Όσο με θάβουνε, εγώ θα φυτρώνω
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 122 Απρίλιος 2018
Το Διοικητικό και το Καλλιτεχνικό Συμβούλιο, σας εύχονται
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!
Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η Π Α ΡΑ Σ ΤΑ Σ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ
Ο καραγκιοζοπαίχτης και υπόλοιποι συντελεστές ΔΕΝ ΑΜΕΙΒΟΝΤΑΙ ενώ ο κινηματογράφος «ΣΟΦΙΑ» προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ από την αιθουσάρχη. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά. Το Δ.Σ. & το Κ.Σ.
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77 ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664 Διόρθωση κειμένων:
Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης
Εξώφυλλο: Πάνος Καπετανίδης
Σελίδα
2
«Ο Κατσαντώνης» Αφιέρωμα στην Εθνική μας επέτειο
και στην 28
Μάρτη
Παγκόσμια μέρα
Θεάτρου Σκιών
Στην κοινή συνεδρίαση Δ.Σ. και Κ.Σ. της 8 Μαρτίου 2018, τα δυο όργανα του Σωματείου αποφάσισαν τις λεπτομέρειες, για την πρόσκληση ενδιαφέροντος, για τις συμμετοχές στο 7ο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας. Συγκεκριμένα αποφασίστηκε: Το Φεστιβάλ θα είναι αφιερωμένο στον αείμνηστο λαϊκό ζωγράφο και καραγκιοζοπαίχτη ΦΩΤΗ ΡΑΜΜΟ, για το έργο και την προσωπικότητα του οποίου θα γίνει αναφορά την πρώτη μέρα του Φεστιβάλ και θα δοθεί αναμνηστική πλακέτα στην εγγονή του, Πόπη Τζουβάνα. Τις 5 πρώτες μέρες (από Δευτέρα 18 μέχρι και Παρασκευή 22 Ιούνη θα συμμετάσχουν πέντε επαγγελματίες καραγκιοζοπαίχτες, κατά την έννοια του καταστατικού, ένας για κάθε μέρα. Θα επιδιωχθεί να υπάρξει και ζωντανή λαϊκή ορχήστρα. Το Σάββατο 23 Ιούνη θα πάρουν μέρος δύο ερασιτέχνες καραγκιοζοπαίχτες από 16 ετών και άνω. (Μπορεί να ζητηθεί βίντεο-παράσταση). Το Δ.Σ. και το Κ.Σ. διατηρούν το δικαίωμα να προσθέσουν επιπλέον συμμετοχές για νέουςερασιτέχνες καραγκιοζοπαίχτες, σε μία ή περισσότερες από τις πρώτες πέντε μέρες του Φεστιβάλ. Όλοι θα παίζουν με τη δική τους σκηνή, πλάτους τουλάχιστον 3 μέτρων και με ηχητική κάλυψη του Δήμου. Η τελική απόφαση θα είναι υπό την απόλυτη δικαιοδοσία του Διοικητικού και Καλλιτεχνικού Συμβουλίου, που σε κοινή συνεδρίαση θα αποφασίσουν το οριστικό πρόγραμμα και τις συμμετοχές. Δηλώσεις ενδιαφέροντος, για την συμμετοχή στο Φεστιβάλ, από 16 Απριλίου μέχρι 2 Μαΐου 2018, τηλεφωνικά ΜΟΝΟ στον Καλλιτεχνικό Διευθυντή της Εθνικής Σκηνής
Σελίδα
3
2ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
«Ένα σπίτι για τον Καραγκιόζη» Μέσα από τα τεύχη του περιοδικού μας, θα δημοσιεύσουμε τις ομιλίες των ΣΥΝΕΔΡΩΝ, αρχικά όσων τις είχαν καταθέσει σε ηλεκτρονική μορφή (με τυχαία σειρά) και αργότερα των υπόλοιπων, όταν γίνει η απομαγνητοφώνηση.
ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»
Η παρουσίαση του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Τον Ιανουάριο του 2007, στα χρόνια της «πλαστής» ευημερίας και πριν από την επίσημη έναρξη της «κρίσης», πριν από έντεκα έτη δηλαδή, (σε μια εποχή, που το κυρίαρχο, σήμερα, ψηφιακό-ηλεκτρονικό έντυπο δεν είχε εισβάλλει ακόμα, δυναμικά, στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αλλά και σε μια εποχή, που ο έντυπος λόγος, στο τυπωμένο χαρτί, ήτανε κυρίαρχος), το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών είχε ξεκινήσει μια πρωτότυπη και, εκ πρώτης όψεως, παράτολμη πρωτοβουλία. Υπεύθυνος αυτής της πρωτοβουλίας ήταν ο Πρόεδρος του Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών και καραγκιοζοπαίχτης, Πάνος Β. Καπετανίδης, ο οποίος προλόγισε μια νέα μορφή εφημερίδας, στην πρώτη σελίδα του πρώτου τεύχους, τον Ιανουάριο του 2007, ως εξής: «Ένα νέο είδος επικοινωνίας και ενημέρωσης ξεκινάει από σήμερα. Η ηλεκτρονική εφημερίδα. Θα μου πείτε, έχουν τη δυνατότητα όλοι οι καραγκιοζοπαίχτες, τα μέλη και οι φίλοι του Σωματείου να «μπουν» στο ίντερνετ και να διαβάσουν αυτού του τύπου την εφημερίδα; Η απάντηση είναι ασφαλώς όχι. Όμως όταν υπάρχει θέληση, όλοι έχουν ένα εγγονάκι, ένα ανιψάκι, ένα φιλαράκι που να κατέχει τα βασικά, και με μια επίσκεψη σε ένα ίντερνετ καφέ να του δοθεί η δυνατότητα να δει τα νέα του Καραγκιόζη μας. Εξάλλου πρέπει να γίνει φανερό σε όλους, (και ας μη με παρεξηγήσουν οι παππούδες, αλλά για να με παρεξηγήσουν πάει να πει ότι κατάφεραν να διαβάσουν το σημείωμα αυτό), ότι δεν θα μπορεί να ζήσει κανείς στην νέα εποχή, χωρίς να γνωρίζει τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το σερφάρισμα στο ίντερνετ» (τεύχος 1, σελ. 1). Αναλυτικότερα, η εφημερίδα «Ο Καραγκιόζης μας», μια έκδοση του Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, κυκλοφορούσε σε έντυπη μορφή (και ανά τακτά χρονικά διαστήματα) από τη δεκαετία του 1990 μέχρι και τις αρχές της τρίτης χιλιετίας. Ακολουθώντας, κατόπιν, τις επιταγές της διαδικτυακής και της ψηφιακής νέας εποχής (και κρατώντας πάντοτε τον ίδιο κλασικό τίτλο), η μηνιαία πια (ή σπανιότερα διμηνιαία) και πρωτοποριακή (για τα τότε ελληνικά δεδομένα) ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Ο Καραγκιόζης μας», κυκλοφορεί πλέον στο χώρο του ίντερνετ (από τον Γενάρη του 2007 μέχρι σήμερα), αριθμώντας εκατόν είκοσι δύο τεύχη και με βάση, πάντοτε, την
Σελίδα
4
τρέχουσα νυν κυκλοφορία. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Σωματείου, τον καραγκιοζοπαίχτη, κ. Πάνο Καπετανίδη, η παραπάνω ιστορία αυτής της εφημερίδας μπορεί να διακριθεί σε τρεις βασικές περιόδους: «Η πρώτη περίοδος ήταν η “φωτοτυπημένη”, κατά την οποία τα τεύχη εκδίδονταν και διανέμονταν φωτοτυπημένα, στα μέλη και τους φίλους, σε ελάχιστα αντίτυπα. Η δεύτερη μορφή ήταν τότε που με χρήματα ορισμένων χορηγών, εξέδωσε ελάχιστα φύλλα, εκτυπωμένη με τον παραδοσιακό τρόπο των εφημερίδων. Σήμερα πια, με την ηλεκτρονική μορφή, η εφημερίδα μας έχει αποχτήσει ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, που την διαβάζει μέσα από τον υπολογιστή του ή την τυπώνει και την διαβάζει, με τον παραδοσιακό τρόπο» (τεύχος 50, σελ. 2). Συγκεκριμένα, όπως έχουμε προαναφέρει, η τρίτη περίοδος της κυκλοφορίας της εφημερίδας ξεκίνησε τον Ιανουάριο του έτους 2007, προχωρώντας σε μια πρωτότυπη και κάπως τολμηρή πρωτοβουλία, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, όταν δεν είχε ξεκινήσει ακόμα η «μόδα» των ψηφιακών εντύπων, στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η εφημερίδα ξεκίνησε, τότε, να κυκλοφορεί, σε νέα ψηφιακή μορφή και κάθε μήνα, ελαττώνοντας, αρχικώς, το οικονομικό κόστος κυκλοφορίας και σεβόμενη, κατά κάποιον τρόπο, το περιβάλλον, με την εξοικονόμηση του μελανιού και του χαρτιού, χωρίς, ωστόσο, να αποκλείεται η δυνατότητα εκτύπωσής της, κυρίως για τα μεγάλης
