Afriga 103 Produción de leite

E S T A M O S

E N

W W W . R E V I S T A A F R I G A . C O M

E

E N

F A C E B O O K

Nº 103 ANO XIX Febreiro 2013 – Marzo 2013

AFRIGA P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

A GUÍA COMERCIAL MÁIS COMPLETA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO TÁBOAS DE VARIEDADES DE GALICIA E ASTURIAS PROGRAMA INFORMÁTICO PARA A ELECCIÓN DE VARIEDADES VARIEDADES LOCAIS NA AGRICULTURA SOSTIBLE CRUZAMENTOS EXPERIMENTAIS A PARTIR DE HÍBRIDOS ELITE ADAPTADOS A PRECOCIDADE UTILIZACIÓN CORRECTA DE FITOSANITARIOS APLICACIÓN DA DIRECTIVA DE USO SOSTIBLE DE PRODUTOS FITOSANITARIOS IMPORTANCIA DA REGA DO MILLO FERTILIZACIÓN NITROXENADA

RESUMO DA VI XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE DE AFRICOR LUGO E AFRIGA

GRANDE ACTUACIÓN DO EQUIPO ESPAÑOL NO EUROPEAN DAIRY SHOW DE MONTICHIARI

ESPAÑA PROCLÁMASE CAMPIONA DE EUROPA NA CONFRONTACIÓN DA RAZA FRISONA DE FRIBURGO

LEITE

TIPO

UBRE

PATAS

R.C.S.:

ESPAÑA

569

2,78

3,16

1,65

104

+2.685 ICO

CANADÁ

867

18

16

13

2,83

+1.545 GMLPI

USA

630

3,61

3,70

3,03

2,84

+1.899 GTPI

SUMARIO

AFRIGA P

R O

D

U C

I

Ó N

D

E

L

E

I

T

E

D

E

G

A

L

I

C

I

A

CONVOCATORIAS Poxas de Castro e Chantada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Poxa de Santa Comba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Confrontación Europea de Friburgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 European Dairy Show de Montichiari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 VI Xornada Técnica de Produción de Leite . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

EXPLOTACIÓN

Se queres recibir

Agrícola Blanco Caño (San Millán de los Caballeros) . . . . . . . . 24

gratis

SANIDADE Plan de bioseguridade en explotacións leiteiras . . . . . . . . . . . . 34

ENSILADO Puntos críticos e aspectos prácticos do ensilado . . . . . . . . . . . . 48

o semanario galego

De Luns a Venres escríbenos a

AGRICULTURA O CIAM (1888-2013): 125 anos de innovación agraria . . . . . . . 56

info@l-v.es

AGRICULTURA / DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

e mandámoscho por e-mail, xunto cun newsletter diario * 40.000 sete principales cidades

RRO

ITU eira ltura RCOS V r da terc io >cu ado MA literar

ta gañ ame ’ P21 Resul n do certe Outono edicióicontos d ‘Min

www.l-v.es

Táboas de variedades do CIAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Estudo das variedades locais de millo para uso forraxeiro na agricultura sostible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Cruzamentos experimentais de millo forraxeiro a partir de híbridos elite adaptados a precocidade . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Táboas de variedades do Serida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Programa informático do Serida para a elección de variedades. . .112 Utilización correcta de fitosanitarios en millo . . . . . . . . . . . . . .116 Aplicación da directiva de uso sostible de produtos fitosanitarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Importancia da rega do millo en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Fertilización nitroxenada do millo forraxeiro . . . . . . . . . . . . . . 150

.361

Nº.1 8>

ANO. 3>

.201

8.03

ES.0

VENR

rrol

a/Fe

vedr

onte

go/P

ntia

o/Sa

/Lug

se uren

O uña/

or /A C

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva.

SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo.

VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

go go Vi gale ario man O se ro

de ouo ana Sema Amancie par a: avó s Ortegeiro mái do terc do mun ña rico Coru

IA GALIC

lle na to P11/18 Naceu to ne o cuar

an a, o grtrata anov Pesc o galego, novo barc scar un arial P7 de bu empres bo m ru idade ID MADR Galegudo feos eo

VIGO

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa.

DIRECTOR, Manuel Darriba.

DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez.

DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez.

DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez.

COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín.

REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo.

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido.

ADMINISTRACIÓN, Marta Sánchez.

Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366.

Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es.

Web: www.ager.com.es Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 11.000 exemplares.

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

na Testal, cos do molus

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

ría de

Ao Noia.

eiras. compañ outras vense fondo

iro / EFE e Piñe > Jorg

a : cad uller icia If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Facebook Síganos también en Facebook Follow us on Facebook

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

3

l a n o i s e f o r a t p e l a p m m ga ás co La

m

FORRAJE

LABOREO Y SIEMBRA

ROTOEMPACADORAS Y ENCINTADORAS

PICADORAS DE FORRAJE

CABEZALES DE MAÍZ

CARROS MEZCLADORES

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

www.duranmaquinaria.com

CONVOCATORIAS

5

POXA DE CASTRO DE RIBEIRAS DE LEA. 16 DE FEBREIRO

MÁIS DE 32.000 EUROS EN VENDAS NA POXA DE CASTRO A localidade de Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei) acolleu a primeira poxa de frisonas do ano organizada por Africor Lugo na provincia.

A poxa reuniu o sábado 16 de febreiro no mercado gandeiro de Castro un total de dezaseis animais de alta calidade xenética, entre primeirizas e xovencas, dos cales se venderon quince. O prezo medio de adxudicación situouse en 2.137 euros (en 2.233 euros para as vacas, que están tendo mellor saída, e en 1.992 para as xovencas) e o volume total de negocio alcanzou os 32.050 euros.

Esta primeiriza foi vendida por 2.550 euros

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

Un momento da poxa

Outeiro Million Vita, presentada pola gandería Outeiro de Chantada, foi adquirida por 2.550 euros, co que se converteu na vaca mellor cotizada da xornada. Trátase dunha primeiriza de 23 meses, parida do 24 de xaneiro, con nai BB84 e avoa BB83 e unha ascendencia moi interesante: Million x Spirte x Titanic x Juror x Stardust x Bookie x Inspiration.

Houbo bastante afluencia de público e os compradores eran maiormente lucenses, non obstante, algunhas reses leváronas gandeiros da Coruña e de Pontevedra.

POXA DE GANDO FRISÓN DE CHANTADA. 10 DE MARZO

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

ADXUDICADAS 15 FRISONAS A UN PREZO MEDIO DE 2.000 EUROS

Outeiro Tunno Keity

A vaca máis valorada na poxa celebrada na comarca lucense de Chantada foi Outeiro Tunno Keity, vendida por 3.250 euros.

A Asociación de Gandeiros da Comarca de Chantada organizou o domingo 10 de marzo unha poxa de gando frisón que xuntou compradores das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra. As ganderías da zona concorreron cun total de 17 animais, dos que se venderon 15 a un prezo medio de 2.000 euros.

A vaca que acadou unha maior cotización foi Outeiro Tunno Keity, presentada pola gandería chantadina Outeiro e adquirida por 3.250 euros. Parida do 12 de febreiro, trátase dunha primeiriza, filla de Bos Morty Tunno e con nai Shottle, cualificada MB88, que acumula no seu pedigree sete xeracións de vacas cualificadas con máis de 85 puntos, polo que destaca polo seu alto valor xenético.

A poxa xuntou compradores de Lugo, A Coruña e Pontevedra

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

6

CONVOCATORIAS

XV POXA DE XOVENCAS DE RAZA FRISONA. SANTA COMBA, 2 MARZO

Foto: Africor Coruรฑa

A POXA DE SANTA COMBA Dร LLE SAร DA A 20 XOVENCAS ANIMAL

VENDEDOR

COMPRADOR

PREZO

FONTE DO CAN 9352 XACOBEO

JAVIER CARREIRA OROร A

CARMEN ESTร VEZ NIETO

1.950

DUPA BOLTON KIA ANTร A

M.C. DUBRA LAMAS Y OTRO S.C.

CASTRO CASTIร EIRA S.C.

2.200

DUPA BOLTON ROSA ASIA

M.C. DUBRA LAMAS Y OTRO S.C.

GANADERร A CASร S S.C.

2.400

DUPA MILLION VIVA ZALA

M.C. DUBRA LAMAS Y OTRO S.C. JULIO A. RODRร GUEZ MOUZO 2.100

LANDEIRA-OA CARMEN XACOBEO

GANADERร A CASA LANDEIRA PASTORA NOVOA MARTร NEZ 2.100 DE OA

8171 FARRAPA TOYSTORY

SAT A FARRAPA

CASTRO CASTIร EIRA S.C.

2.200

O CHUCO, S.C. BEGOร A RIANXO

O CHUCO, S.C.

MARร A ARIAS RIAL

2.000

SAT XOIOS

SAT RIAL

2.900

XOLLOS MILIA MILLION ET Xollos Milia Million ET

A xovenca mรกis valorada da poxa foi Xollos Milia Million ET, adquirida pola SAT Rial por 2.900 euros, e o volume de negocio total ascendeu aos 44.150 euros.

O pasado 2 de marzo, 21 xovencas procedentes de 13 explotaciรณns da provincia da Coruรฑa desfilaron polo recinto feiral de Santa Comba en busca do mellor ofertante. A cifra de negocio resultante da totalidade das transacciรณns foi de 44.150 euros, situรกndose o valor medio das adxudicaciรณns en 2.207. A xovenca mรกis valorada foi Xollos Milia Million ET, procedente da SAT Xoios (A Laracha) e adquirida pola SAT Rial (Santa Comba) por 2.900 euros.

No outro extremo, o prezo mรญnimo de venda situouse nos 1.950 euros.

OS LOUREIROS SOFร A 481 XACOBEO

GANADERร A OS LOUREIROS PASTORA NOVOA MARTร NEZ 2.200 S.C. O CHUCO, S.C.

O CHUCO, S.C. LIBIA XACOBEA

2.450

GANADERร A OS LOUREIROS PASTORA NOVOA MARTร NEZ 2.200 S.C.

OS LOUREIROS CARREIRA DANCER

GANADERร A OS LOUREIROS PASTORA NOVOA MARTร NEZ 2.250 S.C.

NUVEIRA NINA STIO

JOSร MANUEL LADO Pร REZ

REY MARTร NEZ S.C.

2.150

ARAN MELOSA 8439 BOLIVIA IRENE CANTORNA BARBEIRA JESร S FRANCISCO Pร REZ INSUA 2.000 9048 IGLESIAS EMIR

MANUEL IGLESIAS AGRA

ARO 150 BUCKEYE 209

COOPERATIVA DE ARO

SAN-RIAN ISAURA ARMSTEAD

SAN-RIร N S.C.G.

RUFINA 3433 NUVEIRA DULCE DANCER

JOSร LAMAS GONZร LEZ

DOMINGO CALVELO MARTร NEZ 2.000 G. B. GANDEIRร A S.C.

2.350

GANDERร A CASBLANCO S.C. 2.250 SAMEDE S.COOP. GALEGA

2.000

JOSร MANUEL LADO Pร REZ PASTORA NOVOA MARTร NEZ 2.150

SAN-RIAN DELIA HOWIE

SAN-RIร N S.C.G. TOTAL VENDAS: 44.150 EUROS PREZO MEDIO: 2.207 EUROS

7!-%342!$! 3 , , s :ONA INDUSTRIAL DE 4OEDO ,A %STRADA 0ONTEVEDRA %SPAร A 4ELF Y &AX s INFO SEMILLASWAM COM s WWW SEMILLASWAM COM AFRIGA ANO XIX - Nยบ 103

GANADERร A ARES GIL

OS LOUREIROS LEONOR BARCELร

Consulta o vรญdeo na web www.revistaafriga.com

G. B. GANDEIRร A S.C.

2.300

MF 7600 ES EL MOMENTO www.masseyferguson.com/7600

RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS A CORUÑA M.A.LISTE VILLAVERDE, S.L. Oroso Tel. 981681652 MUIÑO SUMINISTROS, S.L. San Sadurniño Tel. 981404515 AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L. Pontedeume Tel. 981431899 TALL. CASTELLANA, S.C. Carballo Tel. 981789511 DESIDERIO FACAL Carballo Tel. 981703288

TALLER A. MAZARICOS, S.L. A Picota - Mazaricos Tel. 981852267 LUGO AGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L. Lugo TEL. 982207334 TALL. FDO. RIVAS, S.L. Cospeito Tel. 982520105 AGRÍCOLA CADI, S.L. Sarria TEL. 982531187 JULIO ALVITE GARCÍA Pastoriza TEL. 982349341

es una marca mundial de AGCO.

MASIDE MAQUINARIA, S.L. Baralla TEL. 982363339 CIAL. LEMOS EIRE, S.L. Chantada Tel. 982440274 TALL. LOUREIRO Ribadeo Tel. 982128473 OURENSE DESAGRI, S.L. Quintela de Canedo Tel. 988211274 AGRÍCOLA SUÁREZ Xinzo de Limia Tel. 988461127

PONTEVEDRA TALLERES PIÑEIRO Sisán-Ribadumia Tel. 986718067 MAXIDEZA, S.L. Lalin Tel. 986781468 ASTURIAS JOSÉ MANUEL UZ ALBA Tineo Tel. 985837060 AGRÍCOLA COSTA VERDE Gijón Tel. 985167934

Gomas y Camas para Vacas Limpiezas AutomĂĄticas Estabulaciones Libres distribuciĂłn material gandeiro

BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN SUS CARACTER�STICAS LO VAN A CONVENCER s )../6!$/2 s -/$5,!",% s &­#), -/.4!*% s #/.&/24!",% 0!2! %, 4%2.%2/ s #/.&/24!",% 0!2! %, '!.!$%2/

4/$/ ,/ 15% %, '!.!$%2/ .%#%3)4!

35 $)3%/ 0%2-)4% 2%!,):!2 &­#),-%.4% 5.! ,)-0)%:!

02/&5.$! #/. %, 35%,/ ,)"2% 3). /"34­#5,/3 35 0)3/ $% '/-! !.4)$%3,):!.4% 9 %,%6!",% 3% &)*! %. 0/3)#)Ÿ.

6%24)#!, '2!#)!3 ! 5.! 6!2),,! $% ",/15%/

NOVEDAD MUNDIAL

TODO LO QUE EL TERNERO NECESITA s 0,!:!3 $% #/2.!$):! %. %, &2%.4% s 0/24! #5"/3 0,%'!",%3 $)!- -s 3/0/24% 0!2! #5"/ $% -!-!2 34!.$!2$ s 0!2%$%3 ,!4%2!,%3 ,)3!3 % &!#),%3 $% ,!6!2 s 0)3/ #/. 0!22),,! $% '/-! !.4)$%3,):!.4%

BOXES EXTERIORES

&ÉCILES DE TRANSPORTAR Y LIMPIAR 'RAN NÞMERO DE ACCESORIOS 'RAN APERTURA .OVEDAD #OMEDERO INTERIOR PARA HENO

PolĂ­gono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) .OVO TELĂ?FONO 4/.) s 3ERVICIO 4Ă?CNICO E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es

distribuciĂłn material ganadero

Distribuidor en Asturias: !LMACENES ,ADISLAO 3 , 0OLĂ“GONO %L :ARRĂ“N 3 . ,A %SPINA 3ALAS !STURIAS 4LF

CONVOCATORIAS

CONFRONTACIÓN EUROPEA. FRIBURGO (SUÍZA), 1 E 2 DE MARZO

ESPAÑA, CAMPIONA NA CONFRONTACIÓN EUROPEA DA RAZA FRISONA

Fotos: Frisona Española

10

A delegación de España premiada en Friburgo

O grupo español que participou en marzo na Confrontación Europea da Raza Frisona fixo historia ao gañar a competición por países e logrou ademais varios premios nas finais de vacas e de manexadores.

A Confrontación Europea celebrou o 2 de marzo deste ano a súa undécima edición na cidade suíza de Friburgo, ata onde se desprazaron gandeiros de 14 países cun total de 112 animais que desfilaron pola pista do Fórum ante milleiros de espectadores.

A delegación seleccionada por Conafe para representar a España concorreu cun lote de 13 vacas procedentes da gandería asturiana Diplomada Badiola, da ilerdense Ponderosa Holsteins e das cántabras Cudaña, La Flor e Llera Her, e conseguiu por unanimidade un dos grandes títulos do concurso frisón, o de mellor grupo Holstein de Europa. É a primeira vez que se alcanza un premio deste calibre a nivel colectivo nun certame morfolóxico internacional.

Na lista de vencedores desta competición tamén entraron Huddlesford Duplex Medora (Ponderosa Holsteins), nomeada vaca intermedia campiona; Ashlynvray Goldwyn (Ponderosa Holsteins), proclamada vaca adulta campiona reserva, e Llera Ariel Goldwyn ET (Llera Her), elixida primeira da sección oitava de vacas adultas.

O Campionato de Mozos Manexadores que tivo lugar no marco da Confrontación deixou un galardón máis para o equipo español ao posicionarse Alberto Llera (Cantabria) como manexador campión reserva da categoría júnior.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Á esquerda, Huddlesford Duplex Medora, vaca intermedia campiona

Alberto Llera, manexador campión reserva da categoría júnior

CONVOCATORIAS

RESULTADOS DO GRUPO ESPAÑOL POR SECCIÓNS VACAS

CATEGORÍAS

POSICIONAMENTOS

SECCIÓN 1ª VACAS NOVAS

Badiola Goldwyn Maty

11ª

SECCIÓN 3ª VACAS NOVAS

Llera Damion Blissa Huddlesford Duplex Medora Espinal Goldwyn Patricia

4ª 1ª e vaca intermedia campiona 5ª

Badiola Goldwyn Mensula

8ª

SECCIÓN 6ª VACAS INTERMEDIAS

SECCIÓN 7ª VACAS ADULTAS

SECCIÓN 8ª VACAS ADULTAS SECCIÓN 9ª VACAS ADULTAS

Lote gañador

Wyndford Atlas Winsome 82

2ª

Dali Negundo Butle Llera Goldwyn Gala ET Llera Ariel Goldwyn ET Badiola Goldwyn Silvana Ashlynvray Goldwyn

3ª 7ª 1ª 9ª 2ª e vaca adulta campiona reserva

Badiola Goldwyn Kournikova

11ª

Á esquerda, Ashlynvray Goldwyn, vaca adulta campiona reserva

Distrib uidor oficial pa Españ ra a PONDE de ROSA HOLST EIN

SERVIZO VETERINARIO ESPECIALIZADO EN TRANSFERENCIA EMBRIONARIA EQUIPO AUTORIZADO PARA O INTERCAMBIO INTRACOMUNITARIO ES11ET05B

TENDA VIRTUAL DE COMPRAVENDA DE EMBRIÓNS ASESORAMENTO XENÉTICO SEGUROS GANDEIROS

daniel@embriovet.es administracion@embriovet.es móbil 649.80.90.64

javier@embriomarket.com administracion@embriomarket.com móbil 636.97.76.10

TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: www.embriomarket.com Telefax Telefax +34.981.791.843 +34.981.791.843 www.embriomarket.com TODA A INFORMACIÓN QUE PRECISAS EN: AFRIGA ANO XIX - Nº 103

11

12

CONVOCATORIAS

EUROPEAN DAIRY SHOW. MONTICHIARI (ITALIA), 15-17 DE FEBREIRO Flora Gospell Manioca, primeira na secciĂłn de xatas de 6 a 9 meses e menciĂłn de honor

Foto: Giorgio Soldi

O grupo espaĂąol con ViĂąa Jasper Cuca

equipo de EspaĂąa que competiu no VIĂ‘A JASPER CUCA, VACA Oconcurso italiano estaba conformado por GRAN CAMPIONA RESERVA animais de ganderĂ­as asturianas, cĂĄntabras, EN MONTICHIARI catalĂĄs, cordobesas e navarras.

A participaciĂłn do grupo espaĂąol no concurso morfolĂłxico European Dairy Show, celebrado no marco do XII European Open Holstein Show do 15 ao 17 de febreiro na localidade italiana de Montichiari (Brescia), tivo os seus froitos. ViĂąa Jasper Cuca, procedente da ganderĂ­a ViĂąa (Asturias), chegou ĂĄ final e proclamouse vaca gran campiona reserva, tras ser nomeada tamĂŠn vaca adulta subcampiona.

CATEGORĂ?AS

CĂłmpre destacar ademais a boa actuaciĂłn de Flora Gospell Manioca (ganderĂ­a Flora, Asturias) e de El Carrascal Lavanguard Santa (El Carrascal, Cantabria), pois ambas as dĂşas finalizaron como primeiras nas sĂşas secciĂłns de xatas de 6 a 9 meses e de 9 a 12 meses, respectivamente. AsĂ­ mesmo, levou premio Bos Million Aimi (ganderĂ­a Flora), merecedora do tĂ­tulo de mellor ubre de vacas novas.

RESULTADOS DO GRUPO ESPAĂ‘OL POR SECCIĂ“NS VACAS

XATAS DE 6 A 9 MESES XATAS DE 9 A 12 MESES XATAS DE 12 A 15 MESES XOVENCAS DE 15 A 18 MESES XOVENCAS DE 18 A 22 MESES XOVENCAS DE 22 A 26 MESES VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR VACAS DE 4 ANOS VACAS ADULTAS

Flora Gospell Manioca Planillo Windbrook Maite El Carrascal Lavanguard Santa Cantina Sid Frans Manolero Sid Laura Flora Jordan Mandy Flora Goldwyn Hollywood Planillo Lou Lira Planillo Goldwyn Saray Bos Million Aimi TobĂ­as Xacobeo Pilar ViĂąa Jasper Cuca Planillo Jasper Sarih Planillo Goldwyn Monegra

POSICIONAMENTOS

1ÂŞ e menciĂłn de honor 4ÂŞ 1ÂŞ 3ÂŞ 2ÂŞ 3ÂŞ 3ÂŞ 2ÂŞ 2ÂŞ 3ÂŞ e mellor ubre de vacas novas 2ÂŞ 1ÂŞ, subcampiona adulta e gran campiona reserva de vacas 5ÂŞ 4ÂŞ

UĂŠĂŠ6iÂˆÂ˜ĂŒiĂŠ>ÂšÂœĂƒĂŠ`iĂŠiĂ?ÂŤiĂ€Âˆi˜Vˆ>ĂŠÂ˜ÂœĂƒĂŠ>Ă›>Â?>˜ UĂŠĂŠ >ĂƒĂŠ`iĂŠÂŁnä°äääÊÛ>V>ĂƒĂŠ>ĂŒi˜`ˆ`>Ăƒ UĂŠĂŠ ÂˆĂƒÂŤÂœÂ˜iÂ“ÂœĂƒĂŠ`iĂŠĂŒĂ€iĂƒĂŠÂŤÂœĂŒĂ€ÂœĂƒĂŠÂ…Âˆ`Ă€?Ă•Â?ˆVÂœĂƒ

SERVICIOS HOLSTEIN

UĂŠĂŠ*ÂœĂŒĂ€ÂœĂŠ>“iĂ€ÂˆV>˜œ UĂŠĂŠ-iĂ€Ă›ÂˆVÂˆÂœĂƒĂŠ`iĂŠĂ•Ă€}i˜Vˆ>ĂŠÂŤ>Ă€>ĂŠĂ›>V>ĂƒĂŠVÂœÂ?>Ăƒ UĂŠĂŠ Â“ÂŤĂ•ĂŒ>VˆÂ?Â˜ĂŠ`iĂŠÂŤiâ՚>Ăƒ UĂŠĂŠ ĂƒiĂƒÂœĂ€>“ˆiÂ˜ĂŒÂœĂŠĂƒÂœLĂ€iĂŠL>ÂšÂœĂƒĂŠ`iĂŠÂŤiâ՚>Ăƒ

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

SERVICIOS PROFESIONALES DE PODOLOGIA

PREPARACIĂ“N DE VACAS PARA CONCURSOS

ÂœÂ˜ĂŒ>VĂŒÂœ\ĂŠ iĂƒĂ–ĂƒĂŠ-Ă•?Ă€iâÊ ‰>â ĂˆĂŽĂŽĂŠx{nĂŠÂŁĂŽnĂŠÂ‡ĂŠĂˆÂŁĂˆĂŠnÎÇÊ{nÇ ĂƒiĂ€Ă›ÂˆVÂˆÂœĂƒÂ…ÂœÂ?ĂƒĂŒiˆ˜JÂ…ÂœĂŒÂ“>ˆÂ?°Vœ“

ANIMAIS DE 1ยบ E 2ยบ PARTO

JORNADA DE PUERTAS ABIERTAS EN LA GANADERÍA ASTURIANA GOMEZÁN Lely Center Los Corrales de Buelna organizó una jornada de puertas abiertas el 2 de febrero en Gomezán SC (Llanes, Asturias) para mostrar el robot de ordeño que instalaron en esta explotación los hermanos Pedro y Manolo Rodríguez Díaz y con el que están muy satisfechos por el aumento de la producción y la adaptación de las vacas.

El nuevo robot realiza 200 ordeños diarios a un total de 71 vacas

Estación Lely Cosmix

A lo largo de la jornada, Pedro y Manolo y sus mujeres, Mari Mar y Mari Carmen, compartieron con los ganaderos de la zona su experiencia con el robot de ordeño Lely Astronaut A4, instalado en agosto de 2012.

La granja tiene una cuota de 1.020.000 litros de leche que le entrega a Central Lechera Asturiana.

Actualmente cuenta con 94 vacas en producción, de las cuales 23 se ordeñan en sala y 71 en el nuevo robot.

La alimentación es similar para ambos lotes, pues disponen para ello de una estación de concentrado de Lely Cosmix en el patio de las 23 vacas. Así, la ración se compone de 8 quilos de silo de hierba, 3 quilos de alfalfa, 23 quilos de silo de maíz, medio quilo de paja y 13 quilos de mezcla, 8 en el carro y 5 en el robot.

El Lely Astronaut realiza 200 ordeños diarios, situándose la media de producción en 35 litros de leche por vaca y día. Una semana antes de estrenarlo, esta media se situaba en 30,5 litros, por lo que el aumento

ha sido notable. En enero, la producción de leche del robot alcanzó los 74.000 litros. Manolo hacía el siguiente balance: “Llevamos desde agosto, únicamente son seis meses, estamos en un período todavía de aprendizaje, pero las vacas empezaron muy bien. Se subió de cuatro a seis litros más de media por vaca y día. Las vacas están más tranquilas y nosotros estamos más relajados. Todo va a mejor”.

Al igual que su hermano, Pedro confirmó la buena adaptación de los animales a la máquina: “Están más tranquilas. No es como antes, que las apelotonabas en la sala de espera para ordeñar. Ahora van voluntariamente a ordeñar cuando quieren”.

Además, la introducción del robot les ha aportado una mayor flexibilidad en los horarios dedicados a la tarea del ordeño.

El veterinario de Gomezán, David Iglesias, que se encontraba entre los asistentes a la presentación, valoraba las ventajas del sistema de ordeño robotizado de

De izquierda a derecha, Mari Carmen, Manolo, Pedro y Mari Mar

Lely en múltiples aspectos como el bienestar, la salud o la alimentación: “Observamos que en el manejo y en el confort la vaca lo nota. Hay una subida importante en la producción, se optimiza el sistema de alimentación, se alimenta a los animales que necesitan más aporte, y el animal está más tranquilo, con lo cual aumentan muchísimo sus defensas y disminuyen los problemas metabólicos, los problemas infecciosos y las células somáticas”.

La adquisición del robot surgió en este caso de la necesidad de introducir un tercer ordeño. La rentabilidad de la producción ha sido, sin duda, un factor importante en esta decisión.

La expansión de los robots de Lely por las explotaciones ganaderas de la cornisa cantábrica como la de Gomezán se ha convertido en la mejor prueba del buen funcionamiento de este sistema y del grado de satisfacción de sus usuarios. La tradicional jornada de puertas abiertas resultó de nuevo un éxito de público.

En esta explotación también cuentan con un cepillo Lely Luna

La innovación al servicio de la ganadería

3 1

2

5 AGROTEC ENTRECANALES SL4

LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. +34 609 85 77 09 1 Cantabria t -FMZ $FOUFS t -PT $PSSBMFT EF #VFMOB loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

Tel: +34 609 85 77 09 2 Navarra-País 7BTDP t -FMZ $FOUFS t "SSF Tel: +34 629 083 587

EL MEJOR SERVICIO LO MÁS CERCA POSIBLE Lely se basa en su conocimiento de las tecnologías más avanzadas y de las técnicas de diagnóstico más recientes.

Lely garantiza que sólo técnicos certificados intervienen en vuestro sistema de ordeño automatizado.

3 Asturias-Galicia t -FMZ $FOUFS t 0VUFJSP EF 3FJ Tel: +34 609 85 77 09 4 Cataluña t -FMZ $FOUFS t 3PEB EF 5FS Tel: + 34 938 540 678 5 $BTUJMMB Z -FØO t -FMZ $FOUFS t «WJMB Tel: + 34 920 254 116

EVOLVE.* *

Supérate a ti mismo

www.lely.com

innovators in agriculture

CONVOCATORIAS

VI XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE. LUGO, 27 DE FEBREIRO

Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

16

Vista do auditorio da Facultade de Veterinaria durante a intervención de Irma Villanueva

O CONTRATO LÁCTEO E AS ORGANIZACIÓNS DE PRODUTORES, PROTAGONISTAS NA NOVA XORNADA DE AFRICOR LUGO E AFRIGA As oito charlas e a mesa redonda organizadas por Africor Lugo e Afriga para unha nova edición da súa xornada técnica sobre produción de leite foron seguidas na facultade lucense de Veterinaria por unhas catrocentas persoas, maiormente gandeiros. Un dos temas que acaparou máis a atención do público foi a análise da implantación do contrato obrigatorio e da creación de organizacións de produtores lácteos en España.

O xerente da Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias (Agaca), Higinio Mougán, foi o primeiro relator que interveu no bloque da xornada dedicado á contractualización. Tratou a necesidade de constituír

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

OPLs, especialmente en proveito dos sistemas de confianza xa existentes, coma as cooperativas, pola boa relación que manteñen cos gandeiros e pola súa experiencia de anos na negociación colectiva da venda do leite. De feito, Mougán presentou ante o auditorio Aprolact S. Coop., unha cooperativa de segundo grao acabada de crear en Galicia da suma de 10 cooperativas, 1.600 gandeiros e 350.000 toneladas de leite, constituída en febreiro e pendente do seu recoñecemento oficial como OPL. A título particular, Higinio criticou a pasividade do sector produtor pola atomización que inda o caracteriza e que impide facerlle fronte á industria, e reivindicou que “país organizado, país que defende mellor o seu prezo”, polo que considerou urxente “dar un paso curto, pero na dirección correcta, de reorganizar o sector”.

Esta mensaxe viuse reforzada por algúns dos apuntamentos da subdirectora xeral de Produtos Gandeiros do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, Esperanza Orellana, quen, tras realizar unha descrición do conxunto do paquete lácteo en España, advertiu que ningún dos elementos que o conforman –organizacións de produtores, Interprofesional, contratos e xestión do volume das DOP e IXP dos queixos– vai resolver por si só os problemas do sector leiteiro.

CONVOCATORIAS

Orellana afirmou que no seu departamento estĂĄn ao tanto das prĂĄcticas abusivas que cometen as industrias nos contratos e que en abril, tal como teĂąen fixado na folla de ruta, darĂĄn a coĂąecer os primeiros resultados do plan de control dos mesmos (de momento non houbo medidas sancionadoras); abusos coma fixar como porcentaxe de tolerancia o cen por cen no volume de produciĂłn, presionar ao produtor para que asine o contrato cunha duraciĂłn inferior ĂĄ obrigatoria dun ano ou, tal como indicou Higinio na mesa redonda posterior, incluĂ­r nas clĂĄusulas intereses de demora do 3%.

A subdirectora xeral tamĂŠn informou do sistema de xestiĂłn do contrato: non aceptan os contratos firmados se as industrias non os entregan no prazo dun mes dende a sĂşa sinatura, a Inlac comproba que as copias do contrato sexan iguais e non presenten irregularidades, a industria dispĂłn dun prazo de 15 dĂ­as para resolver posibles incidencias e se estas persisten notificarĂĄnselle ĂĄ comunidade autĂłnoma para que actĂşe in situ.

Os relatores destas dúas charlas deixaron patente que aínda falta moita información e o proceso estå verde, pois calquera das partes implicadas na contractualización ten formulado dúbidas recentemente sobre se os contratos son obrigatorios ou non, quen se encarga de firmalos –as OP ou os gandeiros–, se as cooperativas estån exentas de asinar ou se se poden crear asociacións de OPLs, entre outras cuestións.

SEGUNDO ESPERANZA ORELLANA, HOXE EN D�A O VOLUME MENSUALIZADO BAIXO CONTRATO ALCANZA AS 310.000 TONELADAS, O NÚMERO DE CONTRATOS EN VIGOR É DE 9.619 E HAI 4 ORGANIZACIÓNS DE PRODUTORES REXISTRADAS E UNHA Mà IS EN CREACIÓN

Segundo os datos achegados por Orellana, hoxe en dĂ­a o volume mensualizado baixo contrato alcanza as 310.000 toneladas (en torno ao 50% da cota), o nĂşmero de contratos en vigor ĂŠ de 9.619, a duraciĂłn media destes sitĂşase en 8,6 meses e hai 4 OPLs rexistradas e unha mĂĄis en creaciĂłn.

EN PRIMEIRA POSICIĂ“N $ PHGLGD TXH D LQGXVWULD OiFWHD VH UHFXSHUD D QLYHO JOREDO p KRUD GH SURWH[HU RV QRVRV DQLPDLV $V YDFDV GH OHLWH VRQ PRL VHQVLEOHV iV PLFRWR[LQDV TXH FRPR p VDELGR LQĂ€XHQ QHJDWLYDPHQWH VREUH FHUWRV SDUiPHWURV SURGXWLYRV FRPR VRQ D LQPXQLGDGH IHUWLOLGDGH FDOLGDGH H FRQVLVWHQFLD QD SURGXFLyQ GH OHLWH $ LQFOXVLyQ GH 0\FRVRUE GH $OOWHFK QDV UDFLyQV UHGXFH D DEVRUFLyQ GH PLFRWR[LQDV QR DQLPDO DQXODQGR RV VHXV HIHFWRV QRFLYRV VREUH D VD~GH GR JDQGR 1R UHIHUHQWH iV V~DV YDFDV OpPEUHVH GR D[HQWH VHFXHVWUDQWH Q~PHUR XQ HQ YHQGDV

$OOWHFK 6SDLQ 6 / _ 3RO ,QG &DQ 5RTXHWD ,, _ & &DQ /OHWJHW _ 6DEDGHOO _ %DUFHORQD 7HO _ )D[ _ DOOWHFKVSDLQ#DOOWHFK FRP ZZZ DOOWHFK FRP ZZZ IDFHERRN FRP $OOWHFK1DWXUDOO\ ZZZ WZLWWHU FRP #$OOWHFK7ZHHWV &RS\ULJKW ‹ $OOWHFK 7RGRV ORV GHUHFKRV UHVHUYDGRV

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

17

18

CONVOCATORIAS

VANTAXES DAS ANALÍTICAS EN LEITE Mesa redonda coa subdirectora xeral de Produtos Gandeiros do Ministerio e o xerente de Agaca

CHARLAS MULTITEMÁTICAS O amplo programa deste ano deulle cabida a outras charlas interesantes nas que, a través de distintos enfoques, os conferenciantes compartiron co público claves de melloramento da saúde e da alimentación do rabaño.

EFECTOS DA INVESTIGACIÓN AGRARIA O director do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), Juan Castro, mostrou a traxectoria de investigación agraria desenvolvida no CIAM durante 125 anos para resolver os problemas do campo galego. Un convenio entre o Goberno de España e o Banco Mundial nos anos 70 propiciou a creación e o equipamento do centro actual, que hoxe está especializado nas áreas de pastos e cultivos, produción animal e desenvolvemento tecnolóxico.

Entre os logros máis significativos da súa actividade investigadora atópanse que Galicia sexa a primeira comunidade autónoma no cultivo de millo forraxeiro e praderías e, en consecuencia, a mellora da produción de vacún de leite con custos de alimentación máis reducidos.

Diapositivas da presentación de Orellana

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Steen Kold Christensen, responsable internacional da multinacional Foss (dedicada á investigación e fabricación de material de laboratorio), e Marisa Barreal, directora do Laboratorio Galego de Análise do Leite (Ligal), expuxeron en sucesivas quendas as potencialidades das análises do leite que desenvolven actualmente laboratorios coma o Ligal e cos que se poden previr enfermidades importantes e caras e mais xestionar a alimentación das vacas sen custos adicionais. Respecto do primeiro punto, aludiuse á utilidade do reconto de células somáticas para a prevención da mamite e ao sistema de control do BHB ou acetona en leite para a prevención da cetose. En canto ao segundo, resaltáronse as analíticas individuais de urea para optimizar a saúde animal e as de ácidos graxos para ofrecerlles aos consumidores un produto máis saudable. Ademais de medir os parámetros tradicionais, con estas analíticas do control leiteiro tamén se empezan a observar novos parámetros, por exemplo, para obter información sobre as propiedades de coagulación do leite, a confirmación de preñez ou a composición da proteína.

Steen e Barreal quixeron deixar claro que o importante non é tanto facer máis mostras senón determinar mellor a frecuencia coa que se toman.

COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975

TANQUES DE FRĂ?O Baixo consumo e alto rendemento

Salas de ordeĂąo

ColchĂłns Elmega: confort, duraciĂłn, suavidade e impermeabilidade Arrimadores de comida mecĂĄnicos

Coas nosas novas camas para area gaste sĂł a area imprescindible Calidade e limpeza co mĂ­nimo consumo

Os nosos cepillos son completamente abatibles; permiten un fĂĄcil acceso do tractor Ăł establo

Consulte prezos sen compromiso Camiùo vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruùa) – ESPAÑA 7HOI ¹ ‡ )D[ H PDLO HOPHJD#HOPHJD FRP ‡ ZHE ZZZ HOPHJD FRP

20

CONVOCATORIAS

ELÍAS BURDIEL COMPARTIU AS DEZ REGRAS DE OURO PARA CONSEGUIR UN ENSILADO DE HERBA OPTIMIZADO

Paolo Colturato

IMPORTANCIA DA TERAPIA DE SECADO

Participantes na charla sobre as análises do leite

Irma Villanueva, veterinaria do servizo técnico de MSD Animal Health, deu as pautas para levar a cabo unha boa terapia de secado, crucial para a prevención de mamites.

Entre os consellos máis destacados sinalou que hai que tratar todos os cuarteróns de todas as vacas, poñer moito coidado no tratamento, usar cánulas de secado de eficiencia contrastada e acorde coa persistencia do antibiótico, reducir a inxesta de nutrientes, colocar os animais nun bo ambiente e observar periodicamente as vacas para detectar infeccións intramamarias.

OBXECTIVOS DA NUTRICIÓN DE PRECISIÓN O punto de vista do nutricionista correspondeulle nesta ocasión a Paolo Colturato, asesor de explotacións leiteiras en Italia, que falou de como a nutrición de precisión repercute favorablemente na saúde dos animais, na medida en que axuda a corrixir as desordes metabólicas e dixestivas.

Recomendou seguir uns protocolos de alimentación antes do parto e na lactación e referiu a necesidade de redefinir a nutrición mineral en xeral e de diagnosticar precozmente as enfermidades metabólicas, algo para o que indicou que resultan boas as análises de ouriños.

Elías Burdiel, en representación de MGA, compartiu as dez regras de ouro para conseguir un ensilado de herba optimizado, fundamental polo peso que posúe o ensilado na alimentación do gando. Estas regras comprenden a definición de obxectivos (en materia seca, azucres, fibra...), o bo estado do corte e a maduración, a altura de corte, o presecado ou corte directo, a duración do presecado, a lonxitude do corte, a compresión, a fronte de ataque do silo, os conservantes de ensilado e o recubrimento. Burdiel explicou ademais as fermentacións que se poden producir durante este ensilado, como lles afectan factores coma a humidade da herba e que tipo de conservantes se poden empregar.

Africor Lugo e Afriga levaron a cabo esta sexta edición da xornada coa colaboración de Xenética Fontao, Dismagán, Alltech, MSD Animal Health, Sersia España e a Facultade de Veterinaria de Lugo.

CISTERNAS FLEXIBLES, IDEALES PARA ALMACENAR AGUA O PURÍN, GASÓLEOS Y OTROS RESIDUOS LÍQUIDOS DE LA EXPLOTACIÓN

Distribuidor: Telfs. 689 005 584 630 865 609 info@xarcemo.com www. xarcemo.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

CONSELLOS PARA O ENSILADO DE HERBA

Servicios integrales para su granja ¡Sea cual sea su situación con el manejo de purines, tenemos una solución para su granja!

Nuestra gama de productos HOULE es muy amplia: arrobadera de cable, bomba-agitador para tractor, agitador fijo para tractor, bombas eléctricas verticales…

Los mejores productos y sistemas para el procesamiento del estiércol GEA Farm Equipment Houle

GEA Farm Technologies Ibérica, S.L. Avda. Sant Julià, 147 - 08403 GRANOLLERS (Barcelona) Tel. +34 938 617 120 - Fax +34 938 494 988 E-mail: agricola@geagroup.com www.gea-farmtechnologies.es

GEA Farm Technologies La elección correcta

Arrobaderas Typhoon

Limpio para ella… porque vale la pena Arrobadera de cable Typhoon /D DUUREDGHUD 7\SKRRQ 6 KD VLGR GLVHxDGD HVSHFLDOPHQWH SDUD HVWDEORV GH WDPDxR PHGLR 6X GLVHxR FRPSDFWR PROHVWD PHQRV D ORV DQLPDOHV \ SHUPLWH UHDOL]DU HO DUUDVWUH FRQ PD\RU IUHFXHQFLD

Nueva gama de controladores automatizados 3/& \ FRPSRQHQWHV HOpFWULFRV LQGXVWULDOV SDUD XQD PD\RU ¿DELOLGDG 3DUiPHWURV SURJUDPDEOHV Navegación intuitiva

BouMatic.com

Barrier

eu

RĂĄpida desinfecciĂłn natural y barrera fĂ­sica entre ordeĂąos

La Nueva Generación BlueMAXŽ Barrier preserva el balance de hidratación natural de la piel creando una barrera transpirable en cada pezón. ‡ (VHQFLD GH 0HQWD HIHFWR WyQLFR y astringente). ‡ %DMR FRQVXPR SRU DSOLFDFLyQ ‡ $OWDPHQWH YLVLEOH ‡ 6H HOLPLQD IiFLOPHQWH DQWHV GHO siguiente ordeùo. ‡ 5HSHOHQWH IUHQWH D LQVHFWRV

Esta barrera protege el canal abierto del pezĂłn de la entrada de bacterias. BlueMAX Barrier tambiĂŠn contiene emolientes para mantener un buen acondicionamiento de la piel mucho mejor que los baĂąos de pezones que no dejan barrera protectora.

Distribuidores en Galicia

Provincia de A CoruĂąa

FRIOR, S.L. ÂĄPregunta a tu Distribuidor de BouMatic sobre los *ÂœÂ?‰}ÂœÂ˜ÂœĂŠÂˆÂ˜`Ă•ĂƒĂŒĂ€Âˆ>Â?ĂŠ*i`Ă€>ÂŤ>Ă€ĂŒÂˆ`>]ĂŠ*>Ă€ViÂ?>ĂŠÂ˜Â¨ĂŠÂŁĂ‡ĂŠUÂŁxĂŽÂŁĂˆĂŠ ÂœÂˆĂ€Â?Ăƒ]ĂŠ ĂŠ ÂœĂ€Ă•Âš>ĂŠUĂŠ/jÂ?\ʙn£ÊÇÇÊ{xÊääÊvĂ€ÂˆÂœĂ€JvĂ€ÂˆÂœĂ€Â°Vœ“ baĂąos para pezones BlueMAX Hoy mismo! ,Ă–>ĂŠ`>ĂŠ iÂˆĂ€>]ĂŠÂŁĂŽĂŠUĂŠÂŁxĂˆnäÊ"Ă€`iĂƒĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnÂŁÂ°Ăˆn°Ó£°™x

AgrĂ­cola Olveira Provincia de Lugo

FRIOR S.L. "Â?Ă›iÂˆĂ€>]ĂŠĂƒĂ‰Â˜ĂŠÂŁxÂŁxÂŁĂŠ ՓLÀ‰>ĂŠUĂŠ/Â?v\ĂŠĂˆn™°xΰÎ{°äÓ &,) % 32/,*212 ,1'8675,$/ 3('5$3$57,'$ ServiagrĂ­cola, S.L. 3$5&(/$ 1ž ,Ă–>ĂŠ`ÂœĂƒĂŠ Ă•>Ă€`ˆ>Ăƒ]ĂŠxĂ“]ÊÓÇää{ĂŠ Ă•}ÂœĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnĂ“Â°Ă“ÂŁÂ°Ă“ĂˆÂ°ÂŁ{ĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\ĂŠĂƒiĂ€Ă›Âˆ>}Ă€ÂˆVÂœÂ?>JÂ“Ă•Â˜`ÂœÂ‡Ă€Â°Vœ“ &2,526 AgrĂ­cola de Meira $ &258f$ Ă›`>°Ê`ÂœĂŠ8i˜iĂ€>Â?Â‰ĂƒÂˆÂ“Âœ]ʙ{]ÊÓÇÓ{äÊ iÂˆĂ€>ĂŠUĂŠ/Â?v\ĂŠĂˆĂ“ĂˆÂ°ĂˆÂ™Â°xĂ¤Â°ĂˆxĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\ĂŠL>Ă€Ă?>°“iÂˆĂ€>JĂŒiÂ?ivœ˜ˆV>°˜iĂŒ 7pO IULRU#IULRU FRP

Provincia de Pontevedra Leiva y Lorenzo, S.C. BouMatic.com

,Ă–>ĂŠ`ÂœĂŠ Ă€i>Â?]ĂŠĂˆn‡ ]ĂŠĂŽĂˆxääÊ >Â?Â‰Â˜ĂŠUĂŠ/Â?v\ʙnĂˆÂ°Ă‡n°ä£°nĂ“ĂŠUĂŠ ‡“>ˆÂ?\ĂŠÂ?iÂˆĂ›>ĂžÂ?ÂœĂ€iÂ˜Ă˘ÂœJĂŒiÀÀ>°iĂƒ

24

EXPLOTACIÓN

AGRÍCOLA BLANCO CAÑO, SL (SAN MILLÁN DE LOS CABALLEROS)

José Bernardo Ramos –segundo pola dereita– e Ana María González –terceira pola esquerda– son a parella propietaria de Agrícola Blanco Caño, SL. Na imaxe aparecen rodeados polo seu equipo de colaboradores

UN NEGOCIO GRANDE SUSTENTADO NA APOSTA POLA RECRÍA E A ESMERADA ORGANIZACIÓN Con arredor de 420 vacas en lactación e unha produción diaria que excede os 13.000 litros abonda para facernos unha idea das dimensións de Agrícola Blanco Caño, unha explotación unipersoal leonesa onde vangarda xenética, capacidade de recría e crecemento van da man.

José Bernardo Ramos Blanco é o propietario de Agrícola Blanco Caño, unha explotación leonesa con domicilio social en San Millán de los Caballeros e cuxo terreo agrícola se estende tamén pola localidade limítrofe de Valencia de Don Juan.

José Bernardo (56 anos) encarna a terceira xeración dunha familia de gandeiros cuxa historia se inicia hai máis de cen anos. O seu avó comprou as primeiras frisonas e anos máis tarde foi un tío seu o que continuou coa produción láctea, chegando a muxir naquela época unhas 120 vacas. Mais cando o seu tío se xubilou vendeu todo o gando e non foi ata o ano 1989 cando José Bernardo adquiriu as accións da empresa para comprar 46 xovencas coas que retomar o negocio e, máis adiante, outras dez tipo concurso. A partir de aí a explotación foi medrando unicamente en base á recría, sen adquirir máis animais do exterior.

Actualmente, o número total de femias ascende ás 900, das que en torno a 420 se atopan en lactación. Para esta produción contan con 2.700.000 quilos de cota propia e outros dous millóns que alugan cada ano.

Na granxa traballan a diario 10 empregados asalariados mais José Bernardo e a súa parella Ana María González Delgado. Cómpre dicir que José Bernardo compaxina a faceta de empresario coa súa profesión de veterinario, que desenvolve como funcionario da Consejería de Sanidad da Junta de Castilla y León. Non obstante, polas tardes permanece na explotación, onde organiza e supervisa o día a día e mesmo se encarga dalgúns traballos concretos. A organización, a limpeza, o mantemento e a observación dos animais constitúen as claves para o bo funcionamento. Neste sentido, cada empregado ten unhas funcións moi definidas dentro da granxa, como os labores de muxido, a alimentación e a limpeza.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 103

EXPLOTACIÓN

As instalacións inclúen cinco establos, tres con estrutura de formigón e dous de estrutura metálica e completamente abertos

Seguramente, outras das claves do éxito é o “gran equipo” –como o define o propio José Bernardo– do que están rodeados; unha serie de profesionais especializados en distintas áreas, como Javier Rubio, nutrólogo da empresa de alimentación animal Gaherproga; Ignacio Cacho, da empresa Sanavet e encargado dos servizos clínicos da explotación; e Francisco García, de Sersa Veterinarios, que dirixe todo o relativo á reprodución.

A media actual de produción sitúase entre os 31 e os 32 litros vaca/día, o que implica unha produción total diaria de aproximadamente 13.500 litros. O índice de graxa sitúase no 3,80%, o de proteína no 3,25%, o reconto de células somáticas en torno ás 200.000/ml e a bacterioloxía en 24.000 ufc/g. Segundo o contrato actual que teñen firmado con Pascual, o prezo ao que están cobrando o litro de leite é de 0,3365 euros máis/menos calidades.

'ĞƐƟſŶ ĚĞ ƐĞŐƵƌŽƐ Ͳ AGROSEGUROS

AGRUPACION AGROGANADERA www.agroaga.com Analizamos los riesgos de tu explotación Te damos el asesoramiento técnico adecuado Te gestionamos tus pólizas Te facilitamos el pago del seguro

Contacta con nosotros en los teléfonos: 987 207 600 620 832 201 Mail: agroaga@agroaga.com

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 103

25

26

EXPLOTACIÓN

A palla, ad líbitum ou integrada na ración, forma parte da alimentación de todo o gando a partir dos 14 meses

ALIMENTACIÓN Ata catro racións diferentes se fan nesta explotación. Cando nos achegamos ata as instalacións de San Millán de los Caballeros para elaborar esta reportaxe, as vacas de leite estaban inxerindo unha ración diaria constituída por 23 quilos de silo de millo, 10 de bagazo de cervexa, 3,5 de pastone, 3 de alfalfa, 2,3 de soia, 2 de semente de algodón, 1,7 de colza, 1,6 de fariña de cebada, 0,5 de palla e 2,4 de núcleo (elaborado con cebada, corrector e aditivos). Esta mestura faise e distribúese a diario (un carro para cada 200 vacas).

Para as vacas de preparto elabórase unha premestura que adoita durar entre 5 e 7 días e que está composta por 4,5 quilos de palla, 3,1 de fariña de millo, 1,9 de fariña de soia, 1,5 de alfalfa e 0,25 de corrector adaptado a este tipo de animais.

As secas inxiren 9 quilos de palla, 2,2 de fariña de cebada, 1 de soia, 0,8 de colza e 0,15 de corrector para vacas secas. A palla téñena a libre disposición (se ben 9 kg é o seu consumo medio diario), mentres que a mestura co resto dos ingredientes faise e distribúese todos os días.

Finalmente, para as xovencas a partir dos 14-15 meses faise o carro cada 2-3 días cunha mestura que se distribúe a diario e que inclúe 5,5 quilos de palla, 1,5 de fariña de cebada, 0,5 de colza, 1 de soia e 0,15 de corrector. Ata esta idade, a recría aliméntase con penso ad líbitum adaptado á idade.

As racións fanse na explotación seguindo as recomendacións do nutrólogo Javier Rubio, pertencente á empresa de nutrición animal Gaherproga, a mesma que lles subministra os correctores e os aditivos.

Cabe destacar que na granxa contan cunha fábrica de penso onde elaboran os concentrados para as xatas, as vacas secas e as de preparto e onde moen a cebada que incorporan á ración das vacas de produción. Salientar tamén que o carro mesturador está equipado cunha tarxeta de memoria coa que se pode comprobar se a ración está ben feita, de acordo ás cantidades determinadas.

Comentábanos o nutrólogo o día da visita que o encarecemento das materias primas os obrigou a mellorar a eficiencia da alimentación, intentando abaratar custos sen ter que eliminar ou substituír ningún ingrediente fundamental da dieta.

Contan cunha pequena fábrica de pensos na que elaboran os concentrados para as xatas, as vacas secas e as de preparto

O bagazo de cervexa é outro dos alimentos habituais na ración das vacas de produción desta explotación

Para a elaboración do pastone (cuberto con plástico branco) mercan o gran de millo cun 34% de humidade

No almacén gardan, entre outras cousas, a semente de algodón, que forma parte da ración das vacas en lactación

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 103

“ tras las nuevas pruebas de diciembre, mascalese se confirma como el mejor hijo de bolton “ty” en el mundo y uno de los toros mas influyentes de la genética actual” “mascalese, con sus extraordinarios datos de producción, morfología y salud, unido a la inteligente combinación de diversas líneas en su pedigree, se presenta como un importante candidato para usar masivamente en las ganaderías de todo el mundo”

3 1 0 2 A I C I L A G E D A Ñ A italian style P M A C A N 1 presenta ! a z n TOURO Nº a i f n o c a s o v a l o p s a z a Gr RECOM

NOVILENLDADO AS

un toro de

Mascalese Maliarda

Mascalese Lamborghini

Semenzoo Italy MEJOR HIJO DE BOLTON PROBADO

MEJOR HIJO DE BOLTON “TY” (Libre de Brachyspina) EN USA

MEJOR TORO PROBADO EN ITALIA

lpi canada

tpi usa

pft italy

zani bolton mascalese et tl ty it017990516801 aAa423561 bolton x o-man x t.adam x emerson x formation x bellwood x mascot x bell gene x chairman x marquis ned x fury lad Nº1 ITALIA - PFT 2684 LECHE 1.673 kgs. %G +0.03 %P +0.04 TIPO 3.11 UBRE 2.92 PATAS 2.87 Nº1 CANADÁ - MLPI 3252 LECHE 2.474 kgs. %G +0.00 %P +0.04 CONFORMACIÓN +15 FORTALEZA LECHERA +17 Nº3 ESPAÑA - ICO 3682 LECHE 1.591 kgs. %G +0.01 %P +0.02 TIPO 3.09 UBRE 2.44 LONG. 113 Nº7 USA - TPI 2200 LECHE 1.958 lbs. %G +0.00 %P +0.03 TIPO 2.90 UBRE 2.36 SCS 2.73

Distribuido en Galicia por:

Manuel Reija 610 526 785 - Angel López 677 229 407 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 - Emilio Rodríguez 682 683 233

www.semenzoo.it ~ semenzoo@semenzoo.es

España

28

EXPLOTACIĂ“N

A maiorĂ­a dos cubĂ­culos simplemente estĂĄn recheos de carbonato cĂĄlcico, mentres que outros teĂąen un colchĂłn de goma

Os animais recĂŠn nacidos alĂłxanse en boxes individuais distribuĂ­dos en distintos puntos da explotaciĂłn

Sala de muxido rotativa interior de 24 puntos

INSTALACIĂ“NS E MANEXO As instalaciĂłns de AgrĂ­cola Blanco CaĂąo, que sobresaen pola sĂşa sinxeleza, ocupan 16.000 metros cadrados divididos en cinco establos, tres para vacas en lactaciĂłn e dous para a recrĂ­a.

Os tres mĂĄis antigos estĂĄn construĂ­dos con estrutura de formigĂłn, laterais de ladrillo e cuberta de uralita. Os mĂĄis novos levĂĄntanse a partir dunha estrutura metĂĄlica, son totalmente abertos e estĂĄn cubertos con chapa.

O gando estĂĄ estabulado e organizado en lotes. En concreto, hai nove lotes de vacas en lactaciĂłn (entre os que se inclĂşen un para vacas con mamite e outro de xovencas de primeiro parto), un de preparto, un de vacas secas e sete lotes para a recrĂ­a, cuxos exemplares se dividen por grupos de idade.

A maioría das femias dormen en cubículos de goma e carbonato cålcico ou simplemente de carbonato –contan con 436 dispostos cabeza con cabeza–, que renovan unha vez å semana. Non obstante, para as femias de preparto, as mamíticas e as inadaptadas dispoùen de dous lotes con cama quente de palla.

O muxido faise dúas veces ao día (ås 6 da maùå e ås 5 da tarde) nunha sala rotativa interior de 24 puntos. Unha das pråcticas salientables desta explotación Ê a desinfección das pezoneiras despois do muxido de cada vaca co obxectivo de potenciar a seguridade alimentaria e previr infeccións.

