Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
EDICIÓN E REDACCIÓN
EDICIÓN E REDACCIÓN
COLABORAN NESTE NÚMERO
Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
Raquel Anido, Eva Sarmiento NESTE NÚMERO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Antón Camarero, Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Richard Touret, José Manuel Vidal, Pablo Llorente, Javier Amor, Alexandre Udina, Departamento Técnico de Lallemand Animal Nutrition, Ramiro Fouz, João Paisana, Gabriel Frainer, Hanne Skovsgaard, Lucía Pisoni, Juliana Mergh Leão, José María Rodríguez, Isela Ceballos, Marina Godoy, Carolina Tejero, Laura Plà, Luis García, Laura Elvira, Juan Francisco Sánchez Madueño, Israel Flamenbaum
ENDEREZO
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
OPINIÓN
Devolver o leite ao lugar que merece.
Antigamente
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
SAÚDE PODAL
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Xamais me deas as costas, forasteiro ................ 92
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
SAÚDE PODAL da enfermidade hemorráxica dous casos ............................ 90
Desafíos e oportunidades na illa Terceira ........ 94
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
REPRODUCIÓN
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
Prolongar a lactación? Unha elección baseada en datos ............................................ 100
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA
SAÚDE ANIMAL
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
Anembe tratou os puntos clave do traballo en sistemas de muxido robotizado .........................42
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
ACTUALIDADE
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Optimización da calidade da forraxe e redución de emisións de carbono ................... 112
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
Por que é importante tratar o ensilado do primeiro corte? ............................................
CALIDADE DO LEITE
MANEXO
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
O sector agrogandeiro despídese de Álvaro Rodríguez Eiras, fundador de Aresa ...................46
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
CON LUPA
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34 Diego veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Xundeva: 20 anos velando pola sanidade gandeira no Deza ............................................. 50
A PÉ DE PISTA
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
CALIDADE DO LEITE
A importancia do descanso nas vacas de leite ..................................................
CALIDADE DO LEITE
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
RECRÍA
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
A PÉ DE PISTA
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Cada un recolle o que sementa: saúde ubre do ao posparto ...................... 134
A importancia e as complexidades da pasteurización do calostro .............................. 136
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Poxa de Gando Frisón. Friol (Lugo) ................... 60
Poxa de Gando Frisón.
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Santa Comba (A Coruña) .................................. 60
A PÉ DE PISTA
A PÉ DE PISTA
NA GRANXA
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Mellorando a calidade do calostro materno mediante a suplementación cun reemprazante .................................................... 142
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
A tecnoloxía que nos transforma: monitorización da saúde da recría ................. 152
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
MANEXO
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Recomendacións fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140 razóns analizar o xurro forma práctica ................................................ 156
XENÉTICA
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Ganadería Castelo. A Pastoriza (Lugo) .............. 64
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
La Marina de Retortillo. Valdáliga (Cantabria) .... 80
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
NA GRANXA
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
NA GRANXA
MANEXO
MANEXO
Aplicación práctica dos coñecementos da epixenética nas granxas de vacún leiteiro ...... 164
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
ESTRÉS POR CALOR
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA La Peruyeira. 76
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
A Federación Internacional para o (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
Que non sabemos aínda sobre o arrefriamiento das vacas? ............................. 172
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con a través de: 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv
Revista Vaca Pinta
Revista Vaca Pinta
675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv
Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista,
CAMPAÑA DE FORRAJE 2025
MERGENTO
Rastrillos hileradores de cinta arrastrados
IMPRESS
Rotoempacadoras de cámara fija y variable
TOP
Rastrillos hileradores con 1 o 2 rotores
NOVACAT
Segadoras de discos suspendidas, arrastradas y combinadas
Rastrillos henificadores suspendidos y arrastrados
JUMBO
Remolques autocargadores
Todas las máquinas de la campaña de forraje, en vídeo
UN EQUIPO DE OURO
Dende hai seis anos, é tradición que no noso equipo xogemos o 20218 na lotería de Nadal. Como algún imaxinará, é unha data, o 20 de febreiro de 2018, o día no que a empresa editora desta cabeceira volveu nacer, un momento no que se deu un golpe sobre a mesa e, fronte a quen creu que calquera podería facer o noso traballo, decidimos demostrar a nosa valía e anos de experiencia neste sector coa presentación do primeiro número de Vaca Pinta
Sobre as di cultades da posta en marcha desta revista poderiámosvos contar moitas anécdotas, porque non houbo sangue, pero si suor e… pode que algunha bágoa. Poderiámosvos falar de como unha chamada de teléfono a nais de xaneiro paralizou a nosa redacción, ou do cento de chamadas que se sucederon durante as semanas seguintes, nas que a palabra “burofax” se repetiu ata a extenuación. Poderiámosvos explicar a gratitude in nita que sentimos (e que aínda sentimos hoxe en día) cando tantos, tantísimos, anunciantes, colaboradores e amigos, entendendo a posición na que nos deixaba o nal abrupto da nosa etapa anterior, decidiron seguir apostando polo noso traballo, polos que estabamos detrás del, independentemente da marca baixo a que se amparase no futuro inmediato.
Poderiámosvos confesar que parte do contido desa edición saíu de temas que levabamos anos desexando poñer en marcha, que o proceso de creación de maqueta non se demorou máis que un par de días, que a web se estruturou en menos dunha semana ou que a portada do primeiro número foi a única na que a dirección non aceptou debate ao respecto, mellor dito, debate houbo, longo e tendido, pero foi en van.
Poderiámosvos falar dun Entroido que algúns pasamos na o cina, preparando cada páxina con agarimo, e outros na estrada, gravando máis e máis traballos para a posta en marcha a contrarreloxo dunha nova cabeceira técnica sobre vacún leiteiro que, por non ter, non tiña nin nome, e de como de tensa, estresante e esperada foi a cita coa FIMA dese ano.
Alí se presentaba a revista. Alí se revelaban as nosas cartas. Alí teriamos a primeira toma de contacto para saber se a aposta por continuar fora un éxito ou un risco mal calculado. Que satisfacción botar a vista sete anos atrás e poder dicir que a partida a gañamos nós. E quizais a sorte estivo da nosa parte, pero, sen dúbida, o noso esforzo e coñecementos tamén entraron en xogo. Sexa como for, aquí seguimos, dando guerra.
Si, desde logo que vos poderiamos contar moitas cousas deses días, porque aínda os lembramos con claridade meridiana, pero na celebración destes cincuenta números tamén queremos deixar espazo para aplaudir a quen estivo a cargo de cada unha das revistas que chegaron ás vosas mans.
Non fallamos nin unha soa vez, nin sequera nos momentos máis difíciles e, por iso, cando saímos airosos dun –enésimo– pico de traballo especialmente duro, lembrámoslle con sorna ao xefe: “Ai, Manel, ter tes un equipo caralludo”. Aínda non chegou o día no que nos quitase a razón ao respecto e é xusto recoñecerlle que leva anos facendo campaña para convencer os máis reticentes de que hai máis xente, á parte del, tecendo esta cabeceira, aínda que sabemos que seguirá habendo quen pre ra interpelalo directamente por seguridade ou comodidade.
Agora que nos sobrevoa a revolución da IA, nestes tempos nos que parece que calquera pode sentar diante dun teclado a escribir sen ton nin son, quizais sexa máis importante que nunca lembrar que detrás de cada unha das nosas páxinas, dos nosos vídeos e dos nosos posts hai persoas. En cada Vaca Pinta traballa para vós un equipo de profesionais rigorosos e comprometidos co respecto tanto polo noso o cio como por este sector. Si, apoiámonos nos avances
tecnolóxicos para levar a cabo o noso labor, pero non son robots os que vos narran as últimas novidades deste mundo ou vos interpelan nas redes, somos nós: Manel, Raquel, Xandra, Silvia, Gemma, María, Mónica, Eva, Hortensia, Nerea e Iván.
A moitos xa nos coñecedes, claro. Estamos en feiras, xornadas, concursos, granxas etc., mentres que outros permanecen na retagarda, con tarefas de o cina. Algúns levan na mancheta de Vaca Pinta desde o primeirísimo número e outros foron valiosas incorporacións que foron enriquecendo o noso equipo co tempo.
Non nos esquecemos de quen estivo e deixou a súa pegada no “estilo Transmedia”. Mentres escribimos isto, pensamos en Bego, como non, unha querida compañeira e amiga á que botamos moito en falta e non podemos máis que desexarlle todo o mellor nas súas novas aventuras e agradecerlle que fose –e siga sendo– un referente non só de como traballar, senón de como xerar un ambiente laboral íntegro á par que divertido.
Tamén nos lembramos de Killo, o noso artista todoterreo, en todo momento disposto a parar rotativas para atender o último grito de socorro enviado desde a o cina, e de Toño, exemplo de tranquilidade en momentos de caos e o mellor intermediario posible entre os dramas informáticos e o resto dos mortais. A eles sumamos a Patri, a Manolo, a Sandra (ás dúas!), a Sabela, a Iria, a MJ, a Diego, a Emilio, a Rodri, a Eva, a Raúl, a Brais, a Elena... talentos indiscutibles e referentes nos seus campos de traballo cos que sempre é un pracer poder contar.
A todos os compañeiros e compañeiras que deixastes unha parte do voso bo facer nesta revista: grazas. Fixestes de ouro este equipo.
Cincuenta números de Vaca Pinta… dise rápido. Nestes sete anos xemos máis de sesenta reportaxes en granxas, percorremos a práctica totalidade das rexións leiteiras de España e Portugal, entrevistamos máis dun cento de profesionais e demos cobertura a preto de 300 xornadas e concursos; todo iso sen contar co medio milleiro de contidos elaborados para distintas casas comerciais que con aron no noso selo para difundir os seus produtos e servizos. Reinventámonos para facer fronte a unha pandemia, fomos abrindo novas vías de traballo e descubríndovos a actualidade –e a realidade– deste sector. Falamos das bondades dos lácteos, de novas tecnoloxías, de resistencias antimicrobianas, da PAC, de enfermidades emerxentes, de instalacións, de recría, de saúde podal, de igualdade, de alimentación, de muxido, de benestar animal… E o que nos queda!
Rematamos xa este editorial especial mirándovos directamente a vós, os que estades ao outro lado –lectores, colaboradores, anunciantes, distribuidores, imprentas, empresas de transporte… amigos e amigas todos. É de xustiza que vos lembremos, unha vez máis, o moito que vos valoramos. Oxalá saibades que non son palabras baleiras. Logo do esforzo titánico que se xo no seu momento para sacar esta revista adiante, nada tería sentido sen unha resposta positiva da vosa parte. Por iso, cincuenta números despois seguimos agradecendo como o primeiro día o voso apoio, o voso cariño e o voso interese polo que facemos. Hoxe, Vaca Pinta chega á súa quincuaxésima edición e agardamos que sintades esta celebración como vosa, porque desde logo que o é.
Grazas ... e imos a polo centenario, non?
NIVELADORA AVÍCOLA
RODILLO COMPACTADOR DE SILO
RODILLO MECANICO CON RUEDAS
NIVELADORA AVÍCOLA
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
EXTENDEDOR DE SILO
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
RODILLO MODELO RTA DE 3 CUERPOS
Tubo de 711mmx14mm en 7m e 8m y peso 5500kg - Vendido a: PABLO
ONEGA CASTRO (Pastoriza) I SERV. AGRICOLAS RENDA (Cospeito) I SAT A REVOLTA (Villalba) I O CHUCO S.C. (A baña) I GANADERÍA LA LLERA S.C. (Salas) · Tubo de 820mmx18mm en 8m y peso 6500kg - Vendido a: FINCA BERMUI S.C. (Mesia) I AGROBARREAL (Sarria) I SERVIAGRO MERCURIN (Ordes)
GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS
RODILLO MODELO DAKOTA DE 2 CUERPOS
Tubo 660mmx12mm en 5 m y peso 2850 kg - Vendido a: MIGUEL HUERTA
RODIL (Castroverde) I GANADERIA LAS LLAMAS (Tineo)
RODILLO LINEAL
Tubo de 711mm x14mm en 3.5m y 4.5 m y peso 2200kg - Vendido a: OSCAR
FRANCO FERNANDEZ (Salas) I CASA JULIAN DE CABARCOS (Barreiros)
Tubo de 813mm x18mm en 2.7m y peso 1500kg - Vendido a: GANADERIA VENTURA (Coaña) I GANADERIA SAN MARTIN DE COUCIEIRO S.L. (Val do Dubra)
RODILLO MODELO XTRA-LONG DE 3 CUERPOS
NIVELADORAAGRÍCOLA
Tubo de 820mmx18 mm en 9 m y peso 7500 kg - Vendido a: SAT AS PANDAS (Villalba) I XAN NOVO VILELA (Outeiro de rei) I BLANCO SANFOGA S.L. (Mazaricos) I GRANXAMOR INTEGRACION S.C.G. (Trazo) I ALBERTO GONZÁLEZ CHENTO(Bama-Touro) · Tubo de 820mmx18mm en 10 m y peso 8200kg - Vendido a: SAT BUSTO CORZON (Mazaricos)
PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES
ENCONTRARÁS CUALQUIER TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA ENCAMADORA DE CUBÍCULOS
Fieis ao noso compromiso coa transparencia ante lectores e anunciantes, en Vaca Pinta hemos volvemos certificar de maneira oficial a nosa tiraxe anual.
Malia que esta práctica é habitual nos medios de comunicación xeneralistas a nivel nacional, actualmente no sector agrogandeiro somos a única revista especializada que acredita as súas cifras de impresión mediante auditoría externa. Consideramos esencial este proceso para xustificar con rigor o noso alcance e o impacto da publicación ante a audiencia e as casas comerciais.
Este é xa o sétimo exercicio no que sometemos a nosa tiraxe a verificación externa. O informe correspondente a 2024 rexistrou unha media de 15.507 exemplares por número, os cales se distribúen entre gandeiros, veterinarios, técnicos, casas comerciais e demais profesionais do vacún leiteiro en España e Portugal, tanto por correo postal como a través de asociacións e cooperativas coas que colaboramos. A entidade encargada da auditoría foi, unha vez máis, Información y Control de Publicaciones SA, a través de OJD para medios de pago e PGD para medios gratuítos.
15.507 exemplares de media por número en 2024 (tirada certificada)
Páxina web www.vacapinta.com
27.967 usuarios únicos con 199.751 impresións (datos set. 2024)
Facebook @revistavacapinta
29.381 seguidores
Instagram @vacapinta_
11.700 seguidores
Linkedin Revista Vaca Pinta
5.699 seguidores
YouTube Vaca TV - Transmedia
5.000 subscritores
Reproducións de vídeo nas nosas canles 1.081.074 durante 2024
Newsletter Envío bimensual a máis de 2.000 persoas
Estamos onde temos que estar. Chegamos onde temos que chegar.
Relax Relax
Devolver o leite ao lugar que merece
O LEITE É MOITO MÁIS CA UNHA MERA BEBIDA ESENCIAL, POR ISO A NOSA ESTRATEXIA DEBE SER TRANSFORMAR CADA PINGA NUN
MOMENTO DE NUTRICIÓN E PRACER PARA TODO O MUNDO
Malia que chega ao 100 % dos fogares españois, a categoría do leite perdeu o 30 % do volume nos últimos vinte anos debido, principalmente, a dous motivos: o descenso da natalidade –os nenos son os grandes consumidores de leite– e a perda de valor continua dun ingrediente tan nobre.
Tras realizar un exercicio poñendo ao consumidor no centro, chegamos á
conclusión de que o leite é unha categoría que lle segue ofrecendo o mesmo que hai vinte anos e cos mesmos formatos: botella de 1 litro, botella de 1 ,5 litros… e pouco máis; non evolucionou co consumidor coma si o fixeron o resto das categorías. Só engadimos ou quitamos ingredientes, sen achegar máis beneficios. E o leite é moito máis ca unha mera bebida esencial, por iso penso que a nosa estratexia debe ser transformar cada pinga nun momento de nutrición e pracer para todo o mundo.
O plan ha de estar enfocado en deixar de vender leite líquido para vender beneficios para o consumidor e neste sentido temos unha misión fundamental: converter este alimento nun símbolo de nutrición e de desfrute co propósito de coidar das persoas e do noso medio.
No noso caso, a estratexia co leite básico está encamiñada a defender a proposta de valor a través do que denominamos a “nutrición esencial”, co fin de proporcionar solucións que axuden na nutrición esencial do consumidor no seu día a día ao longo da súa vida.
En segundo lugar, queremos ofrecer o coidado a través da “nutrición avanzada”, con produtos que proporcionen beneficios funcionais, con novos produtos que axuden á mobilidade integral con tres beneficios: a forza, a estabilidade e a elasticidade.
Nun vaso de leite os consumidores poderán tomar a suplementación necesaria para protexer músculos, ósos e articulacións: isto é darlle valor ao leite, non desprestixialo.
Pero non só se trata de satisfacer a nutrición básica e avanzada dos consumidores: quen di que non se pode gozar dun bo lácteo? Por iso estou convencida de que se deben ofrecer solucións para elevar o consumo dos lácteos ao pracer sen deixar de coidar dos cidadáns. Se mo permiten, un bo exemplo é a bebida de leite mesturado con zume de froitas que a nosa empresa lanzou ao mercado a finais dos anos 90 e que se converteu nunha categoría icónica, unha necesidade de consumidor.
Dende a nosa empresa seguimos a traballar nesta liña, porque nos parece moi importante contribuír a impulsar a categoría láctea, porque o merece e porque é un ingrediente tan versátil que non podemos seguir banalizando.
Temos que volver darlle valor ao leite achegádollo á categoría, e iso é o que nós sempre tentamos facer desde hai máis de cincuenta anos.
O sector ten a obriga de reivindicar a súa posición no mercado con propostas de valor que devolvan o leite ao lugar que merece, coidar da hostalería e ofrecer innovación adaptada ás necesidades actuais, sen esquecernos do planeta.
Natalia Fernández
Directora da Unidade de Negocio Lácteo de Pascual
Ahora sí, a la última
Anticipa la PAC1 y digitaliza tu negocio Agro llevándote la suscripción al Cuaderno de Campo Digital2.
Limpiezas automáticas Cornadizas Cubículos flexibles Arrobaderas y cepillos Bebederos
Xornadas técnicas sobre vacún leiteiro en Santa Comba
Con motivo da XXIII Poxa de Gando Frisón de Santa Comba (A Coruña), celebráronse nesta localidade unhas xornadas técnicas centradas no vacún de leite, organizadas por Africor Coruña e o Concello de Santa Comba.
Raúl Martínez Fernández, veterinario e técnico de ruminantes en Laboratorios Syva, foi o primeiro relator do día. A súa exposición enfocouse nas enfer-
midades emerxentes –ou reemerxentes, tal e como puntualiza ao inicio da súa charla– en bovino, particularmente na enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE) e a lingua azul. Deste xeito, explicou en que consisten cada unha das afeccións, como se transmiten, os seus síntomas, propagación e consecuencias. Así mesmo, analizou a importancia da vixilancia activa, a implementación de medidas
preventivas –como as vacinas– e o control de vectores para mitigar o impacto de ambas as enfermidades nas ganderías.
A continuación, José Antonio Jiménez Montero, xenetista de Conafe, ofreceu unha conferencia titulada "Xenómica, deseña as vacas do futuro". Jiménez afondou nos detalles desta ferramenta que se utiliza desde hai xa doce anos, expoñendo os resultados das
CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA
En Vaca.tv
granxas que con aron neste sistema ao longo deste tempo. Así pois, describiu en que consiste a xenómica, argumentou por que debemos xenotipar os nosos animais e informou os presentes de que datos inclúe a proba xenómica. A través de cifras e grá cos, demostrou como a produción aumenta nas ganderías que apostan pola xenómica.
O evento culminou coa intervención do técnico veterinario en MSD
Carlos Carbonell Baeza, quen puxo o foco no manexo das xatas nas amamantadoras desde o nacemento ata a desteta. En primeiro lugar, comparou os datos das granxas galegas do ano 2002 cos do 2023, mostrando como evolucionou o contexto do sector. Nesta parte da charla fixo referencia á epixenética coma un aspecto importante na recría, ademais de tratar outros temas como os protocolos de limpeza
ou o benestar animal. Despois, aclarou factores clave sobre o manexo das xatas nas amamantadoras: idade de entrada e saída, e número de animais, de mamadeiras e de grupos.
Este encontro, que se levou a cabo o 24 de xaneiro, contou coa colaboración da Peneira, a ADSG Santa Comba, a cooperativa Xallas, a Deputación da Coruña e a Xunta de Galicia.
“As fontes de información con maior rigor científico non sempre son as que teñen máis impacto na opinión pública”
Rosaura Leis, catedrática de Pediatría, presidenta da Federación Española de Nutrición e coordinadora do manual El libro blanco de los lácteos, destaca que, nos tempos que corren, é fundamental diferenciar entre informacións rigorosas e modas sen fundamento, así como recuperar hábitos saudables que garantan unha alimentación equilibrada ao longo da vida. Neste sentido, espera que esta publicación sexa unha guía útil tanto para profesionais da saúde e comunicadores, como para consumidores e docentes.
Oconsumo de lácteos foi unha constante na alimentación humana durante milenios. Porén, nas últimas décadas, a súa presenza na dieta foi diminuíndo debido a cambios nos hábitos de consumo
e á proliferación de informacións pouco rigorosas. Para abordar a relevancia destes alimentos na saúde, a Fundación Española de Nutrición (FEN) e a Interprofesional Láctea (InLac) publicaron El libro blanco
de los lácteos, unha obra que revisa a evidencia cientí ca sobre o papel dos lácteos na dieta.
Atendendo ao contexto actual, a catedrática de Pediatría da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Rosaura Leis, quen estivo á fronte da coordinación para a elaboración do libro, pon o foco na importancia deste proxecto, no que participaron máis de cincuenta investigadores de diversas disciplinas, como a medicina, a bioloxía, a farmacia e a enxeñería.
