ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Չորեքշաբթի/ Wednesday 3 Յունիս/ June, 2020- No. 55
920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com / info@TorontoArmenianChurch.com
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԾԵ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Հոգուս թեւերով շրջեցի մարդկանց անթիւ անհամար սերունդների մէջ Եւ ինքս իմ մէջ կշռադատելով` չգտայ ոչ ոք ինձ չափ մեղաւոր. Եւ դրա համար Դաւթեան սաղմոսի խօսքերով սաստիկ, Որ նմանում է դառն կշտամբող գաւազանաւոր կառավարչի, Պախարակում եմ ինքս ինձ ահա."Ո՞վ կհաւասարուի ինձ չարութեան եւ անօրէնութեան մէջ": Վկայում եմ եւ ես, կրկին անգամ հաստատելով, Թէ այս խօսքերն իսկապէս ինձ են վերաբերում. Ուստի գտնում եմ ես իրաւացի համարել միայն մեղաւոր ինքս ինձ, Քան թէ իմ խօսքերով շատերի դատապարտել: 2
Այսպիսով, իմ դէմ մեղանչողներին ներելուս համար` Գուցէ դու էլ ինձ շնորհես ներում: Բ Եւ արդ, այս անգամ հաճոյական ի՞նչ աղաչանքներ Եւ ընդունելի խունկերի անուշ ծուխեր մատուցեմ, Գովեա՜լ երկնաւոր թագաւոր Քրիստոս, Եթէ ոչ խնդրել, որ օրհնես ինձնից անիծուածներին, Արձակել կապուածներին եւ դատապարտուածներին ազատել, Բարիք անել նզովուածներին եւ պսակել թշնամանուածներին, Սփոփել տրտմածներին եւ դարմանել խորտակուածներին, Խնամել խրտնածներին եւ պատսպարել նենգուածներին, Եւ մարմնով վիրաւորուածներին բժշկել հոգով: Եթէ օրհնութեամբ մօտեցայ մէկին` լսի՛ր, Իսկ թէ անէծքով` մի՛ ընդունիր, գթա՜ծ: Գ Ես տառապեալս ամենաթշուառ, հետինս այս մատեանով աղօթողների մէջ` Բովանդակ հոգով ներեցի իմ դէմ մեղանչողներին: Դո՛ւ արգելեցիր իղձը դժնդակ չար անէծքների, Եւ ես խղճալով իմ հանդէպ բոլոր նենգաւորներին` Իմ ամբողջ սրտով ցանկացայ նրանց` յաշտութիւն գտնել բարիների հետ, Եւ որոնց համար ծունր դնելով` պաղատեցի ես: Յապա դու, որ ինձ այցի ես գալու, Որքա՜ն աւելի պիտի ողորմես, ըստ քո մեծութեան, Գովեա՜լ խնամակալ, կեանքդ մահկանացուիս, Հզօրդ` տկարիս, ամենակարողդ` վարանեալիս, Աղբիւրդ իմաստութեան` յիմարիս եւ թմրեալիս: 3
Քանզի սխալուելով սաստիկ, ինչպէս խաւարին անընտել սուզակ, Անզգայապէս ես ինքս մահուան ծուղակը ընկայ, Չհասկացա կորուստը, որոգայթն անգիտացայ, Չտեսա որսացող ծածուկ մեքենաները, Չկասկածեցի կեղծաւոր վարմի խաբեութեանը, Չնկատեցի գայթակղութիւնը ինձ շրջապատած, Չշոշափեցի պատանդիչ ցանցարկը կարթի, Չարիքները վրայ հասան ինձ, Եւ ես չկարողացայ ճանաչել նրանց, ըստ սաղմոսողի: Եւ արդ, ինչպէս որ մի հեթանոս իմաստասէրի չիմացուած մահը չարիք համարել թուաց իսկ որ ճիշտ, Ես էլ իմ խօսքով հաստատում եմ այդ. Դ Քանզի անզգայ անասունների պէս մեռնում ենք ու չենք զարհուրում, Կորչում ենք` ու չենք սարսափում, Թաղւում ենք` ու չենք խոնարհում, Տարագրւում ենք` ու չենք տագնապում, Եղծւում ենք` ու չենք զղջում, Մաշւում ենք` ու չենք հասկանում, Պակասում ենք` ու չենք վերալրւում, Քայլում ենք` ու չենք զգուշանում, Գերւում ենք` ու չենք զգում: Ե Իսկ Յոբ երանելին հանգիստ է անուանում վախճանը մարդու. Նոյնը սուրբի հետ եւ ե՛ս կասէի, Եթէ մահացու գործերի բեռը ես չունենայի վրաս ծանրացած: Մանաւանդ որ որոգայթը գաղտնի է, եւ այն լարողն աներեւոյթ, 4
Եւ ժամանակի տարրը ոչնչից, Անցեալը անյայտ, եւ ապառնին կասկածելի, Ես անհամբեր, եւ բնութիւնս թերահաւատ, Ոտքերս անհաստատ, եւ միտքս ցնդած, Կրքերս բռնաւոր, եւ բարքս անժուժկալ, Մարմինս մեղսամակարդ, եւ ցանկութիւններս երկրասէր, Դիմադրութիւնը տնկակից է ինձ եւ խառնուածքս ներհակական, Բնակարանս է կաւեղէն, եւ անձրեւներն ուժգնակի, Կարիքներս անթուելի, եւ պատահարներն ամենագրաւ, Միտքս չարախնամ, եւ տենչերս չարակամ, Կեանքս է միօրյա, եւ զվարճութիւնները վաղանց, Խաբկանքներն են հիմնական, եւ խաղալիքները տղայական, Աշխատութիւններն ընդունայն, եւ վայելքներն