ΑΛΟΓΟΚΡΙΤΟΣ 4-ΙΟΥΝΗΣ-2019

Μηνιάτικη ανεξάρτητη ηλεκτρονική-αδέσμευτη έκδοση, σε θέματα Θεάτρου Σκιών, σάτιρας και ευρύτερης ενημέρωσης

Περίοδος Α' Τεύχος 4 Ιούνιος 2019

ΒΑΓΓΟΣ

"Αναμνήσεις" 11 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Παρουσίαση Παρασκευή 7 Ιούνη ώρα 8 μ.μ.

ΕΝΤΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Ο ΒΑΓΓΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ 1

16 Νοεμβρίου 1922 - 25 Ιουνίου 2008 Πέρασαν 11 χρόνια, από την ημέρα που ο μεγάλος καραγκιοζοπαίχτης Βάγγος μίσεψε μακριά μας. «Η παράσταση τελείωσε», στην πόρτα του σπιτιού του, στην Κινικίου 29 Β΄, ήταν μία από τις τελευταίες του επιθυμίες. «Ξημέρωμα δεκάτης έκτης (16) Νοεμβρίου 1922, Οδός Βασιλικών 35 στον Πειραιά γεννιέται ένα παιδί. Παίρνοντας την είδηση για τη γέννηση του παιδιού του ο Πατέρας, πριν φτάσει στο σπίτι του να δει το νεογέννητο, μεσολάβησαν δύο γεγονότα η εκτέλεση των έξη (Γούναρη κλπ 1922 ο Γούναρης νονός του), και η απόλυσή του από το σιδηρόδρομο ως αντιβενιζελικό. Μετά απ' όλη αυτή τη φόρτιση μπαίνοντας στο σπίτι και βλέποντας το νεογέννητο, του 'δωσε δύο μούντζες λέγοντάς του γρουσούζη με κατέστρεψες. Το νεογέννητο αυτό ήμουν εγώ που έτυχα της πιο πάνω υποδοχής από τον Πατέρα μου, πληρώνοντας από την πρώτη στιγμή της ζωής μου την καταστροφή του πατέρα μου, σαν να έφταιγα εγώ για το διχασμό του 1922». Απόσπασμα από τις «ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ» του, που μόλις εκδόθηκαν από τις εκδόσεις «Γαβριηλίδη», βιβλίο που με αγωνία περιμέναμε την έκδοσή του, όσοι τον αγαπήσαμε, τον σεβόμασταν και ακόμα τηρούμε και «ιερουργούμε» στην τέχνη με τις παρακαταθήκες του. Ο Βάγγος με την τεράστια καλλιτεχνική του αξία (αντιστρόφως ανάλογη με τη φήμη και το μπόι του), όλους τους συναδέλφους του βοήθησε. Σε όλους συμπαραστάθηκε. Πολλούς έβγαλε από τα αδιέξοδα που βρέθηκαν. Πολλοί πήραν σύνταξη, ακολουθώντας τις οδηγίες του ως Γενικού γραμματέα του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και σήμερα κάποιοι διαδίδουν σε βάρος του κακοήθειες και συκοφαντίες. Κάποιοι, ακόμα και από αυτούς που είχαν πρόσβαση στην οικία του, διακινούν ηχητικό και φωτογραφικό υλικό που παράνομα και χωρίς την έγκρισή του έχει ληφθεί και έχουν στην κατοχή τους. Άλλωστε είναι γνωστή η ρήση: «Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αχάριστου». Κάποιοι πάλι, από αυτό το υλικό που αποκτήθηκε παράνομα και χωρίς την έγκρισή του Βάγγου ή της οικογένειάς του, αντιγράφουν τις φιγούρες και τα σκηνικά του, ενώ γνωρίζουν τα περί πνευματικής ιδιοκτησίας και το αδίκημα που διαπράττουν. Για να μην μιλήσω και για τις τρεις κλοπές υλικού, δύο φορές από τα θέατρά του και μία φορά από την οικία του. (Εδώ υπάρχουν κλέφτες και κλεπταποδόχοι). Επειδή ο ίδιος ο μάστορας δεν γίνεται να σηκωθεί και να τους κυνηγήσει με τη σούστα, εύχομαι και ελπίζω να έρθει η ώρα να πληρωθούν, είτε μέσω της δικαιοσύνης, είτε μακροπρόθεσμα, με το ίδιο

ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664 Διόρθωση κειμένων:

Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Σκίτσο εξώφυλλου: ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΛΙΜΠΕΡΤΗΣ

Σελίδα

2

νόμισμα. Ένα «πολιτικό μνημόσυνο» θα αποτελέσει η παρουσίαση του βιβλίου του, την Δευτέρα 10 Ιούνη 2019 ώρα 8 το βράδυ, στην αυλή του βιβλιοπωλείου των εκδόσεων Γαβριηλίδη, μαζί με την αγαπημένη του παράσταση «Ο Καραγκιόζης γιατρός με το ζόρι» που θα αποδώσει ο αγαπημένος του μαθητής Πάνος Καπετανίδης. Π. Κ.

Ο ΒΑΓΓΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ 2

Ο πειραιώτης καραγκιοζοπαίχτης Βάγγος (Ευάγγελος Κορφιάτης, 1922-2008), αφηγείται μπροστά στο κασετόφωνο τις Αναμνήσεις του. Οι μαγνητοταινίες ψηφιοποιήθηκαν, απομαγνητοφωνήθηκαν, τεκμηριώθηκαν και υπομνηματίστηκαν από τον Λευτέρη Ξανθόπουλο. Η έκδοση συμπληρώνεται από τον πρόλογο του Πέτρου Μάρκαρη, επίλογο του καραγκιοζοπαίχτη Πάνου Καπετανίδη, βιογραφικά καραγκιοζοπαιχτών, σημειώσεις του Μάστορα για την ιστορία και τεχνική του Θεάτρου Σκιών και πλούσιο οπτικό υλικό (φωτογραφίες, φιγούρες, σκηνικά, παραστάσεις). Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Παρασκευή 7 Ιουνίου στις 20.00 στο Poems and Crimes των Εκδόσεων Γαβριηλίδη. Θα μιλήσουν οι Πέτρος Μάρκαρης, Λευτέρης Ξανθόπουλος και Πάνος Καπετανίδης. Θα ακολουθήσει παράσταση καραγκιόζη από τον Πάνο Καπετανίδη.

«To Θέατρο Σκιών είναι ό,τι περισσότερο αγάπησα στη ζωή μου. Πρώτα γιατί ήτανε το παιχνίδι των παιδικών μου χρόνων, κατόπιν το επάγγελμα μου. Επάγγελμα που με βοήθησε να είμαι σε διαρκή επικοινωνία με το λαό, να κάνω γέλιο τον πόνο, χαρά τη λύπη του. Να σατιρίσω (όσο το μικρό μου μυαλό κατάφερνε) όλα όσα αγνοούν τη νοημοσύνη μας και την ανθρώπινη ιδιότητα. Παρά τα δεινά που πέρασα μέχρι να γίνω αυτό που είμαι τώρα, δεν μετάνιωσα ούτε για μια στιγμή που έγινα καραγκιοζοπαίχτης. Μακαρίζω τούς πρωτομάστορες του Θεάτρου Σκιών που μου δίδαξαν την τέχνη, μια τέχνη τόσο αυτόνομη όσο και δημιουργική.» Νίκαια, 9 Δεκεμβρίου 1996 Βάγγος

Σελίδα

3

Ιούνιος

Παγκόσμιες Ημέρες 5 Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 12 Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας 14 Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη 20 Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 26 Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής

τους 26 Διεθνής Ημέρα κατά των Βασανιστηρίων

28 Ιούνη 2009 10 χρόνια από το θάνατο

του Μάνθου Αθηναίου

Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Βάγγου, 50 μέρες μετά το θάνατο του Ευγένιου Σπαθάρη, ένας ακόμη μεγάλος δάσκαλος του Θεάτρου Σκιών, ο Μάνθος Αθηναίος, έφυγε από τη ζωή, τα ξημερώματα της Κυριακής 28 Ιούνη, σε ηλικία 84 ετών, ύστερα από σύντομη νοσηλεία στον «Ερυθρό Σταυρό». Γεννήθηκε στου Μαλτσινιώτη το έτος 1925. Το κανονικό του όνομα ήταν Ματθαίος Λιονέτης. Ασχολήθηκε με τον Καραγκιόζη από μικρή ηλικία, μαθαίνοντας τα μυστικά της τέχνης του Θεάτρου Σκιών από μεγάλους δασκάλους, όπως τον Γιώργο Κουτσούρη, τον Θανάση Γιαννέλο και κυρίως τον Κώστα Μάνο. Το εικαστικό του έργο παρουσιάστηκε σε μια φροντισμένη έκδοση με το λεύκωμα: «Μάνθος Αθηναίος: Φιγούρες και σκηνικά του Θεάτρου Σκιών» από τις εκδόσεις «Βιβλιόραμα» και σε συνεργασία με τον Δήμο Νέας Σμύρνης το έτος 2002. Για πολλά χρόνια, έπαιξε σε εκπομπές της τηλεόρασης, με τελευταία τη συμμετοχή του στην πετυχημένη σειρά της ΕΤ-2 «Τα Κολλητήρια». Η πολιτεία τον τίμησε με τιμητική σύνταξη, από τους πρώτους μετά τη χορηγία της. Η κηδεία του έγινε την Τετάρτη 1 Ιούλη στο νεκροταφείο Νέας Σμύρνης, δημοσία δαπάνη. Δέκα χρόνια μετά, ακόμα βρίσκει κανείς στην ιστοσελίδα του Δήμου Νέας Σμύρνης, ένα από τα ψέματα, που συνηθίζουν να λένε τόσο οι ψεύτες δήμαρχοι, όσο και οι ψεύτες αντιδήμαρχοι. Και ακόμα δεν έχει μάθει το κοινό του Μάνθου, τι γίνανε οι φιγούρες του, τα σκηνικά και τα εργαλεία του, που φυγαδεύτηκαν από το σπίτι-θέατρό του, για να πάνε δήθεν στο μουσείο, που θα έφτιαχνε προς τιμή του ο δήμος. «Ο Δήμος Ν. Σμύρνης προτίθεται να δημιουργήσει στην πόλη μας και Μουσείο Θεάτρου Σκιών με το αρχείο αυτό μόλις βρεθεί κατάλληλος χώρος για να στεγαστεί». Ακόμα «προτίθεται»… Π.Κ.

Σελίδα

4

Ο Ιούνιος και τα γεγονότα του 1 I OY N Ι ΟΥ 1919 Στην Γερμανία, το πτώμα της Ρόζας Λούξεμπουργκ εντοπίζεται στο Κανάλι Λάντβερ.

1938 Κυκλοφορεί το πρώτο κόμικς με περιπέτειες του Σούπερμαν.

1961 Για πρώτη φορά, μεταδίδεται στα ερτζιανά στερεοφωνικός ήχος.

1970 Στο Περού, καταστροφικός σεισμός σκοτώνει περισσότερα από 3.000 άτομα.

1990 Ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζωρτζ Μπους και ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσώφ συμφωνούν για τον περιορισμό των μεγάλου βεληνεκούς πυρηνικών πυραύλων και τη διακοπή παραγωγής χημικών όπλων.

2 I OY N Ι ΟΥ 1937 Ηλεκτροκινείται ο σιδηρόδρομος Πειραιά.

1952 Ξεκινά η πρώτη τηλεοπτική μετάδοση στο Κεμπέκ του Καναδά, η οποία είναι η πρώτη, που μεταδίδεται τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο. Την ίδια ημέρα, γίνεται και η πρώτη τηλεοπτική μετάδοση της Eurovision.

3 Ι ΟΥ Ν Η 1946 Το πρώτο μπικίνι κάνει την εμφάνισή του στις πασαρέλες του Παρισιού.

1985 Στην Ελλάδα, στις βουλευτικές εκλογές, νικητής αναδεικνύεται το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 45,82%, που του εξασφαλίζει την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο με 157 έδρες.

1994 Στην Ινδονησία, 150 είναι οι νεκροί από τσουνάμι, μετά τον ισχυρό σεισμό που σημειώνεται στην Ανατολική Ιάβα.

1963 Θάνατος του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ.

4 Ι ΟΥ Ν Ι ΟΥ 1878 Υπογράφεται η συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, με την οποία παραχωρείται η Κύπρος από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο Ηνωμένο Βασίλειο.

1896 Ο Χένρυ Φορντ δοκιμάζει στους δρόμους του Ντιτρόιτ το πρώτο αυτοκίνητο, που κινείται με βενζίνη, το «Τετράκυκλο». Δεν ήταν παρά μια δικύλινδρη μηχανή, ανεβασμένη πάνω σε τέσσερις τροχούς ποδηλάτου, που έπιανε μέγιστη ταχύτητα 32 χιλιόμετρα την ώρα.

1919 Το αμερικανικό Κογκρέσο εγκρίνει την προσθήκη του άρθρου 19 στο Σύνταγμα, το οποίο δίνει στις γυναίκες το δικαίωμα της ψήφου.

1920 Ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ο' Νιλ κερδίζει βραβείο Πούλιτζερ για το έργο του «Πέρα από τον Ορίζοντα».

1991 Μετά από 20 ημέρες γενικής απεργίας, παραιτείται η κομμουνιστική κυβέρνηση της Αλβανίας υπό τον Φάτος Νάνο.

2001 Θάνατος του Έλληνα ηθοποιού Ντίνου Ηλιόπουλου.

2007 Θάνατος του Κύπριου ηθοποιού Σωτήρη Μουστάκα.

5 Ι ΟΥ Ν Ι ΟΥ 1967 Αρχίζει ο αποκαλούμενος από τη διάρκειά του πόλεμος

των 6 ημερών ανάμεσα στο Ισραήλ από τη μία πλευρά, την Αίγυπτο, την Συρία και την Ιορδανία από την άλλη.

1972 Αρχίζει στην Στοκχόλμη η 1η Παγκόσμια Σύνοδος για το Ανθρώπινο Περιβάλλον. Την ίδια μέρα, Ελλάδα και Κίνα συνάπτουν διπλωματικές σχέσεις.

1977 Βρίσκεται για πρώτη φορά στα ράφια των καταστημάτων ο υπολογιστής Apple II. 1991 Στην Νότια Αφρική, το Κοινοβούλιο ψηφίζει την κατάργηση των νόμων του Απαρτχάιντ, σύμφωνα με τους οποίους το 87% της γης ανήκει στους λευκούς.

