Γεώργιος Σοσρής (1853-1919)
Ο
νλνκαζηόο απηόο ζαηηξηθόο πνηεηήο γελλήζεθε ζηελ Εξκνύπνιε ηεο ύξνπ ζηηο 2 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 1853. Η θαηαγσγή ηνπ ήηαλ από ζνβαξή θαη εύπνξε νηθνγέλεηα. Ο παηέξαο ηνπ Υξηζηόθνξνο είρε γελλεζεί ζηα Κύζεξα θαη είρε αζρνιεζεί κε ην επάγγεικα ηνπ εκπόξνπ κε ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα. Όηαλ ε νηθνγέλεηα εγθαηαζηάζεθε ζηελ Αζήλα, ν Υξηζηόθνξνο νπξήο δηέζεζε όιε ηνπ ηελ πεξηνπζία γηα λ’απαιιάμεη ηνλ αδειθό ηνπ από ρξέε πνπ ηνπ είραλ δεκηνπξγεζεί από ηελ απνηπρεκέλε αζρνιία ηνπ κε ην εκπόξην. Ο Γεώξγηνο είρε ηελ επηζπκία λα αζρνιεζεί κε ηελ επηζηήκε ηεο Θενινγίαο, όκσο ε νηθνγέλεηα είρε πιένλ ηελ αλάγθε από νηθνλνκηθή βνήζεηα θαη ν γηνο ηνπ έπξεπε λα πξνζθέξεη απηή ηε βνήζεηα ην ζπληνκόηεξν. Αξρίδεη ινηπόλ κε ην εκπόξην όπσο ν παηέξαο ηνπ θαη πεγαίλεη γη απηό ζηε Ρσζία. Αιιά δελ ζεκείσζε θακηά πξόνδν θαη γξήγνξα γπξίδεη ζηελ Αζήλα. Δηνξίζζεθε γξαθέαο ζε θάπνην ζπκβνιαηνγξαθείν θαη ζπγρξόλσο γξάθεηαη ζηε Φηινζνθηθή ρνιή ηνπ Εζληθνύ Παλεπηζηεκίνπ. Υσξίο επηηπρία νύηε ζηηο ζρνιηθέο, νύηε ζηηο παλεπηζηεκηαθέο ηνπ επηδόζεηο. Μηα κέξα, έλαο θίινο ηνπ ήιζε θαη ηνλ παξαθάιεζε λα γξάςεη έλαλ επηθήδεην ιόγν γηα ηε κλεζηή ηνπ, πνπ είρε θύγεη μαθληθά από ηε δσή. Ο νπξήο πξνηίκεζε λα γξάςεη έλα πνίεκα γηα ηελ πεξίπησζε. Απηό ην πνίεκα ην νπνίν είρε κεγάιε επηηπρία, έγηλε ε αξρή ηεο ιακπξήο ηνπ δηαδξνκήο ζηελ πνίεζε. Πνηήκαηά ηνπ αξρίδνπλ λα
δεκνζηεύνληαη ζ’εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά. «Με ράλεζαη», «Αξηζηνθάλεο», «Αζκνδαίνο» θαη άιια. Με ην ςεπδώλπκν Souris.