ηλικίας μέλη του Σωματείου, τα οποία δεν είναι εξοικειωμένα με το διαδίκτυο. Από τότε, και μέχρι τον Απρίλιο του 2018, έχουν κυκλοφορήσει συνολικά εκατόν είκοσι δύο τεύχη σχεδόν πάντα σε μηνιαία βάση, με την ίδια σταθερά ψηφιακή μορφή και με πλούσια, ανανεωμένη και ποικίλη θεματολογία, η οποία έχει τέτοιο εύρος, ώστε το συγκεκριμένο ψηφιακό έντυπο να μπορεί να αποκαλείται, πλέον, όχι ως εφημερίδα (μόνο με τα νέα της επικαιρότητας του Σωματείου και της τέχνης του Καραγκιόζη), αλλά να χαρακτηρίζεται, δικαιωματικά, ως ένα περιοδικό ποικίλης ύλης. Μια ακόμα σημαντική αλλαγή που μπορεί να μας οδηγήσει στο χαρακτηρισμό αυτού του ψηφιακού εντύπου ως περιοδικό και όχι ως εφημερίδα, είναι το νέο εξώφυλλο που χαρακτηρίζει την κάθε έκδοση, αρχής γενομένης από το 29ο τεύχος, τον Νοέμβριο του 2009. Πρόκειται για τα νέα ολοσέλιδα πρωτότυπα εξώφυλλα, που είχαν αντικαταστήσει την παλιότερη (σε στυλ εφημερίδας) μορφή εξώφυλλου. Με βάση την παραπάνω διαπίστωση, μπορούμε να χωρίσουμε την ιστορία της τρίτης περιόδου του περιοδικού, σχηματικά και καθαρά για μεθοδολογικούς λόγους, σε πέντε βασικές υποπεριόδους, που έχουν και ειδικότερη ιστορική αξία, καθώς δομούνται, σύμφωνα με την πορεία της ιστορικής τους εξέλιξης και πάντα με επικαιροποιημένα τα στοιχεία τους: Α) Από τον Ιανουάριο του 2007 (τεύχος 1), μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 (τεύχος 28), με κριτήριο το ότι από το 29ο τεύχος και εξής, θα άρχιζαν τα ολοσέλιδα εξώφυλλα, τα οποία αποτελούν, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, τεκμήρια εικαστικής ποιότητας και πρωτοπορίας, έχοντας τη διεθνή αναγνώριση επιστημονικών φορέων, στο εξωτερικό. Β) Από τον Νοέμβριο του 2009 (τεύχος 29), μέχρι το διμηνιαίο καλοκαιρινό τεύχος του Ιουλίου-Αυγούστου του 2011 (τεύχος 49), όταν και συμπληρώνονται τα πρώτα 50 τεύχη της εφημερίδας-περιοδικού. Γ) Από τον Σεπτέμβριο του 2011 (τεύχος 50), μέχρι τον Απρίλιο του 2013 (τεύχος 68), με κριτήριο το ότι από το 69ο τεύχος και εξής, θα πραγματοποιούνταν η αντικατάσταση του ιστορικού
Σελίδα
5
λογότυπου-σήματος της έκδοσης, με το νέο λογότυπο-σήμα, που βλέπουμε μέχρι και σήμερα. Δ) Από τον Μάιο του 2013 (τεύχος 69), μέχρι τον Απρίλιο του 2016 (πανηγυρικό 100ό τεύχος). Ε) Από τον Μάιο του 2016 (τεύχος 101), μέχρι και σήμερα (τεύχος 122). Με βάση τα δεδομένα της παραπάνω εισαγωγής, ξεκίνησε (από το 98ο τεύχος) μια ανασκόπηση των εκατό πρώτων τευχών της τρίτης περιόδου, που χωρίστηκε σε τέσσερα μέρη, σύμφωνα πάντοτε με τα κριτήρια της ανωτέρω διάρθρωσης. Η ανασκόπηση ολοκληρώθηκε στο 101ο τεύχος (Μάιος 2016), με βασικό σκοπό της να συνοψίσει την πολιτιστική-πολιτικήκοινωνική ιστορία της χώρας μας, κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, όπως επίσης και την ιστορία της τέχνης του Καραγκιόζη και του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, επίσης κατά τα τελευταία δέκα έτη και πάντα μέσα από τις ψηφιακές σελίδες της επίσημης ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας-περιοδικού του. Η ίδια ανασκόπηση, για τα τεύχη 101125, πρόκειται να ξεκινήσει στο νυν 122ο τεύχος, έχοντας ήδη πατήσει στα 2018, για να ολοκληρωθεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, στο 126ο τεύχος (Σεπτέμβριος 2018).
Σελίδα
6
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΡΣΙΤΗ ΣΤΟΝ… …ΤΣΟΠΑΝΑΚΟ ΤΑΣΟΥ ΚΟΥΖΑΡΟΥ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ Σε προηγούμενο άρθρο μας υποστηρίξαμε ότι η αρχαιοτέρα προσωπικότης που ως σωματότυπος, πνεύμα και ήθος ανταποκρίνεται πλήρως στη σκιά, το πνεύμα και το ήθος του Καραγκιόζη μας είναι ο Ομηρικός Θερσίτης, θεωρώντας τον «την πρώτη φιγούρα της μακράς εξελικτικής σειρά των αντιηρώων που φθάνει μέχρι τις μέρες μας και συμπυκνούται στο «δικό μας Καραγκιόζη».1 Αν ο Θερσίτης ήτο ο πρώτος, ποίος υπήρξε ο τελευταίος Ο τελευταίος υπήρξε ο εκ Δημητσάνης Παναγιώτης Κάλλας γνωστότερος ως Τσοπανάκος ή 1. ΤΣΟΠΑΝΑΚΟΣ Σουρτούκας. Και το παρατσούκλι Τσοπανάκος οφείλεται «κατ’ άλλους μεν απ’ την ιδιότυπη φωνή του – έμοιαζε μαθαίνουμε η φωνή του σαν το σφύριγμα του Τσοπανάκου, του πουλιού εκείνου που αφθονεί στη χώρα μας». «Είναι ένα πουλί σαν τον Κότσυφα. Ζει στους απότομους βράχους και ποτέ δεν φτερουγάει στα κλαριά… Η παράδοση λέει ότι ένας μικρός τσοπάνος, ήταν στη δούλεψη σκληρού τσέλιγκα. Μια μέρα όμως έχασε το κοπάδι του, σφυρίζοντας εδώ και εκεί, το αναζήτησε ανώφελα. Φοβήθηκε απ’ το σκληρό αφεντικό του και παρακάλεσε το Θεό να μην τον βρει ο αφέντης του και τον τιμωρήσει. Τον λυπήθηκε ο Θεός και τον έκανε πουλί κι από τότε γυρίζει από βράχο σε βράχο, για να βρει το χαμένο κοπάδι του. Από τούτο το πουλί έμεινε στον Κάλλα το Τσοπανάκος και σκέπασε το όνομά του….».2 Το παρατσούκλι Σουρτούκας προήλθε εκ του ότι περιερχόταν άφοβα τα διάφορα στρατόπεδα των επαναστατών, άρα ήτο Σουρτούκης που σημαίνει αλήτης αυτός που περιφέρεται άσκοπα στους δρόμους.3 Μπορεί όμως να προήλθε και από το Σουρτούκο, το αντρικό δηλαδή σακάκι, που φορούσε και του έφτανε ως κάτω τα πόδια. Η μορφή αυτή συνδέθηκε ισχυρότατα με την παράδοση του Καραγκιόζη και σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρηθεί ο ίδιος Καραγκιοζοπαίκτης της τότε πρωτεύουσας του Ναυπλίου, που πέθανε από την πείνα σύμφωνα με την μαρτυρία της ΠΡΟΟΔΟΥ εφημερίδας του Ναυπλίου η οποία «αναφέροντας τον θάνατο του Σουρτούκα, δεν λέει τον Καραγκιοζοπαίκτη, μα τον τραγουδιστή – τον Βάρδο του μεγάλου σηκωμού»,4 κατά τον Δ. Μόλλα, ενώ κατά τον ίδιο πάντα η Φυλλάδα (;) μας πληροφορεί πως «το 1833 πέθανε φτωχός και σε βαθιά γεράματα ο Καραγκιοζάς Σουρτούκας και συνοδεύει την είδηση με το πικρόχολο σχόλιο πως «… λιμοκτονούν αγωνιστές του σπαθιού και του αίματος και θα γλύτωνε ο αγωνιστής του γέλιου;».4 Δυστυχώς και τα δύο παραπάνω στοιχεία που παραθέτει ο Δ. Μόλλας δεν συνοδεύονται από καμία παραπομπή ή τεκμηρίωση, αλλά ούτε κι εμείς μέχρι τώρα κατορθώσαμε να εντοπίσουμε κάποιο στοιχείο που να τα αποδεικνύει. Ποιά ,επομένως, είναι η καθαρή πραγματικότητα σχετικά με την τόσο ομοιάζουσα