ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Հինգշաբթի/ Thursday: 30 Ապրիլ/ April, 2020- No. 26
920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com / info@TorontoArmenianChurch.com
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԻԶ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Եւ արդ նրանց հետ, որոնք ողբագին եղանակների Համաձայն խօսքեր են շարահարում, յօրինում յարմար, Ամէն մի տողի վերջում միեւնոյն գիրը դնելով, Որով արտասուք հոսեցնելու չափ մորմոքեցուցիչ Առաւել սաստիկ ու սուր են ճմլում սրտի ցաւերը,Ուստի ես ինքս գլուխն անցած այժմ այդպիսիների, Որոնք լալագին բանաստեղծութիւն են եղանակում, Նրանց ողբաձայն հեծեծանքներով վշտակիր հոգիս եմ պարզում ահա, Որը չի մեռել դեռ բոլորովին աշխարհի համար, Ոչ էլ իսկապէս կենդանի է նա Աստծոյ համար. Ոչ իսկապէս ջերմ, ոչ էլ ցուրտ իրօք,Ըստ աւետարանչի առակի` գրած իր յայտնութեան մէջ,2
Որը երիցս ատելի է երրեակ տէրութեանն ու ամենատես արարչութեանը: Այս է եղանակն ամենայարմար` թախծութիւնը մեր նկարագրելու, Հանգաւորելով իւրաքանչիւր տող, Որով եւ հոգու յոյզերը տխուր ե՛ւս առաւել են հնչում սրտառուչ: Բ Դրամական պարտքն ուրանալով, ես վատս, յիրաւի, Գործովս անարժան մատնուել եմ վաղ տոյժ ու տուգանքի. Կրկնայանցագործ վատնիչս կորած` գանձին արքունի, Որ մեծ Աստծոյ հաշիւ պէտք է տայ եւ պատասխանի. Պէտք է բիւր քանքար, մինչդեռ ես չունեմ կշիռ մի ունկի: Ես անբարեխօս դառն արգելքի տակ կապկապուած գերի, Ճաշակում եմ խիստ ցաւ ու հեծութիւն խաւարում բանտի. Տանջւում եմ անօգ հեգ ողորմելիս առանց պաշարի. Ինձ համար ողբի մի այլ եղանակ այստեղ ընտրեցի, Եւ այս խօսքերովս այն կսկծալի կոծի փոխեցի. Նոյն չափով ու նոյն վերջաւորութեամբ ես շարադրեցի, Թիւ անհատելի եւ խորհրդաւոր երկեակ տասնեակի: Հնոցն աղքատութեան մրրկւում է ամէն կողմից ուժգնակի. Անպաշտպան, թշուառ` դրուած է տխուր սիրտն իմ գրաւի. Ապաշնորհ, տկար մարդ եմ ենթակա միշտ վրիպանքի, Շուտով ինձանից անզիջում կերպով դատ կպահանջուի: Զգայարանս մահուան ու մեղքի զէնքով կխոցուի, Գերիս` անփախուստ կերպով մատնուած բռնի ախտերի, Հոշոտում է ինձ սաստը սուր սրով իր սարսափելի: Այժմուանից, նոյնիսկ, երբ բեմն եմ յիշում ես դատաստանի, Անլոյս մռայլը չարատես աչքիս առջեւ կփռուի. Անօգ, կապկապեալ եղկելիս մատնուել եմ տարակոյսի. Երեւում է ինձ պատկերը երկիւղ ազդող վերնայնի: Տարտարոսի մէջ անարեւ սաստիկ եւ անծածկելի, 3
Գեհենի հրում մորմոքւում է յոյժ անձն իմ եղկելի, Անյայտ ու անհետ կորած-կործանուած անդնդում մեղքի: Ահա ունեցածս արծաթն անպիտան, որ արժէք չունի, Որ չի ընդունուի տէրունի գանձում եւ չի ամբարուի: Յանցանքս է պղտոր, եւ ձեռքս անմաքուր, աննուիրելի. Բայց ես սրտաբեկ, մատներս շարժելով, յուսալով դարձի, Երեսս հողին` պաղատում եմ քեզ, դու մա՜յր Յիսուսի. Բարեխօս եղիր ինձ մեղաւորիս, երկնի՛ց իսկուհի. Մաղթիր քաւութիւն ինձ, ո՜վ զօրաւոր փրկանակ կեանքի, Թող երկրի վրայ միշտ օրհնութիւններ, բուրումներ խունկի Եւ անուշահոտ իւղեր մատուցուեն քեզ ախորժելի: Գ Իմ այս ողբերի հիւսուածքի վրայ ես մի ուրիշ մաս եւս աւելացրի, Շնորհապարգեւ մեծ բարերարին առատ արցունքներ ընծայ բերեցի. Չկարողացայ չափելով երբէք գտնել խորութիւնն ես իմ կորուստի, Հազիւ թէ հակիրճ խօսքերով միայն ես նրան հանդէս բերել ջանացի, Չհասայ նրան ես մինչեւ անգամ արագացնելով թեւերն իմ մտքի: Խորունկ մեղքերից խելքըս պարտուած` բարկութեան բաժակն իմ ձեռքը առի, Տարակուսանքի տարտամութիւնն իմ ես ինքս իբրեւ մահ ճաշակեցի: Եւ այժմ էլ, ահա, յանցանքներս անթիւ երգեցի ձայնովն իմ ողորմելի: Մի աներեւոյթ բարկ կրակարան բորբոքւում է մէջս անզովանալի, Ասես թէ անտես հալոց-քուրաներ եռում են սաստիկ, անշիջանելի: 4
