Transcending Tibet catalog by Trace Foundation

A nuanced look at Tibet through a landmark exhibition of newly commissioned work by 30 artists

T RA N S C E N D I N G T I B E T

ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད། 超越西藏

30 Contemporary Artists Explore What It Means to Be Tibetan Today དེང་དུས་སྒྱུ་རྩལ་བ་༣༠ཡིས་ད་ལྟའི་བོད་པའི་ངོ་བོ་ལ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་པ།

30位当代艺术家围绕着当今作为藏人究竟意味着什么这一论题探讨

Published in conjunction with the exhibition Transcending Tibet, organized by Trace Foundation in partnership with Arthub as part of the Foundation’s twentieth-anniversary celebration, Gatön, with generous support from the Ellen Bayard Weedon Foundation, Ford Foundation, and Negri Firman PR & Communication. March 14–April 12, 2015 publication Creative direction: Paola Vanzo Artistic direction: Davide Quadrio Editor: Johnathan Wilber Proofreading: Kristina Dy-Liacco, Luozang Dongzhi, Karma Dare Design: Peter Wiegand Translation: Tenzin Gelek, Kunsang Gya, Gyaltsen, Wandekar, Kalsang Nyima, Gu Ling Photography: Lois Conner, Mingyur Koblensky © 2015 Trace Foundation. All rights reserved. Neither photos nor content may be reproduced in any way without permission from Trace Foundation. For more information contact info@trace.org First published by Trace Foundation 132 Perry Street, Suite 2B New York, NY 10014 Tel. 212-367-7380 Fax 212-367-7383 www.trace.org

contents

Preface 6 Introduction 14 ESSAYS Leigh Miller: Transcending Tradition, Transcending Borders 40 Davide Quadrio: Open the Kingdom 58 Martin Brauen: The Buddha in a Shopping Bag 66 Benchung: On My Recent Work 80 Gade: The Present-Progressive of Tibetan Art 82 WORKS Benchung 86 Ga Qin Lhamo 90 Gade 92 Gonkar Gyatso 96 Jhamsang 100 Kesang Lamdark 104 Livia Liverani 106 Losang Gyatso 110 Michela Martello 114 Mirella Virgili 118 Nortse 120

Nyima Dhondup 124 Pema Rinzin 128 Pempa 130 Phuntsok Tsering 134 Rabkar Wangchuk 136 Rima Fujita 140 Sodhon 142 Sonam Dolma Brauen 146 Tashi Norbu (Amsterdam) 150 Tashi Norbu (Lhasa) 152 Tashi Phuntsok 156 Tenzin Norbu 158 Tenzin Phakmo 160 Tenzing Rigdol 162 TseKal 166 Tserang Dhundrup 170 Tseren Dolma 172 Tsering Nyandak 176 T端lku Jamyang 178 Essays in Tibetan and Chinese Artwork Titles in Tibetan and Chinese Artist Biographies in Tibetan and Chinese

183 241 248

Preface

2014 and 2015 are important years in the life of Trace Foundation. We’re celebrating twenty years of work with Tibetan communities, both here in New York City (home to the largest Tibetan population in the United States) and on the Tibetan Plateau itself. When our work first began, we largely focused on transforming the educational system in Tibetan communities. We built schools, published hundreds of thousands of books in Tibetan, and awarded the first of thousands of promising young Tibetans scholarships to pursue advanced degrees. In the cultural sector, our work was limited to preservation, restoring endangered murals and buildings for example. That expanded in 2001 when we began supporting visual artists and filmmakers through scholarships, grants, and residencies. Over the past thirteen years, this has proven to be one of our most rewarding investments. The artists we’ve supported, many of whom are included in this exhibition, have far exceeded our expectations. They have not just spread awareness of emerging artistic traditions and fostered interest in Tibetan communities on a global scale. They have also flourished in recent years and begun to get due recognition in the West—at MoMA, at the Met, at Rossi + Rossi Gallery in London, and at many other storied institutions. As diverse as their palettes, as large or small their canvases, there is no question they are all uniquely Tibetan. And there is no question that they are defining what “Tibetan” means now, in 2015. They are the culture makers. Whether we’re supporting an emerging visual artist or a teacher starting up a kindergarten, people are always at the heart of our work. From the beginning, we’ve strived to build on local assets and strengths—to harness and develop people’s creativity and capacity—

P r e face

rather than perpetuate disadvantage or foster dependency. Our projects are conceived and planned with local participation, engaging people in the development process and embedding their perspectives and priorities in each project before it is even implemented. It is therefore the community—whether that’s a small village in the Amdo or a guild of contemporary artists in Lhasa—who will achieve and sustain positive change, and ensure that it is meaningful and lasting. For 2014–2015, as we looked back on the work of the Foundation, we decided that more than celebrating our work, or our anniversary, we wanted to celebrate the people at the center of that work, and in particular, the richness of a living culture through two of its most vibrant lenses: visual art and film. Many Westerners are familiar with Tibet’s rich cultural legacy—the beautiful thangkas, the Buddhist traditions, the snowy mountains, the monasteries. While all those things are very much a part of what Tibet is, we wanted to show another side: Tibet as it is now, as it’s living, growing, and transcending the static shapes and structures that have been carved out for it for so long. With that in mind, we planned a series of events called Gatön, the Tibetan word for celebration. Like a lot of technology, video cameras were late arrivals on the Tibetan Plateau, but in just ten years, the field of filmmaking there has exploded. Through the lens of the camera, a new wave of Tibetan and Western filmmakers are capturing breathtaking landscapes and creating a global stage for Tibet’s most captivating subjects, from a controversial caterpillar fungus that’s changing the lives and livelihoods of Tibetans to the place of women in rural Tibetan communities. To showcase this work and the topics it tackles, we collaborated in August 2014 with The Museum of Modern Art to produce a ten-day film series, Lens on Tibet. During this first part of Gatön, we hosted twelve filmmakers, many of them from the PRC, and screened twelve of their phenomenal films to packed auditoriums, even on a sleepy Labor Day weekend. One of our earliest grantees, Pema Tseden, a young Tibetan filmmaker who is now widely considered the father of modern Tibetan cinema, was joined by a new generation of filmmakers interested in Tibet—Dorje Tsering Chenaktsang, Jocelyn Ford, Sonthar Gyal, Lynn True, Nelson Walker, Bari Pearlman, Donagh Coleman, Pema Tashi, and Khashem Gyal—who fielded questions on everything from making fuel from yak dung to cinema verité. The anniversary celebration is culminating in 2015 with a landmark exhibition of contemporary art inspired by Tibet. We invited thirty artists around the globe—from China to Switzerland to Jackson Heights

T RANSCE NDI NG TI BET

We hope this exhibition is just the first of many, the beginning of a conversation.

in Queens—to contribute pieces as part of this exhibition. Influenced by Tibet’s vast cultural and religious history, current socio-economic conditions, and international pop icons, these artists are utilizing traditional and new media forms and appropriating symbols from around the globe to generate a rich, original style that truly transcends any received ideas about what Tibet is or was—and perhaps most important, what it will become for future generations. In these pages, you will see work, innovation, and a kind of craftsmanship that are not just unique to Tibet, but unique on the world stage. The still images found in this catalog just begin to convey the beauty of these pieces, of the story they tell about the artists’ lives and their relationship with the ever-shifting thing we call Tibet. Tradition, modernity, religion, commerce, history, globalism—these are just a few of the themes these artists are exploring. If you’re in New York in March and April 2015, I hope you will come out to meet and talk with them and see their brushwork and details up close. We hope this exhibition is just the first of many, the beginning of a conversation. We hope to see the circle of artists continue to expand, as it has over the past decade, to include more voices, in particular, to represent more women, and to continue to carve out a dynamic culture. I would like to thank the many people who have participated in this enterprise, borne of enthusiasm and optimism some twenty years ago. We have worked with extraordinary staff, advisors, supporters, and grantees over the years, through many ups and downs. I’d like to thank all of you for your dedication. Mostly, I’d like to thank those who may at this moment be sowing a field or milking a dri, teaching a class, writing a poem, studying for an exam, caring for a child, treating a patient, or picking up a paintbrush for the first time. To all of the people in local communities throughout the Tibetan Plateau who have shared their lives and their trust with us, I thank you. May this be just the beginning. Andrea E. Soros President, Trace Foundation

ཨན་ཌེ་ཡ་སོ་རོ་སི་མཆོག་གི་གསུང་འཕྲིན། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོ་དང་༢༠༡༥ལོ་ནི་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་མི་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གི་གལ་ཆེའི་ལོ་གཉིས་ཡིན་ སྟབས། ང་ཚོས་ཨ་རིའི་ནང་གི་བོད་མིའི་མི་འབོར་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞིས་སུ་གྱུར་པའི་ཉིའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་དང་ སྒང་པ་བོད་གཉིས་སུ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལས་དོན་སྒྲུབ་ནས་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་སོང་བར་དགའ་སྟོན་རྟེན་འབྲེལ་ བྱེད་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་སློབ་གསོའི་ལམ་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་གཙོར་བཟུང་ནས་ང་ ཚོའི་ཆེས་ཐོག་མའི་བྱ་གཞག་གི་འགོ་བརྩམས་པ་དང་། དེ་རྗེས་སློབ་གྲྭ་མང་དག་བཙུགས་པ་དང་། བོད་ཡིག་ དཔེ་དེབ་ཁྲི་ཕྲག་འགའ་ཞིག་པར་འགྲེམས་བྱས་པ། ཆེས་ཐོག་མའི་སློབ་ཡོན་ལས་གཞི་སྤེལ་ནས་ཕུགས་རེ་ཅན་ གྱི་བོད་རིགས་ན་གཞོན་སྟོང་ཚོ་འགའ་ཞིག་ལ་མཐོ་རིམ་སློབ་གནས་འཐོབ་ཆེད་ཀྱི་སློབ་ཡོན་བྱ་དགའ་སྦྱིན་པ་ བཅས་བྱས་པ་ཡིན། རིག་གནས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་ང་ཚོས་སྟོང་ཉེན་ནམ་ཉམས་ཆག་ལ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ལྡེབས་ རིས་དང་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་ཁང་པ་རྙིང་པ་དག་ཉམས་གསོ་བྱེད་པ་ལྟ་བུའི་སྲུང་སྐྱོབ་འབའ་ཞིག་གི་ལས་དོན་ལ་ འབད་འབུངས་བྱས་པ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་༢༠༠༡ལོར། སློབ་ཡོན་དང་། རོགས་དངུལ། ལག་ལེན་དམར་ཁྲིད་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་བཅས་བསྐྲུན་ནས་རི་ མོའི་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་དང་། གློག་བརྙན་བཟོ་སྐྲུན་མཁན་ལ་རོགས་རམ་བྱེད་པའི་ལས་འགོ་བརྩམས་ཏེ་ང་ཚོའི་ བྱ་གཞག་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱས་པ་དང་། འདི་ནི་འདས་པའི་བགྲང་བྱ་བཅུ་གསུམ་རིང་ལ་ང་ཚོས་བཏང་བའི་མ་རྩར་ ཆེས་དོན་འབྲས་ལྡན་པའི་འབྲས་བུ་མང་པོའི་ནང་གི་གཅིག་ཡིན་པར་ར་སྤྲོད་བྱུང་། ད་ཐེངས་ཀྱི་འགྲེམས་སྟོན་ ལ་ཕེབས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཚོ་ཚུད་པའི་ང་ཚོས་རོགས་རམ་བྱས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཚོའི་མཛད་རྗེས་ནི་ང་ཚོའི་རེ་ འདུན་ལས་བརྒལ་པ་ཞིག་རེད། ཁོང་ཚོས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་སྲོལ་རྒྱུན་དེ་ཀུན་གྱི་འདྲེན་བྱེད་ཡུལ་དུ་ དྲངས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཛམ་གླིང་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་པ་དགའ་མོས་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་ རྒྱག་བཞིན་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་ཁོ་ཚོའི་བྱ་གཞག་དར་ཞིང་རྒྱས་པ་མ་ཟད་ད་དུང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ ཨ་རིའི་དེང་དུས་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་། གྲོང་ཁྱེར་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་། ལོན་ཌོན་རོ་སི་རོ་སི་སྒྱུ་རྩལ་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་། དེ་བཞིན་མིང་གྲགས་ཅན་གྱི་ཚན་པ་ཁག་གི་འཐོབ་འོས་པའི་ངོས་འཛིན་ཐོབ་པ་རེད། རི་མོ་དེ་ཚོ་ཁོང་ཚོའི་ཚོན་ སྡེར་གཞིན་སྣ་ཁ་མང་བ་དང་རས་གཞི་བཞིན་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ་ཡིན་རུང་། གང་ལྟར་དེ་ཚོ་ཚང་མ་བོད་ཀྱི་ཐུན་ མོང་མ་ཡིན་པའི་རི་མོ་ཡིན་པར་གོར་མ་ཆགས། ཁོང་ཚོས་༢༠༡༥ལོར་“བོད་པ་”ཞེས་པའི་ད་ལྟའི་མཚན་ཉིད་དེར་ འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་རེད། དེས་ན་ཁོང་ཚོ་ནི་རིག་གཞུང་སྐྲུན་པ་པོ་འབའ་ཞིག་ཡིན་ནོ། ང་ཚོའི་རོགས་རམ་བྱ་ཡུལ་དཔེར་ན་འབུར་དུ་ཐོན་བཞིན་པའི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཞིག་ཡིན་པའམ། ཡང་ན་ བུ་གསོ་ཁང་གཉེར་འགོ་བཙུགས་པའི་དགེ་རྒན་ཞིག་ཡིན་མིན་ཇི་ལྟར་ཡང་། གཙོ་བོ་རོགས་རམ་བྱ་ཡུལ་གྱི་མི་ སྣ་དེ་དག་རྒྱུན་ཏུ་ང་ཚོའི་ལས་དོན་གྱི་ལྟེ་བར་འཛིན་གྱི་ཡོད། ང་ཚོས་ཐོག་མ་ནས་གནས་བབ་ངན་པ་རྒྱུན་སྲིང་

ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད།

ངམ་གཞན་བརྟེན་གནས་བབ་སྐུལ་སྤེལ་མ་བྱས་པར། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ས་གནས་གང་དེའི་མཐུན་རྐྱེན་དང་སྟོབས་ ཤུགས་གོང་འཕེལ་བཏང་ནས་མིའི་གསར་གཏོད་དང་འཇོན་ནུས་བེད་སྤྱོད་དང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་ཐོག་ལ་ འབད་བརྩོན་བྱས་པ་ཡིན། ང་ཚོའི་ལས་གཞི་གོ་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ནི་དང་པོ་ལས་གཞི་དེ་དག་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་ མ་བྱས་གོང་ལ། ལས་གཞི་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མི་སྣ་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་འཛོམས་ནས། ཁོང་ཚོ་འཆར་འགོད་ བཟོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཞུགས་བཅུག་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དང་གནད་འགག་གཙོ་བོ་རྣམས་གསལ་ བཤད་ཐོག་འཆར་གཞི་བཟོས་ནས་ལས་ཀ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན། གོང་གི་ཐབས་ལམ་དེས་ཨ་ མདོའི་གྲོང་ཚོ་ཆུང་ངུ་ཞིག་ནང་ལ་ལས་གཞི་ཞིག་གཉེར་བའམ། ཡང་ན་ལྷ་སའི་སྒྱུ་རྩལ་པའི་མཐུན་ཚོགས་མཉམ་ དུ་ལས་གཞི་སྒྲུབ་སྐབས། སྤྱི་ཚོགས་དང་ཚོགས་པ་དེར་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་དེ་རྒྱུན་སྲིང་ བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལས་གཞི་དེ་དག་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་དང་ཕུགས་འཕེར་ཡོང་བར་འགན་ལེན་བྱེད། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོ་དང་༢༠༡༥ལོ་ལ། ང་ཚོས་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་ལས་དོན་ཐོག་ལ་ཕྱིར་འདང་ཞིག་བརྒྱབ་རྗེས་ ང་ཚོའི་ལས་དོན་ནམ་ཡང་ན་ལོ་འཁོར་དུས་དྲན་ལ་དགའ་སྟོན་བྱེད་པ་གཅིག་པུ་མིན་པར། ལས་དོན་གྱི་ལྟེ་བར་ གནས་པའི་མི་དེ་ཚོ་དང་། ལྷར་པར་དུ་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་པར་ལེན་ཤེལ་སྒོ་གཉིས་ཏེ། རི་མོ་དང་གློག་བརྙན་ གཉིས་བརྒྱུད་ནས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་རིག་གཞུང་གི་ཕུན་ཚོགས་ལ་དགའ་སྟོན་བྱ་རྒྱུར་ཐག་བཅད་པ་ཡིན། ནུབ་ཕག ྱོ ས་པ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཐང་ཀ་དང་། ནང་པའི་ཆོས་ལུགས། གངས་རི། དགོན་ པ་སོགས་བོད་ཀྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་རེད། མ་གཞི་དེ་དག་ཚང་ མ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་མོད་ཀྱང་། ད་རེས་ང་ཚོས་རིག་གཞུང་དེའི་ཁ་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་སྤྱན་ བསྟན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་ཡང་ང་ཚོས་སྤྱན་བསྟར་ཞུ་འདོད་པ་ནི་ད་ལྟ་གསོན་པོར་གནས་བཞིན་པ་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་འགྲོ་ བཞིན་པ་བོད་དེ་ལས། དུས་ཡུན་རིང་པོའི་རིང་ཡང་ནས་ཡང་དུ་བཀོལ་ཟིན་པའི་བག་ལ་ཉལ་བའི་རྣམ་པ་དང་ བཀོད་པ་དེ་དག་མིན་ཏེ། དེ་དག་ལས་བརྒལ་བའི་བོད་དེ་ཡིན། དེས་ན་ང་ཚོས་བོད་སྐད་དུ་“དགའ་སྟོན།”ཞེས་ པའི་ཐ་སྙད་དེ་བེད་སྤྱད་དེ་“དགའ་སྟོན་”གྱི་བྱེད་སྒོ་རབ་རིམ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པ་ཡིན། དེང་དུས་ཚན་རྩལ་དང་འདྲ་བར་བརྙན་འཕྲིན་པར་ཆས་ནི་ཕྱིས་སུ་སྒང་པ་བོད་ལ་ཐོན་པ་ཞིག་ཡིན་མོད་ ཀྱང་། བགྲང་བྱ་བཅུ་ཙམ་རིང་ལ་གློག་བརྙན་བཟོ་བསྐྲུན་གྱི་བྱ་གཞག་དེ་དབྱར་གྱི་མཚོ་མོ་རྒྱས་པ་ལྟར་འཕེལ་ རྒྱས་བྱུང་ཡོད། པར་ལེན་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་པར་ལེན་ཤེལ་སྒོ་བརྒྱུད་བོད་པ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་གློག་བརྙན་བཟོ་ བསྐྲུན་མཁན་མང་དག་ཅིག་གིས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པའི་མཛེས་ལྗོངས་པར་དུ་ལེན་པ་དང་བོད་ཀྱི་ཆེས་ཡིད་ དབང་འཕྲོག་པའི་གློག་བརྙན་བརྗོད་བྱ་སྟེ། བོད་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་འཚོ་གནས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་བཞིན་ པའི་བརྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་ནས་བོད་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཁུལ་གྱི་བུད་མེད་ཀྱི་གནས་བབ་སོགས་ མཚོན་པ་ལྟ་བུའི་བརྗོད་བྱར་འཛམ་བུའི་གླིང་གི་གར་སྟེགས་ཤིག་བསྐྲུན་པའི་ཚ་རླབས་ཤིག་འཕྱུར་བཞིན་ཡོད། ལས་དོན་འདི་མངོན་འགྱུར་ཡོང་ཆེད་དང་བརྗོད་གཞི་འདི་དག་བཟུང་ཆེད། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོའི་ཟླ་༨པར་ང་ཚོས་ཨ་ རིའི་དེང་དུས་སྒྱུ་རྩལ་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་དང་མཉམ་ལས་བྱས་ཏེ་དུས་ཡུན་ཉིན་བཅུའི་རིང་གི་བོད་ཀྱི་དེང་དུས་ ཀྱི་གག ློ ་བརྙན་དགའ་སྟོན་ཞེས་པའི་གག ློ ་བརྙན་གྱི་དུས་ཆེན་ཞིག་སྤེལ་བ་ཡིན། དགའ་སྟོན་བྱེད་སྒོའི་ཆ་ཤས་ཐོག་ མ་འདིའི་རིང་ལ་ང་ཚོས་གློག་བརྙན་བཟོ་སྐྲུན་མཁན་བཅུ་གཉིས་གདན་ཞུས་བྱས་པ་དང་། དེའི་ནང་ནས་མང་ ཆེ་བ་ཀྲུང་གོའི་ནང་གི་བོད་ཀྱི་ས་གནས་མི་འདྲ་བ་ཁག་ནས་ཕེབས་ཤ་སྟག་རེད། ཁོང་རྣམ་པའི་གློག་བརྙན་བཅུ་ གཉིས་དེ་དག་སྟོན་པའི་སྐབས་ལ་གཟིགས་མོ་བ་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་མང་པོ་ཕེབས་ཤིང་། ཐ་ན་རྒྱུན་པར་ ཁུ་སིམ་པའི་ངལ་རྩོལ་ཉིན་མོའི་གཟའ་མཇུག་ལ་ཡང་ཚོགས་ཁང་ནང་ལ་མི་འཚང་ག་ཤིག་ཤིག་ཐོག་ལ་ཁོང་ ཚོའི་གློག་བརྙན་གཟིགས་པར་ཕེབས་མཁན་མང་པོ་བྱུང་། ང་ཚོའི་ཆེས་ཐོག་མའི་རོགས་དངུལ་འཐོབ་མཁན་ དང་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་གློག་བརྙན་བཟོ་བསྐྲུན་གྱི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དུ་ངོས་འཛིན་པའི་ན་གཞོན་གློག་བརྙན་ བཟོ་སྐྲུན་མཁན་པད་མ་ཚེ་བརྟན་གྱིས་བོད་ལ་དགའ་མོས་ཡོད་པའི་གློག་བརྙན་བཟོ་བསྐྲུན་གྱི་མི་རབས་གསར་པ་ སྟེ། ལྕེ་ནག་ཚང་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་དང་། ཇོ་སེ་ལིན་ཧྥོར་ཌི། ཟོན་ཐར་རྒྱལ། ལིན་ཁྲོ། ནལ་སོན་ཝོལ་ཀར། བར་རི་ཕེལ་ མན། ཌོན་ན་ཀོལ་མན། པད་མ་བཀྲ་ཤིས། དེ་བཞིན་མཁར་བྱམས་རྒྱལ་སོགས་དང་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ནས་དུས་ ཆེན་སྐབས་ལ་དྲི་བ་དྲི་ལན་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་ནས། གཡག་གི་ལྕི་བ་བསྐམས་ནས་འབུད་ཤིང་བཟོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ ནས་གློག་བརྙན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་གླེང་བའི་བརྗོད་གཞིའི་དབར་ལ་བགྲོ་གླེང་འཁྲུག་པོ་གནང་།

དགའ་སྟོན་དུས་ཆེན་དེ་སྤྱི་ལོ་༢༠༡༥ལོར་དེང་དུས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགྲེམ་སྟོན་ཆེ་ཤོས་ཤིག་གཉེར་ནས་མཇུག་ རྫོགས་པར་བྱ་རྒྱུ་དང་། འགྲེམས་སྟོན་གྱི་བློ་བསྐྱེད་དེ་བོད་ཀྱིས་སྤྲད་པ་ཞིག་རེད། ད་རེས་ཀྱི་འགྲེམས་སྟོན་འདིར་ སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་གང་མང་སྤན་བསྟར་འབུལ་ཆེ ད། ང་ཚོས་ཀྲུང་གོ་ནས་སུད་སིའི་བར་དང་། སུད་སི་ནས་ ྱྲ ནེའུ་ཡོག་གི་ལྗག་སོན་ཧའི་ཊི་ལ་སོགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་ནས་སྒྱུ་རྩལ་བ་སུམ་ཅུ་ལྷག་ ཙམ་གདན་ཞུ་བྱས་པ་ཡིན། བོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པའི་རིག་གནས་དང་ཆོས་འབྱུང་། དེང་དུས་སྤྱི་ཚོགས་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་བབ། རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲགས་ཅན་ གཞས་མ་གཏམ་དང་གླུ་པ་སོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག སྒྱུ་ རྩལ་པ་དེ་ཚོས་གནའ་དེང་ཟུང་འབྲེལ་དང་། འཛམ་གླིང་ནང་གི་ཕུལ་བྱུང་བསམ་བློ་དེ་དག་རང་གི་སྒྱུ་རྩལ་ཐོག་ བཀོལ་ནས་ད་བར་བོད་ཀྱི་ཐོག་ལ་བཅངས་པའི་འདུ་ཤེས་ཀུན་ལས་བརྒལ་ཞིང་། ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་ཐུན་མོང་ མ་ཡིན་པའི་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གསར་པ་བསྐྲུན་ནས་ད་ལྟ་དང་གལ་ཆེ་ཤོས་ལ་མ་འོངས་པར་བོད་ ལ་འཛིན་པའི་འདུ་ཤེས་གསར་པ་ཞིག་སྐྲུན་བཞིན་པའོ། ཤོག་ངོས་འདི་ཚོའི་ནང་ལ་ཁྱེད་ནས་བརྩམས་ཆོས་དང་། གསར་གཏོད། དེ་བཞིན་བོད་ཙམ་མ་ཟད་འཛམ་ གླིང་གར་སྟེགས་ཐོག་ལ་ཡང་མཐོང་དཀའ་བའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕུལ་བྱུང་ལག་ཤེས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་རྣམས་སྤྱན་ བསྟར་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དཀར་ཆག་འདིའི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་སྣང་བརྙན་གྱིས་ཁྱེད་ལ་བརྩམས་ཆོས་དེ་ཚོའི་མཛེས་སྡུག་ དང་། སྒྱུ་རྩལ་བའི་མི་ཚེའི་གཏམ་རྒྱུད། དེ་བཞིན་འཕོ་འགྱུར་ཆེ་བའི་བོད་དང་ཁོང་ཚོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་བཅས་ ངོ་སྤྲོད་ཞུ་བཞིན་ཡོད། སྲོལ་རྒྱུན་དང་། དེང་རབས་ཅན། ཆོས་ལུགས། ཚོང་ལས། ལོ་རྒྱུས། གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་ སོགས་ནི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཚོས་འཚོལ་བཞིན་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཁག་གཅིག་རེད། གལ་ཏེ་ཁྱེད་རང་སྤྱི་ ལོ་༢༠༡༥ལོའི་ཟླ་བ་༣དང་༤ནང་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་ན། ངས་ཁྱེད་རྣམ་པས་ཁོང་ཚོ་ངོ་འཕྲད་གནང་བར་ ཕེབས་པ་དང་། ཁོང་ཚོ་མཉམ་དུ་གཏམ་གླེང་བྱས་ཏེ་ཁོ་ཚོའི་སྨྱུག་རྩེ་ལས་འཁྲུངས་པའི་བརྩམས་ཆོས་དེ་དག་ལ་ ཐག་ཉེ་ས་ནས་གཟིགས་ཞིབ་གནང་རྒྱུར་རེ་འདུན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ང་ཚོས་ད་རེས་ཀྱི་འགྲེམས་སྟོན་འདི་འབྱུང་ འགྱུར་གྱི་འགྲེམས་སྟོན་མང་པོའི་སྒོ་འབྱེད་ལྟ་བུ་དང་། བགྲོ་གླེང་གི་སྔོན་འགྲོ་ཞིག་ཡིན་པའི་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ ལགས། ང་ཚོའི་རེ་བར་སྒྱུ་རྩལ་པའི་སྡེ་འདི་སྔར་ལྟར་མུ་མཐུད་རྒྱ་བསྐྱེད་ཡོང་རྒྱུའི་འདུན་པ་བྱེད་པ་དང་། དེ་ བཞིན་བསམ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཇེ་མང་དང་། ལྷག་པར་དུ་བུད་མེད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཇེ་མང་བཏང་ནས་ངར་ཤུགས་ལྡན་ པའི་རིག་གཞུང་ཤིག་བསྐྲུན་རྒྱུར་རེ་འདུན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ངས་བགྲང་བྱ་ཉི་ཤུ་ཙམ་གྱི་གོང་ནས་ལས་གཞི་འདིའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་གནང་ནས། སེམས་ཤུགས་ཆེན་ པོ་དང་། རེ་བཟང་ཕུགས་བཅོལ་བྱེད་མཁན་གྱི་མི་མང་དག་ཅིག་ལ་སྙིང་དབུས་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། འདས་པའི་ལོ་ཟླའི་ནང་ང་ཚོས་ཕུལ་བྱུང་གི་ལས་མི་དང་། སློབ་སྟོན་པ། རོགས་རམ་བྱེད་མཁན། དེ་བཞིན་རོགས་ དངུལ་འཐོབ་མཁན་བཅས་དང་མཉམ་དུ་དར་རྒུད་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་འོག་ལས་དོན་བསྒྲུབས་པ་ཡིན། ཁྱེད་ཚོས་ཕུལ་ བའི་ལེགས་སྐྱེས་ལ་ངས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དམིགས་བསལ་འདིར་ངས་ད་ལྟ་ཞིང་ནང་ལ་སོ་ནམ་བྱེད་ བཞིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་འབྲི་མོའི་འོ་མ་འཇོ་བཞིན་པ། ད་དུང་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ལས་ལ་གཞོལ་བཞིན་པ། སྙན་ངག་ འབྲི་བཞིན་པ། ཡིག་རྒྱུགས་ཀྱི་ཆེད་སློབ་སྦྱོང་ལ་འབད་བཞིན་པ། བྱིས་པར་ལྟ་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་པ། ནད་པར་སྨན་ བཅོས་བྱེད་བཞིན་པ། ཡང་ན་ཐེངས་དང་པོར་སྤུ་སྨྱུག་བཟུང་བཞིན་པའི་མི་སྣ་རྣམས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན་ང་ཚོར་ཡིད་ཆེས་དང་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་འཁུར་བྱེད་མཁན་གྱི་སྒང་པ་བོད་ཀྱི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་གནས་ པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ངས་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། མཐར་གོང་གི་བྱ་བ་དེ་ཚོ་འབྱུང་འགྱུར་ང་ ཚོས་བྱ་བ་མང་པོ་ཞིག་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་རྟེན་འབྲེལ་ཞིག་འགྲིགས་པར་སྨོན།

ཨན་ཌེ་ཡ་སོ་རོ་སི་མཆོག་གི་གསུང་འཕྲི

ང་ཚོས་ད་རེས་ཀྱི་འགྲེམས་ སྟོན་འདི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་

འགྲེམས་སྟོན་མང་པོའི་སྒོ་

འབྱེད་ལྟ་བུ་དང་། བགྲོ་གླེང་གི་ སྔོན་འགྲོ་ཞིག་ཡིན་པའི་རེ་བ་ བྱེད་བཞིན་ལགས།

ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ ཨན་ཌེ་ཡ་སོ་རོ་སི། (Andrea E. Soros)