προς τον Καραγκιόζη σε όλα της φυσιογνωμία του Τσοπανάκου; Ο Τσοπανάκος γεννημένος στην Δημητσάνα της Αρκαδίας, ήταν κουφός και δύσμορφος, καμπούρης με στραβά πόδια και είχε το ανάστημα σχεδόν νάνου. ‘Όμως ,ήταν τετραπέρατος, από μικρή ηλικία είχε κλίση στην ποίηση και μάλιστα τη σατυρική. Πήγε στο σχολείο της πατρίδας του και δύο χρόνια παρακολούθησε μαθήματα, επειδή όμως ήταν φιλάσθενος συχνά διέκοπτε και όταν γινόταν καλά πήγαινε στο σχολείο και παρακολουθούσε τα μαθήματα όχι σαν μαθητής, αλλά σαν ακροατής. Με το σατυρικό του πνεύμα καυτηρίαζε διάφορους συμπολίτες του, η δράση του όμως και η ποιητική του ανάδειξη άρχισε με την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης. Περιερχόμενος άφοβα τα διάφορα στρατόπεδα έψαλλε μελωδικά θούρια αναζωπυρώνοντας έτσι με τα ποιητικά αυτά αυτοσχεδιάσματα, τον ενθουσιασμό των μαχητών.5 Ο Γερμανός Κάρλ Μέντελσον, στην ιστορία που έγραψε για την Ελλάδα (1453-1874), είναι αυτός που αναφέρει τον Τσοπανάκο ως Τυρταίο και συμπληρώνει «… μου προκάλεσε εντύπωση το ότι ο αμαθής αυτός άνθρωπος είχε εισχωρήσει στο πνεύμα των αρχαίων Ελλήνων, όπως μαρτυρούν οι κάτωθι στίχοι του από την περιβόητη
Σελίδα
7
μάχη του Λάλα: «Ω Αχιλλέα κι Ηρακλή και θαυμαστέ Θεμιστοκλή σηκωθείτε από τους τάφους να ιδείτε νέους άθλους».6 Η κωμική φυσιογνωμία του γινόταν άθελα αφορμή για πειράγματα και χοντροκομμένα αστεία, στα οποία όμως ο ποιητής αντιδρούσε όμοια με τον Οδυσσέα. Όπως δηλαδή ο πανούργος βασιλιάς της Ιθάκης αποστόμωσε τον Ομηρικό Θερσίτη με ένα χτύπημα της ράβδου του, έτσι και ο Τσοπανάκος επετίθετο με το χοντρό μπαστούνι του, εναντίον εκείνων που με χυδαιότητα τον περιγελούσαν και τον ύβριζαν. Ο ίδιος έψαλλε σατιρίζοντας και τον εαυτό του αλλά και τη μαγκούρα του: «..Για ιδέτε αυτό το λέπενο πόσο μου φέρνει έπαινο….». Πάνω σ’ αυτό ο Κολοκοτρώνης μας άφησε αρκετές αφηγήσεις από κωμικά επεισόδια μεταξύ του Τσοπανάκου και των αγωνιστών, όπως λόγου χάριν την πανικόβλητη φυγή των τελευταίων στο αντίκρισμα της ανυψωμένης μαγκούρας του πρώτου ή τη κωμική σκηνή της καταδιώξεως των αγωνιστών από τον άμοιρο τον Τσοπανάκο. Η σκηνή της καταδιώξεως γίνεται πιο κωμική, όταν λάβουμε υπόψη ότι ο Τσοπανάκος ήταν πολύ βραδυκίνητος και αναγκαζόταν να βαδίζει με πολύ δυσκολία εξαιτίας της αναπηρίας του.7 Ο Τσοπανάκος ελάτρεψε περισσότερο απ’ όλους τον Νκηταρά, μα από την μάχη στα Δολιανά την 18η Μάϊου 1821, έγινε ο ιδανικός του αγωνιστής και τον ύμνησε όσο κανέναν. Μετά τη μάχη των Δερβενακίων ο Νικηταράς του έστειλε δώρο ένα κολοβό άλογο, μόλις το έλαβε ο ποιητής δεν ήξερε τι να το κάνει, το άλογο ήθελε να φάει και ο ίδιος μόλις εξοικονομούσε το ψωμί του. Έγραψε λοιπόν στο Νικηταρά, «Το δώρο σου Νικηταρά άλογο δίχως νουρά! Ή μου στέλνεις και κριθάρι ή σου στέλνω το τομάρι!...» και φυσικά ο Νικηταράς του έστειλε ένα φόρτωμα κριθάρι να έχει να ταΐζει το άλογο. Μια άλλη φορά ο Τυρταίος αυτός της επαναστάσεως
4. ΤΑΧΥΠΟΥΣ ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ
Σελίδα
8
έγραψε στον Κολοκοτρώνη: «Ωρέ Γέρο του Μοριά θέλουμε ελευθεριά … άιντε Γέρο, μάνι-μάνι τράβατο το γιαταγάνι…». Οι ιδέες του Τσοπανάκου είναι ψηλές και άξιες της ηρωικής εκείνης εποχής: «Η πατρίς κλαίει και θρηνεί , 2. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ δεν έχει πλέον υπομονή να βαστάζη τους τυράννους - Ορμήσωμεν όλοι συμφώνως - Μιμηθώμεν τον Λεωνίδα -Οι πρόγονοί μας μία φοράν έκαναν θαύματα – το Ελληνικόν γένος ανακαινίζεται όπως το πουλί ο Φοίνιξ κατάρα εις τους εν Βλαχία προδότας Θεόδωρον και Σάββαν», οι δε στίχοι των θουρίων του εμψυχώνουν τους μαχητές: «’Ελληνες τώρα άγωμεν τα όπλα μας ας λάβωμεν, η πατρίδα μας φωνάζει, και ο Ρήγας μας διατάζει ….».5 Ο άτυχος Τσοπανάκος πέθανε νέος σχετικά στα 1825 σε ηλικία 36 ετών. Σχετικά με το χρόνο θανάτου του ο Βενετός συγγραφέας Peuchio σημειώνει στο βιβλίο του (1825) «….Δεν είναι πολύς καιρός που πέθανε στην Τριπολιτσά κάποιος Κάλλας από την Δημητσάνα επονομαζόμενος Sabanakos… ».8 Βρήκε παρόμοιο θάνατο με τον Μπερτόδουλο τον κακοφτιαγμένο εκείνο λαϊκό τύπο. Μόνο που ο Μπερτόδουλος, έσκασε από τα πολλά κάστανα που έφαγε, ενώ ο Τσοπανάκος από τα άγουρα κορόμηλα. Και να πως συνέβη ο θάνατός του: «Η Πελοποννησιακή Γερουσία του έδιδε τα έξοδά του. Ηθέλησεν να υπάγει εις την Δημητσάνα την πατρίδα του καβάλα με το νέον αποκτηθέν άλογο, εις δε τον δρόμο όπου επήγαινε εβρήκε δένδρα ονομαζόμενα κορομηλιαίς, αι οποίαι είχον τους καρπούς, τα κορόμηλα τους οποίους αφού είδε, εστάθη καβάλα από κάτω από ένα δένδρο και επειδή έφτανε εύκολα του καρπούς, έφαγε πολλούς από αυτούς και του έφερον τον θάνατον….».9 Έτσι χάθηκε ο φτωχός Τσοπανάκος. Τα θούριά του εκδόθηκαν σε βιβλίο δύο φορές και
εξαντλήθηκαν αμέσως. Η συλλογή αυτή αποτελείται από 900 ομοιοκατάληκτους στίχους, όχι όμως τεχνικά συνδεδεμένους και φέρει τον τίτλο ΤΣΟΠΑΝΑΚΟΥ ΑΣΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΓΩΝΟΣ – ΣΤΙΧΟΥΡΓΗΘΕΝΤΑ Υπό Παναγιώτου Τσοπανάκου Δημητσανίτου – Αθήναι 1838 και ΤΣΟΠΑΝΑΚΟΥ ΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΩΔΑΙ ΗΡΩΙΚΑΙ ΑΝΩΝΥΜΟΙ -Αθήναι 1878.10 Από τα ανωτέρω εκτεθέντα ιστορικά στοιχεία καθίσταται φανερό γιατί ο Τσοπανάκος ή Σουρτούκας ταυτίστηκε με τον καραγκιόζη ή θεωρήθηκε ο ίδιος Καραγκιοζοπαίκτης! Είναι επίσης αντιληπτό για ποίο λόγο η Δημητσάνα θεωρείται από πολλούς πατρίδα του Μοραΐτη Καραγκιοζοπαίκτη των επαναστατικών και πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων, καθώς και το πώς συνδέθηκε αυτή η μορφή με σπουδαίους ήρωες της επανάστασης στο Μοριά: Κολοκοτρώνη, Νικηταρά κ.α. Γι΄αυτό το λόγο και οι παλαιοί Καραγκιοζοπαίκτες, όταν έπαιζαν τα «Δερβενάκια» ή «Τον Τουρκοφάγο Νικηταρά» δεν πρωταγωνιστούσε ως κωμικός ήρωας ο Καραγκιόζης, αλλά Ο ΣΟΥΡΤΑ-ΦΕΡΤΑΣ ή ο ΣΟΥΡΤΟΥΚΑΣ! Έτσι κατ΄επέκταση συνδέθηκε άρρηκτα ο Καραγκιόζης με τα Ηρωικά έργα, χωρίς αυτή η 3. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ σύνδεση να αποτελεί μια αυθαίρετη και ιστορικά αστήρικτη επινόηση κάποιων Καραγκιοζοπαικτών, που για λόγους «πενταρολογίας ή δραχμολογίας» προσπάθησαν να εκμεταλλευθούν το Εθνικό Αίσθημα των Ελλήνων. Το αίσθημα αυτό, βέβαια, διεγειρόταν, καθώς βίωναν τους αγώνες και τις θυσίες για απελευθέρωση σε Κρήτη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Μακεδονία. Ιδιαίτερα, τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους, επειδή τολμούσαν οι Καραγκιοζοπαίκτες «επωφελούμενοι της ιεράς Εθνικής Ιδέας να ανεβάζουν στη σκηνή τους διάφορα μέρη του Εθνικού αγώνος και με σαχλές παραστάσεις να βεβηλώνουν τη μνήμη των σεμνών μαχητών του αρματολισμού, καλώντας μάλιστα την αστυνομία να απαγορεύση τέτοιου είδους θεάματα…».11 Ολοκληρώνοντας, πιστεύουμε, πως ακόμη και το πρόσωπο της φιγούρας του Καραγκιόζη αρκετών Πελοποννησίων Καραγκιοζοπαικτών επηρεάστηκε από τη μυστακοφόρο και ελαφρώς αξύριστη μορφή του ΣΟΥΡΤΟΥΚΑ! ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ Φύλλο 120, Φεβρουάριος 2018, σελ. 16-18 2. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ Ο ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΟΣ, Τ. Λάππα, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας, σελ. 69-70 3. Λεξικό ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΟΒΑΝΗ, σελ. 1513 4. Δημητρίου Μόλλα Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ, σελ. 230,276 5. Εφημερίδα ΕΞΕΛΣΙΟΡ, Αθήναι 23/9/1928, σελ. 9 6. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ, Μαρία Ιωαν. Πάτσαλη, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 27/4/2000, σελ. 22 7. Εφημερίδα ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, Δημοτικά Τραγούδια υπό Αρχιφύλακος Χαρ. Σταμάτη, τεύχος 131, έτος 6ο Αθήνα 1/11/1958 σελ. 6.375 8. www.arkadiapress.gr 9. Φωτίου Χρυσανθοπούλου ή Φωτάκου, ΒΙΟΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ και ΤΩΝ ΕΞΩΘΕΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΝ ΕΛΘΟΝΤΩΝ ΚΛΗΡΙΚΩΝ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ και ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΑΜΕΝΩΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ της ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, σελ. 198-199 10. Ιστορία / Πρώτο Θέμα 13/1/2016 (Από το περιοδικό ΘΗΣΑΥΡΟΣ Νο 742, Φεβρουάριος 1953) 11. Εφημερίδα ΑΘΗΝΑΙ, 15/7/1906 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 1. Παναγιώτης Κάλλας ή Τσοπανάκος ή Σουρτούκας, φιγούρα Τ. Κούζαρου 2. Ο Νικητής του Δράμαλη. Το πιο χαρακτηριστικό και ίσως το πιο πιστό πορτραίτο του Γέρου του Μοριά. Σχέδιο από το φυσικό, του Γάλλου Συνταγματάρχη Voutier, Δημ. Φωτιάδη, Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 21’ Τόμος 2ος, σελ. 258 3. Νικήτας Σταματελόπουλος, ή Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, ανεψιός του Κολοκοτρώνη (Μουσείο Πύλου), όπου προηγουμένως σελ. 126 4. Εξαίρετη Λιθογραφία Α. Ιατρίδη, υπό τον τίτλο «Ντελής, Ιππεύς Οθωμανός και ταχύπους Νικηταράς), όπου προηγουμένως σελ. 263
Σελίδα
9
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη
Η ταύτιση του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών με τον «Καραγκιόζη» δεν έχει παγκόσμια ισχύ, καθώς δεν ισχύει για τα υπόλοιπα Θέατρα Σκιών του πλανήτη, όπως, για παράδειγμα, για αυτά που άκμασαν στην νοτιοανατολική Ασία (Κίνα, Ιάβα, Ινδία) ή για αυτά που εντοπίζονται στην Δύση. Κατά συνέπεια, ο νεοελληνικός Καραγκιόζης αποτελεί ένα «μοναδικό» υποσύνολο του Παγκόσμιου Θεάτρου Σκιών. Με τη λογική αυτή, ο ειδικότερος εννοιολογικός και φιλοσοφικός προσδιορισμός της τέχνης του Καραγκιόζη έχει ως σημείο αναφοράς τα θεμελιώδη γνωρίσματα του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών, τα οποία πηγάζουν μέσα από τη λειτουργία και την αισθητική της τέχνης του Θεάτρου Σκιών (ως ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο). Κατά την προσέγγιση, λοιπόν, της έννοιας και της φιλοσοφίας του Θεάτρου Σκιών, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής: - Το Θέατρο Σκιών έχει ως βασικό σημείο αναφοράς τη σκιά, που γεννιέται με τη συνδρομή του φωτός, πάνω στην τεντωμένη επιφάνεια του επίπεδου πανιού. - Η δημιουργία των σκιών οφείλεται, επίσης, στις δισδιάστατες φιγούρες, που κινούνται πάνω στο επίπεδο πανί και αποκτούν υπόσταση χάρη στο φως. - Η κίνηση της φιγούρας μετατρέπεται σε δραματική τέχνη χάρη στο ζωοποιό λόγο του καραγκιοζοπαίχτη. *** Ο καραγκιοζοπαίχτης είναι ποιητής. Είναι καλλιτέχνης του λόγου, έτσι όπως ο ίδιος εμψυχώνει τις δισδιάστατες σκιές στο πανί. Παίρνοντας τη σκυτάλη από τους μάστορές του, αναβιώνει τον προφορικό τους λόγο, έτσι όπως η προφορική παράδοση μεταλαμπαδεύεται, ανά τους αιώνες, από την εποχή των ομοτέχνων του Ομήρου, μέχρι και σήμερα. Μύστης στα άδυτα και το άβατο της λαϊκής προφορικής παράδοσης, γνώστης των αιώνιων μυστικών της γλώσσας και αριστοτέχνης στον αυτοσχεδιασμό, ικανός να μιμηθεί διαλέκτους, ήχους ή φωνές, αλλά και μάγος στην τέχνη του ανιμισμού. Δια της φωνής του, ο καραγκιοζοπαίχτης παραδίδει, στο άπειρο σύμπαν, την τέχνη του λόγου και την ποίηση, χάρη στη ρυθμική ροή της γλώσσας του, στις αυτοσχέδιες ατάκες, στο γέλιο και στο δάκρυ, στους θεατρικούς διαλόγους και μονολόγους, στις ρίμες, στους στίχους και, ίσως πιο πολύ από όλα, χάρη στον παντοδύναμο δεκαπεντασύλλαβο. Ο δεκαπεντασύλλαβος του καραγκιοζοπαίχτη είναι αυτός που, πιο πειστικά από οτιδήποτε άλλο, πιστοποιεί την ποιητική και ποιοτική αξία του ρυθμικού ζωοποιού λόγου του. Είναι αυτός που γεμίζει δάκρυα τα μάτια και κάνει το θεατή να αναρριγήσει από υπερηφάνεια και πόνο, την ώρα που μετά από το γέλιο που μας χάρισε ο Ξυπόλυτος, φτάνει η τελική σκηνή της κάθαρσης και το πέρασμα από την κωμωδία στην τραγωδία: «- Γίνεσαι Τούρκος, Διάκο μου, την πίστη σου να αλλάξεις, να προσκυνήσεις το τζαμί, την εκκλησιά να αφήσεις και να μοιράσουμε μαζί τα πλούτη της Ελλάδος; - Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω! Πάτε κι εσείς και η πίστη σας, μουρτάτες, να χαθείτε. Αν θέλετε χίλια φλουριά και χίλιους μαχμουτιέδες, μόνο πεντέξι ημερών ζωή να μου χαρίστε. Όσο να φτάσει ο Οδυσσεύς και ο Θανάσης Βάγιας. Όταν το ύδωρ και το πυρ στενώς συμφιλιωθούνε, τότε κι εμείς θα γίνουμε πιστοί των Τούρκων φίλοι». Ο καραγκιοζοπαίχτης δεν είναι, απλώς και μόνο, ποιητής. Συνιστά την πλήρη επιβεβαίωση της παντοκρατορίας του ενός. Είναι ο άνθρωπος καλλιτέχνης, ο οποίος κάνει τα πάντα από μόνος του, όπως διατύπωσε, σοφότατα για την τέχνη του, ο καραγκιοζοπαίχτης Κώστας Καράμπαλης: «Να ξέρεις να μιμηθείς χίλιες φωνές ή διαλέκτους, να έχεις μια επιδεξιότητα ανεπανάληπτη, να σχεδιάζεις φιγούρες, να επινοείς το έργο στην ίδια τη σκηνή, να παίζεις χωρίς τη βοήθεια υποβολέα, να είσαι με μια λέξη ποιητής και τεχνικός συγχρόνως, ιδού η τέχνη μας».