As particularidades dos establos e as condiciĂłns climĂĄticas da zona sĂł fan precisa a utilizaciĂłn de ventiladores elĂŠctricos na sala de muxido e na de espera durante os meses de verĂĄn. Para as vacas en lactaciĂłn dispoĂąen tamĂŠn de dous cepillos de cow comfort.

O sistema de limpeza ĂŠ o de arrobadeira arrastrada, que conduce o xurro ata dĂşas fosas abertas integradas nos establos e que teĂąen capacidade para 12.000 e 8.000 metros cĂşbicos. Non obstante, este cabemento non ĂŠ suficiente para o nivel de produciĂłn da granxa, polo que se ven obrigados a dispor sempre de terras onde poder botar o xurro.

Para abaratar custos contan cunha estaciĂłn propia de transformaciĂłn da luz de alta a baixa voltaxe. TamĂŠn posĂşen recuperadores de calor e un variador de baleiro para aforrar enerxĂ­a durante o muxido dos animais.

-14368%(36)7 () +%2%(3 :%'923 7)0)'83 4YIHI EHUYMVMV RYIWXVS KEREHS QIHMERXI PIEWMRK 7YQMRMWXVEQSW ERMQEPIW HI EPXE KIRqXMGE ] GSR XSHEW PEW KEVERXuEW WERMXEVMEW [[[ GMTWETIGYEVME IW GMTWE$GMTWETIGYEVME IW

8IP 1zF

Consulta o vĂ­deo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

1zF 1zF

Artes

Goldwyn x BW Marshall x Formation

I¡ MIM PARRA A ¡¡Ca¡sCi asiP LEE terpne 40 d4e0lade la AB orrÍandsi po s 50 ms 50BL Esp ce dreínTdipic ejorem s Teejore !

añsaonsh r s oe oinjashdije IGTdeentiEpsopaInGeras aAsRdTeES ñT A!!RTE a en S!!

Alpado Sonia VG86

Manteniendo su Liderazgo

3 1 0 2 A I C I L GA

TOURO Nº 1 NA C MPAÑA DE s!

A M a A P A z C Ñ A a D E A GraOzNaºs 3poNla v áis... Gr GALICIA 2012 o s R a m confianza!

U o O n T a Un

El Nº 1 en ventas en 2012 se mantiene como Nº 1 a Tipo en la Campaña 2013 con +3,27 construyendo vacas de muy buenas estructuras con altas producciones de leche. Mejorante en células somáticas y longevidad, fácil parto y de semen muy fértil, Artes vuelve a la Campaña dispuesto a seguir satisfaciendo las expectativas de los ganaderos gallegos y a un precio realmente excepcional!.

Artes Erica VG85

Alpado Sonia VG86

Go-Farm Tina VG89-Hermana completa

Distribuido en Galicia por:

Manuel Reija 610 526 785 - Ángel López 677 229 407 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 - Emilio Rodríguez 682 683 233

www.semenzoo.it ~ semenzoo@semenzoo.es

España

30

EXPLOTACIÓN

PARA ABARATAR CUSTOS CONTAN CUNHA ESTACIÓN PROPIA DE TRANSFORMACIÓN DA LUZ DE ALTA A BAIXA VOLTAXE. TAMÉN DISPOÑEN DE RECUPERADORES DE CALOR E UN VARIADOR DE BALEIRO PARA AFORRAR ENERXÍA DURANTE O MUXIDO DOS ANIMAIS

Lote de xatas de curta idade

Unha das últimas femias de Delete que naceu na explotación

SUPERFICIE E MAQUINARIA En Agrícola Blanco Caño contan cunha superficie de 60 hectáreas de regadío que se estenden arredor da explotación en practicamente unha soa finca que destinan ao cultivo de forraxes. Cómpre aclarar que dispoñen doutras 17 hectáreas de secaño que manteñen a barbeito por ser totalmente improdutivas.

Nun terzo da superficie agrícola fan dous cortes de raigrás e logo recollen un ciclo curto de millo; noutras 17 hectáreas combinan un corte de centeo con millo; e nas 23 restantes só sementan millo, cuxa produción se sitúa en torno aos 80.000 kg/ha. A de raigrás e centeo, en cambio, adoita situarse arredor dos 23.000 kg/ha.

Cabe destacar que o millo que recollen das súas terras o destinan soamente a silo. Para o pastone de gran, que elaboran eles mesmos, empregan millo comprado cun 34% de humidade.

A maquinaria necesaria para o día a día da explotación téñena en propiedade. Entre ela podemos citar sete tractores, un carro mesturador arrastrado, unha máquina autocargadora, dous remolques, un rotovator e varias grades para a preparación dos terreos. Non obstante, para as campañas de ensilaxe optan pola externalización do servizo.

REPRODUCIÓN E XENÉTICA O rápido crecemento desta granxa de produción de leite susténtase na enorme cantidade de recría que levan a cabo.

A súa capacidade para recriar é tan extensa que, se ben a maior parte das femias queda na granxa, puntualmente tamén venden algunha.

A idade da primeira inseminación sitúase nos 15,3 meses, cunha media de 2,3 doses de seme por preñez e un intervalo entre partos de 416 días. Os xatos son trasladados nada máis nacer a boxes individuais, onde permanecen ata arredor dos 40 días, momento no que se destetan e pasan ao primeiro lote de recría.

O tema xenético é de vital importancia nesta explotación. Comenta José Bernardo –que se encarga directamente de todo o relativo á mellora xenética– que os parámetros aos que máis importancia lles outorga á hora de seleccionar os touros fecundantes son ubres, patas e lonxevidade.

A cantidade de sementais que empregan é elevada, xa que os seleccionan a medida que van saíndo as sucesivas probas de produción. A súa filosofía é a de utilizar touros novos, moitos deles en proba, das mellores liñas xenéticas.

Aínda que o propietario de Agrícola Blanco Caño asegura non ter unha especial predilección por ningún touro, o certo é que, cando se fixo esta reportaxe, na granxa había preto de 80 femias de Delete, un touro co que afirma sentirse “satisfeito”. Outros sementais que predominan actualmente son Xacobeo, Lautamic e os en proba Cospeito e Cosmopolitan. No catálogo de sementais Holstein 2013 de Xenética Fontao atopamos varias femias desta gandería, coma Joma Jasmin Delete ou Joma Britney Delete. Di José Bernardo que a denominación da explotación como Joma é unha homenaxe aos seus avós, José e María, fundadores desta saga de gandeiros.

A nacionalidade da xenética non é algo que preocupe a José Bernardo, que afirma decantarse “polo mellor touro proceda de onde proceda”, atendendo sempre á produción e á facilidade de muxido e parto.

Nalgunha ocasión probaron sorte co implante de embrións en xovencas de alta xenética que teñen en sociedade con outros gandeiros, pero José Bernardo cualifica a experiencia de “desastre total e absoluto” porque en ningún caso conseguiron obter resultados.

A cualificación morfolóxica da explotación é de 80/BB, con arredor de 25 femias con cualificación MB. A media ICO é de 1.756 puntos.

Ata hai cinco anos, esta gandería era unha das asiduas dos concursos de morfoloxía da zona. Incluso chegaron a ter unha femia merecedora do título de campiona de Castela e León.

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com AFRIGA ANO XIX - Nº 103

JORNADA DE PUERTAS ABIERTAS DE DELAVAL EN GANADERÍA REGO (LÁNCARA, LUGO)

Con una instalación espectacular tipo invernadero, cubículos de arena y un robot de ordeño VMS con tráfico libre, Pedro y Fernando Rego han pasado en tan solo 8 meses de una media de 30 a 38 kg de leche por vaca y día.

El 5 de marzo hemos asistido a la jornada de puertas abiertas de VMS organizada por DeLaval en Ganadería Rego, situada en Armeá de Arriba, en el municipio lucense de Láncara.

Un total de 120 ganaderos y asesores procedentes de Galicia, Asturias y Castilla y León pudieron contemplar la realidad actual del robot de ordeño VMS en una explotación diferente en cuanto a diseño y con un manejo ejemplar de gestión con ordeño robotizado por parte de los hermanos Fernando y Pedro Rego.

Después de ver con Pedro cómo se ordeñaban 2.000 kg de leche con 53 vacas en el VMS con una media de 2,9 ordeños y 38,3 kg/vaca, y con Fernando en la oficina cómo gestionan los datos de la granja con el robot VMS, disfrutamos del pulpo gallego servido al estilo “feria”.

VMS GANADERÍA REGO

5-3-2013

Vacas en ordeño Producción de leche diaria Nº de ordeños/vaca/día Producción media kg/vaca/día Incremento producción con VMS Tiempo de ordeño y preparación Producción por ordeño en kg Tráfico de vacas al robot VMS

53 2.000 2,9 38,3 20% 7:05 13,0 Libre

EL PORQUÉ DEL ORDEÑO CON ROBOT SUS ORÍGENES Y LA NUEVA ESTABULACIÓN Sus Padres, Antonio y Olga, empezaron en los años 70 con 8 vacas en un establo para 20 vacas y 10 terneros, establo que ampliaron en el año 1989 a 33 vacas con un circuito de ordeño.

Ganadería Rego se constituyó en el año 2011 y está formada por los hermanos Olga, Pedro y Fernando, que decidieron construir una nave tipo invernadero de 1.320 m2 con tres áreas diferenciadas: alimentación, descanso y ordeño.

Nada más entrar en la nave respiras un aire diferente al resto de estabulaciones. Su espectacular diseño, la sencillez de su estructura, la iluminación, la ventilación y la tranquilidad de las vacas denotan un alto confort animal y transmiten que aquello funciona y que se están haciendo bien las cosas.

La nave es de 60 x 22 y tiene un pasillo de alimentación de 6 metros, primera arrobadera de 5,70 a continuación y, separando el área de descanso con cubículo de arena de 2,70 mirando al comedero, segunda arrobadera de 4,40 y segunda fila de cubículos de 3,10 mirando a la pared de la nave.

En un extremo se encuentra el robot VMS, con una área de separación con dos cubículos y cama caliente para las recién paridas o con algún problema.

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7 28108 Alcobendas (Madrid) - Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

Los hermanos Rego nos explicaron durante la jornada de puertas abiertas que, al pasar las vacas de sus padres a ellos, pensaron que el ordeño debería hacerse con robot para obtener una mejor calidad de vida, además de ahorro de mano de obra, más producción por animal y óptima salud de la ubre.

EL PORQUÉ DEL ORDEÑO CON EL ROBOT VMS Fernando y Pedro pensaron en otras marcas hasta que conocieron a fondo el VMS. A la confianza que les ofrecía DeLaval como marca más experimentada en ordeño se sumaba el poder contar con Agropecuaria de Lugo como distribuidor de la zona, a pesar de que tenían otra marca de ordeño. Hoy se muestran muy satisfechos de su elección. Éstas son algunhas de las principales ventajas que destacan del robot VMS: ÆAV gji^cV YZ dgYZ d cd i^ZcZ cVYV fjZ kZg Xdc digVh bVgXVh! aV preparación de la ubre es mucho más completa y eficaz”. Æ8dc ZhiZ WgVod ]Vn bZcdh kVXVh fjZ YZhZX]VgÇ# ÆAVh kZgh^dcZh hZ ejZYZc VXijVa^oVg Xdc Za eVhd YZ adh V dhÇ# Æ:a egd\gVbV YZ \Zhi^ c 9ZaEgd Zh XdbeaZid n ÓZm^WaZ V aV ]dgV de obtener informes”.

www.delaval.es

TUBIO ROMERO Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – La Coruña Tno. 981 805112 – importlait@importlait.com – www.importlait.com

S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

o ust res. j u a s ibuido o i tr vic ser ros dis y dad nuest s. e i r , se le con meno d a b or id Cal io. Ha más p c pre ague p No

Medidor de leche para vacas, ovejas y cabras.

Homologado por ICAR.

Ahorra un 30% de agua en cada lavado.

RDS - Robot doble servido con un solo brazo.

Bombas de vacío - UNIPUMP Sin aceite y libres de contaminación ambiental.

UÊ Ã À â>`>]ÊÌ Ì> i ÌiÊà i V Ã> UÊ Ê ÕÞÊiÃV>Ã Ê > Ìi i Ì UÊ ÀiÊ`iÊiÃV>«iÊV « iÌ> i ÌiÊ«ÕÀ

Equipo de ordeño UNIFLOW. Insuperable en estabilidad de vacío, ayudando a reducir al mínimo las células somáticas.

A finales de enero inauguramos nuestra delegación de Ordes (A Coruña).

Contactos: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419 Con esta nueva oficina queremos ofrecer un servicio más cercano a nuestros clientes de esta importante zona ganadera.

La ampliación de puntos de atención al público es un paso más de Importlait para la mejora de la calidad de sus prestaciones.

34

SANIDADE

PLAN DE BIOSEGURIDADE EN EXPLOTACIÓNS DE GANDO VACÚN LEITEIRO

É esencial que os bebedoiros estean ben deseñados para evitar que a auga potable se contamine con axentes patóxenos que poidan ir nos excrementos dos animais

A bioseguridade é o conxunto de prácticas de manexo, localización e deseño de instalacións, medidas preventivas etc. encamiñadas a reducir o risco de introdución e transmisión de axentes infecciosos e/ou parasitarios nunha explotación.

INTRODUCIÓN Realizar un plan ou programa de bioseguridade é esencial para evitar ou minimizar a posible aparición de brotes, enfermidades graves ou mortais, co consecuente resultado negativo para a produción, a rendibilidade da explotación e o benestar dos animais. Non se trata de eliminar os riscos (algo utópico na maioría dos casos), senón de diminuílos o máis posible mediante medidas de prevención e control.

Para evitar a introdución de axentes infecciosos e parasitarios nunha explotación débense controlar os animais incorporados e os propios da granxa, a entrada de vehículos e persoas e mais os animais domésticos e silvestres.

Así mesmo, débese previr a diseminación de axentes patóxenos dentro da granxa mediante un correcto manexo dos animais e a aplicación de programas de desinfección, desinsectación e desratización (programas D/D/D) e de programas sanitarios.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Laura Macías1, Eduardo Yus1, Mª Luisa Sanjuán1, Ramiro Fouz2, Francisco Javier Diéguez1, 3 1 Unidade de Epidemioloxía e Sanidade Animal (Facultade de Veterinaria), Instituto de Investigación e Análises Alimentarias, USC 2 Africor Lugo 3 Departamento de Anatomía e Produción Animal, Facultade de Veterinaria, USC

Existen múltiples vías de diseminación e transmisión de enfermidades tanto infecciosas coma parasitarias (táboa 1), polo tanto, é necesario ter coñecementos específicos sobre estes aspectos e tomar medidas para controlar as posibles rutas de contaxio. É de esencial importancia que ademais de abarcar todos os puntos críticos e establecer medidas correctoras, todas as persoas implicadas na explotación sexan coñecedoras das normas de bioseguridade.

SANIDADE

TĂĄboa 1. MĂŠtodos de transmisiĂłn dos axentes infecciosos e parasitarios nunha granxa Contacto directo

Animais infectados (enfermos, en perĂ­odo de incubaciĂłn ou portadores subclĂ­nicos), feces ou secreciĂłns

Contacto indirecto

VehĂ­culos, equipo, instrumental, botas, roupa etc. contaminados

Persoas

Persoal da granxa, veterinarios, transportistas, controladores, comerciais etc. que transportan microorganismos

CadĂĄveres

Se non foron eliminados adecuadamente

Outros animais

Roedores, insectos, paxaros, cans, gatos, ovellas, animais silvestres etc.

InxestiĂłn

Auga e/ou alimentos contaminados

ContaminaciĂłn ambiental

Xurros, camas, aerosois ou polvo contaminados

Cada explotaciĂłn deberĂĄ elaborar o seu plan de bioseguridade en base ao status sanitario desexado para o seu rabaĂąo e os riscos de enfermidades existentes. O ĂŠxito da implantaciĂłn dun programa de bioseguridade radica en facer que as medidas a tomar sexan actos cotiĂĄns, pois ĂĄs veces non ĂŠ necesario realizar investimentos econĂłmicos senĂłn sĂł cambios na rutina e no manexo dos animais.

Para elaborar un plan de bioseguridade dĂŠbense analizar e controlar cada un dos seguintes puntos: 1. Illamento e control de animais: - gando vacĂşn - animais presentes na granxa (domĂŠsticos e silvestres) 2. Control de movementos de vehĂ­culos e de ferramentas 3. Control de movementos de persoas

%!39 #/6%2).'

O ÉXITO DA IMPLANTACIÓN DUN PROGRAMA DE BIOSEGURIDADE RADICA EN FACER QUE AS MEDIDAS A TOMAR SEXAN ACTOS COTIà NS, POIS à S VECES NON É NECESARIO REALIZAR INVESTIMENTOS ECONÓMICOS SENÓN SÓ CAMBIOS NA RUTINA E NO MANEXO DOS ANIMAIS

4. Programas de desinfecciĂłn, desinsectaciĂłn e desratizaciĂłn (D/D/D) 5. Programas zoosanitarios implementados na granxa 6. DeseĂąo de instalaciĂłns e de manexo de animais

.AVES 'ANADERAS !LMACENES #OBERTIZOS %STRUCTURAS $ESMONTABLES EN !CERO 'ALVANIZADO

Eh sK^ WZK h dK^ Ͳ Ĺ˝Ä?ÄžĆŒĆšĹ?ÇŒĹ˝Ć? ĚĞ Ď­ĎŽĹľ ĚĞ Ä‚ĹśÄ?ŚŽ ͲEĂǀĞĆ? ĚĞ Ď­Ď°Ĺľ ĚĞ Ä‚ĹśÄ?ŚŽ ͲEĂǀĞĆ? ĚĞ Ä?ŚĂƉĂ Ä?ŽŜ ǀĞŜƚĹ?ĹŻÄ‚Ä?Ĺ?ſŜ

>Ä‚Ć? žĄĆ? ZÄžĆ?Ĺ?Ć?ƚĞŜƚĞĆ? LJ ÄžÄ?ŽŜſžĹ?Ä?Ä‚Ć? Ͳ ŽŜĆ?ơůƚĞŜŽĆ? Ć?Ĺ?Ĺś Ä?Ĺ˝ĹľĆ‰ĆŒĹ˝ĹľĹ?Ć?Ĺ˝ EƾĞĆ?ĆšĆŒĹ˝Ć? Ć?Ĺ?Ć?ƚĞžĂĆ? ĚĞ ǀĞŜƚĹ?ĹŻÄ‚Ä?Ĺ?ſŜ LJ Ä‚Ĺ?Ć?ĹŻÄ‚ĹľĹ?ĞŜƚŽ͕ Ä‚ĹšĹ˝ĆŒĆŒÄ‚Ĺś ĹŻÄ‚ ŜĞÄ?ÄžĆ?Ĺ?ĚĂĚ ĚĞ ǀĞŜƚĹ?ĹŻÄ‚ÄšĹ˝ĆŒÄžĆ? LJ Ä‚Ć?Ć‰ÄžĆŒĆ?Ĺ˝ĆŒÄžĆ? ĞŜ ĹŻÄ‚Ć? ŜĂǀĞĆ? Ä‚ ĹŻÄ‚ ǀĞnj ƋƾĞ ĹľÄžĹŠĹ˝ĆŒÄ‚Ĺś ĹŻÄ‚ ĚĞĆ?Ĺ?ŜĨĞÄ?Ä?Ĺ?ſŜ ĞŜ Ğů Ĺ?ĹśĆšÄžĆŒĹ?Ĺ˝ĆŒ

%!39 #/6%2).' 7HO LQIR#HDV\ FRYHULQJ FRP ZZZ HDV\ FRYHULQJ FRP AFRIGA ANO XIX- NÂş 103

35

36

SANIDADE

TĂĄboa 2. AvaliaciĂłn do risco de introduciĂłn de axentes contaxiosos en funciĂłn das entradas de bovinos Risco

Contacto con animais novos

Baixo

Non hai entrada de animais novos, nin reentrada de animais propios

Moderado-baixo

Non hai entrada, pero si reentrada (regreso de certames gandeiros, contacto en pastos etc.)

Moderado

Entrada de animais coĂąecendo o seu estado sanitario, corentena e anĂĄlise fronte a enfermidades

Alto

Entrada de animais coĂąecendo o seu estado sanitario, sen corentena nin anĂĄlises fronte a enfermidades

Moi alto

Entrada de animais sen coĂąecer o seu estado sanitario, sen corentena nin anĂĄlises fronte a enfermidades

ILLAMENTO E CONTROL DE ANIMAIS Os animais son portadores de enfermidades, polo que ĂŠ esencial controlar as entradas, as saĂ­das e os movementos nas explotaciĂłns tanto do gando vacĂşn coma doutros animais domĂŠsticos ou salvaxes que se poidan localizar na granxa.

A introduciĂłn e transmisiĂłn de axentes infecciosos ĂŠ posible que se produzan tanto a travĂŠs do gando vacĂşn da explotaciĂłn coma doutros animais de explotaciĂłns veciĂąas (nas que poida existir contacto directo entre animais), de animais domĂŠsticos que vivan na granxa (cans, gatos etc.) e tamĂŠn por parte de todos aqueles animais que poidan habitar ou transitar as instalaciĂłns da explotaciĂłn (roedores, paxaros etc.).

A principal fonte de novas infecciĂłns ĂŠ o propio gando vacĂşn. Se non existe movemento, ĂŠ dicir, se non entran nin se reintroducen vacas ĂĄ granxa, o risco de introduciĂłn de axentes patĂłxenos ĂŠ baixo. Canto maior sexa o movemento de gando (compra de animais, regreso de certames etc.) maior serĂĄ o risco de introduciĂłn e diseminaciĂłn de enfermidades na explotaciĂłn. Se ademais de introducir animais novos descoĂąecemos o seu status sanitario, o risco serĂĄ moi elevado (tĂĄboa 2). O ideal serĂ­a que o rabaĂąo fose pechado (sen saĂ­das nin entradas de animais), evitando asĂ­ a entrada de calquera animal ou medio portador de enfermidades.

Para minimizar o risco de introduciĂłn e diseminaciĂłn de enfermidades dĂŠbense seguir varios requisitos para o gando vacĂşn: O mĂĄis seguro ĂŠ usar recrĂ­a propia. No caso de adquirir animais de reposiciĂłn: R5 )Ä„ , - 5)5-. ./-5- (#. ,#)5 5 #.)-5 (#' #-65+/ 5 berĂ­a ser de cualificaciĂłn sanitaria igual ou superior aos da propia granxa.

R5 (5*,)0#,5 5, Ä„)-5 /(5-. ./-5- (#. ,#)5 )Ä„ # )5 e, se procede, que conten cun programa de vacinaciĂłn efectivo, rexistro sanitario etc.

R5 5' #)5 5., (-*),. 5 5 -. ,5&#'*)5 5 -#( . )8 R5 (. -5 5- ,5#( ),*), )-5 )5, Ä„)5 (5* - ,5*),5 corentena estrita mĂ­nima de 21-30 dĂ­as, que inclĂşa baĂąo e revisiĂłn de pezuĂąos, muxido por separado, explotaciĂłn clĂ­nica diaria, vacinaciĂłns e desparasitaciĂłns apropiadas.

R5 " +/ ,5 )-5 (#' #-5 ,)(. 5 5 #0 ,- -5 ( ,'# -95 diarrea vĂ­rica bovina (BVD), rinotraqueĂ­te infecciosa bovina (IBR), paratuberculose, neosporose, mamite etc.

R5 ) )-5)-5 (#' #-5 5()0 5 +/#-# #ĉ(5, # #,å(5 -50 cinacións que se realizan de maneira rutinaria no rabaùo introducido.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

As explotaciĂłns disporĂĄn dun local habilitado para realizar a corentena dos animais en condiciĂłns adecuadas, o mĂĄis separado posible do resto de aloxamentos dos animais da granxa (figura 1).

Figura 1. Hai que dispor dun local de corentena adecuado

Os animais que retornen de feiras e certames gandeiros deberĂĄn seguir os requisitos dos certames (vacinaciĂłns etc.), realizar corentena antes de ser reintroducidos no seu grupo (do mesmo xeito que o gando de nova adquisiciĂłn) e efectuar inspecciĂłns clĂ­nicas diarias e un recoĂąecemento sanitario. Que un animal non mostre signos clĂ­nicos dunha enfermidade non ĂŠ garantĂ­a de que estĂĄ san, xa que pode ser portador subclĂ­nico dalgĂşn xerme ou estar en perĂ­odo de incubaciĂłn dunha enfermidade.

A existencia dunha sala de partos adecuada permitirĂĄ que o resto dos animais non teĂąan contacto coas crĂ­as. Os xatos recentemente nados deben separarse da nai nada mĂĄis nacer para ser trasladados a casetas individuais. DeberĂĄn recibir calostro de calidade nunha cantidade e frecuencia adecuadas inmediatamente despois do nacemento para potenciar a sĂşa inmunidade. Nunca se lles darĂĄ leite ou calostro de vacas con mamites clĂ­nicas, enfermas ou cuxo leite presente residuos de antibiĂłticos. Os xatos destetados colocaranse separados dos grupos de xatos de mĂĄis idade.

As xovencas dun ano deberĂĄn manterse separadas das de primeiro parto, ao igual que as vacas secas das que estĂĄn en lactaciĂłn. Outra medida necesaria ĂŠ muxir as vacas con mamites clĂ­nicas ou tratadas no Ăşltimo grupo de vacas a muxir.

SANIDADE

No caso de que un animal da explotaciĂłn morra, ĂŠ conveniente realizar unha necropsia para poder identificar a causa da morte e poder asĂ­ tomar as medidas correspondentes contra unha enfermidade concreta.

Para evitar o contaxio a travÊs de animais doutras explotacións ou prados veciùos, pódense tomar certas medidas: R5 0#. ,5 5/.#&#4 #ĉ(5 5* -.)-5 )'/( #-8 R5 -5* -.)-5 ,å(5 -. ,5 ), )-5*),5 ) , 5 , )5)/5 cercado elÊctrico, cunha separación mínima de 10 metros.

R5 )(5- 5 (5*, -. ,5)/5 &/! ,5- ' (. #-5)/65()5- /5 .)65 ï - 5, &#4 ,5/(5 " +/ )5- (#. ,#)5*, 0#)8 R5 0#. ,5( 5' # 5 )5*)-# & 5 )'* ,.#,5' +/#( ,# 5 )(5 )/., -5!, (2 -8 R5 0#. ,5 -#-.#,5 )(5 (#' #-5 5 ,. ' -5 ! ( #,)-5 )/65 no seu caso, realizar unha corentena dos animais que se reintroduzan. ï - 5 *, -. ,5 #!/ &' (. 5 . ( #ĉ(5 )-5 (#' #-5 +/ 5 , -# (5( 5!, (2 5)/5 5., (-#. (85 )5 -)5 5+/ 5 2#-. (5 (#' #-5 )'ï-.# )-5B (-65! .)-5 . 8C5)/5)/., -5 -* # -5 5 ! ( )5B)0 && -65 , -65! &#Ą -5 . 8C65 ,å(5 -. ,5 # ' (. 5 )(.,)& )-65 - * , )-5 )5 ! ( )5 0 Ě(65 ) -5 -Ě -5 0 #( #ĉ(-5 5 -* , -#. #ĉ(-5 ),, -*)( (. -5 5 #2)5 0#2#& ( # 5- (#. ,# 5Bŀ!/, 5hC85 Ú( 5+/ 5 &!/(" -5 -* # -5 5 (#' #-5-#&0 -., -65 -* # &' (. 5 ,/'#( (. -5 B ),4)-65 ! ')-5 . 8C65 *) (5 ./ ,5 como reservorio de diversos axentes patóxenos, estudos recentes que se realizaron na comunidade autónoma de Ga-

Figura 2. DĂŠbense controlar sanitariamente os animales domĂŠsticos

licia indican que na actualidade a fauna silvestre non ten un papel a ter en conta como fonte de contaxio de axentes infecciosos de interese. &!Ě(-5 2 (. -5 * .ĉ2 ()-5 &) &Ú4 (- 5 ()-5 (#' #-5 (. -5 5( ,65' -')5 (5 ï&/& -5, *,) /.), -85§5*, ,# & 5 , &#4 ,5#(- '#( #ĉ(5 ,.#ŀ # &5 ,)(. 5å5')(. 5( ./, &85 5 - ' 5 5)-5 ' ,#ĉ(-5/- )-5 (5, *,) / #ĉ(5 ,å(5 /'prir coa certificación sanitaria correspondente.

&RQI­H QXQ VHUYL]R GH UHFU­D SURIHVLRQDO H SU³[LPR TXH SHUPLWH UHGXFLU FXVWRV QD H[SORWDFL³Q ‡ 'LUHFFLyQ WpFQLFD D FDUJR GR YHWHULQDULR GH UHFRxHFLGR SUHVWL[LR LQWHUQDFLRQDO -XDQ 9LFHQWH *RQ]iOH] 0DUWtQ

‡ &ULDQ]D GDV [RYHQFDV HQ ERDV FRQGLFLyQV ELRFOLPiWLFDV H GH PDQH[R VXSHUDQGR RV HVWiQGDUHV GH EHQHVWDU DQLPDO

‡ 8QKD ÀQFD GH KHFWiUHDV H LQVWDODFLyQV FRQ FDSDFLGDGH SDUD DQLPDLV

‡ 5HDOL]DFLyQ GDV SUREDV SUHFLVDV SDUD JDUDQWLU D UHLQFRUSRUDFLyQ GRV DQLPDLV iV H[SORWDFLyQV QXQKDV FRQGLFLyQV VDQLWDULDV H SURGXWLYDV ySWLPDV

‡ 3HUPDQHQFLD GH [RYHQFDV GHVGH RV GtDV DWD RV PHVHV ‡ 'LVWULEXFLyQ GR JDQGR HQ ORWHV VHJXQGR D LGDGH D FRQGLFLyQ FRUSRUDO H R HVWDGR ÀVLROy[LFR SDUD XQKD PDLRU DWHQFLyQ GD V~D VD~GH DOLPHQWDFLyQ H KL[LHQH

FrontĂłn SAT

FrontĂłn, PantĂłn 27437 Lugo (Galicia) (+34) 673 828 844 www.frontonsat.com info@frontonsat.com

AFRIGA ANO XIX- NÂş 103

37

38

SANIDADE

Figura 3. Non se deben aparcar os vehículos particulares en lugares que poidan contaminar o alimento

CONTROL DE MOVEMENTOS DE VEHÍCULOS E DE FERRAMENTAS Hai que valorar a posibilidade de que os vehículos que entran nas explotacións sexan unha fonte potencial de introdución de axentes patóxenos. Son moitos os vehículos que poden acceder a unha granxa de vacún leiteiro: camións para a entrega e recollida de animais, para a recollida de leite, para a entrega de pensos, para a recollida de cadáveres, vehículos do persoal da granxa, vehículos de persoal técnico e de mantemento (figura 3) e vehículos para retirar ou dispensar subprodutos da explotación (esterco, xurros, material de camas, pensos contaminados etc.).

Os requisitos dun bo plan de bioseguridade para os vehículos deberían incluír un responsable de bioseguridade de vehículos e proporcionar instrucións aos transportistas, ademais de proporcionarlles botas, calzas e monos ou mergulladores desbotables aos condutores. Deberíase traballar con transportistas profesionais concienciados cos riscos e cun correcto manexo dos animais a transportar que minimice o seu estrés. Así mesmo, deberíase establecer un patrón de tráfico de vehículos, buscando áreas específicas de carga e descarga alternativas independentes das cortes. Por último, a granxa debería dispor de instalacións para o lavado e desinfección de vehículos e rodas (rodaluvios ou arcos de desinfección), mediante limpeza en seco con raspado e cepillado, limpeza con auga quente e deterxente ou mediante a aplicación do desinfectante por aspersión.

Os vehículos de recollida de esterco e cadáveres deberían ter unha zona habilitada desde o exterior para a súa recollida, evitando así ter que entrar na granxa.

Para transportar os animais da granxa deberíanse usar vehículos propios e non compartidos. No caso de que sexa necesario utilizar medios de transporte externos ou compartidos, ademais de controlar a desinfección externa dos vehículos, as cabinas dos camións teñen que seguir un control de limpeza e desinfección.

Por outro lado, deberíanse empregar ferramentas específicas para a distribución do alimento; non utilizar pas dos tractores para sacar o esterco dos establos ou animais mortos e, en caso de facelo, desinfectalos adecuadamente antes de usarse co alimento.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

OS ANIMAIS QUE RETORNEN DE FEIRAS E CERTAMES GANDEIROS DEBERÁN SEGUIR OS REQUISITOS DOS CERTAMES, REALIZAR CORENTENA ANTES DE SER REINTRODUCIDOS NO SEU GRUPO E EFECTUAR INSPECCIÓNS CLÍNICAS DIARIAS E UN RECOÑECEMENTO SANITARIO

CONTROL DE MOVEMENTOS DE PERSOAS Débense controlar as visitas que entran na explotación, incluíndo o persoal da granxa, veterinarios, transportistas etc., por tratarse doutra fonte potencial de introdución de axentes patóxenos.

Sería recomendable que as granxas sinalizaran un acceso restrinxido tanto a vehículos como a persoas por tratarse dunha gandería cun programa de bioseguridade.

O risco de entrada de axentes patóxenos á explotación é maior canto maior sexa o número de visitas que recibe a granxa, se as visitas non levan roupa protectora, se posúen animais ou se tiveron contacto con outros animais, especialmente con gando vacún. Por todo iso é moi importante que as visitas sexan as mínimas necesarias, que leven roupa protectora no caso de traballar con animais, que sexan dun status sanitario adecuado ou que o seu contacto con animais se reduza ao mínimo e que teñan bos coñecementos sobre bioseguridade en explotacións.

Para minimizar o risco de introdución de patóxenos na explotación por medio de persoas hai que elaborar un plan de control coas seguintes medidas: R5 En primeiro lugar, deberíanse restrinxir as visitas a cada explotación.

R5 No caso de que a visita sexa necesaria, informarase e concienciarase aos visitantes sobre os plans de bioseguridade da explotación.

R5 No caso de non levar botas adecuadas nin limpas, dispensaráselles aos visitantes calzas adecuadas dun só uso ou pediráselles que apliquen un baño ou cepillos de desinfección para as súas botas (figura 4).

R5 Establecerase un patrón de movemento para limitar o acceso a áreas de risco (zonas de recría de animais novos) e evitarase pasar varias veces pola mesma zona, trasladándose sempre das zonas máis limpas ás sucias.

R5 Habilitar zonas de paso na área de trabadizas para evitar ter que pisar o comedeiro para acceder aos animais.

Figura 4. Recoméndase a desinfección de botas antes de entrar na granxa

En canto aos veterinarios que accedan a unha explotación, ademais de aterse ás normas xerais de bioseguridade e control de movementos de persoas, deben coñecer o plan de bioseguridade da granxa á que van.

Penivex Complex LA MEJOR Calidad asegurada!

PENICILINA La mejor suspensiĂłn!

CORTO TIEMPO DE ESPERA Carne: 30 dĂ­as Leche: 3 dĂ­as

ESPECIES DE DESTINO ¡ Bovino, ovino, porcino y equino ¡ Perros y gatos

SuspensiĂłn inyectable

ÂĄDEJE DE AGITAR!

TRATAMIENTO DE ELECCIĂ“N

COMPOSICIĂ“N Bencilpenicilina procaĂ­na ...............20MUI/100ml Dihidroestreptomicina (sulfato) .........20 g/100ml

NÂş de Registro: 0942-ESP

PRESENTACIONES 100 ml 250 ml *( +) "%-&#) $

. (( !&% . #

. ,

. ' &(( &) www.spveterinaria.com

40

SANIDADE

Figuras 5 e 6. Outra medida de bioseguridade é a limpeza e desinfección periódica de bebedoiros e comedeiros

PROGRAMAS DE DESINFECCIÓN, DESINSECTACIÓN E DESRATIZACIÓN Ademais de controlar os movementos de animais, persoas e vehículos, é necesario realizar programas D/D/D (desinfección, desinsectación e desratización) para poder controlar os axentes infecciosos e parasitarios que puidesen penetrar na granxa cando fallan as medidas para evitar a entrada de patóxenos. Cada explotación avaliará o feito de subcontratar unha empresa de servizos que leve a cabo un protocolo D/D/D específico para cada granxa segundo riscos e que avalíe a súa eficacia periodicamente.

Desinfección. O protocolo de desinfección comprenderá a limpeza e desinfección de materiais, persoas e equipos que entren na explotación, así como a de persoas, equipos e instalacións propias da granxa. O principal obxectivo é eliminar a materia orgánica, sobre todo feces, pero tamén saliva, sangue ou ouriños, poñendo especial atención aos equipos que poidan ter contacto coas bocas dos animais (ferramentas de manexo de forraxes, comedeiros, bebedoiros etc.; ver figuras 5 e 6). Para iso utilízanse axentes químicos e físicos que logran reducir e/ou eliminar os microorganismos presentes nas instalacións da granxa.

A frecuencia de desinfección depende da nave ou dependencia. Deberíanse desinfectar as cortes baleiras como mínimo unha vez cada seis meses; a sala de partos, as casetas dos xatos e a sala de corentena, despois de cada uso; e a sala e equipos de muxido, diariamente. Tamén é imprescindible desinfectar as instalacións despois de que xurda un brote dalgunha enfermidade.

Na eficacia da desinfección inflúen fundamentalmente o principio activo e a concentración do desinfectante usado, o tipo de microorganismo contaminante (virus, bacterias, fungos, parasitos), o grao de contaminación, a cantidade de materia orgánica (débese realizar unha boa limpeza previa), o tempo de contacto, a temperatura, o pH e forma de aplicación e o tempo de recuperación. Existen desinfectantes diferentes, cada un deles con distintas propiedades (táboa 3).

Táboa 3. Tipos de desinfectantes máis usados e as súas propiedades Principio activo Clorhexidina Aldehídos Cloraminas Iodóforos Hidróxido sódico (4%) Amonio cuaternario Fenois, cresois Monopersulfato potásico

Bacteria AA/AA ++/++ ++/++ ++/++ ++/++ ++/+ ++/++ ++/++

Bacteria resistente Fungos Virus AA AA + +/++ + ++ AA + ++ (prión) AA +/++ AA AA ++ ++ (prión) Non AA AA + AA AA Non AA/+ ++

Protozoos Non ++ (10%) + Non Non + (5%) Non Non

Efecto en materia orgánica Usos Toxicidade Moderado E, I, B, A Baixa Bo E, I, B Irritante, canceríxeno potencial Pobre I Baixa diluída Moderado L, E, B, A Baixa Bo I Baixa Pobre L, E Irritante Bo E, I, B Irritante Moderado E, I, B Baixa

AA: algunha actividade, +: eficacia boa, ++: eficacia moi boa, E: equipos, I: instalacións, B: botas, L: limpeza equipos, A: animais

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

¿QUÉ HARÍAS SI AUMENTA MÁS DE

5 MESES LA

VIDA PRODUCTIVA

DE TUS VACAS?

®Ý¥Ùçã Ã Ý Ä ¥® ®ÊÝ ÊÄ ãÊÙÊÝ ½ã s® WÙÊ ç ã®ò

Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España Eurodistribucion@eurodistribucion.com +34 987 213 172 +34 676 46 77 46

www.criespana.com

42

SANIDADE

Se a desinfecciĂłn se fai xunto cunha limpeza frecuente, reducirase considerablemente a cantidade de materia orgĂĄnica acumulada e, en consecuencia, a probabilidade de multiplicaciĂłn e propagaciĂłn de microorganismos, aumentando asĂ­ a eficacia do desinfectante.

Os equipos de traballo da explotaciĂłn deberĂĄn ser limpados e desinfectados despois de cada uso, e haberĂĄ que asegurarse de que non se presten a persoas alleas ĂĄ explotaciĂłn. O material veterinario/sanitario (agullas e xiringas, luvas de exploraciĂłn etc.) deberĂĄ estar esterilizado e ser dun sĂł uso (evitar o emprego compartido de xiringa e agulla para a inxecciĂłn de oxitocina en varias vacas durante o muxido), debendo depositarse en colectores especĂ­ficos para a sĂşa eliminaciĂłn.

DesinsectaciĂłn. Os programas de desinsectaciĂłn son necesarios porque, ademais de ser unha causa de irritaciĂłn e nerviosismo (os animais estĂĄn molestos, consomen menos alimento e producen menos leite), os insectos transmiten e contaxian varios axentes infecciosos e parasitarios: os criptosporidios, Salmonella spp., virus (lingua azul) e anaplasmoses. DĂŠbese prestar especial atenciĂłn aos insectos durante os meses de mĂĄis calor (entre abril e outubro).

A desinsectaciĂłn pĂłdese realizar de dĂşas maneiras. A primeira ĂŠ de forma pasiva e limĂ­tase a evitar o acceso a moscas mediante o uso de redes mosquiteiras, tiras pegaĂąentas, unha boa conservaciĂłn das paredes, manter as portas pechadas e evitar que se acumule materia orgĂĄnica. A segunda maneira denomĂ­nase desinsectaciĂłn activa e consiste en usar repelentes ou insecticidas (biocidas ou produtos zoosanitarios) sobre os animais ou as instalaciĂłns.

O ideal Ê que o insecticida elimine non só a forma adulta dos insectos senón tamÊn os ovos, larvas e pupas (supoùen måis dun 90% de todas as formas existentes). É imprescindible que o programa de desinsectación se realice de maneira correcta: R5§5( - ,#)5 &#'#( ,5)5 -. , )5 5 5' . ,# 5),!å(# 5( -5 åreas de maior acumulación de moscas (sobre todo no verån).

R5 5 2#-.#,5/(5 )5' ( 2)5 )5 -. , )65 )5' . ,# &5 5 camas e dos alimentos, e a localizaciĂłn dos seus almacĂŠns debe ser a adecuada.

R5 ĂŻ - 5, &#4 ,5/(5' ( 2)5 *,)*# )5 )-5&/! , -5)( 5 aniĂąen moscas (silos, palla, herba seca, comedeiros, bebedoiros, fosa de cadĂĄveres etc.).

R5 )'*& ' (. ,5 -. -5' # -5 )5/-)5 5., '* -95 #(. -5 adhesivas, pantallas de electrocuciĂłn (figura 7) etc.

R5 *&# ,5* -.# # -5)/5*, !/# # -5 *,)*# )-5B),! ()fosforados, carbamatos, piretrinas etc.).

R5 *&# ,5., . ' (.)-5, * & (. -5)/5#(- .# # -5-) , 5)-5 animais (baĂąos, averectinas etc.).

Figura 7. Uso de pantallas de electrocuciĂłn

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

O MATERIAL VETERINARIO/SANITARIO DEBERĂ ESTAR ESTERILIZADO E SER DUN SĂ“ USO, DEBENDO DEPOSITARSE EN COLECTORES ESPECĂ?FICOS PARA A SĂšA ELIMINACIĂ“N

DesratizaciĂłn. TamĂŠn ĂŠ preciso realizar programas de desratizaciĂłn, xa que os roedores poden ser unha fonte de contaxio, transmitindo leptospiras, virus, E. coli, Salmonella spp., Pasteurella spp. etc., ademais de consumir e contaminar os alimentos, destruĂ­r o material e provocar danos nos edificios e instalaciĂłns elĂŠctricas.

AlgĂşns dos signos que provocan sospeitas sobre a existencia de roedores son a presenza das sĂşas feces, tobos ou roeduras recentes na granxa. Para comprobar se existen roedores nunha explotaciĂłn pĂłdense realizar inspecciĂłns despois do anoitecer en lugares onde poidan ocultarse (falsos teitos, paredes, zonas protexidas etc.), ben buscando o roedor ou os seus rastros (excrementos, pegadas, buratos etc.).

Antes de proceder ĂĄ realizaciĂłn da desratizaciĂłn hai que asegurarse de que se realizou un saneamento adecuado, evitando que persistan zonas de refuxio para os animais (protexer o almacĂŠn de alimentos, eliminar cascallos e vexetaciĂłn circundantes, maquinaria non usada etc.). DĂŠbense realizar construciĂłns a proba de roedores con materiais resistentes, selar os buratos que poidan quedar, procurar que -. (5 (5 ( #2 -5*),. -5 52 ( & -5 . 85 )')5' # 5 adicional pĂłdense colocar cebos ou pos contra os roedores, coma raticidas non anticoagulantes (brometalina, colecalciferol, fosfuro de cinc) ou coagulantes (brodifacoum, bromadiolona, difetiolona) en gran ou pellets, con parafina ou bloques de cera, con alpiste ou cebos lĂ­quidos. No caso de que a infestaciĂłn non sexa demasiado abundante pĂłdense usar mĂŠtodos fĂ­sicos, como trampas, gaiolas, rateiras etc.

Para manter o control sobre os roedores e evitar que aparezan nas explotaciĂłns dĂŠbense manter trampas ou cebos de maneira permanente ou estacional, xa que os roedores reprodĂşcense constantemente. Estas rateiras dĂŠbense localizar en sitios variados, sen acceso de animais domĂŠsticos.

Antes de usar calquera produto quĂ­mico (desinfectante, insecticida, rodenticida etc.) dĂŠbense ler detidamente as instruciĂłns e precauciĂłns do fabricante, e deben estar almacenados en andeis ou almacĂŠns lonxe do alcance de nenos e animais.

Shopping SNOWMAN x B AXTER x GO L DWY N x L IL A Z E X -94

ICO

3.366

Foto: Patty

Jones

99% Percentil

Comestar Goldwyn Lilac VG-89

ALTAS PRODUCIONES DE LECHE CON MUCHOS KILOS DE GRASA Y PROTEINA EXTRAORDINARIAS UBRES Y EXCELENTES PATAS ALTA LONGEVIDAD Y POCAS CELULAS 6 GENERACIONES DE VACAS EX y MB

ESCOLMO, S.L. Z EX-94 Lylehaven Lila

ólares! d e d n ló il m l e ¡La vaca d

Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

ABEREKIN, S.A. Centro de Inseminación Parque Tecnológico, Edificio N.º 600 48160 Derio (Bizkaia) - SPAIN Tfno.: +34 94 454 15 77 Fax: +34 94 454 08 78 e-mail: comercial@aberekin.com

www.aberekin.com

44

SANIDADE

A EXPLOTACIÓN DEBERÁ ESTAR O MÁIS AFASTADA POSIBLE DOUTRAS NAVES, CERCADA (CON VALOS OU MUROS), E TODOS OS SEUS ACCESOS ESTARÁN PAVIMENTADOS E SERÁN DE USO EXCLUSIVO PROGRAMAS ZOOSANITARIOS IMPLEMENTADOS NA GRANXA Para realizar un bo sistema de bioseguridade nas explotacións débese complementar cun programa sanitario. Sería recomendable que as granxas pertencesen a unha Agrupación de Defensa Sanitaria Gandeira (ADSG) con obxecto de realizar unha xestión adecuada dos seus programas sanitarios por medio dun profesional veterinario.

Un programa sanitario adecuado debe incluír a monitorización periódica da sanidade do rabaño, vacinacións, desparasitacións (internas e externas) e quimioprofilaxes, así como detección precoz de enfermidades. No caso de que existan animais enfermos ou infectados iniciarase o seu illamento xunto coa aplicación dunha terapia adecuada. A eliminación dos cadáveres (despois da necropsia) realizarase de maneira adecuada. Débense evitar as rutinas de traballo de risco (adecuado manexo de esterco, camas, equipos etc.) e faranse prácticas hixiénicas (iatroxénicas, inseminacións, tratamentos intramamarios etc.) e plans de xestión de emerxencias sanitarias.

O programa vacinal levarase a cabo segundo a normativa (vacinas de uso obrigatorio), a situación xeográfica e rexional e o historial da granxa sobre enfermidades.

Os medicamentos almacenaranse dentro dun armario ou caixa pechada. Os residuos medicamentosos e sanitarios serán depositados en colectores adecuados e unha empresa especializada encargarase de recollelos e xestionalos.

Así mesmo, sería conveniente levar a cabo un control por escrito e un rexistro dos plans e historial zoosanitarios: R5 De movemento de animais, no cal se indiquen data, identificación, historiais sanitarios, de vacinacións e desparasitacións, transporte usado e protocolo de chegada (data, período de corentena, recoñecementos sanitarios, vacinacións, rexistros sanitarios).

R5 De doses seminais e embrións.

R5 De visitas e entrada de vehículos.

R5 De programas de desinfección, desinsectación e desratización.

R5 De vacinas e antiparasitarios, que inclúan nome e número de lote, data de aplicación, dose, identificación de animais, pauta etc.

R5 De manexo de esterco e outros materiais: orixe, data de aplicación, cantidade, lugar de destino, método de aplicación, vixiar escorrentías próximas de almacén de alimentos ou de aloxamentos de recría etc.

DESEÑO DE INSTALACIÓNS E MANEXO DOS ANIMAIS O deseño e a localización da explotación gandeira tamén poden influír na predisposición dos animais a sufrir enfermidades e na facilidade para levar a cabo o plan de bioseguridade. A explotación deberá estar o máis afastada posible doutras naves, cercada (con valos ou muros), e todos os seus accesos estarán pavimentados e serán de uso exclusivo.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Os animais deberían localizarse nunhas instalacións ben ventiladas, sen demasiada humidade, e que sexan fáciles de limpar, sobre todo as zonas de descanso, as parideiras etc. É desexable que exista unha separación física dos distintos lotes de animais, por idades e grupos de produción (xatos, xovencas, vacas secas, vacas en lactación, vacas en periparto etc.), cun correcto manexo de cada grupo.

Débese evitar que a auga de bebida e a usada para a limpeza entren en contacto con feces ou ouriños dos animais. É esencial que os bebedoiros estean ben deseñados para evitar que a auga potable se contamine con axentes patóxenos que poidan ir nos excrementos dos animais.

Todos os compoñentes da ración do gando vacún deberán almacenarse nun local ou recinto pechado e conservarse en ambiente seco e con pouca humidade. É imprescindible coñecer a orixe das materias primas. Procurar que o esterco non entre en contacto coa comida nin cos instrumentos cos que se manexan os alimentos.

As casetas individuais dos xatos, antes de cada uso, serán limpadas, desinfectadas e trasladadas para que a zona de chan que estivo en contacto co xato quede exposta ao sol, utilizando unha porción diferente de terreo (figura 8).

Figura 8. Limparanse e desinfectaranse as casetas dos xatos/as antes dun novo uso

O estrés é un factor causante da baixada das defensas dos animais. Está demostrado que canto máis estrés sufra o gando, maior é a probabilidade de contraer enfermidades.

Por iso é necesario evitar prácticas e manexos que poidan alterar os animais e tentar reducir sempre, na medida do posible, os movementos bruscos, berros, golpes e cambios na súa rutina. Concienciarase ao persoal que traballa na explotación a realizar unha orde nas rutinas de traballo, de maneira que se realicen en primeiro lugar as que leven consigo un contacto cos animais máis sensibles aos axentes patóxenos (recentemente nados e xovencas) e deixando para o final as dos animais adultos.

Para aumentar a efectividade do plan de bioseguridade da granxa deberíase revisar periodicamente (mínimo unha vez ao ano) e, en caso de ser preciso, modificalo para mellorar os puntos que sexan necesarios.

Por último, indicar que aínda que o desenvolvemento e o mantemento da bioseguridade son complexos, a bioseguridade é a medida máis barata e efectiva nun programa de control de enfermidades, sendo parte imprescindible do mesmo.

Siempre a mano Rapidez de acción Permanencia durante 24 horas en la ubre Eficaz frente a gÊrmenes G+ y G– Gracias a su composición sinÊrgica

SecciĂłn de informaciĂłn tĂŠcnica patrocinada por

Siempre a mano

ÂżCuĂĄnto cuesta una mastitis?

SegĂşn un estudio reciente realizado en Europa (Huijps K. Annual Meeting DMRW Dic. 2007), el coste medio de una mastitis ronda los 210 â‚Ź, variando desde los 164 â‚Ź hasta los 235 â‚Ź, en funciĂłn del mes de lactaciĂłn. Dicho trabajo estableciĂł que la percepciĂłn del ganadero era de sĂłlo 78 â‚Ź (17 â‚Ź a 198 â‚Ź), ÂĄnotablemente inferior a la realidad!

Mastitis, quĂŠ genera el coste?

CuraciĂłn bactereolĂłgica

PerĂ­odo de retirada Coste del tratamiento

UbrolexinÂŽ. SuspensiĂłn intramamaria. ComposiciĂłn: Cada jeringa intramamaria de 10 g (12 ml) contiene: Cefalexina (como monohidrato) 200 mg; Kanamicina (como monosulfato) 100.000 U.I. Indicaciones: Tratamiento de mastitis clĂ­nicas en vacas lecheras en lactaciĂłn causadas por bacterias susceptibles a la asociaciĂłn de cefalexina y kanamicina como Staphylococcus aureus, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis y Escherichia coli. Especies a las que va destinado: Bovino (vacas lecheras en lactaciĂłn). DosificaciĂłn: Para uso intramamario. Tratar el/los cuarto(s) infectado(s) dos veces, con un intervalo de 24 horas entre tratamientos. Utilizar el contenido de una jeringa por cuarto y tratamiento. Cada jeringa es de un solo uso. RecomendaciĂłn para una correcta administraciĂłn: Antes de la infusiĂłn, la ubre debe ordeĂąarse completamente, el pezĂłn debe limpiarse y desinfectarse por completo y deben adoptarse precauciones para evitar que la cĂĄnula de la jeringa se contamine. Contraindicaciones: No usar en vacas lecheras en lactaciĂłn con hipersensibilidad conocida a la cefalexina y/o kanamicina. No usar en bovino fuera del perĂ­odo de lactaciĂłn. No usar si se conoce que hay resistencia. Tiempo de espera: Carne: 10 dĂ­as. Leche: 5 dĂ­as. Uso durante la gestaciĂłn y la lactancia: GestaciĂłn: Los estudios de laboratorio efectuados en animales no han demostrado evidencias de efectos teratogĂŠnicos. Los estudios de campo efectuados en vacas lecheras no han demostrado evidencias de efectos teratogĂŠnicos, tĂłxicos para el feto, ni tĂłxicos para la madre. El producto puede usarse en vacas gestantes.

Lactancia: El producto estå indicado para el uso en lactación. Presentación: 10 o 20 jeringas intramamarias de 10 g (12 ml), incluyendo 10 o 20 toallitas para pezón. Registro nº.: 1917 ESP. Sólo para el tratamiento de animales. Para ser suministrado únicamente bajo prescripción del veterinario. Titular: Boehringer Ingelheim Espaùa, S.A. Prat de la Riba, 50. 08174 - Sant Cugat del Vallès (Barcelona).

Leche no producida DisminuciĂłn de la calidad de leche Nuevas mastitis EliminaciĂłn

Incremento de los dĂ­as abiertos

46

PUBLIRREPORTAXE

PICADORAS DE FORRAJE SERIE FR9000

E J A R R O F E D S A R O PICAD

0 0 0 9 R F E I SER

¿Qué destacarías de la picadora?

Durán Maquinaria Agrícola es el distribuidor exclusivo de las picadoras de forraje New Holland en España AFRIGA ANO XIX - Nº 103

- Cabina p anoramica - Potencias de 424 a 82 4 cv

PICADORAS DE FORRAJE SERIE FR9000

d i

d l

t ól

PUBLIRREPORTAXE

l

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - España Tel. +34 982 227 165 Fax +34 982 303 101 info@duranmaquinaria.com

www.duranmaquinaria.com AFRIGA ANO XIX - Nº 103

47

48

ENSILADO

ENSILADO: PUNTOS CRÍTICOS E ASPECTOS PRÁCTICOS QUE MELLORAN A SÚA CALIDADE NUTRICIONAL

Dunha forraxe de mala calidade só imos obter unha forraxe conservada de mala calidade, mentres que dunha forraxe de boa calidade poderemos obter unha forraxe conservada de boa calidade, aínda que non sempre. Neste artigo abordaremos as claves para conseguir tanto unha produción coma unha posterior conservación de calidade.

INTRODUCIÓN O ensilado, xunto coa henificación, son os métodos de conservación da forraxe máis importantes e habituais nas ganderías españolas.

O ensilado, cada vez máis, é o compoñente principal da ración das vacas de produción láctea, xa que permite que esta sexa máis ou menos constante ao longo do ano. É por iso que debemos esmerarnos para conseguir un ensilado de calidade que dará lugar a unha produción leiteira homoxénea e a unha diminución nos custos de alimentación.

Para lograr un ensilado de calidade hai que ter en conta dúas cousas: 1. Produción de forraxe de calidade 2. Conservación da forraxe nas mellores condicións

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Luis Vidal Galego e Andrés Fernández Sánchez Enxeñeiros técnicos agrícolas. Africor Pontevedra

PRODUCIÓN DE FORRAXE DE CALIDADE A clave para o aforro de custos de alimentación nunha explotación está na súa capacidade para producir as súas propias forraxes, tanto en cantidade coma en calidade, xa que limitará o uso de concentrados.

Hai unha serie de factores que condicionan a calidade da forraxe intrínsecos á mesma, pero son tamén moi importantes as condicións ambientais.

