BARTIMÉUS
TOTAL IDENTITY
iedereen is iris
MANIFEST
MAGAZINE
THEMA
TONE OF VOICE
3
‘Rem Koolhaas moet zijn diploma inleveren’ Carien Stephan
een blinde in onze maatschappij?! Iris toont u de werkplek van een visueel gehandicapte stenograaf, laat bijzonder hoogleraar Frans Nijhuis vertellen over de Wajong-plannen van het kabinet en laat u de nieuwste games voor blinden beleven.
de winst van toegankelijkheid Toegankelijkheid is een breed onderwerp waar men heel abstract over kan doen. Iris doet dat niet. Iris helpt u op weg en maakt toegankelijkheid concreet: met argumenten én tips waar wij allemaal beter van worden!
iedereen telt mee Iris boog zich over de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen en fluistert de tekst in voor een paragraaf over het toegankelijk maken van de openbare ruimte. Iris spreekt met staatssecretaris Jetta Klijnsma en Viziris-voorzitter Geert Joosten over de toegankelijkheid van Nederland.
Bartiméus biedt onderwijs, advies en begeleiding.
alles toegankelijk De overheid wil al haar websites toegankelijk maken in 2010, maar er is nog een lange weg te gaan. Het ministerie van VWS lanceert nu het platform ‘AllesToegankelijk’, waar bedrijven en belangenorganisaties elkaar kunnen vinden.
‘ wat je geeft, krijg je terug’ toegankelijkheid
iris staat voor samen-leven
Wat een leuke dame staat daar…
Bel de Bartiméus Infolijn 0900 – 77 888 99 of kijk op www.bartimeus.nl
iris staat voor persoonlijk contact
iris staat voor bewegingsvrijheid
‘voor vervoerders én gebruikers gelden spelregels’
niet pimpen maar ontwerpen Een goed ontwerp hoeft achteraf niet aangepast te worden. Iris ontdekt Design for All en laat zien hoe een iets ander denkproces een veel beter ontwerp oplevert. Wij spraken Carien Stephan, de autoriteit in Nederland maar gingen ook in Europa op zoek naar goede voorbeelden.
gastredacteur Annemiek van Munster
is geen keuze
zorg en participatie, een recht of een gunst Het voelt als een groot verschil om wettelijk recht te hebben op een voorziening of daarvoor een verzoek in te moeten dienen bij de gemeente. Over dit verschil kruisen staatssecretaris Bussemaker en Bartiméus voorzitter Tobias Witteveen de degens. Hoe functioneert de landelijke overheid ten opzichte van de lokale politiek in dit opzicht?
‘er zijn minder aanpassingen nodig dan je denkt ’
jaargang 3 – nummer 4 – winter 2010
Bartiméus biedt advies aan sportverenigingen, sportleraren en trainers over mogelijkheden en aanpassingen. Daarnaast begeleiden we mensen met een visuele beperking om een sport te vinden die het beste past.
staat voor design for all
jaargang 2, nummer 3, herfst 2009
Eibert Pieper
...of de roeivereniging, of de zwemles. En dan? Is hij welkom? Daar begint het mee. Daarna praten we over mogelijkheden.
staat voor uitgaan zonder drempels gaat een blinde naar de bioscoop... ‘Dat kan niet’ denk je dan. Maar warempel, het is heel goed mogelijk. En ook naar de musical en het theater. Iris vindt dat het ‘beleven’ van cultuur meer is dan alleen maar zien en kijken en gelukkig krijgt zij daarin steeds meer bijval.
keuzevrijheid, wel zo fijn Thuis naar de wedstrijd luisteren of een wedstrijd live meemaken. Onderwijs volgen dat het beste past. Reizen naar een gewenste locatie. Maar ook stemmen op de partij die het beste de eigen belangen behartigt. Erg belangrijk. Daarom staat Iris voor inspraak.
Komt een blinde bij de sportschool...
Mereijn van der Heijden
jaargang 2, nummer 4, winter 2009
staat voor inspraak
iris staat voor onbeperkt sporten
‘Nederland telt vier geschikte filmzalen, dat aantal moet omhoog’
jaargang 2, nummer 2, augustus 2009
jaargang 2 – nummer 3 – herfst 2009
staat voor toegankelijkheid
jaargang 2 – nummer 2 – augustus 2009
nummer 1 – winter 2008
jaargang 1, nummer 1, winter 2008
Yvonne van Geel
‘het is belangrijk dat mensen met een beperking zelf meehelpen de samenleving in te richten.’ Jetta Klijnsma, staatssecretaris
Vincent Bijlo
iris staat voor design for all
iris staat voor inspraak
iris staat voor toegankelijkheid
‘internet is het medium voor blinden, dat moet toegankelijk zijn en blijven’
jaargang 3, nummer 4, winter 2010
staat voor onbeperkt sporten Sportstimulering nog niet in de prijzen Waardoor lukt het niet voldoende om sport structureel onderdeel te laten uitmaken van het leven bij mensen met een visuele beperking? Sportminnend Nederland steekt de hoofden bij elkaar en komt in actie. U ook?
Fitnesscentra: fit for all? ‘Ik wil op korte termijn inventariseren wat nodig is om onze centra nóg toegankelijker te maken voor mensen met een (visuele) beperking.’ Kijk, dit maakt Iris blij. Laat u inspireren door deze uitspraak van HealthCity International.
‘mijn werkgever waardeert mijn andere kijk’
(n)online
Ronald Korpershoek, Manager Coöperatie & Governance Rabobank Nederland
Hoe leest een VIP* uw folder, brief of website? Vindt iemand die blind is het loket in uw bedrijfspand? Hoe kunt u uw winkel eenvoudig en effectief aanpassen voor mensen met een (visuele) beperking?
wanneer. Niet hoeven n. Mobiliteit is een op mee te doen in de
staat voor bewegingsvrijheid
Contact maken met mensen met een visuele beperking is makkelijker dan u denkt. Op onze website staan veel wetenswaardigheden en tips. Voeg ze toe aan uw persoonlijke charme en zowel voor u als uw gesprekspartner gaat een nieuwe wereld open. Zie: www.bartimeus.nl; zoek op ‘tipkaarten’. Van A naar Beter? Naar Best! Onbeperkt op vakantie Wanneer voelde u zich in uw bewegingsvrijheid Niet eindeloos, zonder beperking. Bartiméus biedt maar onderwijs, advies Dus. en begeleiding. beperkt? Hou dat moment met het bijbehorende In hoeverre kan dat bij reguliere reisorganisaties? Bel de Bartiméus Infolijn gevoel vast als u Iris’ hoofdartikel leest. Mobiliteit Mag de geleidehond mee? Is een reisleider ook voor mensen met een beperking wordt al steeds Hoe 0900begeleider? – 77 888 99flexibel kan een groep zijn? Beter. Laten we samen gaan voor Best. ontdekt zowel souvenirs als aan-denkens. of kijkIrisop www.bartimeus.nl
jaargang 4, nummer 2, zomer 2011
Bouw samen met ons mee aan een toegankelijke samenleving! Dat geldt niet alleen voor openbare-, zorg- en overheidinstellingen maar zeker ook voor klantgerichte commerciële organisaties. De winst van toegankelijkheid is voor iedereen, door iedereen..
staat voor persoonlijk contact
Laat u adviseren door onze experts met jarenlange ervaring op het gebied van aanpassingen voor mensen met een (visuele) beperking.
