wicestarosta Robert Wójcik. Uroczystość rozpoczęła się mszą świętą w intencji byłych i obecnych mieszkańców domu, po czym, już w budynku domu dziecka, zebrani wysłuchali wykładu dr Haliny Bejger pt. „Retrospekcja 60 lat Domu Dziecka w Przybysławicach”. Zasłużeni, długoletni wychowawcy: Urszula Syta, Anna Ostapińska, Joanna Woźniak oraz Andrzej Turlewicz otrzymali listy gratulacyjne. W części artystycznej wystąpili wychowankowie domu dziecka w popisach ta-

necznych i wokalnych. Goście mogli też zobaczyć archiwalia domu, co było szczególnie cenne dla byłych wychowanków, poznających siebie po latach na starych fotografiach. Jak na urodziny przystało, były też bardzo praktyczne prezenty. Starosta Paweł Pikula przekazał mieszkańcom domu zmywarkę do naczyń oraz odkurzacz. Jubileusz zakończył się spotkaniem integracyjnym przy muzyce na żywo, ognisku i grillowanych smakołykach. 60 lat historii Dom Dziecka rozpoczał swoją działalność 1 września 1953 roku w miejscu zlikwidowanego internatu Liceum Ogólnokształcącego w Garbowie. Siedzibę placówki stanowił XIX-wieczny dworek. Mimo dużego zapotrzebowania w okresie powojennym na opiekę nad dziećmi osieroconymi, początkowo funkcjonowanie domu dziecka nie było dobrze przyjmowane. Jednak powoli placówka stawała się integralną częścią Garbowa i okolic. Od 1 września 1993 r. z inicjatywy ówczesnego dyrektora Macieja Ostapińskiego rozpoczęła się budowa nowego budynku, która została zakończo-

na, kiedy domem kierowała już Urszula Syta. Uroczyste otwarcie budynku nastąpiło w 1997 roku. Placówka zyskała dodatkowe pomieszczenia dla grupy wychowawczej, poprawiła warunki sanitarne pracy w kuchni, pralni oraz pomieszczeniach administracyjnych. W dawnym budynku poprawiły się warunki życia wychowanków, powstał gabinet pedagoga, dodatkowe pokoje do nauki, pracownia komputerowa, krawiecka, aneksy kuchenne dla grup. W ostatnich latach obydwa domy w miarę posiadanych środków były sukcesywnie urządzane. Warunki zmieniały się na lepsze przy znacznej pomocy fundacji z Holandii oraz wielu sponsorów. W tym roku, z uwagi na wejście w życie ustawy o wspieraniu rodzin i systemie pieczy zastępczej, Dom Dziecka w Przybysławicach przekształcono w dwie odrębne placówki, które noszą nazwę Dom Dziecka „Dworek” i Dom Dziecka „Nowy Dom”. Obecnie w „Dworku” przebywa 30 wychowanków, a w „Nowym Domu” – 14. Obsługą obu placówek zajmuje się centrum administracyjne. Warunki życia dzieci oraz organizacja grup wychowawczych przypomina funkcjonowanie w rodzinie.

Migawka z Kazimierza nad Wisłą. Fot. Arch. DD w Przybysławicach

Wychowawcy realizują system patronacki nad dziećmi, to znaczy, że każdy z nich opiekuje się grupką 3 do 5 wychowanków. Sposób opieki i wychowania jest prowadzony według indywidualnych planów pracy z dzieckiem i rodziną. Wychowankowie Domu Dziecka w Przybysławicach mają zapewnioną wykwalifikowaną kadrę, opiekę psychologicznopedagogiczną, możliwość nauki i zabawy w nowoczesnej sali multimedialnej i sali rekreacyjnosportowej. Uczestniczą w atrakcyjnych wycieczkach, koloniach i obozach, przodują w turniejach tenisa stołowego. DD w Przybysławicach

16 P

UROCZYSTOŚCI I JUBILEUSZE

wrzesień – październik 2013

Lekcja historii pod Nowym Stawem Po 150 latach pod Nowym Stawem znów zabrzmiała pieśń powstańcza, było słychać strzały i huk armat. Inscenizacja bitwy Powstania Styczniowego z 24 września 1863 roku była jednym z elementów rocznicowych obchodów. 25 września przy mogile powstańców, na skraju Lasów Kozłowieckich zebrało się kilkaset osób, by uczcić pamięć bohaterów. Uroczystości zorganizował Przebieg potyczki z 24 września 1863 roku został odtworzony z udziałem grup rekonstrukcyjnych m.in. strzeleckich, kosynierów i kozaków. Fot. Karol Salagierski Nasutowski Klaster Turystyczny we współpracy z Lokalną Grupą Działania W 150. rocznicę tamtych ducha patriotyzmu, zwłaszcza obszerny komentarz lektora do„Kraina wokół Lublina” oraz Gminą wydarzeń przy odnowionych wśród młodych uczestników skonale przybliżyły dramatyczne Niemce. mogiłach powstańców została uroczystości, a także zachęcały wydarzenia z września 1863 roku Bitwa pomiędzy oddziałami powstańczymi lubelskich „ćwieków” pod dowództwem majora Walerego Kozłowskiego, a kozakami rozegrała się 25 września 1863 roku. Pomimo dobrego wyszkolenia, zahartowania w bojach oraz wielkiej odwagi powstańcy w starciu z artylerią nieprzyjaciela nie mieli szans. Prawdopodobnie poległo 13 „ćwieków”. Zostali pochowani w mogile na skraju lasu pod Nowym Stawem.