Σελίδα
10
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΒΛΑΚΑ
Μπέρτολτ Μπρέχτ: «Η ανθρώπινη βλακεία είναι ακατανίκητη, κυριολεκτικά» «Ποιο είναι το μεγάλο μυστικό του βλάκα;» ρώτησαν κάποτε τον κ. Κόινερ. «Αυτό που τον κάνει ακατανίκητο, ανυπέρβλητα κακό και πάντα νικητή;» - Το μεγάλο μυστικό του βλάκα, χμ, για να σκεφτώ λίγο... Ε... Μάλλον ότι δεν του περνά καν από το μυαλό, δεν διανοείται ότι μπορεί για μια στιγμή να ’χει άδικο. Και αν του περάσει μια στάλα υποψίας από το μυαλό, γρήγορα τη διώχνει. Αυτός βλαξ; Ποτέ των ποτών. Οι άλλοι είναι πάντα. Έτσι γίνεται αδίστακτα θρασύς, υπέροχα επικίνδυνος, ανυπέρβλητα αλαζονικός. Και πείθει. Γιατί πάντα υπάρχουν αρκετοί βλάκες, για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία. Αυτό είναι το μυστικό όπλο του βλάκα. Μα γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να εξολοθρεύουμε τη βλακεία, γιατί κάνει βλάκες αυτούς που τη συναντούν. «Άραγε η βλακεία οδηγεί στην κακία ή η κακία οδηγεί στη βλακεία;» τον ρώτησαν. - Ούτε το ένα, ούτε το άλλο... απάντησε ο κ. Κόινερ. Και τα δυο δεν είναι παρά συμπτώματα. Η βαθύτερη αιτία είναι η δυσανεξία απέναντι σε ένα απύθμενο εσωτερικό κενό... Ο βλαξ το υποψιάζεται, αλλά καθώς αδυνατεί να το παραδεχτεί, το απωθεί. Το παραγεμίζει είτε σωματικάλαιμαργία, είτε στρεφόμενος προς τον εξωτερικό κόσμο: Με κακία. Προσπαθώντας να επιβάλλει την εξουσία του, ελπίζει να ξεχάσει την εσωτερική του κενότητα… Αλλά εκείνη επιστρέφει τα βράδια, καθώς ετοιμάζεται να κοιμηθεί... Ή τα πρωινά, λίγα δευτερόλεπτα, πριν ανοίξει τα μάτια του. Φαύλος κύκλος... «Ποιες δραστηριότητες επιλέγει, συνήθως, ο βλάκας;» - Επειδή είναι ανασφαλής, επιλέγει δραστηριότητες, που του δίνουν μια ψευδαίσθηση παντοδυναμίας. Καθώς είναι περιορισμένος στη βλακεία του, διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα: Οργανωτικότητα, επιμονή και υπομονή. Τα καταφέρνει, συνήθως, να οικειοποιείται δουλειές άλλων. Εξάλλου, διαθέτει και ένα σπάνιο χάρισμα: δεν έχει καθόλου την αίσθηση της ευγνωμοσύνης... Καθώς, επίσης, είναι και βλάκας, δεν μπορεί να διανοηθεί ότι κάνει κάτι το κακό, καρπούμενος τον πνευματικό ή μη μόχθο άλλων. Αυτό αποτελεί συνέπεια του μυστικού όπλου του βλάκα (βλ. παραπάνω).
“Λένε πως δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τον βλάκα. Κι όμως υπάρχει. Αυτό θα το καταλάβετε, όταν εμφανιστεί στην παρέα ο βλάκας με άποψη!” Κάρολος Κουν
«Ποια ύπαρξη ενοχλεί περισσότερο το βλάκα;» - Η αλογόμυγα... Γιατί τον βάζει σε υποψίες αυτογνωσίας. «Ναι, κύριε Κόινερ... Αλλά γιατί, από την άλλη, η αλογόμυγα πάει και κολλάει στα μούτρα του βλάκα;» - Διότι δεν μπορεί να ανεχτεί τη βλακεία... Αυτή είναι η μοίρα της αλογόμυγας. «Και γιατί ο βλάκας, παρόλο που είναι πιο δυνατός, δεν εξοντώνει την αλογόμυγα;» - Γιατί είναι βλάκας και υπερβολικός. Προσπαθεί να την εξοντώσει με κανονιές... Μονό ένας βλάκας θα προσπαθούσε να εξοντώσει μια αλογόμυγα με κανόνι... «Και ποια θα ήταν η λύση;» - Η λύση θα ήταν να έπαυε να είναι βλάκας. Αλλά καθώς αυτό είναι αδύνατον, δυστυχώς, δεν υπάρχει λύση: Ούτε για το βλάκα, αλλά και ούτε για την αλογόμυγα... «Και δεν είναι τραγικό για το βλάκα να πρέπει να υποφέρει διαρκώς την ενοχλητική του αλογόμυγα;» - Ε, όχι και τόσο. Tι να πούνε και όσοι θα πρέπει να υποφέρουνε το βλάκα; «Πώς είναι δυνατόν ο βλαξ να μην έχει ΚΑΘΟΛΟΥ την αίσθηση του χιούμορ;» - Στην ουσία, η έλλειψη χιούμορ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΟ ΒΛΑΚΑ. Διότι, αν είχε στοιχειώδη αίσθηση του χιούμορ, δεν θα έπαιρνε και τον εαυτό του τόσο σοβαρά, οπότε θα έπαυε να ’ναι και βλάκας. «Και ποια είναι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της βλακείας;» ρώτησαν κάποτε τον κ. Κόινερ. - Ας τα πάρουμε ένα-ένα, απάντησε ο κ. Κόινερ. Πρώτα απ’ όλα, ο βλαξ δεν έχει καμιά ικανότητα μεταφορικής σκέψης. Τα παίρνει όλα κυριολεκτικά... Έτσι αδυνατεί να καταλάβει πότε ο συνομιλητής του μεταφέρει μια άποψη άλλων από την άποψη του ιδίου του συνομιλητή του. Δεν μπορεί να αντιληφθεί την εντός εισαγωγικών φράση... Παράδειγμα, λέει η Βίβλος: «Ο άφρων είπε: Δεν υπάρχει Θεός» και λέει ο άφρων (δηλαδή ο βλαξ): «Είδατε; Το λέει και η Βίβλος. Δεν υπάρχει Θεός». «Δηλαδή τι θέλετε να μας πείτε, κ Κόινερ; Ότι υπάρχει Θεός;» - Αγαπητό μου παιδί. Δεν ξέρω αν υπάρχει ή δεν υπάρχει Θεός. Εκείνο για το οποίο είμαι βέβαιος είναι ότι η ανθρώπινη βλακεία είναι ακατανίκητη, κυριολεκτικά.