6 Ιουνίου 1822 Ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο.

1923 Στη Διάσκεψη της Λωζάνης, καθορίζονται οριστικά τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ορίζεται το μέσο του ρου του ποταμού Έβρου. Η Άγκυρα ανακαλεί κάθε αντίρρηση για παραχώρηση στην Ιταλία του Καστελόριζου.

1933 Νέα δολοφονική απόπειρα κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, αυτή τη φορά στην Αθήνα, την ώρα που βρίσκεται μαζί με τη σύζυγό του, Έλενα, στο αυτοκίνητο.

1944 Απόβαση της Νορμανδίας: Οι σύμμαχοι αποβιβάζονται στην Νορμανδία και αρχίζει η μεγάλη επίθεση.

1969 Δραπετεύει από τις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου ο Αλέκος Παναγούλης.

1981 800 είναι οι νεκροί στο χειρότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα του κόσμου, στο Μπιχάρ της Ινδίας.

1799 Γέννηση Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν, Ρώσου ποιητή.

7 Ιουνίου 1099 Α' Σταυροφορία: αρχίζει η πολιορκία της Ιερουσαλήμ.

1821 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Μάχη του Δραγατσανίου. Ο Ιερός Λόχος, το επαναστατικό σώμα που συγκρότησε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στην Μολδοβλαχία, αποδεκατίζεται.

1825 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Μάχη της Τραμπάλας. Στη μάχη αυτή, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφώνησε τη θρυλική φράση: "Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους".

1834 Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Δημήτριος Πλαπούτας καταδικάζονται στο Ναύπλιο σε θάνατο για συνωμοσία και εσχάτη προδοσία.

1907 Μακεδονικός Αγώνας: Απαγχονίζεται από Κομιτατζήδες ο θρυλικός Μακεδονομάχος Τέλλος Άγρας.

1914 Σύγκρουση Βορειοηπειρωτών και Αλβανών στην Χειμάρρα.

1914 Το πρώτο σκάφος διασχίζει τη διώρυγα του Παναμά.

Σελίδα

5

1919 Μικρασιατική Εκστρατεία: Το ελληνικό 6ο σύνταγμα Αρχιπελάγους καταλαμβάνει την Πέργαμο.

1920 Ο ελληνικός στρατός προελαύνει στην Ανατολική Θράκη.

1929 Το Βατικανό γίνεται ανεξάρτητο κράτος.

1965 Η SONY παρουσιάζει τη νέα εφεύρεσή της, το βίντεο. Πρώτη τιμή: 995 δολάρια.

1979 Οι πρώτες άμεσες εκλογές για το Ευρωκοινοβούλιο διεξάγονται σε εννέα χώρες.

8 Ιουνίου 1921 Μικρασιατική Εκστρατεία.

1930 Ο Έλληνας πρωτοπαλαιστής Τζιμ Λόντος ανακηρύσσεται πρωταθλητής κόσμου.

1932 Κατατίθεται και ψηφίζεται, στην ελληνική Βουλή, το νομοσχέδιο περί κοινωνικών ασφαλίσεων και έτσι μπαίνουν οι βάσεις για την ίδρυση του ΙΚΑ.

1949 Το FBI εκδίδει λίστα κομμουνιστών, μεταξύ των οποίων και πολλοί καλλιτέχνες.

1952 Πόλεμος της Κορέας: Αναχωρούν για την Κορέα 400 Έλληνες στρατιώτες.

1961 Οι Η.Π.Α. δωρίζουν, στην ελληνική χωροφυλακή, συστήματα τηλεπικοινωνιών πανελλήνιας εμβέλειας για τις ανάγκες της δύναμης Άμεσης Δράσης, που δημιουργήθηκε το 1960.

632 Θάνατος Μωάμεθ, προφήτη του Ισλάμ.

1973 Θάνατος Μάρκου Αυγέρη, Έλληνα συγγραφέα και κριτικού.

1987 Θάνατος Αλέξανδρου Ιόλα, Έλληνα συλλέκτη έργων τέχνης.

2010 Θάνατος Ανδρέα Βουτσινά, Έλληνα ηθοποιού και σκηνοθέτη.

9 Ιουνίου 1821 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Καταστροφή της Λιβαδειάς (1821). Τούρκοι υπό τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ πυρπολούν την Λιβαδειά.

1822 Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, οι Τούρκοι παραδίδουν την Ακρόπολη των Αθηνών.

1934 Ο Ντόναλντ Ντακ κάνει την πρώτη του εμφάνιση με το έργο "The Wise Little Hen".

1870 Θάνατος Κάρολου Ντίκενς, Άγγλου συγγραφέα.

2012 Θάνατος Ζωρζ Σαρρή, Ελληνίδας συγγραφέα και ηθοποιού.

10 Ιουνίου 1822 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Οι Τούρκοι, που οχυρώθηκαν στην Ακρόπολη, παραδίνονται.

1825 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ο Ιμπραήμ Πασάς καταλαμβάνει την Τριπολιτσά.

1944 Σφαγή του Διστόμου.

2004 Θάνατος Ξενοφώντα Ζολώτα, Έλληνα οικονομολόγου και Πρωθυπουργού.

Ασίας.

11 Ιουνίου 1914 Διωγμοί Ελλήνων στην Φώκαια της Μικράς

1975 Ψήφιση νέου ελληνικού Συντάγματος μετά την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών.

2013 Η ΕΡΤ, σύμφωνα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, σταματάει οριστικά τη μετάδοσή της.

1835 Θάνατος Ανδρέα Μιαούλη, Έλληνα ναύαρχου.

1985 Θάνατος Σαπφώς Νοταρά, Ελληνίδας ηθοποιού.

12 Ιουνίου 1942 Η Άννα Φρανκ γράφει την πρώτη καταχώρηση στο ημερολόγιό της.

Σελίδα

6

1945 Κ.Κ.Ε.: Ο Ριζοσπάστης ανακοινώνει την καταδίκη και την απομόνωση του Άρη Βελουχιώτη.

1964 Ο Νέλσον Μαντέλα καταδικάζεται σε ισόβια από το ρατσιστικό καθεστώς της Νοτίου Αφρικής.

1915 Γέννηση του μεγάλου Έλληνα ηθοποιού Ηλιόπουλου.

13 Ιουνίου 1944 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η Γερμανία εξαπολύει επίθεση με ιπτάμενες βόμβες V1 εναντίον της Αγγλίας.

1904 Θάνατος Νικηφόρου Λύτρα, Έλληνα ζωγράφου.

323 π. Χ.. Θάνατος Μεγάλου Αλεξάνδρου, Έλληνα Βασιλιά των Μακεδόνων.

14 Ιουνίου 1940 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Ο Γερμανικός στρατός καταλαμβάνει το Παρίσι.

1967 Η Κίνα δοκιμάζει την πρώτη της βόμβα υδρογόνου.

1987 Η Εθνική Ελλάδος κατακτά το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα καλαθοσφαίρισης κερδίζοντας στον τελικό την Σοβιετική Ένωση με 103-101.

15 Ιουνίου 1913 Β' Βαλκανικός Πόλεμος: Βουλγαρικός στρατός επιτίθεται στον ελληνικό στο Μπούκοβιτς.

1919 Σφαγές Ελλήνων και πυρπόληση του Αϊδινίου από τους Τούρκους.

1977 Για πρώτη φορά, μετά το τέλος της δικτατορίας του Φρανθίσκο Φράνκο, στην Ισπανία, γίνονται ελεύθερες εκλογές.

1994 Θάνατος Μάνου Χατζιδάκι, Έλληνα συνθέτη.

2001 Θάνατος της Μαρίας Φωκά, Ελληνίδας ηθοποιού.

16 Ιουνίου 1913 Έναρξη του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου.

1961 Ο Ρώσος χορευτής Ρούντολφ Νουρέγιεφ ζητά πολιτικό άσυλο στην Γαλλία.

1945 Θάνατος Άρη Βελουχιώτη, Έλληνα αντιστασιακού.

17 Ιουνίου 1831 Τυπώνονται στο Ναύπλιο τα πρώτα χαρτονομίσματα του Βασιλείου της Ελλάδος.

1885 Το άγαλμα της Ελευθερίας φθάνει στο λιμάνι της Νέας Υόρκης.

18 Ιουνίου 1470 Ο Μωάμεθ Β΄ φθάνει με στρατό στην Χαλκίδα, συμμετέχοντας στην πολιορκία της.

1815 Μάχη του Βατερλώ: Ο Ναπολέων ηττάται από τους Άγγλους και τους Πρώσους.

1914 Οι πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων ανακοινώνουν στην ελληνική κυβέρνηση την έγκριση, εκ μέρους των κυβερνήσεών τους, του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας, με το οποίο αναγνωρίζεται η ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου (με το νέο ημερολόγιο, που ακολουθούσε η Ευρώπη, ήταν 1η Ιουλίου).

1936 Θάνατος Μαξίμ Γκόρκι, Ρώσου συγγραφέα.

19 Ιουνίου 1962 Η ελληνική κυβέρνηση αποφασίζει να παύσει ολόκληρο το Δ.Σ. της Δ.Ε.Η., κατόπιν σοβαρών καταγγελιών περί οικονομικών ατασθαλιών.

2000 Η Ελλάδα υπογράφει την ένταξή της στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (Ο.Ν.Ε.).

20 Ιουνίου 1975 Ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος εκλέγεται 2ος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, συγκεντρώνοντας 210 ψήφους σε σύνολο 295 παρόντων μελών του Κοινοβουλίου.

1978 Στις 23:05, φονικός σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ συγκλονίζει την Θεσσαλονίκη. Ο σεισμός έχει επίκεντρο 35 χλμ. Α-ΒΑ της Θεσσαλονίκης, μεταξύ των λιμνών Αγίου Βασιλείου και Βόλβης. Διαρκεί 15 δευτερόλεπτα και προκαλεί πολλές ζημιές στην πόλη, με αποκορύφωμα την κατάρρευση μιας οκταώροφης πολυκατοικίας στην Πλατεία Ιπποδρομίου. Ο σεισμός θα αφήσει πίσω του 49 νεκρούς (29 στην κατάρρευση της πολυκατοικίας) και μια φοβισμένη πόλη.

21 Ιουνίου 1913 Β' Βαλκανικός Πόλεμος: Μάχες του Σκρα και του Λαχανά. Ο ελληνικός Στρατός καταλαμβάνει το Κιλκίς μετά από σφοδρές μάχες στα χωριά Σκρα και Λαχανά και εισέρχεται στην πόλη, εκδιώχνοντας τους Βούλγαρους. Το ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό αναπτύσσει ναυτικό αποκλεισμό σε όλο το μήκος των ακτών της Μακεδονίας.

1962 Ανακοινώνεται ότι σε ολόκληρη τη χώρα, κυκλοφορούν 107.000 αυτοκίνητα πλην των στρατιωτικών, 70.000 από τα οποία στο λεκανοπέδιο Αττικής, όπου αντιστοιχεί ένα αυτοκίνητο ανά 26 κατοίκους.

22 Ιουνίου 1824 Ελληνική Επανάσταση του 1821: Καταστροφή των Ψαρών. Αιγυπτιακά στρατεύματα αποβιβάζονται στα Ψαρά, για να καταστείλουν την επανάσταση. Ο αγωνιστής Αντώνιος Βρατσάνος, υπερασπιστής του Παλαιοκάστρου Ψαρών, βάζει φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, κατά την εκεί επίθεση των Τούρκων. Άγριες σφαγές των Χριστιανών από τους Τούρκους στο Ηράκλειο της Κρήτης.

1913 Β' Βαλκανικός Πόλεμος: Μάχη της Δοϊράνης, νίκη των Ελλήνων κατά των Βουλγάρων.

1941 Ξεκινάει η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, η εισβολή του γερμανικού στρατού στην Σοβιετική Ένωση.

23 Ιουνίου 1894 Έπειτα από πρωτοβουλία του Πιέρ ντε Κουμπερτέν, ιδρύεται στο Παρίσι η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (Ολυμπιακή Ημέρα).

1936 Γέννηση Κωνσταντίνου Σημίτη, Έλληνα Πρωθυπουργού, που έβαλε την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (Ο.Ν.Ε.).

1996 Θάνατος Ανδρέα Παπανδρέου, Ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και για πολλά χρόνια Πρωθυπουργού της Ελλάδας.

24 Ιουνίου 1798 Θάνατος Ρήγα Φεραίου, Έλληνα συγγραφέα και επαναστάτη.

1949 Θάνατος Θεμιστοκλή Σοφούλη, Έλληνα πολιτικού.

Στοκχόλμης (στο μήκος άνευ φοράς).

1925 Ο στρατηγός Θόδωρος Πάγκαλος επιβάλλει τη βραχύβια δικτατορία του.

1982 Καταργείται το κούρεμα με την ψιλή στον ελληνικό Στρατό.

26 Ιουνίου 1945 Στο Σαν Φρανσίσκο υπογράφεται ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, που αντικατέστησαν την Κοινωνία των Εθνών, από εκπροσώπους 50 κρατών.

27 Ιουνίου 1946 Στη διάσκεψη των υπουργών εξωτερικών των νικητών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Παρίσι, αποφασίζεται η παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, η οποία επικυρώνεται το επόμενο έτος με ελληνοϊταλικό σύμφωνο.

1954 Ανακοινώνεται η έναρξη λειτουργίας του πρώτου σταθμού πυρηνικής ενέργειας στον κόσμο, στην Ε.Σ.Σ.Δ..

1963 Η πρώτη ελληνική υψικάμινος τίθεται σε λειτουργία στο εργοστάσιο της Χαλυβουργικής από τον βασιλιά Παύλο.

2009 Θάνατος Σπύρου Καλογήρου, Έλληνα ηθοποιού.

28 Ιουνίου 1919 Υπογράφεται η Συνθήκη των Βερσαλλιών.

1980 Πρώτη πτήση αεροπλάνου, που κινείται με ηλιακή ενέργεια. Πρόκειται για το αεροσκάφος "Γκοσάμερ Πέγκουιν" με χειριστή τον Μακ Γκρήντυ.

2007 Μεγάλη καταστροφή στην Πάρνηθα. Οι φωτιές κατακαίουν χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης.

29 Ιουνίου 1850 Το Οικουμενικό πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως χορηγεί αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Ελλάδος.