odprawiona polowa msza święta. Kapłani sprawowali ją przy oryginalnym ołtarzu polowym z 1820 r. (pełnił swą posługę m.in. podczas powstań listopadowego i styczniowego). Apel poległych, przygotowany i odczytany przez Sergiusza Kieruzela, prezesa Domu Nasutów – Nasutowskie Przedsiębiorstwo Społeczne Sp. z o.o. oraz salwa honorowa oddana przez pluton reprezentacyjny V lubelskiego oddziału „ćwieków” budziły

do poznania ważnej i chlubnej historii ojczyzny i regionu. Z uwagi na liczny udział młodzieży w obchodach organizatorzy przygotowali ciekawą formę lekcji historycznej. Ponad 600 uczniów z 15 szkół powiatu lubelskiego oraz kilkunastu szkół Lublina obejrzało inscenizację powstańczej potyczki. Wiernie odtworzone mundury, stroje i broń „ćwieków” lubelskich, kosynierów czy kozaków, niezwykła oprawa muzyczna oraz

w Nowym Stawie. Po inscenizacji młodzież odwiedziła powstańcze obozowisko i wzięła udział w prezentacji gry terenowej „Powstańcza potyczka ‘63”, przygotowanej przez Dom Nasutów. Więcej informacji na stronie www.nasutow.pl. Obchody zorganizowano dzięki współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Daria Reszka

25-lecie nadania imienia szkole

espół Szkół Zawodowych nr 1 w Bychawie już od ćwierć wieku nosi imię Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Rocznica nadania patronatu placówce była okazją do zorganizowania uroczystości. 1 października 1988 roku Kuratorium Oświaty zadecydowało, że ZSZ nr 1 będzie nosić imię oficera, którego dewizą życiową były słowa :„broni nie złożę, munduru nie zdejmę”. Uroczystości jubileuszowe rozpoczęły się tanecznym akcentem – polonezem w strojach szlacheckich w wykonaniu uczniów

szkoły. Następnie ks. Konrad Szlachta odprawił polową mszę świętą, podczas której wygłosił kazanie poświęcone obowiązkom Polaków wobec ojczyzny. Nabożeństwo zakończyło ślubowanie uczniów klas pierwszych na sztandar szkoły. Dyrektor Jerzy Sprawka w swoim przemówieniu podkreślił: „Nasza szkoła, potocznie zwana Hubalem, nigdy nie była jedynie miejscem czy instytucją, ale zawsze zwartą społecznością, stworzoną przez pokolenia uczniów i ich rodziców, nauczycieli, którzy oddali

szkole swoje umiejętności, entuzjazm i serce. Wokół szkoły zawsze gromadziły się osoby twórcze, kreatywne, poszukujące najlepszych rozwiązań oraz otwarte i wrażliwe na potrzeby młodzieży”. Uczniowie klas pierwszych, którzy wykazali się największą Uczniowie pierwszych klas złożyli ślubowiedzą na temat patrona, otrzy- wanie na sztandar szkoły. mali dyplomy i nagrody z rąk Fot. Arch. ZSZ nr 1 w Bychawie dyrektora szkoły. Część artystyczna obfitowała w akcenty czystości zakończył walc wiedeńz przeszłości – filmy, fotografie, ski i pokaz fryzur wykonanych wspomnienia. Nie zabrakło też przez uczennice z klasy technik „Hubalowej legendy” i innych usług fryzjerskich. ZSZ nr 1 w Bychawie patriotycznych utworów. Uro-

LGD

wrzesień – październik 2013

PP 17

Inauguracja Ekomuzeum Lubelszczyzny odbyła się w Wojciechowie. Fot. Sebastian Pawelec

Ekomuzeum Lubelszczyzny – dotykaj, smakuj, twórz Kowalstwo, wyplatanie koszyków z rogoży, tradycyjne stolarstwo, garncarstwo, papiernictwo, młynarstwo, flisactwo. Te oraz wiele innych ginących rzemiosł i zawodów zostało połączone w jedną sieć: Ekomuzeum Lubelszczyzny – „Żywa tradycja”. Jego oferta jest adresowana do wszystkich, którzy chcą poznać tradycje lubelskiej wsi. Przewodnikami są lokalni pasjonaci, którzy za cel postawili sobie zachowanie tego pięknego dziedzictwa dla następnych pokoleń. Ekomuzeum obejmuje 31 obiektów rozproszonych w środkowo-zachodniej części województwa lubelskiego i tworzy sieć niezwykłych atrakcji turystycznych, powstałych z inicjatywy lokalnych społeczności. Każdy obiekt ma indywidualny program i niepowtarzalną ofertę spędzania czasu. Podczas zwiedzania można dotykać prezentowane eksponaty i sprzęty. Dodatkowo turyści są zapraszani do udziału w zajęciach artystycznych i warsztatach, dzięki którym w praktyce mogą poznać

procesy wytwarzania np. naczyń glinianych, podków, chodników, papieru, mąki. Wizyta w ekomuzeum to także możliwość degustacji lokalnej kuchni oraz kupna autentycznych wyrobów rękodzieła. Większość atrakcji znajduje się na obszarze parków krajobrazowych, w strefach ochrony krajobrazów lub w malowniczych dolinach rzek. Wspólna oferta, wspólna promocja Ekomuzeum to nowy produkt na rynku turystycznym Lubelszczyzny. Stworzyły go wspólnie trzy lokalne grupy działania: LGD „Zielony pierścień” z siedzibą w Nałęczowie, LGD „Owocowy szlak” z siedzibą w Opolu Lubelskim oraz LGD „Kraina wokół Lublina” z siedzibą w Lublinie. Wszystkie obiekty tworzące ekomuzeum zostały jednakowo oznakowane. Przy każdym ustawiono witacze z logo i mapą ekomuzeum. W ramach projektu wydano materiały promocyjne i utworzono stronę www.ekomuzeumlubelszyzny.pl. W każdym obiekcie można otrzymać Paszport turystyczny Ekomuzeum