“NON É UNHA CUESTIÓN DE MODA, A OBESIDADE É UNHA ENFERMIDADE CRÓNICA E ESTÁ ESTIGMATIZADA”
A OBESIDADE INFANTIL: UNHA PANDEMIA SILENCIOSA
As taxas de obesidade infantil son alarmantes, particularmente no sur de Europa, onde, paradoxalmente, as dietas mediterránea e atlántica deberían favorecer unha mellor saúde. A obesidade, afirma esta pediatra, non é un tema estético, senón unha afección con serias repercusións na saúde ao longo do tempo. A American Academy of Pediatrics xa recoñeceu a obesidade como unha enfermidade crónica en 2023, o que subliña a necesidade de medidas preventivas desde idades temperás.
A boa noticia achégaa o Estudo Aladino, realizado pola Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición, no que se mostra unha lixeira redución nas taxas de obesidade en nenos de seis a nove anos, aínda que as cifras seguen a ser preocupantes: afectan a preto do 37 % dos infantes.
A obesidade infantil aumenta o risco de padecer enfermidades cardiovasculares, diabetes tipo 2, hipercolesterolemia e certos tipos de cancro. Ademais, os nenos con sobrepeso e obesidade adoitan presentar deficiencias nutricionais en ferro, calcio, iodo e vitamina D, o que pode comprometer o seu desenvolvemento. “Quero incidir en que non é unha cuestión de moda, a obesidade é unha enfermidade crónica e está estigmatizada”, recalca Leis. “Un pode pesar máis e non ter obesidade. A obesidade é un aumento de graxa corporal, implica a produción de substancias que afectan a todos os órganos e aparellos e, polo tanto, ten importantes repercusións para a nosa saúde”. Así pois, combatela promovendo desde idades temperás hábitos de vida saudables e unha dieta equilibrada é imperativo.
UNHA COLABORACIÓN NECESARIA ENTRE CIENCIA E INDUSTRIA
Como vicepresidenta da Fundación Dieta Atlántica da USC e presidenta da FEN, explica Leis que unha das motivacións principais da InLac para patrocinar o libro foi a necesidade de reforzar a comunicación sobre a importancia dos lácteos na saúde. “Hoxe en día, moitas enfermidades están relacionadas con estilos de vida pouco saudables, e os lácteos forman parte dunha dieta equilibrada e tradicional, como é o caso da dieta atlántica”. Porén, a investigadora advirte que na actualidade se está a observar unha perda de adherencia ao seu consumo, o que pode repercutir negativamente na saúde pública.
Precisamente, un dos obxectivos de El libro blanco de los lácteos é ofrecer información contrastada que axude a combater as noticias falsas ou pouco fundamentadas que circu-
lan nas redes sociais. “As fontes de información con maior rigor científico non sempre son as que teñen máis impacto na opinión pública”, lamenta. Por iso, a comunidade científica debe esforzarse por comunicar nunha linguaxe accesible e a través dos medios adecuados.
A CONFUSIÓN CONTINUA: LÁCTEOS E BEBIDAS VEXETAIS
Un dos puntos nos que El libro blanco de los lácteos fai especial fincapé é a diferenciación entre lácteos e bebidas vexetais. “As bebidas vexetais non son malas en si mesmas, pero non poden considerarse un substituto do leite nin dos produtos lácteos”, explica. A regulación europea determinou que estes produtos non poden denominarse “leites vexetais”, precisamente para evitar a confusión entre consumidores.
Dende o punto de vista nutricional, as bebidas vexetais non ofrecen
os mesmos beneficios que os lácteos, os cales “deben consumirse acotío e forman parte da nosa pirámide alimentaria. A recomendación xeral é inxerir entre dúas e catro racións ao día, e tres é a cantidade máis aconsellada para a maioría da poboación”, subliña. Neste sentido, incide en que as bebidas vexetais poden formar parte da dieta, pero non deben considerarse equivalentes ao leite.
Outro aspecto clave é a educación do consumidor na lectura do etiquetado. Moitas bebidas vexetais conteñen azucres engadidos, o que pode facer que o seu consumo excesivo non sexa recomendable. “Se tomamos unha bebida en exceso, deixamos de consumir outra. Ademais, se bebemos moitas bebidas vexetais, podería reducirse a inxestión de leite ou mesmo de auga, o que, dende logo, non é o axeitado dende o punto de vista nutricional”
IMPACTO DO CAMBIO DOS HÁBITOS ALIMENTARIOS
O descenso no consumo de lácteos non é un fenómeno illado, senón que forma parte dunha transformación máis ampla nos hábitos alimentarios. “Nos últimos anos, a alimentación viuse in uenciada por cambios tecnolóxicos e socioeconómicos. Cada vez damos máis importancia á conveniencia: buscamos produtos fáciles de consumir, de transportar e de preparar”.
Esta tendencia provocou unha perda de adherencia á dieta tradicional, o que repercute no consumo de lácteos. O auxe de modas alimentarias e dietas restritivas sen base cientíca tamén in uíu nesta diminución. “Cada vez é máis frecuente atopar persoas que eliminan os lácteos da súa dieta sen unha indicación médica”, apunta Leis. “Nalgúns casos, poden existir patoloxías que xustican esta decisión, pero debe ser un profesional quen o determine”.
O problema das dietas restritivas é que non só afectan á inxestión dun alimento concreto, senón que modican por completo o patrón alimentario. “Cando eliminamos un alimento, tamén deixamos de consumir pratos que o conteñen. Isto pode provocar cambios na microbiota intestinal, o que hoxe sabemos que está asociado a máis de 300 enfermidades”.
O papel fundamental dos lácteos dentro dunha alimentación variada e equilibrada é evidente. O leite achega proteínas de alto valor biolóxico, calcio, graxas, lactosa e compostos bioactivos que bene cian a saúde. De maneira global, os lácteos desempeñan un rol crucial en todas as etapas da vida. Na infancia, contribúen ao desenvolvemento óseo e muscular; na adolescencia, axudan a acadar o pico máximo de masa ósea, fundamental para previr enfermidades como a osteoporose na vellez, e, en adultos e anciáns, o seu consumo favorece a conservación da masa muscular, de xeito que axuda a manter a mobilidade e a calidade de vida.
O COMEDOR ESCOLAR DEBE SER UN ESPAZO DE EDUCACIÓN NUTRICIONAL, NO QUE OS NENOS E AS NENAS RECIBAN COMIDAS EQUILIBRADAS E APRENDAN SOBRE A IMPORTANCIA
DUNHA DIETA SAUDABLE
Ademais, a doutora Leis lembra que recentes estudos suxiren que a graxa láctea podería ter efectos bene ciosos sobre o control metabólico, o que desafía a crenza de que as graxas saturadas de orixe láctea son prexudiciais.
CONTRA MITOS E FALACIAS, CIENCIA E FEITOS
Unha das razóns que algunhas persoas esgrimen para reducir o consumo de lácteos é a intolerancia á lactosa. Porén, Leis aclara que esta condición non é tan xeneralizada como se cre ultimamente. “A partir de certa idade, arredor do 40 % da poboación presenta un dé cit na encima lactasa, o que pode provocar unha menor tolerancia á lactosa. Porén, isto non signi ca que haxa que eliminar todos os lácteos da dieta”. Ademais, existen alternativas para os intolerantes, como os lácteos sen lactosa ou os produtos fermentados como o iogur e o queixo, que adoi-
SOBRE EL LIBRO BLANCO DE LOS LÁCTEOS
tan ser mellor aceptados polo organismo. “É importante non tomar decisións baseadas en percepcións subxectivas, senón acudir a un profesional que poida realizar un diagnóstico axeitado e orientar sobre as mellores opcións”.
Outro dos argumentos máis frecuentes contra o consumo de lácteos é que os humanos somos a única especie que segue consumindo leite na idade adulta. Leis rebate esta a rmación explicando que a persistencia da lactasa no ser humano supuxo unha vantaxe evolutiva e permitiu, entre outras cousas, a domesticación de animais e o acceso a un alimento nutricionalmente rico.
Ademais, apunta esta experta que a prevalencia da intolerancia á lactosa varía segundo a zona xeográca (é menor nos países do norte de Europa, onde o consumo de lácteos foi historicamente alto). Por outra banda, explica que na intolerancia a cantidade é dose dependente, é dicir,
El libro blanco de los lácteos é unha obra exhaustiva e libre que ofrece información actualizada sobre os lácteos e o seu papel na alimentación e na saúde. A publicación foi presentada por Rosaura Leis, presidenta da Fundación Española da Nutrición (FEN), e Daniel Ferreiro, presidente da Organización Interprofesional Láctea (InLac), a finais de 2024 en Santiago de Compostela.
A obra, coordinada por Leis, está dividida en sete módulos e 35 capítulos e abrangue temas clave sobre a saúde, os beneficios dos lácteos e o seu impacto nos hábitos alimentarios. O obxectivo é que o libro sirva coma unha ferramenta útil para profesionais da saúde, responsables políticos, consumidores e operadores do sector, e para o seu desenvolvemento contouse co apoio de medio cento de expertos en nutrición e saúde.
“CADA VEZ DAMOS MÁIS IMPORTANCIA Á CONVENIENCIA: BUSCAMOS PRODUTOS FÁCILES DE CONSUMIR, DE TRANSPORTAR E DE PREPARAR”
“cando unha persoa ten unha intolerancia, tomar máis cantidade pode provocar síntomas e tomar menos, non”. Non ocorre o mesmo coa alerxia, na que incluso pequenas cantidades poden provocar unha reacción adversa. “De calquera maneira, insisto en que, cando alguén sospeite que algo lle senta mal, debe consultalo co seu médico”, urxe.
A IMPORTANCIA DA EDUCACIÓN EN ESTILOS DE VIDA SAUDABLES
Leis remarca que non se trata só de alimentación, senón tamén de levar un estilo de vida saudable que inclúa actividade física, unha alimentación equilibrada, o descanso axeitado e a redución de hábitos tóxicos, e lembra que a infancia é o momento clave para instaurar estes bos hábitos, xa que perdurarán na adolescencia e na idade adulta.
A familia e a escola xogan un papel esencial na educación alimentaria. Comer en familia, cociñar xuntos e recuperar receitas tradicionais axuda a fortalecer os vínculos e a promover unha mellor alimentación. Así mesmo, o comedor escolar debe ser un espazo de educación nutricional, no que os nenos e nenas
reciban comidas equilibradas e aprendan sobre a importancia dunha dieta saudable.
A crononutrición, que estuda o impacto dos horarios das comidas no metabolismo, tamén é relevante. Un almorzo axeitado, no que os lácteos adoitan desempeñar un papel clave, mellora o rendemento escolar e a concentración, mentres que saltar esta comida pode contribuír a un desequilibrio alimentario.
Nesta liña, Leis subliña a necesidade dunha estratexia coordinada entre profesionais sanitarios, educadores, medios de comunicación, industria alimentaria e institucións públicas para combater a obesidade e promover estilos de vida saudables. Identificar os condicionantes sociais que inflúen na saúde é fundamental, xa que a vulnerabi-
lidade social está asociada cunha peor alimentación e un maior risco de enfermidades.
Neste contexto, El libro blanco de los lácteos preséntase coma unha ferramenta clave para profesionais da saúde, docentes e comunicadores, coma un documento que, destaca a súa coordinadora, busca proporcionar información baseada en evidencia científica sobre o impacto dos lácteos na saúde e o seu papel nunha alimentación equilibrada.
JAVIER LISTE, ASESOR EXPERTO EN SISTEMAS DE MUXIDO
“O número de vacas que pode muxir un robot depende máis dos animais que do sistema”
A elección do tipo de muxido suscitou diversidade de opinións nas XXI Xornadas Técnicas de Seragro. Nun bloque centrado nas instalacións para grandes granxas, o asesor Javier Liste abordou as diferentes opcións que existen no mercado. Sete anos despois, presentouse no mesmo escenario no que triunfara co seu relatorio sobre o comportamento das vacas.
cional no negocio, esta circunstancia xa pode determinar que o propietario se decida por unha técnica máis moderna ou tradicional. É crucial ser consciente de cal será a evolución da empresa a curto, medio e, incluso, longo prazo. Por un lado, concretará que sistema elixir e, polo outro, que tamaño terá a miña granxa, en relación ao número de animais.
Como valoras a parte económica?
É importante coñecer o estado actual das finanzas do negocio para facer fronte a este investimento. Ao final, o sistema de muxido é esencial porque todo o traballo da granxa se vai organizar ao redor del.
Inflúe a tranquilidade das vacas á hora da elección?
No muxido tamén hai que ir “amodiño… ao ritmo da vaca”?
Sen dúbida. O traslado dos animais e a maneira de cargar as salas de espera e a de muxido son un punto crítico para conseguir unha boa calidade á hora de extraer o leite.
Que variables esenciais debe analizar unha gandería para elixir o seu método de muxido?
Debemos estudar a organización polo miúdo e de xeito conxunto, incluíndo o gandeiro e o rabaño. Un dos primeiros pasos é saber se existe remuda xera-
Se falamos de robots de muxido, as vantaxes varían, pero sempre se centran na comodidade para o animal. Os sistemas robotizados teñen cada vez máis demanda, en parte, porque logran que a vaca amose todo o seu potencial. Permítenlle ter unha mellor calidade de vida, en comparación con outros métodos máis tradicionais.
En Vaca.tv
“A PARTIR DO MINUTO E MEDIO DE MUXIDO INFLÚEN OS CONDICIONANTES DA VACA”
En sistemas de muxido robotizados, que importancia lle dás ao chamado fluxo medio, litros extraídos por minuto?
Este factor adquire moita relevancia porque serve para contestar á pregunta sobre cantas vacas moxe un robot. A resposta é que depende moito máis dos animais que do sistema. Ao robot dálle igual colocar as tetoeiras a unha vaca dura de muxir que a unha branda. Esta indiferenza prolóngase ata o minuto e medio de muxido; a partir de aí, xa inflúen os condicionantes da vaca. Se o fluxo medio dos animais é alto, o robot vainos muxir antes, porque,
evidentemente, van dar o leite en menos tempo. En consecuencia, a máquina terá máis capacidade para extraer o leite. Se, pola contra, as vacas son duras á hora da extrac-
ción, o aparato perde máis tempo con cada unha. Con base nesta premisa, munguirá menos exemplares. Non hai unha cifra exacta de cantos animais moxe un robot.
Javier Liste inaugurou a temática sobre instalacións de muxido nas XXI Xornadas Técnicas de Seragro
“COA
IA, OS SISTEMAS OFRECERÁN RESULTADOS MOITO MÁIS ELABORADOS E TOMARÁN DECISIÓNS POR SI MESMOS EN TEMPO REAL”
En que tamaño de granxa estaría o límite para escoller un procedemento ou outro?
Na actualidade, este factor non é un limitador para decantarse por unha ou outra opción. Os sistemas convencionais están máis que implantados en grandes negocios e os robotizados, cada vez máis, se instalan nos pequenos. Realmente, nas ganderías máis grandes reprodúcense procedementos dun, dous ou tres robots por lote tantas veces como sexa necesario para muxir todo o rabaño.
Que debe pesar máis na decisión, as vantaxes para decantarse ou os inconvenientes para descartar?
Desgraciadamente non existe un sistema de muxido universal que sexa válido para todas as granxas. Todos contan cunha serie de características, positivas e negativas, que terán unha cualificación diferente segundo as instalacións nas que se implanten. Cada gandería é particular e os requirimentos de cada propietario tamén son distintos. Si é certo que debemos tratar de localizar o método que achegue maiores vantaxes e que os seus inconvenientes non sexan demasiado desfavorables. É difícil, pero o mercado funciona así. En definitiva, a base é conseguir que as vacas e os operarios estean cómodos.
Que variables aínda non somos capaces de prever ou controlar que poden influír posteriormente na elección dun método ou outro?
A tecnoloxía avanza moi rápido, é difícil saber como, cando, onde e de que maneira chegarán os novos avances. Do mesmo xeito, como estes avances son tan potentes, causan confusión no gandeiro e faise máis complicada a elección da tecnoloxía de muxido. É complexo prever cal será o futuro a curto ou medio prazo.
Deberíase pensar sempre en medrar a futuro, en deixar instalacións preparadas para un próximo aumento da empresa?
No campo atópome con dous tipos de granxas. Hai negocios que saben que non van medrar, ben sexa pola falta de remuda xeracional ou porque non dispoñen de máis capacidade para ampliar a súa base territorial. En consecuencia, estas ganderías queren cambiar o seu sistema de extracción de leite, pero sen aumentar o número de animais. Habitualmente, estas propiedades decántanse por técnicas máis tradicionais. En cambio, existe outro modelo de xestión no que intúen que van progresar, aínda que non saben exactamente cando. Nese caso, recomendo prever o aumento do número de cabezas de gando e valorar a posibilidade de ampliar a sala de muxido, ou que as instalacións estean preparadas para absorber ese incremento de animais nun futuro.
Esas circunstancias inflúen directamente na elección do sistema?
Si. Deberiamos ter en conta isto, porque, se imos medrar, pode ser determinante a opción escollida. Ademais, en función do sistema que seleccionemos, prever a ampliación facilita moito o traballo a posteriori.
Hai algunha técnica para saber se as vacas van levar ben o cambio?
Non é fácil sabelo porque cada granxa ten as súas particularidades, como comentei. Para poñer en marcha os sistemas séguense unha serie de protocolos, que, se se cumpren, non adoitan causar problemas. Non obstante, non sempre funcionan, xa sexa polas présas por comezar, polo tipo de animais, polo gandeiro...
Cal é o prognóstico para as técnicas de muxido nos próximos anos?
Sen dúbida, a automatización e a robotización van ser o futuro. Como é máis que sabido, existen moitas dificultades para atopar persoal que desempeñe labores nas granxas, polo que todas as tarefas que se poidan automatizar seguirán ese camiño. Haberá dúas vías: a robotización das salas de muxido convencionais ou o avance nunha maior automatización das máquinas existentes. Vémolo cos sistemas batch milking, que combinan a sala e o robot.
En que medida impactará a intelixencia artificial (IA) nos sistemas de muxido?
A IA está revolucionando a tecnoloxía en xeral, impulsará o que xa avanza a pasos de xigante. No muxido, con respecto ao software, suporá un progreso brutal. Os sistemas serán capaces de aprender dos seus erros, polo que ofrecerán resultados moito máis elaborados e tomarán decisións por si mesmos en tempo real.
Cambiaralle a vida ao gandeiro?
Evidentemente, facilitaralles aos responsables a xestión da granxa e achegará máis cantidade de datos e de maior precisión en comparación cos que estabamos obtendo ata agora.
BONSILAGE FORTE
Para un buen ensilado en el rango inferior de MS.
Este producto especial para ensilados húmedos transforma el material de par� da húmedo de di� cil fermentación en ensilados perfectamente higiénicos con un excelente aroma. BONSILAGE FORTE emplea el espectro de hidratos de carbono completo, reduciendo el pH de forma duradera y segura y evitando fermentaciones nocivas. La efi caz selección de bacterias ácido lác�cas inhibe el crecimiento de los clostridios. Además, se reduce considerablemente la desasimilación de las proteínas para conver�rse en NH 3 -N y aminas biógenas, que es habitual en los ensilados húmedos.
Reduce el pH de forma rápida y duradera
Aprovecha los hidratos de carbono de reserva de la planta
Protege la proteína vegetal
Inhibe los clostridios y, por tanto, las fermentaciones nocivas.
BONSILAGE FORTE inhibe de forma efi caz los clostridios (hierba, 1.ª siega, 26-32 % de MS)
Clostridios, UFC/g de MF
BONSILAGE FORTE evita que la proteína se descomponga transformándose en amoniaco
NH 3 -N, % del N total
Ámbitos de aplicación: ray-grass inglés 18-30 % de MS; otras hierbas 22-30 % de MS; trébol 25-30 % de MS; alfalfa 25-35 % de MS Periodo mínimo de almacenamiento: 3 semanas
Pioneiros no muxido robotizado
Do A2 ao A5: Can Gimferrer, 25 anos con Lely
En Caldes de Malavella, Girona, atópase unha das primeiras ganderías da península que apostou por introducir no seu negocio o muxido robotizado; fixérono cun A2 da marca Lely. En 2018 substituírono por un modelo A5. En total, levan xa vinte e cinco anos confiando nesta compañía para a muxidura dos seus animais.
Os inicios de Can Gimferrer Nou remóntanse ao ano 1982, cos avós e os pais de Pau Barnés, propietario actual da gandería: “Sacaron as vacas de dentro da casa e estabuláronas por primeira vez cunha sala de muxidura”, comenta. Co paso do tempo a empresa foi medrando e no 2000 cambiouse o sistema de muxido a un robotizado, o que a converte nunha das primeiras granxas da península en optar polo muxido automatizado.
Pau Barnés incorporouse á actividade en 2014; catro anos despois, substituíron o A2 do que dispoñían polo A5. A día de hoxe, Barnés ocúpase de xestionar a granxa coa axuda puntual dos seus pais, que xa están xubilados. A parte da agricultura está externalizada e traballan unhas 24 hectáreas. “A ración componse de 18 kg de millo, 17 kg de raigrás, 1,2 kg de alfalfa deshidratada e 10,2 kg de penso na ración; no robot, algo máis de 4 kg. Tamén se lles dá un pouco de azucres”, detalla o gandeiro.
“Temos abaixo a primeira nave, de muxidura. Arriba hai xovencas e vacas preñadas; logo, contamos cun patio de secas e parideira, que no verán usamos para poder duchar as secas e que
o seu benestar sexa moito mellor”, explica Barnés sobre a distribución do gando na explotación, que ten unha estrutura realmente longa e conta con setenta cubículos.
Dependendo do momento, moxen entre 60 e 70 cabezas no A5 con producións altísimas, tal e como indica o gandeiro. “Son vinte e cinco anos de muxidura con robot e procuramos mantelo sempre ben e evitar a súa sobrecarga”, manifesta. Ademais, dispoñen de 12 secas e encárganse eles mesmos da recría: “Procuro estar sempre cun máximo dun 30 % de primeiras crías”, concreta Barnés ao respecto. De feito, no verán conseguen bos números de fertilidade.