Σελίδα
11
Η Υ Γ Ω Γ Ο Ι Α δη Γ Α ΛΟ Ν τ α ν ί Ω πε Υ Φ α Τ Ο Θ Οο υ Κ Ο Ρ άν τ
ου
Π
“Τ η γλ ώ σ σ α μου έδωσαν ελληνική” Οδυσσέας Ελύτης
ΣΤΙΞΗ Γε ν ι κ ά
Ο γραπτός λόγος, βγαίνοντας από το τυπογραφείο, είναι αδύνατο να διατηρήσει τη γνησιότητα και φυσικότητα του δημιουργού του και αυτό γιατί η «γραφή» έξω από τους τόνους και τα σημεία στίξης δεν διαθέτει άλλα στοιχεία που να καθρεφτίζουν την απεριόριστη κλίμακα των ηχητικών αποχρώσεων του ζωντανού προφορικού λόγου• έτσι ο αναγνώστης, ο ομιλητής, ο απαγγελέας ή ο υποκριτής θα δυσκολευτεί σε μία δοσμένη στιγμή, να αποδώσει με πιστότητα και αλήθεια το κείμενό του, αν δεν μπορέσει κατά τη σπουδή του να ξεπεράσει όλα τα μειονεκτήματα και τα κενά που παρουσιάζει ο γραπτός λόγος. Αφού λοιπόν ο γραπτός λόγος, με το σύνολο των ελλείψεων και αδυναμιών του αδυνατεί να απεικονίσει απόλυτα τις συλλήψεις της ψυχής και του πνεύματος και αφού τα της «γραφής» καλούμεθα να μετουσιώσουμε σε ζωντανό λόγο, δεν απομένει παρά να καταπιαστούμε τώρα με το κυριότερο στοιχείο που διαθέτει η γραφή, με τη στίξη. Θα περιοριστούμε, όμως, στον ηχητικό καθαρά τομέα της. Θα προσπαθήσουμε δηλαδή να περιγράψουμε τον ειδικό τονισμό των λέξεων και των συλλαβών τους πριν από τα σημεία στίξης, όπως και την αναλογία των παύσεων ύστερα απ' αυτά, με αποκλειστικό σκοπό τη διασαφήνιση των εννοιών, τη διασφάλιση της έκφρασης των συναισθημάτων και το μαστόρεμα της αισθητικής του λόγου με τη δημιουργούμενη ταυτόχρονα διαφοροποίηση των ηχητικών αποχρώσεων. Θα εξυπηρετήσουμε έτσι βασικά τις ανάγκες των κειμένων με τη συμπλήρωση των κενών του, για μία απόδοση που να πλησιάζει τα όρια του φυσικού, τόσο στην ανάγνωση όσο και στην ομιλία, την απαγγελία ή την υπόκριση.
Το κ ό μ μ α
Με το κόμμα κάνουμε ένα μικρό σταμάτημα στο λόγο, για να εξυπηρετήσουμε την αναπνοή, αλλά και για να χρωματίσουμε ανάλογα την επόμενη φράση, έτσι που να ολοκληρωθεί το νόημα της όλης περιόδου. Στην περίπτωση μάλιστα που η περίοδος είναι μακροσκελής και τα κόμματα εξίσου πολλά, τότε θα χρειαστεί να εντείνουμε την προσοχή μας στο σημείο του τονισμού όλων των ενδιαμέσων φράσεων, ανάλογα με το νόημά τους, για να μην προκύψει καμιά παρεξήγηση ή -το χειρότερο- για να μην προκληθεί ανία στο κοινό, από το αφελέστατο ή ομοιόμορφο σούρσιμο και ανεβοκατέβασμα της προτελευταίας ή τελευταίας συλλαβής πριν από το κάθε κόμμα, που θυμίζει διάβασμα παιδιού. Το μυστικό της επιτυχίας στη σωστή απόδοση των κομμάτων, συνίσταται στο να τονιστούν οι συλλαβές της τελευταίας λέξης, πριν από αυτά στον ίδιο τόνο, ανεξάρτητα από τη διαφορά της οξύτητας (συχνότητας), της έντασης και του ρυθμού ή και του συνδυασμού αυτών στην κάθε μία φράση ξεχωριστά, χωρίς να δίνουμε ποτέ την εντύπωση ότι σταματήσαμε, γιατί μας το επιβάλανε, αλλά ότι έγινε από ανάγκη φυσική. Το κόμμα, λοιπόν, το χρησιμοποιούμε βασικά στο λόγο για το ζωντάνεμα της έκφρασης, διευκολύνοντας τα νοήματα των διάφορων φράσεων με το σωστό σταμάτημα και τον υπολογισμένο πάντοτε τονισμό τους, γιατί το κόμμα είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τον τόνο της φωνής μας. Η διάρκειά του είναι ελάχιστη, τόση δε όση μιας γρήγορης και αθόρυβης εισπνοής, πάντα μικρότερη απ' όσο σε μία άνω τελεία και ποτέ τόσο μεγάλη όσο στην τελεία, όπως συμβαίνει όταν εξαντλείται ανεξέλεγκτα και βεβιασμένα ο αέρας των πνευμόνων. Πρέπει δε να ακούγεται όπως και στην καθημερινή μας κουβέντα, εντελώς φυσικά.
Σελίδα
12
1) Κοντός! Γιατί ξεχάστηκες και ξανοίχτηκες και σαν άτι ακαδαλίκεντον έτρεξες, κι ανακατώθηκες μ' οποίον τύχει, αχόρταστη, αξεδίψαστη σαν ποτέ να μην ξανάχες ιδεί κόσμο, σαν να πήγαινες πρώτη φορά σε τέτοιο πανηγύρι, με παρλάτες εδώ, με χάχανα εκεί, με όλα τα καμώματα της αστοχασιάς. Κ. Παλαμάς, Τρισεύγενη 2) Και η χιών έστιλβε τήδε κακείσε ανάμεσα εις την επιφάνειαν του σκοτεινού δρυμώνος, λευκόν μυστήριον, σιωπηλόν, εν τη γλώσση των άστρων ανταποκρινόμενον, επάνω με την Πούλιαν, με τον πολικόν αστέρα, με την Άρκτον και με τον Γαλαξίαν. Αλ. Παπαδιαμάντης, Οι Ελαφροΐσκιωτοι 3) Έτσι και κείνη, θα ’λεγα, πως στην Αρχή μέσα στου Ιλίου να φάνταζε την πόλη, σα μιαν ιδέα γαλήνης καλοκαιρινής, σαν αρχοντιάς στολίδι ατίμητο, σαν απαλό ματιών σαΐτεμα, κι έρωτος άνθος που καρδιές λιγώνει. Αισχύλος, Αγαμέμνων 4) Όποιος ταις μεγαλότητες ζητά τούτον τον κόσμον, και δεν γνωρίζει, πως επά διαβάτης είν’ του δρόμου, μα ρέμπεται σταις αφεντιαίς, στα πλούτη τον καυχάται, εγώ άγνωστον τονέ κρατώ και πελελός λογάται. Β. Κορνάρος, Ερωτόκριτος 5) Μα της τρίτης γενεάς σωθήκανε τα κρίματα και τώρα η τέταρτη, ελπιδοφόρο χελιδόνι, προμυτίζει άγγελος νέον καλοκαιριού. I. Γρυπάρης, Ένας φιλολογικός μας χρόνος
Η ά νω τ ε λ ε ί α
Με την άνω τελεία, που χωρίζει δύο μέρη μίας περιόδου ή διάφορες ομάδες από προτάσεις, διακόπτεται για λίγο η ροή του λόγου. Η διακοπή αυτή θα πρέπει να είναι αρκετά μεγαλύτερη από το κόμμα (σχεδόν διπλάσια) και να ξεχωρίζει σε τονισμό. Για να την πετύχουμε δε, θα χρειασθεί να κατεβάσουμε λίγο τον τόνο της τελευταίας συλλαβής• ποτέ όμως πάρα πολύ, γιατί τότε θα διακοπεί τελείως ο λόγος και το νόημα δεν θα ολοκληρωθεί, οπότε, σε απόπειρα να συνεχίσουμε, θα προκύψουν παρεξηγήσεις που δεν επανορθώνονται με κανένα τρόπο, μια και ό,τι ειπώθηκε δεν ξαναλέγεται πια, αλλά και ο ακροατής έχει σχηματίσει κιόλας τη γνώμη του για τα όσα διατυπώθηκαν. (Η άνω τελεία σήμερα δεν χρησιμοποιείται στον γραπτό λόγο και έχει αφαιρεθεί και από τα πληκτρολόγια των ηλεκτρονικών υπολογιστών).