前言

2014年和2015年都是利众基金会历史中很重要的两年。我们在纽约市（美国多数藏族之家）和青藏高原本土为藏族社区开展二十多年工作而举行庆祝。当初，我们的工作刚起步时，我们主要致力于藏区教育制度改革，修建了很多学校，出版了几十万册藏文书，给数千名年轻有为的藏族中第一批人授予奖学金，促使他们继续为更高水平追求。在文化领域，我们的工作只限于保护和修复濒危壁画和建筑为例。在2001年，当我们开始通过奖学金、助学金和住所等给视觉艺术家和电影制作者提供支持。过去的十三年，证实了这是我们最有价值的投资的项目之一。包括很多参与此次展览的艺术家在内我们资助过的艺术家们，已经远远超出了我们的预期。他们不只是在全球范围内传播新兴艺术传统和培养对藏族社区的兴趣，近年来他们获得了蓬勃发展并开始在西方的现代艺术博物馆、大都会、伦敦罗西和罗西画廊，以及在其他传奇机构荣获了应得的认可。依其各种不同的色彩和大小画布，他们毫无疑问地是独特的藏族。勿容置疑，2015年他们就在界定“藏族”意味着什么。他们就是文化的传作者。不管我们支持一个新兴的视觉艺术家或资助一名教师开设一所幼儿园，人永远是我们工作的核心。自始以来，我们利用和开发人的创作力和才能，致力于打造本地资本和优势，而没有延续其短处和依赖扶持。我们的所有项目都跟当地人的参与下进行设想和计划，使他们参与项目发展过程，甚至在项目实施之前都采纳他们的观点和优先选择。所以，不管是在安多的一个小村庄或是在拉萨的当代艺术家协会，他们将发生和维持其积极的变化，以此确保项目的价值及持久性。在2014-2015期间，我们回望了基金会的工作后，决定与其为我们的工作或纪念日庆祝，更想为成为我们工作核心的人们庆祝，尤其是为通过视觉艺术和电影两个最具活力的镜头中的生活文化。很多西方人对诸如唐卡、佛教传统、雪山、寺院等藏族丰富的文化遗产很熟悉。而所有这些都成为代表藏族非常重要的部分时，我们希望展示另外一面，即现在此时此刻生活的、发展的、正在超越被长期塑造为静态的形状和结构的藏族。考虑到这些，我们策划了称为“噶顿”，即藏语中意为庆祝的

前言

一系列活动。像很多科学技术一样，摄像机在青藏高原出现时间也较晚，但是短短的过去十年间，在那里的电影制作领域发生了巨大的变化。通过摄像头，藏族和西方电影制作者正在掀起一次浪潮。从改变藏族社区生活和生计的争议性虫草到藏族农村妇女的地位，捕捉到令人惊叹的景观为藏族最迷人的课题创作出了一个全球性的舞台。为了展示该作品及其主题， 2014年八月，我们与现代艺术博物馆进行合作，制作了一次十天电影系列，即《镜头里的西藏》。在此次庆祝活动的第一部分里，我们接待了十二位电影制片人，其中不少来自中国，并给劳累的周末都集满于此的观众放映了十二部他们的优秀影片。我们最早的资助对象之一，被广泛认为现代藏族电影之父的，藏族年轻导演万玛才旦和新一代对藏族有兴趣的杰纳仓.多吉次仁、乔斯林福特，松太加，林恩赤鲁，尼尔森沃克，巴里珀尔曼，多纳科尔曼，万玛扎西以及卡先加。他们在从牛粪燃料到真实电影中的任何疑问上提出了很多问题。在2015年周庆活动的高潮具有里程碑意义的当代艺术展的灵感来自西藏。我们从中国到瑞士、杰克逊高地的世界范围内邀请了30位艺术家，作为此次展览的部分内容做出各种努力。在博大精深的藏族文化和宗教历史，以及现在社会经济条件和国际流行符号的影响下，这些艺术家利用各种传统和新型媒体形式，来自世界各地合适的符号，造成一副极具丰富，原创的风格。这些都真正超越了过去接受的任何有关藏族过去和现在的想法，而且最为重要的是它或许将成为未来。在这几页上，你会看到事业，创新，以及对藏族和整个世界舞台上皆为独一无二的技艺。该目录中发现的静止图像，仅是开始传达他们讲述的艺术生活，以及他们和不断变化的，被我们称之西藏的关系方面的各种故事美感。传统，现代，宗教，商业，历史，全球化，皆是这些艺术家们正在探索的主题之一。2015年3月和4月，如果你在纽约，我盼望着你能来与他们见面、交谈，以此零距离看看他们的笔触和细节。我们希望此次展览只是很多次展览之一和交谈的开始。我们希望能看到艺术家的圈子继续扩大，正如过去十年一样，包括更多的不同声音，尤其代表更多的女性，继续开拓出一个充满活力的文化。我想感谢约在二十年前热情、乐观地参与该事业的很多人。多年来，我们跟很多优秀工作人员，顾问，支持者和受赠者一起工作，历经了许多风风雨雨。我想给大家的竭诚服务表示感谢。最主要是，我想感谢那些此时此刻或许正在地里播种的，挤牛奶的，讲课的，写诗的，为考试学习的，照顾孩子的，治疗一个病人的，或首次拿起画笔的人们。给我们分享了他们的生活和信任的整个青藏高原本土社区的人们，我感谢你们。希望这只是一个开始。

我们希望此次展览只是很多次展览之一和交谈的开始。

安德列 E. 索罗斯 (Andrea E. Soros) 13

Introduction by Paola Vanzo

The famous adage goes that a journey of a thousand miles begins with a single step. The journey of this exhibition, though, began with six. Actually . . . with these six footsteps and a pair of cowboy boots.

He’s the only artist in the world who works this way: lighting a stick of incense, hovering in close, he burns hundreds of minuscule holes into rice paper. It’s a delicate act, one that requires the kind of soft, measured breath mastered through years of meditation. He’s always blowing, always flicking at the paper with his thumb when an ember sparks. If he makes a mistake, he says, he has to start over from scratch. What he won’t tell you is that his monastic practice means he rarely makes a mistake. Finally, when Tülku Jamyang stands and steps back, he’s heady, wobbly, from the closeness of the incense. He nods at his work, appraising: on six rectangles of rice paper, he has six first steps, six incredibly fragile scrims, which he positions over a canvas painted a sky blue. The work, though, is far from complete. Five other artists will have their hands with it over the next four weeks, some with paint, one with appliqué, all with careful planning and much discussion. What emerges finally in December is the first incarnation of There Is No Place I’d Rather Be, a collaborative work created by Tülku Jamyang, Rabkar Wangchuk, Livia Liverani, Nyima Dhondup, Tenzin Phakmo, and Michela Martello on the occasion of Transcending Tibet: A Preview. To see the completed piece, though, you’ll have to visit the March–April exhibition or trace.org to see the finishing touches. The famous adage goes that a journey of a thousand miles begins with a single step. The journey of this exhibition, though, began with six. Actually . . . with these six footsteps and a pair of cowboy boots painted by Michela. But I’m getting ahead of myself.

I nt r o d u cti o n

The full Spring 2015 exhibition of Transcending Tibet, part of Trace Foundation’s twentieth-anniversary celebrations, was years in the making. The preview exhibition we held in November–December 2014, though, was a surprise. In late September, we learned we had the opportunity to open a pop-up gallery in a recently vacated street-front space of our West Village office. With some of the details of the larger exhibition still pending, we decided to take advantage of this space by inviting eleven of the thirty artists taking part in the full exhibition to give the public an early look at their work. The preview, we decided, would be dedicated to showing off the work of some of the emerging—and most underrepresented—artists. Though these artists were all at very different places in their careers, all their work attested to their dedication and talent. (I can’t encourage art

There Is No Place I’d Rather Be Tülku Jamyang, Rabkar Wangchuk, Livia Liverani, Nyima Dhondup, Tenzin Phakmo, Michela Martello, 2014 incense-burned rice paper, acrylic, oil, and appliqué on canvas 60" × 48" (152.5 cm × 122cm)

T RANSCE NDI NG TI BET

lovers enough to invest in these artists now, before the world catches on to just how talented they are.) The preview exhibition defied our most optimistic expectations. We—both Trace Foundation staff and the artists involved—were as amazed by the record turnout for all the events, from the gallery opening to the talks, just as we were amazed by the new faces of passersby, many learning about this place called Tibet for the first time, just dropping in because something in the window caught their eye. The artists joined us from all over the world to exhibit and discuss their work, and to engage with other artists working in contemporary Tibetan art. For some, that meant hopping on the E train from Jackson Heights; others boarded planes in Amsterdam, in Rome, and in Kathmandu to join us. The collaborative work you see pictured here, There Is No Place I’d Rather Be, is the fruit of six of these artists’ labor over the duration of the four-week exhibition. There were no rules, but each element of the work was executed only after much discussion and planning. It was a unique opportunity for the artists—artists who typically work in isolation—to work in community, to build friendships and working relationships with other artists treading similar ground and asking similar questions. At the center of the piece, amid the scrims Tülku Jamyang created from the artists’ footprints, Rabkar Wangchuk painted a young monk— a teddy bear in one hand and a dog’s paw in the other—steeling himself for a long journey. This little monk, and the footprints around him, is in many ways a perfect entry point for understanding this exhibition. These six footsteps were indeed the beginning of a journey of many miles, and as another adage says, the journey is much more important than the destination.

What journey am I talking about? For one, it was a literal one. For both the preview and the full exhibition, artists joined us from all over the world: Switzerland, Amsterdam, Italy, Nepal, China—the list goes on. Of course, each of these artists was on his or her own journey, an artistic one that began years ago with a first brush stroke or first stitch—an ongoing journey with no concrete destination in sight. This mirrors in many ways of another sort of journey: the journey of Tibetan art on the world stage. In the fifteen years since I first encountered the Tibetan art scene in Lhasa, contemporary Tibetan art has transformed from the dreams of a few young Tibetans, most without

I nt r o d u cti o n

access to professional training, into a flourishing international movement, known in particular for provocative juxtapositions of centuriesold imagery and techniques with modern media and influences. Back in 1999, when I first started working for Trace, I was living in Lhasa. I was eager, then as I am now, to find authentic, bold, engaging contemporary Tibetan art. Once in a great while, I would stumble on a master thangka painter who was producing incredible work. Most of the art I sifted through on any given day, though, was limited to stereotypical depictions of Tibetan daily life, paintings meant to conjure up the “Shangri-la” mystique you’ll hear more about in the following pages of this catalogue. I first met a few artists breaking this mold, the artists of what would become the Gedun Choephel Artists’ Guild, through a colleague in New York. Tserang Dhundrup, who was working as a set designer for the Ensemble for Tibetan Song and Dance, became my entrée into an intimate circle of artists interested in moving beyond this paradigm of Shangri-la: Gade, Tsering Dorje, Bianba Qiongda were among the first. Because these artists, many of whom have since become famous in their own right, didn’t have studios at the time, I began meeting them at their homes, sitting with them in their courtyards, sharing a cup of tea, and talking about their art—much as I did with the artists participating in the preview. A few of them were already beginning to try new things, experimenting with new media and new imagery, but for the most part, they were shy about their work, shy about working together, and hadn’t embraced the idea of working in community. Since then, the Gedun Choephel Artists’ Guild has grown to include many new and emerging artists. As with most things, the artists come and go. They move away, and new artists move in. But the spirit of community remains in Lhasa and is spreading among an ever-larger network of artists interested in and inspired by contemporary Tibetan art. Two of the artists you’ll find in the pages of this catalogue, Gonkar Gyatso and Tenzing Rigdol, were featured this past year in an exhibition at one of the world’s most-storied institutions, The Metropolitan Museum of Art, in an exhibition called Tibet and India: Buddhist Traditions Transformed; and it’s not uncommon for their work to be highly sought after among the world’s preeminent collectors. Besides the individual journeys the artists are on, and the journey of Tibetan art in the world, there’s one more journey the footprints and the little monk and his dog speak to: the journey of this exhibition, and of the organization called Trace Foundation. In the nineties, Trace’s work within the cultural sector was focused

T RANSCE NDI NG TI BET

primarily upon preservation, restoring historic buildings. After I began meeting artists in the summer of 2000, though, we began exploring new opportunities to expand our work. We were eager to take on projects that would develop and reinvigorate Tibetan culture, as an alive and changing phenomenon. We felt that we could create an opportunity for contemporary Tibetan artists not just to show their work, but more important, to gain exposure to the global contemporary art scene and in turn, to introduce the world to the many facets of this rich culture. After I came to know these artists, Trace began working with Snug Harbor Cultural Center and the Henry Street Settlement here in New York. We began dipping our toes in the water of contemporary Tibetan art by sponsoring four artist residencies in New York City. In New York, these four artists—Gade, Tserang Dhundrup, Benchung, and Tsering Dorje—were exposed for the first time to the idea of an artist studio, and of artists working together in a creative environment, the forebear in many ways to the collaborative project for the preview exhibition. After four months, when they returned to Lhasa, they were so inspired they formed the Gedun Choephel Artists’ Guild, an artist-run collective and exhibition space in the Barkhor, and the first of its kind in a Tibetan area. Still in operation today, with dozens of members, the guild has sparked a new movement of artistic expression across the Tibetan Plateau. It blows my mind sometimes to think that it’s been fifteen years since I first met Tserang, and twenty years since Trace Foundation was born out of the vision of Andrea E. Soros. I’ve become good friends with many of the artists you’ll find in these pages—in addition to sometimes playing the parts of art collector, lover, and champion. I believe strongly in each of them, in their work, and in their stories, and I hope their work will tell those stories, and maybe, the story of our journey, too. As we began planning for Trace Foundation’s twentieth anniversary in 2014, we knew that these artists we’ve supported over the years were a key part of representing our work, and in representing the life of Tibetans today. The Tibetan term gatön, meaning “celebration” came up again and again to describe what we wanted to accomplish through our anniversary projects—to celebrate the talents of Tibetan artists working today, from the renowned, to the emerging, to the unknown. Tibet is so many things to many people, from tantra practitioners to historians to Tibetans themselves. That’s why, in putting together this exhibition, I commissioned new original artwork. I was interested in asking these thirty artists to create art that explores what it means

I nt r o d u cti o n

to be Tibetan today, in 2015. Only new pieces, I realized, could capture the unique historical moment we’re experiencing now. As you flip through these pages, you will begin to see the beautifully diverse—stunningly diverse—palette of Tibet. From the lifelike oil in Tserang Dhundup’s work and the exquisitely skillful brushwork of Tenzin Phakmo to the collage of Pempa, the calligraphy of Phuntsok Tsering, the street-art style found in TseKal’s work—Tibetan culture is filled with paradoxes. Tibet is light; it’s dark. It’s serene at the same time it’s provocative. It’s East and West. It’s known for its beautiful ancient Buddhist and Bön traditions at the same time it’s coming to grips with the effects of Google and WeChat. Western Union logos, Batman, and the iPhone are as at home in some of this work as pecha, scripture, khataks, and calligraphy. Influenced by Tibet’s vast cultural and religious history, current socio-economic conditions, and international pop icons, these artists are mining the visual and material history of both Tibet and the modern world—reappropriating iconography, sometimes irreverently, playing boldly with everything from acrylic and oil to mirrors illuminated with LEDs. I hope you agree that they offer a varied and nuanced look at Tibetan identity and culture today. Because we at Trace think of Tibet as living, growing, and changing, you will find that we have included a handful of Westerners in this exhibition. From Japan to Italy to the States, these artists are not just absorbing and appreciating the richness of Tibetan culture, they are directly contributing to it. Whether they come to Tibet by way of studying thangka painting or by practicing dharma, they are important voices in the dialogue about Tibet on the world stage. They are key voices, not just as these thirty artists transcend Shangri-la but as they transcend the traditional ideas of what Tibet is, too. I want to return to the footprints on There Is No Place I’d Rather Be, the ones Tülku Jamyang traced of the six visiting artists before burning the forms into rice paper. The name for Trace Foundation comes out of the verb trace. Like Tülku Jamyang, we wanted to work with and enable existing forms— with the artists at the heart of our work. Whether we’re talking about art or education or preservation, through tracing, we at Trace hope to build new paths and connections for Tibetans in the international world. If the trace we leave as a foundation is not always visible to the eye, that’s intentional: We hope only to make a lasting imprint through the hands, hearts, and voices of the people we work with. You won’t see our logo emblazoned on the canvas. If you look close enough at

If the trace we leave as a foundation is not always visible to the eye, that’s intentional: We hope only to make a lasting imprint through the hands, hearts, and voices of the people we work with.