i pamiątkową pieczęć, a dla tych, którym uda się zebrać wszystkie pieczęcie, przewidziano upominek. Przeprowadzono również szkolenia dla gestorów obiektów, którzy uczyli się zasad tworzenia prezentacji publicznej, przygotowywania programu atrakcji czy warsztatów oraz współpracy w sieci z innymi partnerami. Zorganizowano także trzy imprezy promocyjne, otwierające ekomuzeum: w Wojciechowie, Pszczelej Woli i Opolu Lubelskim. Ekomuzeum wokół Lublina Na obszarze LGD „Kraina wokół Lublina” w sieci ekomuzeum funkcjonują: Multimedialna Izba Tradycji w Garbowie, gdzie można uczestniczyć w warsztatach z bibułkarstwa, Zespół Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli, w którym można się zapoznać z codzienną pracą pszczelarza, Gospodarstwo Agroturystyczne „U Grażki” w Nasutowie, gdzie można zobaczyć, jak robi się kaszę oraz wziąć udział w warsztatach pieczenia chleba. Regionalny Ośrodek Kultury i Sportu w Krzczonowie, w którym odby-

Zwiedzając obiekty tworzące Ekomuzeum Lubelszczyzny warto zaopatrzyć się w specjalny paszport. Graf. Comernet

wają się warsztaty wykonywania pisanek czy palm wielkanocnych oraz Gospodarstwo Agroturystyczne – Bogumiła Wójcik w Olszance, które proponuje m.in. warsztaty hafciarstwa. Lista wszystkich obiektów wraz z ofertą turystyczną na stronie: www.ekomuzeumlubelszczyzny. pl Daria Reszka

18 P

PRZESZŁOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ

wrzesień – październik 2013

Z Kazachstanu do Ki W 1936 roku do Kazachstanu wywieziono prawie 36 tysięcy Polaków, którzy musieli walczyć z głodem i mrozem. Na obcej ziemi zaczynali od zera. Wśród nich była rodzina pani Heleny Moskal (z domu Kotowicz), która mieszka w Kiełczewicach Kolonii. Przybyła tu z dalekiego Kazachstanu 16 lat temu. Historię swojej rodziny opowiedziała Annie Otrockiej i Marianowi Paszkiewiczowi ze Strzyżewickiego Towarzystwa Regionalnego. Oto jej fragmenty: Pani Heleno, gdzie mieszkała Pani rodzina przed wybuchem II wojny światowej? Jak to się stało, że znalazła się w Kazachstanie? Moi dziadkowie ze strony mamy Wołkowscy oraz ze strony ojca Kotowiczowie mieszkali od pokoleń w Kamieńcu Podolskim. W 1936 roku mój dziadek Mieczysław Wołkowski został zabrany z domu i wywieziony. Do dziś nie wiemy, co się z nim stało. Wkrótce podobny los spotkał babcię Rozalię, która z czwórką dzieci została przesiedlona do kazachskiej wioski Andriejewka w obwodzie akmolińskim. Wśród wielu polskich rodzin znalazła się tam też rodzina mojego ojca Franciszka Kotowicza. Wszyscy mieli wpisany w papierach dożywotni pobyt w tej miejscowości. Czym Pani dziadkowie zajmowali się w Kazachstanie? Gdzie mieszkali? Mieszkali w ziemiankach, które sami musieli zbudować z gliny i darni. Pracowali w kołchozie, mieli specjalne książeczki, w których za każdy dzień pracy wpisywano kreski – roboczo dniówki, za nie otrzymywali kartki żywnościowe. Praca była ciężka, a warunki mieszkaniowe bardzo złe, szczególnie w czasie zim, kiedy temperatura spadała nawet do minus 45 stopni C. Często w piecyku musieli palić krowim łajnem. Jak było z zaopatrzeniem w żywność?

Helena Moskal (dziecko na dole po lewej) z rodziną (matka po lewej, ojciec po prawej).

Ciężko, chleb dostarczano nieregularnie, brakowało warzyw, podstawę żywienia stanowiły ziemniaki, w naszych domach nierzadko panował głód. Ciężka praca w kołchozie, trudne warunki bytowe i troska o dzieci przerosła siły mojej babci Rozalii, która znalazła sposób na „ucieczkę”. Kilka lat po wojnie wyszła za mąż za Rosjanina Karnauchowa i zamieszkała z nim w pobliskiej miejscowości Szortandy. Zabrała ze sobą mnie i mojego brata Stefana. Natomiast moja mama, tato i ciocia Malwina, siostra i drugi brat nadal mieszkali i pracowali w kołchozie w Andriejewce. Wtedy sytuacja rodziny się poprawiła. Czy wybuch II wojny wpłynął na losy Pani rodziny? Może ktoś walczył w polskim wojsku, które powstało wtedy w ZSRR? Nie, w polskim wojsku nikt nie walczył, ale mój ojciec zamiast na front został skierowany do kopalni Michajłowka w Karagandzie, gdzie produkowano amunicję. Otrzymał nawet za dobrą pracę medal. Wujka Stefana Wołkowskiego zmobilizowano do Armii Czerwonej. Pisał z frontu „że idą na wyzwolenie polskiego narodu i że może będziemy jeszcze w swojej rodzinnej miejscowości”. W 1945 roku