1942 Οι δυνάμεις του Άξονα υπό τον Ρόμελ, στην Βόρεια Αφρική, προελαύνουν ως το Ελ Αλαμέιν, 72 χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια.

1949 Η Νότιος Αφρική επιβάλλει το Απαρτχάιντ, αρχίζοντας με την απαγόρευση των μικτών γάμων.

2002 Συλλαμβάνεται, έπειτα από έκρηξη στον Πειραιά, ο Σάββας Ξηρός: Αφετηρία για την εξάρθρωση της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη».

1907 Θάνατος Κωνσταντίνου Βολανάκη, Έλληνα ζωγράφου.

1951 Θάνατος Αιμίλιου Βεάκη, Έλληνα ηθοποιού.

30 Ιουνίου 1908 Έκρηξη μετεωρίτη στην Τουνγκούσκα, στην Σιβηρία, καταστρέφει τα πάντα σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων.

1921 Μικρασιατική Εκστρατεία: Ο ελληνικός Στρατός (VI Μεραρχία) απελευθερώνει το Ακροϊνόν (Αφιόν Καραχισάρ) μετά από την ομώνυμη σκληρή μάχη.

2012 Θάνατος Θύμιου Καρακατσάνη, Έλληνα ηθοποιού και σκηνοθέτη.

25 Ιουνίου 1912 Ο Έλληνας Κωνσταντίνος Τσικλητήρας ανακηρύσσεται ολυμπιονίκης στην Ολυμπιάδα της

Σελίδα

7

3) Νεανίας xωρίς προσωπικότητα ΧΑΤΖ:

ΚΑΡ:

Καλημέρα, Καραγκιόζη μου! Σε βλέπω να είσαι καλύτερα τώρα! Εγώ, όμως, δεν βλέπω τον ήλιο, έτσι όπως στάθηκες μπροστά μου!

ΧΑΤΖ: Ξάπλωσες και μέσα στο

αρχαίο πιθάρι,

για να έχεις και σκιά… ΚΑΡ: Θέατρο Σκιών, υπό τη σκιά της Ακροπόλεως, από

την αρχαιότητα! ΧΑΤΖ: Άντε πάλι! Άρχισες τα εθνικιστικά σου! Αν το

μάθει ο Πασάς… ΚΑΡ: Ποιος πατσάς! Ποια εθνικιστικά; ΧΑΤΖ: Το Θέατρο Σκιών ήρθε από τα βάθη της Ασίας

μέσω νομάδων! ΚΑΡ: Καλά! Πάω πάσο! Εν οίδα, ότι ουδέν οίδα! ΧΑΤΖ: Τι θες να πεις; Τι είδες δηλαδή; ΚΑΡ: Είδα τον ουρανό σφοντύλι με όσα ακούω να λες… ΧΑΤΖ: Σταμάτα να μου μιλάς έτσι! Έχω προσωπικότητα

εγώ! ΚΑΡ: Και μόνο που το διαλαλείς, σημαίνει ότι δεν έχεις

προσωπικότητα. ΧΑΤΖ: Και για ποιο λόγο δεν έχω; ΚΑΡ: Διότι ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα, όπως είπε και

ο Σωκράτης! ΧΑΤΖ: Ποιος Σωκράτης; ΚΑΡ: Ένας ήταν ο Σωκράτης και ζούσε στην Αθήνα του

Περικλέους! ΧΑΤΖ: Τι θες να πεις; ΚΑΡ: Από τον αρχαίο Σωκράτη βγήκε μαθητής του ο

Πλάτωνας! ΧΑΤΖ: Και λοιπόν; ΚΑΡ: Από τον Πλάτωνα βγήκε μαθητής του ο

Αριστοτέλης! ΧΑΤΖ: Πού θες να το πας; ΚΑΡ: Και από τον Αριστοτέλη βγήκε μαθητής του ο

Αλέξανδρος!

Σελίδα

8

ΧΑΤΖ: ΚΑΡ: ΧΑΤΖ: ΚΑΡ: ΧΑΤΖ: ΚΑΡ: ΧΑΤΖ: ΚΑΡ: ΧΑΤΖ: ΚΑΡ: ΧΑΤΖ:

ΚΑΡ: ΧΑΤΖ:

Ποιος Αλέξανδρος; Ο Μέγας Αλέξανδρος! Ο Βασιλιάς της Μακεδονίας! Της Βόρειας; Ωχ! Τι έπαθες πάλι; Υποτροπίασα με το τελευταίο, που είπες! Το «Severna» εννοείς; Αμάν! Δεν μπορώ να το ελέγξω! Ανέφερα τη νέα ονομασία… Γρρρ! Ωχ! Του σάλεψε πάλι! Το σκύλο κάνεις τώρα, βρε; Βοήθεια! Γρρρ! Γαβ! Μην δαγκώνεις! Πονάω! Φτάνει! Αχ! Σακατεύτηκα ο καημένος!

Μια Αφήγηση του Καραγκιοζοπαίχτη

Τάκη Παλαιοθόδωρου:

Ιστορικό του Καραγκιόζη και οι Φιγούρες του Θεάτρου Σκιών

Κυρίες μου, κύριοι και αγαπητά μου παιδιά! Ονομάζομαι Τάκης Παλαιοθόδωρος! Χαιρετώ τους κυρίους, τις κυρίες, τα μεγάλα παιδιά και τα μικρά παιδιά! Αυτό το λέω, βέβαια, γιατί και τα παλιά τα χρόνια, πάντα τον παρακολουθούσαν οι μεγάλοι τον Καραγκιόζη και τα παιδιά ποτέ. Τα παλιά τα χρόνια! Τώρα όμως, ήρθε ο καιρός όλα τα αγαπητά παιδάκια, το 90% τουλάχιστον, να θέλουν ακόμα τον Καραγκιόζη. Αυτές τις φιγούρες που βλέπετε μπροστά σας, τις έχω φτιάξει εγώ με προσωπική πνευματική μου δουλειά, είναι κάτι δικό μου, είναι κάτι μέσα από τη δική μου φαντασία και οι φιγούρες αυτές που βλέπετε, είναι οι σωστότερες που μπορεί να βρει κανείς. Αυτό που έχει σημασία, είναι ένα πράγμα. Αν αγαπάτε τον Καραγκιόζη, προσέξτε καλά και δείτε όλες αυτές τις

φιγούρες που έχετε μπροστά σας. Είναι σωστές, είναι μελετημένες και νομίζω ότι πάντα κάθε οικογένεια στα παιδιά της, μπορεί να τις προσφέρει και να έχει κάθε φιγούρα, όπως ο Καραγκιόζης, τα Κολλητήρια, ο Χατζηαβάτης, η Αγλαΐα, ο Διονύσιος, ο Σταύρακας, ο Μορφονιός, ο Μπαρμπαγιώργος, όλες αυτές οι φιγούρες και έχω και τα ηρωικά παλικάρια, όπως τον Κατσαντώνη και τον Κίτσο τον Τζαβέλλα. Και ορισμένες κοπέλες, που είναι σε διάφορα πάρα πολύ ωραία πρόσωπα και αν τα προσέξετε, θα δείτε ότι διαφέρουν πάρα πολύ. Κοιτάξτε! Όλα αυτά είναι με κάποιο νούμερο. Αν θέλετε, προτιμήστε τα και νομίζω ότι θα σας αρέσουν και θα είναι πάντα ευτυχισμένα τα παιδιά, με αυτές τις φιγούρες, που έχουμε. Έχετε ακούσει πολλές φορές ορισμένα ιστορικά για τον Καραγκιόζη από συναδέλφους, από ανθρώπους των γραμμάτων κτλ.. Δεν φέρνω αντίρρηση σε οτιδήποτε από αυτά που λένε, γιατί ο καθένας, είτε το φαντάστηκε, είτε το έψαξε, είτε δεν είδε αυτά που πρέπει να είναι. Εν πάση περιπτώσει όμως, δεν κατηγορώ κανέναν από τους ανθρώπους και καλά κάνουν και ας λένε ό,τι θέλουν. Είπαν αυτοί τα δικά τους, πρέπει να σας πω και εγώ τα δικά μου, όπως τα έχω δει και όπως νομίζω ότι είναι έτσι. Τα παλιά τα χρόνια, η μητέρα μας Ελλάδα ήταν ελεύθερη. Όλα αυτά τα παράλια της Τουρκίας, που τώρα τα έχει η Τουρκία, η Κωνσταντινούπολη και όλα αυτά τα μέρη, όλα όσα βλέπετε απέναντι από εμάς, ήταν δικά μας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι από τότε που οι Τούρκοι μπήκαν μέσα και σκλαβώθηκε ο λαός της Ελλάδας, έγιναν τα πράγματα πολύ διαφορετικά για το λαό μας. Σε ένα μέρος, αυτό ήταν ελληνικό μέρος, που οι Τούρκοι βέβαια το ονόμασαν Προύσα, γιατί δεν νομίζω στα ελληνικά να λεγόταν Προύσα. Εν πάση περιπτώσει όμως, εγώ ξεκινάω με το θέμα του Καραγκιόζη. Γεννήθηκε ο Καραγκιόζης μέσα στην κατοχή αυτή

Σελίδα

9

των Τούρκων, στον εξευτελισμό των Ελλήνων στη συνέχεια, που κάναν τόσα και τόσα στους Έλληνες, εκεί γεννήθηκε ο καημένος ο Καραγκιόζης. Το ατύχημα για αυτόν ήταν ότι βγήκε με μια καμπουρούλα, λίγο άσχημος και από μια πάρα πολύ δυστυχισμένη και πολύ φτωχή οικογένεια. Εντάξει όμως! Ο άνθρωπος αυτός, σιγά-σιγά, μεγάλωσε, έγινε παιδί, έγινε παλικάρι. Τι να το κάνεις όμως; Οι αγάδες, οι μπέηδες, όλοι αυτοί γελάγανε, όταν τον βλέπανε αυτόν τον άνθρωπο πλέον, γιατί είχε γίνει ο άνθρωπος μεγάλος. Και έγινε μεγάλος. Στα καφενεία ή οπουδήποτε στο δρόμο, βλέπανε τον Καραγκιόζη, γελάγανε, γελοιοποιούσανε τον άνθρωπο αυτό. Στην αρχή, δεν το καταλάβαινε και τόσο. Όταν είδε όμως ότι από τον τόπο του, ξεκληριζόταν και έφευγε το κάθε παλικάρι και ανέβαινε στα βουνά, γιατί δεν μπορούσε πλέον ο λαός αυτός να αντέξει και για να ζήσει, έπρεπε να φύγει πάνω στα βουνά, τουλάχιστον όσο μπορούσε να πολεμήσει για μια λευτεριά, που ζητούσαν όλοι. Ο Καραγκιόζης, κάποια στιγμή, αυτά τα άκουσε, τα κατάλαβε, γιατί, όπως σας είπα, ήτανε καμπούρης, ξυπόλυτος ο φουκαράς, με ένα τρύπιο παντελόνι. Και από εδώ και από εκεί, του δίνανε, πότε να φάει, πότε να μην φάει, ξυπόλυτος, φτωχός κτλ.. Και όσο και να είναι, άρχισε και αυτός, στα καφενεία, εκεί που τον βλέπανε και γελάγανε, άρχισε να μιλάει κάπως πολύ διαφορετικά για τους Τούρκους μπέηδες, τους αγάδες και τον Βεζύρη βέβαια. Άρχισε να μιλάει για λευτεριά, άρχισε να μιλάει ο Καραγκιόζης για το πώς πρέπει να φέρονται στους ανθρώπους αυτούς, που ζούνε σε αυτήν την πόλη, που λεγόταν Προύσα. Και κάπου, τα πράγματα άρχισαν, για αυτούς τους αγάδες, να σοβαρεύουν. Οπότε, κάποια στιγμή, αφού τον διώξαν από το καφενείο, απελπισμένα μπορεί να πει κανένας, με χτυπήματα, κλωτσιές κτλ., πήγαν στον Βεζύρη και παραπονεθήκαν για αυτό. Ο Βεζύρης πέρασε, για μια στιγμή, να δει τι λέει αυτός ο άνθρωπος. Και πράγματι, άκουσε και αυτό το κατάλαβε, όμως, ο Βεζύρης ότι δεν ήτανε καλό. Θα έκανε ξεσηκωμό με αυτό και αναγκάστηκε να τον αποκεφαλίσει

Σελίδα

10

τον Καραγκιόζη. Το κακό όμως, αγαπητοί μου, το μεγαλύτερο λάθος, που έκανε αυτός ο Βεζύρης, ήτανε που σκότωσε τον Καραγκιόζη. Το μεγαλύτερο λάθος, γιατί τότε ξεσηκωθήκανε οι Έλληνες και σιγά-σιγά έφτασε από στόμα σε στόμα και ο Καραγκιόζης ήταν αυτός που το ξεκίνησε και δεν το ξέρει κανένας. Και

όμως, δεν το ξέρει κανένας πώς ξεκινήσανε όλα. Μετά, άρχισε να μιλάει όλος ο κόσμος για λευτεριά. Μπορεί, βέβαια, να μην ονομάσανε τον Καραγκιόζη, γιατί ήταν ένας φτωχός άνθρωπος και ένας άνθρωπος που δεν φαινόταν πουθενά. Πράγματι, δεν φαινόταν πουθενά, γιατί ποτέ δεν άκουσα στην ιστορία μέσα να πούνε για ένα φτωχό άνθρωπο οτιδήποτε. Είναι η αλήθεια αυτή. Αλλά και αυτός ο Καραγκιόζης ο φουκαράς έδωσε μια σπίθα να ανάψει, για να μπορέσουμε οι Έλληνες να ξεσηκωθούμε και να δούμε λευτεριά, όπως και έγινε. Τώρα ο Καραγκιόζης τι γίνεται; Όταν πλέον απελευθερωθήκαμε, έγινε ο πρωταγωνιστής της Ελλάδας. Πώς έγινε; Εκείνα τα φτωχά χρόνια, κάθε γειτονιά, κάθε πόλη, τι είχε; Δεν είχε το θέατρο, ούτε τον κινηματογράφο, γιατί κινηματογράφος δεν υπήρχε, θέατρο δεν υπήρχε, ένα ραδιόφωνο ίσως και τίποτε άλλο. Ήταν ο φουκαράς ο Καραγκιόζης. Πού; Τώρα, είναι άλλο ιστορικό το πώς έγινε στην Ελλάδα και το