երազական, Ամբարները ոչնչութեամբ են լի, եւ պահեստները քամով, Ստուերի եմ նման, եւ կերպարանքս է ծիծաղելի, Զի, ըստ Պօղոսի, երբ պատուիրանը վրայ հասաւ, Ինձ անպատրաստ գտնելով իրեն, Կենդանացան մեղքերն արդարութեան երեւումով, Եւ ես մահացա կեանքի համար ու կորստեան համար կենդանացա: Զ Օտարներն ու չարի գունդերը գողացան սրտիս ստացուածքները,Համաձայն Գրքի կանխաբանութեան, Որով սկսեց պակասել իմ մէջ իմաստութիւնը, ըստ առակողի, Եւ աւելանալ ո՛չ բարու ցանկութիւնը: Հոգուս աչքը չյառեցի կեանքիս գլուխը եղող Քրիստոսին, Որպէսզի ուղիղ ճամփով գնայի: Կամենալով ուժգին վազել` սուզուեցի սաստկապէս, Անչափելիին ձգտելով` չկարողացայ հասնել իմ չափին, 5
Փորձելով բարձրանալ մեծագոյնին` գլորուեցի ցած, Երկնային ուղուց` անդունդ գահավիժեցի, Զգուշանալով առաւելապէս` խիստ վնասուեցի, Ուզելով մնալ ամբողջական` մանրապէս մասնատուեցի, Ձախի դէմ մրցել կարծելով` աջից գայթեցի, Երկրորդը փնտրելով` առաջինը կորցրի, Աննշանի հետեւից գնալով` կարեւորից զրկուեցի, Ուխտը պահել ուզելով` դաշինքը դրժեցի, Սովորութիւններիցս կտրուելով` կորուսիչները գտա, Փոքրերից փախչելով` մեծամեծների մատնուեցի, Ինչ որ ես ինքս էի ստեղծել` դաժան դատախազ կարգեցի իմ դէմ: Սրանց բոլորին մատնուած գերուս` դու ինքդ միայն կարող ես փրկել, Մահուան ընծայուած հոգիս վերստին կեանքին դարձնելով. Զի դու միայն, Տէր Յիսուս, ճանաչւում ես բարերար, Անսահման փառքով Հօր եւ սուրբ Հոգու հետ Օրհնեա՜լ յաւիտեանս. ամէն: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Տէ՜ր բարերար, Դո՜ւն՝ որ Քու մեծ գթութեամբդ յաւիտենական հանգիստը պատրաստեցիր առաքինութեամբ աշխատողներուն, եւ քաղցր ձայնով Քեզի կանչեցիր մեղքերով ծանրաբեռնուածներն ու տառապողները՝ հանգիստ խոստանալով անոնց։ Մեզի ալ շնորհէ, Տէ՜ր, անխռով խաղաղութեամբ անցնել այս գիշերը, եւ մեղքերու ծանրութեան տակ ճնչուածներս պաշտպանէ՜ Քու ողորմութեամբդ, եւ արժանի ըրէ՜ Քու բոլոր սուրբերուդ հետ մշտնջենական հանգիտին։ Որպէսզի գոհանալով փառաւորենք Քեզ՝ Հօրը եւ ամենասուրբ Հոգւոյդ հետ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։ 6
ԱՒԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՄԱՏԹԷՈՍԻ 8: 18- 27 Յիսուս՝ տեսնելով իր շուրջը մեծ բազմութիւններ՝ հրամայեց որ երթան միւս եզերքը: Դպիր մը մօտենալով՝ ըսաւ անոր. «Վարդապե՛տ, պիտի հետեւիմ քեզի՝ ո՛ւր որ երթաս»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Աղուէսները որջեր ունին, ու երկինքի թռչունները՝ բոյներ, բայց մարդու Որդին տե՛ղ մը չունի, ուր հանգչեցնէ իր գլուխը»: Ուրիշ մը, որ անոր աշակերտներէն էր, ըսաւ անոր. «Տէ՛ր, արտօնէ՛ ինծի, որ նախ երթամ՝ թաղեմ հայրս»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Հետեւէ՛ ինծի, եւ թո՛ղ մեռելներուն՝ թաղել իրենց մեռելները»: Երբ նաւ մտաւ, իր աշակերտները հետեւեցան իրեն: Եւ ահա՛ մեծ ալեկոծութիւն մը եղաւ ծովուն մէջ, ա՛յնքան՝ որ նաւը կը ծածկուէր ալիքներէն. իսկ ինք կը քնանար: Աշակերտները գացին իր մօտ, արթնցուցին զինք եւ ըսին. «Տէ՛ր, փրկէ՛ մեզ, ահա՛ կը կորսուինք»: Ինք ալ ըսաւ անոնց. «Թերահաւատնե՛ր, ինչո՞ւ այդպէս երկչոտ էք»: Այն ատեն ոտքի ելաւ, սաստեց հովերն ու ծովը, եւ մեծ խաղաղութիւն եղաւ: Մարդիկ զարմացան, ու կ՚ըսէին իրարու. «Ինչպիսի՜ մարդ է ասիկա, որ նոյնիսկ հովերը եւ ծովը կը հնազանդին իրեն»: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. 7
միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ Խաչով Տիրոջը աղաչենք, որպէսզի սրանով փրկէ մեզ մեղքերէն եւ Իր ողորմութեան շնորհով պահէ մեզ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, ապրեցու՛ր եւ ողորմէ՛: ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: 8
Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։
֍
9