T RANSCE NDI NG TI BET

the footprints, you’ll see the penciled-in outlines, but only if you look very close. In the same spirit that I first approached four artists in Lhasa, I’m thrilled to offer this exhibition as an open invitation to artists around the globe. We are not a commercial gallery or a museum, and we hope to encourage new young voices, female artists, emerging artists, and anyone interested in art to join us in celebration. Through this exhibition, we hope not to create a fixed or static snapshot of Tibet, but to open the art world up even more, to look forward to what’s next for young Tibetan artists, to expose them to audiences, curators, and thinkers around the globe. While this catalogue is a finished piece, we hope this exhibition is just the beginning of the journeys of each of the artists, and of each of the people they touch—of each of you who flip through these pages and encounter the incredible work here. If what you see inspires you, we hope you will help us champion these artists and the many, many others we couldn’t include. As we look forward to our next decade of work, we invite you to join us for a yearlong glimpse into Tibet through the eyes, instruments, and the hands of artists living through this critical time in history.

acknowledgments Although a full list of all the people involved in Transcending Tibet, and Gatön, is too long to include here, without the help of countless staff and volunteers, the exhibition would have never been successful. A special thank you goes first to Davide Quadrio of Arthub, for his unparalleled contributions as artistic director, essayist, and advisory board member. A special thanks also to Board Member Lois Conner for photographing the majority of the artwork in this catalog and to Silvia Negri Firman, who partnered with us to create “Fashion for Tibet,” a special project involving international designers who created unique pieces inspired by this exhibition and donated them to Trace Foundation. Thank you to all of the artists who generously contributed your gorgeous work. You are an inspiration: Benchung, Ga Qin Lhamo, Gade, Gonkar Gyatso, Jhamsang, Kesang Lamdark, Livia Liverani, Losang Gyatso, Michela Martello, Mirella Virgili, Nortse, Nyima Dhondup, Pema Rinzin, Pempa, Phuntsok Tsering, Rabkar Wangchuk, Rima Fujita, Sodhon, Sonam Dolma Brauen, Tashi Norbu (Lhasa), Tashi Norbu (Netherlands), Tashi Phuntsok, Tenzin Norbu, Tenzin Phakmo, Tenzing Rigdol, TseKal, Tserang Dhundrup, Tseren Dolma, Tsering Nyandak, and Tülku Jamyang. Last but not least, thank you to all the members of our anniversary board of advisors, who were each dedicated and instrumental in producing and promoting Gatön.

advisors

Chris Anderson

Tenzing Rigdol

TED

Artist

Sally Berger

Jonathan and Diana Rose

MoMA

The Garrison Institute

Prof. Dr. Martin Brauen Chief Curator Emeritus, Rubin Museum of Art Lois Conner

Negri Firman PR & Communication

Pema Tseden

Joshua Liner Joshua Liner Gallery

Filmmaker

པད་མ་ཚེ་བརྟན།

Gray Tuttle

William Lipton William Lipton Gallery སྐལ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ།

Kate and Bob Niehaus Jacqueline Novogratz

Yale University

Alive Mind Cinema

Soros Fund Management

Artist

Andrew Quintman

Elizabeth Sheldon

Robert Soros

Gade དགའ་བདེ།

Arthub

ཚེ་རིང་ཤཱཀྱ།

University of British Columbia

Silvia Negri Firman

Davide Quadrio

The Center on U.S.-China Relations at the Asia Society

Institute of Asian Research at the

Sotheby’s

Acumen Fund

Orville Schell

Tsering Shakya

Jacqueline Dennis

Kesang Namgyal

བསྟན་འཛིན་རིག་གྲོལ།

Columbia University Darren Walker The Ford Foundation Miho Walsh Asian Cultural Council Susan Weber Bard Graduate Center Karen Yager Art Conservation/Conservators Without Borders

Gatön was produced in partnership with Arthub, The Museum of Modern Art (MoMA), Sotheby’s, Paddle8, and; with the generous support of the Ellen Bayard Weedon Foundation, Enterprise Foundation, the Ford Foundation, the Gilbert Family Trust, Kathleen C. Xi, Negri Firman PR & Communication, and an anonymous donor; with additional support from Beautiful Tibet, Himalayan Yak Restaurant, Little Tibet, Phayul Restaurant, and Wisdom Publications. Thanks goes also to Fabio Rossi of Rossi + Rossi, London for lending us the talents of so many of your artists. Thank you to Perry Street, LLC, for donating the gallery space for our Transcending Tibet: A Preview exhibition and to Pat Melleby for all of her work behind the scenes. Thank you to Leigh Miller, Davide Quadrio, Martin Brauen, Gade, and Benchung for your unique insights into the exhibition works in your essays, and to Clare Harris for a lovely talk in December 2014. Thank you to Peter Wiegand, who as always, has done a superlative job with the design (on always-tight deadlines), both of this catalogue and the Gatön microsite. Thank you to the many colleagues who have worked for Trace over the past twenty years, in particular the Gatön events team: Tenzin Gelek, Kristina Dy-Liacco, Johnathan Wilber, and Mingyur Koblensky. On a more personal note, a special thank you to my husband, Igor, for always being there in the moments I needed him the most and for not objecting (or at least not too loudly) at the sight of another buddha head in our collection. Finally, and most important, thank you to the Board, Andrea E. Soros and Eric Colombel, without whose vision none of this would have been possible. Your generous support reflects an unwavering commitment to Tibetan culture. And though your home is already filled with the beautiful works of these artists, I know there will always be a spot for few more.

Paola Vanzo Managing director, Trace Foundation New York City 2015

ཐུགས་རྗེ་ཆེ་།

སྔོན་འགྲོའི་གཏམ། གྲགས་ཅན་གྱི་གཏམ་དཔེར།

ལེ་དབར་སྟོང་གི་འགྲུལ་བཞུད་ དེ་གོམ་རྐྱང་གཅིག་གིས་འགོ་ འཛུགས་དགོས་ཟེར་གྱི་ཡོད། དེ་ལྟར་འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་

འགྲུལ་བཞུད་ཀྱང་གོམ་པ་དྲུག་ གིས་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན།

དོན་དངོས་ཐོག་མཱེ་ཁལ་གྱིས་

གོམ་པ་དྲུག་པོ་འདིའི་ཐོག་ད་ དུང་ཕྱུགས་རྫི་བའི་ལྷམ་ཡུ་

རིང་ཆ་ཞིག་བྲིས་འདུག་མོད་ ཀྱང་། 24

ཕའོ་ལ་ཝན་ཛུ། (Paola Vanzo) ཁོང་ནི་འཛམ་བུའི་གླིང་འདིའི་ནང་གཤམ་བསལ་ལྟར་ལས་ཀ་ལས་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་གཅིག་པུ་རང་དེ་རེད། དེ་ ཡང་ཁོང་གིས་སྤོས་རྐང་ཞིག་ལ་མེ་སྒྲོན་རྗེས་དུད་སྤྲིན་ལྡིང་པའི་སྤོས་དེ་རང་དང་ཐག་ཉེ་སར་བཟུང་སྟེ་བོད་ཤོག་ ཐོག་མེ་ཙག་ཁུང་བུ་བརྒྱ་ཕྲག་འབིག་གི་ཡོད། དེ་ནི་ཧ་ཅང་གི་གཟབ་ནན་དགོས་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། དེ་ལས་པར་ལོ་མང་རིང་གི་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཉམས་ལེན་བརྒྱུད་དབུགས་ཀྱི་རྒྱུ་བར་རང་དབང་ཐོབ་པའི་ཤིན་ཏུ་ འཇམ་པའི་དབུགས་འབྱིན་རྔུབ་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་གིས་རྟག་ཏུ་སྤོས་མགོར་ཕུ་རྒྱག་པ་དང་། ཤོག་ བུའི་ཐོག་མེ་རོ་འབར་སྐབས་རྟག་ཏུ་མཐེ་བོང་གིས་འབྲད་རྡེབ་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཁོང་གིས་འགལ་འཛོལ་བྱུང་ཚེ་ སྐྱི་ཤུད་ཐེབས་ས་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་བསྐྱར་ལས་བྱེད་དགོས་གསུང་གི་འདུག ཁོང་གི་ཆོས་ཕྱོགས་ཉམས་ལེན་ ལྟར་ན་ཁོང་གིས་རྩ་བའི་ཆ་ནས་འགའ་འཛོལ་རིགས་མི་བཟོ་བ་ཤུགས་ནས་རྟོགས་ཀྱི་འདུག མཐའ་མ་དེར་སྤྲུལ་སྐུ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་ཡར་བཞེངས་ནས་གོམ་པ་འགའ་ཞིག་ཕྱིར་ཤིག་རྒྱག་སྐབས་ཁོང་ ཡུན་རིང་སྤོས་ཀྱི་དུད་སྤྲིན་དང་ཐག་ཉེར་བསྡད་རྐྱེན་མགོ་ཡུ་འཁོར་ཏེ་གོམ་པ་ཅུང་ཁྱར་ཁྱོར་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཁོང་ གིས་དབུ་ལྕོག་ལྕོག་གནང་སྟེ། བོད་ཤོག་གྲུ་བཞི་མ་དྲུག་དང་། ཐོག་མའི་གོམ་རིས་དྲུག མཐར་མར་རས་གཞི་སྔོན་ པོ་ཞིག་གི་ཐོག་ཏུ་འགེལ་བར་བྱེད་པའི་ཤིན་ཏུ་སྙི་བའི་རས་གཞི་སྲབ་པོ་དྲུག་ལ་བལྟས་ནས་རང་གི་ལས་ཀར་ གདེང་འཇོག་བྱེད་ཀྱི་འདུག ལས་ཀ་འདི་ད་དུང་ཡོངས་སུ་གྲུབ་མེད་དེ། སྒྱུ་རྩལ་པ་གཞན་པ་ལྔ་ཡིས་རྗེས་ཀྱི་གཟའ་འཁོར་བཞི་ཡི་རིང་ དེའི་མཇུག་བསྡུ་བའི་ལས་ཀ་ལས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ཡང་འགའ་ཞིག་གིས་ཚོན་གཏོང་བ་དང་། གཅིག་གིས་རི་ མོ་འདྲུབ་པ་བཅས་གཟབ་ནན་གྱི་འཆར་འགོད་དང་གྲོས་བསྡུར་གང་མང་ཐོག་མཇུག་བསྐྱངས་དགོས། སྤྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པ་ནི། སྤྲུལ་སྐུ་འཇམ་དབྱངས་དང་། རབ་དཀར་དབང་ཕྱུག ལཱི་ཝི་ཡ་ལཱི་ཝ་རཱ་ཎི། ཉི་མ་དོན་ གྲུབ། བསྟན་འཛིན་འཕགས་མོ། མཱེ་ཁལ་མཱར་ཁྲེ་ལཱོ་བཅས་ཀྱིས་ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད། སྔོན་གཟིགས། ཞེས་པའི་ མཛད་སྒོའི་སྐབས་སུ་བཟོས་པའི་ང་འགྲོ་བསམ་པའི་ས་མེད་ཅེས་པའི་བརྩམས་ཆོས་གཅེས་བཏུས་དེའི་སྐུ་སྐྱེ་ཐོག་ མ་དེ་འཁྲུངས་པའི་དུས་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་ཆ་ཚང་ལ་ལྟ་འདོད་ཡོད་ཚེ་དེ་རྗེས་ཀྱི་སྤྱི་ཟླ་གསུམ་པའི་འགྲེམས་ སྟོན་ནམ་ང་ཚོའི་དྲྭ་ཚུགས་ལ་གཟིགས་པར་འཚལ། གྲགས་ཅན་གྱི་གཏམ་དཔེར། ལེ་དབར་སྟོང་གི་འགྲུལ་བཞུད་དེ་གོམ་རྐྱང་གཅིག་གིས་འགོ་འཛུགས་དགོས་ ཟེར་གྱི་ཡོད། དེ་ལྟར་འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་འགྲུལ་བཞུད་ཀྱང་གོམ་པ་དྲུག་གིས་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན། དོན་དངོས་ ཐོག་མཱེ་ཁལ་གྱིས་གོམ་པ་དྲུག་པོ་འདིའི་ཐོག་ད་དུང་ཕྱུགས་རྫི་བའི་ལྷམ་ཡུ་རིང་ཆ་ཞིག་བྲིས་འདུག་མོད་ཀྱང་། ངས་ང་རང་གི་བློ་ལྟར་འབྲི་བཞིན་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༥ལོའི་དཔྱིད་དུས་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་པ་བཙུགས་ནས་བགྲང་བྱ་ཉི་ཤུ་སོན་ པའི་དགའ་སྟོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཏེ། ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད་ཞེས་པའི་འགྲེམས་སྟོན་གྱི་གྲ་སྒྲིག་དེ་ལོ་ཤས་གོང་ནས་འགོ་