πώς ανακαλύφθηκε αυτό, είναι μια άλλη ιστορία, αλλά εγώ επανέρχομαι σε αυτό το πράγμα, για το παροντικό, ως έχει. Βλέπατε στη γειτονιά τα παιδάκια τα μικρά βάζαν ένα πανάκι και παίζαν Καραγκιόζη, φτάσανε να γίνουνε μεγάλοι, μέχρι που γίνανε οι άνθρωποι καραγκιοζοπαίχτες, τον φτάσανε τον Καραγκιόζη ψηλά. Και μπορώ να σας πω και εγώ, που ο πατέρας μου ήταν καραγκιοζοπαίχτης και πήρα τη δουλειά στα χέρια μου, βέβαια την πήρα κάπως αργά λιγάκι εγώ, γιατί την πήρα από τριάντα χρονών, τώρα είμαι πάρα πολύ μεγάλος και αυτά τα χρόνια, λοιπόν, τον δούλεψα τον Καραγκιόζη, όπως τον φαντάστηκα και πράγματι με τη δική μου φαντασία, πάντοτε, έφτιαχνα ό,τι έφτιαχνα για τον Καραγκιόζη, χωρίς να ξεσηκώσω από κανέναν, γιατί δεν με ενδιέφερε να ξεσηκώσω. Ήθελα να φτιάξω αυτό που κρατάει το μυαλό το δικό μου. Και πράγματι, η φαντασία μου, δοξάζω τον Θεό, έφερε ωραία αποτελέσματα, αγάπησαν τις φιγούρες μου, αγάπησαν τα πάντα μου και μπορώ να πω, δόξα την Παναγία μέχρι αυτή τη στιγμή βρίσκομαι σε κάποια θέση βέβαια φτωχικά κάπως, μπορούμε να πούμε, αλλά τουλάχιστον έχω τιμή και δόξα για τον Καραγκιόζη. Υπάρχουν πολλά ιστορικά για τον Καραγκιόζη, που μπορεί στο μέλλον να συζητήσουμε ξανά κάτι και για αυτόν. Σας ευχαριστώ πολύ, που με ακούσατε! Αυτές οι φιγούρες που βλέπετε, είναι φτιαγμένες και εμπνευσμένες από μένα. Δεν με βοήθησε κανένας, ούτε ζήτησα κανείς να με βοηθήσει ή να μου φτιάξει, ξεσηκώσανε φιγούρες από εμένα, δεν ξεσήκωσα. Οι φιγούρες αυτές, αγαπητοί μου, είναι η φαντασία η δική μου. Αυτήν τη στιγμή, πρέπει να έχω χίλια κομμάτια φιγούρες, μεγάλες, επαγγελματικές και αυτές εδώ που βλέπετε, είναι για μικρά παιδιά, είναι για μικρές σκηνούλες και για τα παιδάκια σας. Είναι σαράντα πέντε πόντους, πενήντα, μέχρι εξήντα, που είναι τα παλικάρια ή ο Μπαρμπαγιώργος! Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, να είστε καλά και το ελπίζω ότι θα χαρείτε πάρα πολύ, ρνοντας αυτές τις φιγούρες, που βλέπετε! Και πάλι σας ευχαριστώ! Να είστε καλά! Ευχαριστώ!

Πατήστε το παρακάτω λινκ:

https://www.youtube.com/watch?v=Yd27OFUmCkw&feature=youtu.be&fbclid=IwAR2ocU16bcvlVjPb5fNSz

Κ.Α.

Σελίδα

11

Η κυρία Λογοκρισία Το γράμμα του Καραγκιόζη στον Αλέξη από τον Καπετάν Λιμπερτάκη και η ανάλυσή του ενόχλησαν. Όμως, ο Καραγκιόζης ήταν, είναι και θα είναι διαχρονικός και αλογόκριτος επαναστάτης, οπότε θα επανέλθει, με τον τρόπο που μόνον αυτός ξέρει, αγνοώντας την κυρία Λογοκρισία! Μανωλάκης ο Βομβιστής

Σελίδα

12

Περί Σκιών

Με την πετυχημένη παράσταση από την ελληνική μυθολογία, «Ο Καραγκιόζης και ο Μινώταυρος», έκλεισε η φετινή χειμερινή σαιζόν στο «Περί Σκιών»!

Το επόμενο ραντεβού είναι στην Τελετή Λήξης των εργαστηρίων στις 4 Ιουνίου το βράδυ, στο θεατράκι της Μαρίνας στην Πάτρα!

Καλό καλοκαίρι!

Σελίδα

13

Ο

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ & ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΤΘΙΟΠΟΥΛΟΣ Ή ΜΠΕΚΟΣ

καραγκιοζοπαίχτης Παναγιώτης Ματθιόπουλος ή Μπέκος ήταν γιος του Δημήτρη Ματθιόπουλου και της Γιαννούλας Μανωλάτου. Ο πατέρας του καταγόταν από το χωριό Ματθιάδες, κοντά στην Μεθώνη. Η οικογένεια του Παναγιώτη, σύμφωνα με στοιχεία που υπάρχουν από το 1880 περίπου, ζούσε στην Πάτρα, στη συνοικία Αγίου Ανδρέα ή Τσιβδί. Στο μέρος αυτό, ο Παναγιώτης Ματθιόπουλος έφτιαξε ένα σπίτι, ακριβώς κάτω από τον παλιό ναό του Αγίου Ανδρέα, το οποίο υπήρχε ως το 1980. Στο σπίτι αυτό, υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος χώρος, στην είσοδο, με χωμάτινο δάπεδο, όπου εκεί γινόντουσαν όλες οι εργασίες, καθώς και στην άκρη μια ξύλινη σκάλα, η οποία οδηγούσε σε ένα ξύλινο πατάρι, με πολλά στρώματα, όπου κοιμόταν η οικογένεια. Για να κατασκευαστεί αυτό το σπίτι, η μητέρα του Παναγιώτη, που ήταν χήρα εκείνη την εποχή, δανείστηκε, για τα υλικά, τον ασβέστη κλπ., από κάποιον ασβεστέμπορο ονόματι Παναγιώτη Σαρδούνη, τον οποίον και εξόφλησε το έτος 1883, βάζοντας υποθήκη το σπίτι. Ο Σαρδούνης, πιθανόν, αν δεν ήταν ο πατριός του Μίμαρου, θα ήταν κάποιος στενός συγγενής του. Ο Μίμαρος έψελνε, ως γνωστόν, στον Άγιο Ανδρέα, όπου και γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη Ματθιόπουλο ή Μπέκο. Ο Παναγιώτης Μπέκος γεννήθηκε το 1874, αλλά δεν έχουμε, προς το παρόν, πληροφορίες για το πότε ακριβώς πέθανε. Επίσης, γνωρίζουμε ότι ο Παναγιώτης είχε έρθει στην Πάτρα από την Μεθώνη, κυνηγημένος, κατά κάποιον τρόπο, γιατί είχε καυγαδίσει για ένα μουστάκι. Το δικό του; Αλλουνού; Κανείς δεν ξέρει… Έφερε μαζί του και την αδελφή του, την Φωτεινή, η οποία ήταν η μητέρα της Αγγελικής Κωνσταντινοπούλου, χήρας τότε, με επτά παιδιά, εκ των οποίων τα τέσσερα αγόρια είχαν το πρώτο καρνάγιο της Πάτρας, εργασία που συνεχίστηκε από την ίδια οικογένεια, με το καρνάγιο τους στην Πάτρα, ως το 1980. Αυτά τα λίγα είναι που γνωρίζουμε και για την οικογένεια της αδερφής του Παναγιώτη, της Φωτεινής. Πρέπει να τονίσουμε, όμως, ότι υπήρχε και υπάρχει δέσιμο στην οικογένεια αυτή. Εκτός από την Φωτεινή, ο Παναγιώτης είχε και μια ακόμη αδερφή, την Ευαγγελία. Η Ευαγγελία έμεινε παντρεμένη στον Μάραθο στους Γαργαλιάνους και δεν είχε απογόνους. Από την τελευταία, το μόνο που γνωρίζουμε από επιστολή της στους γονείς της, το έτος 1901, είναι ότι ήταν πολύ καλή και δοτική σαν άνθρωπος. Ο Παναγιώτης Ματθιόπουλος Μπέκος παντρεύτηκε την Χρυσούλα Μαυροσουφογιαννάκη από το Ρέθυμνο της Κρήτης, η οποία πέθανε το 1951. Έκανε τρία παιδιά μαζί της: Τον Δημήτρη Μπέκο, την Μαγδαληνή και την Κασσιανή. Ο καραγκιοζοπαίχτης Δημήτρης Ματθιόπουλος ή Μπέκος γεννήθηκε το 1896 στη συνοικία Τσιβδί και πέθανε το 1975 στην Πάτρα στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου, στην οδό Φαβιέρου. Ήταν κάλφας, στο επάγγελμα, από μικρός και μάλιστα πολύ καλός. Το τσαγκαράδικό του το είχε στη συμβολή των οδών Ρήγα Φεραίου και Φιλοποίμενος. Ο Δημήτρης Μπέκος εργάστηκε εκεί ως το 1970 και έμαθε τη δουλειά και στο γιο του, τον Παναγιώτη. Είχε παντρευτεί την Ισμήνη Τσανοπούλου (1912-1989). Παιδιά του ήταν η Κωστούλα (έτος γέννησης 1926) και ο Παναγιώτης (1929-2013). Ο τελευταίος απεικονίζεται σε μια φωτογραφία στον πάγκο του τσαγκαράδικου. Μετά από τον καραγκιοζοπαίχτη Παναγιώτη Ματθιόπουλο ή Μπέκο, ακολούθησε και ο γιος του, ο

Σελίδα

14

Δημήτρης Μπέκος, ο οποίος παράλληλα ήταν και κάλφας, όπως προείπαμε, στην Πάτρα. Προφανώς, ο Δημήτρης έμαθε και την τέχνη του Καραγκιόζη, κοντά στον πατέρα του. Έδωσαν παραστάσεις σε πόλεις και χωριά της Αιτωλοακαρνανίας, ιδίως στο Μεσολόγγι, εκτός από την περιοχή της Πάτρας και της ευρύτερης Αχαΐας. Ως γνωστόν, εκείνα τα χρόνια, για τις μετακινήσεις, έπρεπε να πάρει κανείς άδεια και από την Αστυνομία. Πολλές φορές, έστηναν τον μπερντέ τους και στο σιδηροδρομικό σταθμό της Πάτρας. Ο καραγκιοζοπαίχτης Δημήτρης Ματθιόπουλος ή Μπέκος είχε στρατευτεί για τον πόλεμο της Κριμαίας και υπάρχει και επιστολή του με ημερομηνία 27.03.1919 από το θωρηκτό Αβέρωφ, το οποίο είχε πλεύσει στην Σεβαστούπολη της Ρωσίας, ενώ πιο πριν είχε περάσει και από την

Κωνσταντινούπολη. Ο δε πατέρας του, Παναγιώτης, επιστρατεύτηκε το έτος 1912 στο πυροβολικό, για τους Βαλκανικούς Πολέμους, σύμφωνα και με το σχετικό φυλλάδιό του. Ευτυχώς, τα παιδιά της οικογένειας Ματθιοπούλου έχουν αρκετές σχετικές πληροφορίες και φωτογραφίες. Ψάχνοντας κάποτε φωτογραφίες του Παναγιώτη, είχαμε βρει μια που ήταν μαζί του και ο γιος του, ο Δημήτρης. Ήταν από μια άδεια, που έπαιρναν από την αστυνομία για τη μετακίνησή τους στο Μεσολόγγι, που είχε ημερομηνία 14.07.1917 και στην οποία είναι και οι φωτογραφίες των δύο καραγκιοζοπαιχτών, του Παναγιώτη και του Δημήτρη Ματθιόπουλου ή Μπέκου. Υπάρχει, επίσης, και μια φωτογραφία, που βρέθηκε σε εκείνο το πατρικό σπίτι του Παναγιώτη Μπέκου και δείχνει τρεις μαθητές του Μίμαρου.

Πιστεύαμε, ανέκαθεν, ότι ο ένας ήταν ο Μπέκος. Όμως, σε ένα βιβλίο του Σπαθάρη γράφτηκε, αργότερα, ότι στην εν λόγω φωτογραφία απεικονίζονταν οι Ρούλιας, Θεοδωρέλλος και Μέμος. Όπως προείπαμε όμως, η φωτογραφία αυτή, (για την οποία, στο βιβλίο του Σπαθάρη, αναγραφόταν πως ήταν οι μαθητές του Μίμαρου), βρέθηκε και στο πατρικό σπίτι του Παναγιώτη Μπέκου. Αλλά αν δεν ήταν ο ένας από αυτούς ο Μπέκος, μάλλον ο πρώτος δεξιά, όπως κοιτάμε τη φωτογραφία, τότε πώς βρέθηκε σε κορνίζα στο παλιό σπίτι του; Έχουμε ασχοληθεί, πάρα πολύ, με το θέμα των προγόνων μας και έχουμε βρεθεί σε πολλά και πολύ όμορφα ταξίδια. Ταξίδια, που όσα άλλα και αν έχουμε κάνει στη ζωή μας, μας φαίνονται πολύ μικρότερου ενδιαφέροντος. Ιδιαίτερα, όταν οι συγγενείς μάς εμπιστεύονται έγγραφα αξιόλογα, αισθανόμαστε σαν να ακουμπάμε «βελούδινα» την ιστορία των αγαπημένων μας προγόνων, ενώ η οικογένειά μας προσπαθούσε να είναι και κοντά