«Ρακπαγάο»,
Σν 1881 παληξεύηεθε ηελ Μαξία Κσλζηαληηλίδνπ από ηε Υίν, ην γέλνο Αξγέληε – Ρνδνθαλάθε θαη από ην γάκν απηό απέθηεζε πέληε παηδηά. Τπνδεηγκαηηθόο ζύδπγνο θαη παηέξαο κε ηδηαίηεξε αδπλακία, αγάπε, εθηίκεζε ζηε γπλαίθα ηνπ. Καλέλα ηνπ πνίεκα δελ δεκνζηεύηεθε πξηλ ην θξίλεη ε θπξία νπξή. Μεηά ηελ απνηπρία ηνπ ζηηο εμεηάζεηο ηεο Φηινινγίαο, απνθάζηζε λα εθδώζεη έλα έκκεηξν ζαηηξηθό θύιιν, ηνλ «Ρσκεό». Σν πξώην θύιιν είδε ην θσο ζηηο 2 Απξηιίνπ ηνπ 1883 θαη ζπλέρηζε λα εθδίδεηαη ζρεδόλ επί 50 ρξόληα. Έγηλε έλα θύιιν πξνζθηιέο γηα θάζε αζελαίν θαη όρη κόλν, πνπ ζηνπο έμππλνπο ζηίρνπο ηνπ μερλνύζε ηηο δύζθνιεο ώξεο πνπ πεξλνύζε θαηά θαηξνύο ε παηξίδα καο. Αθόκε θαη ζηηο πνιύ ζύληνκεο ζεξηλέο δηαθνπέο ηνπ ν πνηεηήο καο ζπλέρηδε λα γξάθεη. Έθαλε κηα αξηζηνηερληθή κεηάθξαζε ησλ «Νεθειώλ» θαη απηό έγηλε ε αηηία λα θαιείηαη λένο Αξηζηνθάλεο. Επίζεο ην κεγαιύηεξν ηνπ πνίεκα «Ο Φαζνπιήο Φηιόζνθνο». Η θήκε ηνπ γξήγνξα μεπέξαζε ηα ειιεληθά ζύλνξα θαη έγηλε δηάζεκνο θαη ζην εμσηεξηθό. ε πνιιέο ρώξεο θπθινθνξνύζαλ κεηαθξάζεηο ησλ πνηεκάησλ ηνπ θαη θσηνγξαθίεο ηνπ πνπ από θάησ είραλ ην ραξαθηεξηζηηθό δίζηηρν «Εγώ ν Γεώξγηνο νπξήο – ηππόηεο ηνπ σηήξνο – θαη Υηώηεο δηαβνιόισινο – αζηείνπ ραξαθηήξνο». Ήηαλ θηιάλζξσπνο, εηιηθξηλήο, έλζεξκνο παηξηώηεο. Καηόξζσζε λα δηαβάδεηαη, λα γίλεηαη αληηιεπηόο, λα εκπλέεη αηζηνδνμία παξά ηελ απαηζηνδνμία ηνπ αλζξώπνπ ν νπνίνο απώιεζε ηελ πίζηε ζην πεξηβάιινλ. Ελέπλεε ελζνπζηαζκό θαη ζθόξπηδε ειπίδεο γηα έλα απώηεξν Μέιινλ. Πνιινί ζπγγξαθείο θαη θνξπθαίνη μέλνη άλζξσπνη ησλ γξακκάησλ είραλ ζπλεγνξήζεη γηα λα ηνπ δνζεί ην βξαβείν Νόκπει. Οη κεγάιεο ηξηθπκίεο, νη κάηαηνη ζόξπβνη, νη άγνλνη θηινινγηθνί δηαπιεθηηζκνί, ηνπ ήηαλ άγλσζηνη. Δελ αλήθε ζε θακηά πνιηηηθή κεξίδα, γη απηό δελ ζαηίξηδε πξόζσπα ζύγρξνλά ηνπ. Καη ην κίζνο έιεηπε από ηνπο ζηίρνπο ηνπ. Όπσο θαη ν παηέξαο ηνπ, έηζη θη απηόο δελ έηξεθε θακηά ππόιεςε γηα ην ρξήκα, γη απηό πνηέ δελ ην θπλήγεζε θαη ην Δεκόζην Σακείν δελ ηνλ εγλώξηζε ζαλ πειάηε ηνπ, όπσο ζα κπνξνύζε λα είλαη. Όπσο είλαη θπζηθό, βξέζεθαλ κεξηθνί πνπ ηνλ απνδνθίκαζαλ. Μεξηθνί ηνλ θαηεγόξεζαλ όηη είλαη αηζρξόο ζηηο εθθξάζεηο ηνπ. Όκσο νη ιέμεηο πνπ 2