ENSILADO

49

RECOMÉNDASE CORTAR A HERBA UNS D�AS ANTES DA Mà XIMA PRODUCIÓN DE MATERIA SECA, POIS ESTE É O MOMENTO NO QUE OS CONTIDOS DE PROTE�NA BRUTA E FIBRA SON OS ADECUADOS

3OLUCIONES ESPECÓl CAS PARA CONSERVAR SUS ENSILADOS SEMENTEIRA OU ESTABLECEMENTO DA PRADER�A É moi importante a elección da semente. Debemos sementar unha mestura harmoniosa de gramíneas e leguminosas para obter unha forraxe con boa calidade proteica e en volume suficiente. Hai infinidade de especies e mesturas forraxeiras, pero elixiremos aquela ou aquelas que mellor se adapten ås nosas condicións xeogråficas e climåticas, procurando, no caso de mesturas, unha proporción adecuada de especies diploides (folla estreita) e tetraploides (folla ancha), sendo o raigrås o compoùente principal da pradería.

No caso das praderías xa establecidas, son moi importantes as seguintes cuestións: R5 )' (.)5 5 , ()0 #ĉ(. En praderías destinadas ao ensilado tense constatado que a partir do terceiro ano os custos de mantemento da pradería son superiores aos beneficios da súa produción.

R5 ),. 5 5&#'* 4 8 A realización dun corte de limpeza da pradería previo ao ensilado resulta fundamental por un dobre motivo: por unha banda, en praderías recentemente implantadas axuda ao control de malas herbas e, por outra banda, en Êpocas adversas como o inverno –polo efecto das xeadas– e o verån –pola calor e a falta de auga– as plantas tenden a secar e encanar, cesando o seu crecemento e facendo que a dureza de talos e follas provoque grandes rexeitamentos no gando, o que då lugar a unha redución tanto na cantidade coma na calidade do ensilado. Diversos estudos, coma o do Instituto Nacional de Investigación e Tecnoloxía Agraria e Alimentaria (Inia), demostran que o momento óptimo de realización deste labor no inverno estå entre o 30 de decembro e o 15 de xaneiro, alcanzando un incremento de produción entre 1,4 e 2,2 tm de ms/ha con respecto ao tratamento sen corte de limpeza. Ademais, supón unha mellora nutritiva das praderías cortadas.

- RCS Lallemand 405 720 194 - 042009.

MANTEMENTO DE PRADERĂ?AS XA ESTABLECIDAS

s 5NA RESPUESTA TĂ?CNICA ADAPTADA A SU FORRAJE

s 3U ENSILADO FRESCO Y APETENTE MUCHO MÉS TIEMPO

s 3U ENSILADO MEJOR CONSERVADO Y VALORIZADO

! CADA ENSILADO SU SOLUCIĂ˜N ,ALSIL

TESTEMUĂ‘A

30 NOV

30 DEC

15 XAN

LALLEMAND ANIMAL BIO, SL TĂŠlf : (+34) 93 241 33 80 Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XIX- NÂş 103

50

ENSILADO

EN FORRAXES TENRAS O PICADO HA DE O cultivo debe dispor dos nutrientes de forma asimilable SER EN TAMAÑO Mà IS LONGO QUE NO no momento de maior necesidade (antes da floración). De CASO DE FORRAXES MADURAS, ONDE É modo xenÊrico, podemos establecer as seguintes recomen- NECESARIO UN MAIOR PICADO FERTILIZACIÓN

daciĂłns de fertilizaciĂłn das praderĂ­as tendo en conta as extracciĂłns medias do cultivo: R5 NitrĂłxeno. 200 kg/ha, 30-40 dĂ­as antes do corte, repartidos da seguinte maneira: 100 kg ao comezo do crecemento, 60 antes do segundo corte e 40 antes do terceiro.

R5 P2O5. Para solos medios, sobre 120 kg/ha no establecemento e outros 120 kg/ha para mantemento. En caso de praderĂ­as de uso mixto (pastoreo e sega), a achega de mantemento serĂĄ menor (60 kg/ha).

R5 K2O. Para solos medios, sobre 150 kg/ha no establecemento e outros 150 kg/ha para mantemento. En caso de praderĂ­as de uso mixto (pastoreo e sega), a achega de mantemento serĂĄ menor (30 kg/ha) e non deberĂĄ realizarse antes do primeiro pastoreo de primavera para evitar hipomagnesemia no gando.

RECOLECCIĂ“N Na recolecciĂłn da forraxe debemos ter en conta tres cuestiĂłns que van influĂ­r na calidade nutricional do ensilado: R5 -. )5 5*& (. . Vai condicionar o momento da sega.

Normalmente, un aumento de rendementos (quilogramos) vai unido a unha diminuciĂłn da calidade nutricional.

zouse o 25 de abril e obtivĂŠronse 5.540 kg/ha, mentres que en 2012, o 12 de maio, obtĂ­vose un rendemento de 6.750 kg/ha.

2011 (25/04/11)

2012 (12/05/12)

42,0%

32,0%

MS PB

14,3%

10,8%

FAD

34,9%

36,1%

FND

51,6%

56,4%

UFL

0,81

0,75

R5 Picado. Debe favorecer a compactaciĂłn ao mesmo tempo que achegar a cantidade de fibra necesaria para cubrir os requirimentos do animal. EstĂĄ relacionado co contido de materia seca da forraxe. En forraxes tenras o picado ha de ser en tamaĂąo mĂĄis longo que no caso de forraxes maduras, onde ĂŠ necesario un maior picado.

CONDICIĂ“NS CLIMĂ TICAS ETAPA DATA MS (%) PB (%) FAD (%) EM (mxkg/ms)

I. Vexetativa (follas) Abril 17,5 19,6 23,1 11,9

II. Reprodutiva (talos) Maio 17,9 15 26,1 11,3

III. Reprodutiva (espigas) XuĂąo 16,7 12 26,3 11,3

R5 )' (.)5 5 ),. . RecomĂŠndase cortar a herba uns dĂ­as antes da mĂĄxima produciĂłn de materia seca, pois este ĂŠ o momento no que os contidos de proteĂ­na bruta e fibra son os adecuados. Para o caso das gramĂ­neas serĂĄ ao comezo do espigado (gran en estado leitoso); para as leguminosas, ao comezo da floraciĂłn; e, para as mesturas, no momento Ăłptimo da especie predominante.

Un atraso na sega supĂłn unha diminuciĂłn da dixestibilidade e, por tanto, unha menor inxesta por parte dos animais que comporta unha diminuciĂłn dos rendementos produtivos. EstĂ­mase que por cada dĂ­a que pasa do momento Ăłptimo pĂŠrdese un 0,5% de dixestibilidade.

Cando se trata de dar varios cortes ou aproveitamentos, o momento de corte pode verse influenciado polo clima.

Sempre ĂŠ preferible cortar antes do momento Ăłptimo se se prevĂŠ choiva, que non despois.

No cadro seguinte podemos ver como afecta a ĂŠpoca de corte na calidade de ensilado (segundo analĂ­ticas de Africor Pontevedra). TrĂĄtase da mesma praderĂ­a en dous anos consecutivos. No ano 2011, o corte reali-

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

É sabido que en días despexados con abundante sol obtÊùense os mellores ensilados, xa que se produce unha maior concentración de azucres solubles e, polo tanto, unha mellor fermentación.

A recolecciĂłn da forraxe en condiciĂłns de choiva ou humidade darĂĄ lugar a unhas maiores perdas por lixiviados.

A humidade Ăłptima dunha forraxe para un ensilado estĂĄ entre un 70 e un 73%.

CONSERVACIĂ“N DA FORRAXE O ensilado xorde da necesidade de conservar as forraxes debido ĂĄ sĂşa estacionalidade. TrĂĄtase de facelos fermentar en condiciĂłns anaerĂłbicas ata conseguir un pH inferior a 5 que permita a sĂşa conservaciĂłn durante perĂ­odos longos de tempo. Os ensilados mĂĄis comĂşns son os de gramĂ­neas forraxeiras e millo.

Na tĂĄboa que se acompaĂąa observamos como o contido de materia seca garda relaciĂłn directa co pH medido nas mostras dos ensilados; canto maior ĂŠ a materia seca do silo maior ĂŠ o pH necesario para estabilizar a masa da forraxe.

MATERIA SECA (%)

pH

15-20

4,0

20-25

4,0-4,2

25-30

4,2-4,4

30-35

4,4-4,6

35-40

4,6-4,8

Fonte: Contido de MS para estabilizar un silo (Viviani Rossi)

ENSILADO

O PRESECADO TEN A FINALIDADE DE ELIMINAR PARTE DA AUGA DA FORRAXE ATA CONSEGUIR UNHA MATERIA SECA SUPERIOR AO 30% Na conservaciĂłn da forraxe inflĂşen os seguintes factores: R5 #*)5 5-#&)8 Os mĂĄis frecuentes son: - Silos trincheira ou silos zanxa: como o seu nome indica, ĂŠ unha trincheira, xa que se abre un oco no chan, non moi profundo, con paredes inclinadas e lisas, sendo recomendable cementar o chan co fin de evitar filtraciĂłns de efluentes.

- Silos horizontais: son aqueles que se constrĂşen sobre o nivel do chan. PĂłdense diferenciar os chamados “tipo bĂşnkerâ€?, cuxas paredes e piso poden ser de materiais variables, dos chamados “montĂłnâ€?, que carecen de paredes e nos que se amontoa a forraxe picada e se tapa; son moi econĂłmicos pero presentan elevadas porcentaxes de perda.

- Silos en bĂłlas: presentan perdas reducidas, ao mesmo tempo que facilitan os labores de alimentaciĂłn, almacenamento e transporte; ĂŠ unha prĂĄctica bastante estendida, especialmente entre pequenos produtores cuxa superficie ensilada ĂŠ reducida.

EURO bagging Embolsadora de ensilaje Para silo de hierba y maĂ­z U Sin necesidad de realizar construcciones U ReducciĂłn de la mano de obra U Aumento de la calidad de conservaciĂłn U Posibilidad de hacer silos de tamaĂąo reducido U DisminuciĂłn de costes

Sexa cal sexa o tipo de silo empregado, ĂŠ importante lograr unha boa compactaciĂłn e selado, do que falaremos no seguinte apartado; iso impedirĂĄ a entrada de aire e de auga e darĂĄ lugar a unha correcta fermentaciĂłn.

R5 ĂŻ (# 5 )5 (-#& ): - Altura de corte. Debemos evitar que a forraxe leve terra e outras impurezas, ao mesmo tempo que favorecemos o rebrote no caso das praderĂ­as.

- Presecado. Ten a finalidade de eliminar parte da auga da forraxe ata conseguir unha materia seca superior ao 30%. Isto evitarĂĄ perdas por efluentes e inhibirĂĄ o desenvolvemento de clostridios, os cales actĂşan con materias secas por baixo do 15%.

- Maquinaria. Independentemente do tipo de maquinaria empregada (rotoempacadora, picador, colleitadora‌), Ê importante unha boa posta a punto e un bo estado das partes que entran en contacto coa forraxe, como coitelas etc. Debido ao tratamento que dan ås forraxes, especialmente ao picado, as colleitadoras e os picadores sitúanse como os måis adecuados e måis utilizados, favorecendo a compactación da masa a ensilar.

-5 ( " /, . Non debe exceder de 3-5 dĂ­as para evitar perdas por respiraciĂłn. DĂŠbese facer de forma homoxĂŠnea en capas de 20 a 40 cm, pisando e compactando para eliminar bolsas de aire e evitar que a forraxe entre en contacto.

-5 CompactaciĂłn. Canto mĂĄis picada estea a forraxe mĂĄis fĂĄcil serĂĄ a sĂşa compactaciĂłn. As plantas duras e en etapas posteriores ĂĄ floraciĂłn vĂłlvense mĂĄis fibrosas, dificultando a sĂşa compactaciĂłn e, por tanto, a sĂşa correcta fermentaciĂłn.

Ensiladora de grano hĂşmedo La soluciĂłn ideal para reducir el coste de la raciĂłn al poder disminuir la dependencia del concentrado. Ăšnica en el mercado con to lva opcional para embolsar cual quier producto

TAMBIÉN DISPONEMOS DE BOLSA PARA ENSILADO

Distribuidor para EspaĂąa: JosĂŠ MarĂ­a LĂłpez Santos 636 729 141 j.l.santossanxiao@hotmail.com www.eurobagging.com

AFRIGA ANO XIX- NÂş 103

51

52

ENSILADO

Exemplos de analĂ­ticas de silos realizadas polo Laboratorio de Mouriscade LABORATORIO DE MOURISCADE INFORME SIMPLIFICADO DE MUESTRA DE 00079-AS.PROV.CRIAD.FRISON DE PONT.

A ENCHEDURA NON DEBE EXCEDER DE 3-5 D�AS PARA EVITAR PERDAS POR RESPIRACIÓN. DÉBESE FACER DE FORMA HOMOXÉNEA EN CAPAS DE 20 A 40 CM, PISANDO E COMPACTANDO PARA ELIMINAR BOLSAS DE AIRE E EVITAR QUE A FORRAXE ENTRE EN CONTACTO

Datos de la MUESTRA: 07349/13 Fecha RecepciĂłn: Fecha AnĂĄlisis: Su Referencia: Producto: SILO PRADERA Resultados expresados en M.S. ParĂĄmetro Analizado PH MEDIDO MATERIA SECA PROTEĂ?NA BRUTA FIBRA B. FIBRA Ă CIDA. FIBRA NEUTRA. CENIZAS. PH DE CONSERVACIĂ“N CONSERVACIĂ“N ENL PDIE PDIN VALOR RELATIVO FORRAJE PROTEINA LIGADA A FAD (PS/PB) PROTEINA SOLUBLE NNP (PFAD/PB) UFL

CLĂ SICA Valor Obtenido 4.4 29.2 18.0 31.1 36.2 53.9 9.1 4.49 -0.09 1.25 7.46 10.47 104.6 0.98 65.1 11.7 1.82 5.5 0.84

Unidades Unidades pH % % % % % %

% % % % % % %

INFORME SIMPLIFICADO DE MUESTRA DE 00079-AS.PROV.CRIAD.FRISON DE PONT. Datos de la MUESTRA: 38171/12 Fecha RecepciĂłn: Fecha AnĂĄlisis: Su Referencia: Producto: SILO PRADE Resultados expresados en M.S. ParĂĄmetro Analizado PH MEDIDO MATERIA SECA PROTEĂ?NA BRUTA FIBRA B. FIBRA Ă CIDA. FIBRA NEUTRA. CENIZAS. PH DE CONSERVACIĂ“N CONSERVACIĂ“N ENL PDIE PDIN VALOR RELATIVO FORRAJE PROTEINA LIGADA A FAD (PS/PB) PROTEINA SOLUBLE NNP (PFAD/PB) UFL

CLĂ SICA Valor Obtenido 4.4 29.2 18.0 31.1 36.2 53.9 9.1 4.49 -0.09 1.25 7.46 10.47 104.6 0.98 65.1 11.7 1.82 5.5 0.84

Unidades Unidades pH % % % % % %

% % % % % % %

Informe visado digitalmente por DĂąa. MarĂ­a Hermida Ferro, Directora de Laboratorio.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

- Peche. Debe ser o mĂĄis hermĂŠtico posible para evitar a entrada de aire e/ou auga. DĂŠbese protexer o silo cunha malla perimetral que impida a entrada de animais e a rotura das lonas.

- Uso de aditivos ou conservantes. Co fin de dar unha maior estabilidade aos procesos que ocorren durante a ensilaxe adóitanse empregar aditivos, sobre todo cando prevemos defectos na calidade do mesmo (choiva, defecto de azucres‌) ou dificultades na fermentación.

R5 . * -5 5 ,' (. #ĉ(: 1ª) A forraxe segue respirando e consumindo enerxía a partir dos azucres da forraxe, producindo CO2 e calor. Esta etapa debe ser mínima, procurando compactar e selar o silo canto antes.

2ÂŞ) Unha vez eliminado o osĂ­xeno comeza a fermentaciĂłn, transformĂĄndose os azucres en ĂĄcidos e dando lugar a unha baixada do pH que inhibe ĂĄ sĂşa vez o desenvolvemento de microorganismos.

3ÂŞ) O pH segue baixando, favorecendo o crecemento de lactobacilos.

R5 * ,./, 5 )5-#&). Se o selado foi correcto, ao cabo de 25-30 dĂ­as a forraxe ensilada ĂŠ apta para ser consumida.

AĂ­nda asĂ­, se o selado ĂŠ correcto pode conservarse anos sen perder calidade. DĂŠbese realizar por unha cabeceira, de maneira que o consumo avance polo menos un metro ĂĄ semana, evitando asĂ­ a proliferaciĂłn de mofos. Deberemos ter en conta esta condiciĂłn ĂĄ hora de deseĂąalo.

CONCLUSIĂ“NS Son mĂşltiples os factores que inflĂşen na calidade dun ensilado e ĂŠ arduo e delicado o labor do gandeiro. Un destes factores a ter en conta, sobre todo nas nosas latitudes, son as condiciĂłns climĂĄticas. Debido ĂĄ sĂşa gran variaciĂłn anual, en certa medida pouco previsible, xogan un papel fundamental ĂĄ hora da toma de decisiĂłns. De aĂ­ que sexa importante contar con apoio tĂŠcnico e os medios de diagnĂłstico dispoĂąibles en todas as fases do cultivo, asĂ­ como na realizaciĂłn do ensilado.

Tfno: 980 63 04 97 / Fax: 980 63 40 88 / Mail: mga@mgasl.es

̺

À

̺

MEJORAS EN LA FERMENTACIÓN Y LA ESTABILIDAD AERÓBICA.

ZĞůĂĐŝſŶ ĞŶƚƌĞ ůĂ ĐĂůŝĚĂĚ ĚĞ ůĂ ĨĞƌŵĞŶƚĂĐŝſŶ LJ ůŽƐ ŶŝǀĞůĞƐ ĚĞ ĂŵŝŶĂƐ ĞŶ Ğů ƐŝůŽ ; ƵĞŶĂ ĨĞƌŵĞŶƚĂĐŝſŶ ĐŽŶ KƉƚŝƐŝů сϭ ͖ ŵĂůĂ ĨĞƌŵĞŶƚĂĐŝſŶ ƐŝŶ ƚƌĂƚĂŵŝĞŶƚŽ с ϱͿ

MEJORAS EN LA CALIDAD DE LA PROTEÍNA. REDUCCIÓN DE PÉRDIDAS EN LA MATERIA SECA. MEJORAS EN LA ENERGÍA DEL ENSILADO. MEJORAS EN LAS DIGESTIBILIDADǤ × ȋ × Ȍ × ȋ × Ȍǣ

Uso de aditivos de ensilaje

Modo de acción (MA) ZŝĐŚĂƌĚƚ Ğƚ Ăů͘ ;ϮϬϭϭͿ Mejora calidad fermentación (MA 1)

Mejora estabilidad aeróbica (MA 2)

(Inhibición de bacterias patógenas)

(Inhibición de levaduras y hongos)

ǁǁǁ͘ůŬƐͲŵďŚ͘ĐŽŵ

ǁŽůĨƌĂŵ͘ƌŝĐŚĂƌĚƚΛůŬƐͲŵďŚ͘ĐŽŵ

ϱ

± × À ȋ Ȍ × Ǥ

Listeria monocytogenes

Penicillium roqueforti

Monascus ruber

Clostridium butyricum

Eliminación de los fallos de calidad en el silo con el uso de aditivos de ensilaje

Fermentación ácido butírica Clostridios hierbas

Estabilidad aeróbica Hongos Levaduras

À À À ǡ

× ȋ × ǡ À Ȍǡ × ȋ À Ȍ × ȋ ͳ À ǡ À Ȍǡ ȋ ʹ À ǡ Ȍǡ ȋ ͵ À Ȍ À ǡ ȋ À Ȍ

leguminosas

Ingredientes activos cereales Ácido fórmico Nitrito sódico Hexamina Bacterias lácticas

Ingredientes activos Ácido sórbico Ácido benzóico Ácido propiónico Ácido acético

ͻ

ͼ

1

2

ĨĞĐƚŽƐ ĚĞ KWd/^/> ĞŶ ůĂ ĐĂůŝĚĂĚ ĚĞ ůĂ ƉƌŽƚĞşŶĂ ĞŶ ĞŶƐŝůĂĚŽ ĚĞ ŚŝĞƌďĂ Ă ůŽƐ ϭϮϱ ĚşĂƐ

Efectos de OPTISIL® en calidad, digestibilidad y energía en silo de hierba

ŐͬŬŐ W ϭϮϬϬ

h W ;WƌŽƚĞşŶĂ ŶŽ ĚĞŐƌĂĚĂďůĞ ĞŶ ƌƵŵĞŶͿ͕ ŐͬŬŐ W ;Ŷ с ϯͿ ŽŶƚƌŽů ϮϭϬ;ďͿ KƉƚŝƐŝů ŝŽ>ĂĐ ϮϯϮ;ĂͿ KƉƚŝƐŝů WƌŽƚĞĐŚ Ϯϯϯ;ĂͿ

Parámetros

Control

MS (%)

ϭϬϬϬ

27.6

4.3

4.1

Láctico

6.4

8.2

Acético

1.1

1.0

Butírico

2.1

0.1

10.0

7.0

pH ϴϬϬ

;ĂďͿ

;ďͿ

;ĂͿ

Ácidos fermentación(% MS) /W ͲƐŽůƵďůĞ ƉƌŽƚĞŝŶ E ͲƐŽůƵďůĞ ƉƌŽƚĞŝŶ

ϲϬϬ

dƌƵĞ ƐŽůƵďůĞ ƉƌŽƚĞŝŶ EWE

N-Amoniacal (% total-N)

ϰϬϬ

Ă

ď

ď

Calidad fermentación

ϮϬϬ

Puntos

60

Nivel Ϭ

ή ͸͹ Ȁ

;ZĞĨĞƌĞŶĐĞ͗ EĂĚĞĂƵ Ğƚ͘ Ăů͘ϮϬϭϮͿ

Digestibilidad MO (%)

Energía (MJ ENL/kg)

87

III

II

68.5

73.1

5.6

6.0

(Referencia: Honig et al.)

ȋ À Ȍ

sĂůŽƌĂĐŝſŶ ĐĂůŝĚĂĚ ƉƌŽƚĞşŶĂ ĐŽŶ ĐŽŶƐĞƌǀĂŶƚĞƐ͗

OPTISIL®

27.3

× ȋ Ȍ ȋ Ȍ À ȋ Ȍ À ȋ ȌǤ À ʹͳͲ Ȁ ʹ͵͵ Ȁ ͷ Ȁ ;

ͺͺάǤ

̺ × ȋ Ȍǡ ± ǡ × ȋ Ȍ ǡ ± × À ǡ À ȋ Ȍǡ À Ǥ

Ȁ

̺ Ǥ ȋʹͲͳʹȌǣ

ŶĄůŝƐŝƐ ĞĐŽŶſŵŝĐŽ ĚĞ ƵƚŝůŝnjĂĐŝſŶ KWd/^/>Π

ͶͶΨ ͵ͲͲ Ȁ ǡ ȋͷ͹͸ Ȁ Ȍ ͸Ͷͷ͸ ʹͶͲ Ȁ ʹͻͲ Ȁ ǡ ͷͲ Ȁ ͳ͸Ψ ; Ȁ ǡ ͸Ͳǡ͸Ͳ ͶͶΨ Ǥ ȋͳͲͲͲ ͶͶΨ α ͳ͵ʹ Ȁ ǡ ͸Ͳǡ͸Ͳ ͶͶΨ α ͺ Ȁ ȌǢ Ǣ

ȋ À Ȍ

Ȁ

V ͳ

ͶͶΨ

ͺ Ȁ Ǥ Ǥ

ϭϬ dE

× × ͶͶΨ × Ȁ A A

̺ Ȁ

̺ Ȁ À ȋͳͷ ͵ͲΨ Ȍ

ȋ

̺ × ͹ Ȁ Ȍ

;͸ǡ;Ͷ ̈́

ϴϬ͕ϬϬ Φ ϲϬ͕ϬϬ Φ

;;ǡͿͽ ̈́ ŽƐƚĞ KWd/^/>Π

ͼͶǡͶͶ ̈́

ŚŽƌƌŽ ĐŽŶĐĞŶƚƌĂĚŽ /ŶŐƌĞƐŽƐ ƉŽƌ ůĞĐŚĞ

ϰϬ͕ϬϬ Φ

Ͷǡͷ ʹ͹Ͳ ͲǡͳʹͶ ̀ ͲǡͲʹͲͲ ̀ ͲǡͲͻͲͲ ̀

ĞŶĞĨŝĐŝŽ EĞƚŽ

ϮϬ͕ϬϬ Φ Ͳ Φ ŽƐƚĞ KWd/^/>Π

ŚŽƌƌŽ ĐŽŶĐĞŶƚƌĂĚŽ

/ŶŐƌĞƐŽƐ ƉŽƌ ĞŶĞĨŝĐŝŽ EĞƚŽ ůĞĐŚĞ

ͳǤǦ

̺ α ͵ Ȁ ʹ̀Ȁ α ͸ ̀Ȁ

ͳͲ α ͼͶ ̈́ ʹǤǦ α ͳͲ α ͵ǤͲͲͲ ͸Ͳ ͶͶΨ ͺ Ȁ Ǥ Ǥ

α ͷ;Ͷ ͺͺά Ͷǡͺͼ ̈́Ȁ ε ;͸ǡ;Ͷ ̈́

͵ǤǦ α Ȁ ͷǡ͸ ͸ǡͲͲ ȋͲǡͶ Ȁ Ȍǡ ;;ǡͿͽ ͳͲ Ǣ

Ǣ ͷͶ ε ͹ͶͶͶ Ǣ Ͷǡͺ ε ͷǤ͸ͶͶ Ǥ ͷ ε ͺǡͷ;ͺ Ǥǡ ͷ ε ͷ Ǣ ͹ͶͶͶ Ͷǡͺ ε ͷǤ͸ͶͶ Ȁͺǡͷ;ͺ ε ͸;ͽ Ǥ ȋ͸;ͽ Ͷǡ͹ͷ ̈́ ε ;;ǡͿͽ Ȍ

× À ǡ ǡ × ȋ Ȍ ǣ

ͽ

ͷͷͷǡͽͽ ̈́

ϭϬϬ͕ϬϬ Φ

ͳ͹Ψ ͺ ͳ͵ʹ ͸Ͳ

× ͼͶ ͺͺά ǣ × ͷͻ

ǡ ͹Ͷά Ǥ Ǥ × ͺͺά Ͷǡͺͼ ̈́Ȁ

^/>K ,/ Z

ϭϮϬ͕ϬϬ Φ

3

;

4

Conservantes para Ensilados de Hierba OPTISIL® FORGRAS Líquido y granulado control fermentación en ensilado de hierba OPTISIL® PROTECH control fermentación + estabilidad aeróbica

56

AGRICULTURA

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Unha das principais actividades foi a experimentación de melloras na fertilización, tanto na valorización do esterco e o xurro coma na recomendación de fertilizantes químicos

O CIAM (1888-2013): 125 ANOS DE INNOVACIÓN AGRARIA PARA O DESENVOLVEMENTO DO CAMPO GALEGO Dende a creación da Granxa Agrícola Experimental de Monelos, o xerme do CIAM actual, foron moitos os anos de investigación aplicada á agricultura e á gandería galegas e os seus froitos, tal como testemuñan as fotos do noso arquivo histórico.

Juan Castro Insua Director do CIAM

A CREACIÓN DA GRANXA AGRÍCOLA EXPERIMENTAL DE MONELOS A historia do CIAM comeza coa creación da Granxa Agrícola Experimental no barrio de Monelos (A Coruña) no ano 1888, polo que en 2013 se cumpren 125 anos desde a súa creación. A Granxa foi o xerme da investigación agropecuaria na comunidade, un foco de dinamización social, sensibilización ambiental e divulgación científica.

A preocupación pola enfermidade da tinta dos castiñeiros que dende 1875 castigaba os soutos galegos, xunto á perda do mercado inglés para a venda de carne de vacún debido ao desenvolvemento dos barcos frigoríficos a finais do século XIX, foi o principal motivo para que a Adminis-

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

tración pública asumira os importantes gastos da creación da Granxa, co convencemento de que era “un investimento necesario para a rexeneración da nosa abatida agricultura”.

A Deputación coruñesa participa no concurso do Ministerio de Fomento para a creación de oito granxas escola de experimentación. Na solicitude lémbranselle ao ministro “as posibilidades agrícolas do Antigo Reino de Galiza” e mediante o Real Decreto do 9 de decembro de 1987 fúndase a Granxa de Monelos para dar unha resposta aos problemas do agro e á crise de finais do século XIX, aproveitando as posibilidades da ciencia aplicada.

A Granxa nace por aquel entón coa misión principal de desenvolver o sector pecuario. As súas liñas de investigación estaban orientadas a procurar o incremento da produtividade das explotacións mediante a incorporación das novas tecnoloxías agrarias (maquinaria, fertilizantes químicos, rotacións de cultivos) e a mellora da gandería (cruzamentos con outras razas, hixiene e alimentación baseada en forraxes).

125 ANIVERSARIO DO CIAM

AGRICULTURA

MELLORA XENÉTICA DO GANDO Mediante cruzamentos con outras razas, e coa selección en pureza, créase a “raza galega” para unha aptitude mixta: traballo, carne e leite. Esta querenza pola raza galega manifestábaa abertamente o director da Granxa, Hernández Robredo: “Podería pensarse que para encher cumpridamente tantas e tan heteroxéneas esixencias (traballo, leite, carne) se impón facer unha raza, pero tales esixencias –que moi de vello se manteñen– naceron por existir unha raza vacúa capaz de resolvelas, e esta raza é precisamente a galega”.

En 1896 créase na Granxa a primeira parada de sementais; para os cruzamentos utilizouse fundamentalmente a raza suíza Simmenthal. Para promocionar entre os gandeiros a mellora xenética organizáronse concursos de gando por toda Galicia.

Gandeiros camiño da parada de sementais, creada en 1896. Para os cruzamentos utilizouse fundamentalmente a raza suíza Simmenthal

MELLORAS NOS CULTIVOS En paralelo á mellora do gando considerábase indispensable a mellora da alimentación forraxeira. Desde o ano 1906 ensaiáronse variedades de millo e remolacha forraxeira, así como mesturas de especies pratenses, alfalfa e trevo violeta. Impulsáronse melloras na mecanización: malladoras, debulladoras de millo, curtapallas, segadoras mecánicas e sachadoras. E experimentáronse melloras na fertilización, tanto na valorización do esterco e o xurro coma na recomendación de fertilizantes químicos.

DIVULGACIÓN E TRANSFERENCIA DE COÑECEMENTOS AO CAMPO A Granxa tiña unha vocación pedagóxica e de transferencia de coñecementos aos agricultores, que se materializaba mediante a Cátedra Ambulante –que adoitaba desprazarse ata as vilas coincidindo cos días de feira–, os concursos de gando, os campos de demostración, as publicacións (Boletín), a contestación de consultas por correspondencia e os artigos na prensa.

Designed and manufactured by ÅlöTM

La pala más vendida del mundo.

Original ImplementsTM

Datos contacto: Alfonso Egea Móvil: 616 50 82 88, Fax: 957 958 094 aegea@alo-france.fr

AFRIGA ANO XIX- Nº 103

57

58

AGRICULTURA

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Ensaio de soia na Granxa de Monelos

A Granxa tiña unha clara vocación pedagóxica e de transferencia de coñecementos

Desde o ano 1906 ensaiáronse variedades de millo e remolacha forraxeira, así como mesturas de especies pratenses, alfalfa e trevo violeta

Para promocionar a mellora xenética organizábanse concursos de gando

INTRODUCIÓN DO LÚPULO Tras unha viaxe de traballo de Hernández Robredo a Inglaterra en 1913, o director da Granxa decide promover a implantación do lúpulo, debido ás semellanzas agrobioclimáticas entre o sur de Inglaterra e a comarca das Mariñas. Coa axuda da familia Rivera (Estrella de Galicia) e de agricultores betanceiros, o lúpulo galego ocupa un lugar preeminente, facendo abandonar as importacións e fornecendo de materia prima a industria cervexeira española.

ENFERMIDADE DA TINTA DO CASTIÑEIRO En 1926 créase a Estación de Fitopatoloxía da Coruña (EFA) en terreos da Granxa Agrícola. Na década dos trinta dese século comezaron os primeiros estudos sobre a obtención do castiñeiro híbrido, obtido do cruzamento, mediante polinizacións controladas do castiñeiro do país, con castiñeiros xaponeses e chineses, resistentes á mesma.

Os primeiros programas de obtención de híbridos de castiñeiro foron realizados por Pedro Urquijo Landaluce no ano 1938 (desenvolve a dirección da EFA entre 1933 e 1940); posteriormente desenvolvéronse diversos programas de selección de clons resistentes á tinta para a produción de madeira.

A EXPROPIACIÓN DA FINCA E O TRASLADO A GUÍSAMO A principios dos anos 60, e con motivo da construción da denominada Avenida do Alcalde Alfonso Molina, exprópiase a finca e desaparecen os vellos edificios modernistas que acolleran a innovación agraria. O centro ten que trasladarse a unha nova finca de 25 ha no lugar de Bos (Guísamo, Bergondo) e é inaugurado en 1964 polo entón xefe do Estado, acompañado do ministro de Agricultura.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

O CONVENIO E O PRÉSTAMO DO BANCO MUNDIAL O 28 de xuño de 1971 ten lugar un feito transcendental na historia da investigación agraria galega: a sinatura do convenio entre o Banco Mundial e o Goberno de España para a realización dun proxecto para o desenvolvemento da investigación agraria. A opinión dos expertos coincidía en diagnosticar que un dos principais problemas para desenvolver o campo en España era a falta de información tecnolóxica como consecuencia do baixo nivel de investigación agraria.

No citado convenio establécese o compromiso do Goberno Español de crear seis novos centros nacionais de investigación con autonomía garantida e altamente especializados, e fíxase en Galicia a sede central para toda a rexión cantábrica, o que supón un impulso importante para a dotación, concepción, programación e consolidación definitiva da investigación agraria en Galicia.

Ademais, defínense as liñas prioritarias de investigación para cada centro nacional e as necesidades de infraestrutura e persoal para levalas a cabo. Grazas a este préstamo créase o actual CIAM, para o que foi necesario financiar a compra dunha finca de 325 ha, a construción dun edificio principal cos laboratorios e as oficinas, a infraestrutura de naves para gando, maquinaria agrícola etc. Tamén se financia un cadro de persoal de máis de 100 traballadores, dos cales uns 30 serían investigadores. Os tres aspectos de maior relevancia froito deste convenio foron, por esta orde: “A formación de recursos humanos, en cantidade e calidade; a creación dunha sólida estrutura investigadora para os seis departamentos de excelencia recoñecida; e, por último, o eficiente cumprimento programático dos obxectivos de investigación do proxecto”.

A infraestrutura creada foi de calidade e o prestixio adquirido polos seis centros nacionais tivo repercusión internacional. O CIAM patentou nesa época 10 liñas puras de millo e foi pioneiro na xestión integral de pradeiras e pasteiros de zonas húmidas.

Encintadora ALZ

Datos técnicos: LONGITUD. . . . . . . 2,15 m ALTURA. . . . . . . . . 1,50 m ANCHURA . . . . . . . 1,56 m PESO . . . . . . . . . . 575 Kg

Claves del diseño del producto: s Totalmante automática s Posiblilidad de poner la paca vertical s Contador electrónico programable de vueltas por paca s Comodidad del enganche rápido para tractores s Distancia mínima entre paca y tractor (65 cm) s Accionada desde el mando del tractor.

MILLARES TORRÓN Estrada de Santiago, km 5 - 27210 Lugo Tfno.: 982 221 966 - Fax: 982 242 921 www.millarestorron.com

60

AGRICULTURA

125 ANIVERSARIO DO CIAM

Demostración de maquinaria

O CIAM NA ACTUALIDADE Mediante o Real Decreto 3424/1983, de 28 de decembro, traspasáronse as funcións e servizos do Estado á comunidade autónoma de Galicia en materia de investigación agraria.

Na actualidade, este antigo organismo de investigación depende organicamente da Secretaría Xeral do Medio Rural e do Mar da Consellería do Medio Rural e do Mar, á cal lle corresponde a programación e a coordinación da investigación nos distintos centros da consellería en materia agroforestal, e que conta para o exercicio das súas funcións co Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (A Coruña). Do CIAM dependen a Estación Experimental de Gandería de Montaña Marco da Curra (Monfero, A Coruña), a Estación Experimental Agrogandeira da Pobra do Brollón (Lugo) e a Estación Experimental Agrícola de Baixo Miño de Salceda de Caselas (Pontevedra).

O CIAM é o organismo público da Xunta de Galicia competente para dar apoio científico e tecnolóxico ao sector agrogandeiro galego mediante proxectos con empresas e cooperativas, accións de transferencia tecnolóxica, organización de xornadas e días de campo, visitas dos agricultores e alumnos de centros de ensino técnico ás fincas e aos laboratorios do CIAM e charlas dos investigadores do CIAM aos técnicos e agricultores das cooperativas ou outras institucións que así o demanden.

No marco do Decreto 259/2006, do 28 de decembro, polo que se aproba o Regulamento do Instituto Galego da Calidade Alimentaria (Ingacal), o CIAM e a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (Evega) son os centros do Ingacal que desenvolverán actividades de investigación no eido dos procesos produtivos primarios, con especial atención aos aspectos da calidade e seguridade alimentaria, aos axentes biolóxicos causantes de enfermidades, principalmente zoonoses, e ao mantemento do ambiente.

Ademais, e dado o carácter eminentemente aplicado e finalista das actividades de investigación, correspóndelles desenvolver as actuacións de formación e transferencia de tecnoloxía nas materias da súa competencia, en colaboración coa subdirección xeral, con competencias en materia de formación e transferencia tecnolóxica”.

O CIAM está dividido en tres departamentos: Pastos e cultivos, Produción animal e Coordinación e desenvolvemento tecnolóxico, e dispón das mellores instalacións do Estado para a investigación aplicada en vacún de leite e carne. O traballo de investigadores e a divulgación de co-

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

ñecementos na mellora de sementes, as técnicas de correción da acidez do solo e da fertilización, a mellora da produción e da calidade das forraxes, os sistemas de manexo do gando etc., en colaboración cos técnicos, agricultores e gandeiros galegos, fixo posible que hoxe Galicia sexa con diferenza a primeira comunidade no cultivo de pradeiras e millo forraxeiro, co 84% e o 80% da superficie cultivada no Estado, respectivamente, o que lles permite ás explotacións galegas desenvolver a produción de vacún de leite e carne con custes de alimentación máis reducidos que noutras comunidades autónomas, ao mesmo tempo que se garante unha produción máis segura e sostible.

A investigación orientada a resolver os problemas do campo pode seguir axudando a manter a viabilidade das miles de explotacións (pequenas empresas) que existen no rural galego e, por tanto, debe seguir sendo tutelada e financiada desde a Administración pública, ao ser un investimento rendible para a defensa do importante sector agrario galego e, daquela, para a economía do país.

Actualmente, o 50% da financiación de investigación do CIAM ten a súa orixe en colaboración con empresas e cooperativas agrarias galegas.

A Cátedra Ambulante adoitaba desprazarse ata as vilas os días de feira para proporcionarlles información aos agricultores. A foto está tomada en Monterroso

O FUTURO Ao longo das crises do campo galego, a de finais do século XIX e a dos anos 60 do século XX, a Administración pública apostou por investir na innovación agraria para resolver os problemas do campo. Na actual situación, as directrices da UE volven priorizar o financiamento da innovación na agricultura para saír da crise, por iso é necesario que a Administración pública volva estar á altura das circunstancias como estivo noutros momentos, xa que a xeración daqueles investigadores dos anos 70 que se formaron no estranxeiro e que fixeron posible este desenvolvemento espectacular da agricultura galega xa finalizaron a súa vida laboral e se foron xubilando nestes últimos anos.

A continuidade da actividade investigadora do Centro periga nestes momentos se non se fai o necesario relevo xeracional incorporando novos investigadores para que non teñan que emigrar a outros países e poidan así seguir axudando ao campo galego a través da transferencia de coñecementos derivados da investigación agraria, como xa se veu facendo desde 1888.

UÊ*>À>Êv ÀÀ> ià UÊÊ- i«>À>` ÀiÃÊ Ê À}> â>` ÀiÃÊ`iÊ}À> i iÃÊ­ L Ã]ÊÃi >Ã]Ê« i à ]ÊViÀi> iÃ]Ê V >Ì>ÀÀ>]ÊiÃÌ iÀV ]ÊvÀÕÌ>]ÊiÌV°°°® UÊÊ ÃÌÀÕVV iÃÊ`iÊ}>À> iÃ]Ê > }>ÀiÃ]Ê> >Vi iÃ]ÊViÀÀ> i Ì Ê`iÊv V>Ã]Ê V Ìi V ]ÊiÌV°Ê

Patentados desde hace más de 20 años

20 AÑOS DE EXPERIENCIA NOS AVALAN

OFERTA hasta

25%

de descuent

o*

62

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AVALIACIÓN DAS VARIEDADES DE MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA

Esta é a actualización de 2013 dos resultados das características produtivas e nutricionais das diferentes variedades de millo que se comercializan en Galicia, información necesaria para unha boa escolla da variedade a sementar en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira.

María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. Xunta de Galicia

INTRODUCIÓN O sector do vacún leiteiro está a atravesar unha das crises máis graves da súa historia, ocasionando unha diminución constante no número de explotacións leiteiras galegas. A maioría das explotacións teñen unha escasa base territorial por unidade de produción e, por iso, unha alta dependencia das variacións de prezos do mercado das materias primas.

Para conseguir que as explotacións sexan máis competitivas e menos vulnerables ás flutuacións dos mercados, os gandeiros están abocados a cambiar o sistema produtivo para non depender tanto da compra externa de alimentos (concentrados, forraxes e subprodutos).

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Dado que a alimentación é o maior gasto na produción, xa que supón entre un 50 e un 70% dos custos dunha explotación, debemos procurar alimentar as vacas en base a recursos propios, polo que as forraxes producidas na propia explotación deben caracterizarse por altas producións, boa calidade e o menor custo posible. Por iso, nas circunstancias actuais, maximizar a produción da terra da que dispoñemos convértese nunha absoluta necesidade, polo que debemos elixir de forma correcta especies, xenotipos, ciclos e momento idóneo de colleita e realizar un bo manexo dos ensilados.

En Galicia, durante os meses de verán, o cultivo forraxeiro cunha maior superficie sementada é o millo (Zea mays L.) para ensilar, sufrindo a superficie dedicada á súa produción un continuado incremento nos últimos anos, sobre todo nas explotacións de vacún de leite (Fernández-Lorenzo et ál., 2009). Con este cultivo obtense unha alta produción nun curto período de tempo, ademais de encaixar perfectamente na rotación cun cultivo de inverno coma o raigrás italiano ou as asociacións cereal-leguminosa.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Ao mesmo tempo, destaca a existencia dun amplo rango de variedades adaptadas a todas as zonas, con ciclos que permiten dende sementeiras temperás ata sementeiras tardías, a boa ensilabilidade e o elevado valor nutritivo, achegando unha elevada enerxía ás racións.

Para coñecer as características produtivas e nutricionais das diferentes variedades comerciais de millo, aplícase en Galicia desde o ano 1999 un “Protocolo para a avaliación de variedades de millo forraxeiro” en campos experimentais sementados en catro localidades, abranguendo zonas xeográficas distintas situadas nas comarcas de maior produción de millo forraxeiro: 1) Sarria (centro sur de Lugo).

2) Trasdeza (nordés de Pontevedra).

3) Ordes (centro da Coruña).

4) A Mariña Oriental (nordés de Lugo).

AGRICULTURA

RESULTADOS Cada ano, os resultados obtidos publícanse nun díptico informativo que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores a través das oficinas agrarias comarcais, e tamén está dispoñible na páxina web www.ciam.es.

Nas seguintes táboas exponse a información necesaria para unha boa escolla da variedade a usar, en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, podendo darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas.

Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: a táboa 1, na que se atopan as variedades que polo menos foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade; e a táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, considerándose os resultados provisionais, dado que un só ano non é o suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada.

TÁBOA 1. Resultados das variedades con 2 ou máis anos de avaliación VARIEDADE DK 287 LG 32.76 CAROLUS EUROSTAR FAUNA AROBASE SURPRISE

DÍAS S-C (días)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

114 114 115 117 118 118 118

264 278 291 277 282 275 272

51.8 51.0 50.4 50.8 51.2 49.6 49.7

MAS 36.A FAO 280-300

RMS (t/ha) RMOD (t/ha) 22.6 23.2 20.4 21.5 21.0 22.1 20.8

15.5 16.4 12.9 14.7 14.3 14.8 14.3

IP 108 114 89 102 99 102 100

DMO (%) PB (%MS) ANOS 71.9 74.1 67.8 71.1 71.1 69.9 71.7

6.8 7.3 6.4 7.2 7.1 7.1 6.3

2 2 2 3 2 2 2

COMERCIAL MONSANTO LG MAISADOUR Semences EURALIS SEMILLAS MAISADOUR Semences KOIPESOL BATLLE

*UDQ YROXPHQ GH SODQWD ([FHOHQWH YLJRU GH QDVFHQFLD $OWD WROHUDQFLD DO KHOPLQWKRVSRULXP \ D OD UR\D %XHQ 6WD\ *UHHQ

/D YDULHGDG TXH OH KDUi REWHQHU NLORV \ NLORV GH PDWHULD VHFD SRU KHFWiUHD 'LVWULEXFLyQ

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

63

64

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

TÁBOA 1. Resultados das variedades con 2 ou máis anos de avaliación (continuación) VARIEDADE

DÍAS S-C (días)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

118 119 119 119 119 120 120 120 120 120 120 121 121 121 121 121 122 122 122 122 122 122 122 122 122 122 123 123 123 124 124 124 125 126 126 126 126 127 127 127 127 127 127 127 128 128 128 128 129 129 129 129 129 129 130 130 130 130 130 130 131 131 131 131

278 261 271 285 274 269 275 286 267 275 248 273 268 268 261 287 283 270 263 275 270 282 254 282 268 284 272 284 276 278 263 274 251 275 279 286 283 264 276 278 265 266 274 264 285 272 284 283 257 290 271 279 275 250 266 280 295 266 288 285 293 277 287 265

49.7 53.2 52.5 52.5 49.3 50.7 52.7 52.9 50.7 48.4 52.1 51.0 50.1 55.8 49.2 52.4 51.1 50.9 53.0 53.7 51.3 50.2 54.5 50.7 50.7 48.5 52.8 51.3 50.9 53.3 51.8 51.5 49.8 50.6 51.1 49.5 52.5 51.7 50.6 53.9 51.2 50.8 51.5 49.4 50.0 53.0 51.7 50.6 53.3 52.0 53.1 51.9 52.8 47.6 54.2 51.3 53.1 52.6 53.4 52.0 51.5 51.3 50.3 53.3

ES PAROLI MAS 18.C MAS 24.A LOXXAM ISOSTAR DIXXMO DELITOP NEXXOS RAVENNA EDENSTAR PHARAON COSMIC ORESTE GLADI ZP 409 CRAZI AMANATIDIS BONPI MONCADA AUTOMAT GAVOTT ANJOU 290 LUCAM TAXXOA DK262 FAKIR MAS 23.B ES SIGMA FORTIM HAPPI KADDI FRANCISCO DUERO DK282 DK 315 DKC 3745 BENICIA BC 244 SUBITO AARLEY NK FORTIUS JAZZ ALTIUS TEK AGROSTAR MARCELLO MAS 33.A STERN ZAMORA GINKO ANJOU 387 JENIFFER CASTELLI 462B CLARICA MANACOR ES FORTRESS BC 292 PANDA BRANDY ALEXXANDRA ANJOU 456 LG 33.85 AZAL PHILEAXX

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

RMS (t/ha) RMOD (t/ha) 22.0 21.0 21.5 21.4 19.3 21.8 20.3 20.5 19.0 21.8 19.8 18.1 19.7 20.0 20.0 23.3 22.6 22.2 19.8 21.1 22.6 23.2 21.0 22.4 18.6 23.3 21.0 23.4 21.6 20.9 23.3 22.5 19.2 20.8 22.0 22.7 22.3 19.3 23.4 22.5 22.9 19.2 21.8 20.8 22.8 21.9 23.6 23.9 21.4 23.6 24.5 22.7 22.7 21.7 20.8 22.8 21.7 20.9 22.5 23.6 25.5 24.4 23.0 23.2

15.1 14.2 14.7 14.4 13.0 15.3 12.9 13.8 12.8 14.4 13.7 12.3 13.5 13.8 13.9 15.5 15.8 15.4 13.1 15.1 15.4 16.0 14.8 15.4 12.2 15.5 14.4 16.0 15.0 14.4 16.0 15.4 13.2 14.2 15.3 15.6 15.0 13.3 16.0 15.6 15.6 12.9 15.0 14.0 15.2 15.1 16.4 16.4 14.7 16.3 16.7 15.4 16.0 14.7 14.3 15.7 15.3 14.4 15.6 16.5 17.1 16.8 15.7 16.1

IP 105 99 102 100 90 106 90 96 89 100 95 85 94 96 97 108 110 107 91 105 107 111 102 107 85 108 100 111 104 100 111 107 92 99 106 108 104 92 111 108 108 90 105 97 106 105 114 114 102 113 116 107 111 102 99 109 106 100 109 115 119 117 109 112

DMO (%) PB (%MS) ANOS 72.0 71.0 71.5 70.7 70.3 73.3 70.0 70.5 70.9 71.1 71.5 70.4 71.1 71.8 73.0 69.9 72.8 72.5 71.6 74.4 71.2 72.0 73.3 71.8 69.8 70.0 71.5 71.5 72.3 71.8 71.6 71.3 72.1 70.9 72.9 70.1 70.1 72.3 71.3 72.4 71.5 71.4 71.9 70.8 69.6 71.9 72.5 71.3 71.8 71.9 71.3 70.9 73.4 70.9 71.5 71.7 73.8 72.4 72.5 73.1 69.6 71.8 70.8 72.8

7.0 7.1 7.0 7.0 7.0 7.1 6.8 6.8 6.6 7.9 6.9 7.3 7.1 7.5 7.4 6.8 6.8 7.0 7.2 7.2 7.0 6.8 6.9 6.8 6.7 6.6 7.0 7.1 6.9 6.7 7.1 6.8 6.8 7.1 6.8 6.6 6.2 7.2 6.6 6.4 6.8 6.7 6.5 6.2 6.9 6.9 6.4 6.5 6.7 6.5 6.3 6.6 6.7 6.2 6.7 6.5 6.6 6.8 6.6 6.6 6.2 6.6 5.9 6.3

3 2 2 2 2 2 2 2 2 3 6 3 4 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 3 3 2 5 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 5 3 2 2 2 2 2 3 2 2

COMERCIAL EURALIS SEMILLAS MAISADOUR Semences MAISADOUR Semences R.A.G.T. RUSTICA R.A.G.T. SYNGENTA R.A.G.T. BATLLE EURALIS SEMILLAS ADVANTA MAISADOUR Semences MAISADOUR Semences NUTERFEED WAM ® CODISEM KWS NUTERFEED SYNGENTA ADVANTA KWS SENASA EURO ARESPA S.L. R.A.G.T. DELARIVA MAISADOUR Semences MAISADOUR Semences EURALIS SEMILLAS EURO ARESPA S.L. BATLLE NUTERFEED DELARIVA FITÓ DELARIVA MONSANTO MONSANTO PIONEER BC FITÓ ADVANTA SYNGENTA B.C. SYNGENTA FITÓ EURALIS SEMILLAS KWS MAISADOUR Semences KOIPESOL FITÓ FITO SENASA B.C. CAUSSADE B.C. PIONEER FITÓ AGROMERA B.C. NUTERFEED R.A.G.T. SENASA LG BATLLE R.A.G.T.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

Tร BOA 1. Resultados das variedades con 2 ou mรกis anos de avaliaciรณn (continuaciรณn) VARIEDADE

Dร AS S-C (dรญas)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

RMS (t/ha) RMOD (t/ha)

IP

DMO (%) PB (%MS) ANOS

RULEXX DK440 MACHERO DKC 4888 ES SENSOR COLUMBIA ZP 305 ZOLA MAMILLA LEMORO CODIROC DKC 4845 JUMBO 48 STATUS CODISUD RELAX ORGANZA NKTHERMO NKCISCO BAKERO SPATIAL DK485 ALTEZA

131 131 132 132 134 134 134 134 134 134 135 135 135 135 136 136 137 138 139 140 141 141 143

277 278 279 278 288 261 282 272 284 265 287 282 246 279 282 271 296 283 279 284 280 272 273

52.7 53.2 49.5 52.3 52.6 55.1 49.8 51.3 50.8 53.0 50.7 52.9 51.2 50.2 50.3 48.6 47.6 52.5 50.9 51.4 53.5 49.4 49.7

24.6 20.8 21.2 24.4 24.2 22.7 23.4 23.9 25.0 22.8 23.2 23.8 20.4 23.0 22.8 21.1 25.8 23.7 23.8 21.1 23.1 20.6 20.3

17.1 14.5 14.3 17.0 17.0 15.8 15.8 16.7 17.2 15.7 15.8 16.9 13.9 15.6 15.8 14.5 17.4 15.8 15.8 14.3 16.2 13.9 13.7

119 101 99 118 118 110 110 116 120 109 109 117 96 109 110 101 121 109 109 99 112 96 95

72.6 70.4 70.6 72.7 73.0 72.9 70.6 71.5 71.9 71.7 70.7 73.6 70.8 70.7 72.1 71.5 70.2 69.7 69.2 70.5 72.0 70.2 70.6

6.6 6.0 6.8 6.5 6.3 6.6 6.6 6.1 6.7 6.2 6.4 6.6 6.8 6.3 6.2 6.6 6.6 7.4 6.3 6.6 6.4 6.8 6.8

CV (%) DMS (5%)

2.9 6

4.3 15

6.3 4.0

8.0 1.0

8.6 1.6

10.9

2.1 1.9

5.9 0.5

MILLOS Hร BRIDOS PARA SILO E GRAN

2 2 3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 3 2 3

COMERCIAL R.A.G.T. DELARIVA BATLLE MONSANTO EURALIS SEMILLAS SYNGENTA WAM ยฎ GOLDENWEST CODISEM KOIPESOL BATLLE MONSANTO BC GOLDENWEST NUTERFEED MAISADOUR Semences GOLDENWEST SYNGENTA SYNGENTA BATLLE DELARIVA DELARIVA BATLLE

AUT DISPOร ร CT EM OS O ALA NAS NO DE VA RAN N H RIE XAD ร BRI DAD O E DAS ES BRA , Vร T NCO REO ,

VARIEDADES: BORA (Ciclo 200) ZP409 (Ciclo 260) ZP305 (Ciclo 300) DALMAC (Ciclo 400)

SEMPRE CAL IDA

DE

TOPOLA (Ciclo 450) ERRIKO (Ciclo 500) ADRIATICO (Ciclo 600) PRADO (Ciclo 700)

ZEMUN POLJE Instituto de Investigaciones Cientรญ๏ฌ cas

N SEME E D A GALEG

TES

PRADEIRAS ANUAIS E PERENNES A MELLOR SELECCIร N DE VARIEDADES, GRAMร NEAS E LEGUMINOSAS PARA SEGA, PASTO, ENSILADO E HENIFICADO ADAPTADAS AO CLIMA E SOLOS DAS ZONAS Hร MIDAS DA PENร NSULA IBร RICA

SOBRE DEMANDA, PODEMOS CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE NOS SOLICITEN

. %$ !$ *()'! " % % ()' %$) + ' (& 0 " -

. !$ % ( #!"" (, # %# . ,,, ( #!"" (, # %#

AFRIGA ANO XIX - Nยบ 103

65

66

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

PARA A CORRECTA ELECCIÓN DA VARIEDADE, O MÁIS IMPORTANTE É DEFINIR OS DÍAS TRANSCORRIDOS ENTRE A SEMENTEIRA E A COLLEITA, É DICIR, AXUSTAR A DURACIÓN DO CULTIVO DE CADA UNHA DAS VARIEDADES ÁS CONDICIÓNS PARTICULARES DE CADA SEMENTEIRA

Cabe destacar que os resultados presentados se obtiveron en pequenas parcelas experimentais, en condicións óptimas de coidados de cultivo, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación comercial. Polo tanto, os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real dunha explotación.

ELECCIÓN DAS VARIEDADES Para a correcta elección da variedade, o máis importante é definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días S-C), é dicir, axustar a duración do cultivo de cada unha das variedades ás condicións particulares de cada sementeira, que virá en función da data na que queiramos sementar, condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, alternativa forraxeira, condicións da explotación e data prevista de recollida.

Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días S-C) que se pode utilizar na explotación, e se o obxectivo é obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. Soamente no caso de IP moi similares deberemos atender a outros parámetros, como poden ser a proteína bruta ou a porcentaxe de mazaroca.

Para obter unha boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro debemos ter en conta outros factores coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas e a técnica de ensilado.