‘Hoeveel anders kun je aan?’ Flirten: iedereen kan het! Iedereen, ook u en Iris, reageert op ‘anders *zijn’. enmaar blijven. Dat heel belangrijk bijklant of cliënt VIP: VisuallyUzelf Impairedzijn Person, ook een Veryblijkt Important Person oftewel: iedere Maar aan ‘anders’ kunt u wennen. Dat is een flirten, terwijl u zich ook bewust moet zijn van Bel de Bartiméus Infolijn belangrijke beperking minder! hoe u op de ander overkomt. Hmm. Iris gaat in de 0900 –leer 77 bij 888 99Company en bij Bartiméus. de Flirt
of kijk op www.bartimeus.nl
jaargang 4– nummer 4 – winter 2011
egankelijk
jaargang 4, nummer 1, lente 2011
Bartiméus stelt: toegankelijkheid is geen keuze, dat dóe je gewoon.
‘He, ik ben Martin. Het viel me op dat je zo’n mooie jas aan hebt. Wat een heerlijk weer, hè? Honderd meter naar rechts is een terras in de zon. Twee stoelen nodigen ons uit om wat te drinken. Zullen we die uitnodiging aannemen?’ jaargang 4– nummer 2 – zomer 2011
nfolijn
jaargang 4– nummer 1– lente 2011
de toegankelijkheid n voor mensen met n wij door blinden en mobiliteit. rtise over een betere ruimten en diensten n, OV-bedrijven en
…met een witte stok. Oef, hoe spreek ik haar nou aan?
staat voor samen-leven
jaargang 4, nummer 4, winter 2011
(On)toegankelijk Nederland
Irisadvies stimuleert dialoog over toegankelijkheid Bartiméus biedt onderwijs, endebegeleiding. en juicht positieve actie toe. Hoe staat het ervoor met de thema’s die zij onder uw aandacht bracht? Iris wakkert opnieuw uw goede voornemens aan.
Iris is een uitgave van Stichting Bartiméus die viermaal per jaar verschijnt. Het is een opiniërend blad voor bestuurders, beslissers en beleidsmakers in Nederland.
4
Gastvrij zonder onderscheid De horeca kent geen klanten maar gasten. Toch kan het met de beleving van gastvrijheid beter, vinden zowel horeca-ondernemers als hun gasten met een beperking. Iris zoekt uit hoe het zit met de zachte kant van toegankelijkheid.
MANIFEST
EEN TOEGANKELIJKE SAMENLEVING
BARTIMÉUS ZIET MOGELIJKHEDEN
Bartiméus is specialist in leven met een visuele beperking. De stichting ondersteunt jong en oud op het gebied van wonen, leren, werken en dagelijks leven. Bartiméus wil de kwaliteit van leven voor mensen die slechtziend of blind zijn verbeteren. Met persoonlijk advies, hulpmiddelen, ondersteuning en kennisoverdracht. De stichting heeft jarenlange ervaring in de advisering en het gebruik van de juiste hulpmiddelen. Of het nu gaat om aanpassingen aan huis of werkplek, de ontwikkeling van kinderen, de schoolkeuze, handicapverwerking, hobby of leeshulpmiddel. Vanuit 17 vestigingen ondersteunen 2.200 medewerkers van Bartiméus zo’n 12.000 cliënten op maat in hun eigen omgeving.
Stichting Bartiméus streeft naar een ideale samenleving waarin mensen met en zonder beperking leven met elkaar. Dit betekent dat mensen mét en zonder een visuele beperking elkaar ontmoeten, met elkaar communiceren en samen activiteiten ondernemen. Integratie, vermaatschappelijking en ontmoeting zijn trefwoorden. Om het verhaal van de cliënt centraal te stellen vroeg Bartiméus aan Total Identity een relatiemagazine te maken.
DE DOELSTELLINGEN VAN DE OPDRACHT Het relatiemagazine moet Bartiméus helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen met een visuele beperking en bijdragen aan de ambitie om een expertiseorganisatie te worden. Het kan verder verworven expertise uitdragen binnen én buiten Bartiméus en daarmee de organisatie als kennisbron etaleren en draagvlak creëren. De uitgave brengt de ervaring van de cliënt van Bartiméus in beeld en beïnvloedt mensen en organisaties. Het uiteindelijke doel is dat de samenleving meer open gaat staan voor mensen met een visuele beperking.
De cartoons van Kees de Boer hebben een strakke tekenstijl. In combinatie met een sterke redactionele insteek zijn ze humoristisch en verrassend.
5
MAGAZINE
REDACTIONELE FORMULE Total Identity bedacht een magazine met een menselijk gezicht, een ‘personificatie’ met de naam iris. De gedachte is dat de lezersdoelgroep van het magazine zich letterlijk en figuurlijk identificeert met de doelstellingen van de uitgave. Het persoonlijke perspectief van iris werkt wervend en activerend. Redactioneel betekent dit met name dat mensen worden geportretteerd. Op de cover staat elk nummer prominent een persoon, die in de geest van iris een uitspraak doet. Hiermee worden de interviewgasten letterlijk pleitbezorger. Journalistieke genres, zoals het duo-gesprek (interview), rubrieken, reportages en columns, ondersteunen op kenmerkende wijze de dialoog die de doelstellingen van het relatiemagazine waarmaken. Slechtzienden en blinden willen graag meedoen in de maatschappij en erbij horen. Daarom kiest Bartiméus ervoor om actief meer mensen te gaan beïnvloeden. Dat kan door politieke invloed uit te oefenen, gesprekken met overheden te voeren of activiteiten te organiseren die direct effect hebben (denk aan toegankelijke informatie, bekendheid van slechtzienden en aanpassing van banen voor onze doelgroep). Zo veranderen niet wij, maar verandert de maatschappij.
6
In de redactionele formule van iris zijn de basiskenmerken van de uitgave vastgelegd. Om de speciale doelgroep te bedienen, wordt iris geconstrueerd volgens een vaste indeling. Dit is van belang om de continuïteit in stand te houden. De variatie ontstaat vervolgens door het mixen van journalistieke genres en inhoudelijke onderwerpen. Inhoudelijk is elk nummer opgebouwd rondom een thema. Centraal staat bijvoorbeeld onafhankelijkheid, inspraak, design for all, uitgaan zonder drempels, onderwijs-opmaat, onbeperkt sporten, bewegingsvrijheid, persoonlijk contact of digitale toegankelijkheid. Iris belicht het thema niet alsof mensen met een visuele beperking behoefte hebben aan steun, maar juist vanuit het perspectief dat deze doelgroep al onderdeel vormt van onze maatschappij. De uitgave is trots op de zelfstandigheid van de doelgroep en straalt dat op onafhankelijke wijze uit.
iris staat voor persoonlijk contact
‘ wat je geeft, krijg je terug’ gastredacteur Annemiek van Munster
an? jas
r
s-
ng.
jaargang 4– nummer 2 – zomer 2011
ing eel
jaargang 4, nummer 2, zomer 2011
staat voor persoonlijk persoonlijk contact ‘Hoeveel anders kun je aan?’ Iedereen, ook u en Iris, reageert op ‘anders zijn’. Maar aan ‘anders’ kunt u wennen. Dat is een belangrijke beperking minder!