Թունաւոր նետի սլաքներ կան սուր` շտեմարանի խորքը իմ սրտի. Ցաւառիթ խիթեր մահացու կերպով խոցում են բոլոր երակներս լյարդի: Ճեպելու անճար` աղիքներիցս չեն կարող ելնել ցաւերն երկունքի. Երիկամունքներն իմ երկու կողմից այրում է ջերմը անդարմանելի. Անչափ կուտակուած դառն մաղձն ահա նախադուռն է իմ հասել կոկորդի: Շնչափողիս մէջ հնչում են ուժգին վհատեցուցիչ ձայներ աւաղի, Էութեանս բազում մասերը` ներհակ իրար դէմ ելել են պատերազմի. Կասկածանքների վախով վարանած` մատնուել եմ ես անհուն տագնապի, Թէեւ հարազատ` ջարդում են իրար դաւաճանաբար, ինչպէս թշնամի, Թաղուած մեղքերի գարշելի տիղմում` ո՛չ մեռած եմ ես եւ ո՛չ կենդանի: Հայեացքս քեզ եմ ուղղում, բարերա՛ր, կասկածը սրտումն իմ պատժապարտի, Որպէսզի կեանքի անյոյս այս վիհից դուրս հանես դու ինձ լոյսին անձկալի: Դ Նա, որ մատեանը այս շարադրեց` Երջանիկների շարքում պսակուի, Ակնկալելով ողորմութիւնըդ` Անարատներին թող հաղորդակցի, Եւ յանուն Բան-Աստծուդ զենման` Բարեգործութեամբըդ կենդանանա, Գովեալ շուրթերիդ օրհնութիւնը թող 5
Գիրքս ընծայողի գլխին [միշտ] մնա, Հաստուի ըղձական խօսքը առակի: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Նայի՛ր, Բարերա՛ր Տէր, Քու ողորմութեամբդ Քու Սուրբ Անունդ երկրպագողներուն եւ փառաբանողներուն: Զորութիւններու՛ Տէր, խաղաղացո՛ւր մեզ ամէն տեսակ սատանայական խռովութիւններէն եւ աշխարհական զբաղմունքներէն. Քու խաղաղութեան հրեշտակը առաքէ՛ մեզ մօտ, որ գայ պահէ մեզի անխռով առաւօտեան եւ գիշերը, մեր արթուն եւ հանգստի ժամանակ, որպէսզի բարեպաշտութեամբ եւ արժանաւորապէս Քեզ՝ Տիրոջդ ծառայելով այս կեանքի մէջ, ժամանենք Քու յաւիտենական Երկինքի Արքայութիւնը, որ պատրաստեցիր աշխարհի սկզբէն Քու սուրբերուդ համար: Եւ անոնց հետ գոհանալով փառաւորենք Հօր, Որդիին եւ Սուրբ հոգիին այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: ԱՒԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՄԱՏԹԷՈՍԻ 11: 20- 24 Այն ատեն սկսաւ կշտամբել այն քաղաքները՝ որոնց մէջ կատարուեր էին իր հրաշքներէն շատերը, քանի որ չապաշխարեցին. «Վա՜յ քեզի՝ Քորազին, վա՜յ քեզի՝ Բեթսայիդա, որովհետեւ եթէ Տիւրոսի եւ Սիդոնի մէջ կատարուած ըլլային այն հրաշքները՝ որոնք ձեր մէջ կատարուեցան, շատո՛նց ապաշխարած պիտի ըլլային քուրձով ու մոխիրով: Բայց ձեզի կը յայտարարեմ, Տիւրոսի եւ Սիդոնի աւելի դիւրին պիտի ըլլայ դատաստանին օրը՝ քան ձեզի: Իսկ դո՛ւն, Կափառնայում, որ բարձրացած ես մինչեւ երկինք, պիտի իջնես մինչեւ դժոխք, որովհետեւ եթէ Սոդոմի մէջ կատարուած ըլլային այն հրաշքները՝ որոնք քու մէջդ կատարուեցան, տակաւին մնացած պի6
տի ըլլար մինչեւ այսօր: Բայց կը յայտարարեմ ձեզի թէ Սոդոմացիներու երկրին աւելի դիւրին պիտի ըլլայ դատաստանին օրը՝ քան քեզի»: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ Խաչով Տիրոջը աղաչենք, որպէսզի սրանով փրկէ մեզ մեղքերէն եւ Իր ողորմութեան շնորհով պահէ մեզ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, ապրեցու՛ր եւ ողորմէ՛:
7
ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։
֍ 8
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 26 Speaking with God from the Depths of the Heart A And now, truly and rightly, I join the others who, modulating the sobs of their voices, appropriately dress their writing with the same sound at the end of each verse, thereby more intensely inflaming and rending the heart, and the anguish of the pangs of its distress to the point of tears. Thus I take my place at the head of the table of the practitioners of this art, who punctuate their poetry with sobs, and like them sighing and exclaiming “alas,” I lay open the grief of my soul, which is not totally dead to the world, 9