TÁBOA 2. Resultados das variedades con 1 ano de avaliación VARIEDADE

DÍAS S-C (días)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

IP

DMO (%)

PB (%MS)

COMERCIAL

MAS 18.T SUSANN CHATILLON NK FAMOUS LG 32.64 SY KAIRO FERNANDEZ DEL RÍO ES FLATO DS 401 PESANDOR DKC 4114 SURREAL ELZEA MAS 27L BC 4982 BOOMER SONKA LOUBAZI ACARRO DKC 4608 SY SYMBIO

120 121 121 122 122 123 126 126 127 129 130 130 130 130 132 132 133 133 134 134 134 138

273 272 279 267 279 281 304 266 274 285 274 265 275 282 279 272 304 276 288 331 269 294

52.0 48.5 50.8 53.0 53.4 55.0 53.5 52.0 51.3 51.0 52.8 53.0 52.7 53.1 54.2 50.7 49.3 52.8 50.9 50.3 53.4 49.4

21.3 21.3 23.3 21.6 23.9 23.9 23.6 21.5 23.5 21.5 24.4 22.8 24.0 20.7 22.6 21.6 25.8 21.2 23.5 23.3 22.2 23.1

14.9 14.8 16.6 15.4 17.2 16.7 16.4 15.0 16.5 14.9 16.6 16.0 16.5 14.2 15.6 15.0 17.8 14.9 16.4 15.9 15.6 15.9

104 103 115 107 119 116 114 104 115 103 115 111 114 98 108 104 123 103 114 110 108 111

73.2 72.7 74.7 74.8 75.3 73.0 72.4 72.9 73.3 72.1 70.8 73.4 71.5 71.2 71.9 72.6 71.5 73.6 72.8 70.6 73.1 72.4

6.8 7.1 6.9 6.8 7.0 6.8 6.8 6.9 6.4 6.5 6.2 6.5 6.6 6.5 6.7 6.6 6.1 6.9 6.8 6.2 6.1 6.5

MAISADOUR Semences ROCALBA ADVANTA SYNGENTA LG SYNGENTA KWS PROCASE EURALIS SEMILLAS SOAGA KWS MONSANTO ROCALBA PANAM MAISADOUR Semences BC EURALIS SEMILLAS SOAGA CAUSSADE ADVANTA MONSANTO KOIPESOL

CV (%) DMS (5%)

2.9 6

4.3 15

6.3 4.0

8.0 1.0

8.6 1.6

10.9

2.1 1.9

5.9 0.5

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

68

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

INTERPRETACIĂ“N DAS TĂ BOAS A continuaciĂłn detĂĄllanse os datos agronĂłmicos de cada variedade citados nas tĂĄboas: DĂ?AS S-C. Este valor ĂŠ un Ă­ndice do ciclo ou precocidade de maduraciĂłn, ĂŠ dicir, os dĂ­as que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona mĂĄis frĂ­a das estudadas, que ĂŠ a comarca de Ordes, con menor integral tĂŠrmica. Nas zonas con maior integral tĂŠrmica, temperaturas mĂĄis altas no verĂĄn, dĂŠbense restar uns 15 dĂ­as ĂĄ cifra da tĂĄboa. Consideramos este parĂĄmetro coma o mĂĄis importante para a escolla varietal, xa que no mercado existen variedades con distintos ciclos que se poden adaptar ao perĂ­odo do que dispĂłn o agricultor entre a sementeira e a colleita, condicionados pola climatoloxĂ­a e os cultivos implicados na rotaciĂłn.

ALTURA. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado sobre todo nunha zona de fortes ventos.

ESPIGA. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo+gran) sobre o rendemento en materia seca, compoĂąente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe.

RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectĂĄrea.

RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgĂĄnica dixestible por hectĂĄrea. ConsidĂŠrase o dato mĂĄis importante para avaliar o rendemento dunha variedade, xa que recolle a produciĂłn de alimento aproveitable polo animal, ĂŠ dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente.

IP. Ă?ndice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgĂĄnica dixestible sobre a media do rendemento das testemuĂąas “Agrostarâ€?, “Claricaâ€? e “Pharaonâ€? (14,4 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaĂąa. Este permite de xeito rĂĄpido ver aquelas variedades que superan a media das testemuĂąas, facilitando a selecciĂłn das variedades mĂĄis produtivas.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgĂĄnica.

Ademais da produciĂłn de materia orgĂĄnica dixestible por hectĂĄrea ĂŠ importante a dixestibilidade da raciĂłn, dado que inflĂşe noutros parĂĄmetros da alimentaciĂłn. Pois dĂşas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produciĂłn de materia seca por hectĂĄrea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produciĂłn de materia seca cunha dixestibilidade maior, non sendo equivalentes ambas as dĂşas produciĂłns.

PB. ProteĂ­na bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. AĂ­nda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha raciĂłn, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas.

ANOS. NÂş de anos nos que a variedade foi ensaiada.

COMERCIAL. Entidade comercializadora da variedade.

CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos. Canto måis baixo, mellor.

DMS (5%). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95%.

REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN R5 ,0#4)5 5 , (- , ( # 5 ()&ĉ2# 65 -. .Ú-.# 5 5 /blicacións.

R5 (.,)5 5 (0 -.#! #ĉ(-5 !, ,# -5 5 !)( )8 R5 ,0#4)5 5 (# 5 5 ,) / #ĉ(5 2 . &8 AGRADECEMENTOS AgradÊcese aos tÊcnicos a axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo, do ,0#4)5 5 (# 5 5 ,) / #ĉ(5 2 . &5 5 (.# !)5 5 )5 ,0#4)5 5 , (- , ( # 5 ()&ĉ2# 65 -. .Ú-.# 5 5 / &# cións de Santiago) e aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios a súa dedicación e o seu apoio.

JOLLY Ciclo 600

Elevadas producións e secado rápido ~ Moi alto potencial produtivo, ~ Planta de gran desenvolvemento cun bo equilibrio planta/mazaroca, ~ Excelente stay-green, ~ Calidade do gran: dentado, profundo, boa cor e elevado peso específico.

KAM Ciclo 500

O ciclo medio que rende ~ Vigor de nascencia e desenvolvemento temperán, ~ Moi indicado para silo, con elevado teito produtivo, ~ Calidade do gran, ~ Sanidade ata colleita.

ISIA Ciclo 450

A solución eficaz

~ Híbrido de gran regularidade produtiva, ~ Planta de gran solidez debido ao seu talo robusto e á súa boa ancoraxe, ~ Moita adaptabilidade debido ao seu carácter moi rústico, ~ Excelente sanidade da planta e da mazaroca.

PICO Ciclo 450

Un ciclo medio con longas producións ~ Boa resposta a altas densidades de sementeira, ~ Excelente aptitude forraxeira para silo, ~ Excepcional produción, ~ Estabilidade e sanidade do talo: resistencia á caída, ~ Bo comportamento en situacións de estrés hídrico.

SUMBRA Ciclo 400

Feito para gañar

~ Producións en gran elevadas e constantes, ~ Planta de bo desenvolvemento, ~ Planta moi vigorosa.

SUBIANCA Ciclo 350

Produción e sanidade ~ ~ ~ ~ ~

Producións en gran moi elevadas, Moi regular en todas as zonas, Elevado contido en amidón, Excelente sanidade, Planta moi vigorosa.

SURREAL Ciclo 300

A referencia en produción

~ Moi alta produción de gran, ~ Raíz e talo moi robustos que aseguran unha planta sempre ergueita, ~ Sanidade irreprochable en todo o ciclo do cultivo, ~ Gran de bo peso específico.

www.rocalba.com

O Millo

POMPEO Ciclo 300

Un gran forraxeiro

~ Destacan as súas cualidades en canto a produción e calidade de materia seca para ensilar, ~ Planta moi desenvolvida, con gran superficie foliar, ~ Mazaroca sempre ben chea, de bo tamaño, ~ Gran rusticidade e adaptabilidade. Resistencia ao encamado.

PERSEO Ciclo 300

Calidade e cantidade

~ Planta moi desenvolvida con gran superficie foliar, ~ Produción elevada de gran e de forraxe, ~ Destaca a súa gran rusticidade e adaptabilidade, ~ Excelente para silo, ~ Resistencia ao encamado.

SUSANN Ciclo 280

Un novo concepto

~ Híbrido moi produtivo en gran e en forraxe, ~ Sobresae o seu alto valor nutritivo (Amidón, Dinag, DMO, UFL/ha), ~ Destaca polo seu alto perfil sanitario (gran tolerancia a Helminthosporium), ~ Planta moi segura en canto a solidez de talo e raíz.

con nome propio

SAARI Ciclo 260

Rendemento poderoso ~ Gran: moi alto potencial produtivo. Gran regularidade, ~ Forraxe: alto rendemento en UFL/ha grazas ao volume de planta e dixestibilidade, ~ Gran desenvolvemento. Boa mazaroca, ~ Resistencia á caída.

SUZY Ciclo 240

Un valor seguro e nutritivo ~ Excelente combinación rendemento/precocidade, ~ Valor nutritivo sobresaínte (dixestibilidade e amidón), ~ Alto potencial en gran, ~ Elevada seguridade: tolerancia a Helminthosporium e solidez talo/raíz.

OSIR Ciclo 200

Precocidade e rusticidade ~ Planta alta, de gran desenvolvemento, con boa superficie foliar, ~ Adaptada para silo, ~ Híbrido moi adaptable e de gran rusticidade, ~ Elevado rendemento en materia seca.

CENTRAL: C/ Barcelona, 15, 3º.

17002, GIRONA Tel 972 208 362 Fax 972 224 480 rocalba@rocalba.es

DELEGACIÓN GALICIA: Parque Empresarial, Área 33 Bloque 2 - Parcela 9 36540 SILLEDA (Pontevedra) Tel 986 573 453 Fax 986 573 593 galicia@rocalba.es

Expresión vegetal

72

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

ESTUDO DAS VARIEDADES LOCAIS DE MILLO PARA USO FORRAXEIRO NA AGRICULTURA SOSTIBLE A produción sostible converteuse nunha prioridade para a sociedade actual, que propón a utilización racional dos recursos naturais de modo que o seu esgotamento sexa o máis lento posible e que respecte o medio ambiente. A agricultura sustentable consiste en reducir os insumos mantendo niveis aceptables de produción e calidade.

Desta maneira redúcese o uso de produtos nocivos para a saúde e para o ambiente, co que se melloran a sanidade e a seguridade alimentaria, mantendo o benestar do medio rural. Ademais, auméntase o valor engadido das colleitas, xa que pasan a ser produtos de maior calidade.

INTRODUCIÓN A mellora xenética clásica do millo fixo posible un aumento moi importante da produtividade agrícola a nivel mundial. Non obstante, o uso que se fixo das ferramentas de mellora dispoñibles contribuíu significativamente á substitución das variedades locais tradicionais por híbridos modernos de ampla adaptación e produción e xeneticamente uniformes, o cal levou a unha perda de diversidade non compatible cunha agricultura sustentable. O mantemento da diversidade na produción agrícola é necesario, xa que permite salvagardar os recursos fitoxenéticos, a explotación da interacción xenotipo x ambiente, unha maior estabilidade na produción e a conservación do medio ambiente.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Laura Campo Ramírez* e Jesús Moreno-González Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) Instituto Galego de Calidade Alimentaria (Ingacal) Apartado 10. 15080 A Coruña *Correspondencia actual Semillas WAN, A Estrada (Pontevedra)

Os sistemas de cultivo convencionais caracterízanse porque son xeneticamente pouco diversos, pero altamente produtivos, mentres que os cultivos nunha agricultura sostible de baixos insumos adoitan ser xeneticamente diversos pero pouco produtivos, co que as estratexias de mellora deben ser diferentes. Neste caso é necesario mellorar a produtividade mantendo a diversidade existente.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

As variedades locais posúen boa adaptación específica ás condicións locais, non só ambientais senón tamén culturais. As variedades locais son mesturas de diferentes xenotipos que conteñen unha gran cantidade de variación xenética dentro dun fondo adaptado, o cal lles permite enfrontarse cos cambios climáticos e outros estreses bióticos e abióticos. Debido a iso, os rendementos medios das variedades locais vense menos afectados pola interacción xenotipo x ano que os híbridos comerciais, xa que a súa variabilidade xenética proporciónalles seguridade contra posibles riscos. Por mor desta resistencia, dentro da súa área de adaptación, os rendementos das variedades tradicionais son máis estables no tempo e no espazo que os híbridos máis modernos.

As estratexias de mellora das variedades locais poden ser varias, coma a simple selección dentro da variedade local cunha presión de selección baixa, a introgresión de xermoplasma foráneo con boas características de produtividade – ou outras características que melloren a raza local mediante a aparición de recombinantes superiores– e os híbridos topcross, que consisten nun cruzamento entre a liña pura e a variedade local e permiten un compromiso potencial entre o alto rendemento dos híbridos e a maior estabilidade das variedades locais de polinización aberta.

Actualmente, no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) consérvanse 640 variedades locais que foron parcialmente avaliadas para a produción de millo

Maximice su rendimento con las variedades MAÏSADOUR... no fallará

AGRICULTURA

gran e forraxeiro ou para estimar a súa resistencia a determinados estreses.

No traballo que aquí se presenta realizouse unha avaliación de produción e calidade forraxeira nun sistema de laboreo convencional fertilizado con abono inorgánico e en dous sistemas de manexo sustentable e fertilización orgánica co fin de determinar os mellores xenotipos nos tres sistemas de produción e a súa posible utilización nos programas de mellora de millo forraxeiro vixentes actualmente no CIAM. Figura 1. Deseño experimental Split-plot LC

XV

XP

Parcelas principais, sistemas de produción: laboreo convencional fertilizado con abono mineral (LC), manexo sostible fertilizado con xurro de vacún (XV) e manexo sostible fertilizado por xurro de porco (XP). Subparcelas: xenotipos de millo: ano 2009 (16), ano 2010 (32).

Mas 24.A FAO 200

Mas 29.H FAO 250 5XVWLFLGDG 7ROHUDQWH D la sequía 6DQLGDG GH planta $OWR FRQWHQLGR en almidón

(VWDELOLGDG $OWD WROHUDQFLD a enfermedades

Su tranquilidad también cuenta

Variedad todoterreno

Mas 48.F

Mas 57.R

FAO 300 LARGO

FAO 500

*UDQ YROXPHQ de planta %XHQ VWD\ JUHHQ 6DQLGDG 3URGXFFLyQ

3ODQWD equilibrada 6DQLGDG *UDQ producción

Espectacular volumen de planta

Más variedades disponibles en nuestro catálogo

Variedad Cultura Mas 37.V

Ciclo 270 300 corto

Variedad Ciclo Mas 47.P 350 Mas 53.B 400

La mejor opción en ciclos largos

Comercial de la Zona: Fco. José Acera Tel: 619 36 10 38 www.maisadour-semences.com/es

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

73

74

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MATERIAL E MÉTODOS Os ensaios realizáronse nunha finca de Mabegondo (A Coruña) nos anos 2009 e 2010, nun sistema cunha carga gandeira de aproximadamente 2 vacas/ha. O deseño experimental foi un Split-plot (figura 1) con tres repeticións, onde as parcelas principais (460 m2) representaron os seguintes sistemas de produción (SP): laboreo convencional fertilizado con abono mineral (LC), manexo sustentable fertilizado con xurro de vacún (XV ) e manexo sustentable fertilizado con xurro de porco (XP).

As subparcelas (12,8 m2) foron os xenotipos de millo. No ano 2009 avaliáronse 16 xenotipos: 9 variedades locais, 2 cruzamentos de variedades locais por liñas puras do CIAM, 2 poboacións e 3 híbridos comerciais utilizados como testemuñas. No 2010 avaliáronse 32 xenotipos de millo: 29 variedades locais e 3 híbridos testemuñas. As testemuñas e sete das variedades locais avaliadas foron comúns en ambos os anos (táboa 1).

O cultivo precedente no ano 2009 foi unha mestura de chícharo-triticale e no ano 2010 permaneceu en barbeito por circunstancias meteorolóxicas adversas á sementeira. A fertilización mineral en LC en ambos os anos realizouse mediante dúas aplicacións, 125 kg N/ha en sementeira (triplo 15-15-15) e 75 kg N/ha en cobertoira (urea 46%), cando a planta de millo tiña de 4 a 5 follas. O herbicida que se aplicou en sementeira foi Lanceiro (acetocloro 45% + terbutilazina 21,4%), a unha dose de 4 l/ha.

En función das doses de xurro aplicadas, as achegas de fertilización orgánica no manexo sustentable foron as seguintes: no ano 2009, as parcelas de manexo sostible (XV e XP) fertilizáronse con dous pases de xurro, de tal maneira que a achega final de nutrientes foi de 200 kg/ha de N, 103 de P2O5 e 281 de K2O, a fin de conseguir igualar no posible a achega de N na totalidade do ensaio. No ano 2010, a fertilización final para XV foi de 180 kg N/ha, 69 kg P2O5/ha

e 213 kg K2O/ha e, para XP, de 200 kg N/ha, 69 kg P2O5/ ha e 197 kg K2O/ha. Para controlar as malas herbas realizouse unha gradadura con bancada de púas “Verticator” cando a planta de millo tiña unha altura de 4-5 cm, e unha posterior escarda con cultivador “Guerra” cando a altura da planta era de 15 a 20 cm (Piñeiro et ál., 2002). A bancada actuou sobre toda a superficie do chan traballando tanto entre liñas como dentro de cada liña e a escarda soamente entre liñas. A sementeira realizouse cunha sementadora de precisión, cunha densidade final de 9 pl/m2.

A recolección realizouse cando o contido de materia seca se atopaba en torno ao 35%. Na colleita tomáronse os datos de peso total da parcela de cada xenotipo en cada tratamento mediante unha colleitadora de precisión co fin de coñecer a produción de materia seca en t/ha (PMS). O contido de materia seca (MS) determinouse por desecación en estufa de aire forzado a 80 °C durante 16 horas nunha mostra de 300 gramos. Posteriormente, as mostras secas foron moídas mediante un muíño Christy e Norris 8`` con baruto dun milímetro e analizáronse para valor nutritivo utilizando a técnica de Espectroscopia de Reflectancia no Infravermello Próximo (Win ISI 1.5, 2000). As ecuacións utilizadas para a análise foron desenvolvidas no CIAM (Campo et ál., 2007; Campo e Moreno-González, 2010).

Coas ecuacións de predicción de planta enteira avaliáronse todos os caracteres de calidade nutritiva propostos: contido de materia orgánica (MO), proteína bruta (PB), fibra acedo e neutro deterxente (FAD e FND), dixestibilidade da materia orgánica in vitro (IVMOD), carbohidratos non estruturais (CNET) e amidón (AM), todos eles estimados sobre % MS. Na análise estatística realizouse unha análise Split-plot utilizando o programa SAS 9.2 (1999). A separación de medias entre SP e xenotipos realizouse mediante o test LSD cando se obtiña un test F significativo p < 0,05 (Steel e Torrie, 1985).

Táboa 1. Procedencia e pedigree dos xenotipos avaliados nos anos 2009 e 2010 Xenotipo

Orixe

Xenotipo

Orixe

Izoria* Ponteareas* NKTHERMO* ANJOU 290* Oia* Mondariz* Lira* Covelo* H1* Ataún* Aranga Boimorto Berastegui Camariñas Negreira San Sadurniño Mondoñedo SG1S0 SG2S0

Variedade local BX CIAM, Álava Variedade local BX CIAM, Pontevedra Testemuña oficial OEVV Testemuña oficial OEVV Variedade local BX CIAM, Pontevedra Variedade local BX CIAM, Pontevedra Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, Pontevedra Híbrido experimental, CIAM Variedade local BX CIAM, Guipúscoa Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, Guipúscoa Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, Lugo Sintético precoz liso Sintético precoz dentado

Arzúa Teo Aranga Monfero Irixoa Begonte Sarria Amurrio Llodio Fika Azpeitia Guernika Markina Dumbría Sendelle Forcarei Ribadumia RibadumiaxEC49A PonteareasxEC49A

Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, Lugo Variedade local BX CIAM, Lugo Variedade local BX CIAM, Álava Variedade local BX CIAM, Álava Variedade local BX CIAM, Biscaia Variedade local BX CIAM, Guipúscoa Variedade local BX CIAM, Biscaia Variedade local BX CIAM, Biscaia Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, A Coruña Variedade local BX CIAM, Pontevedra Variedade local BX CIAM, Pontevedra Cruzamento de liña pura e variedade local Cruzamento de liña pura e variedade local

*Xenotipos avaliados en 2009 e 2010. BX: Banco de Xermoplasma

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

76

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Figura 2. Medias dos parámetros de valor nutritivo e de produción en tres sistemas de produción: laboreo convencional (LC), manexo sostible fertilizado con xurro de porco (XP) e xurro de vacún (XV). Ano 2009

ALGUNHAS POBOACIÓNS E VARIEDADES LOCAIS PODEN SER, POR SI MESMAS OU COMO VARIEDADES MELLORADAS, UNHA BOA ALTERNATIVA AOS HÍBRIDOS COMERCIAIS NUNHA AGRICULTURA MÁIS SUSTENTABLE E RESPECTUOSA CO MEDIO AMBIENTE

LC XP XV

RESULTADOS E DISCUSIÓN

ANO 2009 Na análise dos parámetros nutritivos atopamos diferenzas significativas entre os tres sistemas de produción para todos os parámetros avaliados (figura 2). O contido proteico e a dixestibilidade foron superiores en LC cun 6 e 69,2%, o que supón o 18,3 e 2,2% máis de PB e IVMOD que os obtidos nos dous sistemas de produción sustentables. Pola contra, os valores máis baixos de FAD, FND e os máis altos de AM atopáronse en XP con valores de 23,2, de 45,7 e de 36,1%, respectivamente. Estes datos coinciden case na súa totalidade cos datos presentados en traballos anteriores (Martínez-Martínez et ál., 2009), aínda que neste caso a dixestibilidade foi maior no sistema ecolóxico que no sistema convencional (74,6 fronte a 73,5%, respectivamente).

Tendo en conta que os xenotipos de millo forraxeiro avaliados neste ensaio presentaron valores de PB (6% de LC fronte a 4,9 e 4,5 de XP e XV, respectivamente) e IVMOD (69,2% de LC fronte a 67,7 de XP e XV, respectivamente), podemos suxerir que o LC presenta maior calidade nutricional que os outros dous sistemas de produción sustentables, debido seguramente á maior dispoñibilidade de fertilizantes no chan en convencional fronte ao sustentable, onde a liberación de nutrientes é máis lenta pero máis duradeira no tempo.

PB: proteína bruta; FAD e FND: fibra acedo e neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CNET: carbohidratos non estruturais; AM: amidón; MS: materia seca (%); PMS: produción de materia seca (t/ha).

En canto á produción de materia seca (PMS), as diferenzas entre os sistemas de produción foron altamente significativas (P < 0,01), con valores de 14,2 t/ha en LC fronte ás 13,1 e 12,1 t/ha alcanzadas nos sustentables de XV e XP, respectivamente, o que supón unha redución na produción do 8% no primeiro caso e do 15% no segundo. A presenza de malas herbas parece ser un factor importante no desenvolvemento do cultivo sustentable fertilizado con xurro de porco. Martínez-Martínez e Pedrol (2005) tamén atoparon unha maior produción en millo forraxeiro fertilizado quimicamente que con xurro en tres anos de ensaios.

As diferenzas entre xenotipos (táboa 2) soamente foron significativas para IVMOD, AM e o contido de MS. Tamén se achou unha interacción significativa entre xenotipos e sistemas de produción (SP*xenotipos) para CNET e PMS, o que implica que certos xenotipos teñen menor rendemento nun sistema de produción que noutro (Campo et ál., 2011).

Táboa 2. Cadrados medios dos caracteres de valor nutritivo e de produción en 16 xenotipos de millo forraxeiro para distintas fontes de variación (FV). Ano 2009 MO

FV

gl

Repetición

2

0,16

ns

0,90

ns

7,68

ns

3,05

ns

SP

2

3,09

*

29,91

***

90,37

**

47,19

*

Xenotipo

15

0,10

ns

0,68

ns

15,96

ns

6,70

ns

SP*repetición

4

0,38

ns

0,53

ns

4,32

ns

3,37

ns

SP*xenotipo

30

0,19

ns

0,48

ns

16,92

**

8,43

**

LSD (5%)

PB

0,42

FND

0,67

CNET

FAD

3,96

AM

2,80

MS

gl 2

24,82

ns

73,65

ns

71,45

ns

17,71

SP

2

440,45

**

380,67

*

315,82

*

50,56 6,21

Xenotipo

15

27,73

ns

79,36

*

40,69

**

SP*repetición

4

11,45

ns

23,24

ns

20,86

ns

2,40

SP*xenotipo

30

25,96

**

33,83

ns

11,73

ns

7,00

4,91

5,60

3,30

*** ** * ns ns

1,79

PMS

FV Repetición

LSD (5%)

IVMOD

87,14 37,78 7,01 1,10 3,44

* ** ns ns *

2,55

MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FAD e FND: fibra acedo e neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CNET: carbohidratos non estruturais; AM: amidón. Todos os caracteres estimados sobre materia seca (%). MS: materia seca (%). PMS: produción de materia seca (t/ha). LSD (5%): mínimas diferenzas significativas entre xenotipos. SP: sistema de produción; gl: graos de liberdade. Niveis de significación: *p<0,05, **p<0,01; ***p<0,001, ns: non significativo (p>0,05).

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

15 años de experiencia en Galicia y Cornisa Cantábrica. s Ahora más que nunca necesitamos de la siembra directa con Semeato Nº 1 en este sistema. s Ahorro del gastos en laboreo. s Reducción del 50% del gasto en fertilizantes. s Se evitan los efectos de la erosión. s Se controla la multiplicación de malas hierbas. s Con la siembra directa se retrasa el efecto de la sequía, etc…

Distribuidor Galicia – Asturias Cantabria

NUESTRA SELECCIÓN DE MAÍZ PARA FORRAJE VARIEDADES t RULEXX t BERGXXON t JONAXX

CICLO 280-300 CICLO 400

CICLO 200

78

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Os xenotipos “Ponteareas x EC49A”, con 16,3 t/ha; “Oia”, con 16,1 t/ha; “Ponteareas”, con 14,8 t/ha; e “Ribadumia x EC49A”, con 14,7 t/ha, conseguiron PMS nas parcelas fertilizadas con xurro de vacún superiores ás alcanzadas en laboreo convencional, mentres que “Covelo” foi o único xenotipo cuxa PMS foi superior nas parcelas fertilizadas con xurro de porco fronte ao laboreo convencional: 15 e 12,8 t/ha, respectivamente (táboa 3). En LC, a maior produción alcanzada foi para “Mondariz”, con 15,7 t/ha, seguido do híbrido experimental “H1”, con 15,6 t/ha.

As diferenzas entre as PMS medias das trece poboacións (13 t/ha) e a media dos tres híbridos testemuñas (13,5 t/ ha) non foron significativas (LSD ao 5% de 1,15), tal como se reflicte na táboa 3.

nificativas, o que confirma que o descenso na produción nas parcelas fertilizadas con xurro fronte ás de abonado químico atenuouse en parte pola aplicación continuada e controlada do abono orgánico en sucesivos anos (Mangado et ál., 2009).

Figura 3. Medias dos parámetros de valor nutritivo e produción nos tres sistemas de laboreo e 32 xenotipos.

Ano 2010

LC XP XV

Táboa 3. Produción da materia seca (t/ha) de 16 xenotipos de millo baixo tres sistemas de produción no ano 2009 Xenotipos Izoria Ponteareas Nkthermo* Mondoñedo SG1S0 Anjou 290* Oia Mondariz Lira SG2S0 Covelo H1* Ribadumia Ponteareas x EC49A Ribadumia x EC49A Ataún Media poboacións Media híbridos LSDm (5%)

LC 13,29 14,23 12,05 14,08 13,96 15,36 14,33 15,71 14,94 15,17 12,77 15,61 13,18 15,08 14,58 13,16

XP 11,63 11,83 11,39 10,86 12,50 11,34 12,60 12,18 11,28 12,32 15,03 12,78 12,19 10,79 13,02 11,85 13,03 13,56 1,15

XV 12,35 14,75 13,97 12,45 12,71 15,54 16,10 12,89 10,57 11,33 9,66 14,01 9,14 16,27 14,71 12,82

LC: sistema de produción convencional; XP e XV: sistema de produción sostible fertilizado con xurro de porco e vacún, respectivamente. LSDm (5%): mínimas diferenzas significativas entre as medias das poboacións e os híbridos. (*) híbridos testemuñas.

ANO 2010 No segundo ano de avaliación de poboacións locais de millo tamén se atoparon diferenzas significativas entre os sistemas de produción nos parámetros de valor nutritivo, excepto na dixestibilidade e na produción de materia seca (figura 3). A maior produción alcanzouse con LC (10,1 t/ha), seguido de XV, con 8,8 t/ha, e por último XP, con 8,7 t/ha, aínda que as diferenzas entre eles non foron sig-

Diversidade xenética existente intra e inter poboacional de variedades locais conservadas no Banco de Xermoplasma do CIAM

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

PB: proteína bruta; FAD, FND: fibra acedo e neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CNET: carbohidratos non estruturais; AM: amidón; MS: materia seca; PMS: produción de materia seca; LC: sistema de produción convencional; XP e XV: manexo sostible fertilizado con xurro de porco e vacún, respectivamente.

O maior contido en AM, CNET e MS (23,9%, 37,5% e 31,5%, respectivamente) atopados no sistema sustentable fertilizado con XP, así como o menor contido no contido das fibras da parede celular (49,9% de FND e 25,4% de FAD), implican unha maior dixestibilidade (70,1% fronte a 69,3% en LC e 68,6% en XV), aínda que neste ano as diferenzas entre os sistemas non foron significativas. No ano 2010, os parámetros nutritivos parecen ser algo inferiores no sistema de produción ecolóxica fertilizado con xurro de vacún.

Na análise estatística dos resultados si se reflicten as diferenzas entre xenotipos tanto na produción coma nos parámetros de calidade (táboa 4), mentres que a interacción SP*xenotipo non foi significativa para ningún dos parámetros avaliados, o que indica que tanto as poboacións coma os híbridos avaliados se comportaron de igual maneira nos diferentes sistemas de produción, é dicir, os mellores xenotipos destacaron por igual nos tres SP.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

C O M U N I C A D O

ADVERTENCIA POR POSIBLE FRAUDE CON ABONOS IMITADORES DE ENTECÂŽ AtenciĂłn agricultor!! Hemos detectado en Castilla y LeĂłn algunos abonos que se han anunciado y vendido como ENTECÂŽ, con formulaciones y colores parecidos, pero que no eran ENTECÂŽ. Estos abonos presentan, entre otras, 2 diferencias importantes respecto a los autĂŠnticos abonos ENTECÂŽ:

TĂĄboa 4. Cadrados medios de varios caracteres de valor nutritivo en 32 xenotipos de millo forraxeiro para as distintas fontes de variaciĂłn (FV).

Ano 2010 FV

gl

RepeticiĂłn

2

0,00

ns

2,30

***

20,27

SP

2

23,81

***

35,19

***

Xenotipo

31

0,57

***

1,46

***

SP*repeticiĂłn

4

1,01

***

2,39

SP*xenotipo

62

0,23

ns

0,20

Erro

176

0,14

LSD (5%)

PB

FND

FAD 16,36

***

13,23

149,65

**

76,92

***

46,40

ns

49,59

***

22,10

***

9,80

***

***

29,64

***

4,96

ns

24,77

***

ns

5,88

ns

2,54

ns

1,16

ns

4,79

2,69

0,35

0,44

2,02

1,51

CNET

AM

MS

PMS

FV

gl

RepeticiĂłn

2

20,26

**

62,92

IVMOD

***

0,23

***

137,96

***

11,76

1,09

**

SP

2

261,63

*

114,74

**

849,41

***

54,83

ns

31

75,09

***

160,81

***

32,69

***

26,66

***

SP*repeticiĂłn

4

57,23

***

21,79

ns

18,27

***

21,71

***

SP*xenotipo

62

9,64

ns

14,37

ns

3,83

ns

2,23

ns

Erro

176

7,29 2,50

14,38 3,50

3,72 1,78

***

1,39

Xenotipo

LSD (5%)

No contienen el exclusivo inhibidor de la QLWULĂ&#x20AC;FDFLyQ '033 FDUDFWHUtVWLFR GH (17(&

que mejora el aprovechamiento del nitrĂłgeno.

2-

Una parte importante del nitrĂłgeno procede de la urea, en cambio los abonos ENTECÂŽ siempre estĂĄn exentos de urea.

ENTECÂŽ gracias a el exclusivo inhibidor de la QLWULĂ&#x20AC;FDFLyQ '033 permite la reducciĂłn de las aplicaciones de abono, y en muchos cultivos asegurar una buena cosecha con una Ăşnica aplicaciĂłn.

Sementeira do ensaio con sementadora de precisiĂłn

MO

1-

1,73 1,22

MO: materia orgĂĄnica; PB: proteĂ­na bruta; FAD e FND: fibra acedo e neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgĂĄnica in vitro; AM: amidĂłn. Todos os caracteres estimados sobre materia seca (%). PMS: produciĂłn de materia seca; MS: materia seca (%). LSD (5%): mĂ­nimas diferenzas significativas entre xenotipos. SP: sistema de produciĂłn; gl: graos de liberdade. Niveis de significaciĂłn: * P < 0,05; ** P < 0,01; *** P < 0,001; ns: non significativo (P > 0,05).

Los abonos ENTECÂŽ son fabricados por EuroChem HQ VX IiEULFD GH $PEHUHV DQWHV %$6) $PEHUHV su HĂ&#x20AC;FDFLD KD VLGR GHPRVWUDGD HQ PXOWLWXG GH HQVD\RV FLHQWtĂ&#x20AC;FRV \ hace mĂĄs de 10 aĂąos que se estĂĄn utilizando ampliamente y con ĂŠxito comprobado en Castilla y LeĂłn.

Los abonos que hemos detectado que se han vendido como ENTECÂŽ sin serlo, tienen un color parecido, SHUR QR LJXDO \ XQD JUDQXORPHWUtD PXFKR PiV irregular que los autĂŠnticos abonos ENTECÂŽ. Con este tipo de abonos no se puede garantizar que el comportamiento en campo sea igual que el de ENTECÂŽ, existiendo un grave riesgo de pĂŠrdida de cosecha y de rentabilidad.

Resumiendo, lo poco que se ahorra por comprar un abono, que le dicen que es como ENTECÂŽ pero mĂĄs barato, lo puede perder con creces en la cosecha.

AGRICULTOR, ASEGĂ&#x161;RESE ANTES DE COMPRAR EL ABONO QUE REALMENTE ESTĂ COMPRANDO ENTECÂŽ, EXIGIENDO QUE EN EL DOCUMENTO DE COMPRA PONGA ENTECÂŽ.

SI AĂ&#x161;N ASĂ? TIENE ALGUNA DUDA O CONOCE ALGUN CASO DE FRAUDE, PĂ&#x201C;NGASE EN CONTACTO CON NOSOTROS Tel: 932247244 Correo electrĂłnico: nitrogen@eurochemagro.com Los hechos descritos pueden ser constitutivos de diferentes delitos (fraude, publicidad engaĂąosa, competencia desleal, etc.) por lo que EuroChem Agro actuarĂĄ por todos los medios para defender los derechos de los agricultores y sus legĂ­timos intereses.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

79

80

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Parcelas de manexo sostible fertilizadas con xurro de porco

Parcelas de manexo sostible fertilizadas con xurro de vacún

O SISTEMA CONVENCIONAL E O MANEXO SUSTENTABLE FERTILIZADO CON XURRO DE VACÚN FORON MELLORES OPCIÓNS PARA O CULTIVO DE MILLO FORRAXEIRO PARA ALIMENTACIÓN ANIMAL DEBIDO AO SEU MAIOR CONTIDO PROTEICO E A SÚA DIXESTIBILIDADE MÁIS ALTA

Parcelas de laboreo convencional

Para finalizar, na táboa 5 preséntanse os datos de PMS das poboacións e os híbridos en cada SP, sendo a testemuña “Nkthermo” a que obtivo mellores producións nos

tres sistemas. Nas parcelas fertilizadas con xurro de vacún, “Nkthermo”, con 14,3 t/ha, e “Berastegui”, con 12,9 t/ha, non foron significativamente diferentes, e nas parcelas fertilizadas con xurro de porco tampouco as diferenzas foron significativas entre “Nkthermo” (12,9 t/ha) e as poboacións “Guernika”, “Berastegui” e “Azpeitia”, todas elas con producións superiores ás 11 t/ha. Nos tres sistemas destacaron polas súas altas producións as poboacións “Berastegui”, “Guernika”, “Azpeitia” e “Mondariz”.

Táboa 5. Produción da materia seca (t/ha) de 32 xenotipos de millo baixo tres sistemas de produción no ano 2010 Xenotipos Aranga Boimorto Berastegui Camariñas Negreira San Sadurniño Nkthermo* Arzúa Teo Lira Aranga-Vila Monfero Irixoa Begonte Sarria Izoria Media poboacións Media híbridos LSDm (5%)

LC 11,14 7,29 12,55 7,98 9,28 10,16 15,07 8,25 7,38 10,12 9,27 7,11 9,56 9,44 8,39 11,83

XV 10,66 6,48 12,88 7,08 9,32 8,27 14,32 5,74 7,66 8,45 5,34 6,06 9,25 7,56 8,51 9,72

XP 9,67 6,90 11,37 7,14 9,66 8,85 12,94 7,14 6,51 8,76 6,49 6,14 6,93 6,97 8,04 8,54

Xenotipos Amurrio Llodio Ataún Fika Anjou 290* Azpeitia Guernika Markina Dumbría Sendelle Ponteareas Forcarei Mondariz Covelo H1* Oia

LC 9,75 9,98 11,44 9,19 12,11 12,42 12,58 10,61 7,84 9,17 10,83 8,79 13,08 9,28 11,71 9,19

XV 10,55 8,31 9,82 9,62 9,51 10,65 10,70 8,34 6,63 9,48 8,60 8,24 10,88 7,80 6,93 9,19

XP 10,36 7,42 9,38 8,50 11,52 11,02 11,72 9,21 8,08 8,63 9,12 7,14 8,05 8,29 9,21 9,77

9,30 11,47 0,52

LC: sistema de produción convencional; XP e XV: sistema de produción sostible fertilizado con xurro de porco e vacún, respectivamente. LSDm (5%): mínimas diferenzas significativas entre as medias das poboacións e os híbridos. (*) híbridos testemuñas.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

84

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A PRESENZA DE MALAS HERBAS PARECE SER UN FACTOR IMPORTANTE NO DESENVOLVEMENTO DO CULTIVO SUSTENTABLE FERTILIZADO CON XURRO DE PORCO

CONCLUSIÓNS A produción de materia seca foi máis alta no laboreo convencional que nos sistemas de produción sustentable en ambos os anos. As causas desta superioridade poden ser debidas ao efecto das malas herbas ou, en maior medida, á menor dispoñibilidade de nitróxeno cos xurros a curto prazo.

O manexo sustentable fertilizado con xurro de porco favoreceu o aumento do contido en amidón e o descenso no contido de fibra acedo e neutro deterxente, polo tanto, o cultivo sustentable fertilizado con xurro de porco foi máis favorable para a produción de biomasa e etanol, mentres que o sistema convencional e o manexo sustentable fertilizado con xurro de vacún foron mellores opcións para o cultivo de millo forraxeiro para alimentación animal debido ao seu maior contido proteico e a súa dixestibilidade máis alta.

No ano 2009 destacaron polas súas altas producións nos sistemas de produción sustentable “Oia”, “Ribadumia x

EC49A”, “Ponteareas” e “Ponteareas x EC49A”, que obtiveron producións superiores ou iguais en manexo sustentable fertilizado con xurro de vacún fronte ao laboreo convencional, mentres que “Covelo” foi o único xenotipo cuxas produción e calidade nutritiva foron superiores en manexo sustentable fertilizado con xurro de porco. No ano 2010 non se atoparon interaccións significativas entre os tres sistemas de produción e os xenotipos, polo tanto, as poboacións tiveron un comportamento similar nos tres sistemas de produción. Neste caso, as poboacións “Berastegui”, “Guernika”, “Azpeitia” e “Mondariz” foron as máis destacadas polas súas altas producións e dixestibilidades.

Como conclusión final podemos corroborar que algunhas poboacións e variedades locais poden ser, por si mesmas ou como variedades melloradas, unha boa alternativa aos híbridos comerciais nunha agricultura máis sustentable e respectuosa co medio ambiente. O noso seguinte paso foi realizar topcross, é dicir, cruzamentos entre as variedades locais máis prometedoras e liñas puras galegas, seleccionadas no CIAM, que permitan eliminar efectos negativos das variedades locais, coma o encamado, e proporcionar maior precocidade, xa que algunhas destas variedades locais son algo tardías para poder combinalas con cultivos alternativos forraxeiros invernais.

AGRADECEMENTOS Os autores agradecen o financiamento recibido das Accións de Transferencia de Tecnoloxía Agroforestal (09/08 e 10/36) e o proxecto 09MRU029503PR da Xunta de Galicia.

BIBLIOGRAFÍA CAMPO RAMÍREZ, L.; CASTRO GARCÍA, P.; MORENO-GONZÁLEZ, J., 2007. Calibración NIRS para estimar la digestibilidad de la materia orgánica de la planta entera de maíz en híbridos seleccionados para forraje. En: Los sistemas forrajeros: Entre la producción y el paisaje. Ed.: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos 461-467. XLVI Reunión Científica de la SEEP. Vitoria-Gasteiz (España).

CAMPO, L. Y MORENO-GONZÁLEZ, J., 2010. Ecuaciones preliminares NIRS para la evaluación de la calidad de la biomasa en plantas de maíz. En: Pastos: Fuente natural de energía, A. CALLEJA SUÁREZ et al. (Eds.). Universidad de León. León (España), 135-139.

CAMPO, L.; A. B. MONTEAGUDO Y MORENOGONZÁLEZ, J., 2011. Evaluación agronómica de variedades locales de maíz en un sistema de agricultura sostenible. En: Pastos, paisajes culturales entre tradición y nuevos paradigmas del siglo XXI, C. LÓPEZ-CARRASCO FERNÁNDEZ et al.

(Eds.). Toledo (España), 243-248.

MANGADO, J.M.; OIARBIDE, J.; BARBERÍA, A. Y GRANADA, A., 2009. Eficiencia y efecto residual del nitrógeno contenido en el purín del vacuno de leche aportado sobre prados en ambiente atlántico. En: La multifuncionalidad de los pastos: Producción ganadera sostenible y gestión de los ecosistemas, R. REINÉ et al. (Eds.). Gráficas Alós. Huesca (España), 205-212.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

MARTINEZ-MARTINEZ, A. y PEDROL, N., 2005. Raigrás italiano y maíz implantados con dos sistemas de siembra y abonados con dos tipos de fertilización. En: Producciones agroganaderas: Gestión eficiente y conservación del medio natural.

Ed.: SERIDA, 625-632. XLV Reunión Científica de la SEEP. Gijón (España).

MARTINEZ-MARTINEZ, A.; PEDROL, N. Y MARTÍNEZ-FERNÁNDEZ, A., 2009. Maíz para ensilar cultivado en sistemas de producción convencional o ecológica. En: La multifuncionalidad de los pastos: Producción ganadera sostenible y gestión de los ecosistemas, R. REINÉ et al. (Eds.). Gráficas Alós. Huesca (España), 391-397.

PIÑEIRO, J.; SUÁREZ, R., DÍAZ, N. Y FERNÁNDEZ, J., 2002. Cultivo de maíz forrajero ecológico. Actas del V Congreso de la Sociedad Española de Agricultura Ecológica y I Congreso Iberoamericano de Agroecología, 1253-1261.

SAS Institute Inc., 1999. SAS/Stat User`s Guide, Version 8, Cary INC: SAS Institute Inc. STEEL, R.G.D.; TORRIE, J.H., 1985. Bioestadística: principios y procedimientos. Ed.: McGraw-Hill 2ª ed. (México).

Win ISI 1.5, 2000. ISI WINDOWS Near-Infrared Software, The Complete Software Solution for Routine Analysis, Robust Calibration and Networking, ISI (Infrasoft International), LLC, Port Matilda, PA, USA.

86

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CRUZAMENTOS EXPERIMENTAIS DE MILLO FORRAXEIRO A PARTIR DE HÍBRIDOS ELITE ADAPTADOS A PRECOCIDADE

Vista xeral do ensaio do CIAM

Presentamos os resultados dun ensaio realizado no CIAM para obter híbridos de millo forraxeiro de alto rendemento adaptados a precocidade e avaliar o efecto da selección de híbridos clasificados entre épocas de floración sobre certos caracteres agronómicos e de calidade.

L. Campo Ramírez* e J. Moreno-González Departamento de Pastos e Cultivos (CIAM-Ingacal) Apartado 10, 15080 A Coruña (España) *Correspondencia actual Semillas WAN, A Estrada (Pontevedra)

En Galicia cultívanse variedades de millo cuxo ciclo de maduración FAO oscila entre os ciclos 200 e 500, pero as variedades de ciclo de maduración máis tardío recóllense cunha humidade do gran moi elevada, o que impide a súa correcta conservación (Ordás et ál., 2006) e que a planta alcance o seu pleno desenvolvemento vexetativo. Coñécense fontes de xermoplasma que polo seu elevado rendemento, a súa calidade e determinada resistencia a estreses (seca, enfermidades ou pragas) son interesantes á hora de introducilas nos programas de mellora xenética de millo, pero antes deben ser adaptadas a floracións máis temperás como paso previo ao seu cultivo en Galicia. Se a isto engadimos a demanda, cada vez maior, de variedades de millo de ciclos curtos que poidan alternarse con cultivos de forraxeiras no inverno, a adaptación a precocidade faise imprescindible.

Diversos autores propuxeron a mellora da precocidade de poboacións tardías seleccionando por floración precoz

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

(Troyer e Brown, 1976; Troyer, 1990; Rubino e Daws, 1990; Weyhrich et ál., 1998). En Galicia tamén se realizaron estudos sobre adaptación a precocidade en poboacións de millo tardías (Moreno-González, 1981; Ordás, 1988; Ordás et ál., 1996, 2006), con respostas positivas á selección. A precocidade é unha característica favorable en zonas húmidas e, xunto ao encamado, un dos caracteres agronómicos básicos de selección no plan de mellora de millo forraxeiro do CIAM. A lista de híbridos de millo que as casas comerciais veñen ofertando cada ano é moi ampla e o produtor debe elixir aquela que mellor se adapte á zona edafoclimática correspondente á súa explotación, tendo en conta os días que o cultivo permanecerá na finca antes da súa colleita. No CIAM véñense desenvolvendo híbridos precoces adaptados ás zonas húmidas do norte de España.

Os obxectivos deste traballo foron: _Obter, mediante o método de selección de mazaroca a suco, híbridos de millo forraxeiro de alto rendemento adaptados a precocidade. _Avaliar o efecto da selección de híbridos clasificados entre épocas de floración sobre certos caracteres agronómicos e de calidade. Para iso seleccionáronse liñas durante

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

SelecciĂłn para precocidade de hĂ­bridos elite desde 2007 a 2012

catro a cinco xeraciĂłns nas poboaciĂłns segregantes F2 a partir de nove hĂ­bridos de millo comerciais. Tres dos hĂ­bridos comerciais seleccionados pertencĂ­an a un ciclo de maduraciĂłn precoz (ciclo FAO 200), tres a un ciclo medio (ciclo 300) e outros tres a un ciclo tardĂ­o (ciclo 400). Entre os anos 2007 e 2011 foron seleccionadas nove poboaciĂłns elite mazaroca a suco sobre o carĂĄcter da precocidade.

Partimos de 40 mazarocas F2 por cada hĂ­brido, que foron sementadas e seleccionadas mediante o mĂŠtodo xenealĂłxico ou de pedigree (unha mazaroca por suco). AutofecundĂĄron-

se as seis plantas mĂĄis precoces de cada suco e seleccionĂĄronse en colleita, entre e dentro dos sucos, as mazarocas mĂĄis precoces e produtivas, procedentes de plantas sen encamado nin enfermidades. Entre os anos 2007 e 2011 fĂłronse realizando as autofecundaciĂłns e as selecciĂłns segundo se indica no esquema, de tal maneira que no ano 2010 se conseguiron dĂşas poboaciĂłns F2S4 dos hĂ­bridos 1 e 2 (H1 e H2, respectivamente), catro poboaciĂłns F2S3 dos hĂ­bridos 3, 4, 8 e 9 (H3, H4, H8 e H9, respectivamente) e, por Ăşltimo, tres poboaciĂłns F2S2 dos hĂ­bridos 5, 7 e 6 (H5, H7 e H6).

AgroCaixa Dobre axuda: tramitĂĄmoslle e anticipĂĄmoslle a PAC Agora, vai levar1 unha prĂĄctica bolsa de gran capacidade (57 x 32 x 28) sĂł por domiciliar a sĂşa PAC en â&#x20AC;?la Caixaâ&#x20AC;?.

1. 2TQOQEKĂ?P X½NKFC FGUFG Q CVC Q QW CVC GUIQVCT GZKUVGPEKCU WPKFCFGU 2CTC QU GHGEVQU ÇĽUECKU GUVC RTQOQEKĂ?P VGP C EQPUKFGTCEKĂ?P FG TGOWPGTCEKĂ?P GP GURGEKG G GUV½ UWZGKVC C KPITGUQ C EQPVC UGIWPFQ C PQTOCVKXC ÇĽUECN XKZGPVG 1HGTVC RCTC FQOKEKNKCEKĂ?PU FG GZRGFKGPVGU FC 2#% EWP KORQTVG estimado superior a 500 â&#x201A;Ź. NRI: 529-2012/9681.

www.laCaixa.es/agrocaixa

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

87

88

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Floración feminina

ESQUEMA DE SELECCIÓN No ano 2011 continuouse coa selección das nove poboacións e seleccionáronse seis liñas (as dúas máis precoces, as dúas máis tardías e dúas intermedias) das 40 que se mantiñan en cada poboación. Estas liñas foron cruzadas por un tester heterótico (a liña pura EC49) co obxecto de obter 54 híbridos elite experimentais que mostrasen heterose. Cos 53 cruzamentos xerados no ano 2011 (dun deles non se obtivo semente suficiente) e tres híbridos comerciais utilizados como testemuñas realizouse un ensaio de avaliación de millo forraxeiro Látice rectangular 7x8 con tres repeticións no ano 2012 en Mabegondo (A Coruña).

Un dos híbridos testemuñas utilizouse como híbrido funcional dunha das poboacións F2 de partida.

A densidade de sementeira foi a normal empregada no cultivo de millo forraxeiro (9 pl/m2) e os caracteres avaliados poderían dividirse en catro categorías: agronómicos, de rendemento, de valor nutritivo e de biomasa (táboa 1). _Vigor temperán e tardío (VTE, VTA); verdor, altura e frondosidade da planta en estadío de 3 a 4 follas visibles (VTE) e de 7 a 8 follas (VTA). Os datos tomáronse nunha escala comprendida de 1 (menor) a 5 (maior vigor).

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

_Floración masculina (FMAS), que son os días transcorridos desde a sementeira ata que o 50% das plantas existentes presenta pole. _Floración feminina (FFEM) ou días transcorridos desde a sementeira ata que o 50% das plantas existentes presenta sedas. _Encamado ou porcentaxe de encamado de millo (ENC), que se obtén da suma do número de plantas crebadas por baixo da mazaroca e as plantas inclinadas máis de 450 en relación coa base das plantas e o chan, dividido polo número total de plantas existentes. A análise de varianza do encamado realizouse cos valores transformados (Steel e Torrie, 1985), debido a que os erros experimentais non gardan unha distribución normal. _Roya: porcentaxe de plantas infectadas polo fungo Puccinia sorghi. A roya común do millo é ocasionada por un fungo patóxeno que necesita temperaturas moderadas (16 0C a 23 0C) e alta humidade (mollado foliar) para progresar, producindo pústulas nas follas. A medición de roya realízase a través da porcentaxe de área afectada na folla da mazaroca e as inmediatas inferior e superior a ela, en relación coa área total das mesmas segundo a Escala de Cobb (Peterson et ál., 1949). _Produción de materia seca (PMS), expresada en toneladas de materia seca por hectárea (t/ha), que se calculou a partir da produción de materia fresca e a porcentaxe de materia seca estimada nunha mostra desecada a 80 0C ata alcanzar un peso constante.

Cada mostra da parte vexetativa das tres repeticións de cada xenotipo (previamente picada para forraxe cunha colleitadora de precisión) secouse en estufa de aire forzado e, posteriormente, as mostras foron moídas ata atravesar un baruto de 1 mm. Con este material e a técnica de espectroscopía no infravermello próximo (NIRS) realizáronse as seguintes determinacións por duplicado: _Materia seca (MS). É a porcentaxe da forraxe que non é auga, importante por si mesma e porque os demais compoñentes de valor nutritivo e de biomasa están expresados sobre materia seca. _Fibra neutro deterxente (FND). É unha medida do total de fibra contida na forraxe. Está formada pola suma de celulosa, hemicelulosa e lignina. _Fibra acedo deterxente (FAD). A suma de celulosa, lignina e pectina da fracción de fibra das forraxes. Como no caso anterior, os niveis baixos de FAD son os máis favorables para obter unha forraxe de alta calidade nutritiva. _Dixestibilidade in vitro da materia seca (IVMOD). É unha medida aparente da dixestibilidade dentro do rume do animal, pois faise no laboratorio e permítenos aproximarnos á dixestibilidade real no animal. _Proteína bruta (PB). Trátase dunha estimación da proteína do alimento, unha mestura entre a proteína verdadeira e o nitróxeno non proteico. Non toda a PB pode ser aproveitada polo animal, sobre todo nos silos, xa que parte desta proteína se perde por acción do quecemento. _Carbohidratos solubles en auga (CSA). Atópanse en toda a planta pero sobre todo no talo. Son os responsables de alimentar as bacterias lácticas que pola súa actividade facilitan a conservación do ensilado mediante a produción de ácidos orgánicos (láctico e propiónico).

90

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 1. Caracteres avaliados nun ensaio de 53 híbridos elite seleccionados para precocidade e 2 híbridos testemuñas de millo forraxeiro Vigor temperán (VTE) Vigor tardío (VTA) (Campo e Moreno-González, 2010) Floración feminina (FFEM) Floración masculina (FMAS) Porcentaxe de plantas caídas ou encamado (ENC)

(Steel e Torrie, 1985)

Caracteres de rendemento Contenido de materia seca (MS) (Campo, 1999) Produción de materia seca (PMS) Infección por roya (Roya)

(Peterson et ál., 1949)

Caracteres de valor nutritivo Proteína bruta (PB) Fibra ácido deterxente (FAD) Carbohidratos solubles en auga (CSA) Carbohidratos non estruturais (CNET)

Espectroscopía de Reflectancia no Infravermello Próximo (Campo et ál., 2007)

Amidón (AM) Dixestibilidade da materia orgánica in vitro (IVMOD) Caracteres de biomasa Fibra neutro deterxente (FND) Lignina (LIG) Híbrido elite en fase de enchedura de gran e dano en mazarocas provocado polos corvos

_Carbohidratos non estruturais (CNET). A fracción nutritiva do alimento para ruminantes. Son carbohidratos que non forman parte da parede celular e inclúen en gran medida azucres e amidón. _Amidón (AM). Trátase dun polisacárido de reserva alimenticia, constituído por amilosa e amilopectina. É o compoñente que participa en maior medida no contido enerxético. _Hemicelulosa (HCEL) e celulosa (CEL). Son compoñentes da parede celular que poden ser parcialmente dixeridos, mentres que a lignina non. _Lignina (LIG). É o compoñente da fibra que non ten valor enerxético para o animal pero pode restrinxir a dixestibilidade doutros compoñentes da fibra (HCEL e CEL) cando está unida a eles. O contido de LIG no millo é baixo, en torno ao 1,5-4%.

Hemicelulosa (HCEL)

Espectroscopía de Reflectancia no Infravermello Próximo (Campo et ál., 2010)

Celulosa (CEL)

RESULTADOS

CARACTERES AGRONÓMICOS E DE RENDEMENTO Coa selección dos híbridos elite conseguiuse aumentar o vigor temperán e tardío e adiantar a floración das plantas, e por tanto a súa maduración, respecto dos híbridos comerciais funcionais das F2 de partida. Dentro das poboacións non atopamos diferenzas significativas entre as tres etapas de polinización para os caracteres de vigor temperán e tardío (VTE e VTA) e a porcentaxe de plantas caídas ou encamado (ENC). Nas floracións necesitouse menor número de días desde a sementeira ata a floración masculina ou feminina (FMAS e FFEM) no período de polinización temperá respecto da polinización tardía.