བཙུགས་པ་རེད། ང་ཚོས་སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་གཉེར་བའི་སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་དེས་སྐྱེ་བོ་ཀུན་ གྱི་ཡིད་སྨོན་ཕྲོགས་སོང་། ན་ནིང་ཟླ་བ་དགུ་པའི་ནང་ང་ཚོའི་ནེའུ་ཡོག་གི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འཁྲིས་ལ་ཉེ་དུས་སྟོང་ པ་བཟོས་པའི་ལམ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་པའི་ཁང་པ་ཞིག་གི་ནང་ལ་སྟབས་བདེའི་རི་མོའི་འགྲེམས་སྟོན་ཞིག་གཉེར་བའི་ གོ་སྐབས་ཡོད་པ་ཤེས་རག ྟོ ས་བྱུང་། འགྲེམས་སྟོན་ཆེ་གྲས་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་ཆ་ཤས་འགའ་ཞིག་ལག་བསྟར་མ་ཐུབ་པར་ ལུས་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་བར་སྟོང་དེའི་དུས་ཚོད་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ། འགྲེམས་སྟོན་ཆ་ཚང་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་ མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་སུམ་ཅུའི་ནང་ནས་བཅུ་གཅིག་གདན་འདྲེན་ཞུས་ནས་གཟིགས་མོ་བ་ཚོར་ཁོ་ཚོའི་བརྩམས་ ཆོས་ཀྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ཙམ་ཞིག་སྤྱན་འབུལ་ཞུ་རྒྱུར་སེམས་ཐག་བཅད་པ་ཡིན། ང་ཚོས་གཉེར་རྒྱུའི་སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་དེར་མིག་སྔར་འབུར་དུ་འཐོན་བཞིན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལ་ཡོངས་གྲགས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱུང་མེད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་འགའ་ཞིག་གི་བརྩམས་ཆོས་འགྲེམས་སྟོན་ བྱ་རྒྱུའི་ཐག་བཅད་པ་ཡིན། མ་གཞི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོའི་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་གཞག་གི་གནས་ཚད་མི་གཅིག་ཀྱང་། ཁོ་ཚོའི་ བརྩམས་ཆོས་ཀྱིས་རང་སོའི་འབད་བརྩོན་དང་རིག་རྩལ་ལ་བདེན་དཔང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།༼འཛམ་གླིང་ཁྱོན་གྱིས་ ཁོ་ཚོའི་རིག་རྩལ་ཅི་ཡིན་ཁས་ལེན་མ་བྱས་གོང་། ངས་སྒྱུ་རྩལ་ལ་དགའ་མོས་བྱེད་མཁན་ཚོར་སྐུལ་མ་བྱས་ཏེ་སྒྱུ་ རྩལ་པ་དེ་ཚོའི་ཐོག་མ་རྩ་འཇོག་རོགས་ཞེས་བརྗོད་པར་མི་སྤོབས།༽ སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་དེར་ང་ཚོའི་རེ་བ་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་རྩིས་ལས་བརྒལ་སོང་། དེ་ཡང་ཀུན་ཕན་ཐེབས་ རྩ་ཚོགས་པའི་ལས་བྱེད་པ་དང་སྒྱུ་རྩལ་བ་བཅས་ཚང་མ་ཧ་ལས་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་མཛད་ སྒོར་ཞུགས་མཁན་མི་གྲངས་འབོར་ཆེན་དང་། དེ་བཞིན་འགྲེམས་སྟོན་འགོ་ཚུགས་རྗེས་ཀྱི་ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་ བར་ལ་ཞུགས་མཁན་མང་བ། སྔོན་མ་འཇལ་མྱོང་མེད་པའི་མི་མང་པོ་ཞིག་ཕེབས་པ། དེ་བཞིན་མང་པོ་ཞིག་ གིས་ཐེངས་དང་པོར་བོད་ཅེས་པའི་ཡུལ་གྲུ་དེ་གོ་བ། འགའ་ཞིག་སྒེའུ་ཁུང་ནང་གི་དངོས་པོ་ཞིག་གིས་ཁོ་ཚོའི་ མིག་གི་དབང་པོ་ཕྲོགས་སྟབས་ནང་དུ་ལྟ་བར་ཕེབས་པ་བཅས་ངོ་མཚར་གྱི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་ཕེབས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་འགྲེམས་སྟོན་དང་ བག་ྲོ གླེང་བྱས་པ་མ་ཟད། དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དོན་གཉེར་བ་གཞན་དང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་བ་ རེད། དེ་ཚོའི་ནང་ནས་འགའ་ཞིག་ནེའུ་ཡོག་གི་ལྗག་སོན་ཧའི་ཊི་ནས་ས་འོག་མེ་འཁོར་ནང་ཕེབས་པ་དང་། ཡང་ འགའ་ཞིག་ཨམ་སེ་ཁྲར་ཌམ་དང་། རཱོམ། ཀ་ཐ་མཎ་གྲུ་བཅས་ནས་མཁའ་ལམ་བརྒྱུད་དེ་ཕེབས་པ་རེད། ཁྱེད་ཀྱིས་པར་རིས་ནང་གཟིག་པའི་བརྩམས་ཆོས་གཅེས་བཏུས་ཏེ། ང་འགྲོ་བསམ་པའི་ས་མེད་ཅེས་པ་ འདི་གཟའ་འཁོར་བཞིའི་རིང་གི་འགྲེམས་སྟོན་སྐབས་སྒྱུ་རྩལ་པ་དྲུག་གིས་ངལ་རྩོལ་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་རེད། བརྩམས་ཆོས་འདི་བསྐྲུན་སྐབས་བསྟུན་དགོས་པའི་སྒྲིག་གཞི་གང་ཡང་མེད་མོད་ཀྱང་། དེའི་གྲུབ་ཆ་ཡོད་ཚད་ བགྲོ་གླེང་དང་འཆར་འགོད་གང་མང་གི་ལམ་ནས་བསྒྲུབས་པ་འབའ་ཞིག་རེད། སྒྱུ་རྩལ་པོ་ཚོའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ ན་དེ་ནི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གོ་སྐབས་ཤིག་ཡིན་ཏེ། རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་ངང་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ ཚོས་ཚོགས་སྡེ་ཞིག་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་པ་དང་། མཛའ་གྲོགས་བསྐྲུན་པ། སྒྱུ་རྩལ་པ་གཞན་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་པ། ཕན་ཚུན་ཆ་མཚུངས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ས་གཞིའི་ཐོག་གོམ་པ་མཉམ་སྤོ་བྱེད་པ། འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་དོགས་གཞིའི་ཐོག་ དྲི་བ་འདྲི་བ་བཅས་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། བརྩམས་ཆོས་དེའི་ལྟེ་བའི་མཚམས་སུ་སྤྲུལ་སྐུ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་སྒྱུ་རྩལ་པའི་རྐང་རྗེས་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་ རས་སྲབ་ཕུད།ད་དུང་རབ་དཀར་དབང་ཕྱུག་གིས་ཕྱག་གཅིག་ལ་གསོབ་བརྒྱང་དོམ་ཕྲུག་ཅིག་དང་ཕྱག་གཞན་ དེར་ཁྱི་ལག་བཟུང་བའི་གྲྭ་གཞོན་ཞིག་བློ་རྩ་བརྟན་པོའི་ངང་རྒྱང་རིང་འགྲུལ་བཞུད་ལ་ཞུགས་པ་ཞིག་བྲིས་ཡོད། གྲྭ་པ་ཆུང་ཆུང་དེ་དང་ཁོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་རྐང་རྗེས་དེ་ཚོ་ནི་འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་གོ་དོན་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ འཇུག་ངོགས་སམ་སྒོ་འབྱེད་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། གོམ་པ་དྲུག་པོ་དེ་དག་དངོས་གནས་ལེ་དབར་མང་པོའི་ འགྲུལ་བཞུད་ཅིག་གི་འགོ་ཚུགས་ཡིན་པ་དང་། གཏམ་དཔེ་གཞན་ཞིག་ལས། འགྲུལ་བཞུད་ནི་འག་ྲོ ཡུལ་ལ་སླེབས་ པ་ལས་གལ་འགངས་ཆེ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་རེད།ངས་འགྲུལ་བཞུད་ག་རེའི་སྐོར་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། དང་པོ་ནི་ཡིག་ཐོག་གི་སྐོར་དེ་ཡིན། སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་དང་དངོས་གཞིའི་འགྲེམས་སྟོན་ཆ་ཚང་གཉིས་ ཀར། སུད་སི་དང་། ཨམ་སེ་ཁྲར་ཌམ། ཨི་ཀྲ་ལཱི། བལ་ཡུལ། ཀྲུང་གོ་སོགས་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མིང་ཐོར་ འཁོད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོ་ཕེབས་པ་དང་། སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན་ཐེངས་དེ་ཁོ་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱི་འགྲུལ་

སྔོན་འགྲོའི་གཏམ

ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད།

བཞུད་ཡིན་པ་སྨྲ་བསམ་བརྗོད་མེད་རེད། སྒྱུ་རྩལ་སྐོར་ནས་བརྗོད་ན། ལོ་ཤས་གོང་སྤུ་སྨྱུག་ལག་ཏུ་བཟུང་བའི་ཉིན་ ནམ་འཚེམ་བུ་ཐོག་མར་རྒྱག་པའི་ཉིན་ནས་འགོ་བཙུགས་པའི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་སླེབས་ཡུལ་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པའི་མི་ ཚེ་གཅིག་གི་འགྲུལ་བཞུད་དེ་ཡིན། འདིས་ཕྱོགས་མང་པོ་ཞིག་ནས་འགྲུལ་བཞུད་རིགས་གཞན་ཞིག་འཆར་བར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དེ། དེ་ནི་འཛམ་ གླིང་གར་སྟེགས་ཐོག་གི་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་དེ་རེད། ངས་ཐོག་མར་ལྷ་ས་ནས་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་མཇལ་ བ་ནས་བཟུང་གི་ལོ་ངོ་བཅོ་ལྔའི་རིང་ལ། མང་ཆེ་བར་ཆེད་ལས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་ཐོབ་མྱོང་མེད་པའི་བོད་རིགས་ན་ གཞོན་འགའ་ཞིག་གི་ཕུགས་འདུན་ལས་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སྒྱུ་རྩལ་དེ་དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལས་འགུལ་ ཕྱོགས་སུ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་རེད། དེ་ཡང་དུས་རབས་མང་པོའི་རིང་གི་སྣང་བརྙན་དང་ལག་རྩལ་དང་མཉམ་དུ་ དེང་རབས་བརྒྱུད་ལམ་དང་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོ་ངར་ལྡན་པའི་ངང་མཉམ་གཤིབ་ཏུ་འཇོག་པ་དེ་ལགས། སྤྱི་ལོ་༡༩༩༩ལོར་ངས་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པར་ལས་ཀ་ལས་འགོ་བཙུགས་པ་དང་སྡོད་གནས་ལྷ་སར་ རེད། སྐབས་དེ་དུས་ངས་ད་ལྟ་དང་གཅིག་མཚུངས་ལྟར་ཁུངས་དག་ཅིང་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པའི་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་ སྒྱུ་རྩལ་བརྩད་འཚོལ་བྱས་པ་ཡིན། སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ། ངར་སྤུས་དག་སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་བསྐྲུན་མཁན་ ལྷ་བྲིས་མཁས་པ་ཞིག་གློ་བུར་སྣང་མེད་དུ་འཕྲད་བྱུང་། མ་གཞི་ངས་གདམ་གསེས་བྱས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་ མང་ཆེ་བ་བོད་མིའི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བ་དག་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་རི་མོར་བཀོད་པ་མིན་ཡང་། རི་མོས་གང་མཚོན་པ་ནི་ ཤམ་བྷ་ལ་ཡི་ལྐོག་གྱུར་ངོ་མཚར་དང་འབྲེལ་བ་འབའ་ཞིག་རེད། ཁྱེད་ཀྱིས་དཀར་ཆག་འདིའི་གཤམ་བསལ་གྱི་ ཤོག་ལྷེ་ཁག་ནས་དེའི་སྐོར་དེ་བས་མང་བ་མཐོང་ཐོས་ཐུབ། ཉིའུ་ཡོག་གི་ལས་རོགས་ཤིག་བརྒྱུད་དེ་ལུགས་ཀོང་འདི་གཏོར་མཁན་དང་། ཕྱིས་སུ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ སྒྱུ་རྩལ་པའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཆགས་པའི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་འགའ་ཞིག་དང་ཐོག་མར་ཐུག་ འཕྲད་བྱུང་། བོད་ལྗོངས་གླུ་གར་ཚོགས་པའི་མཛེས་རྩལ་འཆར་འགོད་མཁན་ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ལགས་ནི་ང་ཤམ་ བྷ་ལའི་དཔེ་མཚོན་ལས་བརྒལ་རྒྱུར་དགའ་མོས་ཡོད་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པའི་སྡེ་ཚན་ནང་ཁྲིད་མཁན་དེ་ཡིན། དགའ་བདེ་དང་། ཚེ་རིང་རྡོ་རྗེ། སྤེན་པ་ཆུང་བདག་བཅས་ནི་སྡེ་ཚན་དེའི་ནང་གི་ཐོག་མའི་ཚོགས་མི་དག་རེད། སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོ་མང་ཆེ་བ་སོ་སོའི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཡོད་མོད་ཀྱང་། སྐབས་དེ་དུས་ཁོ་ཚོར་ དབང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་ལས་གྲྭ་མེད་སྟབས། ངས་ཁོ་ཚོ་སོ་སོའི་ཁྱིམ་དུ་ཐུག་འཕྲད་བྱས་ཏེ་ཁོ་ཚོའི་ར་བའི་ནང་བསྡད་ ནས། ད་ལྟ་སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོར་བྱས་པ་ལྟར། མཉམ་དུ་ཇ་ འཐུང་བ་དང་སྒྱུ་རྩལ་ཐོག་གླེང་མོལ་བྱས་པ་ཡིན། སྐབས་དེ་དུས་ཁོ་ཚོའི་ནང་ནས་འགའ་ཞིག་གིས་བརྒྱུད་ལམ་ གསར་པ་དང་སྣང་བརྙན་གསར་པ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་ཚོད་ལྟའི་ཚུལ་གྱིས་རི་མོའི་ལུགས་གསར་པ་འབྲི་འགོ་ བཙུགས་ཚར་འདུག འོན་ཀྱང་། ཁོ་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་གཞན་ལ་བསྟན་རྒྱུ་དང་གཞན་དང་མཉམ་ ལས་བྱ་རྒྱུར་འཚེར་སྣང་བྱེད་ཀྱི་འདུག་པ་མ་ཟད། བསམ་བློའི་ནང་ཐུན་མོང་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་ཚུལ་དེ་ མི་འདུག དུས་དེ་ནས་བཟུང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྒྱུ་རྩལ་པའི་མཐུན་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟེ་འབུར་དུ་ཐོན་ པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་གསར་པ་མང་པོ་ཁོངས་སུ་བཅུག་འདུག བྱ་དངོས་ཀྱི་གཤིས་ལུགས་ཀུན་དང་འདྲ་བར་སྒྱུ་རྩལ་ པ་ཚོ་ཡང་འཛོམས་པ་དང་བྲལ་བ་ཡོང་གི་ཡོད་དེ། རྙིང་པ་འགའ་ཞིག་བྲལ་རྗེས་གསར་པ་འགའ་ཞིག་སླེབས་ཀྱི་ ཡོད་པ་རེད། ཇི་ལྟར་ཡང་། ཚོགས་སྡེའི་སྙིང་སྟོབས་ནི་དུས་གཏན་དུ་ལྷ་སར་གནས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེང་རབས་ བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་དགའ་མོས་དང་།དེས་ལས་བློ་སྐྱེད་ཐོབ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པའི་བྱ་གཞག་དྲྭ་ འབྲེལ་ནང་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དཀར་ཆག་འདིའི་ནང་གི་ཤོག་ལྷེ་འགའ་ཞིག་ནས་ཁྱེད་ཀྱིས་སྒྱུ་རྩལ་པ་ གཉིས་ཀྱི་སྐོར་ཤེས་ཐུབ། ཁོང་གཉིས་ནི་གོང་དཀར་རྒྱ་མཚོ་དང་བསྟན་འཛིན་རིག་གལ ྲོ ་གཉིས་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ གཉིས་ན་ནིང་འཛམ་བུའི་གླིང་འདིའི་ནང་གི་མཛོད་ཉར་འགྲེམས་དངོས་མང་ཤོས་ཉར་ཚགས་བྱེད་མཁན་གྲས་ ཀྱི་རིག་ཚན་ལས་ཁུངས་ཤིག་གི་འགྲེམས་སྟོན་ཐོག་དམིགས་བསལ་འགྲེལ་བརྗོད་ཅན་གྱི་བརྗོད་གཞིར་གྱུར་པ་ རེད། དེ་ཡང་ཨ་རིའི་གྲོང་ཁྱེར་ཨ་མ་༼མི་ཁྲོའ་ོ ཕོ་ལི་ཁྲན་༽སྒྱུ་རྩལ་འགྲེམས་མཛོད་ཁང་གིས་གཉེར་བའི་སངས་ རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བའི་བོད་དང་རྒྱ་གར་ཞེས་པའི་འགྲེམས་སྟོན་ཞིག་གི་སྐབས་སུ་ རེད། དེས་ན་འཛམ་གླིང་གྲགས་ཅན་ཉར་ཚགས་མཁན་ཚོས་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་དེ་