Actualmente, a súa media de produción achégase aos 45 kg/vaca/día, dato que manteñen incluso nos meses máis calorosos do ano, a pesar de situarse en plena Costa Brava. A media de muxiduras chega ás 3,5 ao día e a cifra de fallos é ínfima.
“Aquí sempre foron gandeiros moi técnicos que manexan ben os seus animais, o cal axuda a alcanzar a máxima eficiencia”, expresa Unai Etxaiz, delegado de vendas de Lely no País Vasco,
Navarra e Cataluña. Con respecto a isto, Pau Barnés afirma que a clave é ter o control de todo, desde utilizar unha tecnoloxía eficiente de muxidura, pasando por contar cun manexo e unha alimentación óptimos, ata posuír ventiladores e auga suficiente nas épocas máis calorosas.
EN VÍDEO!
Dispoñen dun Lely Astronaut A5
CAMBIO DE MODELO
Nesta gandería estiveron traballando durante 18 anos cun A2, 24 horas ao día e 365 días ao ano, con máis de 100.000 horas acumuladas de traballo e sen deixar de muxir nin un só día. Muxía corenta vacas.
En 2018 decidiron facer o cambio do A2 ao A5. Nese mesmo ano, con idéntico número de animais en muxidura e coa mesma ración, aumentaron un 10 % o volume de produción de leite. Deste xeito, o paso ao modelo máis actual do Astronaut foi notorio para os gandeiros. Tamén incrementaron o número de muxiduras de 2,5 a 3.
“Foi algo moi positivo en todos os aspectos: a muxidura, as medias de produción, o traballo na granxa e menos alarmas”, enumera Pau Barnés.
POR QUE LELY? RETORNO ECONÓMICO E
BENESTAR ANIMAL
“É un robot que non para de muxir. O trato é favorable e o servizo técnico máis que excelente. Por iso muximos con Lely, porque é o mellor que hai”, responde Barnés ante a pregunta de por que apostaron pola firma holandesa xa desde un primeiro momento e o motivo de seguir facéndoo.
Ademais, Pau Barnés desfruta de analizar como foi evolucionando positivamente o seu negocio co paso do tempo a través das cifras: “Desde o ano 2000 que comezamos a muxir co robot pasouse de 393.000 kg aos 930.000 kg nos que estamos hoxe, cun só robot. Pódese vivir, amortízase e, se os prezos do leite acompañan, é máis que rendible”.
A eficiencia económica é irrefutable e, ademais, grazas ao tráfico libre, ao robot e ao manexo que seguen nesta granxa, dotan os exemplares dun gran benestar animal, que é un aspecto crucial, tal e como afirma Unai Etxaiz. Desde Lely preocúpanse moito polo benestar do rabaño, xa que xustifican que se existe o cow comfort, as producións se incrementan e isto desemboca nun retorno económico
importante. É fundamental xestionar ben todas as partes, incluída unha boa saúde do gando, para que a empresa funcione á perfección. Todo isto tamén inflúe en que os animais sexan máis lonxevos e, con iso, que o sector sexa en xeral máis sostible, o cal afecta positivamente ao futuro do noso planeta.
Así mesmo, desde a compañía holandesa séntense orgullosos de contar con clientes coma os de Can Gimferrer Nou: “Para nós é un privilexio aprender con eles, porque ao final todos aprendemos. Cando instalaron o A2 por aquel entón eran os inicios, que adoitan ser duros para todas as partes. Contar con xente coma eles, que manexan os seus animais tan ben e os coidan tanto, é unha gozada”, confesa Etxaiz.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
671 646 745
Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
LLUIS XANXO-DORIA, ASESOR AGRONÓMICO-NUTRICIONAL
“Hai cultivos, como a alfalfa, que se están desaproveitando porque a maior parte da produción estatal se exporta”
A mellora da calidade do ensilado foi o tema tratado polo enxeñeiro agrónomo Lluis Xanxo-Doria nas XXI Xornadas Técnicas de Seragro. Co obxectivo de acadar unha alta eficiencia na produción leiteira, centrouse na importancia da planificación e da xestión agronómica. Avalado pola súa traxectoria en grupos cooperativos do Pireneo ilerdense e na Granja San José, actualmente realiza un proxecto de mellora no desenvolvemento de forraxes, xunto con Carlos Cantero Martínez, catedrático na Universidade de Lleida.
Que obxectivo persegue a planificación agronómica integral?
Establecer unha análise económica baseada nun deseño técnico. O 60 % do custo dun litro de leite represéntao a alimentación. Dentro do modelo
de máxima produción ao mínimo gasto, ábrese o escenario de conseguir racións óptimas conformadas por dous terzos de forraxes de alta calidade para facilitar a inxestión do animal e lograr unha eficiencia láctica.
De que xeito se poden maximizar as producións do ensilado de alta calidade?
Dende hai uns dez anos, os laboratorios especializados americanos, como Cumberland Dairy One ou Rock River, operan en España e ofrecen unha ampla información técnica. O seu traballo permite sacarlles máis rendemento ás bases de datos sobre o proceso produtivo de forraxe. Para maximizar as producións do ensilado de alta calidade, ademais de recoller as cifras da base analítica, hai que canalizar o proceso dese cultivo dende o momento no que se decide escollelo para sementalo.
Que aspectos son esenciais á hora de elaborar a planificación dunha plantación?
O primeiro paso é estudar a capacidade de base territorial, que se pode producir e canta cantidade, para comprobar o nivel de autosuficiencia do negocio. A continuación, á hora de mercar subprodutos ou concentrados, hai que considerar economicamente se é máis viable cultivar forraxes en fincas en arrendamento ou mercar directamente o produto
En Vaca.tv
“A RACIÓN DAS VACAS PODE
CHEGAR A CONTER DOUS TERZOS DE MATERIA SECA”
vexetal. Existe moita variabilidade dentro do sector, pero esta é a primeira toma de decisións. As ganderías están medrando máis no rabaño que na parte agronómica, polo que a autosuficiencia non é unha característica típica das granxas actuais..
En que fases se debe centrar a planificación agronómica integral?
Dentro da planificación na base territorial, hai que saber con que solos contamos, que condicións climáticas teremos, que material vexetal eliximos e con que criterio o imos cultivar. Tamén é necesario vaticinar que niveis de calidade conseguiremos con esa forraxe previamente escollida, cos limitantes de clima e solo, prever ata que punto podemos maximizalo nunha ración leiteira en función de calidades e volumes e, ao final, que transformación nos vai dar en canto a produción con leite estandarizado.
Cal é a realidade no tocante á compra das forraxes?
España é un dos países da Unión Europea que máis niveis de concentrado e subproduto consome para as racións produtoras en vacún leiteiro. En contrapartida, estamos en zonas onde hai moito potencial forraxeiro ao longo da península ibérica. Entón, hai cultivos que expoño, como a alfalfa, que se están desaproveitando porque a maior parte da produción estatal vai dedicada á exportación. É un cultivo que historicamente se dedicaba como recurso forraxeiro na produción leiteira.
Por que se prefire a opción de exportar? É un aspecto económico. As cadeas de comercialización ven máis via -
ble vender a materia prima a outros países que mover esta forraxe dentro do mercado nacional. Antes, na relación calidade-prezo, a alfalfa sempre encaixaba dentro dunha fórmula de produción leiteira e agora non. Hai que buscar maximizar esa calidade, co prezo que teña, para que poida introducirse nestas racións.
Existen alternativas noutros cultivos? Si, pero condicionadas polos factores hídricos. Os dous produtos estrela a nivel forraxeiro para vacas de alta produción sempre foron o millo e a alfalfa. Todo o demais está noutro escenario no que hai que afinar moito para poder introducilo a un custo competitivo.
As forraxes de inverno poderían ser unha boa opción?
Si. Por exemplo, hai zonas agroclimáticas que só fan un cultivo de verán, como o millo, e non fan un de inverno, ou dentro da plantación de inverno non apostan por un ciclo curto dun cereal que lles poida dar xogo dentro desa estrutura. Entón, por unha parte, non recollen un cereal de inverno e, pola outra, teñen que ir mercar a palla, como subministración de alimentación, a moitos quilómetros de distancia, porque realmente necesitan ese produto. É dicir, as alternativas existen, é unha cuestión de planificar.
Poderían terse en conta en calquera gandería?
Si. Cada negocio debe analizar exactamente cal é o potencial produtivo da súa base territorial e cal é o consumo probable da súa cabana gandeira. A partir de aquí, tomaranse as decisións. É mellor ir mercar ese produto ou cultivalo en fincas lindeiras facendo o seguimento para o control de calidade? A inspección acerca da excelencia dun ensilado non só depende do momento de corte e da recolección, senón que xa inflúe dende o inicio.
Cal é a decisión máis óptima?
Polo xeral, tenden a concentrarse as racións engadindo máis penso ou produtos que non son forraxes. Non obstante, esquecemos que alimentamos ruminantes, que, como mínimo, precisan un terzo da materia seca para inxerir na súa ración. Ademais, teñen capacidade suficiente para alcanzar os dous terzos na súa alimentación. Entre ese dobre ou nada, aparece todo o escenario de mellora.
En que punto está o proxecto no que traballas respecto á mellora no desenvolvemento de forraxes?
Tratamos de recompilar moita información para crear unha base de datos ampla. Intentamos detectar os puntos clave, onde se atopa a capacidade de avance do sistema.
Lluis Xanxo-Doria durante a súa exposición nas XXI Xornadas Técnicas de Seragro
“A MENTALIDADE NUN NEGOCIO GANDEIRO DEBE
No histórico do sector, se miramos o enfoque gran, sempre houbo moita base de información técnica en canto a produción e calidade. Tradicionalmente, no mercado forraxeiro adoptouse a postura do todo vale e de que non era necesaria tanta información. Agora, a mentalidade cambiou e cada vez é máis importante ter datos técnicos para traducilos en cifras económicas e ver os puntos de mellora.
Que camiño aínda lle queda por percorrer a este estudo?
Comezamos nunha área máis local como é o val do Ebro, polo que agora estamos abrindo contactos noutras zonas xeográficas e agroclimáticas. Por un lado, é un reto intentar ampliar a base de datos para operar dentro do territorio nacional; polo outro, implica un crecemento en formación técnica. Para os vindeiros meses, xa fixen un plan formativo nos Estados Unidos co propósito de seguir o modelo que se está a realizar neste país de referencia e aplicalo dentro do noso sistema.
Que calidades se buscan nos cultivos de millo?
As necesidades da fibra neutro deterxente, en concreto a 30 horas, e do amidón. Cada vez máis están seleccionando variedades de gran con dobre aptitude, gran e silo, pero que son dedicadas exclusivamente a gran. Iso si, aplicando unha tecnoloxía forraxeira, é dicir, sementadas a máis altas densidades e cos mesmos ou máis tratamentos fitosanitarios, que se poidan realizar como preventivos cando a planta vai destinada coa opción de gran. Para ter un moi bo produto forraxeiro, é imprescindible ter unha boa sanidade vexetal.
Como se consegue esa boa sanidade vexetal?
Hai que partir dunha excelente base xenética e dunhas condicións fitosanitarias óptimas no cultivo. En definitiva, búscase unha proporción de gran máis alta que a materia seca no cociente entre amidón e materia seca, é dicir, xa non se trata de conformar un silo dun 33 % de materia seca, senón que hai que axustar un silo dun 33 % de materia seca cun 34 %, un 35 % ou un 36 % de amidón. Podemos facer un silo dun 36 % de materia seca, si, pero ten que ser cun 37 %, un 38 % ou un 39 % deste hidrato de carbono.
Cales son as razóns que explican estas porcentaxes?
Indícannos que o quilo desas forraxes é rico en amidón, integra moita enerxía e economicamente alcanza un valor moi alto. Ademais, a cantidade de azucres fermentados que contén a planta ofrécenos un mellor potencial para que fermente ese produto no silo. Isto tradúcese nunha mellor inxestión, transformación e eficiencia. As empresas tenden a esa liña de selección xenética e a esas pautas de traballo agronómico.
O solo é determinante á hora de maximizar a ración de materia seca?
Si. No norte da provincia de Lleida, por déficit de condicións climáticas e de produción forraxeira, formulamos a planificación seguindo o modelo israelita. Consiste en empregar
un terzo de materia seca na ración produtiva debido á escaseza de forraxes. Pola contra, na Granja San José, situada nunha zona de moito potencial forraxeiro, pódese chegar a maximizar a ración con dous terzos de materia seca. Este último coñécese como o método americano, que é o que se está implantando en Galicia nos últimos anos. Ata hai pouco tempo, o millo era un cultivo descoñecido e agora é maioritario. .
O caso de Granja San José poderíase extrapolar a outras ganderías?
Granja San José é unha empresa referente en España na actualidade, é un modelo de explotación intensiva de gran volume. Pódense copiar varios parámetros, aínda que evidentemente non polas dimensións, algo atípico no territorio nacional. Hai unha serie de conceptos, coma o de produción forraxeira ou minimización de custos, que si se poden imitar.
Como valoras a túa experiencia alí?
Moi positiva, supuxo un crecemento persoal e profesional para min. Moitas das ideas que estou deseñando no marco da asesoría no proxecto veñen do modus operandi de Granja San José. Non temos que deixar de pensar que cada gandeiro é un empresario, que dirixe un negocio e o seu obxectivo é investir, rendibilizando o seu gasto, para maximizar o seu beneficio. A mentalidade nun negocio debe ser a mesma se tes 50 ou 5.000 vacas.
CONSTRUYENDO
TU Éxito
S.A.T.ACEBOCORRALES(CANTABRIA)
Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 NogeNt-Sur-SeiNecedex (FraNcia)
Juan José Cerviño (director general de la PAC y de la cadena alimentaria de la Xunta de Galicia)
MESA I: Futuro de la gestión de datos en el ordeño
Alberto Sierra (Lely)
Luis Castro (Delaval)
Héctor Salas (Gea)
Moderador: Guillermo Lorenzo (Gando)
Pausa para el café
MESA II: Principales avances en genética
Alejandro Fernández (Xenética Fontao)
Juan Carlos Conde (Ascol)
Carlos Ugarte (Aberekin)
13:15 h
14:00 h
15:30 h
Moderadores: Sofía Aldai y José Antonio Jiménez (Conafe)
MESA III: Alimentación. La importancia de obtener un buen forraje
Rafael Olloqui (Alfalfas Olloqui, Navarra)
Aitor Bometón (Ganadería Agripurza, Huesca)
Gustavo José Romero (agricultor, Zaragoza)
Moderador: Senén González (Kuhn)
Pausa
MESA IV: Eficiencia productiva y medioambiental
Gregorio Salcedo (CIFP La Granja, Cantabria)
Rodrigo Muiño (Facultad de Veterinaria de Lugo - USC)
José María Bello (Nutreco Iberia)
Moderador: María Cedrón (La Voz de Galicia)
16:15 h
Organiza:
MESA V: ¿Qué nos van a demandar los consumidores en el futuro?
Joaquín Lorenzo (Leche Pascual)
Antonio Larrea (Covap)
Sergio Vargas (Entrepinares)
Nuria Arribas (Inlac)
Moderador: Xabier Iraola (ENBA-Gipuzkoa)
17:00 h
17:30 h
MESA VI: Valorización de la leche. Importancia de la materia prima de calidad
Isabel Revuelta (Eilza)
Ana Álvarez (APLTA - USC)
Andrés Planillo (Planillo Holstein, Navarra)
Moderador: Gemma Martínez(Vaca Pinta)
Cata de quesos y clausura
Colaboran:
marzo | march 25 28
Zaragoza (SPAIN)
17th International Animal Production Show gan.es
17ª Feria internacional para la Producción Animal
Anembe tratou os puntos clave do traballo en sistemas de muxido robotizado
Desde a nutrición ata o deseño de instalacións, pasando pola automatización e o manexo da saúde do rabaño, o seminario organizado por Anembe cubriu unha ampla gama de temas clave para o éxito das ganderías de leite que apostan pola robotización do muxido.
AAsociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) organizou os días 23 e 24 de xaneiro en Avilés (Asturias) un seminario dedicado á calidade do leite en sistemas de muxido robotizado. Cun enfoque práctico e aplicable, a convocatoria converteuse nun espazo de intercambio de coñecementos e experiencias para optimizar a produción leiteira nun contexto cada vez máis tecnificado.
Jorge Eseverri, responsable da vogalía de Calidade de Leite de Anembe, explicou que esta tecnoloxía aínda presenta unha serie de cuestións: “Descoñecemos moito respecto diso e creo que era primordial abordalo desde Anembe”, afirmou. Ademais, destacou que o seu obxectivo á fronte da vogalía foi sempre “escoitar as inquedanzas do sector en todos os aspectos relacionados coa calidade do leite, a saúde do ubre e os sistemas de muxido”.
NUTRICIÓN, CLAVE PARA MAXIMIZAR A PRODUCIÓN
Un dos bloques centrais do seminario foi o dedicado á nutrición, a cargo de Ángel Ávila, asesor independente. Ávila impartiu dous relatorios: a dixestibilidade da fibra e o amidón, e o manexo nutricional en muxido robotizado.
Na súa primeira intervención, explicou como a dixestibilidade da fibra inflúe na capacidade de consumo de materia seca en vacas de alta produción. Introduciu o concepto de fibra neutro deterxente materia orgánica (aFDNom), que permite avaliar mellor a dixestión das forraxes. Segundo investigacións da Universidade de Cornell, a fibra clasifícase en tres grupos: pool de dixestión rápida (0-30 horas), pool de dixestión lenta (30-120 horas) e uNDF (120-240 horas). O pool rápido desaparecerá do rume principalmente debido á dixestión, mentres que a fracción da fibra do pool lento o fará tras o paso cara á parte inferior do tracto dixestivo.
A fracción uNDF eliminarase só polo tránsito, xa que non é dixestible.
“A cantidade ideal de uNDF na ración debe estar entre o 0,28 % e o 0,48 % do peso vivo da vaca para optimizar a mastigación, a ruminación e o pH ruminal”, explicou Ávila, e apuntou: “Valores superiores ao 0,4 % poden limitar a inxestión, mentres que valores inferiores ao 0,3 % aumentan o risco de acidose”. Na súa segunda exposición, Ávila analizou a evolución do muxido robotizado en España e as súas vantaxes. Destacou tres obxectivos principais: maximizar a produción (máis de 2.500 kg de leite por robot), aumentar a frecuencia de muxido e reducir problemas de saúde como acidose, cetose e mamite. “O muxido robotizado permite unha nutrición de precisión, adaptando a alimentación segundo produción, número de lactacións e actividade ruminal”, sinalou. Ademais, presentou datos de cinco ganderías robotizadas, con producións entre 43 e 50 kg de leite por vaca e porcentaxes estables de graxa e proteína de arredor do 3,8 % e do 3,4 %, respectivamente.
ASPECTOS PRÁCTICOS SOBRE A SAÚDE DO UBRE
O técnico especialista en calidade de leite Juan Echeverría abordou desde un prisma práctico o impacto que teñen as camas na saúde do ubre nas explotacións con sistemas de muxido robotizado. Partindo dun obxectivo común para todas as ganderías en canto a benestar animal, eficiencia
no traballo, saúde e impacto ambiental, fixo un repaso polos materiais máis utilizados nas camas das explotacións robotizadas.
A súa presentación apoiouse na experiencia do seu traballo cotián e nos resultados laboratoriais, ofrecendo unha información obxectiva para cada tipo de material, así como os pros e contras de cada un deles.
AS CARACTERÍSTICAS DOS SISTEMAS DE DELAVAL, LELY E GEA
Luis Castro, de DeLaval, enumerou as vantaxes do sistema de muxido voluntario da marca. “Non só moxe de maneira eficiente, senón que tamén contribúe á saúde do ubre e á hixiene do proceso; deste xeito, redúcese o risco de mamite”, afirmou Castro. Entre as súas innovacións, destacou un sistema de limpeza e estimulación previa que mellora a baixada de leite, un software de visión con intelixencia artificial para un acoplamento preciso das tetoeiras e unha plataforma de xestión que permite o control remoto do muxido e da saúde do rabaño en tempo real. Como representantes da marca Lely, Guiomar Aguilar e Telmo Entrecanales centráronse nas bondades do tráfico libre en sistemas de muxido robotizado. “Permítelles ás vacas acceder ao robot de muxido de forma autónoma, o que reduce o estrés e contribúe á prevención de enfermidades como a mamite”, explicaron.
Ademais, destacaron a importancia dos sensores que detectan posibles anomalías no fluxo de leite ou indicios de infección, favorecendo así unha intervención temperá.
Pola súa banda, Héctor Salas, de GEA, presentou o programa de xestión da empresa, unha ferramenta deseñada para optimizar a xestión do rabaño, a alimentación e a monitorización do muxido. “O panel de control pode personalizarse segundo as necesidades de cada gandeiro, opción que permite unha toma de decisións máis eficiente”, explicou Salas. Así mesmo, aludiu á capacidade do programa para rexistrar datos detallados de cada vaca e cada muxido, incluíndo parámetros como células somáticas, fluxos e tempos de muxido.
EFICIENCIA, INSTALACIÓNS E INXESTIÓN DE MATERIA SECA
A veterinaria de Covap, Gemma Moyano, dedicou as súas intervencións á eficiencia e á saúde do ubre. En canto á eficiencia, destacou a importancia de personalizar os axustes do robot (baleiro, pulsación, tempo de preparación etc.) segundo as necesidades de cada gandería para optimizar parámetros como litros por robot, muxiduras por vaca e fluxo de leite. Concluíu que, cos axustes axeitados, todos os modelos de robots poden alcanzar unha eficiencia semellante.
Respecto da saúde do ubre, subliñou a relevancia de manter unha rutina de muxido constante e minimizarlles molestias ás vacas para reducir os reconto de células somáticas (RCS). O robot, ben configurado, ofrece vantaxes para mellorar a saúde do ubre, sempre que se aborden outros factores que poidan afectar negativamente.