Σελίδα

15

στον Θεό με την ουσία του πράγματος. Η Φωτεινή, αδελφή του Παναγιώτη Μπέκου, ήταν γιάτρισσα και είχε σώσει πολλούς Πατρινούς, εκ των οποίων και τον Κωνσταντίνο Σκούρα, ο οποίος είχε κάποιο εργοστάσιο ή κάτι σαν μηχανουργείο στον Άγιο Ανδρέα. Όσο τον γνωρίζαμε αυτόν τον άνθρωπο, ποτέ δεν έπαψε να μιλάει για το πώς τον έσωσε η αδερφή του Παναγιώτη Μπέκου από τον ψωροφύτη και έζησε, όταν οι γιατροί τον είχαν καταδικασμένο. Στην κηδεία της πλήθος Πατρινών την ακολούθησε. Η κόρη της, η Αγγελική, έκανε ως το τέλος της πάρα πολλά, για να βοηθήσει όσες οικογένειες είχαν ανάγκη. Στον πόλεμο, προμήθευε τον κόσμο με πετρέλαιο να ζεσταθεί, έφτιαχνε παπουτσάκια πλεχτά και τους έβαζε πίσσα στην πατούσα, για τα παιδιά που ήταν ξυπόλυτα. Έδινε ό,τι είχε για τους άλλους, χωρίς να σκεφτεί αν θα έλειπε την άλλη μέρα κάτι από τα δικά της τα παιδιά, από τη δική της οικογένεια. Έμενε στην οδό Πατρέως 16, τη δεκαετία του 1960, τότε που το εμπόριο στο λιμάνι ήταν σε άνθηση. Έξω από το σπίτι, ήταν οι καροτσιέρηδες. Ένας από αυτούς, ο Θοδωρής νομίζω, έσπρωχνε το κάρο με τα χέρια του. Κάθε μεσημέρι, η Νόνα, η Αγγελική δηλαδή, όπως τη φωνάζαμε, άνοιγε την πόρτα του σπιτιού και όπως είχαμε στην είσοδο το πατρικό γραφείο, του στρώναμε τραπέζι με ό,τι τρώγαμε και μετά του έδινε η Αγγελική και ένα διφραγκάκι, για να πάρει από τον περιπτερά το τσιγαράκι του. Όλα αυτά τα έχουμε ζήσει και άλλα πολλά και όχι από διηγήσεις μόνο. Ήμασταν δεμένη οικογένεια. Η αγκαλιά της Πούλαινας, Πούλου Αγγελικής, της γιαγιάς, ήταν ανοιχτή για όλους. Θυμόμαστε τον Μήτσο τον Μπέκο, κάθε Κυριακή απογευματάκι, να έρχεται στο σπίτι. Μαζί, επίσης, ο Σωτηράκος Μιχαλόπουλος, η Νίκη Σκαλτσά και ο Ορέστης, που έχουμε μεγαλώσει μαζί, όπως και ο «γαλατούλης» μας, ο Τάσος. Μέχρι το βράδυ... Μυσταγωγία ολόκληρη, η οποία τελείωνε με το βραδινό κρασάκι. Υπάρχει και μια φωτογραφία με τον καραγκιοζοπαίχτη Δημήτρη Μπέκο, που είναι σε ένα ταβερνάκι, με τον αδερφό της Αγγελικής, τον Γιώργη Πούλο, έναν εκ των κατόχων του καρνάγιου στον Άη-Διονύση. Ο Δημήτρης Μπέκος είναι ο παχουλός κύριος με την καπαρντίνα και τα γυαλιά. Ο Γιώργης είναι με την ελαφριά καραφλίτσα. Σε ένα ταβερνάκι, όπου τα πίνουν, ακριβώς πίσω από την εκκλησία του Άη-Διονύση. Ο Δημήτρης Μπέκος πέθανε από «μεγαλοκαρδία»… Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος! Μπέκος είναι το παρατσούκλι του. Ματθιόπουλος είναι το σωστό του όνομα, όπως και του Παναγιώτη, του πατέρα του. Και οι δυο τους, τόσο ο Παναγιώτης, όσο και ο Δημήτρης πέθαναν σε μεγάλη ηλικία και δεν έφυγαν από την Πάτρα καθόλου. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ! Αφήγηση του Δημήτρη Ματθιόπουλου & της Αικατερίνης Χρονοπούλου στον Θωμά Αθ. Αγραφιώτη

Σελίδα

16

«Χαμένοι Άγγελοι:

Μια παλιά ελληνική κινηματογραφική ταινία» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Στα τέλη της ταραγμένης δεκαετίας του 1940, άρχισε σιγά-σιγά να διαμορφώνεται το σκηνικό της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής, η οποία προπολεμικά δεν είχε καταφέρει ακόμα να διαμορφώσει σοβαρές προϋποθέσεις βιομηχανικής οργάνωσης, ως προς το γύρισμα των ταινιών του ελληνικού σινεμά. Ειδικότερα, ο ελληνικός κινηματογράφος έμεινε πολύ πίσω για ολόκληρο το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αφενός λόγω των πολεμικών αναμετρήσεων, στις οποίες εμπλεκόταν, συνεχόμενα, η χώρα (Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Εθνικός Διχασμός, Μικρασιατική Εκστρατεία, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος Πόλεμος) και αφετέρου λόγω των περιόδων Κατοχής (από τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τους Γάλλους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως την Κατοχή από τους Ιταλούς, τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους, μετά από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο της Αλβανίας). Η φτωχοποίηση της χώρας λόγω των ανωτέρω πολεμικών γεγονότων και η πολύ αργή γενικά οικονομική της πορεία είχαν ως αναπόφευκτη συνέπεια την περιορισμένη βιομηχανική της

ανάπτυξη, τα θεμέλια της οποίας άρχισαν να μπαίνουν, με αρκετή καθυστέρηση, από την αυγή της δεκαετίας του 1950 και εξής. Την εποχή εκείνη, η Φίνος Φιλμ του Φιλοποίμενα Φίνου έβαλε σε σοβαρό βιομηχανικό επίπεδο τις βάσεις της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία άλλα κυρίαρχα λαϊκά θεάματα, όπως ήταν το νεοελληνικό Θέατρο Σκιών του Καραγκιόζη, που την ίδια ακριβώς εποχή άρχισε να μπαίνει στο στάδιο

Σελίδα

17

της παρακμής. Ο Φίνος είχε να επιδείξει αρκετά αξιόλογο κινηματογραφικό έργο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 και μάλιστα με πρωτόλεια μέσα. Εκτός από τις κινηματογραφήσεις «επίκαιρων» (π.χ. για την απελευθέρωση της Αθήνας κτλ.), ο Φίνος σκηνοθέτησε, για πρώτη και τελευταία φορά, το φιλμ «Το Τραγούδι του Χωρισμού», για να αφοσιωθεί κατόπιν στην παραγωγή, ξεκινώντας με τη «Φωνή της Καρδιάς», συνεχίζοντας με αρκετά ακόμα φιλμ (από τα οποία ξεχωρίζουν «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται» του Αλέκου Σακελλάριου) και κορυφώνοντας τη σχετική παραγωγή της δεκαετίας του 1940, με την τεράστια, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, εμπορική επιτυχία του «Μεθύστακα» του Γιώργου Τζαβέλλα, που κάνει πρεμιέρα τον Ιανουάριο του 1950. Δυο χρόνια πριν, στα 1948, ο συγγραφέας Νίκος Τσιφόρος ξεκινά την πολυετή συνεργασία του με την εταιρεία του Φίνου. Οι «Χαμένοι Άγγελοι», το 1948, ήταν το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Νίκου Τσιφόρου, ο οποίος ήταν και ο σεναριογράφος της ταινίας. Η παραγωγή της ταινίας δεν ήταν μόνο του Φίνου, αλλά συμπαραγωγή της Φίνος Φιλμ και της Τζέλλας Φιλμ, δηλαδή του ίδιου του Φίνου και της Τζέλλας Φίνου, της συζύγου του. Πρωταγωνιστές του φιλμ ήταν οι εξής: Ο Χρήστος Τσαγανέας, ο οποίος, την ίδια περίπου περίοδο, είχε θριαμβεύσει ως γνωστικόςτρελός στο έργο «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται», με την επική ατάκα: «Άνθρωποι! Άνθρωποι! Αιμοχαρείς, αιμοδιψείς και αιμοβόροι». Στους «Χαμένους Άγγελους», ο Τσαγανέας σηκώνει, όμως, τον κύριο πρωταγωνιστικό ρόλο ενός αδίστακτου επιχειρηματία, σαν και αυτούς που είχαν αρχίσει να λυμαίνονται την καινούρια πραγματικότητα του ελληνικού κράτους, μετά από μια δεκαετία πολέμων και κατοχής. Τη δεκαετία αυτή, είχαν καταστραφεί και ισοπεδωθεί τα πάντα, με συνέπεια οι πάσης φύσεως τυχοδιώκτες να επιστρέψουν, με μια νέα ταυτότητα, για να αυθαιρετήσουν πάνω σε μια καμένη πολεμική γη, που είχε αρχίσει πια να επανακαλλιεργείται προς όφελός τους. Ένας από αυτούς, ήταν και ο Τεράκης (Χρήστος Τσαγανέας), ένας καλοντυμένος και ευγενικός κύριος με κουστούμι και γραβάτα. Πίσω από αυτό το προσωπείο όμως κρυβόταν ένας αδίστακτος έμπορος ναρκωτικών, ο οποίος έψαχνε για ένα θύμα, για ένα βαποράκι υπεράνω πάσης υποψίας, προκειμένου να μεταφέρει, για λογαριασμό του, δέματα με ναρκωτικά. Ο Τεράκης,

Σελίδα

18

λοιπόν, ήταν ηγετική μορφή του υπόκοσμου, που είχε μόλις επιστρέψει από την Αίγυπτο στην απελευθερωμένη Αθήνα μαζί με τη νεαρή ερωμένη του (Ειρήνη Παππά). Η Ειρήνη Παππά, σε πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση, παίζει με πειστικότητα την κακόψυχη και ζηλιάρα ερωμένη του Τεράκη, η οποία όμως φλερτάρει και ένα νεαρό τραγουδιστή (Νίκος Κάζης) στο νυχτερινό κέντρο, όπου διασκεδάζει η ίδια με τον Τεράκη. Τα περίεργα παιχνίδια της μοίρας έχουν ως μοιραίο αποτέλεσμα η καλόψυχη αρραβωνιαστικιά του τραγουδιστή, η Έλλη

(Σμαρούλα Γιούλη), να προσληφθεί από τον Τεράκη σαν βαποράκι, χωρίς να γνωρίζει ότι την προορίζουν, για να μεταφέρει ναρκωτικά. Ο μεσάζοντας της εκδούλευσης είναι ο Λουκάς (Μίμης Φωτόπουλος), ο πατριός της Έλλης, που είχε ανάγκη αυτήν τη δουλειά, για να βρεθούν δήθεν τα έξοδα της νοσηλείας της ερωμένης του, που είναι και μητέρα της Έλλης. Ο Λουκάς, άνθρωπος της νύχτας και σεσημασμένος, θα διαφωνήσει έντονα με τον Τεράκη για τα χρήματα, θα αρπαχτούν άγρια στα χέρια και ο Τεράκης αμυνόμενος θα τον σκοτώσει. Αμέσως, η ερωμένη του Τεράκη θα βρει τρόπο να ενοχοποιήσει την Έλλη, έχοντας διπλό κίνητρο. Αφενός να σώσει τον εραστή της, για να τον εκβιάζει μελλοντικά, ενώ αφετέρου έτσι θα στείλει στη φυλακή την Έλλη, ώστε να μπορέσει να πολιορκήσει ευκολότερα τον άνδρα, που αγαπάει. Η Έλλη παθαίνει νευρικό κλονισμό και ο ανακριτής (Βαγγέλης Πρωτοπαππάς) θα την παραπέμψει σε δίκη. Η μητέρα της Έλλης (Άννα Χριστοφορίδου), μόλις μαθαίνει πως στην ιστορία είναι μπλεγμένος και ο Τεράκης, σπεύδει να τον επισκεφτεί παρά τη βεβαρυμένη κατάσταση της υγείας της, για να του αποκαλύψει πως η Έλλη είναι κόρη του από δεσμό που είχανε οι δυο τους, πριν αυτός φύγει για την Αίγυπτο. Ο Τεράκης αρνείται, αρχικώς, να βοηθήσει, αλλά τελικά κυνηγημένος από τις τύψεις του, εισβάλλει στην αίθουσα του δικαστηρίου, την τελευταία στιγμή, για να ομολογήσει στον εισαγγελέα (Θόδωρος Μορίδης) την ενοχή του και

Σελίδα

19

για να αποκαλύψει την αλήθεια πως είναι ο πατέρας της Έλλης, μετά από μια μακρά και συγκινητική απολογία, στην οποία θα μιλήσει για όλους αυτούς τους «χαμένους άγγελους», που πέφτουν θύματα της κοινωνίας. Η ταινία είναι πραγματικά αρκετά προχωρημένη για τα δεδομένα της εποχής της και κυρίως για τα ελληνικά δεδομένα. Έχει στοιχεία από φιλμ νουάρ, καθώς δεν εξωραΐζει πρόσωπα και καταστάσεις, αλλά μας παρουσιάζει στοιχεία από το τότε ελληνικό περιθώριο, είτε από αυτούς που φαινόντουσαν, κεκαλυμμένα, να ανήκουν στη δήθεν καλή κοινωνία της εποχής (Τεράκης), είτε από το λούμπεν στοιχείο, που εκπροσωπείται από κουτσαβάκια και τζογαδόρους μάγκες από τον υπόκοσμο, έτσι όπως τους υποδύονται τύποι σαν τον Μίμη Φωτόπουλο, ενώ σε ένα μικρό ρόλο βλέπουμε και τον Νίκο Ρίζο, στην πρώτη του εμφάνιση στο σινεμά, δύο χρόνια πριν από την υποτιθέμενη πρώτη κινηματογραφική του εμφάνιση, όπως γράφεται εσφαλμένα, στον «Μεθύστακα» του Γιώργου Τζαβέλλα. Ο Τσιφόρος φαίνεται να γνώριζε καλά τον υπόκοσμο, κάτι που είναι γνωστό και από τα βιβλία του, αλλά ταυτόχρονα γνώριζε πολύ καλά και τις συμβάσεις του μελοδράματος, πολύ πριν αυτό καθιερωθεί σαν κυρίαρχη κινηματογραφική θεματική στο ελληνικό σινεμά: Αποκαλύψεις στα όρια της τραγικής ειρωνείας και η άδικη ενοχοποίηση του αθώου, στοιχεία υπερβολικά και δακρύβρεχτα, που όμως κυριαρχούν, μέχρι και σήμερα, στα σενάρια ακόμα και του αμερικάνικου κινηματογράφου. Όλα αυτά, λοιπόν, αποδείκνυαν, ότι ο Τσιφόρος όχι μονο γνώριζε καλά τα θέματά του, αλλά ήξερε και τον τρόπο να τα συνδυάζει αποτελεσματικά. Εκτός όμως από τα στοιχεία νουάρ και μελό, ο Τσιφόρος ήταν και καλός γνώστης της κωμωδίας. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι διακρίθηκε, κύρια, ως σκηνοθέτης κωμωδιών από το ξεκαρδιστικό «Έλα στο Θείο» (1950), που ήταν η τρίτη του ταινία, μέχρι μια σειρά λαϊκών κωμωδιών, που ολοκληρώνονται το 1961, με την τελευταία του ταινία «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και