Flirten: iedereen kan het! Uzelf zijn en blijven. Dat blijkt heel belangrijk bij flirten, terwijl u zich ook bewust moet zijn van hoe u op de ander overkomt. Hmm. Iris gaat in de leer bij de Flirt Company en bij Bartiméus.
Fotografie: Reinier Gerritsen
7
Illustratie: Brian Bibi
8
GRAFISCH CONCEPT Hoe presenteer je een concept met een vormgeving die maakt dat iris zich onderscheidt van alle andere bladen in de zorgsector? De lezersdoelgroep krijgt iedere dag een stortvloed aan leesvoer over zich heen... iris moet in een stapel eruit springen. Prikkelen, aandacht trekken en nieuwsgierig maken. Iris is de verpersoonlijking van Bartiméus. Het is geen standaard magazine, maar een eigenzinnige persoonlijkheid (in papieren vorm) die van zich laat horen. Iris wil nieuwsgierig maken, uitdagen en aanzetten, is bereid om tegen schenen te schoppen of op lange tenen te staan... iris weet namelijk dat alleen op die manier de noodzakelijke veranderingen gerealiseerd kunnen worden. Om krachtig te communiceren, moet de uitgave herkenbaar, onderscheidend en eenduidig zijn. Het ontwerp ondersteunt dit door het gebruik van één schreefloos lettertype, zwart met één primaire steunkleur en illustratieve technieken die abstracte problematiek simplificeert en verduidelijkt. Grote vette koppen tegenover lichte, platte teksten en een heldere vlak verdeling waarborgen bovendien de leesbaarheid: een extra stijlelement dat een verband legt met de doelgroep. Vormgeving, kleurgebruik, typografie, illustraties en fotografie dragen alle bij aan het merk iris. Als exponent van de identiteit van Bartiméus drukt het in alles uit waar de organisatie voor staat . De uitgesproken vormgeving maakt dit magazine tot een manifest, in de geest van het ‘politiek pamflet’. Iris wil mensen met een visuele beperking helpen bij maatschappelijke integratie en geeft daar op bijzondere wijze uiting aan.
Iris gebruikt een mascotte die bij meerdere artikelen ingezet kan worden. Dit fictieve personage kan op een illustratieve en speelse manier de scherpte in een artikel aanbrengen.
9
THEMA
STr rIjd MEE voor voor
SocIAAL SocIAAL ondErnEMErScHAp ondErnEMErScHAp Tobias Witteveen
4
COLUMN
een parel die tevens dient als schaamlap over deeen treurige positiedie van tevens slechtzienden en blinden in de sociale werkvoorziening parel dient als schaamlap ‘Werk is voor slechtziende en blinde Grote werksoorten als groenonder gemeenten hun verantwoordelijkheid mensen net zo belangrijk als voor ieder houd en schoonmaak geven weinig ten opzichte van het bedrijf niet nemen. ander. Maar het is voor hen moeilijker mogelijkheden, terwijl industrieel werk Het zal toch niet gebeuren dat het enige Het SWbedrijf slechtzienden werk te krijgen en te behouden. Daar doorgaans niet geschikt is bij gebrek zal tochwaarin niet gebeuren dat het en blinden staan en datslechtzienden bitter kunnen allerlei oorzaken voor zijn. Een aan de noodzakelijke aanpassingen. enigecentraal SWbedrijf waarin noodzakelijk is om de werkgelegenheid heel belangrijke oorzaak herken ik uit de De bedrijfseconomische krapte waar en blinden centraal staan en dat bitter voor deze groep teisvergroten, in proble dagelijkse praktijk van mijn organisatie onder SWbedrijven moeten werken, noodzakelijk om de werkgelegenheid komen door een beleid dat in juist Bartiméus – waar 2,5% van de ruim maakt het ook niet realistisch van hen te men zou voor deze groep te vergroten, proble beoogt omzou meer mensen werkdat juist 2000 medewerkers slechtziend of blind verwachten dat zij kennis ontwikkelen men komen dooraan eenhet beleid te krijgen? is. Bijna elke functie bevat wel onder en investeringen doen om werk voor beoogt om meer mensen aan het werk delen die voor slechtzienden of blinden een relatief beperkte groep haalbaar te Wij zullen – hopelijk met vele medestan te krijgen? niet of bijna niet uitvoerbaar zijn. Wil je maken. Daarom vervult Proson een bij ders – in de komende tijd werken naar als werkgever bereiken dat er deson zondere functie in de sociale werkvoor vermogen om onze parel voor dit lot te danks slechtzienden of blinden in jouw ziening. In mijn ogen is het bedrijf een behoeden.’ organisatie aan het werk zijn, dan moet pareltje van sociaal ondernemerschap; Tobias Witteveen is voorzitter van de raad je bereid zijn meer te denken in taken diemoetniet alleen binnen mijn eigen organisatie dan van bestuur van Bartiméus. Hij volgt de actualiteiten over de sociale uitvoerbaar zijnzijn danmeer in functies die altijd maar in de gehele SW. Tegelijk fungeert je bereid te denken in taken die werkvoorziening op de voet. onuitvoerbare elementen het ook als schaamlap, om het treurige uitvoerbaar zijn dan bevatten. in functies die altijd ƒ Lees meer op www.bartimeus.nl/iris Dat is onuitvoerbare nog knap lastig.elementen Eigenlijk gaat het gegeven toe te dekken dat feitelijk de bevatten. ƒ Zie ook www.proson.nl dan, anders dan bij hulpmiddelen en gehele SW, die werkgelegenheid biedt fysieke aanpassingen, vooral om menta aan 100.000 mensen met arbeidsbeper liteit, om de wil om jouw organisatie in te kingen, voor slechtzienden en blinden stellen op de mogelijkheden van mensen vrijwel onbegaanbaar terrein is. met beperkingen teneinde hen werk te kunnen bieden. Het is die mentaliteit die Intussen kondigt zich een grote veran organisaties volgens mij kenmerkt als dering in de sociale werkvoorziening aan. echt maatschappelijke ondernemingen. Of de nieuwe wet ‘Werken naar vermo gen’ voor slechtzienden en blinden goed Of de nieuwe wet ‘Werken naar vermo gaat uitpakken, valt te betwijfelen. Een onderneming die van oudsher over gen’ voor slechtzienden en blinden goed uitpakken, valt teen betwijfelen. de mentaliteit beschikt om slechtzien Zullengaat gemeenten enerzijds sociale den en blinden aan werk te helpen, ondernemingen anderzijds zich de is Proson. Dit is het enige categorale deskundigheid, mentaliteit en bereidheid sociale werkvoorzieningsbedrijf voor eigen gaan maken om een doelgroep, die mensen met een visuele beperking in gefragmenteerd is over meer dan 400 Nederland, zelfstandig onderdeel van gemeenten, daadwerkelijk aan de slag te de Bartiméusorganisatie. Bij Proson krijgen? Ik vrees dat de situatie eerder werken ongeveer 180 medewerkers slechter dan beter gaat worden. met een SWindicatie, waarvan de helft En Proson? Voor Proson zie ik in het slechtziend of blind. Elke opdracht die nieuwe beleid kansen en bedreigingen. het bedrijf binnenhaalt, wordt con Kansen om meer dan in het verleden sequent uitgewerkt in taken die door een bovenregionaal bedrijf te worden, slechtzienden en blinden verricht kunnen dat werkmogelijkheden biedt voor worden. Door de jaren heen heeft het slechtzienden en blinden in een veel bedrijf daarin een grote deskundig groter gebied dan alleen de NoordWest heid ontwikkeld. Het bedrijf rendeert, Veluwe. Kansen ook om haar bijzon ontvangt geen aanvullende gemeen dere expertise landelijk te vermarkten, telijke subsidies en doet het zonder overal waar er belangstelling bestaat om gemeentelijke opdrachten. Als zodanig slechtzienden en blinden aan werk te is Proson een witte raaf in SWland en helpen. De grootste bedreiging van het is het feitelijk een in het toekomstige nieuwe beleid is echter dat de wetgever overheidsbeleid beoogde sociale onder de bijzondere positie van dit catego neming avant la lettre. Slechtziende en rale bedrijf (namelijk dat slechtzienden blinde mensen met een SWindicatie zijn en blinden bij Proson automatisch in slecht af in de sociale werkvoorziening. de zwaarste handicapcategorie vallen) De meesten zitten thuis, omdat het niet meeneemt naar de nieuwe situ niet lukt hun geschikt werk te bieden. atie, terwijl ook de meest betrokken
iris
staat voor persoonlijk contact
5
Illustratie: Julius van der Woude
INTERVIEW audiograaf Hannes Wallrafen ‘ik ben een verhalenverteller. dat kun je met foto’s doen maar ook met geluid.’