Alberto Jurado, tamén de Covap, aludiu ao deseño e manexo das instalacións en ganderías robotizadas. “Dous factores principais inflúen no reconto de células somáticas: a calidade da cama e a frecuencia de visitas ao robot”, afirmou Jurado.
Para garantir unha cama limpa, seca e ben mantida, é fundamental definir correctamente as dimensións dos cubículos en función do tipo de animais aloxados. Ademais, lembrou que é fundamental manter os corredores amplos e secos para evitar que a sucidade se transfira ás zonas de descanso.
Jurado tamén se referiu á importancia dunha boa saúde podal e dunha distribución eficiente do espazo: “Naves máis curtas e amplas zonas fronte ao robot favorecen o acceso, mentres que unha ventilación axeitada evita o estrés térmico e a concentración de animais en certas áreas”, sinalou.
Nunha segunda intervención, puntualizou que a inxestión de materia seca en ganderías robotizadas depende en gran medida das instalacións. Segundo este experto, a saúde podal é clave e require unha correcta posición da barra de pescozo e camas ben mantidas. O espazo no comedeiro tamén é crucial, especialmente en naves de tres filas, onde a distribución do robot e a amplitude dos corredores deben optimizarse. O arrimado automatizado da comida mellora a saúde ruminal e reduce a competencia. Por outra banda, unha boa localización dos bebedeiros e un sistema de refrixeración eficiente evitan obstrucións e estrés térmico, de xeito que se optimiza o rendemento do robot.
Tras esta última charla, tivo lugar unha mesa redonda na que os asistentes puideron participar expoñendo as súas experiencias e compartindo inquedanzas sobre un tema que, lembraron os relatores, está na orixe de moitos dos problemas de saúde do ubre aos que se enfrontan na actualidade.
Lograr una mayor digestibilidad y fomentar la digitalización, dos de los retos de Limagrain en el cultivo de maíz
El salón de actos de la Escuela Politécnica Superior (EPS) de Ingeniería del Campus Terra de Lugo, de la Universidad de Santiago de Compostela (USC), acogió la III Jornada sobre Ensilado de Maíz y Nutrición Animal, organizada por Limagrain Field Seeds Ibérica (LG). El encuentro contó con las conferencias de seis especialistas y un foro de debate abierto al público.
Alejandro Solsona, jefe de producto de LG para España y Portugal, fue el encargado de inaugurar las ponencias. Con la intención de “aportar conocimiento” y “maximizar la rentabilidad de las ganaderías”, expuso que “la compra de la semilla es el primer paso hacia el crecimiento de las ganancias en las granjas, a través del aumento de la digestibilidad con material genético adaptado”.
“La capacidad de digerir el maíz no se encuentra solamente en la parte del almidón, las variedades adecuadas permiten extraer el máximo potencial del cultivo. Nuestro objetivo es que los ganaderos sean conscientes de que pueden valorar el material genético no solo por el rendimiento de forraje obtenido, sino por los litros de leche producidos por hectárea de plantación”, remarcó.
Alejandro Solsona insistió en que la rentabilidad de las ganaderías comienza con la elección de la semilla de maíz
La compañía organizó por tercera vez su Jornada sobre Ensilado de Maíz y Nutrición Animal. El evento reunió en Lugo a varios expertos en alimentación y producción en vacuno lechero, que ofrecieron algunas de las claves acerca de los avances del sector.
En el aspecto digital, resaltó la apuesta por la plataforma Semillas Online, en la que se pueden reservar las variedades de LG más adecuadas para la próxima temporada: “Pretendemos estar en contacto directo con los trabajadores del sector y mantener una información fluida para agilizar las campañas”.
A continuación, Javier Bueno, profesor del Departamento de Ingeniería Agroforestal de la EPS, mostró sus indagaciones acerca de las innovaciones tecnológicas en el sector agroalimentario. En su grupo de investigación, BioModem, tienen en marcha dos estudios sobre purines y, a finales de 2024, obtuvieron las primeras valoraciones del proyecto Millo Preciso, centrado en la agricultura de precisión de maíz forrajero.
“La información que sacamos de las cosechadoras debemos depurarla para utilizarla en decisiones futuras, como puede ser la aplicación a dosis variable de fertilizantes y de semillas”, comentó, al tiempo que insistió en que “el futuro pasa por la agricultura de precisión para ser más eficaces tanto desde el punto de vista económico como del agronómico y ambiental”.
Javier Bueno presentó los resultados del proyecto MilloPreciso realizado por su grupo de investigación, BioModem
En vídeo
En la Jornada también tuvo su espacio la robotización de la producción lechera, a cargo de Antonio Lenza, responsable de distribución para el noroeste de España de DeLaval, y de Luis Castro, jefe de producto DeLaval para España y Portugal, quienes destacaron la tendencia al alza de la automatización del ordeño y describieron las buenas características que presenta el maíz para favorecer al incremento de litros de leche por vaca.
Antonio Lenza explicó la fuerte irrupción de los sistemas batch milking en grandes instalaciones
LA EXCELENCIA EN EL FORRAJE
“En cualquier producción láctea, los forrajes son la base fundamental de la ración. Cuanta mayor digestibilidad aporte y mejor balanceado esté el alimento, más fluidez tendrán los animales para circular en los sistemas de ordeño voluntario, dónde es esencial que se desplacen por sí solos hacia la máquina”, detalló Castro.
Tras una pausa, fue el turno de María Hermida, gerente de Rock River Laboratory Spain, quien puso en valor la cantidad de datos que aportan las analíticas de última generación: “Desde el punto de vista nutricional nos van a permitir utilizar todo el potencial que tengan nuestros forrajes. En la parte informativa nos facilitarán un historial de nuestro rendimiento y la corrección o minimización de posibles errores”.
Luis Castro disertó sobre las ventajas que ofrece el ordeño robotizado
“La cosecha de maíz en 2024 nos deja muchas notas que hay que tener en cuenta en próximas campañas. Con el informe de nuestras analíticas, debemos tratar de seleccionar semillas de buena digestibilidad tanto de FND como de almidón, el grado de procesamiento del grano merece una atención especial y la lluvia no es buena acompañante cuando ensilamos maíz”, manifestó.
Por último, tomó la palabra Carlos Martín, técnico responsable de vacuno lechero en Cargill para España y Portugal, el cual enumeró las posibilidades de mejorar a nivel práctico la eficiencia en la alimentación de las vacas lecheras. Para él, los puntos más importantes en la dieta de los animales son “la consistencia, la minimización de errores, la digestibilidad y los aditivos de uso justificado y autorizado”.
“La clave es tener una buena calidad de forraje para digerirlo lo mejor posible, bien conservado, sin alteraciones, sin elementos extraños y sin malas fermentaciones. Es la cuestión que falta todavía en muchos negocios para llegar a la excelencia”, subrayó, a la par que alabó las cualidades del maíz por “homogeneidad del producto (si está bien procesado), calidad nutricional, tanto en fibra digestible como en aporte de energía a través del almidón, su facilidad para utilizar en el carro mezclador y la apetencia y estabilidad que ofrece en la ración”.
María Hermida puso en valor la capacidad de información de las analíticas de nueva generación
PRÓXIMA CAMPAÑA
Martín también apuntó la necesidad de medir el carbono que están captando nuestros cultivos y que llevamos a las granjas: “Es esencial para transmitir a la sociedad que no somos tan culpables de las emisiones de gases de efecto invernadero como nos echan en cara”.
Carlos Martín opinó sobre la necesidad de mejorar el manejo del maíz en las ganaderías para alcanzar la excelencia
Después de las conferencias, los ponentes formaron parte de una participativa y animada mesa de debate moderada por José Manuel Gegúndez, director ejecutivo de Vaca Pinta. A ella se incorporó Pablo Amado, delegado comercial de Limagrain Ibérica para Galicia, el cual remarcó la importancia de tener en cuenta todas las fases del proceso para buscar la eficiencia en el cultivo de maíz.
“Debemos pensar en las condiciones que necesitamos en la cosecha y en la conservación para buscar variedades altamente productivas, que presenten una fuerte tolerancia al estrés hídrico”, argumentó. En este sentido, destacó el distintivo Hydraneo con el que cuenta Limagrain: “Acredita aquellas semillas que soportan mejor los golpes de calor y toleran la deficiencia de agua; si se adaptan a esos cambios, después también nos van a aportar una mayor digestibilidad, que es lo que nos mejora la conversión en leche”, concluyó.
Pablo Amado incidió en la importancia de poner el foco en todas las partes del proceso de cultivo
O sector agrogandeiro despídese de Álvaro Rodríguez
Eiras, fundador de Aresa
O creador do actual Grupo Aresa, Álvaro Rodríguez Eiras, promotor, ademais, do Premio Aresa de Desenvolvemento Rural e primeiro presidente da Confederación de Empresarios de Lugo (CEL), faleceu recentemente aos 92 anos de idade.
Álvaro Rodríguez, que tivo seis irmáns, naceu en 1932 en Meira (Lugo). Comezou a súa traxectoria profesional a unha idade temperá, xa que con apenas 27 anos foi alcalde da súa localidade natal, converténdose así no rexedor máis novo de España; este posto ocupouno durante un lustro. Así mesmo, os seus primeiros pasos no sector primario deunos a través do comercio dos seus pais, José Rodríguez Gato e Lucila Eiras González, con tan só 18 anos, cando se incorporou á súa tenda de comestibles, onde tamén vendían produtos agrícolas.
Máis tarde mudouse á capital lucense, onde en 1971 creou os alicerces do que hoxe é o Grupo Aresa; este acrónimo vén das iniciais do nome e apelidos do fundador unido ás palabras “subministracións agrícolas”. Ano tras ano, Rodríguez Eiras consolidou o seu negocio e fíxoo medrar de maneira exponencial, chegando a ter unha presenza relevante no mercado dos fertilizantes e no asesoramento técnico os agricultores e gandeiros.
Posteriormente, en 2006, a súa sobriña Carlota López incorporouse á empresa familiar, na que exerceu como vicepresidenta do grupo ata este mesmo ano, cando relevou na presidencia o seu tío logo do seu falecemento.
En 1977 foi elixido primeiro presidente da Confederación de Empresarios de Lugo (CEL), posto no que estivo ata 1984. Tamén exerceu como presidente da Confederación de Empresarios de Galicia (CEG) desde 1981 ata 1983.
En 1992 lanzou a campaña publicitaria ¡Ramón, o Fertimón!, que se convertería nun dos anuncios máis míticos e lembrados da Televisión de Galicia (TVG). En 2002 fundou a cadea de tendas Todocampo, de produtos para o sector primario, xardinería e mascotas e, ao ano seguinte, o almacenista Cecoagro, con instalacións propias en Begonte.
A súa enorme implicación co mundo agrario e gandeiro levouno hai 25 anos a instaurar, da man da Universidade de Santiago de Compostela, o Premio Aresa de Desenvolvemento Rural.
Ao longo da súa traxectoria recibiu tamén distintos galardóns. En 2009, por exemplo, entregóuselle a insignia de ouro da USC polo seu compromiso con esta institución e, en 2017, creouse na Facultade de Veterinaria de Lugo a Aula Aresa. Ese mesmo ano, recolleu a medalla de ouro da Confederación de Empresarios de Lugo (CEL), que por aquel entón celebraba o seu cuadraxésimo aniversario.
Durante a época da transición española, Álvaro Rodríguez foi o primeiro presidente do Club Político de Lugo, tribuna que acolleu os grandes líderes dos partidos de ámbito estatal para que expuxesen os seus proxectos políticos.
Este empresario foi, pois, un referente no desenvolvemento do medio rural galego, ao que dedicou a súa vida empresarial e laboral. Desde a revista Vaca Pinta e Transmedia Comunicación reiteramos o noso máis sentido pésame os seus familiares e amigos.
IMPULSOR DO PREMIO ARESA DE DESENVOLVEMENTO RURAL
A inicios do século XXI Rodríguez Eiras instaurou o Premio Aresa de Desenvolvemento Rural, coa finalidade de premiar os proxectos empresariais ou de investigación a favor do campo galego. Na primeira edición estivo presente Manuel Fraga, quen entregou ao presidente de Coren, Manuel Gómez-Franqueira, o premio Aresa, que recaeu no matadoiro Novafrigsa desta cooperativa. Na última edición, o galardón foi para Traloagro. O premio, que se convoca en colaboración coa Universidade de Santiago de Compostela, está pensado para recoñecer traxectorias de persoas, entidades públicas e privadas ou empresas que contribúan ao desenvolvemento rural a través da agricultura, a gandería ou o sector forestal.
Entre os premiados figuran Novafrigsa (2000); o catedrático da USC Javier Guitián Rivera (2001); a Aula de Produtos Lácteos (2002); o exdirector xeral de Agricultura da Comisión Europea, José Manuel Silva (2003); a IXP Ternera Gallega (2004); o programa da Televisión de Galicia O agro-Labranza (2005); a DO Ribeira Sacra (2006); os impulsores da queixería Casa Macán (2007); a Facultade de Veterinaria de Lugo (2008); Ingapan (2009); Acruga (2010); a SAT Monte de Trabada (2011); Champivil (2012); Alibós Galicia (2013); a DOP Queixo San Simón da Costa (2014); Agroamb (2015); a Asociación de Criadores de Ovino e Caprino de Galicia, Ovica (2016); a Escola Politécnica Superior de Enxeñaría de Lugo, EPS (2017); o Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia, Craega (2018); a Asociación de Criadores da Raza Porcina Celta, Asoporcel (2019); Cooperativa A Carqueixa (2020); EFA Fonteboa (2021); Casa Grande de Xanceda (2022); a Moexmu (2023), e Traloagro (2024). Este ano o Premio Aresa celebrou o seu vixésimo quinto aniversario.
Manuel Fraga entrégalle ao presidente de Coren, Manuel Gómez-Franqueira, o primeiro premio Aresa
Álvaro Rodríguez firma no pazo de Fonseca o convenio do XVII Premio Aresa con Juan Viaño, exreitor da USC, e Javier Bueno, exvicerreitor de Coordinación do Campus de Lugo
XX Premio Aresa
XVI Premio Aresa
Acto de inauguración da Aula Aresa na Facultade de Veterinaria de Lugo
XIX Premio Aresa
Paixón polo rural que se transmite de xeración en xeración
Os irmáns Capón, veterinarios de formación e gandeiros desde sempre, protagonizan esta nova entrega de #YoSoyCampo. Águeda decidiu hai seis anos tomar as rendas da granxa familiar, Capón Holstein SC, xunto co seu marido, Miguel. Pola súa banda, Roi leva traballando na cooperativa Aira tamén desde hai seis anos. Ambos comparten o seu amor polas vacas.
Os comezos de Capón Holstein SC remóntanse aos avós de Águeda e Roi. “Esta gandería era dos meus avós, que tiñan vacas de carne. Cando meu pai cumpriu 16 anos continuou coa explotación, pero cambiou ás de leite. Hai seis anos a miña parella e mais eu fixémonos cargo da granxa, xa que é a nosa vocación e a nosa vida”, narra Águeda.
Desde pequenos, comezaron a formarse e a competir en concursos de manexo e pelado tanto a nivel nacional coma internacional, onde lograron títulos de gran relevancia. Águeda relata que “tiven a oportunidade de participar no certame europeo de Bruxelas dúas veces. Nunha ocasión conseguimos o premio de mellor grupo de Europa e Canadá e eu fun a mellor nova preparadora de Europa”.
Tanto Roi como Águeda estudaron Veterinaria. Águeda exerceu a profesión durante un tempo ata que, finalmente, se puxo á fronte do negocio familiar: “Eu sempre tiven claro que quería estudar Veterinaria, pero coa meta final de ter a miña propia granxa. A verdade é que me sinto unha afortunada porque me dedico ao que toda a miña vida soñei. Gústame todo: estar cos animais, dispor do tempo da maneira en que eu quero…”.
No caso de Roi, tamén tiña clara a súa vocación: “Nesa época falábao moito coa miña nai e dicíalle: ‘Se non son veterinario de vacas, que vou facer?’ Non consideraba outra alternativa”. Durante os últimos anos de universidade xa
comezou a facer prácticas en Aira. Posteriormente, estivo dous anos traballando en Asturias e hai seis que volveu á súa localidade natal por circunstancias persoais, momento no que iniciou a súa traxectoria en Aira, onde continúa a día de hoxe.
Roi admite que o que máis desfruta do seu día a día, ademais de estar coas vacas, é o trato coa xente: “Axúdoos a vivir un pouco mellor, xa non só a nivel económico, senón que intento que teñan máis descanso e o seu rabaño estea mellor. Así mesmo, creo que se descoñece o feito de que as condicións de traballo no campo actualmente son moi boas. Tivemos a moita xente de prácticas que se sorprendía de maneira positiva cos labores que facemos”, conta Roi.
Os irmáns coinciden en que o sector primario é indispensable. “A poboación mundial está a medrar e haberá que abastecer de comida a moitísima xente”, asegura Roi Capón, que engade que deste xeito se axuda a fixar poboación no rural.
Con respecto á seguinte xeración da familia Capón, Águeda e Miguel xa teñen dous fillos pequenos a quen lles darán a coñecer o amor pleno que senten na súa familia polo mundo gandeiro e polas vacas: “Gustaríanos que comprendesen a importancia que ten este sector e que valoren o que fai falta traballar para ter no supermercado un cartón de leite”, conclúe Águeda.
Conoce el adyuvante que marca la diferencia
MONTANIDE ISA 206 VG, PARA EL DESARROLLO DE UNA INMUNIDAD RÁPIDA Y DURADERA
Úsalo las veces que necesites durante los 10 días siguientes a su apertura
CONSULTA AQUÍ LAS CARACTERÍSTICAS Y COMPARATIVA DEL MONTANIDE FRENTE A OTROS ADYUVANTES
VISITA AQUÍ EL VIDEO SOBRE EL MODO DE ACCIÓN DE MONTANIDE
BOVISAN® DIAR - Emulsión para inyección. Composición: Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml. Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes). Indicaciones de uso: inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino. La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas: Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera: Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP. Titular: FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda). Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario. En caso de duda consulte con su veterinario.
Xundeva: 20 anos velando pola sanidade gandeira no Deza
Conversamos con catro das veterinarias que integran o equipo actual da ADSG Xundeva sobre a evolución desta agrupación con dúas décadas de historia dende a súa creación ata a actualidade e sobre como lograron reforzar a prevención e o control de enfermidades nas ganderías da zona grazas a un labor coordinado e especializado.
Formada inicialmente coa fusión doutras agrupacións, hoxe en día Xundeva é a única Agrupación de Defensa Sanitaria Gandeira (ADSG) na provincia de Pontevedra. Como todas as ADSG, está composta por gandeiros que se unen para mellorar a sanidade das súas explotacións e que contratan un grupo de veterinarios para levar a cabo este traballo esencial. A filosofía destas agrupacións baséase na prevención, aínda que, tal e como remarcan as profesionais que a integran na actualidade, os primeiros anos foron un proceso para situarse e analizar o estado das granxas que formaban parte dela.
A creación de Xundeva hai 20 anos respondeu á necesidade de controlar enfermidades preocupantes nese momento, como a IBR e a BVD, e foi impulsada co apoio da Administración, de cooperativas e de sindicatos. Hoxe en día, o equipo de Xundeva está composto por seis veterinarias e unha administrativa, encargadas de implementar o programa establecido. Se ben non poden abarcar toda a provincia debido ás distancias que isto implicaría, si cobren as principais zonas gandeiras de Pontevedra, que inclúen Agolada, Vila de Cruces, Silleda, Forcarei, A Estrada, Lalín, Rodeiro e Dozón.
Inicialmente, comprendía os municipios de Rodeiro, Lalín e Dozón. En 2013, expandiuse incorporando a Vacundeza (Vila de Cruces e Agolada), á ADSG da Estrada e ao concello de Forcarei, que naqueles momentos tiña parado este servizo. Máis recentemente, en 2021, tamén se fusionou Silleda, o que consolidou a Xundeva como representante dos concellos das comarcas do Deza e Tabeirós-Terra de Montes. Segundo os últimos datos, Xundeva préstalles servizo a aproximadamente 940 explotacións (chegaron a achegarse aos 1.100 socios, se ben o número de cabezas non variou) e atenden un volume de entre
En Vaca.tv
XUNDEVA, A ÚNICA ADSG DE PONTEVEDRA, ATENDE CASE UN MILLEIRO DE EXPLOTACIÓNS GANDEIRAS E XESTIONA ENTRE
43.000 E 44.000
UGM
43.000 e 44.000 unidades de gando maior (UGM). En concellos como Rodeiro, a porcentaxe de ganderías adheridas é próxima ao 80 %, mentres que en Lalín, que conta con moitas granxas, pero de menor tamaño, a cifra está máis próxima ao 60 %. A media de exemplares por negocio aumentou cos anos e na actualidade sitúase arredor dos 45 animais.
MOTIVOS PARA A SÚA CREACIÓN E EVOLUCIÓN
A creación da ADSG Xundeva foi posible grazas á colaboración de numerosas cooperativas da rexión, que desempeñaron un papel esencial dende o principio. “De feito, ese protagonismo mantense ata hoxe porque a directiva está formada por representantes de cada unha desas
cooperativas”, sinala Gloria Martínez, unha das veterinarias de Xundeva, quen subliña a importancia deste vínculo entre a agrupación e o cooperativismo local.
Pola súa banda, outra das súas técnicas, Elena Buceta, detalla que a creación das ADSG foi unha resposta conxunta ante carencias detectadas tanto pola Administración coma polos gandeiros. “A Administración, vendo as necesidades que había no sector, promove unhas leis ou reais decretos, e o sector, apoiándose neles, crea as ADSG”, di. Este esforzo compartido permitiu que Xundeva se consolidase como unha ferramenta clave para mellorar a sanidade gandeira na rexión.