but is not truly alive to God, poetry neither especially hot, or particularly cold as the Evangelist wrote in the Revelations, thrice condemned by the Holy Trinity and all-knowing creator. Thus, the fitting manifestation of my afflictions, making them twice as pitiful, is to set forth with a single rhyme making them the epitome of wretchedness, resonating response after response. B Like one, who renouncing debts, incurs even more penalties, wretched person that I am, I am condemned by my unworthy acts to a double penalty and unwaivable judgment, liable before the Almighty, apprehended without any defense, in a matter of thousands of talents, but without an ear’s worth of coins, held captive in bitter confinement without an intercessor to sup on sighs and pain in a prison of darkness, tormented without refuge or sustenance, I am pitiful, and chose here a different mode for my lamentations, transposing my weeping with words, arranged with regularity in the same manner, with the indivisible, mystical symbol: 20, the pure vowel sound “ee� and the number of talents returned by the industrious servant of the parable. The flames of the furnace of spiritual poverty are fanned from all sides, around my miserable, defenseless self. My anguished heart is mortgaged and 10
my inconstant soul, easy prey to error. Unsparingly indicted, judgment shall be demanded of me. My senses shall be wounded by the weapons of death and sin. Like a slave condemned beyond salvation, my very essence is shredded by the hacking of its sharp sword. At the mere recollection of the tribunal of my judgment, gloom without a glimmer of light envelopes my pessimistic eyes. Helpless captive of doubt, wretch that I am, the image of heaven’s consternation overwhelms me. In the severe sunless Tartaros, without cover, without refuge, singed by the flames of Gehenna, I am lost without trace, swallowed by the abyss of sin. This is my net worth of useless silver which will never be honored or acceptable for deposit in the Lord’s treasury. My petitions are tainted and my hands are unclean for an offering. I am heart broken and my fingers tremble in hope of redemption. With my face to the ground, I beseech you, Mother of Jesus, intercede and pray for forgiveness for me, a sinner. You, who are the mighty savior of life, Queen of Heaven, to you we offer the blessing of our voices and the fragrance of incense and the gift of sweet oils. C Now, let me add to the lamentations already written, another part. 11
I have offered to the grantor of grace the fruits of tears. Having been unable to find the depth of my perdition, whenever I tried to describe it in precise words, even the swift wings of my mind were not able to comprehend its essence. Because the defeat of my mental capacities by the invincible forces of sin, I have taken the cup of wrath in my hand and I drink, as a taste of death, the perplexity of doubt. And now that I have set these rhythms of transgression to song with a pitiful voice, an invisible inferno blazes within me with flames that cannot be quenched, like some invisible molten metal bubbling furiously in an blasting furnace, like the shooting of poisoned arrows into the deepest chamber of my heart, like jabs of pain from mortal wounds piercing through the veins of my liver, like pangs of labor, pain is stuck in my blocked intestines unable to escape, like my two burning