kontakt z wujkiem urwał się, rodzina jeszcze długo po wojnie go szukała, ale bezskutecznie. Dopiero w 1995 roku otrzymaliśmy informację, że zginął w Józefowie pod Warszawą. Jak potoczyły się losy Pani rodziny po zakończeniu II wojny światowej? Mieszkaliśmy w Kazachstanie, bo przecież nadal obowiązywała uchwała Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z 1936 roku o dożywotnim pobycie. Dopiero w 1956 roku na podstawie uchwały Rady Ministrów ZSRR przesiedleńcy zostali zwolnieni z opieki spec komendantury, co oznaczało możliwość poruszania się po terenie Związku Radzieckiego, oczywiście za pozwoleniem władz. Korzystając z tego moi rodzice opuścili kołchoz Andriejewkę i zamieszkali w osadzie Szortandy. Jak wyglądało Pani życie w tym okresie? Skończyłam szkoły podstawową i technikum. Potem pracowałam jako księgowa w Szortandach. W 1967 roku wyszłam za mąż za Białorusina, urodziłam dwoje dzieci – córkę Weronikę i syna Jerzego. Wychowaniem i wykształceniem dzieci musiałam zająć się sama, bo mąż zmarł kilka lat po ślubie.

Fot. Arch. Rodzinne

Mówi Pani bardzo dobrze po polsku. Jak to się stało, że Pani rodzina nie uległa rusyfikacji? W naszej rodzinie zawsze była podtrzymywana tradycja polska. Uważam się za Polkę. Choć urodziłam się na obczyźnie, nigdy nie wyrzekłam się polskiej narodowości. W naszym domu zawsze rozmawialiśmy po polsku, a języka ojczystego uczyła mnie przede wszystkim babcia. Chociaż władze zwalczały religię, modliliśmy się w domach. Na święta przyjeżdżał z Wilna polski ksiądz, który potajemnie spowiadał, chrzcił dzieci. Dzięki niemu mogliśmy na kolacji wigilijnej łamać się opłatkiem. Przywoził nam polskie książki, także podręczniki.

Jak rozpad Związku Radzieckiego wpłynął na losy mieszkających w Kazachstanie zesłańców, a szczególnie Pani rodziny? W 1990 roku ukazał się dekret prezydenta ZSRR „O przywróceniu praw wszystkim ofiarom represji politycznych lat 1920 – 1950”. Na jego podstawie moja rodzina została zrehabilitowana. Republika Kazachstanu stała się niepodległym państwem. Język rosyjski, obowiązujący dotychczas jako urzędowy, zastąpiono kazachskim, którego ja nie znałam, dlatego przez pewien czas byłam bez pra-

wrzesień – październik 2013

PRZESZŁOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ

ełczewic

Pasjonaci z Niedrzwicy Kościelnej

Rodzina Kotowiczów i Wołkowskich w 50-lecie małżeństwa pradziadków.

cy. Potem udało mi się zatrudnić w przedszkolu. W latach 90. do Kazachstanu przyjechali z Polski nauczyciele, dzięki temu nasze dzieci mogły uczyć się języka ojczystego, poznawać polską kulturę i historię. W Szortandach otworzono kościół katolicki. Po wejściu w życie ustaw polskiego parlamentu, dotyczących sytuacji zesłańców, mogą oni starać się o Kartę Polaka i na zaproszenie rodaków wyjeżdżać do Polski. Z tej sytuacji skorzystała moja matka, która przeżyła w ojczyźnie ostatnich dziesięć lat swojego życia oraz siostra. Ja, dzięki akcji ówczesnych władz Urzedu Gminy Strzyżewice, przybyłam do Kiełczewic w 1996 roku na zaproszenie pana Moskala, a w 1999 roku wzięłam z nim ślub. Czy po wyjeździe z Kazachstanu odwiedziła Pani Szortandy? Jak obecnie wygląda sytuacja Polaków w Kazachstanie? Czy polskie władze lub stowarzyszenia pomagają rodakom? Tak, odwiedzałam, mam tam przecież syna i wnuczki. Byłam także w domu, w którym mieszkałam z babcią, ze wzruszeniem oglądałam kufer, przywieziony przez nią z Kamieńca Podolskiego. A sytuacja Polaków mieszkających w Kazachstanie właściwie się nie zmieniła. Wielu posiada Kartę Polaka, ale jest to dokument, który jedynie potwierdza przynależność cudzoziemca do narodu polskiego, ale nie oznacza nadania mu polskiego obywatelstwa, nie przyznaje też prawa do osiedlenia

PP 19

Fot. Arch. Rodzinne

się w Polsce ani do przekraczania granic Polski bez wizy. Uprawnia tylko do otrzymania bezpłatnej, długoterminowej wizy, pozwalającej na wielokrotne przekraczanie granicy polskiej, na legalną pracę, działalność gospodarczą i naukę w Polsce. Do osiedlenia się konieczne jest zaproszenie przez władze gminy i zapewnienie przez nie mieszkania oraz wsparcia finansowego. Nie jest to łatwe dla samorządów, dlatego w ostatnich latach niewielu zesłańców wróciło do ojczyzny. Wydaje się, że rodacy trochę mniej się nami interesują. Kiedy ostatnio odwiedziłam Szortandy, wybrałam się do kościoła i ze zdumieniem słuchałam księdza, który odprawiał mszę w języku rosyjskim, a na blatach ławek kościelnych leżały modlitewniki także rosyjskojęzyczne. Gdy rozdawałam obrazki z sanktuariów przywiezionych z Polski, ludzie całowali je ze łzami w oczach, widziałam w nich ogrom bólu i tęsknoty. Jeśli chodzi o stowarzyszenia, to najbardziej pomaga zesłańcom „Wspólnota Polska. Jak się czuje Pani w Polsce? Bardzo dobrze. Przez kilka lat pracowałam, a gdy przeszłam na emeryturę, zapisałam się do Koła Emerytów i Rencistów w Bychawie. Organizujemy wycieczki, pielgrzymki, spotkania towarzyskie. Nie czuję się tu obco, jestem szczęśliwa, że żyję wśród Polaków. Dziękujemy za rozmowę.