En canto á súa evolución, Buceta destaca que a agrupación comezou con dous veterinarios. “Ademais,
eran dous veterinarios homes, o que case foi a excepción, porque o resto fomos sempre mulleres”. Co tempo, incorporáronse máis profesionais ata chegar ao persoal actual.
Este crecemento tamén se re ectiu na ampliación do territorio cuberto. A expansión trouxo consigo unha maior diversidade nas explotacións gandeiras. Elena explica que “Rodeiro e Lalín son zonas moito máis gandeiras, en Agolada hai moita gandería de carne e en Vila de Cruces cada vez hai máis de carne e menos de leite”. Estas diferenzas tamén deixan constancia de como a agrupación se foi adaptando ás necesidades especí cas de cada zona. Contan que, cando se empezou a traballar como ADSG, o estatus sanitario das explotacións respecto a enfermidades como IBR, BVD ou neosporose era pouco coñecido. As analíticas para determinalo eran escasas, mentres que hoxe xa falamos de que se está a avanzar cara a un programa estatal de erradicación da IBR, no que en Xundeva levan un par de anos traballando. “Analizamos o gando ao completo para coñecer o seu estatus sanitario, o que implica sangrar e vacinar moitos máis animais que daquela”, puntualizan. A intensi cación da gandería tamén incrementou a incidencia de enfermidades. “Antes era raro vacinar contra Clostridiumou pneumonías; agora é o habitual”. Explican que, en especial nas grandes explotacións profesionalizadas, onde contan con remuda xeracional, se plani ca anualmente un calendario de vacinación, que inclúe as vacinas habituais e tamén as novas, como a da enfermidade hemorráxica epizoótica. “Iso tamén o levamos nós e hai 20 anos era practicamente testemuñal, así
GLORIA MARTÍNEZ SANZ
Iniciou a súa traxectoria profesional como veterinaria en 1987. Dende o ano 2013 forma parte da ADSG Xundeva e, na actualidade, a súa zona de traballo abrangue fundamentalmente as ganderías da zona de Lalín.
MARÍA ELENA BUCETA SOLLA
Acumula trinta anos de experiencia como veterinaria. Hai vinte que traballa en agrupacións de defensa sanitaria gandeira e na ADSG Xundeva desempeña as súas funcións concretamente dende 2013. A súa área de traballo divídese entre Vila de Cruces, Agolada, Silleda e Lalín.
dentemente, antes teñen que preñar. Todas as enfermidades que atrasan a preñez repercuten na produción. Esa é a base de todo”, detalla.
Ademais do programa oficial que especifica a Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia, Xundeva aborda de maneira específica outras enfermidades, como diarreas neonatais, enterotoxemias e problemas respiratorios, cubrindo así un amplo espectro de patoloxías que poderían impactar no rendemento destes negocios.
PARA OS GANDEIROS
AS ADSG AXUDARON A TRANSFORMAR O SECTOR GANDEIRO, NON SÓ DENDE O PUNTO DE VISTA SANITARIO, SENÓN TAMÉN COMA UN APOIO TÉCNICO E FORMATIVO
que, si, o noso traballo neste tempo cambiou bastante, e cremos que para mellor, porque as nosas funcións son maiores, o que significa que podería haber máis profesionais da veterinaria traballando nesta área co tempo”, desexan.
A RELEVANCIA DAS ADSG NO SECTOR
As agrupacións de defensa sanitaria gandeira axudaron a transformar o panorama do sector gandeiro en Galicia, non só dende un punto de vista sanitario, senón tamén como un apoio técnico e formativo para os gandeiros. Martínez lembra que formar parte dunha ADSG non é obrigatorio, pero quen participa adoita quedar polos beneficios que percibe. “É frecuente que vexan as vantaxes de estar nunha ADSG. De feito, ás veces, o que marcha sen que o botes, tamén volve sen que o chames…”, sinala.
“Se formar parte dunha ADSG sempre é positivo, formar parte da ADSG Xundeva diríache que xa é un punto extra”, bromea María Blanco, tamén veterinaria desta agrupación. “Supón un control de enfermidades non obrigatorias, pero
que son importantes para a saúde dos animais e, polo tanto, para a produción”, explica. A base destas vantaxes radica no manexo de, fundamentalmente, catro enfermidades: IBR, BVD, paratuberculose e neosporose, as cales afectan directamente á reprodución e produtividade das ganderías, especialmente as leiteiras, predominantes na zona. “Unha explotación leiteira baséase en que as vacas dean leite, e para iso, evi-
Outro aspecto crucial destas asociacións ten que ver co compoñente formativo e de asesoramento técnico que lles ofrecen aos gandeiros. Dende o momento en que unha explotación se incorpora a Xundeva, as súas veterinarias proporcionan pautas de manexo básico, como limpeza, desinfección ou control de pragas, fundamentais para garantir a hixiene e o benestar animal. “Haberá xente que xa o saiba, pero outra apréndeo grazas a estar nunha ADSG”, expón Blanco.
As xornadas formativas tamén son un punto destacado. Permiten aprender e, ao mesmo tempo, desbotar información pouco fiable. “Escoitas xente profesional, cunha base científica, non algún que comenta ou que di segundo o que lle parece. Iso marca a diferenza”, apuntan. Ademais, estas xuntanzas fomentan a interacción entre os propios gandeiros, creando un espazo para compartir experiencias e coñecementos.
Así mesmo, contan as protagonistas desta peza que, en xeral, en calquera ADSG, a relación estreita
Ordinario.
Ese espacio conocido, habitual, corriente. Donde habita lo usual.
Sin embargo, cuando vamos más allá de lo común, descubrimos nuevas formas de dibujar el futuro, y potenciar aquello que realmente importa.
La diferencia es ese extra.
Ese extra que transforma lo ordinario en extraordinario.
Ese EXTRA EXTRA que transforma lo ORDINARIO en ORDINARIO
“É FUNDAMENTAL QUE TODAS AS GRANXAS TEÑAN UN PROGRAMA SANITARIO MÍNIMO, AÍNDA QUE NON SEXA DE MANEIRA DIRECTA A TRAVÉS DUNHA ADSG, PERO SI CUN VETERINARIO RESPONSABLE”
MARÍA ELISA BLANCO PENEDO
Conta con 23 anos de experiencia como veterinaria e incorporouse á ADSG Xundeva hai un ano. Realiza o seu labor profesional en ganderías de Silleda e Lalín.
PALOMA CARBAJALES ÁLVAREZ
Comezou a súa carreira como veterinaria en 2007. Traballou durante dous anos no Hospital Universitario Rof Codina (Lugo) e, posteriormente, estivo 11 anos na ADSG Santa Isabel, en Outeiro de Rei. En 2021 pasou a formar parte da ADSG Xundeva, onde atende as zonas de Rodeiro e Lalín.
entre os produtores e os veterinarios permítelles a estes últimos actuar como intermediarios entre as ganderías e a Administración pública. Martínez resalta este papel, mencionando que adoitan explicar de maneira directa e próxima as recomendacións oficiais. “Temos un trato moi familiar cos gandeiros e resúltanos moi doado transmitirlles as cousas. Ás veces, incluso intercedemos entre o inspector veterinario e eles, por proximidade”, conta. Esta proximidade non só facilita a comunicación, senón que tamén reforza a confianza e o compromiso dos produtores coas boas prácticas. “Ocupámonos de facerlles chegar o coñecemento, pero tamén de rifarlles cando algo non está ben, porque é a nosa responsabilidade garantir que cumpran coas normativas e cos estándares de calidade”, asevera.
O LABOR FORMATIVO, OUTRO EIXE ESTRATÉXICO
As xornadas técnicas organizadas polas ADSG, como as que realiza Xundeva, son un elemento indispensable para a formación continua. Estas actividades non só responden á normativa, que esixe unha formación anual, senón que se converteron nun espazo esencial para a actualización de coñecementos tanto para gandeiros como para veterinarios. “Co paso dos anos fomos facendo formacións con máis peso, porque cada vez acode un maior volume de persoas, as ganderías son
mellores e a xente está máis formada e demanda máis información”, comenta Martínez.
A elección dos temas tratados non é casual, senón que responde ás problemáticas máis relevantes do momento. As veterinarias desta agrupación recordan que cada ano se adaptan os contidos para previr e xestionar situacións complexas que poidan xurdir. “Intentamos ser pioneiros nos temas que tratamos e que lles sirvan para estar xa preparados”, sinala Martínez. Un exemplo diso foi a xestión da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE): “Cando Zamora, Estremadura e Salamanca xa tiveron un problema grande, trouxemos a unha persoa con moitísimo coñecemento ao respecto para explicarlles como reducir a incidencia, aínda que, ata que non tes o problema enriba, non es do todo consciente do que che contaron antes”.
Ademais da calidade técnica destes encontros, tamén destacan que a súa realización depende da colaboración de empresas farmacéuticas, que achegan relatores e apoio económico. “Sería inviable facer unhas xornadas dunha magnitude coma a das as nosas sen esa axuda”, sinala Gloria.
DIFICULTADES E RETOS AFRONTADOS
Poñen o foco na necesidade de promover a incorporación de explotacións a agrupacións como a súa. Paloma Carbajales, veterinaria desta ADSG, expón que este propósito ten un impacto directo na mellora da sanidade animal da comarca: “Lograr incorporar o maior número de granxas posibles á ADSG supón unha mellor sanidade en toda a zona, e ese é o noso obxectivo, traballar cada día con máis ganderías para ter máis controlada a sanidade deste territorio”.
Relatorio durante os XVII Encontros Gandeiros de Xundeva
BÁRBARA FERNÁNDEZ GARCÍA
Exerce como veterinaria dende hai 23 anos. Dende hai unha década forma parte da ADSG Xundeva, desempeñando o seu labor nos municipios de Rodeiro, Dozón e Lalín.
ÁNGELES ÁLVAREZ GONZÁLEZ
Conta con 34 anos de experiencia no exercicio da veterinaria. Está na ADSG Xundeva dende 2013, onde cobre as ganderías da Estrada, Forcarei, Cuntis e Lalín.
Falando dos desafíos aos que fixeron fronte, apuntan cara á implementación do novo programa nacional de control de IBR, o cal lles esixe un intenso labor de mostraxe en granxa. “Tratamos de incluír o maior número de ganderías nel, pero iso implica mostrear todos os animais, o que supón un importante volume de traballo”, comenta Carbajales. Ademais, subliña o impacto da aparición de novas enfermidades emerxentes, como a EHE: “Aquí tivemos un brote moi forte e colaboramos moi activamente na toma de mostras”.
Outro aspecto importante para elas é lograr que os gandeiros adopten programas sanitarios e medidas de bioseguridade. “Á hora de establecer un programa sanitario, se os gandeiros non están a favor, non vas lograr implantalo. Tamén é crucial mentalizalos sobre a bioseguridade. Aquí non pode entrar todo o mundo de calquera maneira; hai que poñer controis e barreiras nas entradas para mellorar a seguridade do rabaño”, destaca.
Para rematar, identifican como un dos grandes retos do sector garantir que todas as ganderías, estean ou non nunha ADSG, cumpran cun programa sanitario básico. “De nada serve que nas ADSG eliminemos animais positivos se outras explotacións sen control moven os seus libremente. É fundamental que todas as granxas teñan un programa sanitario mínimo, aínda que non sexa de forma directa a través dunha ADSG, pero si cun veterinario responsable”, conclúe.
A EVOLUCIÓN DO SECTOR, BAIXO A MIRADA DE XUNDEVA
A ADSG Xundeva foi testemuña e axente implicado dos cambios que transformaron o sector gandeiro nas últimas dúas décadas. Dende a desaparición das cotas leiteiras ata a crecente dixitalización do agro, o panorama actual está moi afastado do que había cando botou a andar esta agrupación. A evolución, destacan, foi máis que evidente. Neste contexto, as ADSG desempeñaron un papel clave, especialmente na mellora do estatus sanitario do gando e na concienciación sobre a bioseguridade. “Hai dez anos, había quen mercaba reses como se fose de rebaixas, sen preocuparse pola súa orixe sanitaria. Hoxe, a maioría non introduce un animal sen saber de onde vén, que análises ten ou que enfermidades podería
"HOXE, A MAIORÍA DOS GANDEIROS NON INTRODUCEN UN ANIMAL SEN SABER DE ONDE VÉN, QUE ANÁLISES TEN OU QUE ENFERMIDADES PODERÍA TRAER”
traer”, sinala Elena Buceta. Esta transformación –asevera– é unha das principais achegas que fixeron as ADSG: “Axudamos a facelos conscientes de que non ten sentido traballar para mellorar o estatus sanitario do rabaño se logo o estragamos todo cun único animal que se merca sen garantías”.
Pero non só cambiou a forma de traballar, senón tamén o perfil dos gandeiros. As explotacións pasaron de ser pequenas e familiares, con 25 vacas como máximo, a ser de maior tamaño e estar xestionadas por mozos e mozas formados, moitos deles con estudos agrarios. “Menos mal que aínda hai quen ve as vantaxes do traballo coas vacas. Este labor, vencellado á terra, ao exterior, ten retos, pero tamén ofrece unha calidade de vida única”, poñen en valor.
¿Te imaginas que fuera realidad la reducción del uso de antibióticos para el control de Mycoplasma bovis?
Presentamos PROTIVITY® liofilizado y disolvente para suspensión inyectable para bovino: la primera vacuna viva modificada frente a Mycoplasma bovis.
Es hora de cambiar las reglas del juego en tu granja con PROTIVITY®. Más información en protivity.com
Todas las marcas registradas son propiedad de Zoetis Services LLC o una compañía relacionada o un licenciante
menos que
indique lo contrario.
Escanee el QR para acceder a la Ficha Técnica.
caso de duda, consulte con su veterinario.
“ESTA É UNHA PROFESIÓN MOI BONITA, MOI ENRIQUECEDORA; ÁS NOVAS XERACIÓNS DE VETERINARIOS
E VETERINARIAS DIRIÁMOSLLES QUE DEBERÍAN COÑECELA ANTES DE DESCARTALA”
SOBRE AS ADSG
As agrupacións de defensa sanitaria gandeira (ADSG) son asociacións creadas co obxectivo de mellorar a sanidade animal e previr enfermidades nas explotacións gandeiras dunha determinada zona. Estas agrupacións permítenlles aos produtores colaborar entre si e coas administracións públicas para aplicar medidas sanitarias máis eficaces e coordinadas.
Entre as funcións dunha ADSG atópanse:
• Implementación de programas sanitarios comúns para a prevención e o control de enfermidades animais.
• Asesoramento técnico aos gandeiros sobre prácticas de manexo e bioseguridade.
• Participación na rede de epidemiovixilancia sanitaria, contribuíndo á detección e control de enfermidades emerxentes.
• Mellora do benestar e da sanidade animal, o que se traduce en produtos máis seguros e de maior calidade.
Por outra parte, integrar unha ADSG repórtalles unha serie de beneficios aos gandeiros, tales como o acceso a programas de sanidade animal subvencionados, unha maior protección ante brotes de enfermidades, a redución do impacto económico das enfermidades gandeiras e a mellor organización e maior formación en temas sanitarios.
A profesión veterinaria, ao igual que o sector gandeiro, tamén evolucionou. Neste sentido, fan fincapé no crecente papel das mulleres no campo: “Cada vez hai máis veterinarias e gandeiras. Hoxe non chama a atención que a técnica que entra pola porta sexa unha muller. Creo que nos tratan de igual a igual, e iso é un avance enorme con respecto a outros tempos”, reflexiona Elena. Tamén subliña que esta profesión require vocación e considera que “traballar no campo proporciona liberdade, conéctate coa natureza e rompe coa monotonía”.
Sobre isto, Martínez recoñece a satisfacción persoal que atopou na
súa traxectoria profesional, malia os retos físicos que implica o traballo con grandes animais: “Fisicamente nótase, claro, non é o mesmo estar nunha oficina que lidar co gando, pero eu fun moi feliz neste oficio. É un mundo moi bonito, ideal para quen non queira estar pechado entre catro paredes. Os gandeiros apórtanche moitísimo e os momentos agradables superan sobradamente os difíciles”.
De maneira xeral, poñen de manifesto unha preocupación crecente no sector: a falta de veterinarios de campo. “Temos moitísimos problemas para cubrir prazas. Estamos quedando sen persoal”, lamentan.
Malia isto, a súa mensaxe final é optimista: “Esta é unha profesión moi bonita, moi enriquecedora; ás novas xeracións de veterinarios e veterinarias diriámoslles que deberían coñecela antes de descartala”.
Din as veterinarias integrantes desta ADSG que non poderían considerar Xundeva coma un referente, pero, sen dúbida, con máis de dúas décadas de traxectoria, é evidente que esta agrupación de defensa sanitaria gandeira se consolidou, cando menos, como exemplo, xa non só polos seus logros técnicos, senón tamén pola rigorosidade dun equipo comprometido coa mellora global da cabana gandeira galega.
Tras 25 millones de dosis, significa PI
INMUNIDAD CELULAR
INMUNIDAD HUMORAL
VIVA
DOBLE DELECIÓN
SIN EXCRECIÓN VÍRICA
100% PROTECCIÓN FETAL
INMUNIDAD 1 AÑO
ÚNICA DOSIS DESDE LOS 3 MESES
PROTECCIÓN INTELIGENTE
BVDV-1
VER FICHA TÉCNICA
Casagabino Pellegrino Almendra, adquirida por 5.000 euros na poxa de Friol
A III Poxa de Gando Frisón do municipio lucense de Friol, organizada por Africor Lugo coa colaboración do Concello friolés, celebrouse no mercado gandeiro da localidade.
Durante a poxa, vendéronse os 16 animais presentados, cun prezo medio por cabeza de 3.147 euros, cifra que supera sobradamente á da anterior edición, de 2.326 euros.
Todos os exemplares naceron e se criaron en explotacións lucenses, ademais de ter superadas as correspondentes probas de saúde.
O volume total de vendas chegou aos 50.350 euros, e o
Vendidos todos os exemplares na poxa de Santa Comba cun prezo medio de 3.208 euros
Os animais mellor valorados da 23.ª edición da Poxa de Gando Frisón de Santa Comba (A Coruña) mercáronse por 3.800 euros: Grille Maxl 2077 e Chao 9332 ET.
OConcello de Santa Comba e Africor Coruña organizaron un ano máis este encontro, que se levou a cabo no recinto feiral do municipio. Nel vendéronse os 18 animais participantes, cun prezo medio por cabeza de 3.208 euros e un volume de vendas de 57.750 euros. A conselleira de Medio Rural da Xunta de Galicia,
María José Gómez, inaugurou o evento. O mal tempo reduciu a afluencia de compradores, polo que a poxa non foi tan animada coma noutras ocasións.
Grille Maxl 2077, presentado pola gandería Grille, de Mazaricos (A Coruña), e Chao 9332 ET, da Granxa Chao, de Santa Comba, foron os exemplares que alcanzaron un prezo máis
animal que logrou o prezo máis alto nesta terceira edición foi Casagabino Pellegrino Almendra, da gandería Casa Gabino, de Friol (Lugo). Adquiriuno a granxa Casa Varela, de
Vilasantar (A Coruña), por 5.000 euros.
Os compradores recibiron tres doses do touro Milord e outras tres de Strofa, grazas á colaboración de Xenética Fontao.
elevado, de 3.800 euros. Adquiríronos as granxas Landeira Castro, de Tordoia
(A Coruña), e Ganadería Xesteiro, de Zas (A Coruña), respectivamente.
III POXA DE GANDO FRISÓN. FRIOL (LUGO)
Grille Maxl 2077 e Chao 9332 ET foron comprados por 3.800 euros
XXIII POXA DE GANDO FRISÓN. SANTA COMBA (A CORUÑA)
Fotos: Africor Lugo
Fotos: Africor Coruña
Casa da Corte instalará a súa segunda Cabina de muxido tras superar os 1,2 millóns de litros anuais Cun robot
Coa xubilación dos pais de Laura e Marcos López, o futuro de Casa da Corte (Chantada, Lugo) pendía dun fío. Se os seus fillos non se facían cargo da gandería, estaría abocada ao peche e foi entón cando ambos tomaron a decisión de apostar por este negocio. Iso si, con este paso tiñan claro que se decantarían por unhas novas instalacións e polo cambio a un muxido robotizado, co único fin de ofrecerlles maior benestar ás súas vacas e conseguir mellor calidade de vida para eles mesmos.
En abril de 2018 comezaron a muxir cun robot GEA e, tras sete anos de crecemento, os seus rendementos son moi destacables. Están muxindo unha media de 75 vacas con tráfico libre e acadando uns 40 litros por animal e día. Chegaron a conseguir máis de 220 muxidos diarios e picos de produción de máis de 3.500 kg de leite.
Satisfeitos cos resultados e coñecedores de que o robot non pode estar sempre cun número de animais tan elevado, optaron por continuar medrando e agardan xa pola instalación dunha segunda cabina de muxido robotizado nos próximos meses.
Para máis información: GEA.com/es
casa da corte
Localización: Chantada (Lugo)
Número total de animais: 164
Vacas en muxidura: 75
Media de muxidos: 2,8
Media de produción: 40 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,90 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 145.000 céls./ml
“O noso dato máximo de muxidos por día é de 225 e o pico diario máis alto de produción sitúase ao redor dos 3.500 quilos de leite”
Cando empezaron a muxir co robot GEA?
Antes tiñamos unha sala de muxido en espiña con dez puntos. Estabamos muxindo unhas 60 vacas a dúas muxiduras e conseguindo unhas producións duns 2.000 litros de leite ao día aproximadamente.
Cando comezamos a muxir co robot en abril de 2018, custounos acadar os obxectivos e fomos pouco a pouco ata chegar ás condicións que temos hoxe en día.
Cales son as características da súa instalación?
Cando decidimos apostar por este tipo de traballo e de futuro, tanto o meu irmán coma min tiñamos claro que queriamos buscar comodidade para os nosos animais e
tamén calidade de vida para nós. É entón cando deseñamos estas instalacións, nas que primamos a amplitude e a comodidade.