κεηαρεηξηδόηαλ ν νπξήο, ήηαλ ιέμεηο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο πνπ νη θαηήγνξνί ηνπ δελ είραλ απιώο ζπλεζίζεη λα ηηο βιέπνπλ γξακκέλεο κε ηππνγξαθηθά ζηνηρεία θαη ηνπνζεηεκέλεο ζηε ζσζηή ζέζε. Άιινη ηνλ θαηεγόξεζαλ πσο έβξηζθε ζέκαηα γεινία γηα λα αζρνιεζεί (όπσο ζην πνίεκά ηνπ Ο Φαζοςλήρ θιλόζοθορ). Αιι’ απηνί απινύζηαηα δελ είραλ κπνξέζεη λα εκβαζύλνπλ ζην λόεκα ησλ ζηίρσλ, πσο ν Φαζνπιήο δελ ήηαλ απιώο ν Φαζνπιήο ηνπ θνπθινζέαηξνπ αιιά ν άλζξσπνο ηνπ ιανύ πνπ βιέπεη ηνλ θόζκν κε γπκλό κάηη. Ο νπξήο ήηαλ απιόο θαη ηαπεηλόο δηαβάηεο πνπ έβιεπε ηα πάληα κε ζθσπηηθό ρηνύκνξ θαη θαηδξόηεηα, ε νπνία όκσο ζην βάζνο έθιεηλε βαζηά κειαγρνιία. Γηαηί ελώ κε ηνπο ζηίρνπο ηνπ έθαλε λα γεινύλ ηόζεο γεληέο αλζξώπσλ, ν ίδηνο ήηαλ ζρεδόλ πάληα ζθπζξσπόο θαη κειαγρνιηθόο. Πνιινί νη ινγνηέρλεο πνπ πέξαζαλ ην θαηώθιη ηνπ ζπηηηνύ ηνπ, αιιά πνιύ ιίγνη νη πηζηνί ηνπ θίινη, επεηδή απηνί θαηαιάβαηλαλ ηνλ θιεηζηό ηνπ ραξαθηήξα. Οη ζαπκαζηέο ηνπ έξγνπ ηνπ, ηνπ είραλ παξαρσξήζεη κηα βίια ζην Ν. Φάιεξν. Οη θάηνηθνη ηνπ Φαιήξνπ, έβιεπαλ θάζε βξάδπ ην νπξή κε ηε γπλαίθα ηνπ ζηε ζπλεζηζκέλε γσλία ηνπ θαθελείνπ. Κη ελώ νη θίινη ηνπ κηινύζαλ θαη γεινύζαλ δσεξά, απηόο ακίιεηνο ζθεπηόηαλ, ρακέλνο πίζσ απ’ηνπο θαπλνύο ηνπ ηζηγάξνπ ηνπ. Είλαη πνιύ γλσζηόο ν πίλαθαο ησλ 6 θίισλ (Παιακά, Δξνζίλε, νπξή, Πξνβειέγγηνπ, ηξαηήγε) θη είλαη ραξαθηεξηζηηθό ην ύθνο ηνπ θαζελόο εθ ησλ 6 απηώλ πνηεηώλ – ζπλνδνηπόξσλ.
"Οι ζύγσπονοι ποιεηαί", πίνακαρ ηος Γ. Ροφλού. ηεν άκπε δεξιά, ο Απιζηομένερ Πποβελέγγιορ διαβάδει ένα έπγο ηος΄ δεξιά απ' αςηόν ο Γεώπγιορ οςπήρ και ζηε ζςνέσεια οι Κυζηήρ Παλαμάρ, Ιυάννερ Πολέμερ και Γεώπγιορ ηπαηήγερ. Ππώηορ απ' απιζηεπά , με ηο μονόκλ, ο Γεώπγιορ Δποζίνερ.