རྒྱུན་ཏུ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། སྒྱུ་རྩལ་པ་མི་སྒེར་གྱི་སྐྱོད་བཞིན་པའི་འགྲུལ་བཞུད་དང་འཛམ་བུ་གླིང་ནང་གི་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་འགྲུལ་བཞུད་ ཕུད། ད་དུང་རྐང་རྗེས་དང་གྲྭ་པ་ཆུང་ཆུང་། དེ་བཞིན་ཁོའ་ོ ཁྱི་བཅས་ཀྱིས་སྨྲ་བཞིན་པའི་འགྲུལ་བཞུད་གཞན་ཞིག་ ཡོད་དེ། དེ་ནི་འགྲེམས་སྟོན་འདི་དང་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ་ཞེས་འབོད་པའི་ཚོགས་པ་དེའི་འགྲུལ་བཞུད་ དོ། སྤྱི་ལོ་ཆིག་སྟོང་དགུ་རྒྱ་དགུ་བཅུའི་ནང་། ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་རིག་གནས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ལས་ དོན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་འཛུགས་བསྐྲུན་དངོས་པོ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཞིག་གསོ་བྱ་རྒྱུའི་ཐོག་ བཟུང་པ་རེད། དེ་རྗེས་སྤྱི་ལོ་༢༠༠༠ལོའི་དབྱར་དུས་སུ་ངས་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོར་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་འགོ་བཙུགས་ ཏེ་ང་ཚོའི་བྱ་གཞག་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བའི་གོ་སྐབས་གསར་པ་འཚོལ་འགོ་བཙུགས་པ་ཡིན། ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་རིག་ གནས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་དང་འགྱུར་བ་ལྡན་པའི་ངང་འཕེལ་རྒྱས་དང་བསྐྱར་དར་ཡོང་ཆེད་ཀྱི་ལས་གཞི་ འགའ་ཞིག་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུར་སྐོམ་པ་ཆུ་འདོད་ལྟར་གྱི་རེ་བ་དང་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་ཡིན། ང་ཚོས་དེང་རབས་ བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོར་ཁོ་ཚོའི་བརྩམས་ཆོས་འགྲེམས་སྟོན་བྱ་རྒྱུ་ཙམ་མིན་པར། དེ་བས་གལ་ཆེ་ཤོས་སུ་འཛམ་ བུའི་གླིང་གི་དེང་རབས་སྒྱུ་རྩལ་ཁོར་ཡུག་ནང་རྒྱ་ཁྱབ་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ། ཕྱིའི་འཛམ་གླིང་ལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ རིག་གནས་འདིའི་ཕྱོགས་གང་ས་ཅི་ཐད་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཤིག་བསྐྲུན་ཐུབ་རྒྱུ་རེད་སྙམ་བྱུང་། ངས་སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོ་ངོ་ཤེས་བྱུང་རྗེས་སུ། ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པས་ནེའུ་ཡོག་ལ་ཡོད་པའི་སཱེ་ཎག་ཧར་ བཱར་རིག་གནས་ལྟེ་གནས་དང་ཧའན་རི་ཁྲོམ་ལམ་གཞིས་ཆགས་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་འགོ་བཙུགས་པ་རེད། ང་ ཚོས་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ལ་སྒྱུ་རྩལ་དམར་ཁྲིད་ཀྱི་ཆེད་དུ་བཞུགས་མཁན་སྒྱུ་རྩལ་པ་བཞིར་རོགས་དངུལ་སྦྱིན་ ནས་ང་ཚོའི་རྐང་མཛུབ་དག་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཆུ་མོའི་ནང་དུ་སྦང་འགོ་བཙུགས་པ་ཡིན། ནེའུ་ཡོག་ ནང་དུ་དགའ་བདེ་དང་། ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ། སྤེན་ཆུང་། ཚེ་རིང་རྡོ་རྗེ་བཅས་སྒྱུ་རྩལ་པ་བཞི་པོ་ཚོར་ཐེངས་དང་པོར་ སྒྱུ་རྩལ་ལས་གྲྭ་དང་། གསར་གཏོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ནང་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་ཚུལ་བརྙེད། བསམ་ཚུལ་དེ་ རྗེས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྟ་གོན་འགྲེམས་སྟོན་གྱི་མཉམ་ལས་ལས་གཞིའི་མེས་པོ་ལྟ་བུར་གྱུར་པ་རེད། ཟླ་བའི་བཞིའི་རྗེས་ སུ་ཁོ་ཚོ་ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་བྱས་རྗེས། ལྷ་སའི་བར་སྐོར་ནང་དུ་བོད་ཡུལ་གྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་རང་གིས་ གཉེར་བའི་སྣ་མང་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་དང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྒྱུ་རྩལ་པའི་མཐུན་ཚོགས་བཙུགས་པ་རེད། མཐུན་ཚོགས་དེར་ཚོགས་མི་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་དང་ད་ལྟའི་དུས་སུ་ཡང་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ མ་ཟད། དེས་མཐོ་སྒང་བོད་ཡོངས་སུ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྣམ་པ་ལྡན་པའི་ལས་འགུལ་གསར་རྐྱང་ཞིག་གི་མེ་སྟག་གཏོར་ བཞིན་ཡོད། དེས་སྐབས་རེ་ང་ལ་ཚེ་རིང་དང་ཐོག་མར་ཐུག་འཕྲད་བྱུང་ནས་ལོ་ངོ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ཕྱིན་འདུག་ལ་ཨན་ཌེ་ཡ་ སོ་རོ་སི་ཡི་ཕུགས་འདུན་འོག་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ་བཙུགས་ནས་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ཕྱིན་འདུག་ཅེས་དྲན་ སྐུལ་བྱེད་པའི་སྣང་བ་སྟེར་གྱི་འདུག ང་ཤོག་ལྷེ་འདི་ཚོའི་ནང་བརྗོད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་མང་པོ་ཞིག་དང་གྲོགས་པོ་ ཆགས་པ་མ་ཟད། མཚམས་རེ་ངས་ཁོ་ཚོའི་བརྩམས་ཆོས་ཉར་ཚགས་མཁན་དང་། དགའ་མོས་མཁན། དང་ལེན་ པའི་འཁྲབ་ཚན་མི་སྣ་ཡང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ངས་ཁོ་ཚོ་མི་སྒེར་དང་། ཁོ་ཚོའི་བརྩམས་ཆོས། ཁོ་ཚོས་བཤད་པའི་སྒྲུང་ བཅས་ལ་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་ཡོད། དེ་བཞིན་ངས་ཁོ་ཚོའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱིས་སྒྲུང་དེ་ཚོ་དང་ལྷག་པར་དུ་ང་ཚོའི་ འགྲུལ་བཞུད་ཀྱི་སྒྲུང་དེ་ཚོ་བརྗོད་རྒྱུར་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོར་ང་ཚོས་ཀུན་ཕན་ཐེགས་རྩ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་པ་དབུ་རྙེས་ནས་བགྲང་བྱ་ཉི་ཤུ་འཁོར་བའི་ དུས་དྲན་ལ་འཆར་འགོད་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ། ང་ཚོས་ལོ་མང་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོ་ང་ཚོའི་ལས་ དོན་དང་བོད་ཀྱི་དེང་དུས་འཚོ་བ་སྤྱན་བསྟར་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་སྙམ་གྱི་ཡོད། དགའ་སྟོན་ཞེས་ པ་དེ་བོད་སྐད་ཀྱི་་ཐ་སྙད་ཅིག་ཡིན་པ་དང་། ང་ཚོས་ང་ཚོའི་དགའ་སྟོན་ལས་གཞི་བརྒྱུད་ང་ཚོས་འགྲུབ་འདོད་ པའི་བྱ་བ་གང་ཞིག་འགྲེལ་བཤད་བྱ་དགོས་པ་དེ་ནི། སྐད་གྲགས་ཡོད་མེད་དང་འབུར་དུ་ཐོན་མིན་ཇི་ལྟར་ཡང་ ད་བར་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་བ་གཉེར་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་པ་རིག་སྟོབས་ཅན་ཚོར་དགའ་སྟོན་བྱ་དགོས་པ་དེ་ཡང་ ཡང་བསམ་པའི་ནང་འཁོར་གྱི་འདུག གསང་སྔགས་ཉམས་ལེན་པ་ནས་ལོ་རྒྱུས་མཁན་དང་། ལོ་རྒྱུས་མཁན་ནས་བོད་མི་དོ་བདག་སོགས་བོད་དང་

སྔོན་འགྲོའི་གཏམ

ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད།

གལ་ཏེ་རྗེས་ཤུལ་དེ་ང་ཚོས་ ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་ ངོས་འཛིན་ན། དེ་དགོས་

དབང་ཡིན་སྟབས་ང་ཚོའི་ གཟུགས་འཛིན་ཡུལ་དུ་

འཆར་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ང་ ཚོས་ང་ཚོ་དང་མཉམ་ལས་

བྱེད་མཁན་ཚོའི་ལག་པ་དང་། སེམས་པ། གཏམ་མམ་ང་རོ་

བརྒྱུད་དེ་ཡུན་གནས་ཀྱི་པར་

རྗེས་ཤིག་བཟོ་རྒྱུ་ཙམ་ལ་རེ་བ་ བྱེད་ཀྱི་ཡོད། 28

འབྲེལ་བའི་བྱ་དངོས་མང་དག་ཅིག་མི་མང་པོ་ཞིག་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེས་ན་དེ་ཚོ་མཉམ་དུ་ འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་ནང་ཚུད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ངས་ལྷད་མེད་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་ཀ་གསར་པ་ཞིག་བསྐྲུན་རྒྱུར་ རོགས་སྐྱོར་བྱས་པ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་༢༠༡༥ལོར། ངས་སྒྱུ་རྩལ་པ་སུམ་ཅུ་པོ་ཚོར་དེང་དུས་བོད་མིའི་དོན་སྙིང་འཚོལ་ བའི་སྒྱུ་རྩལ་གསར་གཏོད་བྱ་རྒྱུའི་ཐོག་ལ་དྲི་བ་ཡང་ཡང་དྲིས་པ་ཡིན། ངས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན། བརྩམས་ ཆོས་གསར་པ་ཁོ་ནས་ང་ཚོས་ད་ལྟ་མྱོང་བཞིན་པའི་ཐུན་མིན་ལོ་རྒྱུས་དུས་རིམ་འདི་བཟུང་ཐུབ། ཁྱེད་ཀྱིས་ཤོག་ལྷེ་འདི་ཚོ་ཞལ་ཁ་ཕྱེ་བའི་སྐབས་སུ་ཁྱེད་ཀྱིས་མཛེས་ཤིང་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པའི་བོད་ཀྱི་ ཚོན་སྡེར་སྣ་མང་དག་མཐོང་འགོ་ཚུགས་པ་ཡིན། ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ཀྱི་རི་མོའི་བརྩམས་ཆོས་ཐོག་གི་གསོན་ཉམས་ ལྡན་པའི་སྣུམ་ཚོན་ནས།བསྟན་འཛིན་འཕགས་མོ་དང་ཁོང་གི་ལས་རོགས་པད་མ་ཡི་རྨད་བྱུང་པིར་རྩེའི་ལག་ རྩལ་དང་། ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་གི་ཡིག་གཟུགས། ཚེ་སྐལ་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ཐོག་གི་ཁྲོམ་ལམ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཉམས་ འགྱུར་སོགས། མདོར་ན། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ནང་ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ཁེངས་ཡོད། བོད་ལ་ཉི་མ་ཤར་ཡོད་ཀྱང་ དེར་མུན་ནག་ཡིན་པ། ཞི་འཇམ་བག་ཕེབས་དང་དུས་མཚུངས་སྤྲོ་ངར་ཟང་ཟིང་ཡོད་པ། ཤར་ཡིན་ལ་ནུབ་ཀྱང་ ཡིན་པ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གནའ་བོའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལྡན་པ་དང་ཆབས་ ཅིག་དེང་དུས་ཀྱི་གུ་གལ་འཚོལ་བཤེར་དང་འཕྲིན་ཕྲན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་བཟུང་ཡོད་པ། ཝའི་སེ་ཡུ་ནིན་དངུལ་ ཁང་གི་མཚོན་རྟགས་དང་། ཕ་ཝང་མི། དེ་བཞིན་ཀུ་ཤུ་རྟགས་ཅན་གྱི་ཁ་པར་སོགས་དཔེ་ཆ་དང་། གསུང་རབ། ཁ་བཏགས། ཡིག་གཟུགས་དང་འདྲ་བར་བརྩམས་ཆོས་འགའ་ཞིག་གི་ནང་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱས་འདུག བོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེ་ གཏིང་ཟབ་ཀྱི་རིག་གནས་དང་། ཆོས་འབྱུང་། དེང་དུས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་གནས་སྟངས། རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲགས་ ཆེན་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག སྒྱུ་རྩལ་པ་འདི་ཚོས་བོད་དང་དེང་དུས་འཛམ་གླིང་གི་འཆར་སྣང་དང་རྒྱུ་ ཆའི་ལོ་རྒྱུས་སྔོག་འདོན་བྱེད་ཀྱི་འདུག་སྟེ། དེ་ཡང་སྐུ་འདྲ་བཟོ་བཀོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དེ་གུས་བཀུར་ཡོད་མེད་གཉིས་ ཀྱི་ཐོག་ནས་སྙོམ་སྒྲིག་བསྐྱར་མ་བྱེད་པ། མདོར་ན། ཆུ་ཚོན་དང་སྣུམ་ཚོན་ནས་འོད་སྣང་སྟེར་བའི་ངོ་ཤེལ་སོགས་ ཡོད་ཚད་བློ་ཁོག་ཆེན་པོས་བེད་སྤད ྱོ ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁྱེད་ཀྱིས་ཁོང་ཚོས་དེང་དུས་བོད་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་རིག་གནས་ཐོག་ ལ་སྣ་མང་དབྱེ་ཕྲའི་རྣམ་པ་ཞིག་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་མོས་མཐུན་བྱེད་པར་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ངེད་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པས་བོད་འདི་གསོན་ཉམས་ཅན་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ཅན། འགྱུར་ལྡོག་ཅན་ ཞིག་ཏུ་བསམ་གྱི་ཡོད་གཤིས། ཁྱེད་ནས་ང་ཚོས་འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་ནང་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་པ་འགའ་ཞིག་མཉམ་དུ་ བཅུག་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། འཇར་པན་དང་ཨི་ཌ་ལི་། ཨ་རི་བཅས་ནས་ཕེབས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དེ་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཕུན་ སུམ་ཚོགས་པའི་རིག་གནས་ལ་རྒྱུས་མངའ་དང་ཡི་རངས་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཁོ་ཚོས་འགྲེམས་སྟོན་དེར་ རང་ཉིད་ཀྱི་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་བཞིན་ཡོད། ཁོ་ཚོ་བོད་ལ་ཐང་ཀའི་སྒྱུ་རྩལ་སློབ་སྦྱོང་ངམ་ཡང་ན་ཆོས་ཉམས་ ལེན་བྱེད་པར་ཕེབས་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་། ཁོ་ཚོ་ནི་འཛམ་གླིང་གར་སྟེགས་ཐོག་གི་བོད་ཀྱི་སྐོར་ལ་གཏམ་བརྗོད་སྤེལ་ མཁན་གལ་ཆེ་རྣམས་ཡིན། ཁོ་ཚོས་སྨྲས་པའི་གཏམ་གལ་ཆེ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཁོ་ཚོ་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ ཤམ་བྷ་ལའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་སུམ་ཅུ་པ་ལྟར་མིན་པར་ཁོ་ཚོས་བོད་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་མིན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསམ་བློ་ ལས་བརྒལ་པ་རེད། ངས་ང་འགྲོ་བསམ་པའི་ས་མེད་ཅེས་པའི་རྐང་རྗེས་རི་མོའི་ཐོག་བསྐྱར་ལོག་བྱེད་ཀྱི་ཡིན། དེ་ནི་སྤྲུལ་སྐུ་ འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་གདན་ཞུས་སྒྱུ་རྩལ་པ་དྲུག་གིས་བོད་ཤོག་ཐོག་བྲིས་པའི་རོབ་བྲིས་རྗེས་ཤུལ་ཐོག་མེ་རྩག་ བརྒྱབ་པ་ཞིག་རེད། ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་མིང་དེ་དབྱིན་ཡིག་ trace༼རྗེས་ཤུལ་༽ཞེས་པ་ལས་བྱུང་པ་ཞིག་རེད། སྤྲུལ་སྐུ་འཇམ་དབྱངས་དང་འདྲ་བར་ང་ཚོས་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོ་ང་ཚོའི་ལས་དོན་གྱི་ལྟེ་བར་བཞག་སྟེ་སྔར་ཡོད་ཀྱི་ གཟུགས་སམ་དབྱིབས་གཞིར་བཞག་ནས་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོས་སྒྱུ་རྩལ་ལམ། སློབ་གསོ། ཡང་ན་སྲུང་སྐྱོབ་ བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གཏམ་གླེང་ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་། ང་ཚོས་སྔར་ཡོད་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་དེ་གཞིར་བཟུང་ནས་བོད་མི་དང་ རྒྱལ་སྤྱིའི་འཛམ་གླིང་བར་ལ་ལམ་བུ་གསར་པ་ཞིག་དང་འབྲེལ་ལམ་གསར་པ་ཞིག་བསྐྲུན་རྒྱུར་རེ་བ་བྱེད་ཀྱིན་ ཡོད། གལ་ཏེ་རྗེས་ཤུལ་དེ་ང་ཚོས་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ན། དེ་དགོས་དབང་ཡིན་སྟབས་ང་ཚོའི་ གཟུགས་འཛིན་ཡུལ་དུ་འཆར་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་ང་ཚོ་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་མཁན་ཚོའི་ལག་པ་དང་། སེམས་པ། གཏམ་མམ་ང་རོ་བརྒྱུད་དེ་ཡུན་གནས་ཀྱི་པར་རྗེས་ཤིག་བཟོ་རྒྱུ་ཙམ་ལ་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁྱེད་ཀྱིས་རི་