Σελίδα

20

ο κοντός». Στους «Χαμένους Άγγελους», την κωμική νότα του έργου τη δίνει ο πλακατζής φίλος του αρραβωνιαστικού της Έλλης (Περικλής Χριστοφορίδης), που παρεμβαίνει με χιουμοριστικές ατάκες στις εξελίξεις των γεγονότων της υπόθεσης ως κωμικός καρατερίστας, σε δεύτερους δηλαδή κωμικούς ρόλους, στους οποίους άλλωστε διακρίθηκε ο συγκεκριμένος ηθοποιός στην πορεία της καλλιτεχνικής του καριέρας. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, όμως, αυτό που πετυχαίνει με μαεστρία ο Τσιφόρος, είναι το ότι κινηματογραφεί το σύνθετο σενάριό του με μια σειρά από πετυχημένα κινηματογραφικά τρικ, πρωτοποριακά για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής του και τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών, έτσι ώστε να μην περιορίζεται απλώς και μόνο σε μια αμιγώς θεατρική κινηματογράφηση, με ένα απλό στήσιμο της κάμερας. Βεβαίως, το θέμα του έχει μια αναπόφευκτη θεατρικότητα με πολλές σκηνές σε κλειστούς χώρους, όπως την τελική δίκη στο δικαστήριο, αλλά υπάρχει, σε όλο το έργο, γρήγορη ροή, κίνηση, ταχύτητα, αξιόλογα τραγούδια, με τη μορφή του Μανώλη Χιώτη να ξεχωρίζει, εμβόλιμες κωμικές σκηνές, όπως αυτή με τον τζογαδόρο ψευτόμαγκα Μίμη Φωτόπουλο, ενώ ίσως οι πιο πρωτότυπες κινηματογραφικές τεχνικές της ταινίας να εντοπίζονται σε σκηνές σαν αυτή της ανάκρισης της Έλλης ή των τύψεων του Τεράκη. Η σημαντική αποδοχή της ταινίας «Χαμένοι Άγγελοι» από το κοινό αποδείχθηκε από τη μεγάλη εμπορική-εισπρακτική επιτυχία της. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι για τη μεγάλη αυτή αποδοχή έπαιξαν σημαντικό ρόλο (μέσα από το σενάριο) και οι διάλογοι της ταινίας, δηλαδή ο λόγος, ο οποίος απορρέει και από τη θεατρικότητα του έργου, όπως ήταν αναμενόμενο για τα δεδομένα της τότε ελληνικής καλλιτεχνικής πραγματικότητας. Με τη λογική αυτή, το συγκεκριμένο σενάριο θα έστεκε πολύ άνετα και στο θεατρικό πάλκο, από τα έργα του οποίου τροφοδοτούνταν ανέκαθεν τα ελληνικά κινηματογραφικά σενάρια του παλιού ελληνικού σινεμά. Και με την ίδια ακριβώς λογική και πάλι, το συγκεκριμένο σενάριο θα μπορούσε, με φυσικό και αβίαστο τρόπο, να μεταπηδήσει και στο θεατρικό λόγο του τότε μπερντέ του Καραγκιόζη.

Φίνος Φιλμ

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά την κινηματογραφική εταιρεία της «Φίνος Φιλμ» για την ευγενική παραχώρηση της άδειας χρήσης φωτογραφιών της ταινίας «Χαμένοι Άγγελοι» για ερευνητικούς σκοπούς στο διαδίκτυο. Πατρίκιος

Σελίδα

21

«Η ΓΕΝΗΣΙΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ» του Τάκη Μαζαράκη

ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ:

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΙΗΓΗΣΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΣ (ΦΥΛΛΑΔΑΣ) (Το εντός εισαγωγικών και με πλάγια γραφή κείμενο χρησιμοποιήθηκε σχεδόν αυτούσιο στην πλοκή της χειρόγραφης και τελευταίας νεοελληνικής διασκευής, δραματοποιημένης για το Θέατρο Σκιών Φυλλάδας από τον καλλιτέχνη Απόστολο Καραστεργιόπουλο-Τόλια, ο οποίος βασίστηκε για τη συγγραφή της στην έκδοση Σαλίβερου, που εκδόθηκε λίγο μετά το 1926. Η διασκευή αυτή κλείνει τον κύκλο της μακραίωνης χειρόγραφης παράδοσης της νεοελληνικής λαϊκής Ιστορίας για τον Αλέξανδρο) Η διήγηση ξεκινά με μια γεωγραφική περιγραφή της Μακεδονίας και ακολούθως αφηγείται τη φήμη, που απέκτησε από τους νικηφόρους πολέμους του βασιλέως Φιλίππου, που στο δέκατο έκτο έτος της βασιλείας του, η γυναίκα του Ολυμπιάς, γέννησε τον μέγα και θαυμαστό Αλέξανδρο, τον οποίο συνέλαβε από τον Αιγύπτιο βασιλέα και περίφημο μάγο και αστρονόμο Νεκτεναβό, που κατέφυγε στην Μακεδονία, μετά την κατάληψη της Αιγύπτου από τους εχθρούς του, που ήθελαν να τον εξολοθρεύσουν. Όταν ο Νεκτεναβός πήγε στην Μακεδονία, όπου εκεί έκανε τον μάγο και τον αστρονόμο, ο Φίλιππος έφυγε σε εκστρατεία και φεύγοντας είπε στην Ολυμπιάδα, που δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, πως αν στην επιστροφή του δεν έβρισκε δικό του παιδί, θα την διώξει. Η Ολυμπιάδα έπεσε σε απελπισία. Μια σκλάβα της, όμως, την συμβούλευσε να ζητήσει τη βοήθεια του μάγου Νεκτεναβού. Η βασίλισσα τότε έστειλε τη σκλάβα να τον φέρει γρήγορα στο παλάτι. Μόλις η σκλάβα έφερε τον Νεκτεναβό, η Ολυμπιάς έμεινε μόνη μαζί του και του είπε τα βάσανά της για το παιδί. Του είπε επίσης πως ο βασιλιάς Φίλιππος έφυγε σήμερα και είναι ανάγκη το παιδί που θα γεννηθεί χάρη στα μάγια του, θα πρέπει να γεννηθεί ακριβώς έπειτα από εννέα μήνες, γιατί αλλιώς ο βασιλιάς θα το νομίσει για νόθο. Ο Νεκτεναβός την καθησύχασε και της είπε πως το βράδυ με τις μαγείες του, θα δει στο όνειρό της τον θεό Άμμωνα, που θα πάει μαζί της, ώστε αυτή να κάνει παιδί αρσενικό, που θα κατακτήσει όλο τον κόσμο. Να μην φοβηθεί και να υπακούσει στον Θεό σε ό,τι της πει. Ο Νεκτεναβός τότε φόρεσε τομάρι τράγου με κέρατα και το βράδυ πήγε στο δωμάτιο της Ολυμπιάδος και έμεινε μαζί στο κρεβάτι της. Η βασίλισσα δεν κατάλαβε την απάτη του μεταμφιεσμένου σε τράγο Νεκτεναβού, επειδή νόμισε πως ήταν ο θεός Άμμων. Κάθε νύχτα, ο Νεκτεναβός κοιμόταν

Σελίδα

22

με την Ολυμπιάδα, μέχρις ότου αυτή έμεινε έγκυος. Σκεφτόταν πολύ, όμως, τον Φίλιππο μήπως και νομίσει το παιδί νόθο, αλλά ο Νεκτεναβός την ησύχασε και έκανε τρομακτικά μάγια στον Φίλιππο, που με την επενέργειά τους, αυτός πείστηκε πως το παιδί είναι του Θεού Άμμωνος. Όταν η Ολυμπιάς γέννησε, ο Φίλιππος από την χαρά του διέταξε να γίνουν σε όλη τη χώρα μεγάλες γιορτές. Το παιδί μεγάλωσε και όταν ήλθε εις ηλικία τεσσάρων ετών, το παρέλαβε ο μέγας διδάσκαλος Αριστοτέλης, για να το μορφώσει. Κάποτε, ο Αλέξανδρος, που θέλησε να μάθει αστρονομία ζήτησε από τη μητέρα του να πάρει δάσκαλο τον Νεκτεναβό. Ο Νεκτεναβός ανέβασε τον Αλέξανδρο σε ένα ψηλό πύργο, για να του δείξει τα άστρα του ουρανού. Ο Αλέξανδρος τον ρώτησε: «Ξεύρεις, Νεκτεναβὲ, ἀφοῦ εσὺ ὅλα τὰ γνωρίζεις καὶ πότε θα αποθάνεις; Ὁ Νεκτεναβός ἀπεκρίθη τότε ὅτι τὸν θάνατον θα τὸν λάβῃ ἀπὸ τὰ χέρια του υἱοῦ του. Ἀλλὰ πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ σὲ φονεύση ὁ υἱὸς σου, Νεκτεναβὲ; Τὸν ἠρώτησε πάλιν ὁ Ἀλέξανδρος. Καὶ χωρὶς νὰ χάση καιρὸν τον ἔσπρωξε ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ πύργου λέγοντας: Βλέπεις, διδάσκαλε, πὼς δὲν ξέρεις καλὰ την τέχνη σου, ἀφοῦ ἐγὼ θὰ σὲ φονεύσω καὶ ὄχι ὁ υἱὸς σου; Ἀλλ’ ὁ Νεκτεναβὸς μόλις ἐπρόφθασε νὰ πῇ: Γιατὶ παιδὶ μου μὲ εγκρέμισες; Πῶς εἶμαι ἐγὼ παιδὶ σου, ἀφοῦ πατέρας μου εἶναι ὁ Φίλιππος; ἠρώτησεν ὁ Ἀλέξανδρος. Ὁ Νεκτεναβὸς μὲ κόπον τοῦ διηγήθη τότε ὅλην τὴν ἱστορίαν κι ἀμέσως ἀπέθανεν. Ὁ Ἀλέξανδρος στὸ σπίτι του ἠρώτησε τὴν μητέρα του γιὰ ὅλα αὐτὰ καὶ ἔμαθε πὼς ὁ Νεκτεναβὸς δὲν ἐψεύσθη. Τότε ἔφερε τὸ πτῶμα στὸ παλάτι καὶ τὸ ἐκήδευσε μὲ πολλὰς τιμὰς, λυπημένος ποὺ ἐσκότωσε τὸν πατέρα του, τὸν ὁποῖον δὲν ἐγνώριζε

ὡς τοιοῦτον. Ὁ Φίλιππος ὅμως δὲν ἔμαθε τίποτε ἀπὸ τὸ μυστικὸν αὐτὸ». Η διήγηση κατόπιν αναφέρεται στον «Βουκέφαλον ἵππον» και πώς ο Αλέξανδρος τον δάμασε και πώς νίκησε τους συνομηλίκους φίλους του, σε ιππικούς αγώνες. Ακολούθως, ο Αλέξανδρος λαμβάνει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες και προσκαλεί το γιο του Δαρείου, Νικόλαο, να διαγωνισθούν σε αγώνα δρόμου έφιπποι, όπου στο τρέξιμο ο Αλέξανδρος κατόρθωσε να κάνει να σκοντάψει το άλογο του Νικολάου. Έτσι, ο Νικόλαος έπεσε και σκοτώθηκε από το ίδιο του το άλογο. Ο λαός στεφάνωσε ως νικητή τον Αλέξανδρο. Επιστρέφοντας ο Αλέξανδρος, βρίσκει τον πατέρα του να έχει εγκαταλείψει τη μητέρα του και να έχει πάρει άλλη γυναίκα. Θύμωσε πολύ και σκότωσε τρεις άρχοντες, που είχαν μεσολαβήσει στο δεύτερο αυτό γάμο, ενώ ο Φίλιππος από ντροπή και λύπη αρρώστησε. Τότε, οι Κουμάνοι, εχθροί του Φιλίππου, μόλις έμαθαν πως ο Φίλιππος ήταν άρρωστος, εκστράτευσαν κατά της Μακεδονίας. Ο Αλέξανδρος, με το στράτευμά του, τους νίκησε και τους έτρεψε σε φυγή. Ο Ανάξαρχος τότε, βασιλιάς της Πελαγονίας, που είχε κάποτε φιλοξενηθεί από τον Φίλιππο και είχε ερωτευθεί την Ολυμπιάδα, πήρε στρατό και με το πρόσχημα ότι θέλει να βοηθήσει τον Αλέξανδρο, ήλθε στην Μακεδονία και έκλεψε την Ολυμπιάδα. Ο Φίλιππος τον κατεδίωξε, αλλά ο Ανάξαρχος τον πλήγωσε. Τότε, έφθασε και ο Αλέξανδρος, κατεδίωξε και αυτός τον Ανάξαρχο, ελευθέρωσε τη μητέρα του και αιχμαλώτισε τον Ανάξαρχο. Τον έσυρε μισοπεθαμένο εμπρός στον πατέρα του και τον σκότωσε. Ο Φίλιππος χάρηκε και του ευχήθηκε: «Είθε όλος ο κόσμος να σε προσκυνήσει μία μέρα και το χέρι σου να διοικήσει την οικουμένη».