Niedrzwicy Kościelnej zrodził się pomysł zorganizowania skansenu maszyn i urządzeń rolniczych pod hasłem „Ocalić od zapomnienia”. Sprzętu przybywa, ale pomysłodawcy czekają na kolejne eksponaty. Na wsi jest coraz więcej nowoczesnych maszyn, a stare sprzęty są odstawiane na bok i nikomu nie służą. Mieszkaniec Niedrzwicy Kościelnej Andrzej Pastusiak uznał, że warto o nie zadbać i pokazać młodszemu pokoleniu. Udało mu się na początku zwerbować do pomocy dwóch sąsiadów Janusza Różyckiego i Henryka Jaśkowskiego. Historycznych eksponatów przybywa w zaskakującym tempie. Skansen liczy już kilkadziesiąt maszyn i urządzeń rolniczych. Są to między innymi: żniwiarka, kosiarka, zgrabiarki, sieczkarnie, młynki, maszyny do młócki, wozy, grubery, brony, kieraty, prasa do słomy, siewnik oraz wyposażenie domu. Niewielką część tych zbiorów po-

mysłodawcy zaprezentowali na tegorocznych dożynkach. Teraz marzą o kombajnie zbożowym, wozie strażackim i ciągniku lanz buldok. Pasjonaci starych urządzeń nie dysponują dodatkowymi funduszami. Sprzęt najczęściej otrzymują w postaci darowizny albo kupują z własnych środków. Decyzja w sprawie miejsca skansenu jeszcze nie zapadła. Na razie wszystkie urządzenia są gromadzone u jednego z organizatorów i tam też są odnawiane. Pomysłodawcy szukają kolejnych eksponatów i proszą o przekazywanie zbędnych, ciekawych maszyn czy narzędzi. Na pewno na niejednym strychu, w niejednej piwnicy czy garażu znajdzie się coś co warto ocalić od zapomnienia. Na przekór czasom młodzi chętnie odwiedzają skanseny, izby tradycji, są ciekawi, jak kiedyś ludzie pracowali, jakich sprzętów używali, by radzić sobie z codziennymi czynnościami. Red.

Konna kopaczka kartofli. Fot. Andrzej Pastusiak

Stojak do sera. Fot. Andrzej Pastusiak

20 P

IMPREZY

wrzesień – październik 2013

Artystyczna jesień w Załuczu Niepełnosprawni artyści oraz ich rówieśnicy ze szkół masowych zaprezentowali swoje talenty w Załuczu w powiecie lubelskim. W pierwszych dniach października w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym odbył się I Przegląd Artystyczny „Artystyczna jesień w Załuczu”.

Celem imprezy była promocja różnorodnej działalności artystycznej w środowisku osób niepełnosprawnych, inspirowanie uczniów i nauczycieli do podejmowania nowych wyzwań, a także pobudzanie aktywności i wrażliwości twórczej. Organizatorzy chcieli także zainteresować środowisko lokalne możliwościami osób niepełnosprawnych intelektualnie. Przez trzy dni swoje zdolności aktorskie, wokalne oraz talent plastyczny prezentowali uczniowie zespołów szkół w Niedrzwicy Kościelnej i Krężnicy Jarej, a także Szkoły Podstawowej w Czółnach oraz SOSW w Bystrzycy, SOSW nr 2 w Lublinie i Zespołu Szkół Specjalnych im. ks. Jana Twardowskiego w Kraśniku. Wystąpili również mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej w Popkowicach. Jury, które oceniało prezentacje, było zaskoczone wysokim

Barwny występ uczniów klasy I Szkoły Podstawowej Zespołu Szkół w Niedrzwicy Kościelnej.

poziomem występów teatralnych i wokalnych oraz wręcz niebywałym talentem plastycznym uczestników. Dlatego wszyscy artyści otrzymali równorzędne nagrody. Spotkanie zorganizowały Stowarzyszenie na rzecz Dzieci Specjalnej Troski „Daszek” i SOSW w Załuczu w ramach projektu współfinansowanego przez Gminę Niedrzwica Duża. Według organizatorów pozytywne emocje, które towarzyszyły imprezie, pozwalają przypuszczać, że artyści wrócą do Załucza za rok, a „artystyczna jesień” na stałe zagości w kalendarzu imprez organizowanych w ośrodku. SOSW w Załuczu

Fot. SOSW w Załuczu

Magiczni muzycy z Gimnazjum Specjalnego w Załuczu. Fot. SOSW w Załuczu

Muzyczne święto w Wilczopolu

oncerty, pokazy ułanów to tylko część atrakcji, które znalazły się w programie tegorocznego Muzycznego Dnia Dziękczynienia w Wilczopolu. Impreza odbyła się 25 sierpnia. Jej współorganizatorem był Powiat Lubelski. Dzień Dziękczynienia w Wilczopolu wpisał się już na stałe w lokalny kalendarz wydarzeń. Tegoroczne obchody rozpoczęły się od mszy świętej w miejscowym kościele, póź-

niej impreza przeniosła się na przyszkolny stadion. Przed publicznością wystąpili: Agnieszka Belo z zespołem Guadelupe i kapela Drewutnia. Nie zabrakło też innych atrakcji: pokazów sprawnościowych ułanów, zabawy dla dzieci i konkursów. Uroczystości zakończyła wieczorna potańcówka w remizie strażackiej i występ zespół „Beer Boys”. Tomasz Wolny