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 55 Speaking with God from the Depths of the Heart A On the wings of my soul I have soared through endless generations of mankind, weighing them in the scales of my rational mind. I found none my equal in sin. Therefore, I have adopted the Psalm of David as my theme, like a stern reprimand delivered with the overseer’s staff, “Who equals me in my wrongdoing and iniquity?” And since these words literally apply to me, a mortal man, I again testify against myself under oath, roundly condemning myself rather than letting others be banished for my words, 10
so that perhaps you might pardon me, forgiver of my sins. B Now, here in this book, what prayers, what fragrant incense shall I offer pleasing and acceptable to you, blessed heavenly king Christ? If not a prayer that you bless those I have cursed, release those I have bound, free the condemned, comfort the outcast, reconcile the antagonized, console the mournful, heal the afflicted, care for the shunned, protect the betrayed, minister to the souls of those whose bodies are wounded. Thus, when I greet people with blessings, hear me, and when with curses, pay no attention, compassionate Lord. C I am most wretchedly tormented, the least of those who pray to you with this book. I have forgiven my debtors with all my soul, so that you might block the cruel wishes of my spiteful voice. And on my knees repeatedly, I have prayed, with all my heart, for reconciliation with those who have betrayed me. I pray for them along with those who have shown kindness. For as you are greater than I, may you visit a comparable portion of mercy upon me, praiseworthy guardian, you who are life for mortals like me, 11
strength for the frail, might for the unsteady, fountain of wisdom for the stupefied. For I am always stumbling in error, like an inexperienced diver in dark waters, unwittingly in the snare of death, I did not comprehend the danger. I did not recognize the trap. I did not see the hidden devices for capturing the quarry. I did not suspect camouflaged traps. I did not sense the ambush on all sides. I did not feel the hostage-taking fishhook net. As the Psalmist said, “Evils visited me, and I was unable to recognize them.” D And as a certain foreign philosopher aptly said, “Evil is death that comes without warning or reason.” I shall confirm it in my own case: Like dumb cattle, we die, but are not terrified. We perish, but are not astonished. We are buried, but are not humbled. We are shunned, but are not contrite. We are corrupted, but are not regretful. We are worn down, but do not care. We are robbed, but we do not gather ourselves. We proceed, but without precautions. We are enslaved, but are not aware. E That happy man, Job, called mortal death rest, and with that holy man I too would agree, 12
had I not the heavy burden of mortal deeds and were I not on the path of the hidden traps, where the trapsetter is invisible, the present is non-existent, the past unknown, and the future questionable, I am impatient and my nature is skeptical, my legs shaky and my mind reeling, my passions are unruly and my habits intemperate, my body is laced with sin and my inclinations toward the worldly, my rebelliousness innate and my character contradictory, my dwelling clay and the rain pelting, my needs innumerable and perils on all sides, my mind fond of evil and my desires