Door: Maureen Welscher
Foto AatJan Renders
Hannes Wallrafen
28
iris
Fotografie: Aatjan Renders
AFWISSELING VAN JOURNALISTIEKE GENRES De uitgave heeft een specifieke redactionele indeling: volgens een vaste volgorde worden verschillende journalistieke genres gepresenteerd. Het thema van de uitgave en human interest beslaan een belangrijk deel van de redactionele inhoud. Dit komt terug in achtergrondartikelen, interviews, reportages en soms zelfs een stuk onderzoeksjournalistiek. 10
Vijf jaar geleden werd de wereld voor fotograaf Hannes Wallrafen een visuele herinnering. Binnen vier maanden tijd werd hij vrijwel blind. Soms kan het verlies van zijn gezichtsvermogen hem ineens en totaal onverwachts nog altijd bij de strot grijpen. Op momenten dat iets simpels niet lukt en de frustratie toeslaat. Of op rustmomenten zoals tijdens vakanties. Op 14 januari 2004 werd de wereld voor Hannes Wallrafen langzaam een visuele herinnering. Hij kreeg te maken met de grootste nachtmerrie van elke fotograaf: Hannes verloor in een zeer rap tempo zijn gezichtsvermogen. Na allerlei onderzoeken bleek Hannes aan Loa te leiden, een zeldzame erfelijke aandoening aan de oogzenuw. Hannes Wallrafen (1951): “Ik wist al heel snel: die fotografie gaat straks stoppen, wat ga ik dan doen. Want dat ik iets anders zou gaan doen was voor mezelf al gelijk duidelijk. Als je achter de geraniums gaat zitten en niet meer de deur uitkomt, kan je in mijn ogen net zo goed gelijk van een flat springen. Het was ook meteen duidelijk dat ik slechts een tot twee procent kans op herstel had terwijl andere patiënten een kans van 50% hadden. En hoe gek dat misschien ook klinkt, juist het feit dat ik zo weinig herstelkans had, gaf me rust. Nu hou ik me niet eens bezig met herstel. Ik ga er van uit dat ik mijn gezichtsvermogen nooit meer terug krijg. Toen ik nog redelijk kon zien begon ik mijn zaken te ordenen, een systeem voor mezelf te ontwikkelen in mijn kantoor om straks makkelijk alles terug te kunnen vinden.
En ik begon plannen voor de toekomst te bedenken. Al maanden van tevoren had ik een reis naar Curaçao geboekt om een fotoserie te maken over de identiteit van zo’n eiland. Toen dacht ik: ik ben een verhalenverteller. Dat kun je met foto’s doen maar ook met geluid. Van fotograaf werd ik audiograaf. De reis naar Curacao ging gewoon door en in plaats van een portrettenserie maakte ik interviews met eilandbewoners en zette daar de geluiden onder die bij zo’n eiland horen zoals het geluid van boomkikkers. Nu ben ik bezig met een expositie De Wonderjaren, over het dagelijkse leven in de jaren vijftig. Een onderdeel van die expositie is De Boomhut. Als je in die boomhut gaat zitten hoor je een in elkaar lopend geluid van kinderen die verschillende spelletjes spelen. Eerst het geluid van een kind dat touwtje springt, dat gaat langzaam over in het geluid van knikkerende kinderen, dan kinderen die aan het kaatsballen zijn en dan kinderen die handjeklap spelen. Er is ook een leslokaal uit die tijd nagebouwd. Als de bezoeker de klep van een van die oude lessenaars omhoog doet, is er een interview te horen met iemand die een melktrauma heeft opgelopen uit die tijd en daar heel beeldend over vertelt. Ook het geluid van spelende kinderen komt in dit onderdeel terug. Als audiograaf heb je constant de uitdaging om geluid zo neer te zetten dat het blijft boeien en de toehoorder niet voortijdig afhaakt omdat het geluidsfragment te lang of te saai is. En daarbij moet ik er ook nog voor zorgen dat met dat geluid bepaalde beelden worden opgeroepen. Een andere expositie waar ik aan mee werk is Soundtrackcity, een geluidswandeling door Amsterdam. Het is een unieke mix van stemmen, geluiden en muziek die de wandelaar meeneemt naar verschillende wijken in de stad en elk een ander verhaal over heden, verleden en toekomst van het gebied vertellen, gebaseerd op verhalen en ervaringen van bewoners. Dankzij mijn werk was het makkelijker om om te gaan met mijn blindheid maar de acceptatie is er niet. Er is duidelijk iets geamputeerd, zo voel ik dat nog altijd. Het meeste mis ik het terrasjezitten-mensen-kijken. Ik kon rustig een uur op een terras zitten en naar de gezichten van mensen kijken. Of het feit dat ik afhankelijk ben geworden van andere mensen en apparaten. Ik heb een spraaksynthese maar aan het eind van de dag ben ik die stem zo zat- net een echtgenote die de hele dag loopt te kwekken-, dat ik hem uitzet en in totale rust op de bank ga zitten. Ik ben heel blij dat ik een visueel verleden heb. Laatst was ik met mijn vrouw in Berlijn, een stad die ik heel goed ken. Mijn richtingsgevoel bleek nog steeds te kloppen. Feilloos wist ik mijn vrouw en mezelf naar die plekken te loodsen waar we wilden zijn. Ik droom heel veel en in mijn dromen kan ik zien. Dat vind ik heel prettig. Vaak zijn het dromen over bestaande gebouwen en plekken die ik in mijn droom samenvoeg maar in werkelijkheid niets met elkaar te maken hebben. Ik ben bezig met het realiseren van een maquetteplan: een opengewerkte maquette om blinden vanuit het zintuig ‘voelen’ ruimtes en gebouwen te laten ervaren. De maquette wordt zo geconstrueerd dat de blinde en slechtziende de ruimte heeft om met zijn handen het opengewerkte interieur te verkennen. Hij voelt de koude stenen vloer, de warmte van een houten vloer. De maquette kan ook de functie van een wegwijzer krijgen. Via de maquette kan hij de wc localiseren maar ook de plek van de wc-pot. De wereld van blinden en slechtzienden blijkt een enorme inspiratiebron te zijn voor mij als kunstenaar! Voor meer informatie: www.wallrafen.nl Het project Soundtrackcity is de komende twee jaar te zien en te horen in Amsterdam (www.soundtrackcity.nl) staat voor design for all
29
REPORTAGE
G
H
N 52˚ 5” 54’, E 5˚ 6” 47’
Navigatie assistentie
Apple
De iPhone is standaard voorzien van toegankelijkheidsopties, zoals VoiceOver en navigatiesoftware voor blinden en slechtzienden.