Táboa 2. Avaliación da produción de materia seca (PMS en t/ha) e dos caracteres agronómicos e de rendemento en tres datas de floración Polinización VTE VTA FMAS FFEM MS ENC Roya PMS Temperá 3,00 a 3,50 a 82,65 a 82,70 a 35,56 a 1,39 a 1,87 a 18,99 a Media 3,02 a 3,33 a 84,37 b 83,74 b 34,83 ab 1,28 a 1,99 ab 19,69 a Tardía 3,14 a 3,30 a 85,26 c 84,79 c 33,92 b 1,20 a 2,10 b 21,73 b LSD (5%) 0,18 0,20 0,52 0,50 0,92 0,24 0,17 0,82 VTE e VTA: vigor temperán e tardío (1-peor a 5-mellor); FMAS e FFEM: floración masculina e feminina (días transcorridos desde a sementeira ata a floración); MS: contenido de materia seca en recolección (%); ENC: encamado transformado (√/ENC%+0,5); Roya: plantas afectadas pola enfermidade (%).

LSD (5%): diferenzas mínimas significativas entre as precocidades ao 5%.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

92

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 3. Avaliación de caracteres agronómicos e de rendemento en 53 híbridos elite seleccionados para precocidade e 2 híbridos testemuñas de millo forraxeiro Polinización

Temperá

Media

Tardía

Liña x EC49A 527 H4 F2S3 545 H4 F2S3 565 H8 F2S3 573 H8 F2S3 602 H9 F2S3 636 H3 F2S3 656 H3 F2S3 676 H5 F2S2 682 H5 F2S2 707 H7 F2S2 715 H7 F2S2 728 H6 F2S2 759 H6 F2S2 783 H1 F2S4 811 H1 F2S4 849 H2 F2S4 851 H2 F2S4 517 H4 F2S3 533 H4 F2S3 554 H8 F2S3 555 H8 F2S3 611 H9 F2S3 619 H9 F2S3 633 H3 F2S3 643 H3 F2S3 678 H5 F2S2 683 H5 F2S2 710 H7 F2S2 713 H7 F2S2 735 H6 F2S2 741 H6 F2S2 772 H1 F2S4 793 H1 F2S4 825 H2 F2S4 828 H2 F2S4 537 H4 F2S3 540 H4 F2S3 556 H8 F2S3 558 H8 F2S3 603 H9 F2S3 604 H9 F2S3 645 H3 F2S3 651 H3 F2S3 674 H5 F2S2 684 H5 F2S2 696 H7 F2S2 705 H7 F2S2 754 H6 F2S2 762 H6 F2S2 771 H1 F2S4 790 H1 F2S4 819 H2 F2S4 864 H2 F2S4

Media híbridos testemuñas Significación estadística

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

VTE 2,62 3,64 2,28 3,67 3,35 3,25 3,49 2,71 2,16 3,22 3,38 3,27 3,00 2,81 2,69 3,18 3,36 3,38 3,04 3,17 3,73 2,86 3,00 2,84 3,01 2,49 2,30 2,90 2,92 3,12 3,20 2,90 3,12 3,00 3,50 3,71 3,01 3,02 1,88 2,41 4,18 3,71 3,01 4,24 3,70 2,86 2,98 3,45 3,42 3,45 2,96 2,91 2,34 2,17 ***

VTA 3,59 4,03 3,22 3,97 3,32 3,33 3,21 2,94 2,74 3,13 3,07 3,55 3,53 3,10 3,53 3,83 3,58 3,87 2,97 3,45 3,64 3,26 3,53 2,77 3,61 2,96 2,92 3,07 3,08 3,64 2,97 3,77 3,32 2,91 3,92 3,04 3,32 3,74 2,72 3,31 3,98 4,12 3,36 3,95 3,97 2,85 3,08 3,79 3,73 3,85 3,43 3,60 3,17 2,99 *

FMAS 79,46 79,97 77,24 83,08 80,69 84,34 86,02 83,08 82,26 83,05 82,70 83,95 86,24 84,71 85,91 80,81 79,95 83,27 85,41 77,51 77,38 78,70 77,45 90,15 89,46 84,94 84,45 85,66 84,89 84,58 87,00 88,15 88,13 86,16 83,92 79,70 83,63 82,68 84,23 85,14 81,36 84,62 91,63 86,38 85,30 88,49 86,13 85,80 84,52 88,59 87,73 84,15 85,06 85,16 ***

FFEM 81,12 79,51 78,77 82,57 81,76 85,10 84,61 82,45 81,77 83,49 83,44 83,84 85,95 85,88 85,16 81,40 79,59 82,56 85,18 77,80 77,81 81,18 77,99 86,19 83,99 84,85 84,05 85,30 85,37 84,58 86,05 87,24 86,00 85,64 84,18 80,11 83,73 82,63 84,30 85,84 81,89 84,17 86,02 85,66 85,17 88,02 86,84 84,58 83,57 88,66 87,32 85,03 85,28 83,75 ***

MS 40,47 39,53 36,70 36,03 30,90 33,49 36,28 39,02 35,30 35,09 33,68 33,38 34,30 32,23 34,05 33,37 40,19 35,56 35,16 40,03 39,34 33,76 37,05 34,50 36,08 35,50 34,84 31,01 34,90 34,14 33,78 32,95 34,07 30,98 33,53 35,24 33,23 39,48 35,79 33,98 37,07 33,25 35,87 32,33 34,97 31,54 32,23 31,08 32,23 31,69 30,25 33,85 31,87 36,70 ***

ENC 0,89 2,16 0,66 1,06 1,09 1,14 1,58 2,86 1,12 1,30 0,94 1,14 1,79 1,10 1,57 1,21 0,98 0,48 1,84 1,22 1,83 0,85 1,51 1,34 2,12 1,31 2,22 0,95 1,36 0,81 0,49 1,41 1,09 0,92 1,18 1,34 1,28 0,85 1,23 2,14 1,14 1,32 1,61 1,43 1,21 1,06 0,95 1,32 1,15 1,43 0,91 1,16 0,90 1,24 ns

Roya 2,04 2,08 2,34 2,16 2,75 1,65 1,73 2,10 1,57 1,85 2,11 1,63 1,41 1,27 1,33 2,02 2,00 1,80 2,41 3,33 2,88 2,25 3,10 1,87 2,83 1,87 1,76 1,38 1,73 1,98 1,49 1,11 1,14 1,24 2,06 2,60 2,12 3,47 3,70 2,08 2,13 2,07 1,98 1,84 1,38 1,29 1,74 1,89 1,82 1,23 1,25 2,43 3,72 1,21 ***

A PRECOCIDADE É UNHA CARACTERÍSTICA FAVORABLE EN ZONAS HÚMIDAS E, XUNTO AO ENCAMADO, UN DOS CARACTERES AGRONÓMICOS BÁSICOS DE SELECCIÓN NO PLAN DE MELLORA DE MILLO FORRAXEIRO DO CIAM En consecuencia, tamén aumentou a concentración de materia seca da planta no momento da recolección, xa que o desenvolvemento vexetativo da planta é máis rápido e complétase antes. Debido a que no ano 2012 se observou maior incidencia no efecto da roya nos cultivos de millo en xeral, realizouse unha observación da devandita enfermidade. A incidencia foi lixeiramente superior na media dos híbridos elite mellorados (1,87% para os máis temperáns, 1,99% para os de precocidade media e 2,10 % nos máis tardíos) respecto da media dos híbridos testemuñas (1,21%; ver a táboa 3). Os híbridos elite de polinización tardía alcanzaron unha produción de materia seca de 21,73 t/ha, superior á conseguida polos híbridos de polinización media (19,69 t/ha) e temperá (18,99 t/ha), así como superior á media das testemuñas (18,9 t/ha; ver a figura 1).

Na táboa 3 preséntase a media de todos os datos agronómicos e de rendemento nos 53 híbridos elite mellorados.

En todos eles, o vigor foi superior á media dos híbridos testemuñas e a floración adiantouse respecto dos híbridos funcionais. Os híbridos elite procedentes das poboacións máis precoces, H4 F2S3, H8 F2S3 e H9 F2S3, foron, nas tres datas de polinización avaliadas, os que antes alcanzaron tanto a floración feminina coma a masculina.

O 82% e o 59% dos híbridos elite avaliados alcanzaron diferenzas significativas en VTE e VTA, respecto da media dos híbridos comerciais, e o 46 e o 32% dos híbridos elite foron máis precoces (FMAS e FFEM, respectivamente).

Como xa se mencionou anteriormente, o efecto da roya foi maior nos híbridos elite. A pesar diso, os híbridos procedentes da poboación H1 F2S4 destacaron por ser os máis resistentes á devandita enfermidade nas tres fases de polinización, cunha incidencia media de 1,3% en polinización temperá, 1,12% en polinización media e 1,24% en polinización tardía (táboa 3).

Dentro da polinización temperá, o híbrido elite 573 H8 F2S3 destacou polo seu vigor, a súa precocidade e a alta produción, mentres que os híbridos 527 H4 F2S3, 565 H8 F2S3 e 851 H2 F2S4 destacaron na maioría dos efectos favorables dos caracteres agronómicos e de rendemento, xa que alcanzaron bo vigor, alto contido de materia seca, baixo encamado e maior precocidade.

Na polinización media destacaron polo vigor, a precocidade e o alto contido de MS os híbridos elite 554 e 555 H8F2S3, e polo seu vigor, a precocidade e o baixo encamado resaltaron os híbridos 517 H4 F2S3 e 611 H9 F2S3.

Por último, o híbrido 741 H6 F2S2 foi o que alcanzou a maior produción (25 t/ha) e o menor encamado (0,49%).

Na polinización tardía, o híbrido máis sobresaliente agronomicamente foi 556 H8 F2S3, con bo vigor, precocidade, alto contido de MS e baixo encamado. O híbrido 790 H1 F2S4 foi o mellor en rendemento e baixo encamado, con 23 t/ha de PMS e 0,9% de encamado.

PESANDOR

FERNANDEZ

MARCELLO

Manuel Veiras Quindimil.

Ordes (A Coruña)

Rodríguez Paredes S.C. Trazo (A Coruña)

Granxa Vaamonde.

Arzúa (A Coruña)

“Foi un híbrido excelente en produción. A relación entre calidade e produción de ensilado de PESANDOR é para min a mellor do mercado.”

“FERNANDEZ deume moi bo resultado. Superou en produción á variedade que sementei durante os últimos anos. A partir de agora será a miña variedade de referencia.”

“Sen dúbida MARCELLO cumpre todo o que promete una variedade “10 días máis”. No 2012, no que as condicións foron moi desfavorables, obtiven uns resultados, en canto á produción, dos mellores dos últimos anos.”

CICLO FAO 350

CICLO FAO 300

CICLO FAO 270

KROKUS CICLO FAO 260

AMANATIDIS CICLO FAO 220

AMADEO

José Gutiérrez Parga.

Boimorto (A Coruña)

Cebey Varela.

Val do Dubra (A Coruña)

Enrique Sánchez Ferreño.

Cesuras (A Coruña)

“É o híbrido ideal para gran e para ensilado. Sementei dúas hectáreas de KROKUS para gran e nunca vira un híbrido máis adaptado para o secado da espiga no hórreo, nin con tanta facilidade para o esfollado da espiga. É o multifunción.”

“Este ano probei AMANATIDIS como ciclo curto de KWS e quedei moi satisfeito co resultado. Saquei unha produción case coma a dun ciclo 300.”

“Non tiña pensado sementar unha finca porque se me atrasou o último corte de herba. Ó final sementei AMADEO moi tarde, en xullo. O comportamento deste ciclo curto sorprendeume polo seu alto rendemento nun tempo récord dende a sementeira á colleita, só 115 días.

Velo medrar día a día.”

CICLO FAO 200

KWS, Nº 1 en venda de semente de millo para ensilado en Europa ¿Sabías que KWS se dedica exclusivamente ao desenvolvemento e distribución de semente? Cada ano investimos o 15% da nosa facturación na obtención de novas variedades. Descobre por que somos un dos catro líderes mundiais na mellora da xenética vexetal. ¿Queres coñecer as vantaxes da gama “10 Días máis”?

Visita a nosa web www.kws.es ou escanea este código Delegado A Coruña e Pontevedra Alejandro Mosquera. Tlf. 682001773 Delegado resto de Galicia e Asturias Oscar Sobrino. Tlf. 618752435

94

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Figura 1. Produción de materia seca (PMS) de 63 híbridos elite seleccionados para precocidade en tres fases de polinización diferentes 30

25

PMS(t/ha)

20

15

10

5

0

Línea x EC49A

Polinización temprana temperá Polinización media Polinización tardía

PRODUCIÓN DE MATERIA SECA A maioría dos híbridos elite mellorados alcanzaron producións de materia seca (PMS) superiores á media das testemuñas (18,9 t/ha; ver a figura 1). Soamente o 13% dos híbridos elite acadou contidos de MS significativamente superiores á media dos híbridos testemuñas (36,7%), mentres que o 50% dos híbridos elite avaliados foi significativamente máis produtivo que a media das testemuñas.

Os híbridos elite seleccionados a partir dos híbridos parentais H3, H6, H1 e H5 obtiveron as máis altas producións dentro de cada período de polinización. Os híbridos 656 H3 F2S3 (con 23,1 t/ha) e 811 H1 F2S4 e 573 H8 F2S3 (con 23 t/ha) foron os máis produtivos nas polinizacións temperás. Os híbridos 643 H3 F2S3 (23 t/ha) e 772, 793 H1 F2S4 e 741 H6 F2S3 (os tres cunha PMS de 25 t/ha) resultaron os mellores na polinización media e, por último, os híbridos 645 e 651 H3 F2S3 (23 e 23,4 t/ha), 674 e 684 H5 F2S2 (26,1 e 23,5 t/ha), 754 H6 F2S2 (23,7 t/ha) e 771 e 790 H1 F2S4 (25,4 e 23 t/ha, respectivamente) foron os máis produtivos na polinización tardía. Este conxunto de híbridos tamén necesitou maior número de días para alcanzar a floración, a excepción do híbrido 573 H8 F2S3, que foi o máis precoz de todos eles (táboa 3).

CALIDADE NUTRITIVA Non se atoparon diferenzas significativas no contido de proteína bruta (PB), fibra neutro deterxente (FND) e carbohidratos non estruturais (CNET) nos tres períodos de polinización avaliados. As diferenzas si que foron lixeiramente significativas para a dixestibilidade (IVMOD) e o contido de amidón (AM; p<0,05) e altamente significativas para o contido de carbohidratos solubles en auga (CSA; p<0,001).

Tanto a dixestibilidade coma o amidón tenden a diminuír ao aumentar o período vexetativo da planta (polinización tardía), mentres que o contido de CSA foi superior (8,46%) respecto da polinización temperá e media (7,07 e 7,45%, respectivamente).

Coa selección para precocidade, a calidade nutritiva dos híbridos elite diminuíu, xa que a concentración proteica (PB), a dixestibilidade (IVMOD) e a concentración de carbohidratos non estruturais (CNET) e de amidón (AM) foron, en xeral, inferiores respecto da media dos híbridos testemuñas (6,48, 70,53, 45,23 e 38,05% respectivamente; ver a táboa 5). Como consecuencia destes resultados, a concentración de fibras (FND) dentro da parede celular incrementouse, repercutindo directamente sobre os valores da dixestibilidade que descende.

Como excepción temos os híbridos 527 H4 F2S3 e 676 H5 F2S2, que conseguiron mellor calidade nutritiva que a media dos híbridos testemuñas cunha PMS de 19,8 e 21,4 t/ha, respectivamente. Tamén destacaron os híbridos 713 H7 F2S2 e 741 H6 F2S2 polas súas baixas concentracións de FND e altas de AM e CNET e elevada dixestibilidade, con PMS de 19,8 e 25 t/ha, respectivamente.

Na fase de polinización máis tardía, os híbridos elite 651 H3 F2S3 e 684 H5 F2S2 conseguiron boas dixestibilidades (70,5 e 71,6%) e altas producións (23,4 e 23,5 t/ha), o que repercute favorablemente na súa produción de materia orgánica dixerible (PMOD), tal como se reflicte na figura 2.

A pesar da perda xeneralizada na dixestibilidade dos híbridos elite, esta vese compensada e superada polo aumento da produtividade. Se observamos a produción da materia orgánica dixerible nos tres períodos de polinización, o 45,3% dos híbridos elite alcanzou PMOD superiores, significativamente, á media das testemuñas (13,3 tMOD/ ha). Os híbridos elite 772, 771 e 793 H1 F2S4, así como os híbridos 674 H5 F2S2 e 741 H6 F2S2, conseguiron PMOD superiores ás 17 tMOD/ha (figura 2).

Táboa 4. Caracteres de valor nutritivo avaliados en tres períodos de polinización Polinización PB FND IVMOD CSA CNET AM Temperá 6,23 a 46,16 a 68,86 b 7,45 a 42,83 a 35,26 Media 6,16 a 47,00 a 68,16 a 7,07 a 42,07 a 34,96 Tardía 6,19 a 46,99 a 68,51 ab 8,46 b 41,92 a 33,62 LSD (5%) 0,12 1,06 0,63 0,53 1,25 1,40 PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CSA e CNET: carbohidratos solubles en auga e non estruturais, respectivamente; AM: amidón.

Todos os caracteres estimados mediante NIRS e expresados en %MS. LSD (5%): diferenzas mínimas significativas entre as precocidades ao 5%.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

b ab a

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Polinización Liña x EC49A 527 H4 F2S3 545 H4 F2S3 565 H8 F2S3 573 H8 F2S3 602 H9 F2S3 636 H3 F2S3 656 H3 F2S3 676 H5 F2S2 Temperá 682 H5 F2S2 707 H7 F2S2 715 H7 F2S2 728 H6 F2S2 759 H6 F2S2 783 H1 F2S4 811 H1 F2S4 849 H2 F2S4 851 H2 F2S4 517 H4 F2S3 533 H4 F2S3 554 H8 F2S3 555 H8 F2S3 611 H9 F2S3 619 H9 F2S3 633 H3 F2S3 643 H3 F2S3 678 H5 F2S2 Media 683 H5 F2S2 710 H7 F2S2 713 H7 F2S2 735 H6 F2S2 741 H6 F2S2 772 H1 F2S4 793 H1 F2S4 825 H2 F2S4 828 H2 F2S4 537 H4 F2S3 540 H4 F2S3 556 H8 F2S3 558 H8 F2S3 603 H9 F2S3 604 H9 F2S3 645 H3 F2S3 651 H3 F2S3 674 H5 F2S2 Tardía 684 H5 F2S2 696 H7 F2S2 705 H7 F2S2 754 H6 F2S2 762 H6 F2S2 771 H1 F2S4 790 H1 F2S4 819 H2 F2S4 864 H2 F2S4

PB 6,47 6,77 6,22 6,19 6,26 5,94 6,04 6,60 6,62 5,92 6,15 6,03 6,13 5,76 5,74 6,18 6,42 6,34 6,25 6,14 6,13 6,20 6,33 6,17 5,64 6,35 6,38 6,21 6,35 6,09 6,11 5,72 6,12 6,19 5,91 6,25 6,17 6,33 6,33 5,93 6,35 6,11 6,40 5,96 6,39 6,13 6,25 6,10 6,11 5,56 6,26 6,67 6,11

FND 37,50 45,04 47,64 49,04 50,94 45,54 45,20 41,05 45,88 44,56 47,87 47,00 46,52 45,87 46,34 50,38 49,59 49,08 47,41 48,45 46,86 48,10 50,43 48,07 47,62 45,22 44,94 46,30 43,02 47,51 43,16 47,97 46,21 53,50 47,84 44,40 46,66 44,89 44,60 47,53 47,01 46,98 45,20 47,67 44,89 48,86 48,35 50,74 48,04 49,57 47,58 44,70 49,38

IVMOD 72,44 69,79 66,64 67,33 66,23 68,65 69,91 71,45 69,26 70,41 68,05 68,25 68,93 70,88 69,60 66,49 66,19 66,88 68,40 64,87 66,67 65,78 64,23 68,16 68,05 68,93 69,06 69,23 70,96 68,79 70,99 69,69 70,66 64,38 67,81 68,02 68,99 68,10 68,49 67,24 66,53 68,92 70,48 68,65 71,63 68,06 68,41 65,89 67,86 68,92 69,65 70,13 66,10

CSA 5,26 6,44 6,03 6,45 6,24 7,35 10,29 7,49 6,23 8,37 6,57 7,29 8,23 10,46 11,35 6,20 6,76 5,23 6,69 3,75 4,20 4,84 2,98 6,53 7,61 7,66 8,10 7,93 6,70 8,13 8,28 11,43 12,90 5,85 7,92 6,16 10,23 5,08 6,13 8,28 5,90 9,21 8,75 10,98 11,05 9,45 7,15 7,67 7,65 13,91 10,32 9,57 6,61

CNET 53,42 44,45 40,87 39,51 36,87 44,28 44,24 48,68 41,95 44,92 40,55 42,35 42,45 43,35 43,00 38,27 38,31 40,56 42,07 40,90 42,70 40,47 37,84 40,95 42,77 43,96 43,93 42,08 45,50 41,64 46,04 41,35 43,04 34,06 41,52 45,63 42,39 44,82 44,44 41,99 42,95 42,20 43,45 40,54 43,69 39,51 40,06 37,86 40,42 39,33 40,56 44,27 39,37

AM 47,65 37,73 34,56 33,25 29,12 36,64 34,24 40,51 35,66 36,06 34,10 35,17 34,47 32,79 32,34 32,11 31,77 34,76 35,40 36,15 38,23 35,28 34,13 34,82 35,28 35,97 36,06 34,03 38,44 33,34 37,72 30,73 31,12 28,38 34,05 38,26 32,39 39,49 37,39 33,60 36,61 33,14 35,02 30,36 33,44 31,05 33,35 30,45 33,12 26,54 31,01 35,11 32,58

PMS 19,79 19,60 13,55 22,98 15,42 22,05 23,13 21,40 17,69 19,14 16,31 19,71 21,75 22,24 23,00 17,30 15,61 18,50 20,35 16,29 17,20 15,22 14,35 17,84 22,94 22,19 19,06 18,29 19,77 21,12 25,03 24,97 25,01 14,35 21,92 20,84 20,92 18,27 18,17 18,20 20,61 23,02 23,42 26,10 23,48 18,44 18,76 23,70 20,99 25,38 22,95 21,23 19,77

Media híbridos testemuñas 6,48 43,51 70,53 7,18 45,23 38,05 significación estadística * *** *** *** *** ***

18,93 ***

Figura 2. Produción de materia orgánica dixerible (PMOD) de 53 híbridos elite seleccionados para precocidade en tres datas de polinización diferentes

Polinización temprana temperá Polinización media Polinización tardía

18 16 14 12 PMOD(tMOD/ha)

Táboa 5. Caracteres de valor nutritivo avaliados en 53 híbridos elite seleccionados para precocidade e 2 testemuñas de millo forraxeiro

AGRICULTURA

10 8 6 4 2 0

Línea x EC49A

Táboa 6. Caracteres de biomasa avaliados en tres períodos de polinización Polinización FAD HCEL LIG CEL Temperá 23,26 a 21,84 a 2,06 a 20,86 a Media 23,90 a 22,05 a 2,12 a 21,36 a Tardía 24,02 a 22,12 a 2,13 a 21,49 a LSD (5%) 0,76 0,37 0,08 0,64 FAD: fibra ácido deterxente; HCEL: hemicelulosa; LIG: lignina; CEL: celulosa. Todos os caracteres estimados mediante NIRS e expresados en %MS. LSD (5%): diferenzas mínimas significativas entre as precocidades ao 5%.

CARACTERES DE BIOMASA

con valores nos caracteres avaliados significativamente inferiores á media das testemuñas e, por tanto, de mellor calidade para a produción de biomasa. Ademais, estes híbridos presentaron en ambos os casos altas producións de materia seca con valores de 19,8 e 21,4 t/ha. Outros tres híbridos, 741 H6 F2S2, 684 H5 F2S2 e 783 H1 F2S4, tamén serían bos candidatos para a produción de biomasa xa que á alta PMS que lograron (25, 23,5 e 22,2 t/ha, respectivamente) únenselle as baixas concentracións de LIG, que facilita a produción de etanol (1,82, 1,94 e 1,98%, respectivamente).

Non se observaron diferenzas significativas en ningún dos caracteres avaliados para produción de biomasa nos tres períodos de polinización (táboa 6). Pola contra, as diferenzas entre híbridos si que foron significativas para todos os caracteres (táboa 7).

Do mesmo xeito que observamos na avaliación dos caracteres de calidade nutritiva, nos caracteres de biomasa tamén os híbridos elite presentaron maior concentración de todos os compoñentes da parede celular (FAD, HCEL, LIG e CEL) que a alcanzada pola media dos híbridos testemuñas (21,38%, 20,68%, 1,87% e 19,18% respectivamente; ver a táboa 7). A pesar diso, atopamos dúas excepcións nos híbridos elite 527 H4 F2S3 e 676 H5 F2S2,

CONCLUSIÓNS A selección que se realizou sobre a precocidade influíu negativamente sobre os caracteres de valor nutritivo e de biomasa, pero foron compensados polo aumento da produtividade de materia seca e, por tanto, da produción de materia orgánica dixerible.

Seleccionáronse híbridos máis precoces con maior capacidade para a produción de biomasa e a obtención de etanol. Os híbridos seleccionados polos seus caracteres favorables para a obtención de etanol e alta produción de biomasa foron 741 H6 F2S2, 684 H5 F2S2, 783 H1 F2S4, 527 H4 F2S3 e 676 H5 F2S2.

PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; IVMOD: dixestibilidade da materia orgánica in vitro; CSA e CNET: carbohidratos solubles en auga e non estruturais, respectivamente; AM: amidón. Todos os caracteres estimados mediante NIRS e expresados en %MS. significación estadística * P<0,05; ** P<0,01; *** P<0,001; ns: non significativo (P>0,05).

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

95

96

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 7. Caracteres de biomasa avaliados en 53 híbridos elite seleccionados para precocidade e 2 testemuñas de millo forraxeiro Polinización

Liña x EC49A FAD HCEL LIG CEL 527 H4 F2S3 17,32 18,99 1,44 15,83 545 H4 F2S3 21,73 22,47 1,91 19,53 565 H8 F2S3 24,47 22,06 2,17 21,67 573 H8 F2S3 25,28 22,73 2,30 22,63 602 H9 F2S3 26,59 22,93 2,36 23,52 636 H3 F2S3 22,97 21,67 1,99 20,82 656 H3 F2S3 22,82 21,67 1,96 20,56 676 H5 F2S2 19,74 20,01 1,70 17,99 Temperá 682 H5 F2S2 22,99 21,53 2,03 20,81 707 H7 F2S2 22,14 20,75 1,90 20,07 715 H7 F2S2 24,34 22,33 2,19 21,91 728 H6 F2S2 24,14 21,94 2,11 21,59 759 H6 F2S2 23,78 21,98 2,13 21,34 783 H1 F2S4 22,60 22,18 1,98 20,32 811 H1 F2S4 23,64 21,84 2,16 21,20 849 H2 F2S4 25,82 23,17 2,36 22,97 851 H2 F2S4 26,08 23,05 2,39 23,08 517 H4 F2S3 24,22 23,47 2,17 21,56 533 H4 F2S3 23,78 22,76 2,12 21,08 554 H8 F2S3 25,05 22,68 2,24 22,26 555 H8 F2S3 23,49 22,28 2,06 20,93 611 H9 F2S3 25,34 21,71 2,29 22,32 619 H9 F2S3 26,28 22,92 2,33 23,23 633 H3 F2S3 24,64 22,26 2,15 22,06 643 H3 F2S3 23,94 22,43 2,11 21,60 678 H5 F2S2 22,89 20,92 2,03 20,82 Media 683 H5 F2S2 22,89 20,96 2,09 20,50 710 H7 F2S2 23,77 21,43 2,07 21,17 713 H7 F2S2 21,41 20,41 1,82 19,31 735 H6 F2S2 24,17 22,46 2,08 21,78 741 H6 F2S2 21,53 20,45 1,82 19,58 772 H1 F2S4 24,62 22,52 2,18 21,94 793 H1 F2S4 23,50 21,87 2,14 20,84 825 H2 F2S4 28,17 24,74 2,66 24,82 828 H2 F2S4 24,41 22,43 2,26 22,00 537 H4 F2S3 21,98 20,99 1,95 19,80 540 H4 F2S3 23,48 22,24 2,09 21,09 556 H8 F2S3 22,66 21,72 1,94 20,18 558 H8 F2S3 22,05 21,57 1,84 19,86 603 H9 F2S3 24,39 22,43 2,22 21,70 604 H9 F2S3 24,07 22,12 2,18 21,43 645 H3 F2S3 23,70 22,20 2,08 21,35 651 H3 F2S3 22,65 21,93 1,98 20,65 674 H5 F2S2 25,20 21,60 2,24 22,44 Tardía 684 H5 F2S2 22,37 21,65 1,94 20,42 696 H7 F2S2 25,65 22,48 2,32 22,73 705 H7 F2S2 24,76 22,86 2,20 22,11 754 H6 F2S2 26,57 23,63 2,45 23,57 762 H6 F2S2 24,80 22,46 2,23 22,22 771 H1 F2S4 26,17 22,73 2,32 23,17 790 H1 F2S4 24,21 22,64 2,18 21,59 819 H2 F2S4 22,07 21,70 1,98 19,82 864 H2 F2S4 26,19 22,70 2,33 23,26 Media híbridos testemuñas 21,38 20,68 1,87 19,18 significación estadística *** *** *** *** FAD: fibra ácido deterxente; HCEL: hemicelulosa; LIG: lignina; CEL: celulosa. Todos os caracteres estimados mediante NIRS e expresados en %MS. Significación estadística * P<0,05; ** P<0,01; *** P<0,001; ns: non significativo (P>0,05).

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Os híbridos elite seleccionados para alta calidade nutritiva e alta produción foron 741 H6 F2S2, 793, 771, 772 H1 F2S4 e 674, 684 H5 F2S2, con valores de PMOD de 17,8, 17,7, 17,3, 17,4, 17,9 e 16,8 tMOD/ha. Ademais, o híbrido 741 H6 F2S2 destacou polo seu baixo encamado (0,49%) e os híbridos seleccionados da poboación H1 F2S4, pola súa maior resistencia ao ataque da roya.

AGRADECEMENTOS Os autores agradecen o financiamento recibido do INIA, Proxecto RTA2008-00104, así como o contrato de doutores do Sistema INIA-CCAA (L. Campo).

BIBLIOGRAFÍA Campo, L., 1999. Efecto de la competencia de plantas en el rendimiento, caracteres agronómicos y estimación de parámetros genéticos en el maíz (Zea mays, L.). Tesis doctoral. Universidad de Santiago de Compostela, Lugo (España).

Campo, L. y Moreno-González, J., 2010. Potencial forrajero de variedades locales de maíz y relación entre caracteres agronómicos, de rendimiento y de valor nutritivo. Spanish Jounal of Rural Development, 2: 1-16.

Campo, L.; Castro, P. y Moreno-González, J., 2007. Calibración NIRS para estimar la digestibilidad de la materia orgánica de la planta entera de maíz en híbridos seleccionados para forraje. En: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos (Eds) Los sistemas forrajeros: Entre la producción y el paisaje, 461467. Vitoria-Gasteiz, España.

Campo, L.; Castro, P. y Moreno-González, J., 2010. Ecuaciones de calibración preliminares para la evaluación de la calidad de la biomasa en plantas de maíz por NIRS. En: Pastos: Fuente natural de energía, 135-139.

Moreno-González J., 1981. Variétés de maïs adaptés au nordouest de l’Espagne. Phosphore et Agriculture 80, 55-62.

Ordás A., 1988. Mass selection for earliness in two populations of maize. Ann Aula Dei 19, 207-211.

Ordás A., Malvar RA., Revilla P., Butrón A., Álvarez A., 2006.

Doce ciclos de selección por adaptación en dos poblaciones de maíz. Actas Horticultura, 45: 49-50.

Ordás A., Santiago R.A., Malvar R.A., Vales M.I., 1996. Six cycles of selection for adaptation in two exotic populations of corn. Euphytica 92, 241-247.

Peterson, R.F., Campbell, A.B. y Hannah, A.E., 1949. A diagramatic scale for estimating rust intensity on leaves and stems of cereals. Canadian Journal of Research, vol 26, Sec. C. Rubino D.B., Daws D.W., 1990. Response of a sweet corn and tropical corn composite to mass selection for temperatezone adaptation. J Am Soc Hort Sci 115, 848-853.

Steel, R.G.D. y Torrie, J.H., 1985. Bioestadística: principios y procedimientos. México DF, México: McGraw-Hill 2ª ed.

Troyer A.F., 1990. Selection for early flowering in corn: three adapted synthetics. Crop Sci 13, 896-900.

Troyer A.F., Brown W.L., 1976. Selection for early flowering in corn: seven late synthetics. Crop Sci 16, 767-772.

Weyhrich R.A., Lamkey K.R., Hallauer AR., 1998. Response to seven methods of recurrent selection in the BS11 corn population. Crop Sci 38, 308-321.

100

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MILLO FORRAXEIRO EN ASTURIAS. AVALIACIÓN E VARIEDADES

Durante 2012 avaliáronse 13 novas variedades de millo forraxeiro en Asturias. Do mesmo xeito que en anteriores números de Afriga, presentamos os resultados para todo o período 1996-2012, de forma que se poidan comparar as variedades de actualidade coas de anos anteriores.

Nesta avaliación seguiuse a mesma metodoloxía en canto a deseño, labores, densidade de plantas, tratamentos, fertilización e controis de campo e de laboratorio, que, por outra banda, difiren pouco dos que utilizan outras comunidades autónomas. Os catro campos de ensaio están localizados dentro das respectivas zonas edafoclimáticas de Asturias (figura 1).

Alejandro Argamentería, Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Adela Martínez Fernández, Begoña de la Roza Delgado, Ana Soldado Cabezuelo, Sagrario Modroño Lozano Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida)

Figura 1. As catro diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias aptas para o cultivo do millo forraxeiro

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Os controis efectuáronse sempre no momento idóneo para ensilar (estado de gran pastoso vítreo), cunha media xeral para todo o período 1996-2012 de 34,4 ± 1,17% de materia seca (MS; media ± desviación estándar). As variables controladas son as expostas a continuación: DÍAS S/R: Días desde a sementeira ata a recollida no estado antes indicado. % PL Caíd: Porcentaxe de plantas caídas.

PROD (tMS/ha): Produción de forraxe en toneladas de materia seca por hectárea.

CEN: Cinzas; PB: Proteína bruta; FND: Fibra neutro deterxente; AM: Amidón. Todos en porcentaxe sobre materia seca.

DMO (%): Dixestibilidade in vivo da materia orgánica (estimada).

MX/kgMS: Enerxía metabolizable en megaxulios por quilogramo de materia seca.

UFL/kgMS: Enerxía neta de lactación en unidades forraxeiras de leite por quilogramo de materia seca (estimada).

Mcal/kgMS: Enerxía neta de lactación en megacalorías por quilogramo de materia seca (estimada).

Inclúense, así mesmo, a casa comercial e o número de anos de ensaio.

A partir de 2010, en que xa se puideron diferenciar con maior seguridade os efectos variedade, ano e zona edafocli-

AGRICULTURA

mática, veñen tabulándose en tres listas diferentes (Principal, Provisional e Complementaria) de forma independente para cada zona edafoclimática: Lista Principal (PR): Variedades de actualidade e avaliadas polo menos durante dous anos.

Lista Provisional: Variedades de actualidade pero con só un ano de avaliación.

Lista Complementaria: Variedades que xa non están no mercado pero que conservan un valor histórico e como punto de referencia ao poñer de manifesto as diferenzas existentes entre as de antes e as actuais. Algunhas foron moi usadas en anos previos.

Os datos máis importantes á hora de elixir a variedade a sementar veñen acompañados dunha letra indicativa do rango (A, B, C, D, E; de mellor a peor). Aquí só se mostran as Listas Principais. As restantes poden ser consultadas utilizando a aplicación on-line que presentamos neste mesmo número da revista e á que se pode acceder desde a páxina web do Serida (www.serida.org) ou utilizando a ligazón na web www.revistaafriga.com.

Aínda que o verán de 2012 foi atipicamente cálido, o devandito efecto dilúese dentro da xeneralidade 1996-2012, como indicamos antes. É de resaltar que entre as 13 novas variedades testadas en 2012 hai moitas de ciclo curto con produción superior a 20 tMS/ha.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

101

102

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL

Anos

Lista

Resultados 1996-2012. Zona: COSTEIRA OCCIDENTAL Casa comercial

VARIEDADE

DÍAS S/R

% PL Caíd.

PROD (tMS/ha)

(% MS) CEN

PB

FND

DMO (%)

AM

MX/ kgMS

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

PR

Advanta

2

AADRES

142

D

3

A

17,1

B

3,7

6,5

46,3

31,4

C

73,3

11,3

0,93

E

1,70

PR

Advanta

2

AALLEXIA

142

D

7

C

21,7

A

3,2

6,5

43,7

33,4

B

74,9

11,6

0,96

C

1,75

PR

Advanta

2

AARLEY

131

C

10

C

17,0

B

3,4

6,6

45,4

28,5

D

73,9

11,4

0,94

D

1,72

PR

Senasa

2

ADNET

127

B

4

B

16,2

C

3,7

8,0

44,8

26,5

E

73,9

11,4

0,94

D

1,72

PR

KWS

3

AMANITIDIS

124

B

6

B

15,9

C

3,0

6,9

43,5

31,0

C

75,1

11,7

0,97

C

1,76

PR

Advanta

2

AMBASSAD

147

D

6

C

17,6

B

3,4

6,3

48,1

30,0

C

72,0

11,1

0,92

E

1,68

PR

Senasa

2

ANJOU 249

130

B

6

C

16,2

C

3,6

6,7

45,2

27,0

E

73,2

11,3

0,93

E

1,70

PR

Senasa

2

ANJOU 277

132

C

4

B

16,8

C

3,4

7,2

43,2

31,9

C

75,0

11,6

0,96

C

1,75

PR

Senasa

2

ANJOU 290

130

B

6

B

16,5

C

3,4

7,4

41,5

29,6

D

75,8

11,7

0,97

B

1,77

PR

Senasa

7

ANJOU 387

139

C

4

B

18,4

A

3,1

6,4

44,2

32,1

B

74,5

11,6

0,96

C

1,74

PR

Senasa

2

ANJOU 456

147

D

14

D

18,5

A

3,4

6,6

45,5

31,7

C

73,2

11,3

0,94

E

1,70

PR

Senasa

2

ANNABELLE

123

A

6

B

16,0

C

3,5

7,8

41,3

29,3

D

75,8

11,7

0,97

B

1,77

PR

KWS

2

ATLETICO

135

C

4

B

17,9

B

3,5

7,1

43,3

30,1

C

74,7

11,5

0,96

C

1,74

PR

Advanta

2

AUTOMAT

124

B

8

C

14,7

D

3,2

7,2

41,5

32,7

B

76,2

11,8

0,98

B

1,78

PR

RAGT

3

BERGXXON

141

D

6

B

17,3

B

3,5

6,9

44,1

32,2

B

74,7

11,5

0,96

C

1,74

PR

Caussade

2

BONPI

132

C

7

C

17,0

B

3,7

7,2

46,6

29,7

D

73,4

11,3

0,94

E

1,71

PR

Caussade

2

CASTELLI

133

C

6

B

15,9

C

3,1

6,6

45,8

32,1

B

73,7

11,4

0,95

D

1,73

PR

Caussade

4

CERGI

130

B

4

B

17,6

B

3,5

6,9

44,8

28,7

D

74,0

11,4

0,95

D

1,72

PR

Advanta

2

CHATILLON

131

B

3

B

17,0

B

3,4

7,0

41,8

32,4

B

76,1

11,8

0,98

B

1,78

PR

RAGT

2

CICLIXX

130

B

2

A

17,1

B

3,3

6,9

43,8

31,7

C

74,7

11,6

0,96

C

1,74

PR

Syngenta

3

CISKO

138

C

5

B

17,5

B

3,3

6,8

41,3

35,2

A

75,6

11,7

0,97

B

1,77

PR

Codisem

2

CLARITI

141

D

4

B

17,8

B

3,2

6,2

42,6

34,7

A

74,7

11,6

0,96

C

1,75

PR

Monsanto

6

CONCA

139

C

4

B

17,1

B

3,2

6,9

42,7

34,4

A

75,2

11,6

0,97

C

1,76

PR

Codisem

2

CRAZI

129

B

7

C

16,5

C

3,7

7,8

41,6

30,7

C

76,0

11,7

0,97

B

1,77

PR

Codisem

2

DELLI

138

C

2

A

16,8

C

3,4

6,7

42,6

34,0

B

75,2

11,6

0,97

C

1,75

PR

Monsanto

5

DK 287

131

B

3

A

16,7

C

3,5

6,9

44,1

30,4

C

74,5

11,5

0,95

D

1,74

PR

Monsanto

4

DK 315

128

B

2

A

15,6

C

3,5

7,2

43,0

31,9

C

75,5

11,6

0,97

C

1,76

PR

Monsanto

3

DKC 3745

138

C

5

B

16,4

C

3,3

7,0

42,4

33,0

B

75,4

11,7

0,97

C

1,76

PR

Monsanto

3

DKC 43.72

137

C

3

A

16,5

C

3,4

6,8

43,0

33,5

B

75,2

11,6

0,96

C

1,76

PR

Monsanto

3

DKC 4845

142

D

3

B

16,6

C

3,3

6,4

41,1

34,3

A

76,0

11,8

0,98

B

1,78

PR

Monsanto

2

DKC4608

135

C

0

A

17,5

B

3,3

6,8

43,7

30,9

C

75,2

11,6

0,96

C

1,76

PR

Fitó

5

DUERO

129

B

3

B

15,2

D

3,5

6,9

43,5

30,2

C

74,8

11,5

0,96

C

1,74

PR

Arlesa

4

DUKLA

139

C

7

C

17,4

B

3,5

6,9

46,5

31,1

C

73,4

11,3

0,94

E

1,71

PR

Arlesa

2

ES BIOMASS

142

D

3

B

20,4

A

3,3

6,3

45,8

32,6

B

73,4

11,4

0,94

E

1,71

PR

Arlesa

2

ES IMANOL

133

C

3

A

15,8

C

3,4

6,4

43,7

32,4

B

74,6

11,5

0,96

C

1,74

PR

Arlesa

4

ES PAOLIS

145

D

5

B

18,3

B

3,3

6,6

44,5

33,9

B

74,0

11,5

0,95

D

1,73

PR

Arlesa

2

ES SENSOR

139

D

2

A

17,7

B

3,6

6,6

43,5

33,5

B

74,7

11,5

0,96

D

1,74

PR

Arlesa

2

ES SIGMA

135

C

6

B

18,5

A

3,3

6,7

44,0

31,0

C

74,5

11,5

0,96

C

1,74

PR

Maïsadour

3

FANGIO

133

C

9

C

17,0

B

3,1

6,9

42,3

32,8

B

75,4

11,7

0,97

B

1,77

PR

Maïsadour

2

FEROUZ

143

D

3

B

18,7

A

3,4

7,4

44,9

31,2

C

74,0

11,4

0,95

D

1,72

PR

Batlle

2

HAPPI

124

B

3

A

15,6

C

3,3

6,7

46,5

28,4

D

73,2

11,3

0,94

E

1,71

PR

KWS

2

KABANAS

131

B

5

B

16,4

C

3,3

7,4

41,6

31,9

B

75,7

11,7

0,97

B

1,77

PR

KWS

2

KROKUS

131

B

1

A

15,5

C

3,6

7,4

43,3

30,3

C

74,7

11,5

0,96

C

1,74

PR

Rocalba

2

LAXXOT

143

D

3

B

17,0

B

3,4

6,8

42,1

33,1

B

75,5

11,7

0,97

C

1,76

PR

LG

2

LG 32.64

128

B

2

A

17,4

B

3,5

7,2

43,6

27,7

D

75,0

11,6

0,96

C

1,75

PR

LG

2

LG 32.76

124

B

5

B

16,3

C

3,8

8,2

44,6

25,9

E

74,2

11,4

0,95

D

1,72

PR

LG

2

LG 32.77

129

B

5

B

17,2

B

3,4

7,3

45,0

28,7

D

74,4

11,5

0,95

D

1,74

PR

LG

2

LG 33.03

130

B

6

C

16,2

C

3,5

7,4

43,2

29,2

D

75,0

11,6

0,96

C

1,75

PR

LG

2

LG 33.85

143

D

9

C

18,2

B

3,4

6,9

43,0

32,8

B

75,2

11,6

0,96

C

1,75

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

103

Casa comercial

PR

Caussade

PR

Codisem

PR

Fitรณ

PR

Maรฏsadour

% PL Caรญd.

PROD (tMS/ ha)

CEN

PB

(% MS) FND

A

3,2

6,2

44,8

32,8

DMO (%)

MX/ kgMS

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

B

74,1

11,5

0,95

D

1,73

Anos

Lista

Resultados 1996-2012. Zona: COSTEIRA OCCIDENTAL (CONTINUACIร N) VARIEDADE

2

LOUBAZI

143

D

12

D

19,5

2

MAMILLA

142

D

3

B

20,4

A

3,1

6,6

41,5

36,1

A

75,9

11,8

0,98

B

1,78

2

MANACOR

141

D

4

B

16,5

C

3,6

7,1

42,8

32,4

B

75,2

11,6

0,96

C

1,75

3

MAS 33 A

141

D

5

B

18,4

A

3,5

6,9

43,3

31,7

C

74,7

11,5

0,95

D

1,74

Dร AS S/R

AM

PR

KWS

2

NATHAN

123

A

6

C

14,6

D

3,4

7,2

43,9

28,7

D

74,6

11,5

0,95

D

1,74

PR

Fitรณ

2

OPTI

137

C

21

E

16,9

B

3,7

7,5

44,8

28,4

D

74,3

11,4

0,95

D

1,73

PR

Fitรณ

3

ORENSE

144

D

5

B

17,4

B

3,7

7,2

45,7

30,7

C

73,7

11,4

0,94

E

1,71

PR

Maรฏsadour

2

PANAMA

137

C

22

E

18,1

B

3,7

7,0

46,8

27,3

E

73,1

11,3

0,93

E

1,69

PR

Batlle

2

RAVENNA

123

A

3

B

12,7

E

3,5

7,0

42,2

32,2

B

75,5

11,7

0,97

C

1,76

PR

Rocalba

2

RIXXER

144

D

4

B

18,0

B

3,1

6,4

41,7

35,0

A

75,4

11,7

0,97

B

1,77

PR

RAGT

3

RULEXX

141

D

4

B

18,0

B

3,7

7,0

45,4

31,1

C

74,1

11,4

0,94

D

1,72

PR

Advanta

2

SECURA

130

B

4

B

16,5

C

3,2

7,1

44,1

29,7

D

74,5

11,5

0,96

C

1,74

PR

Caussade

2

SEIDI

133

C

10

C

18,1

B

3,5

6,9

43,2

27,6

D

74,7

11,5

0,96

D

1,74

PR

RAGT

3

SILEXX

144

D

3

A

16,8

C

3,5

6,9

42,6

32,8

B

75,2

11,6

0,96

C

1,75

PR

Fitรณ

3

SUBITO

128

B

8

C

18,0

B

3,5

7,3

45,8

29,4

D

73,6

11,4

0,94

D

1,71

PR

Batlle

3

SUM 330

136

C

5

B

16,2

C

3,4

6,6

44,3

30,7

C

74,0

11,4

0,94

D

1,73

PR

Batlle

2

SURPRISE

124

B

4

B

14,8

D

3,4

6,8

43,9

28,9

D

74,3

11,5

0,95

D

1,73

PR

Syngenta

2

SURTEP

131

C

3

A

15,2

D

3,6

7,5

43,4

29,4

D

75,2

11,6

0,97

C

1,75

PR

Rocalba

3

SUSANN

135

C

2

A

17,1

B

3,1

6,8

42,4

34,3

A

75,3

11,7

0,97

C

1,76

PR

RAGT

3

TAXXOA

129

B

3

A

16,6

C

3,5

6,9

45,8

29,0

D

73,4

11,3

0,94

E

1,71

PR

Fitรณ

4

TECK

136

C

11

D

17,8

B

3,6

7,1

43,3

29,2

D

75,1

11,6

0,96

C

1,75

PR

Fitรณ

4

ZAMORA

137

C

6

C

15,8

C

3,4

7,4

41,6

33,7

B

76,1

11,8

0,98

B

0,14

0,19

1,30

1,22

0,69

0,12

0,011

Erro estรกndar (ยฑ):

1,80

4,49

0,74

1,78 0,018

Con %+: 1%ร 7 consiga mรกs leche!

%28%0=% '-'03 4VIGSGMHEH ] VIRHMQMIRXS

&331)6 '-'03 0uHIV IR TVSHYGGMzR

23:)(%(

CIAM (Mabegondo) 2012

+%6%28 '-'03

1j\MQE GEPMHEH HI WMPS

30-1497 '-'03 9R PuHIV IR GMGPS

(MWXVMFYuHS IR +EPMGME TSV

%0&%8637 '-'03

<IRqXMGE I 7IVZMGMSW +ERHIMVSW 7 % 6 E 'EWXMyIMVEW REZI % 4SPuKSRS -RHYWXVMEP 1MPPEHSMVS %QIW % 'SVYyE

0E ZEVMIHEH IWTIVEHE

23:)(%(

AFRIGA ANO XIX - Nยบ 103

104

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA ORIENTAL

Casa comercial

Anos

Lista

Resultados 1996-2012. Zona: COSTEIRA ORIENTAL VARIEDADE

DÍAS S/R

% PL Caíd.

PROD (tMS/ha)

CEN

PB

(% MS) FND

AM

DMO (%)

MX/ kgMS

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

PR

Advanta

2

AADRES

134

C

2

A

21,0

B

3,9

6,7

47,1

31,3

C

72,8

11,2

0,92

E

1,69

PR

Advanta

2

AALLEXIA

137

D

3

A

23,1

A

3,5

6,5

44,1

33,7

B

74,8

11,5

0,96

D

1,74

PR

Advanta

2

AARLEY

127

C

2

A

20,5

B

3,6

7,0

43,6

28,0

D

74,8

11,5

0,96

D

1,74

PR

Senasa

2

ADNET

118

B

4

B

18,8

C

3,9

7,8

43,7

26,9

D

74,9

11,5

0,96

D

1,74

PR

KWS

3

AMANITIDIS

125

B

5

B

19,8

B

3,2

6,6

42,7

33,7

B

75,2

11,7

0,97

C

1,76

PR

Advanta

2

AMBASSAD

142

E

3

A

19,9

B

3,9

6,9

45,4

31,1

C

73,8

11,3

0,94

E

1,71

PR

Senasa

2

ANJOU 249

118

B

3

B

18,8

C

4,0

7,1

44,0

27,6

D

74,9

11,5

0,96

D

1,74

PR

Senasa

2

ANJOU 277

125

B

0

A

19,7

B

3,5

7,3

43,3

32,2

B

75,1

11,6

0,96

C

1,75

PR

Senasa

2

ANJOU 290

124

B

3

A

21,3

B

3,8

7,7

42,5

28,4

D

75,4

11,6

0,96

C

1,75

PR

Senasa

7

ANJOU 387

135

D

10

C

20,5

B

3,5

6,6

44,8

31,3

C

74,3

11,5

0,95

D

1,73

PR

Senasa

2

ANJOU 456

142

E

5

B

21,4

B

3,8

7,1

44,0

31,5

C

74,5

11,5

0,95

D

1,73

PR

Senasa

2

ANNABELLE

117

A

3

A

17,8

C

3,8

7,3

42,5

29,0

D

75,6

11,6

0,97

C

1,76

PR

KWS

2

ATLETICO

127

C

3

B

20,5

B

3,4

6,8

44,2

30,0

C

74,8

11,6

0,96

D

1,74

PR

Advanta

2

AUTOMAT

124

B

14

D

16,0

D

3,2

7,2

41,0

33,2

B

76,8

11,9

0,99

A

1,80

PR

RAGT

3

BERGXXON

135

D

2

A

22,2

A

3,4

6,6

43,0

32,9

B

75,2

11,6

0,96

C

1,75

PR

Caussade

2

BONPI

124

B

6

B

20,5

B

3,5

7,1

44,9

30,3

C

74,4

11,5

0,95

D

1,73

PR

Caussade

2

CASTELLI

129

C

9

C

20,8

B

3,2

6,8

43,6

34,6

A

74,9

11,6

0,96

C

1,75

PR

Caussade

4

CERGI

125

B

5

B

19,0

C

3,8

7,0

45,5

27,5

D

74,2

11,4

0,95

D

1,72

PR

Advanta

2

CHATILLON

121

B

1

A

20,2

B

3,6

6,8

46,8

28,6

D

73,7

11,4

0,94

E

1,71

PR

RAGT

2

CICLIXX

123

B

2

A

19,0

C

3,2

6,8

45,3

29,6

C

73,8

11,4

0,95

D

1,73

PR

Syngenta

3

CISKO

136

D

3

A

20,9

B

3,4

6,7

42,0

34,5

A

75,6

11,7

0,97

C

1,76

PR

Codisem

2

CLARITI

135

D

4

B

19,1

C

3,5

6,6

42,6

33,3

B

75,0

11,6

0,96

D

1,75

PR

Monsanto

6

CONCA

135

D

4

B

20,1

B

3,3

6,9

41,3

34,7

A

76,1

11,8

0,98

B

1,78

PR

Codisem

2

CRAZI

126

C

4

B

19,8

B

3,8

7,3

42,9

29,2

D

75,1

11,5

0,96

C

1,74

PR

Codisem

2

DELLI

132

C

4

B

19,3

C

3,3

6,8

42,4

33,8

B

75,5

11,7

0,97

C

1,76

PR

Monsanto

5

DK 287

125

B

5

B

18,4

C

3,7

6,7

44,7

31,2

C

74,2

11,4

0,95

D

1,73

PR

Monsanto

4

DK 315

128

C

0

A

19,2

C

3,5

6,8

44,7

32,3

B

74,5

11,5

0,96

D

1,74

PR

Monsanto

3

DKC 3745

131

C

4

B

18,6

C

3,5

7,3

42,9

32,5

B

75,3

11,6

0,97

C

1,75

PR

Monsanto

3

DKC 43.72

131

C

3

A

19,5

C

3,5

6,9

43,2

34,8

A

75,2

11,6

0,96

C

1,75

PR

Monsanto

3

DKC 4845

135

D

5

B

19,9

B

3,5

6,7

40,7

34,7

A

76,5

11,8

0,98

B

1,78

PR

Monsanto

2

DKC4608

130

C

1

A

19,4

C

3,4

6,8

43,6

32,1

B

75,4

11,7

0,96

C

1,76

PR

Fitó

5

DUERO

125

B

2

A

17,3

D

3,8

7,3

42,5

29,4

C

75,4

11,6

0,96

C

1,75

PR

Arlesa

4

DUKLA

135

D

3

B

20,3

B

3,8

7,4

45,6

30,2

C

74,1

11,4

0,94

D

1,72

PR

Arlesa

2

ES BIOMASS

141

D

4

B

22,8

A

3,6

6,8

46,2

31,5

C

73,5

11,3

0,94

E

1,70

PR

Arlesa

2

ES IMANOL

125

B

1

A

18,9

C

3,6

6,8

45,6

30,9

C

73,9

11,4

0,94

E

1,72

PR

Arlesa

4

ES PAOLIS

140

D

6

B

20,4

B

3,5

6,6

43,9

33,1

B

74,6

11,5

0,95

D

1,74

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

106

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

PROD (tMS/ha)

(% MS) FND

DMO (%)

MX/ kgMS

UFL/ kgMS

Mcal/ kgMS

Casa comercial

Anos

Lista

Resultados 1996-2012. Zona: COSTEIRA ORIENTAL (CONTINUACIÓN) VARIEDADE

PR

Arlesa

2

ES SIGMA

127

C

1

A

20,1

B

3,6

6,8

44,4

31,7

B

74,4

11,5

0,95

D

1,73

PR

Maïsadour

3

FANGIO

128

C

3

A

19,5

C

3,4

7,0

43,0

32,1

B

75,2

11,6

0,96

C

1,75

PR

Maïsadour

2

FEROUZ

137

D

5

B

21,0

B

3,8

7,4

44,9

29,4

C

74,3

11,4

0,95

D

1,72

PR

Batlle

2

HAPPI

124

B

5

B

19,5

C

3,6

6,7

45,2

29,0

D

74,1

11,4

0,94

D

1,72

PR

KWS

2

KABANAS

119

B

3

A

18,9

C

3,7

6,9

46,1

27,3

D

73,3

11,3

0,93

E

1,70

PR

KWS

2

KROKUS

119

B

1

A

18,9

C

3,8

7,6

45,5

28,0

D

74,0

11,4

0,94

D

1,72

PR

Rocalba

2

LAXXOT

136

D

3

A

18,8

C

3,5

6,9

43,1

32,8

B

75,3

11,6

0,97

C

1,75

DÍAS S/R

% PL Caíd.