Żywiołowa muzyka porwała do tańca i małych, i dużych mieszkańców Wilczopola. Fot. Prafia Narodzenia NMP w Wilczopolu

wrzesień – październik 2013

SPORT

PP 21

Sukces piłkarzy halowych z ZSP Niemce Reprezentacja Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Niemcach wygrała turniej piłki nożnej halowej „z UKS-u do AZS-U”. Zawody odbyły się w dniach 26 – 27 września w hali Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Wzięło w nich udział dziesięć szkół ponadgimnazjalnych z województwa lubelskiego. W rozgrywkach grupowych ekipa ZSP pokonała 4:0 III LO im. Unii Lubelskiej oraz 1:0 XIV LO im. Zbigniewa Herberta. W grupie finałowej natomiast piłkarze z Niemiec wygrali 4:0 z Zespołem Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów oraz ulegli pechowo 0:1 V LO im. Marii Curie-Skłodowskiej. O zwycięstwie

drużyny zadecydował fakt, iż przy równej ilości punktów w grupie finałowej miała ona zdecydowanie najlepszy bilans bramkowy spośród wszystkich drużyn. Poza tradycyjnym dyplomem i pucharem za pierwsze miejsce wszyscy zawodnicy wraz z trenerem zostali nagrodzeni pamiątkowymi koszulkami i plecakami z logo turnieju. A oto zwycięska drużyna: Łukasz Białek, Damian Wolski, Mateusz Kisiel, Adrian Zagajski (1 gol), Mateusz Kabaciński (2 gole), Mateusz Kasperek (2 gole), Kamil Kwas (3 gole), Przemysław Włodarczyk, Wojciech Sobieszek, Daniel Gawlak, Bartłomiej Rodak. Trener Marek Och

Mistrzowie z Niemiec. Fot. Arch ZSP Niemce

Sportowe urodziny mistrza z Lublina

sobotę 5 października w hali Globus w Lublinie 60. urodziny obchodził jeden z najlepszych, polskich siatkarzy – Tomasz Wójtowicz. Dodatkową atrakcją imprezy było towarzyskie spotkanie obecnego mistrza Polski Asseco Resovii Rzeszów i trzeciego w ubiegłym sezonie Jastrzębskiego Węgla. Życzenia jubilatowi składali goście oficjalni oraz przyjaciele. Cztery tysiące przybyłych kibiców mogło wysłuchać wspomnień Tomka Wójtowicza z czasów jego triumfów. Prezydent Lublina Krzysztof Żuk podkreślał, że uroczystość traktuje jako początek budowania Lublina jako nowego centrum siatkówki. Tomasz Wójtowicz, jak przystało na jubilata, z energią zdmuchnął świeczki na torcie w kształcie boiska siatkarskiego, wysłuchał odśpiewanego przez kibiców „Stu lat” i dał sygnał do rozpoczęcia meczu.

Złoty medalista Igrzysk Olimpijskich z Montrealu przyjmuje życzenia od prezydenta miasta K. Żuka

Na urodzinach mistrza zagrały gwiazdy.

Fot. Tomasz Banaszek

Sobotnie spotkanie było ostatnim sprawdzianem drużyn przed sezonem ligowym. Resovia Rzeszów i Jastrzębski Węgiel, najpopularniejsze ekipy w kraju, pokazały licznie zgromadzonym kibicom siatkówkę z najwyższej półki. Świetne ataki, zacięta obrona i skuteczne bloki pokazały piękno tej dyscypliny sportu. Zacięte spotkanie zakończyło się zwy-

Fot. Tomasz Banaszek

cięstwem 3:1 dla aktualnego mistrza Polski Asseco Resovii, ale Jastrzębski Węgiel niełatwo dał sprzedać skórę, co wróży interesujący sezon ligowy. Mecz był wspaniałą okazją do obejrzenia najlepszych siatkarzy w Polsce, co czujnie śledziła drużyna naszego powiatu. Mamy nadzieję, że słowa prezydenta Żuka się urzeczywistnią i Lublin pojawi się na

siatkarskiej mapie Polski, by liczni kibice naszego regionu mieli okazję wspierać lubelskich zawodników w meczach z najlepszymi drużynami z kraju. Tomkowi Wójtowiczowi jeszcze raz składamy najserdeczniejsze życzenia stu lat i wszystkiego co najlepsze. Tomasz Banaszek kapitan drużyny powiatu lubelskiego