20
Android
TrekkerBreeze
Aan Android is een schermlezer toegevoegd en het besturings-systeem bevat twee gratis navigatieprogramma’s voor mensen met een visuele beperking: WalkyTalky en Intersection Explorer.
De TrekkerBreeze is een GPS-navigatiesysteem. In de oriëntatiemodus meldt het straatnamen en kruisingen. Het is mogelijk om routes te volgen, maar de gebruiker moet deze eerst lopen om ze in het systeem ‘op te nemen’.
Nieuwe vrijheid Naderhand maakt iedereen een opgetogen indruk. Vonk vertelt enthousiast: ‘We zijn gekomen waar we wilden zijn, zonder dat we de weg wisten. Zo kan ik makkelijk naar mijn commissie.’ Lotte Bloemendaal (49): ‘Ik hoef niet meer te plannen. Dit is een nieuwe vrijheid. Ding pakken en gaan.’ ‘Het is wel wennen om op Navigon te vertrouwen’, vindt Bader. De rest beaamt dit. Maar die vrijheid is heel prettig. Van de Velde concludeert: ‘Het continu op de route letten is iets om los te laten.’
Iris houdt van innovatieve oplossingen. En van innovators met visie en een hart voor inclusiviteit. Al die, vaak technische, verbeteringen kosten natuurlijk geld en worden wel of niet vergoed. En daar maakt Iris zich zorgen om. Wanneer is bijvoorbeeld hard- en software 'noodzaak'? Voor werk, opleiding of privé? In hoeverre is daar een vergoedingsgrens te stellen? Vanuit de praktijk hoort Iris verschillende verhalen. UWV, WMO... de richtlijnen blijken niet eenduidig te zijn. Dat pakt vaak gunstig uit. Vaak ook ongunstig. Zoals u weet, pleit Iris voor 'normaal waar het kan, bijzonder als het moet'. Wat Iris betreft geldt dit voor het gebruik van technische hulpmiddelen én voor de vergoeding daarvan.
I-Cane
I-Cane is een intelligente blindenstok, met op het handvat een voelbare, draaiende pijl. Als detectiesensoren een obstakel opmerken, geeft de pijl dit aan. Navigatie van vooraf ingestelde routes is ook mogelijk.
I
iris
Ray
Ray is een klein en licht apparaat voor in de hand. Met sonar detecteert het obstakels en doorgangen. De gebruiker krijgt een waarschuwing door een tril- of geluidssignaal.
‘Een bochtje naar links!’ ‘Dat roept mijn begeleider. Dan: “En een bochtje naar rechts.” Volgzaam als ik ben, glijd ik op ruim 1.800 meter hoogte achter de stem van mijn begeleider aan. Alsof ik geen visuele beperking heb, trotseer ik de met sneeuw bedekte bergen van Oostenrijk. In januari reisde ik met 22 andere visueel beperkten met de Nederlandse Visueel-gehandicapte Ski Vereniging naar N 47˚ 16” 18’, E 12˚ 20” 56’ Bramberg om te skiën en te langlaufen. Dag in dag uit zijn wij begeleid door 26 enthousiaste ski- en langlaufbegeleiders.’ Patricia Bolink www.nvsv.nl
staat voor bewegingsvrijheid
Patricia Bolink
Foutmarge houdt scherp Het is niet de enige keer dat de navigatie niet helemaal nauwkeurig blijkt. Afhankelijk van het GPS-bereik is er een foutmarge van tussen de 10 en 60 meter. In een auto valt dat nauwelijks op, maar voor voetgangers is dit anders. Af en toe komen instructies voor of na de desbetreffende straat, waardoor de deelnemers afwijken van de route. Zodra de applicatie dit merkt, start een herberekening, en wordt de route aangepast. Dit baart de deelnemers geen zorgen. ‘Ach’, relativeert Tom Hessels (60), ‘in elk geval kom ik uit tussen 10 en 60 meter van waar ik moet zijn. Je kent de route niet, maar je komt er toch, dat is het belangrijkste.’ En dat klopt: de deelnemers bereiken sneller dan verwacht de thuisbasis. ‘Bestemming bereikt!’
N 52˚ 6” 4’, E 5˚ 6” 54’
21
Fotografie: René ten Broeke
Oh ja en zij zit in een ander bachelorprogramma, is ze een beetje moe? hahaha
Esther Crombag (35) is universitair docent aan de faculteit rechten van de Universiteit Maastricht. In 2008 werd ze in Limburg verkozen tot Vrouw van het Jaar en ze is een succesvol tandemwielrenster.
Mensen met een visuele beperking doen mee in onze maatschappij, ook op de werkplek. Deze keer gaat Iris met u op bezoek bij Esther Crombag, universitair docent aan de faculteit rechten van de Universiteit Maastricht. Bovendien spreekt Iris met drie van Esthers studenten.
Ik denk dat ik door mijn blindheid ook respect afdwing. Dat studenten denken: goh, die heeft het ver geschopt, ondanks haar handicap. Daardoor motiveer ik ze om ook het onderste uit de kan te halen. iris
en dit is esther
Mara Biermans ‘Tweemaal heb ik les gehad van Esther en beide keren was het een leuke ervaring. De eerste keer was ik wel verrast door haar blindheid, maar dat vergeet je eigenlijk meteen, het is zo‘n gedreven mens! Er zijn wat kleine aanpassingen, bijvoorbeeld dat iedereen op een vaste plek moet zitten zodat Esther snel onze namen kent. Bij andere docenten heeft iedereen een naambordje voor zich. Ik vond trouwens dat ze heel snel onze namen wist, al na twee dagen! Verder is er eigenlijk niet zoveel verschil met andere docenten. Of het moet zijn dat haar lessen een stuk minder chaotisch zijn. Dat komt waarschijnlijk doordat iedereen graag mee wil werken om Esther haar werk goed te laten uitvoeren. Als er veel geroezemoes is of mensen gaan door elkaar praten, is het voor haar onmogelijk om les te geven. We houden daar rekening mee. Voor veel studenten is ze een bewonderenswaardige vrouw. Ondanks haar blindheid heeft ze onwijs veel bereikt, dat dwingt respect af.’