མོའི་རས་གཞིའི་ཐོག་ལ་ང་ཚོའི་མཚོན་རྟགས་བརྒྱན་ཡོད་པ་མཐོང་མི་ཐུབ། གལ་ཏེ་ཁྱེད་ཀྱིས་རྐང་རྗེས་རི་མོ་དེ་ དང་ཐག་ཉེ་སར་བཅར་ནས་ཞིབ་ཕྲ་བལྟས་ན་ཞ་སྨྱུག་གིས་རོབ་བྲིས་བྱས་པའི་ཤུལ་མཐོང་ཐུབ། ངས་ཐོག་མར་ལྷ་སའི་ནང་གི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་བཞི་པོའི་འགྲམ་ལ་བཅར་དུས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་དེ་ཁྱེར་ནས་ འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གང་སར་བཞུགས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོ་འགྲེམས་སྟོན་འདིར་ཕེབས་རྒྱུར་སྔོན་ཚུད་ཆ་རྐྱེན་ གང་ཡང་མེད་པའི་གདན་ཞུའི་ཡིག་གེ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན། ང་ཚོས་གཉེར་བཞིན་པ་འདི་ཚོང་ལས་འགྲེམས་སྟོན་ནམ་ དངོས་མང་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་མིན་པས། ང་ཚོས་བསམ་ཚུལ་གསར་པ་ཡོད་པའི་ན་གཞོན་སྒྱུ་རྩལ་པ་དང་། བུད་ མེད་སྒྱུ་རྩལ་པ། གསར་དུ་འཐོན་བཞིན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ། དེ་བཞིན་སྒྱུ་རྩལ་ལ་དགའ་མོས་ཡོད་མཁན་ཚོ་ང་ཚོའི་ དགའ་སྟོན་འདིའི་ནང་ཞུགས་རྒྱུར་སྐུལ་མ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།འགྲེམས་སྟོན་འདི་བརྒྱུད་དེ། ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་ བརྒྱབ་པའི་གཡོ་མེད་དམ་གསོར་གནས་ཀྱི་བྱུང་རྒྱལ་འདྲ་པར་ཞིག་མ་བསྐྲུན་པར། སྒྱུ་རྩལ་འཛམ་གླིང་གི་སྒོ་མོ་དེ་ བས་རྒྱ་ཆེར་ཕྱེ་སྟེ་བོད་རིགས་ན་གཞོན་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོའི་རྗེས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕུགས་རེར་བསྟུན་ནས། ཁོ་ཚོ་འཛམ་གླིང་ ས་ཕྱོགས་གང་སར་བཞུགས་པའི་གཟིགས་མོ་པ་དང་། འགྲེམས་སྟོན་ཁང་གཉེར་མཁན། བསམ་བློ་བ་ཚོར་སྤྱན་ བསྟར་ཞུ་རྒྱུར་རེ་བ་བཅང་གི་ཡོད། འདི་ནི་བརྩམས་ཆོས་ཡོངས་སུ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་རྗེས་བཟོས་པའི་དཀར་ ཆག་ཅིག་ཡིན་པས། ང་ཚོས་འགྲེམས་སྟོན་འདི་ནི་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཚོ་དང་། ཁོ་ཚོ་དང་འབྲེལ་བ་བྱུང་བའི་མི་རྣམས། དེ་བཞིན་དཀར་ཆག་འདི་ཞལ་ཁ་ཕྱེ་ནས་ཕུལ་བྱུང་གི་བརྩམས་ཆོས་ལ་གཟིགས་མཁན་རྣམས་ཀྱི་འགྲུལ་བཞུད་ ཀྱི་འགོ་ཚུགས་ཙམ་ཡིན་པར་རེ་བ་བཅང་གི་ཡོད། གལ་ཏེ་ཁྱེད་ཀྱིས་གང་གཟིགས་པ་དེས་ཁྱེད་ལ་སེམས་འགུལ་ཐེབས་ཚེ། ཁྱེད་ཀྱིས་ང་ཚོར་རོགས་རམ་བྱས་ ཏེ་སྒྱུ་རྩལ་པ་འདི་ཚོ་དང་འདིར་བཞུགས་མ་ཐུབ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་གཞན་དག་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རོགས། ང་ཚོས་ ང་ཚོའི་མ་འོངས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གི་ལས་དོན་ལ་སྟ་གོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། ང་ཚོས་ཁྱེད་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་ལོ་ རྒྱུས་ཀྱི་གལ་ཆེའི་དུས་སྐབས་འདིའི་ནང་འཚོ་གནས་བྱེད་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་པའི་མིག་དང་། ཆ་བྱད། ལག་པ་ བཅས་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་བོད་ཀྱི་ཐོག་གི་ངོ་ལོ་གཅིག་རིང་གི་སྣང་ཚུལ་མཉམ་རོལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

སྔོན་འགྲོའི་གཏམ

ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད།

ཐུགས་རྗེ་ལེགས་འབུལ།

སྤྱིར་ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད་ཞེས་པའི་འགྲེམས་སྟོན་དང་། དེ་བཞིན་ང་ཚོའི་དགའ་སྟོན་གྱི་ལས་འགུལ་ནང་ལ་ཞུགས་ མཁན་ཚང་མའི་མཚན་འདིར་འགོད་ཐབས་མེད་པས། མདོར་བསྡུས་ཏེ་ཞུས་ན། ང་ཚོའི་ལས་བྱེད་ཚང་མ་ དང་། དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་བ་བཅས་ཀྱི་རོགས་རམ་མེད་ན་འགྲེམས་སྟོན་འདི་ལེགས་གྲུབ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་གསལ་ པོ་ཡིན། འདིར་དམིགས་བསལ་ཐོག་མ་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྒྱུ་རྩལ་ལྟེ་བའི་ཌ་བྷི་ཌེཁྭ་ཌ་རིའོ་མཆོག་གིས་སྒྱུ་རྩལ་འགན་ འཛིན་པའི་མཚན་ཐོག་ནས་རྩོམ་ཡིག་དང་། འགན་འཛིན་ཚོགས་ཆུང་མི་སྣའི་འོག་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཚད་མེད་ ཕུལ་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། དེ་བཞིན་འགན་འཛིན་ཚོགས་ཆུང་མི་སྣ་ལུ་སི་ཁོ་ནར་མཆོག་གིས་དཀར་ཆག་ འདིའི་ནང་གི་འདྲ་པར་མང་ཆེ་བ་བླངས་པར་དམིགས་བསལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བ་དང་། ནེ་ག་རི་ཧྥར་མན་ལ་རྒྱལ་ སྤྱིའི་མཛེས་བཟོའི་འཆར་འགོད་པ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ནས་”བོད་ཀྱི་དར་གསོའི་མཛེས་རྩལ།”ཞེས་པའི་ལས་ གཞི་སྤེལ་ནས། འགྲེམས་སྟོན་འདིས་སེམས་ཤུགས་སྤེལ་བའི་འོག་ལ་སྒྱུ་རྩལ་བ་མི་འདྲ་བས་དམིགས་བསལ་སྒྱུ་ རྩལ་གྱི་བརྩམས་ཆོས་བསྐྲུན་ནས་དེ་དག་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩར་ཞལ་འདེབས་ཕུལ་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཚང་མར་ཁོང་རྣམ་པའི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་ཞལ་འདེབས་འབུལ་ བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་དང་། ཁོང་རྣམ་པ་ནི་མིག་དཔེ་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་གོར་མི་ཆགས། ཁོང་རྣམ་པ་ནི། དགའ་ཆེན། དགའ་བདེ། གོང་དཀར་རྒྱ་མཚོ། འཇམ་སངས། སྐལ་བཟང་ལམ་བྲག ལི་བྷི་ཡ་ལི་བྷར་རན་ནི། བློ་ བཟང་རྒྱ་མཚོ། མི་ཁེལ་མར་ཊེ་ལོ། མི་རི་ལ་བྷར་ཇིལ་ལི། ནོར་ཚེ། ཉི་མ་དོན་གྲུབ། པད་མ་རིག་འཛིན། སྤེན་པ། ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་། རབ་དཀར་དབང་ཕྱུག རི་མ་ཧྥུ་ཇི་ཐ། བསོད་དོན། སྦ་རྭ་ཨན་བསོད་ནམས་སྒྲོལ་མ། བཀྲ་ ཤིས་ནོར་བུ། ༼ལྷ་ས།༽ བཀྲ་ཤིས་ནོར་བུ། ༼ཧོ་ལན་ཊི།༽བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས། བསྟན་འཛིན་ནོར་བུ། བསྟན་ འཛིན་འཕགས་མོ། བསྟན་འཛིན་རིག་གྲོལ། ཚེ་སྐལ། ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ། ཚེ་བརྟན་སྒྲོལ་མ། ཚེ་རིང་སྙན་གྲགས། དེ་བཞིན་སྤྲུལ་སྐུ་འཇམ་དབྱངས་བཅས་ཡིན། མཐའ་མ་གལ་ཆེ་ཤོས་ལ་ང་ཚོའི་དགའ་སྟོན་གྱི་སློབ་སྟོན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྣམས་ཀྱིས་དགའ་ སྟོན་གྱི་བྱ་བ་རྣམས་ཁྱབ་བསྒྲགས་དང་དེ་ལ་དོ་འཁུར་ཆེན་པོ་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བ་ཡིན། ཁོང་རྣམ་པའི་ མཚན་ནི་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན་ལགས། དགའ་སྟོན་གྱི་ལས་གཞི་འདི་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྒྱུ་རྩལ་ལྟེ་བ་ཚོགས་པ་དང་། སོ་ཐ་སྦི་སི། ཨོར་ལེ་ཤ་བྷ་ཧང་། དེ་ བཞིན་དེང་དུས་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་། དེ་བཞིན་ཨེ་ལན་སྦ་ཡར་ཊི་ཝི་ཌོན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ། ཨེན་ཊར་ཕེ་རི་སི་ ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ། ཧྥོར་ཌི་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ། གྷིལ་སྦར་ཊི་ཁྱིམ་ཚང་ཐེབས་རྩ། ཁ་ཐེ་ལིན་ཤི། ནེ་ག་རི་ཧྥར་ མན་ཕྱི་འབྲེལ་དང་འབྲེལ་ལམ་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་མཚན་བརྗོད་འདོད་མེད་པའི་སྦྱིན་བདག དེ་བཞིན་མཛེས་ པའི་བོད་ཀྱི་ཚོང་ཁང་དང་། ཧི་མ་ལ་ཡའི་གཡག་ཟ་ཁང་། བོད་ཆུང་ཆུང་ཟ་ཁང་། ཕ་ཡུལ་ཟ་ཁང་། རུ་ན་ནུས་པ་ གཙང་མའི་ཚོགས་པ། འཁོར་ལོ་གསུམ་ཞེས་པའི་དུས་དེབ། ཨུ་སྦར་གླ་གཏོང་རླངས་འཁོར་ཁང་། ཤེས་རིག་དཔེ་ སྐྲུན་ཁང་བཅས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་སྤེལ་བ་ཡིན་པས་ཁོང་རྣམས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། དེ་བཞིན་རོ་སི་རོ་སི་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་ལ་ཁོང་རྣམ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གི་སྒྱུ་རྩལ་གཡར་བར་ ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། དེ་བཞིན་ཐོད་རྒལ་གྱི་བོད། སྔོན་ལྟ་ཞེས་པའི་འགྲེམས་སྟོན་གྱི་ས་ཆ་ཞལ་འདེབས་གནང་མཁན་Perry Street LLC དང་རྒྱབ་ཀྱི་ལས་ཀ་སྒྲུབ་མཁན་ཕ་ཊི་མེལ་ལེ་སྦི་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། དེ་བཞིན་ལེ་ཡེ་མི་ལར་དང་། ཌ་བྷི་ཌེཁྭ་ཌ་རིའོ་དང་། མར་ཊིན་སྦ་རྭ་ཨན། དགའ་བདེ། སྤེན་ཆུང་བཅས་ལ་ འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་སྐོར་ལ་ཐུན་མིན་གྱི་རྣམ་དཔྱོད་ཡངས་པའི་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བ་དང་། ཁེ་ ལར་ཧ་རི་སི་ལ་༢༠༡༣ཟླ་བ་༡༢ནང་ལ་གཏམ་བཤད་ལེགས་པོ་ཞིག་སྤེལ་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། ད་དུང་ཕེ་ཊར་ཝི་ གྷན་ཌི་མཆོག་ལ་དུས་ཚོད་ཐུང་ངུའི་ནང་ལ་དགའ་སྟོན་གྱི་དཀར་ཆག་འདིའི་འཆར་འགོད་དང་། དགའ་སྟོན་གྱི་ དྲ་རྒྱ་འཆར་འགོད་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། དེ་བཞིན་ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩའི་ནང་ལ་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུའི་རིང་ལ་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་མཁན་གྱི་ལས་བྱེད་

རྣམས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བ་དང་། དམིགས་བསལ་དགའ་སྟོན་ལས་གཞིའི་ཚོགས་ཆུང་གི་མི་སྣ་བསྟན་འཛིན་དགེ་ ལེགས་དང་། ཀ་རི་སི་ཊི་ན་ཌེ་ལཱ་ཀོ། ཇོ་ན་ཐན་ཝིལ་སྦར། མི་འགྱུར་ཀོབ་ལེན་སི་ཀི་བཅས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། སྒེར་གྱི་ཐོག་ནས་ངའི་བཟའ་ཟླ་ཨི་གར ྷོ ་ལ་ནམ་ཡིན་རུང་རོགས་རམ་གནང་བ་དང་། ངོ་རྒོལ་རྩ་བ་ནས་མེད་ པར་སྟོན་པའི་དབུའི་རི་མོ་གསར་པ་ཞིག་ངེད་ཚོའི་ཉར་ཚགས་ནང་ལ་དབོར་བར་རྒྱབ་སྐར ྱོ ་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ ཆེ་ཞུའོ། མཐའ་མ་གལ་ཆེ་ཤོས་ལ་ངེད་ཚོའི་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ཨན་ཌེ་ཡ་སོ་རོ་སི་མཆོག་དང་། ཨེ་ རིག་ཀོ་ལོམ་སྦེལ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། ཁོང་རྣམ་པའི་མཐོང་རྒྱ་མེད་ན་གོང་གི་བྱ་བ་རྣམས་ཀུན་ནས་བསྒྲུབ་ མི་ཐུབ་པ་དེ་སྨྲོས་མི་དགོས། ཁྱེད་རྣམ་པའི་གཏོང་ཕོད་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་དེས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལ་བཅངས་པའི་ འགྱུར་མེད་ཀྱི་འགན་འཁུར་དེ་མཚོན་ཡོད། ཁྱེད་གཉིས་ཀྱི་ཁང་པའི་ནང་ལ་གོང་གི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཚོའི་བརྩམས་ ཆོས་གང་སར་ཁེངས་ཡོད་རུང་། ད་དུང་མུ་མཐུད་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་པས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའོ། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་།