CEN

PB

AM

PR

LG

2

LG 32.64

121

B

11

D

19,3

C

3,8

7,1

44,0

27,7

D

75,0

11,6

0,96

D

1,74

PR

LG

2

LG 32.76

121

B

4

B

19,7

C

4,0

8,3

41,8

28,3

D

75,9

11,7

0,97

C

1,76

PR

LG

2

LG 32.77

119

B

2

A

18,5

C

3,5

7,4

45,7

27,5

D

74,4

11,5

0,95

D

1,73

PR

LG

2

LG 33.03

124

B

3

B

19,8

B

3,8

7,1

43,4

29,6

C

74,8

11,5

0,96

D

1,74

PR

LG

2

LG 33.85

135

D

11

D

21,0

B

3,2

6,9

43,4

32,3

B

75,1

11,6

0,96

C

1,75

PR

LG

2

LG 34.90

137

D

4

B

21,7

A

3,5

6,2

43,6

34,6

A

74,6

11,5

0,95

D

1,74

PR

Caussade

2

LOUBAZI

136

D

9

C

21,5

B

3,4

6,4

44,9

33,7

B

74,2

11,5

0,95

D

1,73

PR

Codisem

2

MAMILLA

141

D

4

B

23,4

A

3,9

6,5

49,1

30,4

C

71,8

11,0

0,91

E

1,66

PR

Fitó

2

MANACOR

135

D

5

B

19,0

C

3,9

7,2

44,0

32,7

B

74,6

11,5

0,95

D

1,73

PR

Maïsadour

3

MAS 33 A

135

D

5

B

21,6

B

3,8

7,2

44,6

29,5

C

74,0

11,4

0,94

E

1,72

PR

KWS

2

NATHAN

115

A

3

B

17,7

C

4,1

7,2

44,8

27,5

D

74,2

11,4

0,94

D

1,72

PR

Fitó

2

OPTI

129

C

0

A

18,4

C

4,4

8,0

46,3

25,2

E

74,0

11,3

0,94

E

1,71

PR

Fitó

3

ORENSE

137

D

3

A

18,7

C

3,8

6,9

47,2

28,8

D

73,5

11,3

0,94

E

1,70

PR

Maïsadour

2

PANAMA

136

D

14

D

22,0

A

3,7

6,8

45,0

30,1

C

74,1

11,4

0,95

D

1,72

PR

Batlle

2

RAVENNA

116

A

3

A

15,5

E

3,9

7,3

43,5

30,2

C

75,3

11,6

0,96

C

1,75

PR

Rocalba

2

RIXXER

136

D

2

A

19,8

B

3,7

7,9

42,3

32,2

B

75,9

11,7

0,97

C

1,77

PR

RAGT

3

RULEXX

136

D

3

A

22,0

A

3,6

6,9

41,8

34,3

A

75,9

11,7

0,97

C

1,77

PR

Advanta

2

SECURA

121

B

3

A

18,9

C

3,7

7,6

42,9

30,0

C

75,2

11,6

0,96

D

1,75

PR

Caussade

2

SEIDI

130

C

3

B

20,4

B

3,7

7,4

42,3

29,2

D

75,7

11,7

0,97

C

1,76

PR

RAGT

3

SILEXX

139

D

3

B

19,2

C

3,5

6,9

41,4

34,2

B

76,3

11,8

0,98

B

1,78

PR

Fitó

3

SUBITO

128

C

9

C

20,7

B

3,7

7,3

46,4

30,9

C

73,3

11,3

0,93

E

1,70

PR

Batlle

3

SUM 330

132

C

4

B

18,8

C

3,7

7,2

43,8

31,2

C

74,6

11,5

0,95

D

1,73

PR

Batlle

2

SURPRISE

117

A

2

A

17,2

D

3,4

6,6

44,5

26,2

E

74,6

11,5

0,95

D

1,74

PR

Syngenta

2

SURTEP

135

D

8

C

19,6

C

3,6

7,0

41,3

34,1

B

76,8

11,8

0,99

B

1,79

PR

Rocalba

3

SUSANN

121

B

0

A

19,0

C

3,5

7,2

44,9

30,3

C

74,3

11,5

0,95

D

1,73

PR

RAGT

3

TAXXOA

127

C

7

C

19,5

C

3,5

6,5

45,0

31,1

C

73,9

11,4

0,94

D

1,72

PR

Fitó

4

TECK

125

B

5

B

17,8

C

4,0

7,5

44,3

27,5

D

75,1

11,5

0,96

D

1,74

PR

Fitó

4

ZAMORA

132

C

3

A

17,9

C

B

B

Erro estándar (±):

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

1,80

4,49

0,74

3,7

7,6

41,5

32,5

0,14

0,19

1,30

1,22

76,2

11,7

0,98

0,69

0,12

0,011

1,77 0,018

108

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Resultados 1996-2012. Zona: INTERIOR ALTA Lista Casa comercial PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Advanta Advanta Advanta Senasa KWS Advanta Senasa Senasa Senasa Senasa Senasa Senasa KWS Advanta RAGT Caussade Caussade Caussade Advanta RAGT Syngenta Codisem Monsanto Codisem Codisem Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Fitó Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Maïsadour Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Batlle Rocalba RAGT Advanta Caussade RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba RAGT Fitó Fitó

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Anos

VARIEDADE

2 2 2 2 3 2 2 2 2 7 2 2 2 2 3 2 2 4 2 2 3 2 6 2 2 5 4 3 3 3 2 5 4 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 2 3 3 3 2 2 3 3 4 4

AADRES AALLEXIA AARLEY ADNET AMANITIDIS AMBASSAD ANJOU 249 ANJOU 277 ANJOU 290 ANJOU 387 ANJOU 456 ANNABELLE ATLETICO AUTOMAT BERGXXON BONPI CASTELLI CERGI CHATILLON CICLIXX CISKO CLARITI CONCA CRAZI DELLI DK 287 DK 315 DKC 3745 DKC 43.72 DKC 4845 DKC4608 DUERO DUKLA ES BIOMASS ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 32.64 LG 32.76 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA RAVENNA RIXXER RULEXX SECURA SEIDI SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN TAXXOA TECK ZAMORA Erro estándar (±):

DÍAS S/R 163 165 154 148 151 172 149 151 149 159 170 143 151 148 162 154 158 156 149 151 164 162 162 148 158 152 154 161 160 160 164 153 157 165 155 170 165 151 157 166 151 149 152 163 151 152 149 152 160 165 159 165 161 163 139 159 167 169 145 164 161 150 156 166 151 160 144 169 151 155 157 159 1,80

C D C B B D B B B C D B B B C C C C B B D C C B C B C C C C D B C D C D D B C D B B B D B B B B C D C D C D A C D D B D C B C D B C B D B C C C

% PL Caíd.

0 8 0 0 27 4 0 3 1 5 4 5 5 13 3 4 25 0 8 3 18 6 3 3 4 2 2 4 0 4 8 1 8 9 3 7 0 14 0 14 5 7 0 11 0 0 6 3 3 8 8 9 7 3 0 7 2 3 1 5 3 0 42 4 5 4 0 8 23 3 3 3 4,49

A C A A E B A A A B B B B D B B E A C B D B A A B A A B A B C A C C A C A D A D B C A D A A B B B C C C C B A C A B A B B A E B B B A C E B B A

PROD (tMS/ha) 19,1 A 20,2 A 16,1 C 17,8 B 16,4 C 17,2 B 17,2 B 17,2 B 17,9 B 17,6 B 17,7 B 16,5 C 16,9 C 15,1 D 17,9 B 17,0 B 17,5 B 18,2 B 16,8 C 16,3 C 18,4 B 18,7 A 17,9 B 17,8 B 17,5 B 16,9 B 15,8 C 17,2 B 17,5 B 17,3 B 18,3 B 14,8 D 17,5 B 18,8 A 16,5 C 18,3 B 16,9 C 17,8 B 17,9 B 17,8 B 16,0 C 16,4 C 15,8 C 16,1 C 16,5 C 18,4 B 17,5 B 18,3 B 18,4 B 18,9 A 19,3 A 19,3 A 15,2 D 17,0 B 17,0 B 16,4 C 16,3 C 19,2 A 13,7 E 17,7 B 18,7 A 16,6 C 18,5 B 17,6 B 17,9 B 17,7 B 15,2 D 19,0 A 19,1 A 17,5 B 17,2 B 16,1 C 0,74

CEN 3,4 3,2 3,2 3,8 3,1 3,6 4,0 3,4 3,7 3,2 3,6 3,4 3,4 3,4 3,3 3,2 3,1 3,6 3,5 3,1 3,3 3,4 3,2 3,7 3,2 3,4 3,4 3,3 3,2 3,3 3,2 3,6 3,6 3,6 3,3 3,2 3,5 3,2 3,2 3,5 3,5 3,3 3,5 3,3 3,5 3,5 3,4 3,7 3,0 3,3 3,2 3,2 3,5 3,5 3,6 3,8 3,5 3,7 3,5 3,4 3,4 3,4 3,5 3,2 3,4 3,2 3,4 3,7 3,2 3,4 3,8 3,5 0,14

PB 6,5 6,4 6,6 7,7 6,6 6,8 8,0 7,2 7,5 6,6 6,9 7,0 6,7 6,9 6,8 6,9 7,0 6,8 7,2 6,8 6,8 6,5 6,9 7,2 6,8 6,6 7,2 7,4 6,7 6,6 6,4 7,1 7,1 6,7 6,7 6,4 6,9 6,5 7,1 7,2 6,7 6,9 7,4 7,0 7,2 7,0 7,2 7,0 6,9 6,4 6,6 6,2 7,0 7,3 6,6 7,4 7,3 6,9 7,1 6,8 6,9 7,3 7,0 6,7 7,2 6,7 6,5 7,3 7,0 6,7 7,1 7,4 0,19

(% MS) FND 48,9 43,9 47,9 42,6 45,7 48,7 49,3 45,6 46,9 48,1 47,4 44,9 47,8 43,8 47,5 46,5 48,4 47,9 45,7 46,1 44,5 47,4 46,0 48,2 42,7 44,8 46,1 43,9 45,1 43,5 44,7 45,2 50,1 45,1 45,6 47,2 46,9 45,2 45,6 46,9 48,0 47,3 46,7 45,1 44,9 44,3 45,6 44,5 45,6 44,6 45,1 47,1 44,8 47,1 45,4 47,2 49,1 47,2 44,9 45,3 45,9 46,9 45,2 44,7 47,3 44,0 44,2 44,8 45,1 46,9 47,3 44,8 1,30

AM 25,6 30,7 24,9 26,8 31,1 25,4 22,4 29,7 21,6 25,0 25,5 25,9 25,4 27,5 28,0 28,5 27,9 25,0 26,9 27,7 30,3 28,0 28,6 25,1 33,5 29,6 28,8 30,1 30,6 30,4 28,2 26,3 25,5 30,8 29,7 28,4 28,2 28,7 27,7 26,9 26,0 27,0 26,6 30,2 25,3 26,5 27,6 26,2 28,8 30,8 29,0 29,3 27,3 25,0 28,5 26,6 24,8 26,0 30,0 28,9 28,9 26,3 29,5 29,7 26,1 30,9 28,7 28,4 29,9 26,8 25,1 28,9 1,22

D A D C A D E B E D D C D C B B C D C C B B B D A B B B A A B C D A B B B B C C C C C B D C C C B A B B C D B C D C B B B C B B C A B B B C D B

DMO (%) 71,6 74,2 72,6 75,0 73,4 72,3 72,7 73,8 73,4 72,5 72,8 73,9 72,6 75,1 73,2 73,3 72,2 72,7 74,0 73,3 73,9 72,4 73,5 72,7 75,0 74,2 73,8 74,4 73,5 74,9 74,1 74,2 71,9 73,5 73,6 72,6 73,0 74,1 73,5 72,7 72,3 72,5 73,1 74,2 74,4 74,2 74,2 73,9 73,9 73,6 73,7 72,3 74,2 73,0 73,7 73,2 72,3 73,0 74,1 73,7 73,9 73,2 73,8 74,6 73,0 74,0 74,0 74,8 73,8 72,8 72,9 74,2 0,69

MX/ kgMS 11,1 11,5 11,2 11,5 11,4 11,1 11,2 11,4 11,3 11,2 11,2 11,4 11,2 11,6 11,3 11,3 11,2 11,2 11,4 11,4 11,4 11,2 11,4 11,2 11,6 11,5 11,4 11,5 11,4 11,6 11,5 11,4 11,1 11,3 11,4 11,2 11,3 11,5 11,4 11,2 11,2 11,2 11,3 11,5 11,5 11,5 11,5 11,4 11,5 11,4 11,4 11,2 11,5 11,3 11,4 11,3 11,2 11,3 11,4 11,4 11,4 11,3 11,4 11,5 11,3 11,5 11,4 11,5 11,4 11,3 11,2 11,5 0,12

UFL/ kgMS 0,91 0,95 0,93 0,96 0,94 0,92 0,92 0,94 0,94 0,93 0,93 0,94 0,93 0,96 0,94 0,94 0,93 0,93 0,95 0,94 0,95 0,92 0,94 0,93 0,96 0,95 0,95 0,95 0,94 0,96 0,95 0,95 0,91 0,94 0,94 0,93 0,93 0,95 0,94 0,93 0,92 0,93 0,93 0,95 0,95 0,95 0,95 0,94 0,95 0,94 0,95 0,92 0,95 0,93 0,94 0,93 0,92 0,93 0,95 0,94 0,95 0,94 0,94 0,96 0,93 0,95 0,95 0,95 0,95 0,93 0,93 0,95 0,011

D B D B C D D C C D D C D B C C D D C C C D C D B B C B C B B C D C C D C C C D D D C B B C B C B C C D C C C C D D C C C C C B C C C B C D D B

Mcal/ kgMS 1,67 1,73 1,69 1,74 1,72 1,68 1,68 1,72 1,70 1,69 1,69 1,72 1,69 1,75 1,71 1,71 1,69 1,69 1,72 1,72 1,72 1,68 1,72 1,69 1,75 1,73 1,72 1,74 1,72 1,75 1,73 1,73 1,67 1,71 1,72 1,69 1,70 1,73 1,72 1,69 1,68 1,69 1,70 1,73 1,73 1,73 1,73 1,72 1,73 1,72 1,72 1,69 1,73 1,70 1,71 1,70 1,68 1,70 1,72 1,72 1,72 1,70 1,72 1,74 1,70 1,73 1,73 1,74 1,72 1,69 1,69 1,73 0,018

6903 6040 5190

4372 1XHYR 1XHYR

4117 4114

4608

315

4845

3390

LAS VARIEDADES DE DEKALB JDUDQWL]DQ PÂ&#x2022;V OHFKH SRU +D

4608 /(&+( +$ Media de producciĂłn contra competidores en el Programa GarantĂ­a Reto de Dekalb del 2011 en Galicia y Asturias

110

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA

Lista

Casa comercial

Anos

Resultados 1996-2012. Zona: INTERIOR BAIXA ALTITUDE

PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Advanta Advanta Advanta Senasa KWS Advanta Senasa Senasa Senasa Senasa Senasa Senasa KWS Advanta RAGT Caussade Caussade Caussade Advanta RAGT Syngenta Codisem Monsanto Codisem Codisem Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Fitó Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Arlesa Maïsadour Maïsadour Batlle KWS KWS Rocalba LG LG LG LG LG LG Caussade Codisem Fitó Maïsadour KWS Fitó Fitó Maïsadour Batlle Rocalba RAGT Advanta Caussade RAGT Fitó Batlle Batlle Syngenta Rocalba RAGT Fitó Fitó

2 2 2 2 3 2 2 2 2 7 2 2 2 2 3 2 2 4 2 2 3 2 6 2 2 5 4 3 3 3 2 5 4 2 2 4 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 2 2 3 2 2 3 3 3 2 2 3 3 4 4

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

VARIEDADE AADRES AALLEXIA AARLEY ADNET AMANITIDIS AMBASSAD ANJOU 249 ANJOU 277 ANJOU 290 ANJOU 387 ANJOU 456 ANNABELLE ATLETICO AUTOMAT BERGXXON BONPI CASTELLI CERGI CHATILLON CICLIXX CISKO CLARITI CONCA CRAZI DELLI DK 287 DK 315 DKC 3745 DKC 43.72 DKC 4845 DKC4608 DUERO DUKLA ES BIOMASS ES IMANOL ES PAOLIS ES SENSOR ES SIGMA FANGIO FEROUZ HAPPI KABANAS KROKUS LAXXOT LG 32.64 LG 32.76 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 LOUBAZI MAMILLA MANACOR MAS 33 A NATHAN OPTI ORENSE PANAMA RAVENNA RIXXER RULEXX SECURA SEIDI SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN TAXXOA TECK ZAMORA Erro estándar (±):

DÍAS S/R 129 130 118 113 116 135 116 116 116 125 132 110 117 122 129 116 122 116 116 118 127 127 127 120 126 116 118 126 123 129 124 118 124 134 119 132 121 127 121 128 116 116 116 128 116 118 115 116 127 127 127 134 119 127 109 126 131 129 111 127 127 115 122 129 118 124 112 129 115 118 121 124 1,80

D D C B B E B B B C D B B C D B C B B C D D D C D B C D C D C C C D C D C D C D B B B D B C B B D D D D C D B D D D B D D B C D C C B D B C C C

% PL Caíd.

1 1 0 3 1 1 1 1 24 3 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 2 1 0 1 1 1 0 1 0 2 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 2 0 12 0 10 1 0 2 0 4 1 1 10 1 0 7 1 4,49

PROD (tMS/ha) A A A A A A A A E B A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A D A C A A A A B A A C A A C A

17,8 22,2 17,8 16,8 17,9 19,9 16,3 16,9 17,2 18,9 20,1 15,1 18,8 15,8 19,1 16,4 19,1 17,7 18,1 17,5 19,3 18,4 18,8 17,7 18,1 17,4 16,6 18,2 18,3 18,8 20,0 15,8 18,4 21,9 17,2 21,5 17,6 19,3 17,5 20,2 17,9 18,0 16,4 18,4 18,0 17,1 17,2 17,1 19,4 21,3 19,2 21,0 16,8 19,4 16,1 17,1 18,3 20,8 14,3 19,1 19,9 16,8 18,0 18,8 18,6 18,5 16,4 17,6 19,2 18,5 17,9 16,8 0,74

C A C C C B D C C B B D B D B D B C C C B C B C C C C C C B B D C A C A C B C B C C C C C C C C B A B A C B D C C A E B B C C B B C D C B C C C

(% MS) CEN 3,8 3,6 3,5 3,8 3,4 3,9 3,7 3,5 3,7 3,5 3,7 4,0 3,7 3,4 3,5 3,6 3,6 3,8 3,8 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,3 3,8 3,6 3,4 3,7 3,4 3,8 3,9 3,6 3,6 3,7 3,5 4,1 3,6 3,5 3,9 3,7 3,5 3,9 3,5 3,5 3,8 3,7 4,0 3,6 3,7 3,8 4,1 3,9 3,7 3,6 4,0 3,7 3,8 3,6 3,7 3,6 3,4 3,7 3,4 3,7 3,8 3,6 4,1 3,9 3,6 4,0 3,5 0,14

PB 6,5 6,4 7,0 7,5 6,9 6,8 6,8 7,4 7,1 6,6 6,5 7,1 6,8 7,5 6,7 7,0 7,2 6,9 7,2 7,0 6,8 6,4 7,2 6,9 6,8 6,8 7,1 6,8 6,7 6,7 6,9 7,1 7,0 6,6 6,7 6,7 7,0 7,0 6,8 7,3 7,0 7,1 7,4 6,9 7,1 7,6 7,3 6,8 7,1 6,7 6,8 7,2 7,3 7,2 7,0 7,8 7,5 6,9 7,1 6,9 6,8 7,0 6,9 6,8 7,1 7,0 6,7 7,2 7,5 6,8 7,2 7,3 0,19

FND 47,2 44,5 43,2 43,4 46,1 47,8 44,8 44,4 45,5 46,7 46,7 45,5 47,1 41,6 42,6 45,2 47,0 47,4 48,7 43,2 41,5 42,8 42,3 43,7 41,9 46,0 43,2 42,8 46,1 41,5 47,7 44,5 46,2 47,6 45,0 44,8 46,2 43,7 43,0 46,3 45,6 41,9 43,2 42,5 44,0 41,7 47,5 46,9 43,4 45,1 45,5 45,9 46,4 43,3 42,8 42,4 45,5 44,9 41,9 44,2 43,9 43,5 43,4 43,5 45,6 45,8 41,6 45,5 47,5 46,9 43,9 40,1 1,30

AM 34,6 32,4 31,4 29,5 30,9 30,6 29,0 31,2 30,6 30,3 31,9 31,8 28,9 30,2 34,5 30,3 32,4 27,0 28,5 32,5 35,3 34,0 33,1 30,0 35,5 30,5 32,9 34,9 32,7 35,6 29,9 29,1 31,4 29,8 32,8 33,9 32,0 32,1 33,3 30,0 30,2 32,2 30,6 34,6 28,6 30,8 27,7 27,8 33,2 32,5 32,7 31,5 30,8 33,2 32,1 29,1 29,7 28,5 33,7 33,1 34,2 31,9 29,0 34,7 31,8 28,7 33,0 29,5 29,9 29,9 27,7 33,1 1,22

B B C C C C D C C C C C D C B C B D D B A B B C A C B B B A C D C C B B C C B C C C C B D C D D B B B C C B C D C D B B B C D B C D B C C C D B

DMO (%)

MX/ kgMS

72,9 74,6 74,9 75,0 73,5 72,6 74,2 74,7 74,2 73,4 73,0 74,5 73,2 76,3 75,6 74,4 73,4 73,1 72,8 74,8 75,8 75,2 75,9 74,9 75,6 73,8 75,3 75,1 73,8 76,2 73,3 74,6 73,9 72,8 74,4 74,4 73,6 74,8 75,0 73,5 73,9 75,4 74,7 75,7 75,0 75,7 73,4 73,2 75,2 74,3 74,3 73,7 73,8 75,0 75,4 75,9 74,5 74,1 75,7 74,5 74,9 74,7 74,9 75,1 74,0 73,3 75,6 74,6 72,9 73,2 75,0 76,8 0,69

11,2 11,5 11,6 11,5 11,4 11,1 11,4 11,5 11,4 11,3 11,2 11,4 11,3 11,8 11,7 11,5 11,3 11,3 11,2 11,6 11,7 11,6 11,7 11,5 11,7 11,4 11,6 11,6 11,4 11,8 11,3 11,5 11,4 11,2 11,5 11,5 11,3 11,5 11,6 11,3 11,4 11,6 11,5 11,7 11,6 11,6 11,3 11,2 11,6 11,4 11,4 11,3 11,3 11,5 11,6 11,7 11,5 11,4 11,7 11,5 11,5 11,5 11,5 11,6 11,4 11,3 11,7 11,5 11,2 11,3 11,5 11,9 0,12

UFL/ kgMS 0,92 0,95 0,96 0,96 0,94 0,92 0,95 0,96 0,94 0,94 0,93 0,95 0,93 0,98 0,97 0,95 0,93 0,93 0,92 0,96 0,97 0,96 0,98 0,96 0,97 0,94 0,96 0,96 0,94 0,98 0,93 0,95 0,94 0,92 0,95 0,95 0,93 0,95 0,96 0,93 0,94 0,97 0,95 0,97 0,96 0,97 0,93 0,93 0,96 0,94 0,94 0,93 0,94 0,96 0,97 0,97 0,95 0,95 0,97 0,95 0,96 0,96 0,96 0,96 0,94 0,93 0,97 0,95 0,92 0,93 0,96 0,99 0,011

Mcal/ kgMS E D C C D E D C D D E D D B C D D E E C C C C C C D C C D B E D D E D D D D C D D C D C C C D E C D D D D C C C D D C D C C C C D D C D E E C B

1,69 1,73 1,74 1,74 1,71 1,68 1,72 1,74 1,72 1,71 1,69 1,73 1,70 1,78 1,76 1,73 1,70 1,70 1,68 1,74 1,77 1,75 1,77 1,74 1,76 1,71 1,75 1,75 1,71 1,78 1,69 1,73 1,72 1,69 1,73 1,73 1,70 1,74 1,75 1,70 1,71 1,76 1,73 1,76 1,75 1,76 1,70 1,69 1,75 1,72 1,72 1,70 1,71 1,74 1,76 1,76 1,73 1,72 1,76 1,73 1,74 1,74 1,74 1,75 1,72 1,70 1,76 1,73 1,69 1,70 1,74 1,79 0,018

PIONEER: la solución en maíz

P 0725

; FAO 500 ; CRM 107 ; Maíz Doble Aptitud

; FAO 400 ; CRM 102 ; Maíz Silo

P 0319

Máxima producción en todos los ambientes

La alternativa óptima para silo en su ciclo

> Potencial productivo tanto en condiciones normales como en condiciones de estrés hídrico. > Muy buena tolerancia a carbón de penacho y a hongos en mazorca. > Calidad y sanidad de grano. > Vigor de nascencia

> Rendimiento en ensilado. > Parámetros técnicos de calidad. > Altura de planta.

PR38 V31

; FAO 200 ; CRM 90 ; Maíz Silo

Adaptación y estabilidad productiva 2013

> Tolerancia a sequía. > Porte y producción de materia seca. > Tolerancia a Helminthosporium.

PR37 N01

; FAO 300 ; CRM 97 ; Maíz Doble Apt.

Uniformidad y producción en todos los ambientes > Capacidad de producción. > Calidad de grano. > Calidad de silo.

Regent es una marca registrada de BASF.

Pioneer Hi-Bred Spain, S.L. DuPont Agriculture & Nutrition Oficina Central: Avda. Reino Unido, 7. Edificio Adytec, 2ª plta. 41012 Sevilla- Tlf: 954 298 300 www.pioneer.com - piospa@pioneer.com

PIONEER®, intensamente ecológico ® El óvalo de DuPont es marca registrada de DuPont. Pioneer, el símbolo del trapecio, AQUAmax, MaxQual y PREMIUM son marcas registradas de Pioneer Hi-Bred International Inc. Des Moines, Iowa, USA.

112

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MĂ IS FACILIDADE PARA ELIXIR A VARIEDADE DE MILLO A SEMENTAR Co obxectivo de favorecer a elecciĂłn da variedade de millo a sementar, o Serida desenvolveu unha aplicaciĂłn web que facilita as variedades que mellor se adaptan a cada situaciĂłn particular por orde de preferencia do usuario.

Carballal, A.; ArgamenterĂ­a, A.; MartĂ­nez-FernĂĄndez, A. Ă rea de NutriciĂłn Animal, Pastos e Forraxes Servizo Rexional de InvestigaciĂłn e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida) !PDO 6ILLAVICIOSA s ACARBALLAL SERIDA ORG

Todos os anos se realizan avaliacións de variedades comerciais de millo para ensilar nas comunidades autónomas do norte de Espaùa (Galicia, Asturias, País Vasco e Navarra), utilizando en todos os casos unha metodoloxía moi similar. Os resultados destas avaliacións póùense logo

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

a disposiciĂłn do sector mediante publicaciĂłns anuais ou inclusiĂłn nas pĂĄxinas web dos organismos encargados desta actividade. TamĂŠn se difunden a travĂŠs de Afriga.

No caso de Asturias, presĂŠntanse de forma independente para catro zonas edafoclimĂĄticas diferentes, todas aptas para o cultivo desta forraxe. Para cada zona hai tres listas: Principal, que recolle as variedades con mĂĄis dun ano de avaliaciĂłn; Provisional, coas variedades que soamente se avaliaron nun ano determinado; e Complementaria, que inclĂşe as xa retiradas do mercado. O tamaĂąo destas listas crece de ano en ano. Debido a isto, a sĂşa consulta faise cada vez mĂĄis difĂ­cil.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

No millo para ensilar non só debemos fixarnos na produción; ten importancia capital o número de días necesarios de cultivo, así como a resistencia ao encamado (porcentaxe de plantas caídas). Tamén debemos considerar o seu contido en principios nutritivos: amidón e contido enerxético (moi relacionados entre si). En base a todos estes criterios, non existe unha variedade perfecta, ideal, cuxas características poidan ser cualificadas na súa totalidade como excelentes. Así, unha característica situada en rangos altos non compensa outra situada en rangos baixos. Por exemplo, unha variedade con elevado contido en amidón non compensa se é pouco produtiva ou presenta un alto grao de encamado.

As enquisas de venda de sementes de variedades de millo en Asturias (incluídas no programa de avaliación de variedades de millo) revelan unha maior venda das variedades integradas nas campañas de avaliación. Dentro destas, apréciase claramente que as preferencias dos compradores se dirixen ás variedades libres de defectos.

Por outro lado, cada explotación é diferente. Dependendo da superficie dispoñible pode buscarse unha maior produción por hectárea ou que cada tonelada de forraxe colleitada teña o maior contido enerxético.

Agora ben, para facilitar a elección da variedade a sementar tendo en conta o anterior, no Serida desenvolveuse unha aplicación web (aloxada en www.serida.org) que funciona seguindo os pasos descritos a continuación: 1º paso: zona edafoclimática. Comezamos elixindo a zona á que pertence a finca na que queremos sementar o millo. Todos os resultados que se obteñan estarán referidos a ela. Tendo en conta a heteroxénea orografía asturiana, pode haber dúbidas entre varias zonas á hora de encadrar un terreo, e nese caso deberemos facer unha consulta por cada unha delas.

2º paso: días de cultivo. É un factor limitante. Introdúcense os días estimados para a sementeira e para a recollida de millo. A aplicación restrinxe a busca ás variedades que cumpran esa condición.

3º paso: resistencia ao encamado. Nas experiencias de avaliación de variedades, considérase caída unha planta cuxa inclinación supere os 45 graos. Dependendo do sistema de colleita utilizado na explotación, parte desas plantas poderá ser recollida e outra parte será perdida. O usuario deberá estimar, tendo en conta a súa experiencia, que porcentaxe das plantas caídas considera como perdas. Por defecto, a aplicación estima un 25%.

4º paso: lista. Podemos elixir a lista que queremos visualizar (Principal, Provisional ou Complementaria).

AGRICULTURA

5º paso: orde do listado. Os resultados poden ordenarse por toneladas de materia seca colleitables por hectárea ou por enerxía neta de lactación colleitable por hectárea. Se o que interesa é a calidade da forraxe, pódese ordenar por enerxía neta de lactación por quilogramo de materia seca.

Entendemos por produción colleitable a produción total bruta afectada pola porcentaxe de plantas perdidas. Desta maneira, reunimos as características de produción e resistencia ao encamado nunha soa.

Cuberto o anterior, a aplicación devolve un listado de variedades por orde de preferencia, coa posibilidade de exportar os resultados en formato .csv.

O acceso a esta aplicación é totalmente libre e non é preciso rexistrarse para utilizala.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

113

116

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

UTILIZACIÓN CORRECTA DE FITOSANITARIOS EN MILLO

Este artigo céntrase no uso dos fitosanitarios no cultivo do millo, repasando as prácticas máis frecuentes, as materias activas máis utilizadas e os consellos para o seu bo funcionamento.

INTRODUCIÓN O cultivo do millo destinado a ensilado para a alimentación do gando vacún leiteiro cobrou especial importancia nos últimos anos na cornixa cantábrica, aumentando a superficie de cultivo de maneira constante e considerable, polo que hoxe en día é, cuantitativa e cualitativamente, o ingrediente con maior importancia nas dietas de vacún leiteiro.

Dada a importancia deste cultivo, as explotacións dedícanlle unha gran cantidade de recursos e, por este motivo, debemos procurar que os seus rendementos sexan os maiores posibles.

En moitos casos, o rendemento e a calidade da colleita non son os óptimos debido a tomas de decisións e prácticas

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Javier López Álvarez Agropres

erróneas no momento de sementeira, así como a grandes cantidades de diñeiro que non son adecuadamente utilizadas.

O custo dos fitosanitarios de presementeira ou preemerxencia pode roldar os 60 euros por hectárea, ao que hai que engadir o custo da aplicación. Esta cifra pode chegar a multiplicarse por 3 ou por 4 no caso de que este tratamento preventivo non funcione e teñamos que aplicar tratamentos de postemerxencia. Ademais, cando hai que realizar este tipo de tratamentos xa estamos a sufrir unha perda de colleita.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

O CUSTO DOS FITOSANITARIOS DE PRESEMENTEIRA OU PREEMERXENCIA PODE ROLDAR OS 60 EUROS POR HECTÁREA, AO QUE HAI QUE ENGADIR O CUSTO DA APLICACIÓN

LABORES PREPARATORIOS DO TERREO En sementeira tradicional existen fundamentalmente dous métodos de labor profundo para a preparación do terreo: arado e grade de discos. O primeiro consiste en pasar o arado para voltear a terra e enterrar os restos do cultivo anterior.

Se o terreo está moi duro ou non temos un arado que nos garanta un volteo correcto da terra, debemos aplicar anteriormente un pase de glifosato cunha dose de 5 litros ao 36% ou 4 litros ao 45%. A dose de caldo pode ser de 100 a 150 l/ ha. Deste xeito, a terra quedaranos máis solta e os fitosanitarios de presementeira e preemerxencia serán máis eficaces.

Se o labor preparatorio que realizamos é de grade de discos, é obrigatorio o pase de glifosato, xa que desta forma evitaremos o rebrote do cultivo anterior.

Posteriormente a este labor profundo realizaranse os labores preparatorios da cama da sementeira. Canto mellor a realicemos maior será a eficacia dos fitosanitarios de presementeira e preemerxencia. Estes labores tentarán deixar a terra o máis solta posible, evitando que se compacte e se formen bólas.

Dividiremos os fitosanitarios en dous grandes grupos segundo o tipo de praga que pretendan evitar: herbicidas e insecticidas.

TIPOS DE TRATAMENTOS Atendendo ao momento de aplicación do herbicida en relación ao estado do cultivo, diferéncianse os seguintes tratamentos: Presementeira. Denomínase así a aplicación do herbicida antes da sementeira, coa súa incorporación mediante un labor mecánico inmediatamente para evitar a súa degradación.

Débese procurar deixar a terra nas mellores condicións posibles. Ao labor do arado ou da grade de discos débelle seguir un labor de preparación do terreo; para iso, o mellor apeiro é unha grade rotativa. Se a terra non queda ben solta pódenselle dar dous pases cruzados. Este labor debe facerse coa humidade adecuada no terreo, nin moi seco nin moi húmido. A continuación aplicaranse os fitosanitarios, seguidos dun pase de rotovator moi superficial (5-7 cm) para introducilos no chan; deste xeito atoparanse na capa onde xerminan as sementes e aumentará a súa eficacia. Unha vez aplicados os fitosanitarios débese procurar incorporalos canto antes para evitar a evaporación.

Preemerxencia. Consiste en aplicar o herbicida despois de sementar o millo e antes do seu nacemento.

AFRIGA ANO XIX- Nº 103

117

118

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A POSTEMERXENCIA É UNHA PRÁCTICA DIRIXIDA AO CONTROL DAS MALAS HERBAS EN ESTADO DE PLÁNTULA MÁIS OU MENOS DESENVOLVIDA QUE ESCAPARON A UNHA APLICACIÓN DE PRESEMENTEIRA OU PREEMERXENCIA, AÍNDA QUE EN MOITAS ZONAS SUBSTITUÍU A ESTAS

Postemerxencia. Cando a aplicación do herbicida é posterior ao nacemento do cultivo e das malas herbas denomínase tratamento de postemerxencia. Algúns herbicidas típicos de preemerxencia tamén poden aplicarse coas malas herbas recentemente nadas, o que se denomina postemerxencia precoz. A postemerxencia propiamente dita é unha práctica dirixida ao control das malas herbas en estado de plántula máis ou menos desenvolvida que escaparon a unha aplicación de presementeira ou preemerxencia, aínda que en moitas zonas substituíu a estas. Estes herbicidas adoitan ser de acción foliar, ben por contacto ou sistémicos, e algúns tamén con acción residual.

HERBICIDAS DE PREEMERXENCIA Os herbicidas de presementeira e os de preemerxencia son sempre residuais e poden ser sistémicos, absorbéndose pola raíz, ou de contacto, actuando xeralmente sobre o talo (coleoptilo ou hipocotilo), cando as follas ou cotiledóns atravesan a capa de chan tratada con herbicidas.

Na cornixa cantábrica, os herbicidas máis empregados son os que teñen as seguintes materias activas: Acetocloro + terbutilazina. Son compostos que levan estas dúas materias activas. Por un lado, o acetocloro é un herbicida de acción residual que é absorbido pola radícula das plantas en xerminación, mentres que a terbutilazina é un herbicida de preemerxencia de amplo espectro e longa persistencia. É eficaz contra gramíneas e dicotiledóneas.

No caso de incorporar o herbicida, adóitase aumentar a dose de acetocloro.

Mesotriona + s-metalocloro. Asociación de mesotriona, con acción herbicida sobre dicotiledóneas anuais en postemerxencia e algunha monocotiledónea (ciperáceas e gramíneas) por contacto, sistemia e residual con s-metalocloro, con actividade herbicida de preemerxencia e residual.

S-metalocloro + terbutilazina. As características destas materias activas xa as vimos anteriormente.

Dimetenamida + terbutilazina. A dimetenamida é unha acetamida que controla gramíneas e algunhas especies de folla ancha.

Estas catro solucións son as máis aplicadas actualmente, inda que existen outros compostos menos comúns que están reflectidos na táboa 1.

Este apartado está suxeito a próximos cambios debido á prohibición dalgunha materia activa.

Táboa 1. Condicións para realizar tratamentos herbicidas en millo Temperatura

0º C

Herbicidas foliares

Posible

Herbicidas hormonais

5º C Recomendado

Desaconsellado

Posible

Humidade relativa

Herbicidas radiculares: non inflúe Herbicidas foliares: tratar con HR > 50%

Velocidade do vento

0 m/s

Herbicidas hormonais

Recomendado

Resto herbicidas

10º C

Recomendado

1,5 m/s

20º C

25º C

Posible

Desaconsellado

Posible

Desaconsellado

3 m/s (11 km/h)

4 m/s (15 km/h)

Prohibido Recomendado

Posible

Desaconsellado

Atención ás derivas de terbutilazina a parcelas que se van plantar ou xa están plantadas con cultivos hortícolas.

Humidade do chan Risco de choiva Cultivo

Radicular

Herbicidas radiculares: tratar con humidade ou incorporar o herbicida cun rego.

Herbicidas radiculares e foliares: no posible, tratar con certa humidade (punto de tempero) para favorecer a eficacia.

Choivas pasada unha hora desde a aplicación non reducen a eficacia de herbicidas de contacto.

Os herbicidas hormonais, sulfonilureas e de translocación necesitan como mínimo 4 horas para ser absorbidos por folla.

O que se especifique con cada herbicida.

Contacto Sistémico

Radicular e foliar

Sistémico

Lagon (aclonifen) Spectrum, linuron, Spade, Lagon Acetocloro, Camix, dicamba, Dual Gold, pendimetalina, sulfonilureas (Cubix, Elite, Titus, Harmony etc.), terbutilazina.

Segundo a materia activa, a proporción de absorción foliar/radicular é variable.

Contacto

Bromoxinil, bentazona

Sistémico

Callisto, hormonais (mcpp, mcpa, Lontrel, fluroxipir), sulcotriona

Foliar Fonte: ITG Ganadero

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

AGRICULTURA

Táboa 2. Características dos herbicidas utilizables en millo

120

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Fonte: ITG Ganadero

Distribuído en Galicia por:

Distribuído en Asturias por:

Baión - Vilanova de Arousa (Pontevedra) - Tlf. 986 51 60 30

Tremañes-Gijón (Asturias) Tlf. 985 30 20 20

122

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

PARA O BO FUNCIONAMENTO DUN HERBICIDA RESIDUAL Ă&#x2030; ESENCIAL QUE O CHAN TEĂ&#x2018;A CERTA HUMIDADE. EN CASO CONTRARIO, A SĂ&#x161;A EFICACIA DECRECE OU Ă&#x2030; MOI REDUCIDA

CONDICIĂ&#x201C;NS DE APLICACIĂ&#x201C;N Para conseguir unha boa eficacia con este tipo de herbicidas hai que ter en conta unha serie de conceptos: R5 5') #&# 5 )5*,) /.)5()5 " (85Os herbicidas residuais, polo xeral, son pouco mĂłbiles no chan. Por iso se situarĂĄn nun grosor de capa adecuado mediante unha rega ou un laboreo. A pouca solubilidade destes produtos na auga ĂŠ o que os fai pouco mĂłbiles, e a sĂşa selectividade, nalgĂşns casos, depende de que non entren en contacto coas sementes dos cultivos.

R5 5"/'# 5 )5-)&)85Para o bo funcionamiento dun herbicida residual ĂŠ esencial que o chan teĂąa certa humidade. En caso contrario, a sĂşa eficacia decrece ou ĂŠ moi reducida.

R5 -5, -# /)-5 )5 /&.#0)5 (. ,#),5 (5-/* ,Ĺ&#x20AC; # 85A presenza de restos5vexetais pode facer de barreira fĂ­sica5impedindo que o herbicida alcance5o chan, co cal, se se dispĂłn5de aspersiĂłn darase unha rega para â&#x20AC;&#x153;lavarâ&#x20AC;? estes restos e facer que5 a maior parte posible do herbicida chegue ao seu destino. Este factor resulta especialmente importante nas sementeiras directas.

R5 5' . ,# 5),!ĂĄ(# 5 )5 " (85Canto maior sexa o contido de materia orgĂĄnica, o herbicida serĂĄ mĂĄis fortemente absorbido ou retido por esta e, polo tanto, haberĂĄ menos herbicida dispoĂąible para actuar sobre as malas herbas. Na prĂĄctica, en chans pesados e ricos en materia orgĂĄnica utilizaranse as doses mĂĄis elevadas. Se ademais o chan estĂĄ seco, a forza de absorciĂłn serĂĄ maior.5 /., 5, 4Ä&#x2030;(5* , 5 ,5 -5 *&# #Ä&#x2030;(-5 )5 " (5"Ä&#x161;'# )85 AĂ­nda que cada parcela ten a sĂşa problemĂĄtica especĂ­fica, a flora ĂŠ moi variada, por iso se prefiren os herbicidas, sĂłs ou en mestura, contra un amplo nĂşmero de especies, tanto de folla ancha (dicotiledĂłneas) coma de folla estreita (monocotiledĂłneas), tal como se mostra na tĂĄboa 2. *&# #Ä&#x2030;(85Para os tratamentos de presementeira e preemerxencia utilizaranse doses de caldo de 400-500 litros/ ha, dependendo da humidade do chan. DĂŠbese aplicar a primeira hora da maùå ou Ăşltima da tarde, cando a temperatura e o vento son menores, pois desta forma evitaranse a evaporaciĂłn e a deriva. #.).)2# # 85En xeral, estes produtos non presentan problemas de selectividade co cultivo tratado.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

TRATAMENTOS DE POSTEMERXENCIA Se os tratamentos de preemerxencia se fan con boas condiciĂłns e as densidades de herbas non son moi altas, adoitan resultar suficientes e non se require unha segunda aplicaciĂłn.

Con todo, non sempre se cumpren estes requisitos e ĂŠ normal atopar parcelas que requiren unha aplicaciĂłn de postemerxencia. Pode haber situaciĂłns tamĂŠn nas que non se fixo unha aplicaciĂłn antes do nacemento.

En calquera destas situaciĂłns pĂłdese elixir o tratamento mĂĄis adecuado en funciĂłn das especies e densidades das malas herbas presentes nas parcelas.

As materias activas mĂĄis usadas en postemerxencia son as seguintes: # )-/& /,)(85Herbicida sistĂŠmico que ĂŠ absorbido polas follas transportĂĄndose tanto polo floema como polo xilema cara aos tecidos meristemĂĄticos. En compostos de nicosulfuron ao 4%, aplicar en pulverizaciĂłn normal cunha dose de 1 a 1,5 l/ha. ,)')2#(#&85Herbicida de contacto con lixeira acciĂłn de translocaciĂłn, para aplicar en postemerxencia no control de malas herbas dicotiledĂłneas ou de folla ancha. AplĂ­case en postemerxencia, desde o estado de 2-4 follas do cultivo ata 6-8 follas. En formulaciĂłns ao 24% dĂŠbese aplicar entre 1 e 2 l/ha. En formulaciĂłns de bromoxinil como octanato ao 20%, aplicar entre 2 e 2,5 kg/ha. # ' 85 Usado para o control de dicotiledĂłneas. En formulaciĂłns ao 48%, utilizar a 600-750 cc/ha; aplicar en postemerxencia, antes de que o cultivo teĂąa 8 follas.

-).,#)( 8 Controla herbas dicotiledĂłneas anuais e algunha monocotiledĂłnea (ciperĂĄceas). En soluciĂłns ao 10% utilĂ­zanse doses entre 0,75 e 1,5 l/ha. Aplicar en postemerxencia, antes do estado de 8 follas. Para xunca e gramĂ­neas utilizar a dose mĂĄis alta. /& ).,#)( 8 Controla xunca, gramĂ­neas e dicotiledĂłneas anuais. En compostos ao 30% utilĂ­zase a doses entre 1 e 1,5 l/ha. ), '-/& /,)(85 Sulfonilurea sistĂŠmica con actividade herbicida, de postemerxencia e aplicaciĂłn foliar. Controla en postemerxencia sorgo, caĂąota e outras adventicias monocotiledĂłneas e dicotiledĂłneas. En formulaciĂłns ao 2,25% aplicar a doses de 2-2,7 l/ha. PĂłdese aplicar entre 4 e 8 follas.

124

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

CONDICIĂ&#x201C;NS E MOMENTOS DE APLICACIĂ&#x201C;N -5 )( # #Ä&#x2030;(-5 &#'ĂĄ.# -5()5')' (.)5 5 *&# #Ä&#x2030;(5 5( -5 horas seguintes, xunto co estado do cultivo e das malas " , -65-/* #. (5 5 Ĺ&#x20AC; # 5 )5., . ' (.)5" , # # 85 -. -5 son as diversas causas: R5Como norma xeral, non se aplicarĂĄn estes herbicidas mĂĄis alĂł das 8 follas do millo.

R5En ningĂşn caso ĂŠ recomendable aplicar herbicidas cando o cultivo sofre condiciĂłns de estrĂŠs (seca, vento prolon! )65 ,Ăš)888C65*)-.)5+/ 5*) (5, -/&. ,5Ĺ&#x20AC;.).Ä&#x2030;2# )-8 R5Para un bo funcionamiento dos herbicidas sistĂŠmicos ĂŠ fundamental que as malas herbas estean vexetando con actividade normal. Desta maneira o efecto serĂĄ mĂĄis rĂĄpi )5 5 Ĺ&#x20AC; 485 R5CondiciĂłns ambientais, temperatura: non se recomenda realizar tratamentos con temperaturas extremas, nin por debaixo de 5 °C nin por riba de 30 °C. Para os herbicidas sistĂŠmicos ĂŠ fundamental que haxa unha humidade relativa elevada no momento da aplicaciĂłn e nas horas seguintes â&#x20AC;&#x201C;canto mĂĄis elevada mellorâ&#x20AC;&#x201C;, pero nunca inferior a 50%.

Desta maneira favorecerase a sĂşa absorciĂłn e, polo tanto, 5-Ä&#x161; 5 Ĺ&#x20AC; # 8 R5 En ĂŠpocas de elevada amplitude tĂŠrmica (diferenza entre a temperatura mĂĄxima e a mĂ­nima), as sulfonilureas (foramsulfuron, nicosulfuron, rimsulfuron, tifensulfuron) *) (5*,)0) ,5Ĺ&#x20AC;.).)2# # 5()5 /&.#0)8 R5 Para os herbicidas hormonais serven as condiciĂłns descritas para os sistĂŠmicos, pero ademais debe prestarse . ( #Ä&#x2030;(5ĂĄ5 ,#0 5*),+/ 5*) (5, -/&. ,5Ĺ&#x20AC;.).Ä&#x2030;2# )-5* , 5)-5 cultivos veciĂąos.

R5No caso dos herbicidas de contacto ĂŠ fundamental regular o pulverizador para obter unha boa cobertura, empregando coadxuvantes se se considera necesario.

(" 5 ")#0 5 )/5 , ! 5 *)-. ,#),5 ĂĄ5 *&# #Ä&#x2030;(5 5 '#&&)5 *) 5& 0 ,5)5" , # # 5 65*)&)5. (.)65, / #,5 5 Ĺ&#x20AC; # 85 (tre a aplicaciĂłn e a choiva deberĂĄ transcorrer un mĂ­nimo dunha hora para herbicidas como fluroxipir ou imazamox ou herbicidas hormonais en forma de esteres, 4 horas para a bentazona e sulfunilureas, de 4 a 6 horas no caso de herbicidas hormonais en forma de sales ou incluso entre 6 e 8 horas para dicamba.

Para este tipo de aplicaciĂłns adĂłitase utilizar unha dose de caldo entre 350 e 450 l/ha.

CULTIVOS SEGUINTES Debido ĂĄ sĂşa persistencia, algĂşns destes herbicidas poden ter efectos negativos sobre o cultivo que siga ĂĄ colleita do millo, sobre todo se non se realiza laboreo ou se este ĂŠ moi -/* ,Ĺ&#x20AC; # &85 (5 &+/ , 5 -)65& , - 5 . (. ' (. 5 5 .#+/ . 5 do produto e, se existe algunha dĂşbida, deberase consultar cos tĂŠcnicos.

SEMENTEIRAS DIRECTAS Nas sementeiras directas, a diferenza co cultivo tradicional ĂŠ que nos tratamentos de preemerxencia do millo (antes ou xunto co residual) engĂĄdese un herbicida total para limpar a parcela de ricio do cultivo precedente, se o houbera.

AFRIGA ANO XIX - NÂş 103

CANTO MAIOR SEXA O CONTIDO DE MATERIA ORGĂ NICA, O HERBICIDA SERĂ MĂ IS FORTEMENTE ABSORBIDO OU RETIDO POR ESTA E, POLO TANTO, HABERĂ MENOS HERBICIDA DISPOĂ&#x2018;IBLE PARA ACTUAR SOBRE AS MALAS HERBAS

Outra diferenza, non menos importante, ĂŠ que a flora vai cambiando gradualmente en parcelas onde, ano tras ano, se realiza unha sementeira directa. De forma resumida pĂłdese dicir que hai un aumento na presenza de gramĂ­neas (Echinochloa crus-galli, Setaria glauca etc.).

INSECTICIDAS En cando aos insecticidas de presementeira ou preemerxencia, as dĂşas materias activas mĂĄis utilizadas son clorpirifos e lambda cihalotrim.

Clorpirifos. Ă&#x2030; un organofosforado que actĂşa por inxestiĂłn, inhalaciĂłn e contacto. Controla eiruga das mazarocas, rosquilla e taladros. En formulaciĂłns ao 48% utilĂ­zase a doses de 1-1,5 l/ha.

Lambda cihalotrim. Piretroide sintĂŠtico de actividade insecticida por contacto e inxestiĂłn, non sistĂŠmico. De amplo campo de actividade, bo efecto de choque e elevada persistencia. En formulaciĂłns ao 10% utilĂ­zase a 100 cc/ha.

RECOMENDACIĂ&#x201C;NS XERAIS DE APLICACIĂ&#x201C;N R5 0 ,5 / ' (. 5 5 / 5 /(" 5 0 45 5 /(" 5 aplicaciĂłn para que non queden restos que poidan danar o cultivo (sobre todo cando se tratou con glifosato).

R5 ). ,5)5Ĺ&#x20AC;.)- (#. ,#)5 ) 5 / 5 5' #)5 ( " ,5 5' (. ,5 os axitadores constantemente en funcionamento para evitar a decantaciĂłn.

R5 0#- ,5)5 /( #)( ' (.)5 5 ' # ,5 -5 )+/#&& -5 ( )5 sexa preciso.

R5 .#&#4 ,5 -5 )+/#&& -5 / -5 - !/( )5 )5 0)&/' 5 5 caldo que se utilice.

R5 *&# ,5)-5Ĺ&#x20AC;.)- (#. ,#)-5 (5 Ăš -5- (50 (.)8 R5 ,5 (5 )(. 5 5 . '* , ./, 5 *)-. ,#),65 -) , 5 .) )5 )(5 herbicidas hormonais.

BIBLIOGRAFĂ?A 7 ,&)-5 5 #Ä&#x201E;ĂĄ(85 ' /'5 5*,) / .)-5Ĺ&#x20AC;.)-anitarios y nutricionales 2012.

7 , " 5 ,(# 65 / (5 (.)(#)5 4 /(65 #!/ &5 Esparza. Herbicidas en maĂ­z.

H ERBICIDA M AÍZ DE P O S T - E M E R G E N C IA

Fuerza y Fiabilidad Formulación única

Q Q

Eficacia reconocida Flexibilidad de uso

Q

Elevada resistencia a lavado

ad ilid ab

Fi

Efica cia

Q

Ronda G. Marconi 11, B2-1a | Parque Tecnológico | 46980 Paterna (Valencia) Tel: +34 963374841 | Fax: +34 963374842 | www.belchim.com

C a li d a d

126

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A APLICACIÓN EN GALICIA DA DIRECTIVA DE USO SOSTIBLE DE PRODUTOS FITOSANITARIOS Neste artigo ímonos centrar nas obrigas derivadas do Real Decreto 1311/2012, polo que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios, así como nas súas consecuencias no medio agrario galego.

Ramón Jesús Lamelo Otero Xefe de servizo de Sanidade e Produción Vexetal Consellería do Medio Rural e do Mar

Desde o ano 2002, mediante a Decisión nº 1600/2002/ CE do Parlamento Europeo e do Consello de 22 de xullo de 2002, pola que se establece o Sexto Programa de Acción Comunitario en Materia de Medio Ambiente (DOCE L 242/1 de 10.09.2002), foron moitos os fitos e debates ata a definitiva entrada en vigor, en datas recentes, das normas relativas ao emprego de produtos fitosanitarios de xeito sostible en España.

Coa publicación da Directiva 2009/128/CE para conseguir un uso sostible dos praguicidas (en outubro de 2009) AFRIGA ANO XX - Nº 103

relativo á comercialización de produtos fitosanitarios, comezou o desenvolvemento lexislativo en España desta norma que se resumiu na aprobación do Real Decreto 1702/2011, de 18 de novembro, de inspección de maquinaria de aplicación de produtos fitosanitarios, e, máis recentemente, no Real Decreto 1311/2012, de 14 de setembro, polo que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios, e na publicación do Plan de Acción Nacional.

Neste artigo ímonos centrar nas obrigas derivadas do RD 1311/2012 e nas súas consecuencias no ámbito do medio agrario galego. O obxectivo non é tanto a revisión pormenorizada de cada un dos artigos deste decreto (aínda que algunhas partes se reflicten enteiras pola súa importancia) senón o de subliñar en cada unha das materias tratadas os retos e dificultades máis importantes a afrontar.

Wing Pack ®

Stomp® Aqua + Spectrum®= más control de malas hierbas, más tranquilidad

Wing® Pack es la solución herbicida que controla las principales malas hierbas del maíz de manera más eficiente y simple gracias a su amplio espectro y diferente modo de acción

128

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Ă MBITO DE APLICACIĂ&#x201C;N DO REAL DECRETO 1311/2012 O ĂĄmbito de aplicaciĂłn deste real decreto non ĂŠ sĂł o medio agrario entendido como agrĂ­cola e forestal senĂłn tamĂŠn outros ĂĄmbitos coma os parques ou as infraestruturas, onde tamĂŠn se usan produtos fitosanitarios. Isto leva consigo un gran traballo de sensibilizaciĂłn, posto que ata agora entendĂ­ase que estas actividades eran menos perigosas ao non estar ligadas a problemas derivados dun uso alimentario.

Por outro lado, no artigo 4 establĂŠcese con claridade a implicaciĂłn das entidades locais como Ăłrganos competentes en determinados usos dos produtos fitosanitarios. Por exemplo, un tratamento nunha vĂ­a fĂŠrrea esixirĂ­a o coĂąecemento e a conformidade de todos os concellos polos que pasa e non sĂł do titular da infraestrutura.

XESTIĂ&#x201C;N INTEGRADA DE PRAGAS (XIP) Segundo o indicado no RD 1311/2012, realizarase mediante a aplicaciĂłn de prĂĄcticas con baixo consumo de produtos fitosanitarios, dando prioridade, cando sexa posible, aos mĂŠtodos non quĂ­micos, de maneira que os asesores e usuarios opten polas prĂĄcticas e os produtos con menores riscos para a saĂşde humana e o ambiente de entre todos os dispoĂąibles para tratar unha mesma praga. Neste eido ĂĄbrense varias frontes importantes.

No ĂĄmbito forestal, en xeral, xa se lle dĂĄ prioridade ĂĄ loita biolĂłxica fronte aos medios quĂ­micos como, por exemplo, o emprego de cepas hipovirulentas contra o cancro do castiĂąeiro ou o Anaphes nitens contra o Gonipterus scutellatus, praga defoliante do eucalipto. Non obstante, son precisos unha maior formaciĂłn e coĂąecementos do sector para determinar unha estratexia en cada especie forestal.

De todos modos, o emprego dunha forma sistemĂĄtica da XIP en parques e xardĂ­ns ĂŠ unha prĂĄctica pouco estendida, recorrĂŠndose ĂĄs veces en exceso ao emprego de produtos fitosanitarios.