hating the good, my life ephemeral and my joys rare, my delusion stupefying and my pastimes childish, my work vain and my pleasures illusory, my hoarding is of nothing and my storehouse filled with the wind, my likeness is of a shadow and my image ridiculous. For when the command came, as St. Paul wrote, it found me unprepared. Sin came alive when confronted by justice and I died for life and came alive for death. F As the Good Book foretold alien, evil forces, stole the wise treasure of my heart. Wisdom waned in me, as the Proverb teller says, and evil impulses waxed. I did not fix the eye of my soul on the head of my life, Christ, 13
who would have led me down the straight path. For in trying to run too quickly, I dug myself in deeper. In trying to reach the unreachable, I failed to reach my own level. In pretending to greatness, I slipped from where I was. From the heavenly path, I sank to the abyss. Trying to avoid harm, I was permanently debilitated. Trying to be completely pure, I was corrupted completely. I dodged to the left, and left myself open from the right. Chasing the second, I lost the first. Seeking the insignificant, I forfeited the important. Keeping the small vow, I broke the covenant. Trying to break a habit, I picked up a vice. Avoiding the petty, I fell prey to the weighty. What I did, I did to myself, which is the worst testimony against me. Only you are able to deliver me, a captive slave, from these things, restoring to life a soul devoted to death. For you alone, Lord Christ, revered doer of good, with the boundless glory of the Father and the Holy Spirit are blessed forever and ever. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Beneficent Lord, who, by your great mercy, has prepared eternal tranquility for those who labor virtuously and has called to yourself with a sweet, loving voice those that are heavy-laden and weary with sin, promising them rest. Grant us also, O Lord, to pass this night in undisturbed peace and to us, laboring under the weight of 14
sin, keep us safe by your mercy and make us worthy of perpetual rest with all your saints. And let us thankfully glorify you with the Father and the All-Holy Spirit; now and always and unto the ages of ages. Amen. GOSPEL ACCORDING TO MATTHEW: 8: 18- 27 When Jesus saw the crowd around him, he gave orders to cross to the other side of the lake. Then a teacher of the law came to him and said, “Teacher, I will follow you wherever you go.” Jesus replied, “Foxes have dens and birds have nests, but the Son of Man has no place to lay his head.” Another disciple said to him, “Lord, first let me go and bury my father.” But Jesus told him, “Follow me, and let the dead bury their own dead.” Then he got into the boat and his disciples followed him. Suddenly a furious storm came up on the lake, so that the waves swept over the boat. But Jesus was sleeping. The disciples went and woke him, saying, “Lord, save us! We’re going to drown!” He replied, “You of little faith, why are you so afraid?” Then he got up and rebuked the winds and the waves, and it was completely calm. The men were amazed and asked, “What kind of man is this? Even the winds and the waves obey him!” PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and 15
condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. 16
For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
17