Η τελεία
Για να πάρει η τελεία την πραγματική της θέση και ν’ αποκτήσει την αξία της μέσα στο κείμενο, θα πρέπει ο ομιλητής να έχει ήδη εκφράσει πριν από αυτή ένα ολοκληρωμένο νόημα. Το σταμάτημά του δε να φανεί απόλυτα φυσιολογικό και οι τελευταίες του λέξεις να μην αφήνουν καμιά εκκρεμότητα. Τούτο πετυχαίνεται μόνο με το κατέβασμα της φωνής στις τελευταίες λέξεις, που ακολουθούν στην πτώση τους η μία την άλλη, συλλαβή προς συλλαβή, ως την ολόστερνη που πέφτει σαν υπογραφή και με την πρόθεσή μας να τελειώσει κάτι που άρχισε. Η διάρκεια της παύσης, κατά την τελεία, είναι τριπλάσια από εκείνη του κόμματος. Στην περίπτωση που υπάρχει παύλα μετά την τελεία, το μέγεθος της παύσης θα αυξηθεί σε διάρκεια. 1) Θεά μου εφάνη Στην ομορφιά, στη γλύκα και στο μπόι. Τους ξέρω-πάντα τρέχουν πίσω απ’ το νικητή, να φαν ψοφίμια, σαν τα κοράκια. Ν. Καζαντζάκης, Οδυσσέας 2) Όσοι είναι τίμιοι κατατρέχονται ως ανάξιοι της κοινωνίας και της πολιτείας. Αυτά δεν τα λέγω εγώ μονάχος, τα λέγει όλο το κοινό κι οι ’φημερίδες. Μακρυγιάννης, Απομνημονεύματα 3) Η ίδια η καρδιά που σ’ έπλασε με τη φωτιά της, θα σε λιώσει με την ίδια τη φωτιά. Δεν έχω δικαίωμα, μα μήτε και τη δύναμη να σ' αγγίξω. Δεν γλιτώνεις από τα χέρια του Πέτρου του Φλώρη. Τον ξέρω εγώ καλύτερά σου. Κ. Παλαμάς, Τρισεύγενη 4) Και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν μία κάποια λύση. Κ. Καβάφης, Περιμένοντας τους βαρβάρους ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Σελίδα
13
(101-125)
του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Α) Μάιος 2016 (τεύχος 101)Οκτώβριος 2016 (τεύχος 105) ΤΕΥΧΟΣ: 101 (Μάιος 2016) ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «80 χρόνια από τον Μάη του ’36» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 51 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Το Φεστιβάλ Λόφου Στρέφη έχει πρόβλημα» του Πάνου Καπετανίδη (2) *** «80 χρόνια από τον Μάη του ’36» του Πάνου Καπετανίδη (3-4) *** «Η “Κασσιανή”, στο Θέατρο “Αγορά”» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5) *** «Εσπερίδα για το Πατρινό Θέατρο Σκιών. Βραβεύτηκε ο λαϊκός
Σελίδα
14
ζωγράφος-βοηθός σκηνής Ανδρέας Κυριαζόπουλος» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (6) *** «Επιτροπή Απονομής Τιμητικών Συντάξεων» του Πάνου Καπετανίδη (7) *** «Κοντά στον Γιάνναρο…» του Άρη Σταθόπουλου (8-11) *** Προσοχή στη φωνή. Παγκόσμια ημέρα φωνής (11) *** «Ένας Αντιπροσωπευτικός Δεκάλογος του Δραματολογίου στον Καραγκιόζη» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (12-14) *** «Μικρή Μνήμη για τον Γιώργο Θαλάσση (Στα δεκάξι χρόνια από το θάνατο του Στέλιου Ανεμοδουρά)» του Γιάννη Χατζή (15-20) *** Το πορτρέτο του Ομήρου (20) *** Θέματα και Απόψεις, για τον Καραγκιόζη: Έλλη Παπαδημητρίου (21-23) *** Καραγκιοζοσταυρόλεξο: Λύση τεύχους 100-Καραγκιοζοσταυρόλεξο (24-25) *** Ταξίδια στο χρόνο (26) *** «Τα εκατό τεύχη του ηλεκτρονικού περιοδικού του Π. Σ. Θ. Σ. “Ο Καραγκιόζης μας”: Δ)
Μάιος 2013 (τεύχος 69)- Απρίλιος 2016 (τεύχος 100)» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (27-51) *** Εγγραφή του Θεάτρου Σκιών στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης πολιτιστικής Κληρονομιάς (51) *** ΤΕΥΧΟΣ: 102 (Ιούνιος 2016) ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Αφίσα 5ου Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας (με φιγούρα Π. Μιχόπουλου) ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 24 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Το Φεστιβάλ Καραγκιόζη Λόφου Στρέφη ματαιώνεται (2) *** 5ο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας: Το πρόγραμμα (3-4) *** Υπουργικό... φάουλ! (5) *** «Ένας Δεκάλογος των Κωμωδιών του “Καραγκιόζη”» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (6-8) *** «Για μια νέα απόδοση της “Κασσιανής” στο Θέατρο Σκιών» του Γιάννη Χατζή (9-14) *** Θέματα και Απόψεις, για τον Καραγκιόζη: Ο Καραγκιόζης του Αντώνη Μόλλα (15-16) *** Καραγκιοζοσταυρόλεξο: Λύση τεύχους 101-Καραγκιοζοσταυρόλεξο (17-18) *** Ταξίδια στο χρόνο (19) *** Vantzo Κόμικ (20-23) *** Οι Σκιές του Ευγένιου Σπαθάρη στο Φως του Πύργου (24) *** ΤΕΥΧΟΣ: 103 (Ιούλιος-Αύγουστος 2016) ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Καλό Καλοκαίρι» του Χρήστου Πλέσσα ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 21 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Εικόνες από το 5ο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας (2-5) ***
Ατζέντα Παραστάσεων: Καλοκαιρινός Καραγκιόζης (6) *** «Ένας Δεκάλογος των Ηρωικών του “Καραγκιόζη” & ένας Δεκάλογος των Δραμάτων του “Καραγκιόζη”» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (7-10) *** Θέματα και Απόψεις, για τον Καραγκιόζη: Κώστας Μπίρης (1117) *** Καραγκιοζοσταυρόλεξο: Λύση τεύχους 102-Καραγκιοζοσταυρόλεξο (18-19) *** Ταξίδια στο χρόνο (20) ***
Vantzo Κόμικ (21) *** ΤΕΥΧΟΣ: 104 (Σεπτέμβριος 2016) ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Καλό Φθινόπωρο» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 37 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Σπαθάρεια 2016 (2) *** «Μάθε, παιδί μου αγράμματο!» του Πάνου Καπετανίδη (3-4) *** «Καραγκιόζης και Μίμος» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-7) *** Θέματα και Απόψεις, για τον Καραγκιόζη: Αλέξανδρος Ξύδης (8-10)
*** «Ο κεφαλλονίτης καραγκιοζοπαίχτης Ανδρέας Βουτσινάς» της Ιωάννας Παπαγεωργίου (11-25) *** Καραγκιοζοσταυρόλεξο: Λύση τεύχους 103-Καραγκιοζοσταυρόλεξο (26-27) *** Ταξίδια στο χρόνο (28) *** Vantzo Κόμικ (29-34) *** Σπαθάρεια 2016 (35-37) ***
ΤΕΥΧΟΣ: 105 (Οκτώβριος 2016) ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Το αντάρτικο» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 19 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Το αντάρτικο τραγούδι» της Νατάσας Κεφαλληνού (2-5) *** «Ο Ποντικός και η Κόρη του, στην Πάτρα» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (6-7) *** Εκδηλώση στο Λουτράκι για Καρεκλά (8) *** «Ωραιόκαστρο» του Πάνου Καπετανίδη (9) *** Θέματα και Απόψεις, για τον Καραγκιόζη: Εύα Βλάμη (10-12) *** «“Ο Καραγκιοζης στο Σχολείο”: Ο καραγκιοζοπαίχτης Γιάννης Πρωτοψάλτης, στο ντοκιμαντέρ: “Προς Καβάσιλα Ηλείας”» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (13) *** Καραγκιοζοσταυρόλεξο: Λύση τεύχους 104-Καραγκιοζοσταυρόλεξο (14-15) *** Ταξίδια στο χρόνο (16) *** Vantzo Κόμικ (17-19)
Σελίδα
15
Αφιέρωμα στον καραγκιοζοπαίχτη
Αβραάμ Αντωνάκο
Από 902.gr ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Δευτέρα 12/03/2018 - 19:12
Ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο καραγκιοζοπαίχτη Αβραάμ Αντωνάκο είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι βρέθηκαν την Τετάρτη 7 Μάρτη 2018 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Χαϊδαρίου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε παρουσία της κόρης του καλλιτέχνη, Δέσποινας, και του εγγονού του, γνωστού Ράπερ, Νίκου Βουρλιώτη (Nivo), με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από το θάνατο του καραγκιοζοπαίχτη. Στο χαιρετισμό του, ο δήμαρχος Χαϊδαρίου, Μιχάλης Σελέκος, τόνισε πως νιώθει περηφάνια για τη συγκεκριμένη εκδήλωση, που έγινε «για να τιμήσει έναν σημαντικό άνθρωπο που έχει προσφέρει πάρα πολλά», προσθέτοντας πως «το ότι σήμερα, 20 χρόνια μετά το θάνατό του, τον τιμούμε σε αυτήν την αίθουσα, δείχνει πάρα πολλά. Δεν σβήνει κάποιος από τη μνήμη όταν τον θυμούνται οι επόμενες γενιές». Ο Μ. Σελέκος αναφέρθηκε και στο περιοδικό που έβγαζε το 7ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου, το 1998, του οποίου η πρώτη έκδοση ήταν αφιερωμένη στον Αβραάμ Αντωνάκο, ενώ παρέδωσε αναμνηστικό από την εκδήλωση στον εγγονό του καλλιτέχνη, με τον τελευταίο να το παραλαμβάνει συγκινημένος. Ο αρχιτέκτων/πολιτικός μηχανικός, γνώστης και μελετητής του Καραγκιόζη, Κώστας Τσίπηρας, συνεχάρη τον Σωκράτη Κοτσορέ και το Δήμο Χαϊδαρίου για την πρωτοβουλία, υπογραμμίζοντας πως «σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης, είναι αντίσταση για το λαό το ελληνικό λαϊκό Θέατρο Σκιών και ο Καραγκιόζης». Στο δικό του χαιρετισμό, ο καραγκιοζοπαίχτης Γιάννης Νταγιάκος αναφέρθηκε στη γνωριμία του με τον Αντωνάκο, τονίζοντας πως αυτός αποτελούσε ένα πολύπλευρο ταλέντο. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε για τις φιγούρες που έφτιαχνε ο Αντωνάκος, «αυτές "έπαιζαν μόνες τους" καθώς ήταν τόσο ρεαλιστικές, τόσο φυσικές και τόσο ζωντανές». «Ο Αβραάμ ζει στις καρδιές μας και στη δουλειά μας» πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο Γ. Νταγιάκος. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε και η παράσταση Καραγκιόζη «Επτά γαμπροί για μια νύφη» από τη θεατρική σκηνή του Σωκράτη Κοτσορέ.