Σελίδα

23

Όμως μετά από την ευχή, ο Φίλιππος πέθανε από τις πληγές του και ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε Αυτοκράτωρ. Ο βασιλιάς της Περσίας, Δαρείος, όταν έμαθε το θάνατο του Φιλίππου, νόμισε ότι θα υποτάξει εύκολα τη Μακεδονία. Έστειλε τον Κανταρκούση με την εξής επιστολή προς τους Μακεδόνες: «Όταν έμαθα τον θάνατο του Φιλίππου, σκέφθηκα πως το μικρό παιδί που άφησε, δεν θα είναι ικανό για τόσο μεγάλο αξίωμα, για αυτό αποφάσισα να σας στείλω τον Κανταρκούση για βασιλέα. Ακόμα πρέπει να μου στείλετε και το παιδί του Φιλίππου και αν ο Αλέξανδρος είναι καλός και φρόνιμος θα σας τον στείλω, όταν μεγαλώσει, να γίνει βασιλέας σας». Ο Αλέξανδρος μόλις διάβασε την επιστολή, θύμωσε πολύ και σε απάντηση έγραψε στον Δαρείο: «Έλαβα την επιστολή σου και σε ευχαριστώ για την καλοσύνη σου να μας στείλεις βασιλέα. Επειδή όμως είμαι εγώ ο βασιλιάς και αφού θέλεις να έλθω και εγώ, να με περιμένεις λίγα χρόνια ακόμα. Θα έλθω τότε με τον στρατό μου, για να δεις πόσο αξίζω». Ο Δαρείος, τότε, έστειλε δεύτερο απεσταλμένο με επιστολή στον Αλέξανδρο. Του έστειλε μαζί και παιχνιδάκια για να παίζει τάχα και ένα σακί σιναπόσπορο, παραγγέλλοντας πως έχει τόσο στρατό, όσα είναι τα σπυριά μέσα στο σακί. Ο Αλέξανδρος μάσησε τον σιναπόσπορο και είπε στον απεσταλμένο: «Πες του Δαρείου πως, όπως μάσησα τον σιναπόσπορο, έτσι θα καταστρέψω το στρατό του Δαρείου και για τα παιχνίδια του, τον ευχαριστώ». Η διήγηση συνεχίζεται με τις εκστρατείες του Αλέξανδρου σε Αθήνα, Ρώμη, Αγγλία και Αίγυπτο, όπου εκεί έκτισε την Αλεξάνδρεια. Έτσι, άλλοτε μαχόμενος και άλλοτε αμαχητί, κατέκτησε τις πόλεις και τις χώρες αυτές. Ακολούθως, επέστρεψε στην Μακεδονία, για να ξεκουραστεί ο στρατός, αφού πρώτα πέρασε από την Τρωάδα και προσκύνησε τους τάφους των ηρώων, που έπεσαν στον Τρωικό πόλεμο. Οι εκστρατείες αυτές διήρκεσαν τρία χρόνια. Μετά την ανάπαυση και με το στρατό πολύ καλά γυμνασμένο και οπλισμένο, ο Αλέξανδρος μετέβη στην Ανατολή. Μόλις ο Δαρείος πληροφορήθηκε την άφιξη του Αλέξανδρου στην Ασία, του έστειλε απειλητική επιστολή, αλλά ο Αλέξανδρος ανταπάντησε λέγοντάς του, να τον προσκυνήσει, ειδάλλως θα τον καταστρέψει. Ο Δαρείος, έξω φρενών, διέταξε να συγκεντρωθεί ο στρατός και παρήγγειλε στον Αλέξανδρο, ότι τον περιμένει να πολεμήσουν. Όταν ο Αλέξανδρος πλησίαζε στην Ιερουσαλήμ, είδε στον ύπνο του τον αρχιερέα της, προφήτη Ιερεμία, να τον προσκαλεί, για να προσκυνήσει τον Θεό Σαβαώθ. Την επομένη, βγήκε προς προϋπάντησή του ο

Σελίδα

24

λαός και ο Ιερεμίας, ενώ ο Αλέξανδρος προσκύνησε τον Ιερεμία και τον Θεό. Ο Ιερεμίας προφήτευσε στον Αλέξανδρο ότι θα νικήσει τον Δαρείο, τον βασιλέα των Ινδιών, θα γίνει κύριος του κόσμου, αλλά θα αποθάνει νέος. Από την Ιερουσαλήμ, ο Αλέξανδρος μετέβη στην Αίγυπτο, την οποία κυρίευσε εξ εφόδου και οι Αιγύπτιοι τον στεφάνωσαν με το στεφάνι του πατέρα του, Νεκτεναβού. Ο Δαρείος, τότε, συνάθροισε τα στρατεύματά του στον Ευφράτη και έδωσε πολύνεκρη μάχη με τα στρατεύματα του Αλέξανδρου. Ο Δαρείος υπέστη δεινή ήττα και σώθηκε δια της φυγής προς την Βαβυλώνα, αλλά οι Βαβυλώνιοι δεν τον δέχθηκαν και αναγκάστηκε να φύγει και από εκεί. Μόλις ο Αλέξανδρος έφθασε στην Βαβυλώνα και είδε πως οι Βαβυλώνιοι δεν θα παραδίδονταν, τους έκοψε το νερό του Ευφράτη, έβαλε φωτιά ολόγυρα στην πόλη και έτσι οι Βαβυλώνιοι παραδόθηκαν. Ο Δαρείος ετοιμάστηκε και για άλλο πόλεμο κατά του Αλέξανδρου. Ζήτησε μάλιστα και στρατιωτική βοήθεια από τον βασιλιά Πώρο της Ινδίας. Ο Αλέξανδρος επιτέθηκε με ολιγάριθμο διαλεχτό στρατό στο ενωμένο Περσικό και Ινδικό στράτευμα, το κατατρόπωσε και το έτρεψε σε άτακτη φυγή, ο δε Δαρείος, κατάπληκτος και φοβισμένος,

ετράπη και αυτός σε φυγή. Εκεί όμως που έφευγε ο Δαρείος, δύο στρατηγοί του, ο Κανταρκούσης και ο Αριοβαρζάνης, τον πλήγωσαν βαριά και τον άφησαν γυμνό και μισοπεθαμένο. Ο Αλέξανδρος έμαθε το φόνο του Δαρείου και παρήγγειλε στους Πέρσες να τον προσκυνήσουν. Προχωρώντας προς την Περσία, βρήκε μισοπεθαμένο τον Δαρείο, τον λυπήθηκε, κατέβηκε από το άλογό του, έβγαλε το μανδύα του, τον σκέπασε και με πολυτελές φορείο τον μετέφερε στο φρούριο της Περσίας. Ο Δαρείος, βλέποντας τη μεγάλη καλοσύνη του Αλέξανδρου, πριν πεθάνει, του έδωσε, ως δώρο, την κόρη του Ρωξάνδρα, ενώ ο Αλέξανδρος του δήλωσε πως αυτή θα γίνει βασίλισσα και σύζυγός του. Ο Δαρείος, αφού τους έδωσε την ευχή του, πέθανε ευχαριστημένος. Αφού ο Αλέξανδρος έθαψε με όλες τις βασιλικές τιμές τον Δαρείο, διέταξε και του έφεραν τους δολοφόνους του. Αυτοί νόμιζαν πως ο Αλέξανδρος θα τους επαινούσε για αυτό που έκαναν, αλλά αυτός τους ρώτησε αν έκαναν αυτά στον δικό τους βασιλιά, σε αυτόν που ήταν ξένος, τι θα έκαναν; Διέταξε αμέσως και τους κρέμασαν επάνω από τον τάφο του Δαρείου. Κατόπιν, στεφανώθηκε επισήμως την Ρωξάνδρα, η οποία έγινε βασίλισσα και σύζυγός του, όπως είχε υποσχεθεί στον Δαρείο. Στη συνέχεια, ξεκινά το «Τερατῶδες ταξείδιον τοῦ Ἀλεξάνδρου», στο οποίο αυτός κατευθύνθηκε στο εσωτερικό της Ασίας. Συνάντησε άγρια θηρία, που κυνήγησε και σκότωσε. Συνάντησε ακόμη και άγριες φυλές ανθρώπων. Έβαζε ο Αλέξανδρος παντού φωτιά, όπου δεν μπορούσε με τα όπλα να τους καταστρέψει. Έπειτα από πορεία δύο ημερών συνάντησε αγριανθρώπους πανύψηλους και ανθρωποφάγους, που επιτέθηκαν στους Μακεδόνες και άρχισαν να τους κατακομματιάζουν. Ο Αλέξανδρος, με συμβουλή των στρατηγών του, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Οι στρατηγοί του τον συμβούλευσαν επίσης, να μη προχωρήσουν πλέον και να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Ο Αλέξανδρος δεν τους άκουσε και άρχισε πάλι να προχωρεί. Βάδιζε επί δέκα ημέρες, οπότε συνάντησε άλλους ανθρώπους με έξι πόδια και έξι χέρια. Τους σκότωσε όλους και μετά βρήκε τους Σκυλοκέφαλους. Έφθασαν τότε στη θάλασσα και αναπαύθηκαν στην παραλία. Μια νύχτα όμως, που ψόφησε ένα άλογο, βγήκε ένα τέρας από τη θάλασσα και το έφαγε. Μαζεύτηκαν τότε και άλλα όμοια τέρατα πολλά και άρχισαν να τρώνε ανθρώπους και άλογα. Ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να φύγει από εκεί και πήγε σε άλλη παραλία, όπου βρήκε κοντά στη θάλασσα κήπους γεμάτους με δένδρα γεμάτα με όμορφα φρούτα. Εκεί, αναπαύθηκαν λίγες μέρες. Μετά, κατασκεύασε ένα πλοίο και μαζί με τον Αντίοχο και τον Πτολεμαίο πήγαν στο νησί των Μακάρων, που ήταν καλοί και ειρηνικοί άνθρωποι και ήταν απόγονοι του Αδάμ και της Εύας. Το νησί είχε φρούτα άφθονα και πουλιά πολλά και όμορφα δένδρα και νερά κρύα και γλυκά. Οι κάτοικοι ήταν αγαθοί άνθρωποι που τον υποδέχθηκαν με αγάπη. Ο βασιλιάς τους, Ευαήνθης, τον περιποιήθηκε και αυτός με αγάπη. Φεύγοντας από το νησί των Μακάρων, έφθασε σε μία σκοτεινή χώρα, που το χώμα της ήταν χρυσάφι. Συνάντησε και δύο πουλιά, που είχαν ανθρώπινο πρόσωπο και ανθρώπινη φωνή, τα οποία του είπαν πως ο βασιλιάς Πώρος της Ινδίας τον περιμένει, για να τον πολεμήσει, ενώ σε μία λίμνη που κάθισε να ξεκουραστεί ο Αλέξανδρος με το στρατό του τη νύχτα, βγήκαν νεράιδες, που τραγουδούσαν και χόρευαν. Πιο κάτω σε ένα δάσος, βρήκαν άγριους ανθρώπους, που από τη μέση και κάτω ήταν άλογα. Μετά το τρομακτικό αυτό ταξίδι, ο Αλέξανδρος έφθασε στα σύνορα της Ινδίας, όπου ο βασιλιάς Πώρος είχε παρατάξει τεράστιο στράτευμα μαζί με πολεμικούς ελέφαντες. Ο Αλέξανδρος, όμως, δεν τα έχασε. Διέταξε και έβαλαν, στα άλογα του στρατού του, κουδούνια, που από το κουδούνισμα οι ελέφαντες τρόμαζαν και έφευγαν, ενώ αμέσως επιτέθηκε στους Ινδούς μαζί με τον Φιλόνη και τον Σέλευκο και έτρεψε σε άτακτη φυγή τους Ινδούς. Ο Αλέξανδρος, τότε, για να σταματήσει την αιματοχυσία, προκάλεσε, με επιστολή του, σε μονομαχία

Σελίδα

25

τον Πώρο και του παρήγγειλε ότι όποιος νικήσει τον άλλο, θα είναι σαν να τον νίκησε ο στρατός του. Ο Πώρος δέχτηκε. Οι δυο βασιλιάδες μονομάχησαν έφιπποι και ο Αλέξανδρος νίκησε και σκότωσε τον Πώρο. Οι Ινδοί ανεγνώρισαν τότε τον Αλέξανδρο ως νικητή και παραδόθηκαν όλοι. Μετά από όλα αυτά, υπέταξε, χωρίς μάχη, τις Αμαζόνες και τη γη των Αμαστριδών, που βασίλευε ο γιος της γενναίας και ένδοξης βασίλισσας Κανδάκης, Κονταυλούσης. Η Κανδάκη φιλοξένησε με τιμές τον Αλέξανδρο, ο δε Αλέξανδρος ανταπέδωσε τις τιμές και κατόπιν αποφάσισε να επιστρέψει στην Περσία. Καθώς πήγαιναν προς την Περσία, έφθασαν σε έναν παραθαλάσσιο τόπο. Ο Αλέξανδρος τότε διέταξε να φτιάξουν μια κρυστάλλινη κασέλα, για να μπει μέσα στη θάλασσα, ώστε να δει τι είναι στον πάτο της. Πράγματι, με ένα καράβι πήγαν στο μέσο της θάλασσας, μπήκε ο Αλέξανδρος μέσα στην κασέλα και την βύθισαν, κρατώντας την με σχοινιά. Εκεί, είδε τον πόλεμο των ψαριών και ένα ψάρι, μεγάλο σαν βουβάλι, χτύπησε την κασέλα και αμέσως τον έβγαλαν έξω. Μια νύχτα πριν φθάσει στην Βαβυλώνα, είδε στον ύπνο του τον Προφήτη Ιερεμία να του προλέγει το θάνατό του. Όταν έφθασε στην Βαβυλώνα, παρέθεσε πολυτελές συμπόσιο, στο οποίο προσκάλεσε τους βασιλείς, μεγιστάνες και στρατηγούς. Στο συμπόσιο αυτό, ήλθε και από την Μακεδονία ο δάσκαλός του, Αριστοτέλης, φέρνοντας πολλά δώρα από τη μητέρα του Ολυμπιάδα. Η δόξα, όμως, του Αλέξανδρου δεν άρεσε σε όλους. Ήταν πολλοί που είχαν παράπονα κατά του Αλέξανδρου, γιατί τον ζήλευαν. Δύο Μακεδόνες, ο Βρυονούσης και ο Μήδας, αποφάσισαν να τον δηλητηριάσουν, ρίχνοντας δυνατό δηλητήριο στο κρασί του, γιατί ο Βρυονούσης είχε ως υπηρεσία να γεμίζει το ποτήρι του Αλέξανδρου. Πράγματι, σε ένα συμπόσιο, που ήταν προσκεκλημένοι και οι συνωμότες, ο Βρυονούσης βρήκε καιρό και έβαλε στο ποτήρι το δηλητήριο. Ανύποπτος ο Αλέξανδρος, ήπιε το κρασί με το

Σελίδα

26

δηλητήριο και εξακολουθούσε να συζητά με τους συνωμότες, αλλά αισθάνθηκε πόνο στη καρδιά και έπειτα δυνατούς πόνους στα εντόσθια. Τον μετέφεραν στο δωμάτιό του και κάλεσαν το γιατρό του, ο οποίος αντιλήφθηκε αμέσως ότι είναι δηλητηριασμένος και είπε στον Αλέξανδρο πως δεν μπορεί να τον σώσει και ότι θα πεθάνει. Ο Αλέξανδρος τότε είπε στους στρατηγούς του: «Έρχεται και σ’ εμέ ο θάνατος, όπως και σε όλο τον κόσμο. Κανείς ποτέ δεν θα διαφύγει τας πτέρυγάς του. Ούτε πλούσιος, ούτε πτωχός, ούτε βασιλεύς, ούτε στρατιώτης και τώρα ήλθε η δική μου σειρά. Επιθυμώ να γίνει βασιλεύς της Μακεδονίας ο αγαπητός μου Περδίκας και τη σύζυγό μου Ρωξάνδρα, να την εμπιστευθεί στα χέρια της μητέρας μου Ολυμπιάδος». Κατόπιν, διένειμε στους στρατηγούς του τις χώρες που κατέκτησε και διέταξε να του φέρουν το αγαπημένο του άλογο, Βουκέφαλο, για να τον χαϊδέψει.