22 P

SPORT TO ZDROWIE

wrzesień – październik 2013

W trosce o twój kręgosłup Kręgosłup jest „rusztowaniem” dla naszego ciała, istotną częścią układu kostnego. Z jednej strony jego sztywność nadaje sylwetce wyprostowaną postawę, z drugiej dzięki elastyczności mamy doskonałą możliwość zmiany pozycji ciała. Pochylając się, prostując, skacząc czy siedząc nie zdajemy sobie sprawy ze stopnia, w jakim w te wszystkie czynności jest zaangażowany nasz kręgosłup. Jednak gdy zaczyna boleć, odmawiać posłuszeństwa staje się przyczyną naszych cierpień. Dolegliwości bólowe kręgosłupa są chorobą cywilizacyjną, a winę za to ponoszą: siedzący tryb życia, stres, niewłaściwa postawa przy wykonywaniu codziennych czynności, brak ruchu. Szczególną uwagę należy poświęcić nauce utrzymywania poprawnej postawy ciała. Zasady prawidłowego wykonywania codziennych czynności: • utrzymuj proste plecy – nie garb się, • często zmieniaj pozycję podczas długotrwałego siedzenia lub stania, • siedź z wyprostowanymi plecami mając punkt podparcia w lędźwiowej części pleców, • nie zakładaj nogi na nogę, • chodząc bądź zawsze wyprostowany – chodzenie po schodach to dobry sposób na trening mięśni nóg i kręgosłupa, dla układu oddechowego i krwionośnego, • podnoś ciężkie rzeczy z przysiadu – pamiętaj o prostych plecach, • przy noszeniu dużego ciężaru obciążaj równomiernie obie ręce, • pracuj w pozycji przykucniętej a nie pochylonej. Utrzymanie sprawności fizycznej i możliwość cieszenia się każdym dniem bez bólu kręgosłupa zależą od nas samych, od naszego zaangażowania w program ćwiczeń i ich systematycznego wykonywania. Wzmocnienie mięśni kręgosłupa oraz mięśni brzucha zasadniczo wpłynie na komfort naszego życia. Gdy ból pleców już nam doskwiera, nie rezygnujmy z ruchu. Leczenie bólu kręgosłupa powinno być kompleksowe i wynikać z istoty choroby oraz powikłań, które jej towarzyszą. Zaleca się terapię farmakologiczną (leki przeciwzapalne, przeciwbólowe), fizykoterapię (prądy interferencyjne, pole magnetyczne, ultradźwięki) oraz kinezyterapię (ćwiczenia lecznicze). Oto kilka przykładowych ćwiczeń dla pacjentów z dyskopatią lędźwiową: I Pozycja: leżenie na plecach, ręce wzdłuż tułowia

1. Nogi unosimy pod kątem ok. 90 stopni i robimy „rowerek” (15 razy).

2. Prawy łokieć przenosimy za lewe kolano, jednocześnie unosimy kolano i górną część tułowia – wdech. Wracamy do pozycji leżącej – wydech (10 razy na każdą stronę).

3. Unosimy biodra do góry mocno napinając przy tym pośladki – wdech i przenosimy tułów na prawą stronę materaca – wydech. Analogicznie wykonujemy ćwiczenie przenosząc tułów na lewą stronę materaca (10 razy na każdą stronę).

3. Przenosimy lewą rękę do przodu i lewą nogę do tyłu – wdech, a następnie rękę do tyłu a nogę do przodu – wydech (10 razy).

III Pozycja: klęk podparty 1. Prawą rękę ugiętą w łokciu ciągniemy do lewego ugiętego kolana – wdech i powracamy do pozycji wyjściowej – wydech (10 razy na każdą stronę).

2. Prostujemy prawą nogę – wdech i uginamy ją w kolanie dociągając do lewej dłoni – wydech (10 razy na każdą nogę).

IV Pozycja: leżenie na brzuchu 1. Ręce opieramy na biodrach, a szyję wyciągamy jak najdalej do góry – wdech i wracamy do pozycji wyjściowej – wydech (10 razy). II Pozycja: leżenie na prawym boku 1. Unosimy lewą rękę i lewą nogę – wdech i wracamy do pozycji wyjściowej – wydech (10 razy). 2. Brodę przyciągamy do mostka, a nogami i rękoma wykonujemy ruchy jak przy pływaniu żabką - wdech i powrót do pozycji wyjściowej – wydech (10 razy).

2. Kładziemy lewe kolano na materacu przed prawym i podciągamy je do klatki piersiowej – wdech, wracamy do pozycji wyjściowej – wydech (10 razy na każde kolano).

3. Ręce leżą wzdłuż tułowia. Napinamy mięśnie pośladków i kończyn dolnych. Przytrzymujmy około 20 sekund i rozluźniamy (15 razy).

Stanisław Lis kierownik Studium WF i Sportu KUL

Ćwiczą, aby skutecznie ratować

Fot. Magdalena Pietrzak

OCZ WYSK

innych służb: komend miejskich straży pożarnej i policji w Lublinie, Zakładu Opieki Zdrowotnej nr 1 w Bełżycach oraz Wydziału Zarządzania Kryzysowego Ochrony Ludności i Spraw Obronnych Starostwa Powiatowego w Lublinie. Red.

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN OŁ IK SP IĘCZN MIES

IANY

ZM KA JĄ

E ŁY CZ

U AWCZĄD IĘ RADOR ROGI O W AM D MY S J N WIĘT S WIE D Ś E A O E K K Ł Z E O IC T E N P U O L W O K P W R S LA NA NA SZ

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN OŁ SP CI ZNIK OŚIĘC MIES DN

OSZCZĘ ZĘDZIE ROKIEM RAWĘ W UR ICĄ 2012 – SP GRAN O ROK IJ I ZAŁATW TYKUJĄ ZA KN AK O KLI BOTNI PR RO O BEZ

ĄDU A ZARZ UM DL LUTORI NY E ABSO ZARZĄDZA OGŁOŚN ŚNIE OWA O JEDN NOWOCZE ÓW Z GARB ĄD IK O URZ MIĘCI LOTN PA O KU

CZONE ŚĆ H POŁĄ ZYSZŁO Ą! NA PR ŁŻ YC AC CY PRACUJ -Y W BE SZANSĄ OW O ZOZ A – DROG OŁY SZKÓŁ AG SP O UW IATOWE ZE O POW

TU POWIA

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN OŁ IK SP IĘCZN MIES

(145-146) ień 2012 Nr 11-12 – grudz listopad 1509-0655 ISSN

SZKO

IE ATCZYN SWM AS ECIE ZS J ZYCH TR W 15-L ŻE A LEPS EDUKAC JI RZWIC Y DU YBYW Ń O PRZ TOWY DZIE TÓW W NIED IA AN OW YZ RT O P URM PA O SZT