Op de eerste dag van een nieuw studiejaar merk ik dat studenten soms overdonderd worden door het feit dat ik niet kan zien, maar dat vergeten ze vervolgens al snel. Wanneer je inhoudelijk sterk bent, verdwijnen dat soort futiliteiten naar de achtergrond. Bovendien zorgt mijn hond Aafke dat het ijs snel breekt. Door mijn visuele beperking moet ik heel goed georganiseerd zijn. Ik moet op tijd mijn teksten in braille laten omzetten, bijvoorbeeld, omdat anders de hele planning in de soep loopt. Daardoor kan ik heel goed hoofd- van bijzaken onderscheiden. Dat is voor mezelf heel prettig, maar ook voor de studenten. Wie het niet van zijn ogen moet hebben, vertrouwt meer op zijn andere zintuigen. Ik pik heel snel op wie van de studenten de stof nog niet onder de knie heeft door goed naar hun vragen te luisteren. Een voordeel van niet kunnen zien, is dat ik niet bevooroordeeld ben. Elk jaar is er wel een groep studenten die door hun houding aversie opwekken bij andere docenten. Bij mij wordt zo'n groep een kudde makke schapen. Ik zie niet hoe ze erbij hangen en beoordeel ze daar dus ook niet op, waardoor er geen spanningen zijn.
INTERVIEW
Elk jaar staat Esther steevast in de top drie van meest populaire docenten aan de Maastrichtse rechtenfaculteit, vorig jaar eindigde ze zelfs op de eerste plaats. Drie studenten leggen uit waarom.
Op haar elfde werd Esther blind, binnen drie dagen. ‘Een cyste op mijn hypofyse was de oorzaak van mijn plotselinge blindheid. Na verschillende omwegen ben ik uiteindelijk rechten gaan studeren aan de Universiteit van Maastricht. Behalve dat ik het een heel interessante studie vond, was er ook een praktische reden: de studie is heel tekstueel, zonder al te veel grafieken, dus ideaal voor een blind iemand. En eigenlijk ben ik op de universiteit blijven hangen nadat ik cum laude was afgestudeerd. Ik schreef een open sollicitatiebrief omdat ik wist van een vacature binnen de rechtenfaculteit. Mijn voordeel was dat mijn voormalige docenten me moesten beoordelen; zij kenden me van het studentenleven en wisten dat ik een gedreven en sociaal persoon ben. Dat ik blind ben, is nooit een issue geweest, ook niet voor mezelf. Mijn secretaresse neemt de post met me door, verder zijn geen aanpassingen nodig. Ik vond het moeilijker om als 23-jarige universitair docent voor leeftijdgenoten te staan. Daar heb ik echt mijn weg in moeten zoeken.
Door Maureen Welscher
10
is dit jan??? neehee jan was er niet, hoe heet hij? =l e u k !
Kimberley de Rijke ‘Esther Crombag weet heel veel over het onderwerp dat ze doceert en ze kan die stof ook heel goed uitleggen. Je snapt het direct. Er zijn docenten die een heel lang verhaal houden, waarna je aan het eind denkt: maar waar ging het nu eigenlijk om?! Esther weet heel goed de hoofdzaken te duiden en dat is erg prettig. En ze heeft een fantastisch gehoor. Ik herinner me dat een aantal studenten elkaar onderling iets uitlegden. Ze pikte dat feilloos op en gaf hen een toelichting op de stof.’
Foto Chris Keulen
iris bezoekt de werkplek vanEsther Crombag
Mara? Nee, Mara staat niet op de foto is dit esther? Nee dit is Kimberley
Jan Swillens ‘Vooraf google ik altijd mijn docenten en toen ik de cv van Esther las, was ik heel erg benieuwd. Ik was onder de indruk van haar kennis over Staats- en Bestuursrecht. Wij kunnen even een boek openslaan, maar zij moet alles in braille laten omzetten. En ook braille lezen vraagt weer extra inspanning. Ze heeft een prettige manier van lesgeven. Andere docenten werken veel meer met schema's. Omdat dit voor haar geen optie is, zet ze de informatie uit een schema om naar een zeer gedetailleerd en gestructureerd verhaal. Dat vind ik een prettige manier. Ze merkt het trouwens meteen wanneer iemand de stof niet snapt. Een ziende docent pikt dat op via gefronste wenkbrauwen of verbaasde blikken van de studenten. Op de een of andere manier voelt zij precies aan wie de stof nog niet beheerst.’
bij esther zit iedereen op een vaste plek zodat ze onze namen snel kent. tijdens de foto heerste er chaos! staat voor onderwijs-op-maat
11
Fotografie: Chris Keulen
IDENTITEIT Kenmerkend aan iris is het ideologisch karakter. Dit speelt een belangrijke rol bij de journalistieke identiteit van de uitgave. Positionering, stijl, toon en esthetiek zijn onderdelen die de doelstelling moeten helpen realiseren; daarom is het essentieel dat de onderdelen als constante waarde worden weergegeven. De pagina’s tonen dat in een enkele oogopslag. 11
iris is direct, daadkrachtig en recht voor z’n raap
TONE OF VOICE Door Martijn Gort
design for all deskundige Carien Stephan: ‘Rem Koolhaas moet zijn diploma inleveren’ Ontwerpers die het principe van Design for All omarmen, doen daar niet alleen speciale doelgroepen een groot plezier mee, maar de hele maatschappij. Door de wensen van zoveel mogelijk verschillende mensen in een ontwerp mee te nemen, ontstaan betere producten en diensten. Toch vindt dit principe maar moeilijk ingang. Een interview met ergonoom Carien Stephan.
Foto AatJan Renders
Design for All heeft alles te maken met het tegengaan van uitsluiting. Door gedurende het ontwerpproces zoveel mogelijk verschillende specifieke gebruikers in gedachten te houden, wordt het uiteindelijke product breder toepasbaar. Hierdoor hebben meer mensen er baat bij en neemt de afzet toe. ‘Helaas loopt Nederland zwaar achter in het toepassen van de Design for All filosofie’, zegt Carien Stephan, geregistreerd ergonoom en senior programmamedewerker bij Vilans. Stephan heeft zich sinds 1980 gespecialiseerd in toegankelijkheid en Design for All en geldt als autoriteit op dit gebied. Stephan is ‘ontstellend verbaasd’ dat beleids- en marktonderzoekers vrijwel nooit senioren als doelgroep meenemen in hun onderzoek. ‘Hun blikveld reikt niet verder dan 55 of 60 jaar. Dat was dertig jaar geleden al zo en daar is weinig in veranderd. Dit komt waarschijnlijk doordat senioren niet als een interessante marktgroep gezien worden.’ En dat terwijl ontwerpers en architecten enorm hun voordeel kunnen doen met de wensen en behoeften van speciale doelgroepen als senioren, mensen met een beperking, chronisch zieken, kinderen, kleurenblinden, linkshandigen of mensen die veel langer, dikker of korter zijn dan gemiddeld. Het leidt tot verbeterde producten en een vergroting van de afzetmogelijkheden.