Polo que respecta ao ĂĄmbito agrĂ­cola, serĂĄ preciso implementar unhas guĂ­as de XIP adaptadas ĂĄs nosas condiciĂłns, polo menos para o viĂąedo, a pataca e o millo. Neste campo, as agrupaciĂłns de defensa fitosanitaria no viĂąedo teĂąen feito un gran traballo que deberemos aproveitar para determinar as mellores prĂĄcticas posibles e calcular os limiares de tratamento das diferentes pragas. Noutros cultivos coma os forraxeiros cun baixo uso de fitosanitarios serĂĄ preciso reformularse cal ĂŠ a estratexia de XIP mĂĄis axeitada, que pode

AFRIGA ANO XX - NÂş 103

pasar nalgĂşns casos pola reduciĂłn no emprego de herbicidas cando se poidan adaptar outras tĂŠcnicas culturais.

Neste apartado da XIP, o decreto sinala como se vai artellar o asesoramento nesta materia.

Todos aqueles agricultores que estean en produciĂłn integrada, agrupaciĂłns de defensa fitosanitaria ou agricultura ecolĂłxica entenderase que cumpren as esixencias en canto a XIP e asesoramento. O resto dos agricultores estarĂĄ sometido ĂĄ obriga de contratar un asesor se supera unhas determinadas superficies de cultivo, sempre que este non estea exento de asesoramento. En canto aos cultivos exentos e superficies, estase a debater nestes intres onde se situarĂĄn os limiares, pero parece ser que van quedar fĂłra da obriga de asesoramento os cultivos extensivos forraxeiros, que van ter que adoptar as prĂĄcticas establecidas polas correspondentes guĂ­as de cultivo. Por outra banda, en canto ao viĂąedo e a horta, a superficie mĂ­nima a partir da cal se vai esixir a obriga da figura do asesor sitĂşase nas dĂşas hectĂĄreas, o cal pode ser unha arma de dobre fĂ­o, posto que por un lado pode haber un aforro pero por outro ĂŠ difĂ­cil que sen este asesoramento moitos agricultores poidan por si mesmos adaptarse ĂĄs guĂ­as de cultivos e ĂĄs novas prĂĄcticas obrigatorias derivadas da XIP. Por outra parte, o asesoramento entĂŠndese como un seguimento das prĂĄcticas fitosanitarias realizadas ao longo do ciclo do cultivo mĂĄis que como unha receita obrigatoria para a retirada dos produtos no establecemento de produtos fitosanitarios, como sucede nos produtos veterinarios.

No que respecta ao caderno de explotaciĂłn, cabe salientar varias novidades: R5 5 ) ,#! 5 5 ,5 /(" 5 0 &# #Ä&#x2030;(5 5 2*&). #Ä&#x2030;(5 (5 canto a zonas afectadas por cuestiĂłns de protecciĂłn ambiental, cursos de auga, zonas de captaciĂłn de auga de consumo humano e outras.

R5 5, 2#-.,)5 )-5 .)-5 5' +/#( ,# 65 *&# ),5 5 - -),8 R5 , ! 5) 2 .#0)8 R5 Ĺ&#x20AC; # 5 )5., . ' (.)8 FORMACIĂ&#x201C;N DOS USUARIOS PROFESIONAIS E VENDEDORES O decreto non introduce novidades en canto aos tipos de carnĂŠ coĂąecidos ata o de agora, pero si fixa a obriga de posuĂ­r o carnĂŠ cualificado para os titulares de establecementos de venda de produtos fitosanitarios, feito que xa estaba establecido en Galicia desde o ano 2009 e que po-# #&#. ,ĂĄ5 )5 /'*,#' (.)5 5 #, .#0 5 ()5 ()5 hfgk85 -Ăš5 mesmo, establĂŠcese un sistema harmonizado entre todas as comunidades autĂłnomas de renovaciĂłn do carnĂŠ que garanta a actualizaciĂłn e o carĂĄcter continuo da formaciĂłn dos usuarios.

VENDA DE PRODUTOS FITOSANITARIOS 5* ,.#,5 )5hl5 5()0 ' ,)5 5hfgk5-Ä&#x2030;5*) ,ĂĄ(5-/ '#(#-trarse produtos fitosanitarios para uso profesional a titulares dun carnĂŠ que acrediten a formaciĂłn precisa.

Os titulares dos establecementos deberĂĄn poder proporcionarlles aos clientes informaciĂłn adecuada en relaciĂłn co uso dos produtos fitosanitarios que adquire, os riscos para a saĂşde e o ambiente e as instruciĂłns de seguridade para xestionar tales riscos.

130

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

SerĂĄ preciso implementar unhas guĂ­as de xestiĂłn integrada de pragas adaptadas ĂĄs nosas condiciĂłns, polo menos para o viĂąedo, a pataca e o millo

Con este esquema de traballo establĂŠcese unha reparticiĂłn de funciĂłns mĂĄis lĂłxica entre o asesor, como persoa que coĂąece a sanidade vexetal e as pragas e fai o diagnĂłstico e a prescriciĂłn do medio de loita mĂĄis axeitado, e o titular do establecemento, que informa do manexo seguro dos produtos ao usuario profesional. De todos os xeitos, o reto neste eido serĂĄ a concienciaciĂłn dos actores pola dificultade de verificar se este asesoramento se estĂĄ a producir nos locais de venda.

Outra obriga desde a entrada en vigor da norma ĂŠ a do rexistro de todas as transacciĂłns de produtos fitosanitarios, podĂŠndose verificar por parte dos servizos oficiais de control que sĂł se comercializan produtos fitosanitarios autorizados a usuarios profesionais. O decreto, por outra parte, derroga o Libro oficial de Movementos; non obstante, a obriga de levar este mantense no Decreto 100/2012, de 16 de marzo, polo que se regulan o Rexistro Oficial de Establecementos e Servizos de Produtos Fitosanitarios da Comunidade AutĂłnoma de Galicia, o Libro oficial de movemento de produtos fitosanitarios e o rĂŠxime sancionador en materia de produtos fitosanitarios.

APLICACIĂ&#x201C;NS AĂ&#x2030;REAS As aplicaciĂłns aĂŠreas quedan prohibidas e restrinxidas a certas excepciĂłns moi taxadas. En Galicia, isto supĂłn moitas limitaciĂłns ao emprego de produtos fitosanitarios por medios aĂŠreos no medio forestal, que era o Ăşnico no que ata agora houbo interese no seu emprego. Unha das limitaciĂłns para a sĂşa aplicaciĂłn ĂŠ a non dispoĂąibilidade no rexistro do Ministerio de Agricultura, AlimentaciĂłn e Medio Ambiente (Magrama) de sustancias especificamente aprobadas para o uso aĂŠreo. SerĂ­a desexable ademais que as que no futuro se aprobaran para este uso tiveran un perfil ecotoxicolĂłxico o mĂĄis favorable posible.

PROTECCIĂ&#x201C;N DO MEDIO ACUĂ TICO E DA AUGA POTABLE Entre as prevenciĂłns que introduce o real decreto estĂĄ a de que nas recomendaciĂłns do asesoramento se aconsellen os produtos na medida do posible non perigosos para a contaminaciĂłn das augas e a fauna acuĂĄtica. Recolle a obriga de deixar unha banda de protecciĂłn de polo menos 5 metros sen tratar. Neste senso ĂŠ importante destacar que non ĂŠ unha franxa excesivamente ampla e que se adapta ĂĄ nosa realidade de pequenas parcelas e multitude de canles de auga nas cales unha maior restriciĂłn serĂ­a prexudicial.

TamĂŠn se prohĂ­ben os tratamentos con vento superior aos 3 m/s. Na aplicaciĂłn desta medida serĂĄ moi Ăştil o emprego da rede agrometeorolĂłxica que xestiona Meteogali-

AFRIGA ANO XX - NÂş 103

cia en virtude do acordo coa ConsellerĂ­a de Medio Rural e do Mar. Por outro lado, introdĂşcense unhas obrigas no momento de manipular os produtos fitosanitarios durante o tratamento: R5 )(5 ( " ,5 )-5 *Ä&#x2030;-#.)-5 )-5 +/#*)-5 5 *&# #Ä&#x2030;(5 directamente dende os pozos ou puntos de almacenamento de auga, nin dende unha canle de auga, agĂĄs no caso de que se utilicen equipos con dispositivos antirretorno ou cando o punto de captaciĂłn estea mĂĄis alto que a boca de enchedura.

R5 -5*/(.)-5 5 /! 5-/- *.# & -5 5 )(. '#( #Ä&#x2030;(5*),5 produtos fitosanitarios, tales como os pozos situados na parcela tratada, deberĂĄn cubrirse de forma que se evite a contaminaciĂłn puntual polo menos durante a realizaciĂłn dos tratamentos.

R5 0#. , - 5, &#4 ,5., . ' (.)-5-) , 5 -54)( -5+/ 5()(5 sexan obxectivo deste; particularmente interromperase a pulverizaciĂłn nos xiros e, no seu caso, ao finalizar as fileiras de cultivo.

R5 -5)* , #Ä&#x2030;(-5 5, !/& #Ä&#x2030;(5 5 )'*,) #Ä&#x2030;(5 )5 +/#*)5 de tratamento realizaranse previamente ĂĄ mestura e carga do produto fitosanitario, e polo menos a 25 metros dos puntos e masas de auga susceptibles de contaminaciĂłn.

O decreto prevĂŠ a obriga de identificar as masas ou puntos de extracciĂłn de auga para o consumo humano cerca da explotaciĂłn e deixar unha franxa de seguridade a elas de 50 metros.

REDUCIĂ&#x201C;N DE RISCO EN ZONAS ESPECĂ?FICAS O real decreto propugna o emprego de produtos fitosanitarios de baixo risco conforme ao definido no Regulamento (CE) n.Âş 1107/2009, do Parlamento Europeo e do Consello, de 21 de outubro de 2009, e ĂĄs medidas de control biolĂłxico, en zonas de extracciĂłn de auga para consumo humano, asĂ­ como en determinadas zonas de protecciĂłn establecidas polos plans hidrolĂłxicos ou de protecciĂłn da fauna e os hĂĄbitats.

AsĂ­ mesmo, prevense medidas especĂ­ficas para zonas tratadas recentemente que utilicen os traballadores agrarios establecendo que non se procederĂĄ ĂĄ reentrada nos cultivos tratados ata que se sequen as partes do cultivo que poidan entrar en contacto coas persoas. Ademais, obriga ao emprego de carteis ou sistemas similares cando se efectĂşen tratamentos en terreos non pechados lindeiros a vĂ­as ou ĂĄreas pĂşblicas urbanas, ou cando o Ăłrgano competente determine a necesidade en funciĂłn da extensiĂłn do tratamento ou toxicidade do produto empregado.

132

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

MANIPULACIร N E ALMACENAMENTO DOS PRODUTOS FITOSANITARIOS. ENVASES E RESTOS O decreto establece unha serie de obrigas: R5 )(5- 5, &#4 ,รก5 5' -./, 5)/5 #&/ #ฤ (5*, 0# 5 )-5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-5 (. -5 5#( ),*), #ฤ (5 )5 *ฤ -#.)65 - &0)5+/ 5 5 ),, . 5/.#&#4 #ฤ (5 -. -5)5, +/#, 8 R5 5)* , #ฤ (5 5' -./, 5, &#4 , - 5 )(5 #-*)-#.#0)-5#( ),*), ), -5+/ 5* ,'#. (5 &)5 5 ),' 5 )(.#(/ 85 (5 -)5 5+/ 5)5 +/#*)5 5 *&# #ฤ (5()(5 #-*)ฤ 5 )-5 0 ( #.)-5#( ),*), ), -65)5*,) /.)5#( ),*), , - 5/(" 50 45- 5 ( " 5)5 *ฤ -#.)5 ) 5' . 5 5 /! 5+/ 5- 50 # 5/.#&#4 ,65 *,)- !/รน( )- 5 -*)#-5 ) 5 ( " /, 5 )'*& . 8 R5 -5)* , #ฤ (-5 5' -./, 5 5 ,! 5, &#4 , (- 5#(' # . ' (. 5 (. -5 5 *&# #ฤ (65()(5 #2 ( )5)5 +/#*)5-ฤ 5 )/5 - . ( # )5 /, (. 5 -. -8 R5 -5)* , #ฤ (-5 5' -./, 5 5 ,! 5, &#4 , (- 5 (5*/(.)-5 -. )-5 -5' - -5 5 /! 5-/* ,ล # #-65 5 (5(#(!ฤ (5 -)5 5' ()-5 5hk5' .,)-5 -. -65)/5 5 #-. ( # 5#( ,#),5 5gf5 ' .,)-5 ( )5- 5/.#&# (5 +/#*)-5 ). )-5 5' -./, ), -7#( ),*), ), -5 5*,) /.)85 )(5- 5, &#4 ,รก(5 -5 0 ( #. -5)* , #ฤ (-5 (5&/! , -5 )(5,#- )5 5 ( " , ' (.)65 - ),, (.รน 5-/* ,ล # &5)/5&#2#0# #ฤ (8 R5 /, (. 5)5*,) -)5 5' -./, 5 5 ,! 5 )5 *ฤ -#.)65)-5 (0 - -5 5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-5* ,' ( ,รก(5- '*, 5* " )-65 !รก-5()5')' (.)5*/(./ &5()5+/ 5- 5 -. 5 5 2., ,5 5 (.# 5 5/.#&#4 ,8 R5 5 (.# 5 5 *,) /.)5 ล .)- (#. ,#)5 5 )5 0)&/' 5 5 /! 5 5/.#&#4 ,5 , (- 5 & /& ,65 0#. ( )5+/ 5-) , 65 2/-. )-5 รก5 )- 5 5 /.#&#4 #ฤ (5 5 รก5 -/* ,ล # 5 5 ., . ,65 (. -5 5, &#4 ,5 -5)* , #ฤ (-5 5' -./, 5 5 ,! 8

-รน5' -')65 & ), , - 5/(" 5!/รน 5 5 ) -5*,รก .# -65 )(5#(-.,/ #ฤ (-5 5, )' ( #ฤ (-5* , 5 5 ),, . 5, &#4 #ฤ (5 5' -./, -5 5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-5* , 5)5- /5/-)5()5 '*)85 5., (-*),. 5 5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-5, &#4 , - 5 5 ),' 5+/ 5()(5- 5*)# (5 *,) / #,50 ,. /, -:5รฏ5 # #,65., (-*),. , (- 5* " )-65 )&) )-5 0 ,.# &' (. 5 5 ) 5 * ,./, 5 , 5รก5* ,. 5-/* ,#),65),! (#4 , - 5 5 -/2 #. , - 5 5 ,! 5 ),, . ' (. 5()5' #)5 5., (-*),. 5 5()(5 - 5/.#&#4 ,รก(5-)*),. -5 )(5 -. & -5)/5* ,. -5 ),. (. -5+/ 5*)# (5 ( ,5)-5 (0 - -85 'รฏ(5 -. & 5&#'#. #ฤ (-5* , 5 5&#'* 4 5 5 +/#*)-5 5 5) ,#! 5 5, -! , &)-5 5 "/0# 8 )&)5 +/ 5 , -* . 5 )5 &' ( ' (.)5 )-5 *,) /.)-5 ล .)- (#. ,#)-65 -. & 5 -5- !/#(. -5) ,#! -95 R5 -5 &' รฏ(-5 ,รก(5 -. ,5 - * , )-5 *),5 * , 5 5 ) , 5 5 &+/ , 5&) &5" #. )5 5 ). )-5 5-/ล # (. 5 0 (.#& #ฤ (65( ./, &5)/5 ),4 65 )(5- รน 5 )5 2. ,#),8 R5 )(5 -. ,รก(5-#./ )-5 (5&/! , -5*,ฤ 2#')-5รก-5' - -5 5 /! -5-/* ,ล # #-5)/5*)4)-5 5 2., #ฤ (5 5 /! 65(#(5 ( -54)( -5 (5+/ 5- 5*, 0 2 5+/ 5*)# (5#(/( ,- 5 (5 -)5 5 ( " (. -8 R5 #-*)ฤ ,รก(5 5' #)-5 2 #. )-5* , 5, )&& ,5 ,, ')-5 # (. #-8 R5 #-*)ฤ ,รก(5 /(5 )& .),5 )( # #)( )5 /(" 5 )&- 5 5 *&รก-.# )5 * , 5 #&& ,5 )-5 (0 - -5 ( )-65 )-5 (0 - -5 & #,)-65)-5, -.)-5 5*,) /.)-5 5)-5, -.)-5 5 &+/ , 5 0 ,. /, 5 # (. &5 +/ 5 */# - 5 )(. ,5 . 5 5 -ฤ 5 (., ! 5 )52 -.),5 5, -# /)-5 ),, -*)( (. 8 R5 ,รก(5รก50#-. 5)-5 )(- &&)-5 5- !/,# 5 5)-5*,) ' (.)-5 (5 -)5 5 ' ,2 ( # 65 -รน5 )')5)-5. &รฏ )()-5 5 ' ,2 ( # 8 AFRIGA ANO XX - Nยบ 103

R5 -5 ,' ,#)-5)/5 / ,.)-5-#./ , (- 5( +/ & -54)( -5 )-5 &) #-5&# , -5 5"/'# 65 5)5'รก#-5*,). 2# )-5*)-# & 5 -5 . '* , ./, -5 2., ' -85 5 -ฤ 5 -#./ #ฤ (5 ! , (.#,รก5 5 - * , #ฤ (5 )-5 *,) /.)-5 ล .)- (#. ,#)-5 )5 , -.)5 )-5 * , &&)-5 )5 &' รฏ(65 -* # &' (. 5 )5' . ,# &50 2 . &5 5)-5*,) /.)-5 5 )(-/')5"/' ()5)/5 (#' &8 R5 -5 *,) /.)-5 ล .)- (#. ,#)-5 ,รก(5 ! , ,- 5 * " )-65 (5*)-# #ฤ (50 ,.# &65 )5* " 5 , 5 5 ,,# 5 5 ) 5 .#+/ . 5 ),#2#( &5รน(. !, 5 5* , . ' (. 5& 2# & 85 (" 50 45 ,.)5 )5 (0 - 65 - 5 ()(5 - 5 /.#&#4 5 .) )5 )5 - /5 )(.# )65 )5 , -.)5 ,รก5' (. ,- 5()5' -')5 (0 - 65 )5. *ฤ (5* " )5 5 ' (. ( )5 5 .#+/ . 5),#2#( &5รน(. !, 5 5& 2# & 8 -5' # -5-)(5 -. (. 5 -#2 (. -5* , 5')#.)-5.#*)-5 5 2*&). #ฤ (5 /(5 /-)5 ')#5 &#'#. )5 5 *,) /.)-5 ล .)- (#. ,#)-65 *)&)5 +/ 5 - ,รก5 *, #-)5 /(" 5 *&# #ฤ (5 , 4) & 5 5 (),' 5* , 5()(5#( ),, ,5 (5-#./ #ฤ (-5/(5. (.)5 -/, -8 REXISTRO OFICIAL DE PRODUTORES E OPERADORES -. 5()0)5, 2#-.,)5#( ),*), 65 ' #-5 )-5 -. & ' (.)-5 5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-5 5 -5 '*, - -5 5- ,0#4)65 )-5 - -), -5 5 )-5/-/ ,#)-5*,) -#)( #-65 52 #.)5+/ 5- 5*)# 5. ,5 /(5 )(.,)&5 -)&/.)5 5.) )-5)-5+/ 5#(. ,0 ฤ (5()5*,) -)5 50 ( 5 5 '*, !)5 )-5*,) /.)-5ล .)- (#. ,#)-85 ),5* ,. 5 )5 !, ' 5*, .รฏ( - 5+/ 5(/(5 /./,)5- 5*)# 5. ,5#(. !, 5.) 5 5#( ),' #ฤ (5 )-5, 2#-.,)-5 5.) -5 -5 )'/(# -5 /.ฤ ()' -5(/(5ฤ (# )5, 2#-.,)5 -. . &5* , 5+/ 5- 2 5 'รก#-5 -#(2 &)5 )5 ')0 ' (.)5 5 .) )-5 )-5 )* , ), -5 *)&)5 . ,,#.),#)5( #)( &5*)-# #&#. ( )65*),5 2 '*&)65+/ 5)-5 - -), -5*)# (5., && ,5 (5.) )5)5. ,,#.),#)5( #)( &5 -. ( )5 , 2#-., )-5(/(5-ฤ 5, 2#-.,)5 /.)(ฤ '# )8 EMPREGO DE FITOSANITARIOS EN ร MBITOS DISTINTOS DA PRODUCIร N AGRARIA -. 5 * ,. )5#( ),*), 5 -5 (.# -5&) #-5()5 )(.,)&5 )5 '*, !)5 (5รก' #.)-5 #-.#(.)-5 5*,) / #ฤ (5 !, ,# 5 )(5 -* # &5 )# )5 5*) ) #ฤ (5'รก#-5- (-# & 8 CONCLUSIร NS 5 *&# #ฤ (5 5 #, .#0 5 5/-)5-)-.# & 5B C5-/*ฤ (5/(5 - ),4)5(). & 5 5 *. #ฤ (5 5')#.)-5),! (#-')-5*ฤ &# )-5B )(- && ,รน 5 )5 #)5 /, &5 5 )5 ,65),! (#-')-5 5 )(- ,0 #ฤ (5 5 ( ./, 4 65 - ฤ 5 *ฤ &# 65 /.),# -5 &) #-C65 *,#0 )-5 B !,# /&.), -65 -. & ' (.)-5 5 0 (. 65 ., (-*),.#-. -65 '*, - -5 5., . ' (.)C65.รฏ (# )-5B)ล #( -5 !, ,# -5 )' , #-65 (.# -5 5 )(- && ' (.)65 - -), -5 *,#0 )-65.รฏ (# )-5 5 !,/* #ฤ (-5 5 (- 5ล .)- (#. ,# C5 5*ฤ &# )5 (52 , &5* , 5 /'*,#,5)5 -. & # )5 5 ,5)-5 ) 2 .#0)-5*, 0#-.)-85 ),5)/., 5 ( 65- ,รก5')#5#'*),. (. 5 -. & ,5/(5*,) ' (.)5* , 5)5- !/#' (.)5 5 5, )'*#& #ฤ (5 )-5 #( # ), -5 -. & # )-5 ()5 & (5 5 #ฤ (5 #)( &5B C5+/ 50 #5 -#2#,5/(" 5!, (5 ,! 5 '#(#-., .#0 5* , 5')#.)-5),! (#-')-85 )5) -. (. 65)-5&)!,)-5+/ 5 - 5 (5( 5 *&# #ฤ (5 5 50#,รก(5-) , 5.) )5 /(" 5 ' #),5 )( # ( # #ฤ (5 )-5)* , ), -5*)& 5 #ล /&. 5*,รก .# 5 )5 - !/#' (.)5 )/5 )(.,)&5 -5 ' # -5 ) ,#! .),# -5 -. & # -5 *),5 * ,. 5 5 #(-* #ฤ (5 )ล # &5 5 - (# 5 0 2 . &85 ) 5 )& ), #ฤ (5 5.) )-5 ! , ')-5+/ 5 5 *&# #ฤ (5 -. 5 #, .#0 5- 5 ,#0 (5 ( ล #)-5* , 5 5-) # 5+/ 52/-.#ล +/ (5)5- /5 /-.)5 5 - ),4)85

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

O millo pide un pH de entre 6.0 e 7.5, pero cun manexo axeitado pode dar boa colleita en terra máis alcalina

Ademais, o calcio e o magnesio son elementos esenciais para o bo desenvolvemento da planta.

A acidez dos solos é unha das limitacións para a sementeira do millo. Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas calcarias ou magnésicas nas terras de cultivo.

Os cales vivos e apagados son produtos de actuación rápida. Practicamente nun mes reaccionan co solo e realizan a súa acción neutralizante.

Os produtos Galical reducen rapidamente a acidez dos solos grazas aos seus altos índices de neutralización debidos ao alto contido en calcio e magnesio.

As emendas calcarias melloran as condicións químicas, físicas e biolóxicas do solo. Favorecen a mobilidade e permanencia da auga, o aire e os nutrientes no solo. Deste xeito, favorécese a penetración das raíces no solo e a mellor absorción dos nutrientes.

As calcarias ou carbonato cálcico son produtos de actuación lenta e córrese o risco de que as chuvias provoquen perdas da emenda, xa que durante o primeiro mes só reacciona o 50%. Precísanse seis meses ou máis para que se complete a acción neutralizante.

O millo adáptase moi ben en solos de pH entre 6 e 7. Require solos profundos ricos en materia orgánica, con boa circulación da drenaxe para non producir encharcamentos que asfixien as raíces.

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas Presentadas en: ǩ 6DFRV GH TXLORV ǩ %LJ EDJ GH TXLORV ǩ &DPLµQ FLVWHUQD RX FDPLµQ YROTXHWH

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO (90% CaO) $OWD SRUFHQWD[H HQ FDOFLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH

Estendidas na propia finca

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35% MgO / 60% CaO) $OWD SRUFHQWD[H GH PDJQHVLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH

Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA DE CAL VIVO (80% CaO) *UDQ SRGHU GH QHXWUDOL]DFLµQ 9DORU QHXWUDOL]DQWH EMENDA DE CAL APAGADO (65% CaO) 3RWHQFLD R UHQGHPHQWR DJU¯FROD 'H I£FLO DVLPLODFLµQ 9DORU QHXWUDOL]DQWH EMENDA DE CAL APAGADO MÁIS DOLOMÍA (53% CaO / 23% MgO) $FKHJD PDJQHVLR )DYRUHFH D DFWLYLGDGH FORURI¯OLFD GD SODQWD 9DORU QHXWUDOL]DQWH EMENDA CALCARIA, CARBONATO (56% CaO) 3DUD FDPDV KL[L«QLFDV (ȌFD] QD UHGXFLµQ GH PDPLWHV DPELHQWDLV H GHUPDWLWHV $SURSLDGR SDUD D SURGXFLµQ GH WRGR WLSR GH SHQVRV 9DORU QHXWUDOL]DQWH EMENDA DE CALCARIA MAGNÉSICA (33% CaO / 17% MgO) $FKHJD PDJQHVLR 9DORU QHXWUDOL]DQWH

URA DE NOVA MEST RBONATO SERRÍN E CA RA CAMAS CÁLCICO PA DE VACÚN!

GALICAL, S.L.L. CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

136

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

IMPORTANCIA DA REGA DO MILLO EN GALICIA Neste artigo expóñense argumentos de peso que sosteñen a necesidade de instaurar un sistema de rega máis ou menos tecnificado para salvagardar as producións dun cultivo coma o millo, esixente en canto a custos de implantación e que sen unha “rega complementaria” en diversas épocas clave pode xerar graves perdas ao agricultor. Os datos proveñen dun estudo do millo forraxeiro en regadío e en secaño realizado de 2010 a 2012 na Comunidade de Regantes Río Miño-Pequeno-Franqueira, na provincia de Lugo.

Javier J. Cancela, Emma M. Martínez, Benjamín J. Rey e María Fandiño GI-1716 Proxectos e Planificación. Departamento Enxeñaría Agroforestal.

Universidade de Santiago de Compostela Escola Politécnica Superior. Campus Universitario s/n. 27002, Lugo 982823605 - javierjose.cancela@usc.es

INTRODUCIÓN Dende a xeneralización do uso do millo (Zea mays L.) en Galicia como fonte de alimentación do gando vacún, no resto de España cuestionouse a necesidade de regalo. A coñecida frase de Álvaro Cunqueiro “Galicia país dos mil ríos” e a idea de que en Galicia “sempre chove” xeraron o tópico de que en Galicia non é necesario regar.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Xa na década dos oitenta, un grupo de profesores da Escola Politécnica Superior integrados no Grupo de Investigación Proepla (GI-1716) cuestionou as formulacións relativas á rega na nosa terra, non só para o caso do millo, senón tamén para outros cultivos de interese en Galicia.

Desde ese momento empezáronse a realizar estudos diversos, maioritariamente nas grandes zonas regables galegas (Terra Chá, Val de Lemos e A Limia), coa finalidade de obter as bases e o coñecemento necesario para mellorar o deseño e o dimensionamento das instalacións de rega, facilitando a xestión e o manexo dos diferentes sistemas de rega (Neira, 1994; Costa, 2001; Cancela, 2004; Álvarez et ál., 2005; Cancela et ál., 2006a e b; Cancela e Fandiño, 2008; Martínez, 2008).

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A NECESIDADE DE ACURTAR OS CICLOS DO MILLO DEBIDO ÁS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS CAMBIANTES, EN PARTICULAR A PRESENZA DE CHOIVAS TARDÍAS QUE NON PERMITEN REALIZAR AS TAREFAS DE SEMENTEIRA, SUPUXERON UNHA REDUCIÓN DAS NECESIDADES NETAS DE REGA ANUAIS NOS ÚLTIMOS ANOS

Durante os máis de trinta anos de traballo, e a medida que se completaban liñas de investigación, xurdiron novos retos como a xestión dun ben escaso coma é a auga e o estudo dos requirimentos enerxéticos que supón a rega.

Neste artigo expóñense argumentos de peso que sosteñen a necesidade de instaurar un sistema de rega, máis ou menos tecnificado, para salvagardar as producións dun cultivo coma o millo, esixente en canto a custos de implantación (preparación do terreo, sementes, fertilización, recolección e ensilado) e que sen unha “rega complementaria” en diversas épocas clave do mesmo pode xerar graves perdas ao agricultor. Se temos en conta que o mercado de materias primas, nas cales se fundamenta a nutrición da nosa cabana gandeira, depende dun mercado global, a perda de produción ou a mala xestión hídrica dun cultivo coma o millo leva consigo uns custos aínda maiores que os inherentes ás perdas da propia colleita. Á hora de seleccionar campos de ensaio sobre os que estudar o regadío, optouse polo interior da provincia de Lugo, zona eminentemente gandeira e onde se atopan con climas máis extremos durante o período estival de forma xeral, se se compara co resto das zonas produtoras de millo en Galicia.

A zona de estudo seleccionada permítenos ademais contar cunha instalación de rega altamente tecnificada, en concreto a Comunidade de Regantes Río Miño-Pequeno-Franqueira, situada nos municipios de Castro de Rei e Cospeito, onde a modernización do regadío se levou a cabo nos anos 2007 e 2008. Preséntanse os resultados das necesidades netas de rega, tanto para o millo forraxeiro coma para as praderías, tras o estudo dun período de 20 anos. Os datos que se recollen no presente traballo refírense á citada zona, realizando o seguimento do millo forraxeiro en condicións de regadío e de secaño, durante as campañas 2010 a 2012. Ademais, preséntanse as principais características dos diferentes métodos de rega e os seus diferentes sistemas.

AGRICULTURA

Sembradora para siembra directa ( 6 3$ f $

Arados Lemken

Agriculture Division

Importadores para España sembradoras SFOGGIA Manturios e Sementes

MAQUINARIA AGRÍCOLA E RECAMBIOS

San Martiño de Requeixo, s/n SARRIA (Lugo) Teléf. 982 532 355 - Fax 982 532 509 www.manturios.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

137

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Figura 1. Hidrante dentro de arqueta de rega e con elementos de telecontrol

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

25

Humidade relativa, %

100

30

Temperatura, ºC

80

20 60 15 40 10 20

5

0 ec

ov

D

ut O

N

o

l

p Se

Ag

ñ

Xu

Xu

r

ai

Ab

M

b

ar M

Fe

Xa

n

0

(a)

4

140

3

100

2,5 80 2 60 1,5 40

1

20

0.5

0

ov

ec D

O ut

N

Se p

Ag o

Xu l

Xu ñ

r Ab

M ai

M ar

b

0

Fe

(b)

velocidade do vento, m/s

3,5

120

Xa n

COMUNIDADE DE REGANTES RÍO MIÑO-PEQUENOFRANQUEIRA A zona de regadío de Terra Chá localízase no centro da provincia de Lugo. A superficie regable componse de varias comunidades de regantes (Cancela et ál., 2002), aínda que nos centramos na Comunidade de Regantes (CCRR) Río Miño-Pequeno-Arneiro, con 67 regantes e 777 ha, a cal sufriu recentemente un proceso de modernización por parte da Sociedade Estatal de Infraestruturas Agrarias (Seiasa) e a Consellería do Medio Rural. Os puntos de distribución de auga da rede de rega son os hidrantes, os cales permiten dar servizo a cada unha das parcelas e controlar o seu consumo, limitando o caudal e adecuando a presión ao bo funcionamento da rede; ademais, no caso de Río Miño-PequenoArneiro están dotados cun sistema de telexestión que facilita a organización e o control das regas (figura 1).

Os datos climatolóxicos son de vital importancia para un correcto estudo da rega dos cultivos (Cancela, 2004). Na proximidade da CCRR de Río Miño-Pequeno-Arneiro atopámonos coa estación de Rozas (AEMET), situada a 5 km da área de estudo, así como coa estación de Castro de Ribeiras de Lea (Meteogalicia); esta última dispón de datos das tres últimas campañas. Na figura 2 recóllese a caracterización climática da zona para o período 19852005 a partir de datos mensuais da estación de Rozas, período que incorpora anos secos, medios e húmidos. A evapotranspiración de referencia (ET0) foi determinada seguindo a ecuación FAO-56 Penman-Montheith (Allen et ál., 1998).

Cabe mencionar que a precipitación media é de 1.027 mm, cunha distribución irregular ao longo dos anos, e, o que é máis relevante, cunha marcada estacionalidade, concentrándose as choivas nos meses de inverno e sendo escasas nos meses de desenvolvemento do millo (maiosetembro).

De forma global, os chans existentes na zona agrúpanse en catro tipos: alisols, cambisols, fluvisols e gleysols (Castelao, 1989), polo que a capacidade de almacenamento de auga

Referencia evapo-transpiración mm/mes

138

Figura 2. Datos climatolóxicos medios en Rozas (1985-05): a) temperatura mínima ( ) e máxima ( ) e humidade relativa ( ); b) velocidade do vento ( ) e evapotranspiración de referencia ( )

no chan varía segundo o tipo de chan que nos ocupa en cada zona estudada (táboa 1), sendo este parámetro crucial de cara a un bo manexo da rega (Martínez, 2008). Os chans da zona estudada caracterízanse por presentar unha capa arxilosa impermeable en torno aos 40 cm, polo que a zona de extracción de auga por parte das raíces do millo se limita a esta profundidade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

Táboa 1. Propiedades básicas da auga no solo dos principais tipos de solos Tipo Alisol Cambisol Fluvisol Gleysol

Capacidade de campo (mm3 mm-3) 0,325 0,280 0,402 0,328

Punto de murcha permanente (mm3 mm-3) 0,146 0,120 0,165 0,136

Figura 3. Canón (enrolador) empregado na CCRR Río Miño-PequenoFranqueira

O método de rega na CCRR Río Miño-PequenoArneiro é a rega por aspersión e o canón de rega sobre carro tirado por enrolador é o sistema de rega máis común e, polo tanto, no que nos imos centrar. Os canóns de rega empregados requiren dunha presión próxima aos 6,5 bar para o seu correcto funcionamento, tendo presente a lonxitude de mangueira coa que contan e a presión requirida para recoller o carro onde se aloxa o aspersor (figura 3); o caudal emitido por estes equipos rolda os 12 litros por segundo. O raio cuberto por estes equipos é de 36 m, polo que en cada posición se cobren 72 m de anchura. Aínda que para mellorar a calidade da rega a distancia entre cada posición é de 54 m, o que supón o solapamento de 18 m entre dúas posicións, obtendo unha repartición de auga máis uniforme.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

139

140

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

SELECCIÓN DO SISTEMA DE REGA. AVALIACIÓN DE REGA A pesar de que o uso do método de rega por superficie (rega por gravidade) prevalece en Galicia, nos últimos anos foi en aumento a superficie regada por aspersión e/ou localizada. O agricultor, co asesoramento dun enxeñeiro agrónomo ou dun especialista na materia, e partindo dunha serie de condicionantes de partida como son a orixe da auga a empregar, o cultivo a regar, a superficie, o tipo de chan e o clima, é quen debe decidir cal é o sistema de rega idóneo para a súa parcela. Non se debe esquecer a importancia en canto a investimentos a realizar en equipamentos e os custos enerxéticos e de manexo, sendo estes os que decantan o resultado final da elección. De forma breve, expóñense a continuación os principais pros e contras de cada método de rega (Pereira, 2004).

Rega por superficie. Empezando pola rega por superficie, a súa principal virtude é a supresión de custos enerxéticos derivados da presurización da auga de rega en parcela e a minimización das instalacións per se, fronte aos restantes métodos, que requiren todos dunha fonte de enerxía para alcanzar unha certa presión á saída dos emisores e incorren en custos de equipamento moi superiores. Este foi o motivo que supuxo que ata fai pouco tivesen unha maior presenza dentro do rural galego. Pola contra, os seus principais inconvenientes son a dificultade de manexo da rega (tempos de duración e de corte da auga de rega ligados ao tipo de chan que nos atopemos), así como o requirimento de ter parcelas cunha nivelación de precisión, sen esquecer a necesidade de man de obra que o manexo en si require.

Rega por aspersión. En relación ao método de rega por aspersión, presenta as vantaxes dunha relativa fácil automatización da instalación e dun manexo máis sinxelo, sen un requirimento de man de obra tan importante coma na rega por gravidade. A rega por aspersión, pola contra, debe ser manexada con cautela en zonas con fortes ventos, posto que provocan a deriva da auga fóra da zona a regar, o que se traduce en baixas uniformidades de rega e na xeración dunha mala eficiencia de rega. Este método conta con diferentes sistemas para a súa implantación, sendo os máis comúns, no caso da rega do millo, sistemas de rega fixos de

Figura 4. Disposición dos pluviómetros na avaliación de rega. Campaña 2010A

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

cobertura total que poden ser soterrados ou en superficie, sistemas móbiles por medio de canóns (enrolador) ou ben sistemas de lateral móbil, pivotantes (pivotes) ou de desprazamento lineal (hipódromos ou de avance frontal). Segundo o sistema de rega por aspersión elixido, a superficie e o número de parcelas a regar son dous dos factores principais e os custos varían de forma importante, do mesmo xeito que ocorre coas presións requiridas, que comportarán un maior ou menor gasto enerxético para a súa consecución.

Rega localizada. Outro dos métodos de rega é a rega localizada ou microrrega, que se emprega en cultivos que requiren de pequenas doses de rega de forma continuada.

A principal vantaxe é a aplicación da cantidade requirida polo cultivo, fronte aos restantes métodos mencionados, que subministran unha maior dose de auga que o cultivo non é capaz de aproveitar ao 100%; isto é, a eficiencia da rega localizada ben manexada faina ser a máis alta de tódolos métodos citados. A enerxía requirida para o funcionamento da rega localizada é menor que no caso da rega por aspersión, aínda que os custos da instalación adoitan ser maiores. De entre os sistemas de rega localizada diferénciase entre a rega por goteo por emisores ou por tubos porosos ou perforados (cinta de rega), a micro-aspersión e a rega sub-superficial. No caso do millo, a cinta de rega e a rega sub-superficial están a gañar peso entre os sistemas de rega implementados, a pesar dos custos de instalación que supoñen, grazas ao seu importante aforro en auga.

Un dos principais problemas observados no campo, en relación ao bo funcionamento da instalación de rega, é a falta de coñecementos técnicos e de formación sobre a materia por parte do agricultor, ademais de non recorrer en busca do asesoramento do especialista, unido á falta dun servizo de asesoramento ao regante na comunidade autónoma de Galicia, como existe nas restantes comunidades de España. Para corrixir estas carencias, a realización de avaliacións do sistema de rega in situ preséntase como unha das ferramentas máis útiles (Cancela et ál., 2004). A determinación de parámetros como a uniformidade de distribución, o coeficiente de uniformidade e a eficiencia de aplicación son obtidos coas avaliacións de rega, permitindo coñecer se as presións, as doses de auga e a velocidade de desprazamento do sistema de rega (no caso de sistemas de móbiles) son as adecuadas ás necesidades do noso cultivo (Merriam e Keller, 1978). Ademais de obter información relevante sobre a adecuación do noso sistema de rega ao cultivo e á zona (figura 4).

NECESIDADES HÍDRICAS DO MILLO Para a determinación das necesidades hídricas empregáronse diversos modelos baseados no balance hídrico de auga no chan, do mesmo xeito que no caso da determinación dos calendarios de rega e estudo das achegas freáticas, entre outros aspectos, contrastando os resultados obtidos coa información recollida en avaliacións de campo. Entre os modelos aplicados á xestión da auga de rega, ISAREG é un dos máis empregados (Teixeira e Pereira, 1992; Liu et ál., 1998). O modelo ISAREG permítenos estudar as necesidades de rega dos cultivos, propor calendarios de

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Táboa 2. Parámetros culturais Parámetros

Fases de desenvolvemento do cultivo Inicial Desenvolvemento Media

Final

Millo (data de sementeira: 15/05) Duración período (días)

30

30

Kc

0,95

0,95-1,08

1,08 1,08-0,92

45

15

p

0,68

0,68-0,63

0,63 0,63-0,70

Ademais, fixáronse os valores de Ky seguindo a información proposta por Doorenbos e Kassam (1979), que utilizan a función proposta por Stewart et ál. (1977), tomando Ky = 1,20, reducindo o valor tabulado (Ky = 1,25) debido ao coñecemento das condicións de cultivo locais que imposibilitan alcanzar o valor máximo.

Co ISAREG partindo dos parámetros calibrados do modelo obtéñense as necesidades netas de rega anuais (NIR) para a serie de anos que estudaron Cancela et ál.

(2006b), tal como se aprecia na figura 5. Como se pode observar no 90% dos anos estudados, cuns 350 mm para o millo e 280 mm para as praderías estarían cubertas as necesidades hídricas de ámbolos dous cultivos.

Esta información lévanos a expor que na zona de Terra Chá as doses de auga de rega, nos anos máis críticos, atópanse en torno á metade da requirida por un millo na zona sur de España. Cabe mencionar que, na actualidade, a necesidade de acurtar os ciclos do millo debido ás condicións climáticas cambiantes, en particular a presenza de choivas tardías que non permiten realizar as tarefas de sementeira, supuxeron unha redución das necesidades netas de rega anuais nos últimos anos.

300

200

100

0 0

20

40

60

MESTURAS PIDA IÓN C RMA INFO O SEU N IDOR RIBU DIST AIS M O XIM PRÓ

70% CARBONATO- 30% SERRÍN 50% CARBONATO- 50% SERRÍN 80% SERRÍN- 20% CARBONATO CARBONATO SERRÍN Servizo de recheo de cubículos, a granel e en big bag

Teléfono de información: 608 533 740

80

100

Probabilidade, %

Figura 5. Distribución de probabilidade empírica dos requirimentos totais de rega NIR (mm) para millo ( ) e praderías ( )

Comparando con estudos previos na área, pode observarse que as predicións de perdas de produción (RYL) estimadas co modelo ISAREG son moi próximas aos resultados experimentais obtidos por López et ál. (1999), quen expoñen incrementos de produción para millo e praderías regadas do 66% e o 30%, respectivamente, fronte á non rega de ámbolos dous cultivos. A media de RYL obtida co ISAREG é inferior aos datos experimentais, respectivamente do 56% e o 23%, pero durante anos de moi alta demanda hídrica as RYL alcanzaron valores límite, presentando perdas de produción do 83%, para o millo, e de 47%, para as praderías. Esta comparación permite considerar adecuados os Ky discutidos con anterioridade e, polo tanto, dar unha maior consistencia ás estratexias de programación de rega analizadas a continuación.

DOSE E NÚMERO DE REGAS. PROGRAMACIÓN Como complemento ao estudo xeral realizado co modelo ISAREG, previamente á modernización do regadío (Cancela et ál., 2006b), nas campañas 2010 a 2012 deseñouse un ensaio de campo nunha das parcelas da CCRR, a cal conta con 9,86 ha. Na parcela en estudo, debido ás características xeométricas da mesma e ao uso do canón (enrolador), requírese a disposición do sistema de rega en nove posicións diferentes para regar toda a parcela.

O deseño do ensaio consistiu na observación dos contidos de auga dispoñibles no chan mediante o uso do Time Domain Reflectrometry (TDR), en dous tratamentos diferenciados, rega e non rega, ao longo de diferentes momentos da campaña (figura 6). Paralelamente medíronse diferentes parámetros fisiolóxicos coma crecementos, potencial hídrico en folla e as producións/rendementos e a calidade das mostras de millo preensilado obtidos en cada un dos tratamentos; estes resultados expóñense no seguinte apartado.

CALIZAS AGRÍCOLAS

Subministración de mestura para camas

141

400

total de requerimentos de irrigación, mm

rega e valorar as producións obtidas e os aforros de auga.

A validación deste modelo para as condicións de Galicia foi realizado por Paz et ál. (1996) e González e Paz (2000) na zona centro da provincia de Lugo, e posteriormente foi aplicado ao millo forraxeiro e á pradería por Cancela et ál.

(2006b).

No caso do millo forraxeiro, determináronse os coeficientes de cultivo (Kc), a fracción de auga do chan extraíble sen afectar á produción (p) en cada fase do cultivo e o factor de resposta á produción (Ky). Pártese de que o millo é sementado en torno ao 15 de maio e recollido o 15 de setembro cun ciclo de 120 días; este calendario depende das condicións climáticas do ano en curso. A táboa 2 recolle os parámetros culturais calibrados co modelo ISAREG.

AGRICULTURA

Servizo en BIG BAG, a granel

Carbonato Cálcico ou estendido Caliza Magnesiana Cal Viva Cal Dolomítica Mellor manexo Cal Apagada

Novo sistema de aplicación para evitar po

Mellor aplicación Mellor rendemento Encale só a súa finca, non a do veciño

Solicite informació n no seu almacén m áis próximo

Contactos: infocalgasa@yahoo.es Tel.: 608 533 740

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

As observacións en campo co TDR permítennos verificar a idoneidade do calendario de rega seguido polo agricultor, empregando o modelo ISAREG, ademais de coñecer cales son as perdas de produción fronte ao tratamento de secaño. Cabe mencionar que durante as tres campañas en estudo a sementeira atrasouse a finais de maio-principios de xuño, polo que a recolección se efectuou a principios de outubro, coa excepción do ano 2011, cando se realizou o 29 de setembro.

O período de máxima demanda do millo tivo lugar entre o 10 de agosto e o 25 de setembro, para o cal se calibrou un Kc med: 1,10. E, por último, desde o final do período medio ata a colleita transcorreron uns dez días aproximadamente, sendo a colleita o 5 de outubro, tomando nese momento un Kc fin: 0,9. A fracción de auga do chan extraíble sen afectar á produción (p), en cada un dos períodos do cultivo, foi tomado dos estudos previos (Cancela et ál., 2006).

37,0%

Figura 6. Detalle dos puntos de lectura do TDR

29,3%

% Volume

142

21,5%

13,8%

6,0% 22/Maio

25/Xuñ

29/Xul

01/Set

06/Out

Datas

Figura 8. Evolución da porcentaxe de auga dispoñible no solo. Tratamento de rega de 2012

As datas de rega e as cantidades/doses brutas de rega achegadas polo agricultor foron cuantificadas mediante consulta á base de datos do software PROGAR, desenvolvido pola Seiasa. Na campaña 2012 realizáronse catro regas dunha dose bruta media de 33 l/m2 (mm), nas seguintes datas: 2, 15 e 27 de agosto e 12 de setembro, tal e como se pode observar na figura 7.

Figura 7. Datos climatolóxicos e doses de rega. Estación de Castro de Ribeiras de Lea. Campaña 2012

A continuación expóñense os resultados do balance hídrico de auga no chan obtidos para o ano 2012, tanto en secaño coma en regadío, empregando o modelo ISAREG. Como dato de partida anotouse en campo a data de sementeira, realizándose o 23 de maio, alargando o período inicial do cultivo ata o 10 de xullo, para o cal se calibrou un coeficiente de cultivo inicial Kc ini: 0,45; este valor está directamente relacionado coa intensidade e a periodicidade das choivas ocorridas durante o mesmo e debe ser axustado para as condicións de cada campaña.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Na figura 8, a liña negra representa a dispoñibilidade de auga para a planta (simulado polo modelo ISAREG); cando esta liña se encontra por debaixo da liña vermella inferior, a planta ten dificultade para extraer auga, polo que se atopa sometida a estrés hídrico. Os puntos vermellos que se mostran na figura anterior correspóndense coas medicións en campo do contido volumétrico de auga, mediante TDR; o bo axuste coa liña negra permite aseverar que os coeficientes de cultivo e parámetros propostos son adecuados ás prácticas culturais do millo na zona de estudo. A estratexia de rega seguida polo agricultor no ano 2012 poderiamos definila como unha “rega deficitaria”; a evapotranspiración actual do cultivo (ETa) foi de 260 mm, fronte aos 277 mm da evapotranspiración máxima (ETmax), aínda que cos 130 mm empregados a súa aplicación durante o mes de agosto xerou unhas leves perdas por estrés hídrico. O modelo ISAREG, empregando o Ky = 1,20, valora as perdas de colleita nun leve 7%; no seguinte apartado discútese esta cuestión.

Se realizamos a simulación da cantidade de auga dispoñible no chan para o millo, sen achegar cantidades de auga mediante a rega do canón (enrolador), atopámonos que empregando os mesmos coeficientes de cultivo (Kc ini, Kc med e Kc fin), os resultados obtidos axústanse aos valores medidos en campo co TDR (figura 9). Como se pode observar no tratamento de secaño, o millo atópase en situación de estrés hídrico dende o 22 de xullo e ata o momento da recolección; este feito vai supor descensos no rendemento produtivo debido á falta de auga nun período crítico de desenvolvemento do cultivo como é a fase de crecemento. A evapotranspiración actual do cultivo (ETa) é de 164 mm, fronte aos 277 mm da evapotranspiración máxima (ETmax), o que supón un 60%. Co modelo ISAREG, e empregando o coeficiente de produción (Ky), é posible determinar cales son as perdas producidas polo estrés hídrico. Durante a campaña 2012, o modelo supón que a situación de estrés xera unhas perdas de produción do 49%.

,QWHUHFR HQWLGDGH FHUWLÂżFDGRUD TXH HQJORED RV GLVWLQWRV &RQVHOORV 5HJXODGRUHV GH $JULFXOWXUD (FROy[LFD GH (VSDxD FHUWLÂżFD DV &DOL]DV GH &DOIHQVD

,16802 ,16802 &(57,),&$'2 &(57,),&$'2

1Â&#x17E; GH FHUWLÂżFDGR

1Â&#x17E; GH FHUWLÂżFDGR

&)1

&)1

O millo e as praderĂ­as precisan de pH prĂłximos ĂĄ neutralidade. Tanto a caliza agrĂ­cola coma a magnesiana que ofrece Calfensa axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilaciĂłn do fĂłsforo. AsĂ­ mesmo, melloran a sĂşa estrutura, aumentando a aireaciĂłn e a drenaxe.

A caliza de Calfensa provĂŠn de calcita que, unha vez moĂ­da, ĂŠ de efecto mĂĄis rĂĄpido que a proveniente de dolomita.

Grazas ĂĄ ďŹ nura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. RĂĄpida acciĂłn diďŹ cilmente superable por outras calizas menos moĂ­das ou granuladas.

A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non ĂŠ agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a sĂşa manipulaciĂłn, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneďŹ ciosos do solo.

Dado que se trata dun produto extraĂ­do directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoĂąecido polo Consello Regulador de Agricultura EcolĂłxica.

AENOR certiďŹ ca os sistemas de XestiĂłn de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e SaĂşde no Traballo de Calfensa.

CALFENSA, A CALIZA DA TĂ&#x161;A TERRA CALIZA AGRĂ?COLA - CALIZA MAGNESIANA

MODALIDADES DE SERVIZO: UĂ&#x160;Ă&#x160; *

"Ă&#x160;-" , Ă&#x160;"Ă&#x160;/ ,, " UĂ&#x160;Ă&#x160; 6 - "°Ă&#x160;->VÂ&#x153;Ă&#x160;`iĂ&#x160; Ă&#x201C;xĂ&#x160;Â&#x17D;}Ă&#x160;Â&#x2021;Ă&#x160; Â&#x2C6;}Ă&#x160; >}Ă&#x160;`iĂ&#x160;£°äääĂ&#x160;Â&#x17D;} UĂ&#x160; Ă&#x160; ,

Novos granulados de Calfensa 1RWD RV FHUWLÂżFDGRV GH ,QWHUHFR QRQ VRQ DSOLFDEOHV DRV SURGXWRV JUDQXODGRV

OFICINAS:

FĂ BRICA:

27161 SANTA COMBA-LUGO TelĂŠfono: 982 30 59 02

OURAL-LUGO TelĂŠfono: 982 54 66 23

144

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

EN RELACIÓN AOS PARÁMETROS PRODUTIVOS, OBSÉRVASE QUE EN TÓDOLOS ANOS O SECAÑO OBTIVO A METADE DE T/HA DAS PRODUCIDAS POLO TRATAMENTO DE REGADÍO

37,0%

% Volume

29,3%

21,5%

13,8%

25/Xuñ

29/Xul

01/Set

06/Out

Datas

Figura 9. Evolución da porcentaxe de auga dispoñible no solo. Tratamento de secaño de 2012

Como comparación, se analizamos os resultados do ano 2010, no caso de non aplicar rega, atopámonos que dende finais de xuño o cultivo se atopa en condicións de estrés hídrico. Isto supón que as producións obtidas sufriron serias diminucións (figura 10). O modelo ISAREG valora as mesmas nunha porcentaxe próxima ao 80%, aínda que é importante apuntar que a evapotranspiración máxima (ETmax) de 2010 superaba os 400 mm.

A programación do momento idóneo da rega e a dose preséntanse de vital relevancia para minimizar as perdas de produción, principalmente en anos de moderada/forte seca como as campañas 2010 e 2011. Tomando como criterio fixo a dose de rega de 30 mm, adaptada ao sistema de rega con canón (enrolador), e perseguindo unhas perdas similares ás producidas na campaña do 2012 no caso da rega, preséntanse os seguintes resultados (figura 12). a)

37,0%

29,3%

% Volume

6,0% 22/Maio

21,5%

13,8%

37,0%

6,0% 22/Maio

25/Xuñ

29/Xul

01/Set

06/Out

01/Set

06/Out

Datas

% Volume

29,3%

b)

37,0%

21,5%

29,3%

6,0% 22/Maio

% Volume

13,8%

25/Xuñ

29/Xul

01/Set

21,5%

06/Out

13,8%

Datas

Figura 10. Evolución da porcentaxe de auga dispoñible no solo. Tratamento de secaño de 2010

6,0% 22/Maio

Na campaña do ano 2011 atopámonos coa situación máis extrema, derivada das nulas ou escasas precipitacións, o que supuxo que o millo estivese en condicións de estrés hídrico practicamente durante todo o ciclo (figura 11). O modelo ISAREG cuantifica neste caso as perdas de colleita nunha porcentaxe próxima ao 80%; do mesmo xeito que no ano 2010, a evapotranspiración máxima (ETmax) de 2011 estaba próxima aos 400 mm.

37,0%

% Volume

29,3%

21,5%

13,8%

6,0% 22/Maio

25/Xuñ

29/Xul

01/Set

06/Out

Datas

Figura 11. Evolución da porcentaxe de auga dispoñible no solo. Tratamento de secaño de 2011

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

25/Xuñ

29/Xul

Datas

Figura 12. Proposta de calendario de rega. Campañas a) 2010 e b) 2011

No caso do ano 2010 requiriríanse un total de 9 regas distribuídas como se expón na figura 12a); neste caso sería necesario realizar unha rega cada 7 días no momento máis crítico. Pola contra, no ano 2011, o número de regas necesario limítase a 8, sendo polo tanto necesarios 240 mm en toda a campaña; o tempo crítico entre regas aumentaría a 7,5 días.

Os escenarios propostos para os calendarios de rega discutidos neste artigo poden ser empregados para aconsellar aos regantes de cando e canto regar; as recomendacións de rega deberían ser dadas cun rango específico e con cantidades expresadas en horas de rega, non en mm. Por outra banda, é necesario resaltar que se debería limitar o estrés hídrico (falta de auga no chan) nos períodos críticos para o cultivo do millo, sendo factible reducir as doses ou o tempo entre regas en épocas non críticas. O obxectivo de permitir un certo déficit hídrico é o de aforrar auga e mellorar a produtividade da mesma, tanto en termos económicos coma produtivos; estamos a referirnos á “rega deficitaria controlada”.

No No sólo sólo de de Nitrógeno Nitrógeno vivevive tu maíz forrajero tu forraje

Ganadero, aproveche los beneficios del “Concepto ACTYVA” para su maíz forrajero.

Yara, primer fabricante mundial de fertilizantes, le recomienda tomar la decisión de abonar en una sóla aplicación, justo en el momento de la siembra.