Os animais contan con patios de exercicio de 6 e 5 metros respectivamente, teñen unha zona de libre acceso ao robot e, ademais, deseñamos unha pequena sala de espera para aqueles animais atrasados ou que queremos meter ao robot por algún motivo concreto e outra zona para aquelas vacas con necesidades especiais.
Cantas vacas moxen actualmente?
Estamos muxindo arredor de 75 vacas, pero é a época en que menos animais temos en muxidura. É certo que o habitual é ter sobre 80 ou chegar ás 85 en algunha ocasión puntual.
Cal é a súa media de produción por vaca e día?
Actualmente, acadamos unha media duns 40 litros de leite por vaca e conseguimos unhas producións anuais de 1.200.000 litros máis ou menos.
Vemos que aquí se acadan datos excepcionais. Cales son as claves?
O pasado verán acadamos o máximo de muxiduras por día: 225. En canto á produción, aínda que a nosa cifra diaria adoita andar polos 40 litros de leite por vaca, tivemos picos nos que chegamos aos 46 ou 47 litros. O noso pico diario máis alto de produción sitúase arredor dos 3.500 quilos de leite.
Víctor Viana Técnico comercial
en TLM, distribuidor de GEA na zona
“O sistema robotizado é unha boa alternativa para reducir man de obra na
parte do muxido das granxas”
Que destacaría desta granxa?
Casa da Corte é unha granxa con instalacións moi ben coidadas e cun robot de muxidura en tráfico libre, no que se acadan rendementos e datos excepcionais.
Logran unha media que supera os 40 litros por vaca e día, muxindo arredor de 70 vacas e con máis de 200 muxiduras diarias.
As claves destes rendementos son o manexo e o traballo en equipo, neste caso coa distribución e cos asesores da granxa.
Que opina do crecemento en granxas robotizadas?
Está habendo un crecemento e un salto importantes, sobre todo, en granxas grandes. Igual que en Casa da Corte, temos moitas explotacións na zona que puxeron a primeira cabina e agora están coa segunda, terceira e incluso hai moitas coa cuarta.
Un bo manexo e funcionamento do sistema é a clave para unha maior eficiencia. Creo que o sistema robotizado é unha boa alternativa para reducir man de obra na parte da muxidura das granxas.
“Decidimos instalar un segundo robot e contamos con telo aquí nos vindeiros meses”
Como se consegue? No noso caso, creo que é un compendio de diferentes factores. Por un lado, temos que ter unha simbiose e falar constantemente co noso veterinario nutrólogo para que as vacas entren facilmente ao robot; por outro, a nosa xestión como gandeiros e, por último, o tema da xenética. Buscamos touros cunha boa cantidade de leite, cunha boa conformación de ubre e colocación dos tetos e, sobre todo, cunha alta velocidade de muxidura. Así logramos fluxos interesantes de ata 4,12 quilos por minuto e vaca. Estamos moi satisfeitos.
Máis aló dos resultados puramente obxectivos, que achegou no seu día a día o robot?
O robot facilita unha liberdade horaria que outro tipo de muxidura non permite. No meu caso, que teño nenos pequenos, é moi difícil a conciliación co traballo e eu podo permitirme o luxo de non chegar antes das 9 nunca coa seguridade de que as vacas están a muxirse perfectamente e que teñen cubertas todas as súas necesidades.
Por que elixiron GEA?
Cando decidimos apostar pola muxidura robotizada, decidimos ir ver in situ varios robots que xa estaban a funcionar.
Decantámonos por GEA pola posibilidade que ofrece de colocación manual, porque queriamos un robot con foso para poder traballar comodamente e porque o seu comercial na zona nos pareceu a persoa máis profesional e mellor formada nese momento, e soubo asesorarnos bastante ben sobre cales eran as características da máquina e indicarnos onde colocala no establo etc.
Tamén nos gustou porque conta con diferentes posicións para as vacas dentro da cabina e porque permite a separación por cuartos. O feito de poder adaptar o robot a cada animal e bloquealo se é necesario permítenos facerlles tratamentos ás vacas comodamente e sen ningún tipo de dificultade.
Na zona hai moitos robots GEA. Consideran que os seus datos e funcionamento influíron en que se instalasen máis robots?
Do mesmo xeito que nós fomos visitar outras granxas con robots antes de instalar o noso, tamén compartimos a nosa experiencia con outros gandeiros e si que veu moita xente velo; de feito, nos últimos seis anos instaláronse unha chea de robots en toda a zona.
Pensan en medrar ou instalar máis robots nun futuro próximo?
Nun primeiro momento eramos reticentes a aumentar as instalacións ou mesmo a mercar unha segunda cabina de robot, pero si que é certo que somos conscientes de que, aínda que cheguemos a acadar un bo número de muxiduras ou unha cantidade de leite importante, o robot non pode estar sempre con máis de 75-80 vacas. É por iso que decidimos instalar un segundo robot e contamos con telo aquí nos vindeiros meses.
“Gustounos porque conta con diferentes posicións para as vacas dentro da cabina e porque permite a separación por cuarteiróns”
“O robot facilita unha liberdade horaria que outro tipo de muxido non che permite”
“Deseñamos á saída unha zona para aquelas vacas con necesidades especiais”
GANADERÍA CASTELO. A PASTORIZA (LUGO)
Mulleres garantes da remuda xeracional
Laura e Natalia Camiño, con só 25 e 31 anos, xa dedican o 100 % da súa vida profesional á Ganadería Castelo, a granxa familiar na que tamén traballan os seus pais María Ángeles e José Ramón. Robotizaron o muxido hai ano e medio e o seu futuro inmediato pasa por construír un establo novo para a súa recría.
Localización: A Pastoriza (Lugo)
Propietarios: María Ángeles Prieto, José Ramón Camiño, Natalia Camiño e Laura Camiño
N.º total de animais: 207
Vacas en muxidura: 110
Media de produción: 39 kg/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 4,06 %
Porcentaxe de proteína: 3,55 %
RCS: 170.000 céls./ml
Venda do leite: Entrepinares
AGanadería Castelo, no concello da Pastoriza, unha das zonas máis produtoras de leite de Galicia, é unha gandería con sorte en pleno século XXI, pois pode presumir de ter incorporada xa a terceira xeración de gandeiros, neste caso gandeiras, á súa historia como negocio familiar, grazas a que as fillas de José Ramón Camiño e María Ángeles Prieto, Laura e Natalia, tomaron a decisión de quedar no campo e dedicar a súa vida ás vacas e á produción de leite.
Todo se iniciou cos seus avós, que comezaron a traballar con tan só catro vacas e foron medrando pouco a pouco ata que en 1997 se sumaron
os seus pais. O crecemento continuou sendo paulatino ata chegar ao día de hoxe, no que recontan un rabaño total de 207 animais, dos que moxen 110 produtoras.
Laura Camiño, con tan só 25 anos, leva incorporada xa seis á gandería: “Non foi unha decisión difícil de tomar para min, porque sempre me gustaron moito o campo e os animais. Tamén lles dou as grazas aos meus pais, que desde pequenas nos inculcaron os valores deste traballo con moito amor e respecto”. A súa irmá, Natalia, con 31, a pesar de manter unha temporada profesional fóra, xa conta con dous anos centrada totalmente na granxa.
En Vaca.tv
“DOULLES AS GRAZAS AOS MEUS PAIS, QUE DESDE PEQUENAS NOS INCULCARON OS VALORES DESTE TRABALLO CON MOITO AMOR E RESPECTO”
VISIÓN DAS MULLERES NO SECTOR, UN CAMBIO A BASE DE ESFORZOS
Neste número da revista Vaca Pinta, cuxo lanzamento coincide co mes de marzo, un mes no que se conmemora o Día da Muller e a loita de todas pola igualdade de dereitos na sociedade, quixemos abordar con Laura a súa experiencia persoal dentro dun sector tradicionalmente masculinizado.
“Creo que a gandería é un ámbito visto como máis masculino, porque antes se ligaba a un traballo de maior esforzo físico e a muller, ademais de realizar os labores da granxa, encargábase da casa; pero a día de hoxe isto xa non é así grazas a todos os avances tecnolóxicos que nos foron chegando”, aclara.
Fai fincapé tamén en que, a pesar de quedar moito camiño por andar, a sociedade ten dado pasos importantes neste senso e, na súa opinión, “a educación debe comezar na casa, temos o deber de inculcarlles ás seguintes xeracións que os límites están nas nosas cabezas e que calquera persoa, sexa home ou muller, está capacitada para desenvolver calquera traballo”.
Como muller inmersa no mundo rural, afirma que “nunca me sentín menosprezada por ser muller e traballar no campo. Esa é a realidade, pero considero que aínda nos queda moito que mellorar e que todos os logros conseguidos polas mulleres foron alcanzados tras aguantar desigualdades e ter que demostrar a nosa valía”.
Cos colares de identificación perfeccionaron moito o control do rabaño
“A NOSA INTENCIÓN NUN FUTURO PRÓXIMO É CONSTRUÍR UNHA NAVE NOVA PARA A RECRÍA”
As camas das vacas en produción son de carbonato e serraduras por ser moito máis cómodas de manexar
REPASO POLAS INSTALACIÓNS
A nave principal da gandería está distribuída en tres partes, unha máis antiga e dúas máis recentes. Na parte máis actual, para un lado, están as vacas máis novas, de primeiro e segundo parto, e, para o outro, as adultas, do terceiro parto en diante.
Todas as camas dos animais en lactación están compostas por carbonato e serraduras. “Antes utilizabamos palla, pero mantelas ben era moi laborioso e foi por ese motivo polo que apostamos por estoutros materiais, ademais veñen moi ben para fertilizar as fincas e son moito máis cómodos de manexar”.
Nun dos extremos desta nave atópase unha parte máis vella onde manteñen as secas e as xovencas próximas ao parto, en cama fría con serraduras, que fresan cada dous días.
Os comedeiros de todas elas están pintados cunha resina co obxectivo de que sexan máis hixiénicos e
máis fáciles de limpar e os bebedoiros, tres en cada lote, límpanos todos os días á mañá e á noite.
Cando construíron a nave nova, colocaron ventilación artificial porque levaban varios anos notando como, sobre todo no verán, as vacas sufrían moito de estrés por calor. “O calor provocáballes moita perda de fertilidade e a verdade é que foron unha marabilla, porque as vemos moito máis frescas e relaxadas”, asegura.
Para o seu benestar tamén se encontran ao longo do establo con varios cepillos de cow comfort. Segundo di Laura, “fan máis que rascar, elimínanlles peles mortas, parasitos daniños e, sobre todo, mantéñenas limpas”.
A limpeza realízase por arrobadeiras de cable que pasan seis veces ao día e todo o xurro é recollido e acumulado en dúas fosas de 500.000 e 1.200.000 litros de capacidade, respectivamente.
A recría máis pequena vive en boxes individuais os primeiros quince días de vida e despois pasa para varios grupos segundo a idade. Desde a desteta ata que son inseminadas e están próximas ao parto, permanecen no establo máis vello da explotación, onde os avós de Laura comezaron co negocio; están estradas con palla e teñen acceso a unha zona exterior.
Neste grupo de frisonas queren poñer o foco canto antes, porque consideran que “a recría é o máis importante dunha gandería, pois ao final son as futuras produtoras. Intentamos telas o mellor posible dentro das posibilidades que dispoñemos agora mesmo, pero non as temos como quixeramos. A nosa intención nun futuro próximo é construírlles unha nave nova para elas”.
Limpan os bebedoiros todos os días pola mañá e pola noite
“CO
MUXIDO ROBOTIZADO, ANDAN MOITO MÁIS TRANQUILAS E AUMENTARON A PRODUCIÓN”
ROBOTS E SECADO SELECTIVO
Hai ano e medio que robotizaron o muxido instalando dúas cabinas, unha para cada lote de produtoras. Antes tiñan unha sala en espiña de peixe de oito puntos e tardaban en muxir catro horas pola mañá e catro horas pola tarde.
“A miña nai sempre lle encantaron os robots. Saía a calquera lado e sempre viña falando deles”, indica. A insistencia de María Ángeles, as dificultades que se lles presentaban para atopar man de obra e a idea de que os robots os liberarían dese horario fixo que implica unha gandería de vacas de leite os 365 días do ano foron os tres aspectos polos que,
desde a incorporación de Laura, comezaron a valorar esta posibilidade.
Finalmente, deron o salto e, a pesar de que ao principio os animais notaron o cambio e foron conseguindo os obxectivos pouco a pouco, xa están nunha media de 3,10 muxidos por vaca ao día.
Desde que comezaron cos robots teñen moita máis flexibilidade horaria e ven as vacas con moitísimo maior benestar animal: “Andan moito máis tranquilas, ao seu aire, e aumentaron a produción”.
Ademais, o manexo diario cambioulles moito. Antes detectaban celos e enfermidades a ollo e, agora, cos colares de identificación, perfec-
Co secado selectivo conseguen unha maior redución do uso de antibióticos, un menor risco de inhibidores en tanque e unha maior facilidade á hora de secar as súas vacas
cionaron moito o control do rabaño. Cada mañá, a primeira hora, Laura senta no seu despacho a revisar a información que lle ofrecen os robots e así organiza o seu día.
“En temas de fertilidade melloramos moito, porque inseminamos sempre no momento máis óptimo e na detección de enfermidades adiantámonos aos problemas, porque antes, cando dabamos visto os sinais físicos, a cousa xa era grave”, recoñece Laura. Así tamén reduciron moito o uso de antibióticos, algo que a lexislación vén esixindo cada vez con máis forza.
A informatización da granxa tamén lle dá outra liberdade: “Eu podo faltar en calquera momento porque agora levo todo no móbil. Aínda que non estea aquí as 24 horas, sigo tendo todo baixo control e iso dáche tranquilidade”.
Así mesmo, coa chegada dos dous robots de muxido, acordaron implementar o secado selectivo. Cando queren secar as súas vacas, vanlles restrinxindo o acceso ao muxido, vanlles diminuíndo a cantidade de penso e, finalmente, utilizan en todas o tapón de secado, agás naquelas que teñan o reconto de células somáticas alto.
Para instaurar este sistema e controlar a calidade do leite na súa explotación contan co asesoramento de Mónica García, veterinaria e técnica de Calidade do Leite no Centro Veterinario Meira.
Robotizaron o muxido coa idea de que se liberarían dese horario fixo que implica unha gandería os 365 días do ano
SOLUCIONES GANADERAS Y MEDIOAMBIENTALES
PENSADAS PARA EL BIENESTAR ANIMAL
EQUIPAMIENTO GANADERO: sistemas de ventilación y cortavientos, cubículos y comederos flexibles, arrobaderas, tubular JOURDAIN...
ASESORAMIENTO MEDIOAMBIENTAL Y GESTIÓN DE RESIDUOS: separadores, bombas, agitadores, cobertura de balsas, biogás...
¿NOS VEMOS EN ?
STAND PORCINO: PAB. 8, Stand 022
STAND VACUNO: PAB. 4, A-B, 13 - 16 ?
MÓNICA GARCÍA
Técnica de Calidade do Leite en Ganadería
Castelo
“OS PROGRAMAS DE CALIDADE DE LEITE SON FUNDAMENTAIS PARA MANTER O RABAÑO O MÁIS SAN E RENDIBLE POSIBLE”
antibiótico e cales non, e para mellorar a saúde do ubre co fin de facer máis rendibles as explotacións.
Que protocolo lles recomenda para ter unha boa calidade de leite?
A diferenza é que antes había que investir moito tempo na sala de muxido e, agora, o tempo que se dedica ao muxido é menor, entón hai que ser moito máis coidadoso coas camas, por exemplo. Hai que arranxalas máis veces ao día, para que estean secas e limpias, ao igual que o resto das instalacións. Tamén deberiamos fixarnos todos os días en se temos vacas coxas, controlar que os robots funcionen correctamente e revisar os informes que xera o robot, posibles alarmas, condutividade, se hai baixadas de producción...
Aquí, cando cambiaron de sala a robots, tamén houbo un cambio nas camas, pasaron de camas de palla a camas de serraduras e carbonato. A verdade é que as vacas van moi ben e hai moi poucas mamites. Neste senso, é básico que as camas estén ben cheas de material, limpas e secas.
Que incidencia de mamites teñen nesta gandería? En 2024, a incidencia de mamites foi moi baixa, mantívose por debaixo do 10 %, e a prevalencia foi dun 18 %.
Desde cando puxeron en marcha o secado selectivo e por que llelo recomendou?
Comezamos a facer o secado selectivo pasados uns meses de colocar os robots para que se estabilizase todo. Xa levamos un tempo co sistema e está funcionando ben. Conseguen unha maior redución do consumo de antibióticos, un menor risco de inhibidores en tanque e unha maior facilidade á hora de facer o secado das vacas e nos partos.
Como axuda a xestión correcta dos datos á hora de detectar problemas?
Co sistema informático que teñen os robots, dispoñemos de moitos máis datos e anticipámonos aos problemas.
Para os traballos de calidade de leite, utilizo os informes dos robots e un programa no que cargamos o control leitero e as microbioloxías que realizamos ao longo dos meses.
Posteriormente, eu veño a explotación e reviso que todo se corresponda. A continuación, analizo as vacas no robot para comprobar se teñen algo, se hai que sacar mostras, se hai que tratar ou o que sexa.
En que consiste o seu asesoramento en Ganadería Castelo?
O asesoramento que facemos nesta granxa consiste en manter o rabaño o máis san posible para que sexa o máis rendible. Para iso, baseámonos no control leiteiro, no secado selectivo en facer visitas mensuais, revisar que mamites clínicas houbo, que mamites subclínicas hai, que vacas hai para secar e que áreas de mellora podemos abordar.
Cando empezou a traballar con eles e por que?
Empecei a traballar nesta gandería en 2020, facendo auditorías de boas prácticas e welfare quality para a empresa Entrepinares. Pouco despois, comezamos a desenvolver os programas de calidade de leite, porque non tiñan asesoramento con ningún técnico e a idea era mellorar un pouco neste aspecto.
Como é de necesario un programa de calidade do leite nas granxas?
Eu creo que, hoxe en día, os programas de calidade de leite son fundamentais polo tema do secado selectivo, pois hai que saber que vacas secar con
TEÑEN UNHA MEDIA DE PRODUCIÓN DE 39 KG DE LEITE POR VACA E DÍA, CUN
4,06 % DE GRAXA E UN 3,55 % DE PROTEÍNA
MENÚS POR LOTES
Para un correcto funcionamento do sistema robotizado de muxido, Laura recoñece que é fundamental xestionar ben a alimentación dos animais. “Para dar coa clave pasamos traballo, pero, pouco a pouco, fomos conseguindo chegar a onde estamos hoxe”, indica.
A dose de penso subministrada a cada produtora no robot é axustada por eles en función da súa produción e forma parte da súa ración diaria de alimento que consta de 0,5 kg de palla, 1 kg de alfalfa, 3,5 kg de silo de herba, 8 kg de concentrado e 27 kg de silo de millo.
Pola contra, as secas e as xovencas comen outra ración que elaboran con 13 kg de silo de herba, 5 kg de palla, 4 kg de silo de millo e 4 kg de concentrado.
Para as becerriñas, segundo nacen, teñen preparado o seu penso starter e agua a libre disposición desde o
primeiro día. Están con leite ata os dous meses, que se destetan, e, seguidamente, pasan a tomar un penso específico de recría, que lles mesturan cun pouco da ración das xovencas, composta por raigrás deshidratado e un pouco de rolo seco. Cando se empezan a inseminar xa comezan a tomar a ración das xovencas.
ROTACIÓN DE HERBA E MILLO
Tanto a herba coma o millo, que utilizan para elaborar as racións das súas vacas, proveñen de producións propias, cultivos que rotan nunhas 40 hectáreas totais de terreo, das cales teñen a propiedade de 30 ha e as outras 10 son alugadas.
Condicionados pola climatoloxía, intentan sementar o millo polo mes de maio coa idea de recollelo entre finais de setembro e inicios de outubro. Usan un ciclo corto e adoitan conseguir unhas 50 toneladas/hectárea.
No caso da herba, decántanse por dúas fórmulas: un raigrás híbrido con raigrás italiano e unha mestura con leguminosas.
Eles mesmos encárganse dos traballos do campo con maquinaria propia, recorrendo a empresas externas unicamente no momento do ensilado, e toda a forraxe conseguida a almacenan en catro silos.
LEITE PARA UNHA INDUSTRIA QUEIXEIRA
Con esta alimentación, teñen unha media de produción de 39 kg de leite por vaca e día, cunha porcentaxe de graxa de 4,06 % e unha porcentaxe de proteína de 3,55 %.
A súa intención é continuar centrándose en mellorar as calidades do seu leite porque llo entregan todo á industria queixeira Entrepinares, coa que levan traballando cinco anos.
Xestionan un total de 40 hectáreas nas que rotan cultivos de herba e millo
Un carro dunha empresa externa prepáralles as racións todas as mañás
Contan con catro silos para todas as súas forraxes
Mayor precisión de género (96-97%)
Semen más fértil del mercado
“A GANDERÍA É UN SECTOR POUCO E MAL VALORADO E, SE ALGÚN DÍA FALTAMOS, HABERÁ PROBLEMAS”
A idea de futuro de Ganadería Castelo é manterse en número de animais e quedar cos mellores exemplares para sacar o máximo rendemento posible.
VALORAR O SECTOR
AS MELLORES CON MÁIS CALIDADES
O destino do leite, a elaboración de queixos, marca a dirección da selección xenética en Ganadería Castelo. “Queremos quedar só cos animais que máis nos compensan neste sentido. Entrepinares é unha fábrica que nos esixe calidades e debemos camiñar cara a esa meta”, resume Laura.
Ademais das calidades, valoran outros parámetros como a produción, os ubres, as patas e o tipo e é por iso polo que cren necesario comezar co xenotipado do seu rabaño. Ter claras as características xenéticas de cada animal permitiralles avanzar con máis tino e rapidez na súa selección .