Ο Αβραάμ Αντωνάκος υπήρξε σπουδαίος καραγκιοζοπαίχτης, έπαιξε σε θέατρα και γειτονιές σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, ασχολήθηκε με την κατασκευή φιγούρων και σκηνικών και βραβεύτηκε από το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών. Έφυγε από τη ζωή στις 18 Φεβρουαρίου του 1998. (Φωτογραφίες από την τιμητική εκδήλωση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, όπου τιμήθηκε ο Αβραάμ με την ανώτερη τιμητική διάκριση του Επίτιμου Μέλους του Σωματείου. Παράσταση: Βάγγος).
Σελίδα
16
100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ “ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ” ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Το 2017, συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την ίδρυση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Από τα πρώτα σωματεία της χώρας, τα μέλη του οποίου πρόσφεραν πολλά με τους αγώνες και την τέχνη τους, στο λαϊκό κίνημα, αλλά και εμπνεύστηκαν απ’ αυτό. Από τη μικρασιατική καταστροφή, μέχρι το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τη χούντα των συνταγματαρχών, το Σωματείο πάλευε για την επιβίωσή του και την επιβίωση του κλάδου. Δημιούργησε μέσα σε δύσκολες στιγμές και μέσα από τις γραμμές του πέρασαν όλοι οι σημαντικοί καλλιτέχνες της χώρας. Στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων του Σ.Ε.Η. πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η έκθεση αρχειακού υλικού του Σωματείου στην Αθήνα στο πολιτιστικό κέντρο “Μελίνα Μερκούρη“ του δήμου Αθηναίων και πριν λίγες μέρες, η προβολή του Ντοκιμαντέρ “100 χρόνια ΣΕΗ” σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Βαρδαρού. Η έκθεση και το ντοκιμαντέρ ταξίδεψαν και στην Θεσσαλονίκη. Η ζωή του Σωματείου, χέρι-χέρι με τη ζωή του κινήματος και την ιστορία του τόπου, ξεδιπλώνεται μέσα από μια έκθεση σπάνιου αρχειακού υλικού, που συλλέχτηκε από το αρχείο του σωματείου, από προσωπικά αρχεία, εφημερίδες της εποχής και από άλλες πηγές. Όπως επίσης και μέσα από προσωπικές εμπειρίες ηθοποιών σε ένα ντοκιμαντέρ ιστορικής μνήμης και αξίας. Παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές και τον πολιτισμό της χώρας μας. Η έκθεση “100 χρόνια Σ.Ε.Η.” πραγματοποιήθηκε στο φουαγιέ του Βασιλικού Θεάτρου (Πλ. Λευκού Πύργου Θεσσαλονίκη), από 14 έως 25 Μαρτίου 2018, ενώ η προβολή του ντοκιμαντέρ “100 χρόνια ΣΕΗ” έγινε στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (Εθνικής Αμύνης 2), την Τετάρτη 21 Μάρτη.
Α Ι Δ Ι Ξ ΤΟ Ο Α Τ Σ ΟΝ ΧΡ
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»
100 τεύχη πριν:
Τεύχος 22, Απρίλιος 2009, εξώφυλλο «Για την Σοφούλα! Πάτρα. Την Κυριακή 5 Απρίλη, τελέσθηκε το τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο της Σοφούλας ΚαλογεράΘεοδωροπούλου».
http://www.karagkiozis.com/APRILHS_09.pdf
Σελίδα
17
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο
ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 1 2 1 ΔΩΡΙΣΤΕ ΜΙΑ ΦΙΓΟΥΡΑ
σαν συλλεκτική στο αρχείο του Σωματείου. Όσα μέλη ή φίλοι του Σωματείου, έχουν την ικανότητα να κατασκευάζουν φιγούρες, σκηνικά, ρεκλάμες ή έχουν στην κατοχή τους υλικό σχετικό με το Θέατρο Σκιών (συλλεκτικό ή καινούργιας κατασκευής), καλούνται να ενισχύσουν το Ιστορικό Αρχείο του Σωματείου, κάνοντας μια τέτοια δωρεά.
Συμβάλλετε στην οικονομική στήριξη του Σωματείου! Κάνετε κατάθεση
στην Τράπεζα Eurobank, Αριθμός λογαριασμού:
IBAN: GR0802600620000170200632294
Σελίδα
18
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο Tεύχους 122
Φα ρ φ ο υ λ ά ς , Φ θ ι ν ό π ω ρ ο 2 0 0 9
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 3. Κείμενο του Αποστόλη Γραβάνη: “Ο δάσκαλός μου, ... Αθηναίος” 6. Έγραψε για το Θέατρο Σκιών και την αρχαία τραγωδία 7. Έγραψε και αυτός ένα κείμενο αφιερωμένο στον Μάνθο 8. Έγραψε κείμενο για τις βυζαντινές ρίζες του Θεάτρου Σκιών 9. Δίνει συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή
ΚΑΘΕΤΑ 1. Έδωσε συνέντευξη από το στέκι του, στην οδό Ηλείας, στην Πάτρα 2. “Γεμάτοι θύμισες και νοσταλγία για τον καλό μας...” (ονομαστική) 4. Έγραψε το κείμενο για τον Βάγγο 5. Καραγκιοζοπαίχτης, στον οποίο ήταν αφιερωμένο το: “Αντίο, Δάσκαλε” 6. Δημοσιεύτηκε ο επικήδειός του για τον Ευγένιο Σπαθάρη (ονομαστική)
Σελίδα
19
Του
Μπαρμπούτη τα καμώματα Σκίτσα-κείμενα Νίκου Μπαρμπούτη
Ωραία που, ωραία που ’ναι το πρωί... Που τα βουνά δροσιάζουν...
Βρεεε, καλώς το φάλτσο κανταδόρο! Καλώς τον Νιόνιο μου, τον Νιονιάκο μου, το αδέρφι, τον αδερφάκο μου!
Σελίδα
20
Ωρέ, τι κάνεις, ωρέ παδελομούτρη, Καραγκιόζο, ψυχή μου; Καλιάσαι, καλιάσαι, καλιάσαι;;;
Καλά είμαι, ρε Νιόνιο! Με πέτυχες την ώρα, που καταστρώνω σχέδιο πώς να κλέψω ένα αρνί από τη στάνη του θείου μου του Γιώργου, για να κάνουμε Πάσχα, με την ξυπόλυτη οικογένεια!
Σελίδα
21
Ωρέ σκύλε πενταρούθουνε, τον έχεις ταράξει στις κλεψιές το θείο σου! Γιατί δεν κάμεις κάτι άλλο; Γιατί δεν δηλώνεις συμμετοχή στο Master Chef; Εσύ, αντί να μαγειρεύεις, θα φας όλα τα φαγητά των υπολοίπων διαγωνιζόμενων! Εκατάλιαβες, ωρέ μόμολο;
Κοολλητήρηηης! Φέρε μου, αμέσως, παιδί μου, τη σκούφια του μάγειρα και την ποδιά! Θα δείτε τα μούτρα μου στην τιβί και αν είμαστε τυχεροί, θα κάνουμε καλή Πασχαλιά, φέτος!
Παρών, μπαμπάκο! Ορίστε! Πάρτη...
Σελίδα
22
Ωραία! Τώρα, είμαι έτοιμος! Φεύγω για το κανάλι να φέρω και προμήθειες για το πασχαλινό τραπέζι! Χα! Χα! Καλό Πάσχα σε όλους, με υγεία και κάθε ευτυχία!!!
Γράψτε μας: Ένα άρθρο, τις σκέψεις σας, τις ιδέες σας. Μέχρι τις 20 κάθε μήνα. Αποστολή στο:
somateiokaragkiozh@gmail.com
Σελίδα
23