kidneys that cannot be cured, like the unbearable bitterness of bile at the back of my throat, the fading voice of a sigh of “alas� can be heard in my windpipe. The various elements of the nature of my essence are like enemies at war with each other, wavering with the timidity of opinions in total crisis. Although kin, they are destroying each other in irreconcilable betrayal, neither dead nor alive, buried in the mire of the baseness of sin. And with the suspicion of a convict I gaze upon your benevolence, 12
that I might be lifted out of the pit of this hopeless life into the light of our desire. D May he who copies these words be crowned among the blissful. May he expecting your mercy join the ranks of the pure. May he be granted life through your beneficence for his homage to God the Word. May the praiseworthy blessings of your lips be upon the heart of him who distributes this book. May the aspiration of Solomon’s book of Proverbs be fulfilled. Through your Spirit, exalted God, may the imprint of your image be incorruptibly renewed, for you alone are patient and forgiving, and to you all glory. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy We thank you, Lord our God, who granted us the rest of sleep in peace. As we awaken we hasten to worship and glorify your holiname. We pray, Lord, that you grant us to pass the rest of the night in peace and protects throughout our earthly pilgrimage and steadfast in our awe of you. Let us with caution and pure conduct be ministers in this world and let us arrive at the eternal harbor of life in you unharmed and in peace. With grace and the love of humankind of our Lord and Savior Jesus Christ, to whom is fitting, glory, dominion and honor along with your Father and Holy Spirit. Now and always and unto the ages of ages. Amen. 13
GOSPEL ACCORDING TO MATTHEW: 11: 20- 24 Then Jesus began to denounce the towns in which most of his miracles had been performed, because they did not repent. “Woe to you, Chorazin! Woe to you, Bethsaida! For if the miracles that were performed in you had been performed in Tyre and Sidon, they would have repented long ago in sackcloth and ashes. But I tell you, it will be more bearable for Tyre and Sidon on the day of judgment than for you. And you, Capernaum, will you be lifted to the heavens? No, you will go down to Hades. e For if the miracles that were performed in you had been performed in Sodom, it would have remained to this day. But I tell you that it will be more bearable for Sodom on the day of judgment than for you.� PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Look, beneficent Lord, with mercy upon us, who worship and glorify your holy name. Lord of hosts, grant peace to our souls from all the provocations of Satan and the distractions of the world. Send your angel of peace to us, that he may keep us safe by day and by night, awake and asleep, so that we may piously and worthily serve you Lord in this life and arrive at your heavenly eternal kingdom, which you have prepared from the beginning of the world for your saints. And may we glorify the Father, Son and Holy Spirit with them, giving thanks, now and always and unto the ages of ages. Blessed is our Lord Jesus Christ. Amen: LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. 14
PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
15