Την ίδια ώρα, έφεραν, ενώπιόν του, δεμένο τον Βρυονούση, που του έδωσε το δηλητήριο. Ο Βουκέφαλος αγρίεψε, καταξέσχισε τον δολοφόνο και μετά έσκασε από τη λύπη του, μέσα στο στάβλο του, την ίδια ημέρα. Η Ρωξάνδρα, καταλυπημένη από το θάνατο του Αλέξανδρου, έμεινε κοντά στον αγαπημένο της νεκρό και έκλαιγε δυνατά, σκίζοντας τις σάρκες της από την απελπισία της. Σε κάποια στιγμή, αφού παρακάλεσε όλους να την αφήσουν μόνη, πήρε ένα πολεμικό μαχαίρι από τη ζώνη του Αλέξανδρου, το βύθισε στην καρδιά της και έπεσε νεκρή δίπλα στο σύζυγό της. Έβαλαν τα δύο πτώματα σε χωριστά ολόχρυσα φέρετρα και τα έθαψαν στην Αλεξάνδρεια, ενώ ο στρατός έκλαιγε με λυγμούς. ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Στη «Διήγηση Αλεξάνδρου του Μακεδόνος», την Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου δηλαδή, των εκδόσεων Βενετίας, το επεισόδιο της κατάδυσης του Αλέξανδρου με τον κρυστάλλινο

καταδυτικό κώδωνα αναφέρεται λεπτομερώς με τον τίτλο: «Ο Αλέξανδρος εμβαίνει εις την θάλασσαν». Εκτός όμως από την κατάδυση στη θάλασσα, ο Αλέξανδρος έκανε και ένα άλλο σπουδαίο κατόρθωμα. Έφτιαξε μια πτητική μηχανή και ανέβηκε στον ουρανό, για να δει από ψηλά πού είναι το τέρμα της γης. Η πτητική αυτή μηχανή ήταν ένα κιβώτιο σαν εξέδρα, που είχε προσαρμοσμένο ένα ξύλο όμοιο με ζυγό. Ο ζυγός δέθηκε στους τραχήλους δύο ορνέων και καθώς αυτά ανυψώνονταν στον ουρανό, ανύψωσαν μαζί και την εξέδρα, που μέσα ήταν ο Αλέξανδρος. Το επεισόδιο αυτό όμως δεν αναφέρεται στην Φυλλάδα, αν και σε κάποιους από τους άμεσους χειρόγραφους προγόνους της, γίνεται μνεία και των δύο κατορθωμάτων αυτών, όταν ο Αλέξανδρος ήταν ετοιμοθάνατος και τα υπενθύμιζε στους δικούς του που ήταν γύρω του. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι σε χειρόγραφο του έτους 1521 (είναι ο Codex Laurentianus 1444, χειρόγραφο F) ο θνήσκων Αλέξανδρος λέει επί λέξει: «[..] Καβαλλαραίοι και στρατιώτες, ηξεύρετε το πώς ηπήραμεν όλην την οικουμένην και την έρημον είδαμεν. Και ως τον παράδεισον ήλθαμεν, όπου είχεν ζήσειν ο προπάππους μας Αδάμ, και ως την άκραν της γης ήλθαμεν, και την ύψωσιν του ουρανού είδα, εκεί κοντά ήλθα, και εις τα βάθη της θαλάσσου, εσέβηκα και αρίφνησά τα. Και ήλεγα να εγλυτώσω από τον θάνατον […]». Εδώ, γίνεται σαφής μνεία και της ανύψωσης στον ουρανό και της κατάδυσης στη θάλασσα. Ο δε οψιμότερος χειρόγραφος μάρτυρας της έντυπης Φυλλάδας, ένα χειρόγραφο της Μονής Μεταμορφώσεως των Μετεώρων, χρονολογημένο ακριβώς στις 27 Ιουλίου 1640 (Codex Meteorensis Π 400), αναφέρει τα εξής: «Και είπεν ο Αλέξανδρος προς τους άρχοντες: ηγαπημένοι μου αυθέντες και βασιλείς όπου εγυρίσαμεν όλην την οικουμένην και την έρημον είδαμεν και κοντά εις τον παράδεισων επήγαμεν και έως την άκραν της γης επήγαμεν και εις τα βάθη της θαλάσσης επεριπατήσαμεν και αρίθμησαν τα όλα και είδα τα και έλεγα να γλητώσω τον θάνατον […]». Εδώ είναι σαφής η μνεία μόνο της κατάδυσης στη θάλασσα. Αξιοσημείωτο δε είναι ότι σε κανένα κείμενο της νεοελληνικής χειρόγραφης παράδοσης της Φυλλάδας, δεν αναφέρεται εντός κειμένου ως επεισόδιο, ούτε η ανύψωση στον ουρανό, ούτε και η κατάδυση στην θάλασσα. Το επεισόδιο της κατάδυσης αναφέρεται μόνο στην έντυπη παράδοση των τυπογραφείων της Βενετίας δηλαδή από το 1750, που έχουμε το παλαιότερο διασωσμένο, ως σήμερα, έντυπο της Φυλλάδας, που βρίσκεται στην Μονή Χιλανδαρίου και έχει εκδοθεί με επιμέλεια του Γιώργου Βελουδή (Διήγησις Αλεξάνδρου του Μακεδόνος, Αθήνα, Ερμής, 1989) έως το 1926, από τις εκδόσεις Σαλίβερου. Υπάρχει επίσης αχρονολόγητη Φυλλάδα που εκδόθηκε λίγο μετά το 1926 και είναι συντομευμένη εκδοχή αυτής του 1926. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Σαλίβερου και αυτή. Δεν περιλαμβάνει το επεισόδιο της κατάδυσης και θεωρείται ως η τελευταία. Της έκδοσης αυτής σώζονται ελάχιστα αντίτυπα. Επίσης με επιμέλεια του Αλέξανδρου Πάλλη έγινε το 1935 από τις εκδόσεις Πυρσός άλλη μία κριτική έκδοση της Φυλλάδας, η οποία βιβλιογραφείται ως αναξιόπιστη με ανεξέλεγκτες επεμβάσεις του εκδότη στο κείμενο και για τον λόγο αυτό δεν συναριθμείται στις βιβλιογραφικά γνωστές εκδόσεις της Φυλλάδας από το 1699 μέχρι λίγο μετά το 1926. Αν λάβουμε δε υπόψιν ότι η πρώτη πιθανολογούμενη έκδοση της Φυλλάδας έγινε το 1670/1682 στο γνωστό τυπογραφείο του Ν. Γλυκή στην Βενετία, καταλήγουμε στο, πιθανό ίσως, συμπέρασμα ότι ο επιμελητής της έκδοσης είχε προ οφθαλμών χειρόγραφο ή χειρόγραφα, που ενώ γινόταν μνεία των παραπάνω κατορθωμάτων, τίποτε δεν ανέφεραν περί αυτών μέσα στα κείμενά τους, όπως προαναφέραμε, και ίσως συμπλήρωσε αφ’ εαυτού μόνο το επεισόδιο της κατάδυσης, πιθανώς από κάποιο άλλο χειρόγραφο που είχε. Ίσως, γιατί το επεισόδιο αυτό αναφέρεται σαφώς, πολύ πιο σαφώς, από αυτό της ανύψωσης στον ουρανό, στα λόγια του ετοιμοθάνατου Αλέξανδρου. Υπάρχει, όμως και η πιθανότητα να είχε και χειρόγραφο, χαμένο μέχρι σήμερα, που να ανέγραφε μόνο το επεισόδιο της κατάδυσης ή να είχε και χειρόγραφο της μεσαιωνικής διασκευής β που σε μόνο ένα, από τα εννέα διασωζόμενα χειρόγραφα, και συγκεκριμένα στο χειρόγραφο L, αναφέρονται και το επεισόδιο της ανάβασης στον ουρανό και αυτό της κατάδυσης στη θάλασσα, οπότε συμπλήρωσε μόνο το σαφές αναφερόμενο στη χειρόγραφη παράδοση και παρόλα αυτά ελλείπον, επεισόδιο της κατάδυσης, χωρίς να αναφέρει και αυτό της ανύψωσης στον ουρανό. Οι ειδικοί ερευνητές αναφέρουν ότι οι εκδότες της Βενετίας είχαν προς εκτύπωση όχι ένα αλλά περισσότερα, συγγενικά μεταξύ τους, χειρόγραφα και τίποτε δεν αποκλείει την επέμβασή τους σε αυτά πριν την εκτύπωση. Τα δύο αυτά όμως επεισόδια αναφέρονται κατά κόρον στα μεσαιωνικά Δυτικά και Ανατολίτικα, μεταφρασμένα από τα μεσαιωνικά ελληνικά, χειρόγραφα, διακοσμημένα με μινιατούρες αξιόλογης τέχνης, όπως φαίνεται και αποδεικνύεται από το σχετικό φωτογραφικό υλικό.

Στο επόμενο τεύχος: Αντικριστή Μεταγραφή Χειρόγραφου

Σελίδα

27

Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Καπετάνιο μου! Καπετάνιο μου! Τι αίματα είναι αυτά! ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ: Με λαβώσανε, Καραγκιόζη! Με λαβώσανε! ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Πονάς, καπετάνιε; ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ: Πονάω και αιμορραγώ περισσότερο από κάθε άλλη φορά! Γιατί οι λαβωματιές δεν είναι από βόλια κομιτατζήδων, αλλά από βόλια αδελφικά... ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Τι εννοείς; Πες μου, καπετάνιο μου! ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ: Η μεγαλύτερη λαβωματιά είναι από την προδοτική συμφωνία των Πρεσπών. Μα έχω και άλλες, όπως αυτή από τη διαδήλωση από μερικούς Έλληνες κοκκινοφορεμένους νέους, εναντίον της ιστορίας τους και της ταυτότητάς τους! Εδώ, μα και στο κρατίδιο, που πούλησαν το όνομα της αγαπημένης μου Μακεδονίας! Λαβωματιά από τα σχολεία, που κλείνουν τάχα, για να διαμαρτυρηθούν, γιατί κάποια άλλα διαμαρτυρήθηκαν για το όνομα της Μακεδονίας! Λαβωματιά από κάποιους καθηγητές που σιωπούν ή που παροτρύνουν τα παιδιά να γράφουν στις μάντρες των σχολείων τους ότι η Μακεδονία ανήκει στα δάση της! Λαβωματιά από αυτή την αντιπολίτευση, που ετοιμάζεται να κυβερνήσει, χωρίς να δεσμεύεται για την ακύρωση της συμφωνίας. Λαβωματιά από πατριδοκάπηλους και σκοτεινές οργανώσεις, που καταπιάνονται με τις θυσίες των Ελλήνων για ίδιον όφελος. ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Μην στεναχωριέσαι, καπετάνιο μου, γιατί υπάρχει και η μαγιά, που έχει γίνει

προζύμι και έχει φουσκώσει σαν ένα τεράστιο καρβέλι! Ένα καρβέλι, που μοσχοβολάει

Ελληνισμό και Ρωμιοσύνη! Μα κοίτα να γιάνεις καπετάνιο, γιατί η Ελλάδα σε χρειάζεται! ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ: Η αποστολή μου, Καραγκιόζη, είναι να λαβώνομαι εγώ και οι Έλληνες

να είναι ενωμένοι στον κίνδυνο! Να ματώνω εγώ και οι Έλληνες να ξυπνούν από το

λήθαργο! Να μπορέσουν να δουν τις σκοτεινές δυνάμεις, που αναπτύσσουν τα αιμοβόρα σχέδιά

τους κατά της Ελληνορθοδοξίας. Πράγματι! Μηνύματα ελπίδας έρχονται από παντού! Από

νέους και νέες, από οικογενειάρχες, από κληρικούς, από τους Έλληνες του εξωτερικού! Και από

την Εκκλησία μας, οι νέοι Γερμανοί Καραβαγγέληδες χτυπούν τις καμπάνες πένθιμα, όσο οι

ανιστόρητοι παραχάραζαν την ιστορία! Γι’ αυτό σας φωνάζω... Α Ν ΤΙΣΤΑ Σ Η ! Μείνετε πιστοί

στα ιδανικά σας, στην πίστη σας στον Χριστό και στην Ελλάδα, στις ρίζες σας, στα έθιμά σας,

στα πρωτοτόκια σας!!! Και εσύ, ωρέ Καραγκιόζη, μην κάθεσαι εδώ! Θα με φροντίσουν τα πα

λικάρια μου. Φύγε! Πήγαινε! Βρες τους φίλους σου τους καραγκιοζοπαίχτες! Πες τους να παί

ζουν έργα για την Μακεδονία και τους Μακεδονομάχους! Έργα με ήρωες της πατρίδας. Τα Ελ

ληνόπουλα χρειάζονται πρότυπα και παραδείγματα! Η σκηνή σου, Καραγκιόζη, έχει δύναμη!

Μην την αφήσεις ανεκμετάλλευτη! ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Να μου ζήσεις, καπετάνιο μου! Φεύγω και μέχρι να φτάσω, μια και που δεν έχω να

μασήσω τίποτα, θα φωνάζω… ΖΗΤΩ Η ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!!! Καπετάν Λιμπερτάκης

Σελίδα

28

Παναγιώτης Ματθιόπουλος ή Μπέκος

Ο καραγκιοζοπαίχτης Παναγιώτης Ματθιόπουλος ή Μπέκος και ο γιος του, επίσης καραγκιοζοπαίχτης, Δημήτρης Ματθιόπουλος ή Μπέκος, από το αρχείο του δισέγγονου και εγγονού τους, Δημήτρη Ματθιόπουλου. Πατραϊκός

Δημήτρης Μπέκος (αριστερά) και Παναγιώτης Μπέκος (δεξιά)

Σελίδα

29

Σελίδα

30