TACH REMON OTNYCH YJNYCH ZROB WAKAC OWE DLA BE OŁY PO OC O SZK AMY POM NYCH IE W GR ATCZYN O PRO EŁNOSPRA W DPS W M I NIEP TERAPIA WNA O BAR

POWIAT

LUBELS

(133-134) ień 2011 Nr 11-12 – grudz listopad 1509-0655 ISSN

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN SPOŁ ZNIK IĘC MIES

(143-144) Nr 9-10październik 2012 – wrzesień 1509-0655 ISSN

dróg oddechowych oraz ewakuacji osoby poszkodowanej i przekazanie jej pogotowiu. Oprócz jednostek OSP z KSRG z powiatu lubelskiego w ćwiczeniach wzięli udział strażacy ochotnicy z OSP Kolonia Wojciechów I jako współorganizatorzy oraz przedstawiciele

(141-142) 2012 Nr 7-8 sierpień lipiec – 1509-0655 ISSN

(135-136) Nr 1-2 – luty 2012 styczeń 1509-0655 ISSN

„Chcesz być widoczny? Chcesz, by Twoja firma była znana w regionie? Zamieść u nas SWOJĄ REKLAMĘ! zachęcamy do kontaktu: tel. 81 528 66 06 lub redaktor@powiat.lublin.pl

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN OŁ IK SP IĘCZN MIES

Strażacy ochotnicy pod okiem zawodowców zdobywają nowe umiejętności, uczą się ściśle współpracować na wspólnych akcjach.

(139-140) Nr 5-6 iec 2012 0655 maj – czerw ISSN 1509-

Szkolenie odbyło się na trasie Wojciechów – Wojciechów Kolonia Pierwsza – Stary Gaj – Wojciechów. Zorganizowano je w formie rajdu ćwiczebnego, podczas którego jednostki OSP realizowały wyznaczone zadania operacyjno-techniczne. Celem ćwiczeń było nie tylko podniesienie poziomu i efektywności prowadzenia działań przez strażaków, ale też sprawdzenie stanu wyszkolenia jednostek ochrony przeciwpożarowej. Ich przebieg na poszczególnych etapach wizytował starosta lubelski Paweł Pikula – przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa i Porządku, sprawujący jednocześnie nadzór nad jed-

nostkami OSP z terenu powiatu wraz z wójtem gminy Wojciechów Janem Czyżewskim. Na zakończenie rajdu ćwiczebnego zastępca komendanta miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Lublinie brygadier Andrzej Łukaszuk dokonał podsumowania. Najlepiej na wszystkich siedmiu etapach poradziły sobie trzy jednostki: OSP Borzechów, OSP Mętów i OSP Strzeszkowice Duże, zdobywając po 34,5 pkt. Na drugim miejscu ćwiczenia zakończyły, także ex aequo, OSP Babin i OSP Pawlin, zapisując na swoim koncie tylko po pół punku mniej od zwycięzców, a trzecie miejsce zajęła OSP Moszenki przegrywając z najlepszymi o 1 punkt. Najwięcej trudności uczestnikom ćwiczeń sprawił etap drugi „Pożar pomieszczeń na I piętrze, osoba poszkodowana nieprzytomna”, podczas którego strażacy musieli się wykazać znajomością gaszenia pożarów wewnętrznych. Wymagała ona przeprowadzenia rozpoznania, podania jednego prądu na palące się pomieszczenia, pracy w aparatach ochrony

(137-138) Nr 3-4 kwiecień 2012 – marzec 1509-0655 ISSN

Muszą być przygotowani na każdą ewentualność. Swoje umiejętności sprawdzają podczas ćwiczeń i manewrów, które są dla nich tak samo ważne, jak akcje ratownio-gaśnicze. 5 października przeprowadzono ćwiczenia zgrywające dla 20 jednostek ochotniczych straży pożarnych z powiatu lubelskiego, włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

GO LSKIE LUBE ATU I POWI GMIN ALNY LTUR O-KU ECZN SPOŁ ZNIK IĘC MIES

ANY BYŁ UD l TO 11 ROK, 20 BEDZIE EJSZY NI SKROM S ASUKCE l MEG OWY DROG Y – MAM RY ET M I KILO H DRÓG NOWYC W KÓ GO CHODNI U LUBELSKIE AT I POWI AKI GMIN Y I SM CH ALNY PA UR LT l ZA O-KU YC JI, ECZN AD OŁ TR IK SP LKO IĘCZN MIES NIE TY NEJ CZ ŚWIĄTE

ĘŚĆ II TY JI – CZ EK TAĆ? KADENC ZYNOSI EF KORZYS ŁMETKU JALNA PR – JAK Z NIEJ NA PÓ SPEC DAWCZA ORZĄD KOŁA O SAM OCZESNA SZ RZYNKA PO SK O NOW RONICZNA KT O ELE

Organizatorzy Dożynek Radawiec 2013 dziękują za pomoc w organizacji: SPONSOR GŁÓWNY

SPONSORZY:

PUH WES TRANS Piotr Felner