3
Είλαη γλσζηό από ηα «θόξπηα θύιια ηεο δσήο κνπ», ηνπ Γ. Δξνζίλε, πσο ν ηειεπηαίνο, έλα βξάδπ θαηεθνξίδνληαο ηελ νδό Υαξ. Σξηθνύπε – Πηλαθσηώλ ηόηε – θαζώο έθεπγε από βεγγέξα ζην ζπίηη ηνπ θίινπ ηνπ νπξή – άθνπζε γηα πξώηε θνξά ζηε δσή ηνπ λα ηξαγνπδηέηαη από θαληαδόξνπο, κεινπνηεκέλε, από άγλσζην ζπλζέηε, ε αζάλαηε θαηόπηλ «Ακπγδαιηά» ηνπ. Ο Γεώξγηνο νπξήο ήηαλ κηα μερσξηζηή θπζηνγλσκία, έλαο θηιόζνθνο πνπ δελ ζακπώζεθε από ηίπνηα ζ’απηόλ ηνλ θόζκν. Σν 1918 ν πνηεηήο πξνζεβιήζε από έλα είδνο γξίπεο. ηηο 17 Ννεκβξίνπ ηνπ ίδηνπ ρξόλνπ ζηακάηεζε ηελ έθδνζε ηνπ Ρυμεού πνπ επί ηόζα ρξόληα είρε ζπληξνθέςεη θαη δηαζθεδάζεη ηνπο Έιιελεο. ηηο 26 Απγνύζηνπ ηνπ 1919, ν ζάλαηνο ζηέξεζε ηνλ ειιεληζκό από έλαλ Αξηζηνθάλε. Οη ζύγρξνλνί ηνπ ιππήζεθαλ βαζηά γηα ηελ απώιεηά ηνπ. Αιιά θαη νη κεηαγελέζηεξνη ηνλ αλαζπκόκαζηε πνιιέο θνξέο δηαβάδνληαο θάηη δηθό ηνπ – πνπ πάξα πνιύ ζπρλά ζαξξείο είλαη γξακκέλν γηα ηε ζύγρξνλε πξαγκαηηθόηεηα. Γηα ηα δεδνκέλα ηεο ζεκεξηλήο θνηλσληθήο θαη πνιηηηθήο καο δσήο, κε ηελ πηθξόρνιε εκπλεπζκέλε δηάζεζε γηα δηαθσκώδεζε. Πξηλ θιείζνπκε απηό ην θείκελν, αο ζπκεζνύκε άιιε κηα θνξά ην κνλαδηθό ζε θάζε ηνπ ιεπηνκέξεηα πνίεκα πνπ εθθξάδεη ηελ Ειιάδα.
Δσστστία σοσ Ελλάς Πνηνο είδε θξάηνο ιηγνζηό ζ' όιε ηε γε κνλαδηθό, εθαηό λα εμνδεύεη θαη πελήληα λα καδεύεη; Να ηξέθεη όινπο ηνπο αξγνύο, λά 'ρεη επηά Πξσζππνπξγνύο, ηακείν δίρσο ρξήκαηα θαη δόμεο ηόζα κλήκαηα; Νά 'ρεη θιεηήξεο γηα θξνπξά θαη λα ζε θιέβνπλ θαλεξά, θη ελώ απηνί ζε θιέβνπλε ηνλ θιέθηε λα γπξεύνπλε; Όια ζ' απηή ηε γε καζθαξεπηήθαλ 4
νλείξαηα, ειπίδεο θαη ζθνπνί, νη κνύξεο καο κνπηζνύλεο εγηλήθαλ δελ μέξνκε ηί ιέγεηαη ληξνπή. παζί αληίιεςε, κπαιό μεθηέξη, θάηη κηζόκαζε θη όια ηα μέξεη. Κη από πξνζπάππνπ θη από παππνύ ζπγρξόλσο κπνύθνο θαη αιεπνύ. Θέιεη αθόκα -θη απηό είλαη σξαίνλα παξηζηάλεη ηνλ επξσπαίν. ηα δπό θνξώληαο ηα πόδηα πνπ 'ρεη ζην 'λα ινπζηξίλη, ζη' άιιν ηζαξνύρη. νπινύπη, κπότ, κηθξνκεζαίν, ύθνο ηνπ γόε, ςεπηνκνηξαίν. Λίγν θαηζνύθεο, ιίγν γθξηληάξεο, ιίγν καγθνύθεο, ιίγν κνπξληάξεο. Καη ςσκνηύξη θαη γηα θαθέ ην «δε βαξπέζαη» θη «σρ αδεξθέ». Ωζάλ πνιίηεο, ζθπθηόο ξαγηάο ζαλ πηάζεη πόζην: δεξβέλαγάο. Δπζηπρία ζνπ, Ειιάο, κε ηα ηέθλα πνπ γελλάο! Ώ Ειιάο, εξώσλ ρώξα, ηί γατδάξνπο βγάδεηο ηώξα;
Κείμενο από ηο «Σεηπάδιο» ηος Γιάννη Σουβαλιώτη Με επανάκαμτε Σούλα Μπούηος
5