སྔོན་འགྲོའི་གཏམ

ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ ཀུན་ཕན་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པའི་ སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་ ཕའོ་ལ་ཝན་ཛུ་ (Paola Vanzo) ནས་༢༠༡༥ལོར།

前言万宝兰 (Paola Vanzo)

有一句名言为：千里之行始于足下。该展览的行途，虽只始于六个。事实上，与这六个足迹和米凯拉所画的一双牧人靴子。

他是唯一用一种特殊方式方式工作的艺术家。他点燃一炷香紧靠米纸上徘徊，烧出数百个微小的孔。这是一个需要精细熟练的动作，那均匀平和的呼吸需要多年的修炼。他不停地吹气，当余烬发出火光时用拇指不停地轻拍纸面。依他说，如果犯一点错误就得重新开始。因为在他心里修行就应该避免出差错。最后，嘉央活佛在接近香烛的地方，变得些许激动。点着头对着自己的作品评价道：在六张长方形米纸上，有着六个第一步，且六个不可思议的薄纱被巧妙安置在帆布上涂有天蓝色的地方。然而，该作品离完成还很远。五位其他艺术家将在之后的四周里都要精心地策划和讨论，有些人涂画，还一位将补花。最终，在十二月份出现的是在《超越西藏：预展》之际，由嘉央活佛、热噶旺秀、利维娅利维拉尼、尼玛顿珠、旦增帕姆和米凯拉玛特罗所共同创作的作品，《现在此处无方》的初次露面。当然，为了看最终的作品你需要通过参观三月展览或我们的网站。有一句名言：千里之行始于足下。该展览的行途，虽只始于六个。事实上，与这六个足迹和米凯拉所画的一双牧人靴子一样。然而，我在超越自己。作为利众基金会二十周年纪念活动的部分内容，2015年春季展览：超越西藏，我们策划了多年。我们在2014年11月至12月期间举办的预览，带给了大家意想不到的惊喜。在9月下旬，我们纽约市西村办公室旁边找到有个地方可以开设一个画廊。更大规模的展会细节尚未决定的情况下，我们决定利用这个空间邀请参加的整个展览的三十艺术家中的十一位，让公众提前观赏他们的作品。我们决定在预展上展览新兴艺术家的作品，并且大部分是未被大众所接触到的。虽然这些艺术家在他们自己职业生涯各不同，但他们的作品证实了他们当时付出的心血和天赋。（当全世界发现他们的天赋之前，我不能鼓励艺术爱好者就此足于为这些艺术家投资。）

前言

预展与我们的大部分乐观期望有所相违。我们，包括利众基金会员工和参加展会的艺术家们被所有活动的出席者的人数震惊。从画廊开幕到会谈，正如我们被每个路过的新面孔惊讶，很多人只因被窗户里的一些事物吸引而随之参与后，才初次知道有个地方叫西藏。来自全球各地的艺术家参与我们活动，展示和讨论了他们的作品，并同其他从事现代藏族艺术的艺术家相会。有些是从杰克逊高地坐地铁、其他人分别在阿姆斯特丹、罗马和加德满都坐飞机前来参与。你在此看到的他们共同完成的作品，《现在此处无方》是为期四周的展览期间六位艺术家细心劳动的成果。对此没有已定的规则，作品的每个部分均是经很多讨论和规划之后执行完成的。这对平时单独工作的艺术家们来说，与其他同处一方并有相同疑问的艺术家们集体工作、建立起友谊和工作关系的特殊的机遇。在那幅作品的中间部分，嘉央活佛以艺术家们的脚印创作出画布中心部分，热噶旺秀画了一名年轻僧人，一只手握着玩具熊、另一只握着一只狗的爪子，咬着牙准备一个漫长的旅程。小僧人和他周围的脚印，其实是理解该展览的最好切入点。这六个脚印实际上只是数里之行的开头，换句话说，这一旅程比终点更为重要。我所说的旅行是指什么呢？对某人来讲，这是真实的旅程。对预展和整个展览来讲，来自瑞士、阿姆斯特丹、意大利、尼泊尔、中国等列表中所记的全球各地艺术家们参与了我们的活动。当然，每一位艺术家都在自己的旅程中，当一位艺术家数年前第一次笔触或缝针以来，一直都在看不到目标的旅程上。这在很多方面反映了另一种旅程，即藏族艺术在世界舞台上旅程。在西藏艺术后的十五年里，我在拉萨首次看到，西藏当代艺术正在改变一些没有专业训练的藏族年轻人的梦想，成为蓬勃发展的国际性活动，尤其在百年历史画像和现代媒体技术及其影响的双重挑战中更为知名。回溯到1999年，当我开始为利众基金会工作时，我住在拉萨。正如现在的我一样，我当时渴望寻找可靠的、无畏的、引人注目的西藏当代艺术。在此期间，我在无意中发现了正在创作令人惊叹的作品的唐卡画家。在之后的任何一天里我所筛选的大部分画像，虽然只限于藏族日常生活的立体式描述，画意却是在召唤“香格里拉”的神秘感。通过在纽约的一位同事，我首次遇到突破这些模式的画家，后来成为根敦群培艺术家协会的一些艺术家。身为西藏歌舞团的总设计师的才让东智，让我找到超出这香格里拉模式之外的艺术家亲友圈的入口；嘎德、才让多杰、边巴琼达也在首次认识的人中。由于这些艺术家（其中很多人从此在自己的权益里变得颇有名气）当时没有画室，我开始在他们的家里相遇。和他们同坐在他们的院子里喝着茶，正如我和参加预展的艺术家们探讨有关他们的艺术事宜。其中几个人已经开始尝试新的东西，用新的媒体和画像做实验，但是在多数情况下他们为自己的作品感到害羞，害羞在一起工作，并且尚未团体协作的理念。从此以来，根敦群培艺术协会发展成为拥有很多新的成员和新型艺术

超越西藏

家的协会。协会里的艺术家来去自由，有的艺术家退出协会，有的加入。然而，团体精神却留在拉萨并被这些西藏当代艺术其启发到更大的艺术家网络中。在这目录页面中能看到的艺术家中的两位人士，贡噶嘉措和旦增柔卓在过去一年里，在大都会艺术博物馆的一次称为“西藏和印度：已变的佛教传统”的展览会上展出其作品，他们的作品被世界杰出的收藏家们高度追捧。除了艺术家们所走的个人旅程和世上西藏艺术的旅程之外，一个更多的脚印和小僧人及其小狗的旅程也诉说该展览的旅程和称之利众基金会的组织。在九十年代，利众基金会的文化部门的工作主要关注保护和修复历史性建筑。然而，2000年我开始见到艺术家们之后，我们开始探索新的机遇来扩展我们的工作。我们盼望从事一些能够发展和复兴现存和变化中的藏族文化的项目。我们总想为西藏当代艺术家创作一个机会，不单展示他们的作品，更重要是在全球当代艺术舞台中展出，并相应地将这丰富的文化介绍给世界。自从我认识这些艺术家之后，利众基金会开始跟斯纳格哈珀文化中心和亨利街安置会一起工作。我们以赞助身居纽约的四位艺术家的方式开始踏入西藏当代艺术领域。在纽约，嘎德、才让东知、边穷和才让多杰四位艺术家在极具创性的环境里首次提出拥有一个艺术家画廊和艺术家们协作的理念。这是在很多方面是预展合作项目的前身。四个月之后，他们回到拉萨时深受启发，在八郭街建立了一个由艺术家经营的收集和展览的地方，即根敦群培艺术家协会。这是藏区一地方同类协会的首位。该协会以几十名成员至今依然运转，协会在整个青藏高原艺术表现上开启了新的运动。有时候，我恍然醒悟我与才让认识已有十五年，安德里亚.索罗斯建立利众基金会已有二十年。我已成为你在这些页面上看到的艺术家们的好朋友之外，有时候还扮演着艺术收藏者和爱好者以及获胜者的角色。我坚信他们每一个人及其工作和故事之外，我希望他们的作品或许还能讲述这些故事和我们的旅程故事。当我们在准备2014年利众基金会20周年纪念活动时，也意识到我们在过去多年里支持过的这些艺术家能够代表我们工作的关键一部分和反映当下藏人的生活。藏语“噶顿”一词意为“喜庆”，这是我们在纪念日项目里所希望完成事物阐述中再三地出现的词语。以此为当今已享有声望的、新生的和尚不出名的西藏当代天才艺术家庆祝。

西藏，对密宗修行者，历史学家和包括西藏人本身来讲，意味深长。这就是我们将新原创作品一起放在展览中的原因。2015年，我想请求这三十名艺术家创作一部艺术作品来探索当下的藏人。我意识到，只有这些新的作品才能捕捉到我们正在经历的这一特殊的历史时刻。当你翻阅这些页面时，你将会看到西藏精美绝佳的不同版面。从才让东智的佳作中的栩栩如生的油彩到旦增帕姆精熟的绘画风格，再到白玛

前言

的拼贴艺术、平措才让的书法、才噶的街头艺术风格，西藏文化充满着矛盾与博弈。西藏是光明的，然而却有着黑暗。沉静的同时又充斥着热情。这既是东方的又是西方的。它以其美丽的古代佛苯传统而被人知晓的同时也正在紧随着互联网的时代深受谷歌和微信的影响。西联的商标，蝙蝠侠和苹果手机出现在一些作品里正如家中的书，经文，哈达和书法字一样。受到藏族浩瀚文化和宗教历史，现代社会经济条件以及国际流行的图案等影响，这些艺术家在开发西藏和当代世界的意向视觉和物质历史。他们重新擅用的插图，有时显得无敬，却勇敢地利用塑胶中的各种材料，并用发光二极管阐明的油彩镜像。我想你会赞同他们对当下藏人的身份认同及其文化的多元而细致入微的观察。由于在利众基金会的我们认为西藏是活生生的，不断发展的，不断变化的，在展览中你会发现其中也有少数西方人的融入。从日本、意大利到美国，这些艺术家不是只吸收和欣赏丰富的藏族文化，而直接为此作出贡献。无论他们有没有以学习唐卡绘画或佛法修行的途径来到西藏，他们是西藏在世界舞台上的重要声音。他们的声音非常关键，不是因为这三十名艺术家超越了香格里拉，而是他们还超越了有关西藏的传统观念。我想回到《现在此处无方》上的脚印，这些实为嘉央活佛在米纸上以燃烧方式形成之前六位访问艺术家的追踪。

利众基金会（Trace Foundation）的名称源于英文动词“Trace（追溯）” 。像嘉央活佛一样，我们希望同身为我们工作核心的这些艺术家一起，继续努力使其存在。无论我们在讨论艺术、教育或维护，通过“追踪”，在利众基金会的我们希望在国际上为藏族建立一个新的道路和连接点。如果把我离开的“追踪”当成一个基金会，是目不可见的，这就是策划为：我们希望通过跟我们一起工作者的双手、心怀和声音，使其持久印记。你不会看到印在画布上的我们标志。如果你靠近那些脚印仔细看，就能看到铅笔画的轮廓。然而，只有你非常靠近以后才能看到这些。我首次在拉萨接近四位艺术家时的精神一样，我为公开邀请全球艺术家开展这次展览感到非常激动。我们不是商业性画廊或博物馆，我们希望激励很多新的年轻人的声音、女性艺术家，新型的艺术家和任何对艺术感兴趣的人在庆祝活动里参与到我们中间。通过这次展览，我们不希望造成固定不变的、静态的西藏，而希望让所有人发现更加开放的艺术世界。我们把年轻的西藏艺术家介绍给全球观众、策展人和思想家。虽然该目录是个完整的一篇，但我们希望该展览只是每个艺术家的旅程和他们所联系人群的开始，和在此翻阅这些页面的你们每个人所见到的惊人工作。如果你看到的东西激励了你，我们希望你将帮助我们声援这些艺术家及很多尚未包括在内的其他人。正如我们期待下一个十年工作里，我们邀请您加入为期一年时间里通过艺术家们的视野、乐器和生活在这历史关键时刻窥见西藏。

如果把我离开的“追踪”当成一个基金会，是目不可见的，这就是策划为：我们希望通过跟我们一起工作者的双手、心怀和声音，使其持久印记。

超越西藏

致谢此次“超越西藏”的画展和庆会活动（Gatön）得到了众多工作人员和志愿者的支持和帮助，在此无法一一致谢。没有他们的辛勤付出，此次展览无法如此成功的与大家见面。首先，衷心感谢Arthub Asia 的Davide Quadrio的慷慨相助，Davide Quadrio作为顾问委员，既是艺术总监，也是散文家。特别感谢董事会的成员Lois Conner为展览画册拍摄展出作品。同时，一并感谢Silvia Negri Firman，受此次展览的启发，参与创作了《时尚西藏》，这件特殊的作品由来自全球的设计师创作完成后，将捐献给利众基金会永久收藏。衷心感谢为这次画展付出心血的所有艺术家。你们是如此的鼓舞人心。边穷,嘎亲，嘎德, 贡嘎嘉措，强桑，格桑朗扎，利维娅利维拉尼（Livia Liverani）, 洛桑嘉措, 米凯拉马特罗（Michela Martello）, 米雷禾志利（Mirella Virgili）, 诺次, 尼玛顿珠，白玛热增，边巴,平措茨仁, 热噶旺秋，莉玛藤田索顿, 布伦索朗卓玛, 扎西落布 (拉萨), 扎西落布 (荷兰), 扎西平措, 丹增落布, 旦增落布, 旦增热珠, 次格, 才让当知，次仁桌玛, 次仁念扎和嘉央活佛. 虽最后但并非不重要，感谢我们庆会的诸位董事会顾问，使你们让我们的庆会圆满完成。

此次庆会活动由一下人士和单位赞助。感谢伦敦Rossi + Rossi的法比奥罗西，让我们借用你们如此多的艺术家的天赋。感谢Perry Street LLC给我们无偿提供画廊从而使我们能够举办《超越西藏》的预展，还有帕特梅里毕为我们幕后付出的工作。感谢的Leigh Miller, Davide Quadrio, Martin Brauen, 嘎德, 边穷你们对文章的独特见解和举办的精彩讲座，还有Clare Harris 2014年12月份精彩的讲座。感谢Peter Wiegand，总是为我们的目录工作和网页设计工作（特别是在最后的紧迫时刻）贡献出超凡的帮助。感谢过去二十年为利众工作的同事们，尤其是为此次庆会活动的同事们：Tenzin Gelek, Kristina Dy-Liacco, Johnathan Wilber, 和 Mingyur Koblensky. 对我个人而言，特别感谢我的丈夫，伊格尔,他总是出现在我需要他的时刻，他也没有（至少是大声的）反对我再多收藏一尊佛头。最后,也是最重要的,感谢董事会的安德烈·E·索罗斯和埃里克·科隆贝尔,没有两位对西藏文化的理解和文化视野，这一切都将付之东流。您们的鼎力相助正是出自保护西藏文化的坚定信念。尽管，您家中收藏的艺术精品已经不在少数，但愿这些新的艺术品可以在您家找到栖身之所。

利众基金会主管万宝兰 2015年