-

Totalmente disponibles y asimilables Nitrógeno Nítrico y Amoniacal Fósforo en forma de polifosfato Aporta Magnesio y Azufre

YaraMila™ ACTYVA COMPOSICIÓN 20-7-10 + 2MgO + 10SO3

Nota: Contacte con su proveedor habitual en caso que necesite corregir su maíz con micronutrientes (Fe,Zn,Mn,B...). YaraVita en sus varias formulaciones tiene la solución para corregir las deficiencias via suelo o foliar.

info.iberian@yara.com // www.yara.es

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Figura 13. Preparación de mostra de folla para a medición de potencial hídrico. Campaña 2011

PARÁMETROS FISIOLÓXICOS E PRODUCIÓNS A modelización das necesidades hídricas do millo, así como o establecemento de calendarios de rega, debe ser valorada tendo presente como estes afectan non só á produción senón aos diferentes parámetros fisiolóxicos da planta. Acevedo (1979) afirma que “o estado hídrico das plantas, dentro de certo límite, é o resultado do intercambio de auga entre dúas fontes principais, a auga do chan e da atmosfera”, de modo que “a subministración de auga ás plantas prodúcese a través dunha interacción entre o sistema radicular e a auga a través do chan”. A forza coa que é retida a auga, medida a través do potencial hídrico, vai determinar os diferentes procesos que teñen lugar no cultivo de millo, tales como o crecemento, a elongación celular en follas, a fotosíntese e respiración, a difusividade e conductancia foliar, a resposta estomática, a redución da actividade nitrato reductasa (NRA) foliar ou a expansión/ enrolamento foliar, a inhibición da actividade das raíces e a absorción de nutrientes, entre outros.

Por iso, durante as campañas 2011 e 2012 determináronse o potencial hídrico de folla (predawn), en lígula e ápice (Michelena e Boyer, 1982), e o potencial osmótico, deducindo a partir de ambos a presión de turxencia. Para a súa determinación empregouse un medidor de actividade de auga (WP4-Decagon Device, Inc), preparando a partir da quinta folla desde o chan de cada planta dúas mostras (ápice e lígula) de 3,5 cm de diámetro (figura 13). No caso do potencial osmótico tamén se tomaron outras dúas mostras sobre a mesma folla, selándoas na cápsula de lectura e someténdoas a un proceso de conxelación-desconxelación.

Cos datos de potencial hídrico foliar e potencial osmótico extrapolouse a presión de turxencia (Acevedo et ál., 1979).

Os resultados obtidos expóñense na figura 14. En relación ao potencial hídrico foliar e á presión de turxencia, obtéñense valores máis altos na lígula que no ápice, debido a unha maior acumulación de auga coa rega e a choiva na zona da lígula. En canto ao potencial osmótico, obsérvase que no tratamento de secaño mantense máis ou menos estable; pola contra, no caso do regadío, o potencial osmótico faise máis negativo ao aumentar o estrés da planta, é dicir, a planta tenta, a través da variación na concentración de solutos, o mantemento da presión de turxencia a fin de que poidan seguir realizándose os mecanismos propios da planta, tales como a fotosíntese ou a elongación.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

A RELEVANCIA DOS INCREMENTOS PRODUTIVOS DEBIDOS AO REGADÍO EN RELACIÓN Á PRODUCIÓN DE SECAÑO SUXIREN QUE A REGA É REQUIRIDA PARA MANTER AS EXPLOTACIÓNS A UN NIVEL ADECUADO. CON TODO, A XESTIÓN DA AUGA DEBE MELLORAR PARA RESPONDER AO USO COMPETITIVO DA AUGA E AOS CAMBIOS AMBIENTAIS

1

Potencial hídrico foliar (Mpa)

146

0,5 Ψp- ecaño 0

Ψp- e a 0

l

1

l

l

1

o

0 ep

Ψop- ecaño Ψop- e a Pt- ecaño

-0,5

Pt- e a -1

-1,5

ata

Figura 14. Evolución do potencial hídrico foliar (Ȍp), potencial osmótico (Ȍop) e presión de turxencia (Pt). Valores medios “lígula-ápice”. Campaña 2011

Táboa 3. Parámetros produtivos en ensaio de campo.

Campañas 2010-2012

2010 2011 2012

Produción total (t/ha) Rega Secaño 77,6 36,4 59,4 20,6 63,9 18,6

Peso medio mazaroca (g) (nº de mazarocas) por planta Rega Secaño 204 (1,9) 138 (1,0) 246 (1,3) 103 (1,0) 244 (1,1) 105 (0,4)

% Peso mazarocas s/ Produción total Rega Secaño 46 34 46 45 64 29

Cómpre destacar que se atoparon boas relacións lineais entre os parámetros fisiolóxicos medidos e o contido de auga no chan medido co TDR, o que pode contribuír á toma de decisións do momento no que se debe regar.

En relación aos parámetros produtivos, obsérvase que en tódolos anos o secaño obtivo a metade de t/ha das producidas polo tratamento de regadío. Esta realidade é máis acusada na campaña 2012, onde non existiron fugas de auga na tubaxe de distribución, próxima ao tratamento de secaño. Na táboa 3 obsérvase que tamén para o ano 2012 nos atopamos cunha importante diferenza en canto á porcentaxe que representan as mazarocas fronte á materia verde (aspecto que vai modificar a riqueza do noso silo), en comparación cos valores obtidos en 2010 e 2011. As diferenzas entre as diferentes campañas veñen influenciadas polo cambio de ciclo no ano 2012, optando o agricultor por un ciclo 200 fronte aos anos previos, onde se sementou un ciclo 220.

148

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Para concluír, a relevancia dos incrementos produtivos debidos ao regadío en relación á produción de secaño suxiren que a rega é requirida para manter as explotacións a un nivel adecuado. Con todo, a xestión da auga debe mellorar para responder ao uso competitivo da auga e aos cambios ambientais. O modelo ISAREG, previamente validado en Galicia, preséntase como unha ferramenta útil para apoiar a xestión do regadío, tanto para crear calendarios apropia-

dos coma polo seu axuste aos resultados previos da área de estudo.

AGRADECEMENTOS Á Comunidade de Regantes Río Miño-Pequeno-Franqueira, ao seu presidente e ao técnico de xestión. Á Xunta de Galicia, polo financiamento do contrato Isabel Barreto da segunda autora.

BIBLIOGRAFÍA Acevedo E. 1979. Interacciones suelo-agua-raíz en el proceso de absorción de agua por las plantas. BOL. TEC (Fac. Agron.

Univ. Chile): 44: 17-25.

Acevedo E, Fereres E, Hsiao TC, Henderson DW. 1979. Diurnal growth trends, water potential, and osmotic adjustment of maize and sorghum leaves in the field. Plant Physiology. 64: 476-480.

Allen RG, Pereira LS, Raes D, Smith M. 1998. Crop Evapotranspiration. Guidelines for Computing Crop Water Requirements. Irrigation and Drainage Paper 56, FAO, Rome. Álvarez CJ, Cancela JJ, Fandiño M. 2005. Characterization of irrigation holdings in the Terra Cha region of Spain: a first step towards a water management model. Water Resources Management 19: 23-36.

Cancela JJ. 2004. Gestión integrada del agua en la cuenca alta del río Miño. Tesis doctoral, Universidad de Santiago de Compostela, Lugo, Spain.

Cancela JJ, Fandiño M. 2008. Disponibilidad de recursos hídricos. La cuenca alta del río Miño. En: Auga e sustentabilidade.

Enfoques para unha nova política de augas. 119-132.

Cancela JJ, Neira XX, Cuesta TS. 2002. Situación actual del riego en Terra Chá – Lugo. En: XX Congreso Nacional de Riegos (Actas XX CNR, Ciudad Real, España, Junio 2002). Junta de Comunidades de Castilla-La Mancha; CD-rom comunicación C9.

Cancela JJ, Neira XX, Cuesta TS, Gómez A. 2004. Evaluation of irrigation´s in Terra Chá – Galice. In: Engineering the future (Proc. AgEng 2004, Leuven, Sep 2004). EuroAgeng, Leuven; CD-ROM paper 559.

Cancela JJ, Dafonte J, Martínez EM, Cuesta TS, Neira XX. 2006a. Assessment of a Water Activity Meter for Rapid Measurements of Soil Water Potential. Biosystems Engineering 94:285-295.

Cancela JJ, Cuesta TS, Neira XX, Pereira LS. 2006b. Modelling for improved irrigation wáter management in a temperate region of Northern Spain. Biosystems Engineering 94:151-163.

Castelao AM. 1989. Aportación al estudio de la hidromorfia de los suelos de Terra Cha y su influencia sobre la génesis y capacidad productiva. Tesis Doctoral. Universidad de Santiago de Compostela.

Cuesta TS. 2001. Gestión y uso del agua en la zona regable del Valle de Lemos, Lugo. Tesis Doctoral. Universidad de Santiago de Compostela (EPS). Lugo.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Doorenbos J, Kassam AH. 1979. Yield Response to Water.

Irrigation and Drainage Paper 33, FAO, Rome.

González M, Paz A. 2000. Validación del modelo ISAREG para el cálculo del balance hídrico a partir de medidas efectuadas bajo praderas en el área de Guntín (Lugo). In: Actas III Reunión Ibérica de Pastos y Forraxes, Bragança-Lugo-A Coruña, May 7-13, 2000; 105-110.

Liu Y, Teixeira JL, Zhang HJ, Pereira LS. 1998. Model validation and crop coefficients for irrigation scheduling in the North China Plain. Agricultural Water Management 36:233-246 López FX, Sau F, Piñeiro J. 1999. Rotaciones forrajeras intensivas y sistemas de siembra: productividad, eficiencia en el uso del agua y modelización en condiciones de regadío y de secano.

Centro de Investigaciones Agrarias de Mabegondo, Mabegondo, A Coruña.

Martínez EM. 2008. Estudio de propiedades hídricas del suelo mediante medidores de actividad de agua en la zona regable de Terra Chá. Tesis Doctoral. Universidad de Santiago de Compostela.

Merriam JL, Keller J. 1978. Farm Irrigation System Evaluation: A Guide for Management. Department of Agricultural and Irrigation Engineering. Utah State University. Logan, UTA. Michelena VA, Boyer JS. 1982. Complete Turgor Maintenance at Low Water Potentials in the Elongating Region of Maize Leaves. Plant physiology 69:1145-1149.

Neira XX. 1994. Desenrolo de técnicas de manexo de agua axeitadas a un uso racional de regadíos. Tesis Doctoral. Universidad de Santiago de Compostela.

Paz A, Neira X, Castelao A. 1996. Soil water regime under pasture in the humid zone of Spain: Validation of an empirical model and prediction of irrigation requirements. Agricultural Water Management 29 (2): 147-161.

Pereira LS. 2004. Necessidades de Água e Métodos de Rega.

Publ. Europa-América, Lisboa, 313 p.

Stewart JL, Hanks RJ, Danielson RE, Jackson EB, Pruitt WO, Franklin WT, Riley JP, Hagan RM. 1977. Optimizing crop production through control of water and salinity levels in the soil. Utah Water Res. Lab. Rep. PRWG151-1, Utah St. Univ., Logan.

Teixeira JL, Pereira LS. 1992. ISAREG, an irrigation scheduling model. ICID Bulletin, 41 (2):29-48.

PUBLIRREPORTAXE

AGROAMB, UN ALIADO PARA O CULTIVO DE MILLO E UNHA BOA SOLUCIÓN PARA O COIDADO DO MEDIO AMBIENTE O grupo galego Agroamb, que traballa dende a súa planta de tratamento de Castro de Rei (Lugo), leva 13 anos poñendo en valor toneladas e toneladas de residuos biodegradables ao transformalos en recursos aproveitables para a agricultura mediante a súa análise química e posterior aplicación planificada en diferentes superficies de cultivo, entre elas a de millo forraxeiro.

Os lodos de depuradoras mais os residuos biodegradables procedentes de explotacións gandeiras e de industrias agroalimentarias deixaron de ser un problema desde que o grupo galego Agroamb comezou a transformalos en recursos aproveitables para a agricultura e, nomeadamente, para o cultivo de millo forraxeiro, cuxa fertilización require dunha coidadosa planificación dada a necesidade que teñen estas plantas de asimilar moitos nutrientes nun curto espazo de tempo.

Os plans de fertilización de Agroamb teñen como punto de partida unha serie de análises químicas que determinan a aptitude e as características dos bioresiduos e que permiten coñecer as necesidades nutritivas do terreo, así como o rendemento do cultivo.

Cos resultados destas análises, os enxeñeiros da empresa deseñan plans específicos de fertilización que permiten aplicar a cada superficie de cultivo as doses precisas do fertilizante orgánico. A última fase do proceso consiste en hixienizar e tratar os residuos, dándolles unha textura adecuada para a súa incorporación ás terras.

O servizo de Agroamb inclúe tamén o transporte e a administración do fertilizante, para o que utilizan distintos medios técnicos (camións esparcidores, remolques, inxeccións no terreo…) en función das súas propiedades (sequidade, pastosidade, esponxosidade…).

O plan agronómico que aplica este grupo está autorizado pola Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas da Xunta de Galicia e segue estritamente as recomendacións do Código de boas prácticas agrarias.

Dende que no ano 2000 iniciara a súa actividade, o traballo desta empresa galega con sede no concello lucense de Castro de Rei defínese como unha carreira de fondo baseada na participación en diversos proxectos de investigación en colaboración coas universidades galegas, sempre cun obxectivo diáfano: optimizar os resultados dos seus produtos na agricultura como fonte de nutrientes para as terras de labor.

BENEFICIO SOCIAL Máis aló dos beneficios que a actividade da empresa lle reporta aos dous extremos da cadea produtiva (o produtor de residuos e o usuario de fertilizantes), cómpre destacar o beneficio social xeral pola posta en valor de milleiros de toneladas de residuos que doutro xeito acabarían nos vertedoiros, xerando grandes custos económicos e ambientais ás administracións públicas e ao conxunto da sociedade.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

149

150

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

A FERTILIZACIÓN NITROXENADA DO MILLO FORRAXEIRO. FERTILIZANTES TRADICIONAIS FRONTE AOS NOVOS FERTILIZANTES NITROXENADOS

Ensaio de fertilizantes nitroxenados no CIAM

A fertilización do millo forraxeiro baseouse tradicionalmente no uso de fertilizantes minerais e do xurro xerado na explotación. Non obstante, nos últimos anos están aparecendo no mercado novos fertilizantes, cun maior custo, como son os de liberación lenta e os fertilizantes con inhibidores da nitrificación. Dada a situación económica actual, é necesario coñecer se resultan máis efectivos tanto en produción coma en calidade.

M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, A. Louro López, J. Castro Insua Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo - INGACAL

INTRODUCIÓN O cultivo do millo forraxeiro en Galicia ten unha grande importancia no sector gandeiro de vacún de leite como achega de forraxe para a alimentación do gando na explotación. Cultívase no 71% das explotacións cunha porcentaxe de Superficie Agraria Utilizada (SAU) sementada de millo do 28%, sendo máis común entre as de maior tamaño (Fernández-Lorenzo, 2009).

A produción do millo forraxeiro incrementouse notablemente nos últimos anos, alcanzando en 2011 as 451.129

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

toneladas de materia seca cunha superficie de 63.596 ha, o que supón o 23% dos cultivos forraxeiros e o 18% dos cultivos herbáceos de Galicia (Xunta de Galicia, 2011).

A fertilización do millo forraxeiro está baseada tradicionalmente no uso de fertilizantes minerais e do xurro xerado na explotación. Nos últimos anos están aparecendo no mercado novos fertilizantes, como os de liberación lenta e os fertilizantes con inhibidores da nitrificación, cun maior custo que os fertilizantes minerais tradicionais. Dada a situación actual de baixos prezos do leite e incremento dos custos na explotación, é necesario coñecer se resultan máis efectivos tanto dende o punto de vista da produción coma da calidade.

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

AGRICULTURA

DURANTE OS ANOS 2008, 2009 E 2010 REALIZOUSE UN ENSAIO DE FERTILIZANTES NITROXENADOS NO CIAM PARA DETERMINAR A EFECTIVIDADE QUE TEÑEN NO MILLO FORRAXEIRO

Aplicación dun fertilizante mineral nunha parcela do ensaio

Estes fertilizantes incrementan a eficiencia no uso do nitróxeno e evitan, ou polo menos reducen, as perdas de nitróxeno, ao ser a súa meta poñer os nutrientes a disposición do cultivo dun xeito progresivo. Pero a eficiencia no uso do nitróxeno tamén se pode incrementar coa realización de boas prácticas agrarias cos fertilizantes tradicionais, particularmente relacionadas coa forma de aplicación: aplicacións próximas ás raíces, enterrado de xurros no solo tras a súa aplicación ou cunha aplicación graduada ao longo do tempo, como é unha aplicación de fondo máis unha aplicación de cobertoira, o que permite tamén axustar o nitróxeno aplicado ás necesidades das plantas.

Os posibles beneficios do uso destes fertilizantes aparecidos nos últimos anos no millo forraxeiro non están comprobados nas condicións de solo e clima de Galicia e convén comparalos non só cos fertilizantes minerais tradicionais, senón tamén co xurro, que é un fertilizante orgánico cunha liberación lenta dos nutrientes ao longo do tempo.

Faremos unha breve descrición dos tipos de fertilizantes que podemos encontrar no mercado, para posteriormente mostrar os resultados obtidos en ensaios con fertilizantes nitroxenados en millo forraxeiro do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo, realizados dentro do proxecto Xunta 07MRU040503PR “Mellora da eficiencia na utilización do nitróxeno nas explotacións gandeiras de vacún de leite”.

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

151

152

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

Inxección de xurro nas parcelas do ensaio

FERTILIZANTES NITROXENADOS

1. FERTILIZANTES MINERAIS TRADICIONAIS O nitróxeno inorgánico podémolo encontrar en tres formas diferentes: amoniacal, nítrico e ureico que doadamente se transforma en amoniacal. A forma amoniacal pode estar libre ou retida polo solo, podendo ser absorbida directamente polas plantas ou sufrir o proceso de nitrificación (paso a formas nítricas), mentres que a nítrica está libre na solución do solo, polo que é utilizada directamente polas plantas e pode sufrir un arrastre cara aos horizontes profundos do solo (lixiviación) coas achegas de auga. Por todo o comentado anteriormente, as formas nítricas presentan escaso efecto residual, en tanto que as amoniacais son de acción máis lenta e de maior efecto residual.

Os fertilizantes nitroxenados poden ter unha soa forma de nitróxeno ou unha mestura de varias delas.

Temos os fertilizantes nitroxenados simples e os fertilizantes compostos que incorporan ademais fósforo e/ou potasio, e que poden levar tamén nutrientes secundarios (coma o calcio) e/ou micronutrientes (coma o boro).

Entre os fertilizantes nitroxenados simples máis usados en Galicia temos a urea e o nitrato amónico cálcico.

A urea presenta un contido mínimo do 46% de nitróxeno en forma ureica. O seu alto contido en nitróxeno e o seu prezo, económico respecto doutros fertilizantes, fai que sexa o fertilizante nitroxenado máis usado no mundo. Convén incorporala tras a súa aplicación con labradura ou auga de rego ou aplicala cando haxa predicións de chuvia. Pode empregarse tanto en presementeira coma en cobertoira.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

O nitrato amónico cálcico ten un contido mínimo do 27% de nitróxeno, coa metade en forma nítrica e a metade en forma amoniacal, polo que convén aplicalo cando queiramos achegar unha parte de nitróxeno para acción inmediata e outra para efecto máis pausado. Axeitado para solos ácidos, pode empregarse tanto en presementeira coma en cobertoira.

Entre os fertilizantes que incorporan outros nutrientes temos que distinguir entre os fertilizantes compostos de mestura que se obteñen por mestura de fertilizantes simples e os fertilizantes complexos, nos que os produtos iniciais que conteñen os elementos fertilizantes reaccionan entre si e se presentan en forma que a súa composición química é diferente á primitiva, non sendo posible a súa separación nin recoñecemento inmediatos.

Dentro destes dous tipos temos distintas fórmulas fertilizantes, nas que a primeira cifra indica o contido en nitróxeno (N) en 100 kg de produto comercial; a segunda expresa o contido en unidades fertilizantes de fósforo (P2O5) e a terceira o contido en unidades fertilizantes de potasio (K2O), debendo buscar naqueles solos ricos en fósforo e/ou potasio fertilizantes cunha baixa proporción do nutriente correspondente respecto ao nitróxeno. Algúns exemplos son o 15-15-15 ou o 20-10-10. Polo xeral, nestes fertilizantes, quitando unha pequena proporción que pode estar en forma ureica, a metade do nitróxeno adoita estar en forma amoniacal e a outra metade en forma nítrica, aínda que esta relación pode variar. Son adecuados para aplicación en presementeira con achega de parte do nitróxeno e todo o fósforo e potasio necesarios.

LANZA AL MERCADO UN FERTILIZANTE “INTELIGENTE” D-CODER TOP, EL ÚNICO FERTILIZANTE QUE ACTÚA EN FUNCIÓN DE LA DEMANDA DE NUTRIENTES DE LA PLANTA

Timac AGRO, compañía líder del mercado español de fertilizantes especiales, ha desarrollado y lanzado al mercado D-CODER TOP, el único fertilizante ‘inteligente’ que actúa en función de la demanda de nutrientes de la planta.

Y es que cuando la planta tiene una necesidad nutricional, emite señales químicas con el objetivo de aumentar la concentración de nutrientes asimilables y transportarlos a la raíz. Dichas señales reaccionan con los receptores del complejo D-CODER (European Patent EP 1612200) presentes en el fertilizante, permitiendo la difusión a demanda de nutrientes a la rizosfera.

La tecnología D-CODER incluye una malla de fijación molecular insoluble al agua en su mayor parte pero soluble a las sustancias orgánicas con capacidad quelante liberadas a la rizosfera por la planta como expresión a una demanda nutricional. En esta malla se insertan los nutrientes en el proceso de fabricación. A medida que la malla es disuelta por las moléculas orgánicas emitidas por la raíz, se van liberando los nutrientes del fertilizante.

En los fertilizantes tradicionales, la liberación de los nutrientes se produce por factores externos a las necesidades de la planta. Ello incrementa las pérdidas de unidades NPK por retrogradación y lavado, disminuyendo la eficiencia de los fertilizantes y aumentando su impacto ambiental (solo un 30 % de los nutrientes aportados son aprovechados).

D-CODER TOP aumenta la eficiencia de las unidades fertilizantes aportadas y disminuye las pérdidas

L ECIA ESP

Z

MAÍ

D-CODER TOP

FERTILIZANTE A DEMANDA

de nutrientes está regulada por la demanda nutricional de la planta, lo que permite una mayor eficacia de las unidades fertilizantes aportadas y una disminución de las pérdidas.

La acción del complejo D-CODER se ha reforzado con el complejo PES, (European Patent EP 1712131) un complejo polimérico orgánico de origen vegetal, potenciador estimulante de las señales emitidas por la planta cuando tiene una necesidad nutricional.

Además, los fertilizantes D-CODER TOP potencian su actividad con el Complejo Multiplicador de la Actividad Rizosférica, un conjunto de moléculas naturales con acción complejante y movilizadora que multiplica la actividad rizosférica en un 25 %.

Resultados: Ensayos comparativos realizados por el Centro Tecnológico Agrario Agroalimentario de Castilla y León (Itagra. CT), han demostrado que D-CODER TOP, mejora la eficiencia de las unidades NPK aplicadas frente la fertilización tradicional, lográndose incrementos productivos y de calidad importantes con la aplicación de menos unidades.

Esta mayor eficiencia de los fertilizantes D-CODER TOP se produce porque la liberación de los nutrientes se realiza según las necesidades de la planta (a demanda), en cada momento del ciclo del cultivo.

La gran aportación de los fertilizantes D-CODER TOP respecto a los fertilizantes tradicionales es que la liberación

1

MAYOR EFICIENCIA DE LAS UNIDADES NPK ASIMILADAS

COMPLEJO

D-CODER European Patent EP 1612200

MAYOR ACTIVIDAD DE LOS NUTRIENTES ASIMILADOS

2 PES

COMPLEJO

DISMINUCIÓN DE PÉRDIDAS

European Patent EP 1712131

3 FRM

COMPLEJO

EMISIÓN DE SEÑALES D-CODER TOP interpreta y amplifica las señales emitidas por la planta y le proporciona los nutrientes necesarios

MULTIPLICACIÓN DE LA ACTIVIDAD RIZOSFÉRICA

D-CODER TOP

AUSENCIA DE SEÑALES D-CODER TOP no actúa

AFRIGA ANO XIX- Nº 103

154

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

2. XURRO O nitróxeno do xurro de vacún encóntrase a metade en forma amoniacal e a outra metade en forma orgánica. Se o xurro non se enterra pódese volatilizar a totalidade do nitróxeno amoniacal. O 50% das perdas de amoníaco ocorre dentro das 4-12 horas despois da aplicación dos xurros; a incorporación con grades pode diminuír as perdas arredor do 80% e a inxección en profundidade, na súa totalidade (Oenema et ál., 2008).

A forma orgánica non é asimilable directamente polas plantas pero pode selo despois de sufrir a súa transformación en nitróxeno mineral (amoniacal e nítrico) mediante o proceso de mineralización, polo que o xurro pode ser considerado un fertilizante de liberación lenta. Os nitratos procedentes da mineralización son susceptibles de lavado a través do perfil do solo, pero varias investigacións, entre elas as realizadas no CIAM (Báez et ál., 2006), encontraron maior contido de nitratos no perfil do solo ou maior lavado con fertilizantes minerais que con fertilizantes orgánicos.

O contido en nutrientes do xurro presenta variabilidade dunhas explotacións a outras, sendo o principal factor de variación a dilución, que depende de que a fosa estea ou non cuberta e das augas e efluentes que vaian parar nela.

A segunda fonte de variación é a diferente composición da ración e a terceira, o animal (Castro, 2000). Estes factores afectan tamén á variabilidade estacional dentro dunha mesma explotación (Acea et ál., 1990). Debido a esta variabilidade é conveniente caracterizar o xurro en cada explotación nos momentos da súa aplicación mediante unha análise ou mediante unha estimación a partir de medidas indirectas como é o uso do densímetro (García et ál., 2010). O seu valor fertilizante medio nas explotacións de vacún de leite galegas, expresado por 1.000 kg de purín (aproximadamente 1 m3), é de 3,2 kg de N, 1,5 kg de P2O5 e 3,7 kg de K2O. O seu uso ten ademais numerosas vantaxes pola achega de materia orgánica ao solo. A devandita materia orgánica proporciona beneficios ás propiedades físicas do solo (mellora a estrutura, a permeabilidade, a capacidade do solo para reter auga, a temperatura…), ás propiedades químicas (redución das oscilacións do pH, incremento da capacidade de adsorción e intercambio catiónico…) e ás propiedades biolóxicas (reduce os asolagamentos, favorece a actividade da poboación microbiana aeróbica do solo e a súa acción beneficiosa sobre os procesos do solo, exerce un efecto favorable sobre a rizoxénese e nutrición mineral das plantas cultivadas etc.).

3. FERTILIZANTES DE LIBERACIÓN LENTA, INHIBIDORES DA NITRIFICACIÓN E INHIBIDORES DA UREASE Estes fertilizantes pretenden alongar o período de liberación do nitróxeno, de tal forma que esta liberación sexa o máis acorde posible ás necesidades dos cultivos.

Os inhibidores da nitrificación deprimen ou inhiben a oxidación polas bacterias Nitrosomas do ión amonio (NH4+) a ión nitrito (NO2-), de tal forma que diminúen as perdas por lixiviación e a produción de óxido nitroso por desnitrificación, ao manter por máis tempo as formas

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

Parcela fertilizada con xurro de vacún

amoniacais, incrementando conseguintemente o uso eficiente do nitróxeno. Hai un aforro nos labores de campo ao suprimir o fraccionamento da fertilización, aínda que por outro lado resultan máis caros. Os máis utilizados no mercado son o DMPP e o DCD. Os inhibidores da urease atrasan a transformación (hidrólise) das formas ureicas ás amoniacais pola acción da encima urease. As perdas por volatilización do amonio, así como as perdas posteriores por lixiviación de nitratos, redúcense. O máis coñecido é o NBPT: N-(n-butil) tiofósforo triamida.

Os fertilizantes de liberación lenta conseguen atrasar ou estender a dispoñibilidade dos nutrientes para a planta mediante distintos mecanismos que controlan a solubilidade en auga mediante recubrimentos insolubles á auga, semipermeables ou impermeables con poros.

Entre eles, en Galicia comercialízanse o D-Coder (Timac AGRO), que presenta unha malla de fixación molecular onde se insiren os nutrientes nitróxeno, fósforo e potasio (Complexo D-Coder), que é insoluble á auga na súa maior parte e soluble ás substancias orgánicas con capacidade quelante liberadas á rizosfera pola planta, coa función de complexar nutrientes e transportalos á raíz onde son asimilados (Erro et ál., 2007); e fertilizantes con tecnoloxía Duramon (Fertesa-Agrimartín), nos que a urea mediante o proceso de carbamidación se somete a un ataque ácido formándose a monocarbamida dihidróxeno sulfato (MCDS), que inhibe a acción da encima urease e posteriormente se envolve cunha capa de parafina que actúa como barreira fronte á auga e os microorganismos.

Fertilizante de liberaciรณn controlada

El secreto estรก en la cรกpsula Pioneering the Future Haifa Iberia | Telf: 91 591 2138 | E-mail: Iberia@haifa-group.com | www.haifa-group.com

156

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

ENSAIOS DE COMPARACIร N DE FERTILIZANTES NITROXENADOS NO MILLO FORRAXEIRO EN GALICIA 5 ) 2 .#0)5 -. -5 (- #)-5 , 5 . ,'#( ,5 5 .#0# 5 5 ,.#&#4 (. -5(#.,)2 ( )-5 * , # )-5()-5ฤ &.#')-5 ()-95 ,.#&#4 (. -5 )(5#("# # ), -5 5(#.,#ล #ฤ (5 5 ,.#&#4 (. -5 5&# , #ฤ (5& (. 65 )'* ,รก( ))-5 ) 5 ,.#&#4 #ฤ (5., # #)( &5 50 ( )5 )')5 . (5รก5*,) / #ฤ (5 5รก5 &# 5 )5 '#&&)5 ),, 2 #,)8 /, (. 5)-5 ()-5hffn65hffo5 5hfgf5, &#4)/- 5/(5 (- #)5 5 ,.#&#4 (. -5(#.,)2 ( )-5()5 (.,)5 5 (0 -.#! #ฤ (-5 !, ,# -5 5 !)( )85 5&) &#4 #ฤ (50 ,#)/5 /(5 ()5 5 )/.,)65* ,)5()-5., -5 ()-5)5-)&)5 , 5 5. 2./, 5 , ( )7&#')- 65 /(5 &.)5 )(.# )5 (5' . ,# 5),!รก(# 5B (., 5)5m5 5)5nzC5 5/(5* 5รก # )5B (., 5k5 5lC8 5 (- #)5 )(-#-.#/5( 5 *&# #ฤ (5 5 #-.#(.)-5 ,.#&#4 (. -5 (5* , & -5 2 (. -65 5jk5'h5Bl5&#ฤ -5 5 /&.#0)5 /(" 5 - * , #ฤ (5 5mk5 'C65- &0)5 -5* , & -5)( 5 *&# ')-5)-5 2/,,)-65+/ 5.#ฤ (5)5 ) , 5 5-/* ,ล # 5*),5 #&#. ,5 5 *&# #ฤ (5 ) 5'รก+/#( 5#(2 .), 8 5 ,.#&#4 #ฤ (5 รน2)- 5 5 ), )5 ) -5 )- -5, )' ( -5*)&)5 5* , 5)5 /&.#0)5 )5'#&&)5 ),, 2 #,)95hff5 5 5 65+/ 5*) รน 5#,5 *&# )5( 5-ฤ 5.). &# 5 (5 )( )5)/5 , * ,.# )5 (., 5 )( )5BhIiC5 5 ) ,.)#, 5BgIiC65gff5 5 5 PhOk5 5hkf5 5 5 h 5 *&# -5 (5 )( )8 5 )5 (- #)5/.#&#4รก,)(- 9 R5 ,.#&#4 (. -5 '#( , #-5 ., # #)( #-5 (5 ฤ -5 * , & -65 /(" 5 )(5 *&# #ฤ (5 5.) )5)5(#.,ฤ 2 ()5 (5 )( )5 (5 ),' 5 5/, 5 5)/., 5 ) 5 *&# #ฤ (5 5ghk5 5 5 I " 5 (5 )( )5 (5 ),' 5 5gk7gk7gk5 5mk5 5 5 I" 5 (5 ) ,.)#, 5 (5 ),' 5 5/, 8 R5 ,.#&#4 (. -5),!รก(# )-5#(2 . )-85 /(" 5* , & 5 *&# )/- 52/,,)5 50 ฤ (5#(2 . )5 5()/., 652/,,)5 5*), )5 #(2 . )8 R5 ,.#&#4 (. -5 5&# , #ฤ (5& (. 85 /(" 5* , & 5 *&# )/- 5 /(5 ,.#&#4 (. 5 +/ 5 /.#&#4 5 5 . ()&)2รน 5 /, ')(5 5 ()/., 5/(5 ,.#&#4 (. 5+/ 5/.#&#4 5 5. ()&)2รน 5 7 ) ,8 R5 ,.#&#4 (. -5 )(5 #("# # ), -5 5 (#.,#ล #ฤ (85 /(" 5 * , & 5 *&# )/- 5 /(5 ,.#&#4 (. 5 )(5 5 Bi6j7 #' .#&*#, 4)&5 )- .)C5 5()/., 5/(5 ,.#&#4 (. 5 )(5 5 B # # ( # '# C8 ' #-5 -. -5* , & -5' . /- 5)/., 5+/ 5()(5& 0 5 ,.#&#4 #ฤ (5 (#.,)2 ( 65 * ,)5 -#5 ,.#&#4 #ฤ (5 )- ฤ ,# 5 5 *).รก-# 8 5.#*)5 5 *&# #ฤ (5, * .#/- 5 ฤ -50 -5'รก#-65 /(" 5 #-*)-# #ฤ (5 -5 * , & -5 - !/( )5 )5 - ฤ )5 -. .รน-.# )5 (5 &)+/ -5 )5 4 ,5 )(5., -5, * .# #ฤ (-5Bล !/, 5gC65)( 5)-5., . ' (.)-5-)(5)-5 #-.#(.)-5 ,.#&#4 (. -5 *&# )-65. ( )5/(5 .). &5 5()0 5., . ' (.)-95 R5 g95f5 5 5 8 R5 h95 ,.#&#4 (. 5 '#( , &5 gk7gk7gk5 (5 )( )5 ย 5 /, 5 (5 ) ,.)#, 8 R5 i95 (. 5hf7gf7gf5 )(5 5B )'*)C5 (5 )( )8 R5 j95hf7gh7n5Bgฬ 5 ()C5I5hf7n7l5Bhฬ 5 ()C5I5hf7m7o5Biฬ 5 ()C5 )(5 5B & !,)C5 (5 )( )8 R5 k95hf7gf7k5Bgฬ 5 ()C5I5gn7m7k5Bhฬ 5 ()C5I5gn7m7k5Biฬ 5 ()C5 )(5. ()&)2รน 5 5B ,. - 7 !,#' ,.รน(C5 (5 )( )8 R5 l95 7 ) ,5gj7m7gh5Bgฬ 5 ()C5I5gk7n7k5Bhฬ 5 ()C5I5gn7 k7k5Biฬ 5 ()C5 5 #' 5 5 (5 )( )8

AFRIGA ANO XIX - Nยบ 103

R5 m95 , 5 (5 )( )8 R5 n95 /,,)5 50 ฤ (5#(2 . )5 (5 )( )8 R5 o95 /,,)5 5 *), )5 #(2 . )5 (5 )( )5 B-ฤ 5 - !/( )5 5 . , #,)5 ()C8 , 5#!/ & ,5 -5/(# -5 ,.#&#4 (. -5 5.) )-5)-5., . ' (.)-65 &!ฤ (-5 .#0 ,)(5 +/ 5 - ,5 )'*& ' (. )-5 )(5 -/* , )- .)5 )5gnz5 I)/5 )(5 &),/,)5*).รก-# )5 )5lfz8 5 2/,,)5 ( &#4)/- 5 * , 5 )ฤ ,5 )5 - /5 0 &),5 ,.#&#4 (. 8 Figura 1. Deseรฑo do ensaio en bloques ao azar con tres repeticiรณns

5 50 ,# 5 5'#&&)5/.#&#4 5 )#5 5 5imjk5B )(- (.)C65 +/ 5 . (5 /(5 # &)5 5 ghm5 รน -5 5 - ' (. #, 5 5 , )& #ฤ (85 ' (.)/- 5 (5' #)5 BhhIkIhffn65hhIkIhffo5 5 hnIkIhfgfC5 5 5, )& #ฤ (5, &#4)/- 5 ( )5)5 -. )5' #)5 )5!, (5 , 5* -.)-)70รน., )65')' (.)5 / )5* , 5 (-#& ,5 )5'#&&)5 ),, 2 #,)5BoIgfIhffn65hoIoIhffo5 5ifIoIhfgfC8 -5* ,รก' .,)-5) 2 .)5 5 )(.,)&5 (5 5/(" 5 -5* , & -5 ),)(5 5*,) / #ฤ (5 5 5 &# 5 5 ),, 2 5()5')' (.)5 5, )& #ฤ (65 ( &#4 5' # (. 5 5.รฏ (# 5 5 -* .,)- )*รน 5 5, ล . ( # 5()5#( , 0 ,' &&)5*,ฤ 2#')5B 5 #(5 5g8kC8 5 &# 50รฏ(5 . ,'#( 5*)&)50 &),5(/.,#.#0)5 )5'#&&)5 ),, 2 #,)65 +/ 5 - 5 - 65 (., 5 )/.,)-5 * ,รก' .,)-65 ()5 - /5 0 &),5*,). # )5 5)5- /50 &),5 ( ,2รฏ.# )9 R5 ,). รน( 5 ,/. 5 B C85 . ,'รน( - 5 ' # (. 5 ' # 5 5 (.# 5 5(#.,ฤ 2 ()5*, - (. 5( 5' . ,# 5- 85 รน( 5 +/ 5)5- /5 )(.# )5 (5'#&&)5รฏ5, & .#0 ' (. 5 #2)65 ')-5 . ,5 (5 )(. 5)5- /50 &),65+/ 5- 50 5 . )5*)& -5 )( # #ฤ (-5 ' # (. #-65 5 ,.#&#4 #ฤ (65 50 ,# 5 5)5!, )5 5' /, 4 5()5')' (.)5 5, )& #ฤ (8 R5 #2 -.# #&# 5 5' . ,# 5),!รก(# 5B C85 5' . ,# 5),!รก(# 5รฏ5)( 5 -.รก5 5 ( ,2รน 65 5( 5' . ,# 5),!รก(# 5 #2 -.# & 5, -# 5 5 ( ,2รน 5+/ 50 (5/.#&#4 ,5)-5 (#' #-85ยง5/(5 รน( # 5 5 )( (., #ฤ (5 ( ,2รฏ.# 85 ( )5รฏ5 . ,'#( 5 ' # (. 5 5 ,' (. #ฤ (5 *),5 '# ,)),! (#-')-5 )5 ,/' 5 (5./ )-5* , 5-#'/& ,5 5 #2 -.#ฤ (5(/(5 -.ฤ ' !)5, &5)/5*),5 , &#4 #ฤ (5 -. 5' # 5' # (. 5.รฏ (# 5 5. ')-5 5 #2 -.# #&# 5 5' . ,# 5),!รก(# 5#(50#.,)855

158

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

1. INFLUENCIA DO TIPO DE FERTILIZANTE SOBRE A PRODUCIÓN Na campaña do 2008 non houbo diferenzas significativas en produción en fresco (táboa 1) entre os distintos fertilizantes aplicados, tan só houbo diferenzas significativas do tratamento control (T1 con 0 UF de N/ha) co T4 (con DCD) e o T7 (urea), que presentaron as maiores producións. No ano 2009, o tratamento control (T1 con 0 UF de N/ha) foi significativamente menor en produción que o resto dos tratamentos, e entre os demais destacou o T4 (con DCD) con producións en fresco significativamente superiores ao resto. No ano 2010 non houbo diferenzas significativas entre tratamentos. A porcentaxe de materia seca si que presentou diferenzas significativas entre tratamentos, destacando cunha maior porcentaxe de materia seca os tratamentos que levaban xurro. Estes datos indícannos que os tratamentos con xurros acurtan lixeiramente o ciclo.

En produción total en seco (táboa 1) no ano 2008, debido á maior porcentaxe de materia seca dos tratamentos que levaban xurro, as maiores producións obtéñense para os tratamentos T4 (con DCD), T8 (xurro de vacún) e T7 (urea), aínda que con diferenzas significativas só co tratamento control (T1 con 0 UF de N/ha). No ano 2009, as maiores producións obtéñense para T4 (con DCD) con diferenzas significativas respecto do resto dos tratamentos, que só se diferenciaban significativamente co tratamento control. No ano 2010 non houbo diferenzas significativas entre tratamentos, aínda que a maior produción a presentou o T8 (xurro de vacún).

Nos tres anos de ensaio, o nitróxeno inicial presente no solo antes do cultivo estivo en torno aos 100 kg/ha. No tratamento que non levaba nitróxeno (T1 con 0 UF de N/ha), o nitróxeno do solo tendeu a diminuír ao longo do cultivo agás no ano 2010, no que houbo un incremento, posiblemente debido ao efecto do enterrado do cultivo precedente (pradería permanente de raigrás inglés, trevo branco e trevo branco ladino), que sufriu posteriormente unha mineralización con formación de nitratos, o que explica que non houbese diferenzas neste ano co resto dos tratamentos que levaban 200 UF de N/ha.

EN NINGÚN DOS TRES ANOS DE ENSAIO HOUBO DIFERENZAS ENTRE TRATAMENTOS EN DIXESTIBILIDADE DA MATERIA ORGÁNICA

2. INFLUENCIA DO TIPO DE FERTILIZANTE SOBRE A CALIDADE FORRAXEIRA En calidade da forraxe (táboa 2), o tratamento control presentou unha menor porcentaxe de proteína bruta, con diferenzas significativas co resto dos tratamentos nos dous primeiros anos. No ano 2009 destacaron con diferenzas significativas os tratamentos T2 (15-15-15 en fondo e urea en cobertoira), T4 (con DCD), T5 (con tecnoloxía DURAMON) e T6 (D-Coder). No ano 2010 non houbo diferenzas significativas en proteína bruta. En ningún dos tres anos houbo diferenzas entre tratamentos en dixestibilidade da materia orgánica.

Táboa 2. Proteína bruta (PB) e dixestibilidade da materia orgánica in vitro (DMO) en millo forraxeiro para os tres anos de ensaio PB (% sobre MS)

DMO (% sobre MO)

2008

2009

2010

2008

2009

2010

T1

5.45 b

3.98 c

5.37

75.54

71.91

75.56

T2

6.66 a

5.85 a

5.87

76.65

71.99

76.50

T3

6.49 a

4.91 b

6.09

75.89

72.32

76.39

T4

6.57 a

5.81 a

5.83

75.35

72.10

76.21

T5

6.45 a

5.79 a

5.91

75.39

71.93

76.53

T6

6.64 a

5.94 a

5.93

76.16

72.33

76.58

T7

6.56 a

5.12 ab

5.93

75.37

71.56

76.50

T8

6.09 a

4.89 b

5.98

76.97

72.57

75.80

T9

-

5.24 ab

6.07

-

72.03

76.81

SIGN.

**

**

NS

NS

NS

NS

Diferenzas significativas: p>99% **, p>95% *; diferenzas non significativas: NS. Letras diferentes na mesma columna significan diferenzas significativas entre valores.

MS: Materia seca. MO: Materia orgánica. PB: Proteína bruta. DMO: Dixestibilidade da materia orgánica in vitro.

Táboa 1. Produción de forraxe en fresco e seco (kg/ha) en millo forraxeiro para os tres anos de ensaio Produción en fresco (kg/ha)

T1

RMS(1) (kg/ha)

Materia seca (%)

2008

2009

2010

2008

2009

2010

2008

2009

2010

43133 b

46220 c

49218

35.49 ab

29.52 b

34.09 a

15200 b

13660 c

16786

T2

46265 ab

65998 b

45856

34.60 ab

30.72 ab

32.63 ab

15916 ab

20246 b

14956

T3

48850 ab

68005 b

43379

35.29 ab

31.75 ab

32.10 ab

17149 ab

21531 b

13987

T4

53954 a

78382 a

48903

33.45 b

30.48 ab

32.17 ab

17904 a

23840 a

15766

T5

50820 ab

69657 b

47291

33.79 b

30.04 ab

31.79 ab

17156 ab

20950 b

15040

T6

47587 ab

68402 b

43357

33.80 b

31.53 ab

32.09 ab

15998 ab

21545 b

13925

T7

54720 a

64029 b

44266

33.21 b

30.70 ab

31.54 b

18080 a

19573 b

13960

T8

49500 ab

62574 b

52015

36.74 a

33.04 a

33.35 ab

18120 a

20631 b

17375

T9

-

65320 b

46399

-

32.15 ab

33.52 ab

-

20995 b

15589

SIGN.

**

**

NS

*

*

*

**

**

NS

Diferenzas significativas: p>99% **, p>95% *; diferenzas non significativas: NS. Letras diferentes na mesma columna significan diferenzas significativas entre valores.

(1) RMS: Rendemento de planta enteira en materia seca.

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

El abonado rentable y eficiente del maíz

ENTEC® Maíz

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro.

Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en el maíz. ® Marca registrada de EuroChem Agro

EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91 www.eurochemagro.com

160

AGRICULTURA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO

NAS CONDICIÓNS DE SOLO E CLIMA DE GALICIA, A FERTILIZACIÓN SOBRE A BASE DE XURROS E FERTILIZANTES MINERAIS TRADICIONAIS MOSTROU UN COMPORTAMENTO SIMILAR EN RENDEMENTO E VALOR NUTRITIVO AOS FERTILIZANTES DE LIBERACIÓN LENTA E CON INHIBIDORES DA NITRIFICACIÓN

CONCLUSIÓNS O tratamento control T1 con 0 UF de N/ha foi o que presentou a peor produción e calidade, con diferenzas significativas nos dous primeiros anos respecto do resto dos tratamentos.

Entre os fertilizantes aplicados só destacou no segundo ano a produción do T4 (con DCD) con diferenzas significativas, tratamento que no resto dos anos tivo unha boa produción pero sen diferenzas significativas co resto dos tratamentos.

En calidade non houbo diferenzas entre os fertilizantes aplicados en dixestibilidade da materia orgánica e só houbo diferenzas significativas en proteína bruta no segundo ano.

En resumo, a fertilización sobre a base de xurros e fertilizantes minerais tradicionais aplicados de forma fraccio-

nada mostrou nas condicións de solo e clima de Galicia un comportamento similar en rendemento e valor nutritivo aos fertilizantes de liberación lenta e con inhibidores da nitrificación, pois, como xa indicou Ruitjer (2009), cando os fertilizantes son aplicados seguindo boas prácticas agrícolas é cuestionable a obtención dun mellor rendemento con fertilizantes de liberación lenta ou con DMPP. Os nosos resultados coinciden con outros estudos, nos que fertilizantes con DMPP ou DCD non tiveron unha resposta significativa de rendemento en millo (Carrasco e Villar, 2001; Weiske et ál., 2001; Báez et ál., 2004; Díez-López et ál., 2008), aínda que outros autores si que encontraron incrementos de rendemento en millo con inhibidores da nitrificación, pero só nalgúns solos e condicións climáticas (Nelson e Huber, 1992; Pasda et ál., 2001).

BIBLIOGRAFÍA Acea, M.J.; Cabaneiro, A.; Carballas, M.; Gil, F.; Leirós, M.C.; López, E.; Núñez, A.; Villar, M. C. 1990. El purín de vacuno en Galicia. Xunta de Galicia, 162 pp.

Báez, D.; Coutinho, J.; Trindade, H., 2004. Efecto del sistema de laboreo, tipo de abonado y uso de inhibidores de la nitrificación en la producción de maíz forrajero. XLIV Congreso de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 541-545.

Báez, D.; Castro, J.; Casal, M.J.; Valladares, J. 2006. Efectos ambientais derivados da aplicación de xurros de vacún e porco en pradeiras. Aplicación das técnicas de inxección superficial de xurro. Día de Campo do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo, 3 de outubro.

Carrasco, I.; Villar, J.M., 2001. Field evaluation of DMPP as a nitrification inhibitor in the area irrigated by the Canal d´Urgell (Northeast Spain). En: Plant nutrition-food security and sustainablity of agro-ecosystems. W.J. Horst et al. (Eds.).

Kluwer Academic Publisher. Holanda, 756-757.

Castro, J. 2000. O manexo do xurro nas explotacións de leite galegas: problemática e planes de manexo do xurro como abono.

Curso de residuos agrarios, EGAP. Díez-López, J.A.; Hernaiz-Algarra, P.; Arauzo-Sánchez, M.; Carrasco-Martín, I., 2008. Effect of a nitrification inhibitor (DMPP) on nitrate leaching and maize yield during two growing seasons. Spanish Journal of Agricultural Research, 6(2), 294-303.

Erro, J., Urrutia,O., San Francisco, S., García-Mina, J.M., 2007. Development and agronomical validation of new fertilizer compositions of high bioavailability and reduced potential

AFRIGA ANO XIX - Nº 103

nutrient losses. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55, 7831-7839.

Fernández-Lorenzo, B.; Flores, G.; Valladares, J.; GonzálezArráez, A.; Pereira, S. 2009. Caracterización do sistema de produción das explotacións de vacún de leite de Galicia, 82, 12-20.

García, M.I.; Castro, J.; Báez, D; Camba , J.; López, J. 2010.

Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro. Afriga, 85: 66-73.

Nelson, D.W., Huber, D., 1992. Nitrification inhibitors for corn production. Iowa State University, U. Extension, pp. 6.

Oenema, O.; Bannink, A., Sommer, S.G.; Van Groenigen, J.W.; Velthof, G.L. 2008. Gaseous nitrogen emissions from livestock farming systems. En. Nitrogen in the Environment: Sources, Problems and Management, Ed: Hatfield & Follet, 395-441.

Pasda, G.; Hähndel, R.; Zerulla, W., 1997. Effect of fertilizers with the new nitrification inhibitor DMPP (3,4-dimethylpyrazole phosphate) on yield and quality of agricultural and horticultural crops. Biology and Fertility of Soils, 34, 85-97.

Ruijter, F.J., 2009. Comparison of fertilizers in field vegetables. XVI Nitrogen Workshop, 249-250.

Weiske, A.; Benckiser, G.; Ottow, J.C.G., 2001. Effect of the new nitrification inhibitor DMPP in comparison to DCD on nitrous oxide (N2O) emissions and methane (CH4) oxidation during 3 years of repeated applications in field experiments. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 60, 57-64.

Xunta de Galicia. 2011. Anuario de Estadística Agraria 2009.

Ed: Consellería do Medio Rural. Xunta de Galicia.

TODA LA ENERGÍA DE LOS NUTRIENTES PROTEGIDOS

NERGETIC Y CORBIGRAN Permiten alcanzar elevadas producciones en el cultivo del maíz y aumentar el rendimiento del agricultor.

4ORRE %SPACIO 0ASEO DE LA #ASTELLANA $ -ADRID s 4ELÏFONO &AX $ELEGADO PARA 'ALICIA ) $ELEGADO PARA !STURIAS

162

PUBLIRREPORTAXE Balsa de 1.700 m3, instalada na ganaderĂ­a Coto de Goi. O Picato - GuntĂ­n (Lugo)

s "!,3!3 0!2! !,-!#%.!-%.4/ $% 052¡. s "!,3!3 $% 0/,)%4),%./ 0!2! !,-!#%.!-%.4/ $% 052¡. ,!'/3 /2.!-%.4!)3 %.#/2/3 %34!.15%3 % )-0%2-%!"),):!#)Ÿ.3

s $%3$% 5.(! 0%3%4! 0/2 ,)42/ s 35"6%.#)/.!$!3 0/,! 85.4! $% '!,)#)! s 2!0)$%: $% ).34!,!#)Ÿ. $¡!3 s !-/24):!",% !4! %. !./3

BAP S.C.

BAP SC ĂŠ unha empresa galega ubicada na zona centro da provincia de Lugo e dedicada ĂĄ fabricaciĂłn e montaxe de balsas para almacenamento de DXJD SXUtQV H WRGR WLSR GH UHVLGXRV ODJRV H HQFRURV DUWLĂ&#x20AC;FLDLV H WRGR WLSR GH impermeabilizaciĂłns, como cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno

D

ebido ĂĄ nosa ubicaciĂłn e ao coĂąecemento da actividade gandeira e, sobre todo, aos cambios nas polĂ­ticas medioambientais que se van levar a cabo, especializĂĄmonos na construciĂłn de balsas de polietileno para o almacenamento de purĂ­n, tanto na construciĂłn de balsas novas como na impermeabilizaciĂłn de zanxas que estĂĄn sendo utilizadas e que vai ser obrigatorio impermeabilizar.

As vantaxes deste tipo de balsas con respecto ĂĄs fosas tradicionais son innumerables: t 3"1*%&; %& */45"-"$*Âť/ %*"4

t 3&%6$*Âť/ %& "5" " 5&3$&*3" 1"35& $0/ 3&41&$50 "0 $6450 %6/)" '04" 53"%*$*0/"- 0 26& 26&3& %*$*3 26& 0 .&4.0 */7&45*.&/50 1&3.*5& $6#*$"3 0 53*1-& %& $"1"$*%"%& 1&3.*5*/%0 10-0 5"/50 "-."$&/"3 "#0/0 03(ÂŤ/*$0

%& '3" %" &91-05"$*/ & 5".²/ 163œ/ 1"3" "4 ²10$"4 %& "#0/"%0 $0 $033&410/%&/5& "'0330 &/ "#0/"%0 & .&--03" %" &4536563" %0 40-0 t 1&3.*5& 6/ $3&$&.&/50 %" &91-05"$*/ .*4 '-&9*#-& 9" 26& &/ %*"4 1%&4& '"$&3 6/)" ".1-*"$*/ %" #"-4" " 6/ $6450 3&%6$*%0 t $0/4&$6&/5& $0 *.1"$50 ".#*&/5"- 9" 26& 10%& 4&3 %&4.0/5"%" $0/ '"$*-*%"%& 0 26& 1&3.*5*3œ" 6/ $".#*0 %& 6#*$"$*/ $6/ $6450 .œ/*.0 Dispoùemos tamÊn dun enxeùeiro tÊcnico agrícola dedicado ao deseùo e ubicación das balsas e tamÊn å tramitación de subvencións se fose necesario.

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO NECESIDADES CULTIVO PARA 600 quilos de Triple 15 40.000 litros de purĂ­n vaca 40.000 litros de purĂ­n vaca 15 Tms DE MS/Ha 200 quilos de Urea 46% 600 quilos de Triple 15 600 quilos de 20/12/8 DE PRODUCIĂ&#x201C;N 300 quilos de Cloruro potasico 100 quilos de Urea 46% (especial millo) NITRĂ&#x201C;XENO 195 UF de N 195 195 195 FĂ&#x201C;SFORO 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 Custo abonado por Ha (sen labores) 377,00 â&#x201A;Ź/Ha 258,00 â&#x201A;Ź /Ha 205,00 â&#x201A;Ź/Ha Aforro en euros por Ha con utlizaciĂłn de purĂ­n con respecto a abono tĂ­pico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 Has Anos para amortizar balsa purĂ­n de 800 m3

80.000 litros de purĂ­n vaca 300 quilos de 20/12/8 (especial millo) 195 102 360 84,00 â&#x201A;Ź/Ha 175 â&#x201A;Ź/Ha 1750 â&#x201A;Ź 3,5 anos

Â&#x2021; O cĂĄlculo da amortizaciĂłn estimado para unha balsa de 800 m3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de prezo do petrĂłleo. Â&#x2021; Deste xeito, unha suba no prezo do petrĂłleo trae consigo que o perĂ­odo de amortizaciĂłn reducirase considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.

DISTRIBUIDORES DE DEPĂ&#x201C;SITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500 m3 AFRIGA ANO XIV - NÂş 74

2!-), 4!"/!$! ,5'/ 4ELF

SOCIEDAD AGRĂ?COLA GALEGA SL

Unha familia ao completo

Nova fĂłrmula de alto rendemento

&RPSOHWR HÂżFD] UHQWDEOH &RQ WRGRV RV HOHPHQWRV QHFHVDULRV SDUD R FXOWLYR GR PLOOR

Parque Empresarial Vilanova I - 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com - www.soaga.com

Os mellores touros de hoxe...

TORREL - Nº 1 ICO DELETE - Nº 1 TIPO BETANZOS - Nº 1 UBRES DUNO - Nº 1 LEITE GOSPELL - Nº 2 ICO

TORREL

CORTOBE - Nº 4 ICO XACOBEO - Nº 5 ICO

... A mellor xenética de mañá

ENÓMICOS

STOP - Nº 1 ICO ELSAR - Nº 2 ICO BRANDSON - Nº 3 ICO ARMÓNICO - Nº 5 ICO CANCELLARA - Nº 6 ICO

STOP