6
grensbepaler ‘In ergonomisch opzicht zijn senioren een goed voorbeeld van een grensbepaler: Als zij met een product of een gebouw overweg kunnen, dat heb je een grote kans dat het merendeel van de mensen jouw ontwerp gebruiksvriendelijk vindt’, legt Stephan uit. ‘Wie zo denkt, past het principe van Design for All toe. En zo heel veel verschil is er niet tussen senioren en anderen. Neem bijvoorbeeld een jampot die moeilijk te openen is. Dat is voor iedereen een probleem. Het verschil is, dat jonge en niet-beperkte mensen minder moeite hebben om die pot alsnog open te krijgen.’ Ontwerpers moeten zich volgens de ergonoom niet laten leiden door de angst een suffig bejaardenproduct in de markt te zetten. ‘Je hoeft natuurlijk niet publiekelijk uit te venten dat je iets wilt ontwerpen dat ook voor senioren
iris
design for all Design for All is de voortdurende overweging tijdens het gehele ontwerpproces om specifieke potentiële gebruikers niet onnodig uit te sluiten en de toegankelijkheid en het gebruiksgemak te verhogen voor een goed omschreven doelgroep, zonder onderscheid naar leeftijd, sekse, beperkingen of culturele achtergrond, en uitgaand van een zo breed mogelijke variatie aan gebruikssituaties. Zie ook design-for-all.nl.
naar volgende regel
- s pa t i e staat voor design for all
7
Fotografie: Aatjan Renders
stimulerende middelen hoe vergroten we de sportparticipatie van mensen met een visuele beperking?
‘Ik pleit voor een overkoepelend platform m waarin je van elkaar kunt leren, elkaar makkelijijik kunt vinden. Niet alleen voor de sportbonden; ook voor sporters die niet weten waar ze moeten beginnen‘‘
‘Er moet daarom budget worden vrijijigemaakt voor individuele traj a ectbegeleiding’ aj
Mensen met een visuele beperking sporten structureel minder dan mensen zonder handicap, blijkt uit onderzoek. Tegelijkertijd blijkt dat deze mensen niet gemakkelijk te bereiken zijn en dat sportstimulering niet altijd effect heeft. Iris is blij dat sportminnend Nederland de handdoek niet in de ring gooit en de koppen bij elkaar steekt om deze situatie te veranderen. Doet u ook mee? Door Annemarie van den Hoven
Sport en bewegen zijn gezond: fysiek, mentaal en sociaal. Voor mensen met een visuele beperking kan het bovendien een middel zijn om een mogelijke achterstand in mobiliteit, oriëntatie en sociaal contact te verkleinen. De ideale situatie is er een waarbij mensen zonder en met beperking samen sporten. Zoals Vincent Bijlo in zijn column schetst, is dat bijvoorbeeld realiseerbaar bij roeien. Maar lang niet bij alle sporten is complete inclusie mogelijk. Er zijn sporten ontwikkeld waarbij niet de ogen maar de oren leidend zijn, zoals goalball en showdown. En toch is ook bij deze sporten de participatie nog niet optimaal. Experts ontmoeten elkaar In het kader van ‘deskundigheidsbevordering gehandicaptensport’ organiseerden Gehandicaptensport Nederland en NOC*NSF, in samenwerking met de Academie voor Sportkader, een brainstormsessie over de manier waarop de sportdeelname onder mensen met een visuele handicap kan worden bevorderd. Op woensdag 10 november jl. ontmoetten zes sportbonden (zwemmen, fietsen, roeien, judo, paardensport, goalball), drie (top) sporters met een visuele beperking, een onderzoeker van het UMC Groningen en vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden (NVBS), Visio, Bartiméus, Viziris en Optelec elkaar om informatie uit te wisselen en samenwerkingsmogelijkheden te verkennen. 6
Welke aanpak? ‘Voor Gehandicaptensport Nederland en NOC*NSF is de doelgroep blinden en slechtzienden een lastige. Recente initiatieven - een stand op ZieZo, de beurs voor leven met een visuele beperking, en een sportinstuif in het Oosten van het land - leverden niet het gewenste resultaat’, stelt Rinkse de Jong van NOC*NSF bij de start van de bijeenkomst. ‘Tijdens een evenement is men enthousiast, maar het lukt niet om sport te integreren in het dagelijks leven.’ ‘Daarom zijn we zijn op zoek naar een andere aanpak’, vult Dos Engelaar van Gehandicaptensport Nederland aan. ‘Voordat we nieuwe activiteiten gaan ontwikkelen, willen we om tafel met mensen die er verstand van hebben. Wat is de problematiek van de blinde en slechtziende sporter, aan welke voorwaarden moet een succesvolle aanpak voldoen en welke afspraken kunnen we maken?’ Struikel- en startblokken Na de voorstelronde start de inventarisatieronde. Wat zijn de belangrijkste factoren die structurele sportparticipatie in de weg staan? En: welke oplossingen kunnen we daartegenover stellen? Een meer uitgebreide situatieschets presenteert Iris u vanaf pagina 12. Focus op harde cijfers en praktische oplossingen Over twee zaken zijn de experts het trouwens snel eens: er zijn meer cijfers nodig over de voors en tegens.
‘Ik vind dat we niet te veel beleid moeten maken, maar vooral praktisch te werk moeten gaan. Dat loket voor kennisuitwisseling moet er gewoon komen; de website blindsporten.nl is een prima basis’
‘Om onze doelgroep te bereiken hebben we Bartiméus en Visio hard nodig’
Van links naar rechts:
Eva Jaarsma
Universitair Medisch Centrum Groningen Jan Mulder Paralympisch wielersporter en oprichter van de Stichting Tandem Tweede rij: Mike Russchem Gymleraar Bartiméus Joke Davia Koninklijke Nederlandse Roeibond Derde rij: Lisanne Kooiker Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie Manuel Gijsbers Visueel gehandicapte sporter; atletiek, schaatsen, basketbal, experimenteel blindenvoetbal
‘Een centraal punt, waar je kunt nagaan hoe alles is geregeld en waar je contactpersonen kunt vinden, lijijikt me ideaal’
‘Ik ben ervoor om aan het eind van elke zomervakantie een sportkamp te organiseren waar deze kinderen kennis kunnen i sporten’ maken met zoveel mogelijk ijk
iris
Fotografie: Aatjan Renders
TONE OF VOICE De beeldtaal is direct, daadkrachtig en recht voor z’n raap en natuurlijk moet de tone of voice daarop aansluiten. Tenslotte is wat iris zegt belangrijk, maar hoe ze het zegt is nog veel belangrijker. Het moet overkomen. Iris is uitgesproken en klinkt daarom vastberaden. Ze weet namelijk meer van de wereld waarin mensen met een visuele beperking zich bevinden.