Apostan ao 95 % pola raza holstein e só botan man do cruzamento con azul belga para aqueles animais que non lles interesa recriar. Usan touros xenómicos e probados e, en canto ao seme sexado, sempre en xovencas e en vacas de primeiro e segundo parto con boa fertilidade. Para todos estes traballos contan co asesoramento dos técnicos
do programa de apareamentos de Africor Lugo e, segundo as súas recomendacións, van inseminando segundo van necesitando.
Inseminan as xovencas aos 12 meses, sempre que teñan unha boa condición corporal. “Notamos que, cantos máis celos pasan, peor empreñan; é por iso polo que intentamos aplicarlles as inseminacións o antes posible”, afirma a gandeira.
Para a seguinte inseminación esperan uns 60 días, no caso das vacas de primeiro parto, e sobre 80 días nas vacas adultas, porque “ao estar nunha alta produción, se o facemos doutra maneira, cortámoslles máis a lactación e reducímoslles a fertilidade”. Na súa vida produtiva están alcanzando unha media de entre 4 e 5 partos.
Para a detección dos celos seguen os datos que lles achegan os colares de monitorización e, nalgúns casos puntuais, continúan utilizando sincronizacións, pero en moita menor medida. “É moi raro que se nos pase un celo –di–, con isto aumentamos moito as cifras de fertilidade”.
Laura e Natalia forman parte dunha nova xeración de gandeiras e gandeiros que lle dan esperanza ao rural galego, un sector que cualifican como “pouco e mal valorado, xa que a gandería avanzou moito, somos unhas empresas como outras calquera e de nós dependen moitas persoas. Nós ofrecémoslle alimentos á sociedade e, se algún día faltamos, haberá problemas”, advirte a gandeira pastoricense.
Reclama todas as trabas burocráticas ás que teñen que facer fronte e culpabiliza este asunto como unha das principais causas polas que outros mozos e mozas coma ela non queiran quedar nas súas ganderías. “O éxodo rural é outra das ameazas que se deberan valorar como sociedade e os que nos quedamos axudamos a manter o campo vivo”, destaca.
“Parece que se empeza a valorar un pouquiño máis o noso traballo desde fóra”, aínda que cre recomendable que a xente que non coñece o que realmente fan saque un tempiño para achegarse ao campo e ver de primeira man “o ben que tratamos os nosos animais e como é o noso medio vida. Daríanse conta do esforzo e da paixón que dedicamos a conseguir un litro de leite”.
Pretenden quedar cos mellores exemplares e na súa selección están priorizando as calidades
As xatas non son inseminadas ata que cumplen os 12 meses e chegan a unha condición corporal adecuada
Camas de secas, xovencas e recría: cama fría con serraduras
Fosas: dúas cubertas
Capacidade: 1.700.000 litros
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Media de idade na 1ª inseminación: 12 meses
Media de número de partos: 4-5
Parámetros con prioridade: calidades, produción, ubres, patas e tipo xeral
CULTIVOS E ALIMENTACIÓN
40 ha
Dous cultivos en rotación:
- Millo
- Dúas fórmulas para herba: raigrás híbrido con raigrás italiano e mestura con leguminosas
Dúas racións:
- Vacas de produción: 27 kg de silo de millo, 8 kg de concentrado, 3,5 kg de silo de herba, 1 kg de alfalfa e 0,5 kg de palla
- Vacas secas e xovencas: 13 kg de silo de herba, 5 kg de palla, 4 kg de silo de millo e 4 kg de concentrado
VENDA DO LEITE
Entrepinares
El rendimiento productivo COMIENZA AQUÍ
Alimentación para rendimiento y rentabilidad
Adisseo ofrece una solución única y completa para ayudar a maximizar el rendimiento lechero a través de la alimentación. Nuestras soluciones personalizadas de salud y nutrición están diseñadas para superar los desafíos de la producción lechera y brindarle un socio de confianza para ayudarle a alcanzar el éxito.
O tráfico libre triunfa en Casa da Corte con tres Lely Astronaut A5
A granxa Casa da Corte, propiedade de Gumersindo Otero, está situada no concello coruñés de Dumbría. Lely escolleu esta gandería para celebrar unha xornada de portas abertas debido ao alto benestar do seu rabaño e á boa xestión que teñen do persoal. Os asistentes coñeceron de primeira man os beneficios do tráfico libre e dos A5.
“Os robots distribúense todos nun mesmo lote: atopamos dous Astronaut na terceira fila e outro na cabeceira”, conta Iván Brea, responsable comercial para Lely na Coruña. Esta repartición explícase pola lonxitude do establo, con máis de oitenta metros; debido a isto, querían que todas as vacas tivesen un robot dispoñible en calquera momento. Deste xeito obteñen resultados moi positivos, como as súas 3,6 muxiduras de media. Así mesmo, teñen máis de cen cornadizas e uns 160 cubículos con cama de area.
Actualmente, teñen 25 vacas secas, 50 xovencas e moxen 152 animais nos seus Astronaut; a súa idea para o futuro é chegar a cifras de entre 170 e 180: “O que estamos a lograr agora mesmo, ademais das 3,6 muxiduras, é un único rexeitamento e unha produción de 40 litros por vaca e día, con excelentes calidades tanto en graxa coma en proteína”, aclara Brea. Para a alimentación do gando, traballan cun carro mesturador nunha CUMA e as súas vacas comen 28 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e 6,5 kg de mestura de penso, ademais do que consomen no robot.
Dispoñen tamén dun arrimador de comida Lely Juno e pronto instalarán unha amamantadora Lely Calm, que se implementará ao lado da zona de partos para que o desprazamento dos tenreiros sexa cómodo.
MÁIS TEMPO LIBRE E MELLOR XESTIÓN
Gumersindo Otero é o propietario desta granxa, que conta con dous empregados a tempo completo; de feito, Otero só está na gandería catro días á
semana. “O traballo cos robots lévase perfectamente”, declara. Cando algún dos seus empregados libra, Gumersindo colabora para sacar adiante as tarefas. De feito, Sindo indica que decidiu cambiar a sala de muxidura polo muxido automatizado para que o traballo fose menos dificultoso: “A fin de semana tocábame sempre que libraban os empregados e decidín que había que cambiar o método. Agora vou con outro ánimo, porque non é como estar na sala, nun foxo, madrugar e botar unha hora.
EN VÍDEO!
Gumersindo
propietario de Casa da Corte
Con este sistema tamén hai que erguerse cedo e facer os labores, pero adáptaste ti un pouco máis”.
O gandeiro afirma que isto lles cambiou a vida tanto a el mesmo como ás súas vacas: “Están ben porque se moven libremente, non van detrás delas para que se muxan. A algunhas cústalles un pouco máis e axúdaselles, pero, en xeral, estou contento co traballo e cos robots”.
UN DESEÑO EFICIENTE
Para a colocación dos A5 foi clave o deseño tan longo da granxa, xa que dous deles se sitúan na terceira fila e outro na cabeceira. Malia ser un lote único, Maite Antelo, coordinadora de proxectos de Lely en Galicia, precisa que, se chegado o momento o gandeiro quixese, podería dividirse en dous lotes.
Os robots da terceira fila posúen área de separación para ambos. Xusto detrás das máquinas estaba a antiga sala de muxidura coa súa sala de espera correspondente, de maneira que aproveitaron ese espazo para situar as áreas de separación, que son útiles para celos, partos etc. Os tres A5 teñen área de contención para meter os atrasos.
“Coa colocación dos robots na terceira fila evitamos ter que utilizar tantos cubículos como requiriría poñelos no centro. Ademais, necesitariamos dous corredores
de cruzamento situados un fronte a cada robot e ocupariamos moito máis espazo. Deste xeito, quédanos moi ben distribuída a nave e está equidistante para o desprazamento das vacas dunha cabeceira á outra”, explica Antelo.
A coordinadora de proxectos expón tamén que o primeiro no que pensan cando chegan a unha granxa é en que a circulación dos animais quede sinxela, sexa práctica e lles resulte fácil asimilar a súa nova rutina diaria.
FIEL SEGUIDOR DO TRÁFICO LIBRE
Otero confésase un admirador do sistema de tráfico libre que tanto defenden desde Lely. “Se as vacas van soas ao robot, por que hai que metelas? Son animais de costumes. Unha vez que comprenden como funciona, xa van sempre e non tes ningún problema. Non hai por que andar metendo vacas”, argumenta.
O gandeiro valora positivamente de Lely como levan o proceso de colocación de robots, que é unha casa que leva moitos anos no mercado, a fiabilidade, o servizo que prestan e que sempre lle gustaron os seus robots.
Con respecto ao futuro do sector, Otero ten claro que a robotización será clave: “Hai que ir modernizándose. Comezouse cos caldeiros, logo foi o circuíto,
despois a sala de muxidura e hoxe chegan os robots. Debemos ir nesa dirección, é o futuro”.
“Tamén queremos dar unha imaxe dunha gandería eficiente e sostible, de que as vacas están ben e tratámolas perfectamente. Como din en Lely: ‘Aquí ninguén perde, todos gañamos’”, conclúe Gumersindo Otero.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Iván Brea, responsable comercial para Lely na Coruña, e Maite Antelo, coordinadora de proxectos de Lely en Galicia
Os asistentes observaron o funcionamento dos A5
LA MARINA DE RETORTILLO. VALDÁLIGA (CANTABRIA)
Excelencia e rigor, dúas calidades que unen a gandería e o universo da revista ¡Hola!
Viaxamos ao corazón de Valdáliga para coñecer de primeira man La Marina de Retortillo, unha granxa referente en España para aqueles amantes da xenética da raza holstein. O seu propietario, Eduardo Sánchez, e o seu xerente, José Manuel Paz, abríronnos as portas da súa casa para desvelarnos a verdadeira historia desta gandería tan unida ao mundo da comunicación.
Localización: Valdáliga (Cantabria)
Propietarios: familia Sánchez Pérez
N.º total de animais: 160
Vacas en muxidura: 80-90
Media de produción: 36-38 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,70 %
Porcentaxe de proteína: 3,60 %
RCS: 200.000-250.000 céls./ml
Venda do leite: Nestlé
Prezo do leite: 0,48 €/litro máis calidades
La Marina de Retortillo, a piques de cumprir 50 anos de traxectoria, sobresae no sector pola súa grande aposta, desde os seus inicios, pola alta xenética e a procura da excelencia da raza holstein.
O seu fundador, Eduardo Sánchez Junco, dono da finca El Retortillo, de Burgos, era un auténtico apaixonado da natureza, das vacas e da selección xenética e, xunto ao cántabro Guillermo Paz, creou en 1976 esta gandería de produción leiteira.
A día de hoxe, os fillos de Eduardo e de Guillermo, Eduardo Sánchez e José Manuel Paz, continúan co legado que lles deixaron os seus pais:
José Manuel, como actual xerente e responsable da gandería, e Eduardo, como propietario, compaxinando o mundo da gandería coa dirección dunha das publicacións de sociedade, moda e beleza con máis éxito do panorama nacional, como é a revista ¡Hola!
“A nosa paixón segue estando nesta gandería, que con tanta ilusión comezou o meu pai, quen se converteu naqueles anos nunha figura relevante no desenvolvemento da xenética da vaca frisona en España”, destaca Eduardo lembrando que El Retortillo foi a primeira granxa española en realizar unha inseminación artificial.
En Vaca.tv
EDUARDO SÁNCHEZ: “A ALIANZA DE EL RETORTILLO CON LA MARINA LEVOU A ESTA ÚLTIMA A SER O QUE É HOXE, UNHA GANDERÍA DAS MELLORES DE CANTABRIA E DE ESPAÑA POR CUALIFICACIÓN”
QUE FOI PRIMEIRO, A GRANXA OU A REVISTA?
Antes de xornalista, Eduardo Sánchez Junco foi enxeñeiro agrónomo. “Meu avó, por aquel entón, recomendoulle ao meu pai que estudase a enxeñería porque consideraba que tería un futuro máis seguro”, sincérase o seu llo Eduardo. El tiña moitísimo amor polos animais, especialmente polas vacas frisonas, e este foi desde o principio o seu gran proxecto.
“A alianza de El Retortillo con La Marina levou a esta última a ser o que é hoxe, unha gandería das mellores de Cantabria e de España por cuali cación”, subliña Eduardo. Tanto que no último ranking da Confederación de Asociacións de Frisona Española (Conafe) coas mellores granxas por cualicación morfolóxica, La Marina de Retortillo sitúase no posto oito, cunha media de 85,36 puntos.
Da unión de ambos sectores, Sánchez Pérez destaca un gran nexo en común: “Facer as cousas con bo gusto buscando sempre a excelencia e o rigor”. Recoñece que son dous proxectos moi distintos, pero cre que teñen a mesma orixe pasional e o mesmo coidado e vocación. Sinala, ademais, que para alcanzar o éxito en ambos se necesita unha gran dedicación e un esforzo permanente.
Alta Calidad Alemana Asegurada!
Eduardo Sánchez e José Manuel Gegúndez, directores de ¡Hola! e Vaca Pinta, na celebración da última poxa en La Marina de Retortillo
Eduardo Sánchez e Guillermo Paz (arriba á esquerda), fundadores de La Marina de Retortillo
JOSÉ
MANUEL PAZ:
“INTENTO COORDINAR A XENÉTICA E OS BOS PEDIGREES DAS VACAS CO RENDEMENTO DA GRANXA”
fiándonos do que imos vendo –di–, esta é unha ferramenta máis da que dispoñemos para seguir mellorando”. Inseminan sempre con seme sexado, para obter moita recría e só en casos extremos, de pouca fertilidade, poñen algún touro angus.
“Nós estamos traballando e apoiando moito a evolución da granxa, incorporamos tecnoloxía para garantir un futuro interesante. Así nos gustaría que fose”, admite Eduardo. A súa seguinte xeración conserva o gusto polo gran proxecto do seu avó e a ilusión desta familia pasa por continuar con este legado.
Neste sentido, o director da revista ¡Hola! confía plenamente no traballo de José Manuel Paz. “A súa gran vocación, a súa profesionalidade e o seu espírito de traballo foron sempre impecables e é a alma máter de La Marina. Ten unha gran capacidade para seleccionar e buscar a mellor xenética e é quen toma as decisións e dirixe absolutamente a explotación”, conclúe.
A MORFOLOXÍA, PIAR FUNDAMENTAL
“Eduardo Sánchez Junco era como un segundo pai para min”, conta José Manuel Paz. Inculcoulle a súa paixón polas vacas, polos concursos e pola morfoloxía dos animais, un aspecto que se converteu no piar básico da xestión de La Marina.
“Intento coordinar a xenética e os bos pedigrees das vacas co rendemento da granxa. Para min é básico”, resume o gandeiro.
Selecciona os touros en base ao tipo e está subindo o listón cada vez máis sobre a produción. Aposta en maior medida por sementais probados, aínda que tamén usa xenómicos e combina en cada campaña entre seis e oito touros.
Comezaron a xenotipar o rabaño, grazas a un servizo subvencionado pola Asociación Frisona de Cantabria (AFCA), e “aínda que continuamos
“Cualificamos en 2024 un total de 66 vacas, conseguimos 11 EX (excelentes), 44 MB (moi boas), das cales 22 son de primeiro parto, e 11 BB (bastante boas) de primeiro parto”, enumera.
Entre todas as familias de vacas que pasaron pola granxa, José Manuel lembra con especial agarimo a frisona “Marina Stormatic Siberia, unha vaca moi dominante na nosa gandería con varias fillas, netas e bisnetas excelentes”.
Entre todas as familias de vacas da granxa, José Manuel lembra con especial agarimo a frisona Marina Stormatic Siberia
Cualificaron en 2024 un total de 66 vacas, das que conseguiron 11 EX, 44 MB e 11 BB
Seleccionan os touros en base ao tipo e están subindo o listón cada vez máis sobre a produción
J. M. P.: “GOZAMOS MOITO DA POXA, PASAMOS UN DÍA MOI AGRADABLE E POÑEMOS EN VALOR O TRABALLO QUE SEGUIMOS FACENDO POLA RAZA HOLSTEIN ESPAÑOLA”
UNHA CITA ANUAL: A SÚA POXA DE
ELITE
Cunha lista de animais con pedigrees moi bos e unha recría máis que ampla, José Manuel propúxolle á empresa a idea de organizar cada ano unha poxa de animais de alto valor xenético para darlles saída a estes exemplares e seguir promovendo o nome de La Marina no sector.
“Ao utilizar na gran maioría das nosas vacas seme sexado, logramos ter un excedente de animais de calidade para realizar a poxa e todo iso supón un ingreso importante no ano”, indica Paz.
Desta maneira xurdiu a idea e, desde hai uns catro anos, veñen celebrando a nais do mes de outubro unha cita que xa é recoñecida no calendario do vacún de leite español.
“Gozamos moito da poxa, pasamos un día moi agradable con outros gandeiros, veterinarios e técnicos do sector, e poñemos en valor o traballo que seguimos facendo pola raza holstein española, tal e como quería Eduardo Sánchez Junco”, valora José Manuel.
MÁIS DE 25 ANOS COMO XUÍZ
José Manuel Paz pertence ao grupo de xuíces nacionais da raza frisona de Conafe desde o ano 1998. “Todo comezou unha vez máis grazas ao fundador desta granxa, que me inculcou desde ben pequeno a paixón polas vacas e dicíame sempre que me tiña que formar como xuíz, pois el nunca puido chegar a selo por dificultades co seu traballo”, explica. Así, comezou a asistir ás escolas de xuíces, ata que logrou o título e iniciou a súa andaina como xuíz nas pistas de todo o panorama nacional e mesmo internacional.
Esta outra faceta permitiulle a José Manuel coñecer moitos gandeiros, a xestión doutras ganderías e animais que quedaron gravados para sempre na súa memoria. “Hai certas vacas que me marcaron moito, véñenme á cabeza exemplares como Viña Tempo Alhambra, que lograba competir nos 90 con vacas italianas, a elite naqueles anos; Retor-
tillo Lindy Pisde, de El Retortillo, que gañou dous concursos nacionais en 1996 e 1997, ou Pacho Goldwyn Telva, unha vaca fantástica que tamén se impuxo no Nacional unhas tres veces”, unha lista na que engade a “Llinde Ariel Jordan, unha vaca incrible que non só sorprendeu en España senón tamén en Europa, polo boa e lonxeva que é”.
Do que lle deron os concursos, queda tamén coa oportunidade de viaxar polo mundo e cos grandes amigos que foi facendo. “Creo que este tipo de convocatorias son moi necesarias para inculcarlles esta paixón aos mozos e para transmitir e intercambiar coñecementos entre os gandeiros”, resalta.
Nos certames morfolóxicos “ves fillas de certos touros que son moi sobresalientes e adquires impresións que ás veces non terías, porque na xenética dous e dous non sempre son catro; se non, todos fariamos vacas excelentes e campionas. Os concursos axúdanche moito nisto”, finaliza.
Última subasta celebrada en La Marina de Retortillo en octubre de 2024
Ex p ertos e n m a nipul aci ón de c a rgas
Ex p ertos e n m a nipul aci ón de c a rgas
Ex p ertos e n m a nipul aci ón de c a rgas
CARDELLE Hidráulica, s.l. édistribuidor dasmáquinas eservizos MANITOU en Galicia
CARDELLE Hidráulica, s.l. édistribuidor dasmáquinas eservizos MANITOU en Galicia
CARDELLE Hidráulica, s.l. édistribuidor dasmáquinas eservizos MANITOU en Galicia
O DÍA A DÍA
A día de hoxe, suman un rabaño total de 160 cabezas, das que moxen unhas 80-90 vacas, e están a alcanzar unhas cifras de produción de 36-38 litros de leite por vaca e día, cun 3,70 % de graxa e un 3,503,60 % de proteína. “Non temos unha media de produción moi alta, porque nos gusta manter os nosos animais moitos anos na explotación, uns 10 ou 12 anos. Son vacas excelentes varias veces ás que lles temos moito cariño”, matiza José Manuel.
Na nave principal, as vacas de leite descansan en cubículos con cama de area e teñen acceso a dous robots de muxidura que instalaron hai dous anos e medio.
As xatas acabadas de nacer están en casetas e, cando se destetan, aos tres meses, comezan a agruparse en varios parques segundo a idade. Están encamadas todas con palla.
Insemínanas, dependendo da súa condición corporal, entre os 14 e os 16 meses, e desde que están preñadas e próximas ao parto, pasan a un lote especial. Seguidamente, incorpóranse aos lotes de produción. “Ao principio, dividiamos as primíparas cara a un lado e as adultas a outro, pero hoxe en día preferimos telas mesturadas, porque así a muxidura no robot se fai máis áxil. Doutra maneira, acumulabamos máis atrasos no grupo das adultas”, explica José Manuel.
As produtoras comen unha ración composta por 16 kg de silo de millo, 16 kg de silo de raigrás, 8 kg de polpa de remolacha ensilada, 3 kg de alfalfa en rama e 6 kg de concentrado, ademais do penso dispensado nos robots en función da súa produción. As secas aliméntanse de penso
de secas e palla a discreción, e a recría, con diversos tipos de penso segundo a súa idade e palla, tamén a discreción.
Xestionan unhas 25 hectáreas de terreo, nas que cultivan millo e raigrás, e abastécense tamén das fincas de Burgos para a palla e a alfalfa.
“Sementamos sempre un ciclo curto de millo porque dependemos moito do tempo e adoitan saír entre 40 e 50 toneladas por hectárea, aínda que, por exemplo, este ano foi catastrófico”, confirma.
Contan con toda a maquinaria básica necesaria para unha explotación –dous tractores, segadora, fileirador, mini pala, rozadoira, cisterna–, pero “encargámoslles moitos labores a empresas externas por falta de tempo, pois na granxa estamos sós o meu irmán e mais eu”.
Pertencen a dúas cooperativas, Cooperativa Ruiseñada de Comillas e Agrocantabria, ás que compran diferentes insumos, como pensos, medicamentos e algunha forraxe, se é necesario. Para o servizo de
J. M. P.: “TEMOS ACCESO A POUCO TERREO E NA ÉPOCA DE CHOIVAS VÓLVESE COMPLICADA A XESTIÓN DE XURROS. É O NOSO MAIOR PROBLEMA, XUNTO COA BUROCRACIA E TODO O PAPELAME QUE SE NOS ESIXE”
carro, comparten unifeed con oito ganderías da zona e fai ruta diaria por todas elas para elaborar as diferentes racións.