Maar natuurlijk moet het niet uitmonden in een arrogante houding. We willen mensen voor ons winnen en daarom spreekt iris iedereen aan in spreektaal, zonder moeilijke woorden. Iris is persoonlijk en betrokken. En als we iets voor het doel realiseren, maakt iris daar enthousiast melding van.
13
troep van de stoep
Ik wil ook meedoen! De aandacht voor integratie is fantastisch, vindt Iris. Maar ook wie alle vakken volgt, doet niet automatisch op alle vlakken mee. Inclusie, sociale contacten die verder gaan dan deelname aan de lessen… Ook dit vraagt aandacht, inlevingsvermogen, begeleiding, creativiteit en vooral:
lef!
in de gymles
op het schoolplein
Illustraties Johan Kleinjan
en uitgenodigd worden op kinderfees tjes
ik kijk wel of ik kom... Kinderen met een visuele beperking willen graag opgenomen worden in een groep en meespelen. Dit komt goed tot zijn recht in de illustraties van Johan Kleinjan bij het thema onderwijs. Zijn stijl is ongedwongen en heeft een kinderlijke eenvoud, waardoor het perfect op het onderwerp aansluit.
Illustratie: Johan Kleinjan
Illustratie David Hughes
zintuigen Geluidsgolven als geleidelijnen Geluid golft, weerkaatst en golft weer terug. Deze echo's geven een beeld van de omgeving. Niet alleen voor vleermuizen, maar ook voor steeds meer blinden is dat beeld voldoende om zich te kunnen oriënteren: echolokalisatie. Tom de Witte, bijvoorbeeld, is een expert. Kijk maar, op www.bartimeus.nl/iris. 24
staat voor bewegingsvrijheid
25
Voor een onderwerp als ‘echolokalisatie’ mag een illustratie best poëtisch zijn. David Hughes laat een vleermuis koorddansen en gebruikt een bijzonder gedicht en een aparte tekenstijl om de sfeer van geluid, weerkaatsing en oriëntatie te verbeelden.
Illustratie: David Hughes
ILLUSTRATIES De illustratieve stijl van iris loopt uiteen van simpel en eenvoudig tot complex en origineel. De illustraties zijn vaak speels, en sommige zelfs haast absurd; ze willen de serieuze problematiek voorzien van een dubbele laag. Inhoudelijk staat het ook voor creativiteit en vindingrijkheid. Als je anders naar dingen kijkt, ontdek je steeds weer iets nieuws. 14
Illustratie: Lobke van Aar
voor digitale met gelijkheid Lobke werktstaat in haar illustraties metaforen,15 kenmerkende patronen en eigen gemaakte vormen. Zij weet hierdoor een technisch onderwerp als ‘digitale gelijkheid’ prachtig te verbeelden.
15
Fotografie: Aatjan Renders
Fotografie: Reinier Gerritsen
iris portretteert mensen op een uitgesproken manier; persoonlijk en intiem. Voor een interview gebruiken we krachtige zwart-witfoto’s met een eenvoudige achtergrond waardoor de persoon optimaal in beeld komt. Reportagefoto’s hebben een redactionele insteek, hier heeft de omgeving in de foto’s een meerwaarde bij het verhaal.
FOTOGRAFIE Iris werkt graag met eigenzinnige fotografen en illustratoren. Als de lezer de foto’s op een pagina bekijkt, de titel en de alineakoppen leest, dan heeft hij al een goede indruk waar het artikel over gaat. De beeld/tekstverhouding maakt de pagina’s luchtig en toegankelijk. Fotografie: René ten Broeke
Het formaat (iets groter dan A4) en het kleurgebruik (zwart met één steunkleur) maken dat iris in weinig lijkt op andere bladen. Iris biedt veel rubrieken, achtergrondartikelen en diepte-interviews. Toch wil iris niet te ‘zwaar’ zijn. Daarom is de vormgeving nadrukkelijk aanwezig en in bepaalde gevallen richtinggevend. 16
Fotografie: Krijn van Noordwijk
‘het zit ’m in de uitstraling’ Semra (22) ‘Ik studeer psychologie. Daardoor weet ik dat het uiterlijk een belangrijke rol speelt in relaties. Ik ben niet op zoek naar een fotomodel, maar iemand moet voor mij wel aantrekkelijk zijn. Het zit ’m bij Arend vooral in zijn uitstraling: hoe hij lacht bijvoorbeeld, dan heeft hij zo’n sprekend gezicht! Dat hij blind is, maakt hem voor mij heel bij zonder. Hij kan namelijk heel goed horen en voelen. Ik moet me soms aanpassen en sommige dingen moet ik nog leren. Maar dat was zeker geen belemmering om de relatie aan te gaan.’
Fotografie: René ten Broeke
Arend (19) ‘Toen ik Semra voor het eerst hoorde, vond ik haar meteen heel leuk. We passen goed bij elkaar. Onze achtergronden en opvattingen komen voor een groot deel overeen. En we doen veel samen: wandelen, tandemen, musical zingen, koken. Ik sta heel opti mistisch in het leven en heb mijn handi cap geaccepteerd. Deze relatie zit wel goed.’ Semra: ‘Ja, en ik hoop dat het nog heel lang blijft!’
‘ vriendschap is belangrijk’ Kristina (16) ‘Stiekem ben ik altijd wel een beetje benieuwd naar hoe iemand eruit ziet. Soms komt het ter sprake, of ik vraag het. Ik zit op een reguliere middelbare school, dan moet je lekker mee kunnen doen. Mijn moeder koopt gave kleren voor me en ik vind het leuk om er een compliment over te krijgen. Vriendschap is heel belangrijk voor mij. Met mijn vriendinnen op school is mijn blind zijn geen gespreksonderwerp. Ik probeer zo normaal mogelijk te doen. Ik hoor soms wel dingen die ziende mensen niet opmerken: emoties in een stem bijvoorbeeld, maar ook gekke trekjes van leraren. Met mijn vriendinnen uit het speciaal onderwijs heb ik ook nog contact. Met hen heb ik het over dingen die je met ziende vriendinnen weer niet zo snel bespreekt: handige hulpmiddelen, dingen waar je tegenaan loopt en gekke situaties. Bijvoorbeeld dat je met een persoon stond te praten die heel iemand anders bleek te zijn dan je dacht.
iris staat voor iedereen TOTAL IDENTITY Challenging ambition. Postbus 12480 1100 AL Amsterdam Pedro de Medinalaan 9 1086 XK Amsterdam Telefoon +31 (0)20 750 95 00 info@totalidentity.nl www.totalidentity.nl
TOTAL PUBLIC Be public. Be inspired. Be seen. Postbus 221 2501 CE Den Haag Mauritskade 1 2514 HC Den Haag Telefoon +31 (0)70 311 05 30 info@totalpublic.nl www.totalpublic.nl
TOTAL TOTAL IDENTITY IDENTITY