Véndenlle o leite a Nestlé e están a cobrar 48 céntimos por litro máis as primas por calidades.
De cara ao futuro, anticipa que en Cantabria un dos principais retos aos que se enfrontan é a xestión dos xurros. “Temos acceso a pouco terreo e na época de choivas vólvese complicado. É o noso maior problema, xunto coa burocracia e todo o papelame que se nos esixe. Hoxe en día, case nos dá máis traballo todo isto que as propias vacas”, lamenta José Manuel, ao mesmo tempo que asegura que o seu afán seguirá centrado en continuar mellorando cada día en todos os aspectos que se poidan na granxa.
Véndenlle o leite a Nestlé e están a cobrar 48 céntimos por litro máis as primas por calidades
Robotizaron o muxido das súas produtoras hai dous anos e medio
www.indusagri.es indusagri@indusagri.es
La Marina de Retortillo
Valdáliga
(Cantabria)
PRODUCIÓN
Animais en total: 160
Vacas en muxidura: 80-90
Litros/vaca/día: 36-38
Graxa: 3,70 %
Proteína: 3,50-3,60 %
INSTALACIÓNS
Muxido: 2 robots
Media de número de muxidos: 3,2
Camas de produtoras: area
Camas de secas, xovencas e recría: palla
Fosas: 1 sen cubrir
Capacidade: 1.600.000 litros
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Media de idade na 1ª inseminación: 14-16 meses
Media de número de partos: 3,6
Parámetros con prioridade: tipo e produción
CULTIVOS E ALIMENTACIÓN
25 ha
- Rotación de herba e millo
Tres racións:
- Ración das vacas de produción: 16 kg de silo de millo, 16 kg de silo de raigrás, 8 kg de polpa de remolacha ensilada, 3 kg de alfalfa en rama e 6 kg de concentrado
- Ración das vacas secas: penso para secas e palla a discreción
- Ración de xovencas: penso de recría segundo a idade e palla a discreción
VENDA DO LEITE
Nestlé
Prezo do leite: 48 cts./l máis primas por calidades
Kuhn, galardonado por su innovación en Figan 2025
El sistema Kuhn Baler Automation, integrado en la empacadora VB 7100, ha sido premiado en la categoría de innovación tecnológica del Concurso de Mejoras e Innovaciones Tecnológicas de Figan 2025.
Kuhn Ibérica se enorgullece de este reconocimiento obtenido en el marco de la 17.ª edición de la Feria Internacional de Producción Animal (Figan), que supone para la marca una oportunidad clave a la hora de presentar sus nuevos productos y servicios al mercado español.
Este concurso premia los desarrollos de aquellas empresas del sector que invierten en I+D+i, seleccionando los productos que aportan avances tecnológicos e innovaciones signi cativas.
Con este galardón se ha reconocido el sistema de empacado automatizado de Kuhn, con la primera empacadora del mundo que posee control de secciones. Dicho sistema mejora la rentabilidad de las operaciones, al tiempo que optimiza su calidad y comodidad.
Las principales ventajas que presenta Kuhn Baler Automation son mayor ergonomía y comodidad para el operario, máximo rendimiento del conjunto tractor/empacadora, menor desgaste de la máquina, gestión de tareas y clientes más sencilla y optimizada, conocimiento del rendimiento por campo con cifras precisas, facilidad en la transferencia de datos y en la gestión de las explotaciones, y mayor rentabilidad del negocio.
Kuhn Baler Automation consta de varias funciones: el control de secciones del controlador de tareas, el Tractor Implement Management, el Task Controller y el Auxiliary Control.
Control de secciones del controlador de tareas (TC-SC)
La función TC-SC en la rotoempacadora VB 7100 permite dotarla con un pickup automatizado por GPS, lo que signi ca que este solo está bajado cuando queda forraje por empacar, elevándose automáticamente al llegar a la cabecera del campo o al pasar por un área ya trabajada. TC-SC también permite:
• Operar sin necesidad de cargar previamente un mapa de campo o de hileras, evitando ajustes complejos del GPS.
• Fijar la anchura de la sección como la anchura entre la hilera.
• Determinar y registrar la super cie no trabajada.
Tractor Implement Management (TIM)
Con la función de gestión de aperos del tractor, TIM, la máquina automatiza procesos importantes:
• Expulsión de pacas.
• Parada del tractor cuando la cámara de empacado está llena y durante el atado.
• Limpieza de las cuchillas.
• Elevación del pickup al dar marcha atrás.
Otras funcionalidades
• Task Controller (TC-BAS y TC-GEO): las tareas se registran, documentan y cartografían con los datos relacionados (número de pacas, información del cliente y del campo, rendimiento de la cosecha y peso de las pacas). Así, se crea automáticamente un informe preciso.
• Auxiliary Control (AUX-N): la empacadora puede controlarse de forma directa mediante el joystick CCI A3.
Kuhn Ibérica exhibirá esta máquina en su estand de Figan 2025 para todas las personas que estén interesadas en conocerla de primera mano. Los encontrarás en el pabellón 4 de la Feria de Zaragoza del 25 al 28 de marzo.
Ibérica SA
Criterios de selección genética para sistemas de ordeño robotizado
Criterios de selección genética para sistemas de ordeño robotizado
Josefina Riestra, Médica Veterinaria licenciada en la Universidad Nacional del Litoral (Argentina), es una profesional en producción lechera, con una dilatada experiencia en automatización, sistemas de ordeño robotizado, asesoramiento técnico y ventas en empresas como DeLaval y Elanco.
Josefina Riestra, Médica Veterinaria licenciada en la Universidad Nacional del Litoral (Argentina), es una profesional en producción lechera, con una dilatada experiencia en automatización, sistemas de ordeño robotizado, asesoramiento técnico y ventas en empresas como DeLaval y Elanco.
Josefina se unió recientemente al equipo de España para reforzar la presencia de ABS en Galicia, dando soporte técnico y comercial.
Josefina se unió recientemente al equipo de España para reforzar la presencia de ABS en Galicia, dando soporte técnico y comercial.
En esta entrevista Josefina desentraña cuáles son los criterios de selección genética para producir los animales que mejor se adapten a los Sistemas de Ordeño Robotizado
En esta entrevista Josefina desentraña cuáles son los criterios de selección genética para producir los animales que mejor se adapten a los Sistemas de Ordeño Robotizado.
La eficiencia de ordeño robótico se podría medir por kg de leche por minuto de ocupación del robot. Por lo tanto la genómica nos permite manejar estos criterios con una fiabilidad alta y obtener descendencia que sea más productiva y eficiente.
La eficiencia de ordeño robótico se podría medir por kg de leche por minuto de ocupación del robot. Por lo tanto la genómica nos permite manejar estos criterios con una fiabilidad alta y obtener descendencia que sea más productiva y eficiente.
“
“
El uso de las genómicas junto con nuestro programa de apareamientos GMS nos ayuda a manejar estos criterios con una alta precisión para obtener una descendencia más productiva y eficiente, aumentando así la rentabilidad de la granja. “ “
El uso de las genómicas junto con nuestro programa de apareamientos GMS nos ayuda a manejar estos criterios con una alta precisión para obtener una descendencia más productiva y eficiente, aumentando así la rentabilidad de la granja. “ “
En vídeo
En vídeo
Josefina Riestra - Técnica Comercial ABS Galicia
¿Cómo
puede la genética contribuir a mejorar estos puntos esenciales en los Sistemas de Ordeño
de Ordeño Robotizado?
Sistemas de Ordeño Robotizado?
Los rasgos morfológicos del sistema mamario son el punto principal en los que se debe fijar la atención para la producción de animales destinados a Sistemas de Ordeño Robotizado, en concreto una buena colocación de pezones posteriores, así como una profundidad de ubre intermedia, lo que permitirá al robot poder acelerar el proceso de preparación y colocación, siendo importante también en este punto el temperamento del animal.
Los rasgos morfológicos del sistema mamario son el punto principal en los que se debe fijar la atención para la producción de animales destinados a Sistemas de Ordeño Robotizado, en concreto una buena colocación de pezones posteriores, así como una profundidad de ubre intermedia, lo que permitirá al robot poder acelerar el proceso de preparación y colocación, siendo importante también en este punto el temperamento del animal.
Los rasgos morfológicos del sistema mamario son el punto principal en los que se debe fijar la atención para la producción de animales destinados a Sistemas de Ordeño Robotizado, en concreto una buena colocación de pezones posteriores, así como una profundidad de ubre intermedia, lo que permitirá al robot poder acelerar el proceso de preparación y colocación, siendo importante también en este punto el temperamento del animal.
Un alto flujo de ordeño permite a los animales disminuir los tiempos de estancia en el box.
Un alto flujo de ordeño permite a los animales disminuir los tiempos de estancia en el box.
Un alto flujo de ordeño permite a los animales disminuir los tiempos de estancia en el box.
La estatura es también un rasgo de vital importancia, no sólo para facilitar el acceso y aumentar el número de visitas al robot, sino también porque está correlacionada negativamente con la vida productiva y la eficiencia alimentaria de las vacas.
La estatura es también un rasgo de vital importancia, no sólo para facilitar el acceso y aumentar el número de visitas al robot, sino también porque está correlacionada negativamente con la vida productiva y la eficiencia alimentaria de las vacas.
La estatura es también un rasgo de vital importancia, no sólo para facilitar el acceso y aumentar el número de visitas al robot, sino también porque está correlacionada negativamente con la vida productiva y la eficiencia alimentaria de las vacas.
Rasgos Morfológicos de la ubre que afectan negativamente al uso de Sistemas de Ordeño
Rasgos Morfológicos de la ubre que afectan negativamente al uso de Sistemas de Ordeño
Rasgos Morfológicos de la ubre que afectan negativamente al uso de Sistemas de Ordeño
Colocación del pezón
Colocación del pezón
Colocación del pezón
Robotizados1
Robotizados1
Robotizados1
El ángulo del eje del pezón en relación con la vertical debe ser menor de 30 grados.
El ángulo del eje del pezón en relación con la vertical debe ser menor de 30 grados.
El ángulo del eje del pezón en relación con la vertical debe ser menor de 30 grados.
Longitud del pezón
Longitud del pezón
La longitud de los pezones debe ser mayor de 3 cm.
Longitud del pezón
La longitud de los pezones debe ser mayor de 3 cm.
La longitud de los pezones debe ser mayor de 3 cm.
Colocación de los pezones posteriores
Colocación de los pezones posteriores
Colocación de los pezones posteriores
La colocación de los pezones posteriores debe ser mayor de 1,5 cm.
La colocación de los pezones posteriores debe ser mayor de 1,5 cm.
La colocación de los pezones posteriores debe ser mayor de 1,5 cm.
Colocación de los pezones anteriores
Colocación de los pezones anteriores
Colocación de los pezones anteriores
La colocación de los pezones anteriores debe estar entre 12,5 a 30 cm.
La colocación de los pezones anteriores debe estar entre 12,5 a 30 cm.
La colocación de los pezones anteriores debe estar entre 12,5 a 30 cm. ¿Cómo puede la
Diámetro de los pezones
Diámetro de los pezones
Diámetro de los pezones
El diámetro de los pezones debe ser de entre 1,5 cm y 3 cm.
El diámetro de los pezones debe ser de entre 1,5 cm y 3 cm.
El diámetro de los pezones debe ser de entre 1,5 cm y 3 cm.
Equilibrio de la ubre
Equilibrio de la ubre
Equilibrio de la ubre
El final de cada pezón debe estar más bajo que el punto más bajo de cada cuarterón en más de 3 cm.
El final de cada pezón debe estar más bajo que el punto más bajo de cada cuarterón en más de 3 cm.
El final de cada pezón debe estar más bajo que el punto más bajo de cada cuarterón en más de 3 cm.
Distancia entre el punto más bajo del pezón y el suelo
Distancia
Distancia entre el punto más bajo del pezón y el suelo
entre el punto más bajo del pezón y el suelo
La distancia entre el punto más bajo del pezón y el suelo debe ser mayor de 35 cm.
La distancia entre el punto más bajo del pezón y el suelo debe ser mayor de 35 cm.
La distancia entre el punto más bajo del pezón y el suelo debe ser mayor de 35 cm.
Colocación de los pezones (vista lateral)
Colocación de los pezones (vista lateral)
La colocación de los pezones debe ser mayor de 7 cm.
Colocación de los pezones (vista lateral)
La colocación de los pezones debe ser mayor de 7 cm.
La colocación de los pezones debe ser mayor de 7 cm.
1 - Según el estudio de Jacques Boully (Director General de Prim Holstein Francia), que presentó en la Conferencia Mundial Holstein-Friesssian Australia en Mayo de 2000. Artículo publicado originalmente en el nº 118 de la revista Frisona Española.
publicado originalmente en el nº 118 de la revista Frisona Española.
Visite absglobal.com/es/criar-el-tipo-de-vaca-adecuado-para-aumentar-la-eficacia-de-los-sistemas-de-ordeno-robotizados/ para saber más o escanee el código QR.
para saber más o escanee el código QR.
1 - Según el estudio de Jacques Boully (Director General de Prim Holstein Francia), que presentó en la Conferencia Mundial Holstein-Friesssian Australia en Mayo de 2000. Artículo publicado originalmente en el nº 118 de la revista Frisona Española.
1 - Según el estudio de Jacques Boully (Director General de Prim Holstein Francia), que presentó en la Conferencia Mundial Holstein-Friesssian Australia en Mayo de 2000. Artículo
Xamais me deas as costas, forasteiro…
Nesta nova crónica axúdovos a detectar os síntomas que por si mesmos nos permiten diagnosticar una enfermidade, o que se denomina `patognomónicos´, relacionados co celo das nosas vacas, co obxectivo de telas baixo control e evitar os seus efectos negativos, como poden ser a baixada da produción ou comportamentos agresivos cara a outros animais e humanos.
Antón Camarero Veterinario de Adial
Amiúdo, os veterinarios temos que entrar ao patio onde están as vacas. Ás veces algunha se achega e incordia, ti afástala e ao cabo dun intre volve tentalo… e ti volves afastala. Tenta montar tamén outras vacas ou deixarse montar. É posible que asome pola vulva unha vela de limo transparente. Todos estes indicios nos fan sospeitar que esa vaca está en celo.
As vacas son animais ‘poliéstricos continuos’. Isto quere dicir que están en celo de forma regular durante todo o ano (independentemente da estación). No caso desta especie prodúcese máis ou menos cada 21 días. Ao nal do celo ovula para ser fecundada e, se todo vai ben, en nove meses traerá unha cría.
Outros animais, coma a egua, a cabra ou a ovella, son ‘poliéstricos estacionais’, o que quere dicir que non presentan celo durante o inverno (cando a luz se ve moi reducida).
Nesta entrega continuamos vendo os síntomas que por si sós nos permiten diagnosticar unha enfermidade, que chamamos síntomas ‘patognomónicos’. Aquí vai un exemplo que ten dúas interpretacións: unha patolóxica (enfermidade) e outra siolóxica (non enferma ou normal).
Podedes apreciar na gura 1 (páx. seg.) as diferenzas entre a foto da imaxe esquerda, na que a cada lado do nacemento da cola hai unha fenda, a cal non existe na imaxe da dereita?
Comezaremos pola interpretación siolóxica ou normal deste síntoma: anúncianos que o momento do parto está próximo. As hormonas producidas polo feto dan
Limo transparente saíndo da vulva
AS VACAS SON ANIMAIS ‘POLIÉSTRICOS CONTINUOS’. ISTO QUERE DICIR QUE ESTÁN EN CELO DE XEITO REGULAR DURANTE TODO O ANO, INDEPENDENTEMENTE DA ESTACIÓN
un sinal que estimula na nai unha sobreprodución de estróxenos. Estes abrandan os ligamentos que unen os ósos que forman a cadeira e o sacro. Entón, a cabeza do feto empurrada polas contraccións da nai dilata o espazo entre os ósos e aumenta a amplitude da chamada ‘canle do parto’. Isto facilita a saída do xato e que a vaca poida parir con facilidade.
A outra interpretación deste síntoma é o de ‘vaca cortada’ (así é como se coñece no léxico gandeiro): indica unha enfermidade e dise que é patolóxica. O folículo ovárico (unha bocha no ovario que contén un líquido rico en estróxenos e un óvulo nadando no seu interior) rompe (ovulación) para entrar nas trompas. Este óvulo pode ou non ser fecundado. Isto é o que ocorrería de forma normal ao final do celo.
Que ocorre ás veces? Pois que o folículo medra e medra de forma desmesurada e pasa de ter o tamaño dunha oliva (que sería o tamaño habitual) ao dunha laranxa grande. Así non hai ovulación e prodúcese o que se coñece como ‘quiste ovárico’. O celo, que duraría un día en circunstancias normais, non cesa. Prodúcense estróxenos sen parar (que é a hormona que produce as manifestacións do celo). As vacas incrementan o apetito sexual e déixanse montar, montan elas outras vacas… e mesmo outros animais –ou persoas– sen control.
Os estróxenos tamén son os responsables da relaxación dos ligamentos, o que dá o aspecto que os gandeiros chaman de ‘vaca cortada’. O canto dunha man cabe entre estes dous ósos e dá a impresión de que a grupa está cortada. Esta sospeita podemos veri cala co achado
do quiste ovárico, ben por palpación rectal ou nunha pantalla coa axuda dun ecógrafo.
Como é moi importante que sigan a dar leite, hoxe en día nas ganderías lácteas as vacas son supervisadas polo menos unha vez ao mes. Identifícase entón que vacas están preñadas. Ao estar baixo este control, é máis raro ver ‘ninfomanías’ (é como se chama esta enfermidade), pois se tratan antes.
En Galicia, cando as avoas da casa eran as encargadas de levar e traer as vacas ao pasto, era unha noticia típica na prensa (e desgraciadamente ocorría case todos os anos) que unha avoa despistada morrese esmagada ao tentar ser montada por unha vaca.
Se estades con vacas nun establo ou no pasto, non lles deades nunca as costas ou poderiades morrer de amor, en serio.
Ata a vindeira entrega!
Na foto esquerda, a cada lado do nacemendo da cola obsérvase unha fenda, a cal non existe na imaxe da dereita
Figura 1
Desafíos e oportunidades na illa Terceira
Os días 3 e 4 de outubro de 2024, a illa Terceira (Azores) serviu como escenario para a Xornada titulada Podoloxía Bovina: Desafíos e Oportunidades na Illa Terceira, unha nova iniciativa da APPB que, malia a súa brevidade, foi intensa e moi valorada polos podólogos, veterinarios e produtores de leite que se reuniron alí para abordar o tema da mobilidade das vacas e a saúde das patas.
Para contextualizar, en Terceira, unha das nove illas que constitúen o arquipélago dos Azores, a produción de leite é unha das principais actividades económicas. As illas Azores son responsables da produción dun terzo do leite portugués e no ano 2020 preto do 24 % do leite recollido no arquipélago foi producido na Illa Terceira. Nos Azores, o sistema de produción de leite é diferente ao habitual.
Cun clima bastante benigno, amplitudes térmicas pequenas e terras moi fértiles, os animais tradicionalmente permanecían no campo e alimentábanse dos pastos durante case todo o ano.
Os cambios de manexo implementados na actualidade, relacionados coa construción de máis establos e salas de muxido fixas, obrigaron as vacas a realizaren viaxes máis longas, varias veces ao día. Estes desprazamentos son emprendidos a miúdo por chans degradados e a marchas rápidas. Estas situacións, agravadas por esperas ou confinamento en parques ou terreos moi lameiros, provocaron un incremento de casos de patoloxía podal.
UN ENCONTRO BREVE, PERO MOI PRODUTIVO
O primeiro día desta Xornada, os socios da APPB Marc Pineda (Picovets),
António Nunes (Caracol da Planície), Paulo Júnior e Richard Touret (Finca-Pé) uníronse aos seus compañeiros podólogos Fábio Andrade e Nuno Silva (Unicol) na granxa Agropec Sousa e Silva, situada en Paul, nunha sesión práctica que serviu para es-
Richard Touret Vogal da APPB; médico veterinario en Finca-Pé | www.fincape.com
Sistema tradicional de produción de leite na illa
OS CAMBIOS DE MANEXO IMPLEMENTADOS NA ACTUALIDADE NA ILLA […], AGRAVADOS POR ESPERAS OU CONFINAMENTO EN PARQUES OU TERREOS MOI LAMEIROS, PROVOCARON UN INCREMENTO DE CASOS DE PATOLOXÍA PODAL
coitar e comprobar en primeira persoa as inquedanzas dos compañeiros insulares. Foi unha oportunidade para inspeccionar as extremidades e os pezuños de animais afectados por diversas formas de coxeira. Tras a súa inmobilización nun potro de volteo, aínda utilizados na illa pola súa portabilidade en furgonetas especialmente modificadas e a súa sinxela montaxe tanto nos pastos coma en parques e establos (na maioría das visitas só se atenden animais moi coxos e en pequeno número), realizáronse os recortes e tratamentos axeitados, e debatéronse os efectos das lesións atopadas e os factores de risco presentes na granxa.
Tres talleres prácticos
O segundo día, os participantes (produtores e podólogos da illa Terceira, podólogos da veciña illa de São Miguel e veterinarios de Unicol) foron amablemente recibidos nas granxas Edgar Sousa, situada en Tamejal, e SAP Gomes Aguiar, situada en Pico Celeiro, onde tiveron a oportunidade de participar alternativamente en tres obradoiros prácticos. Nunha primeira sesión, António Nunes, Fábio Andrade e Nuno Silva demostraron
técnicas e “trucos” para o manexo e a inmobilización de vacas no potro de volteo; logo procederon a realizar o recorte funcional, así como a identificar e tratar lesións nos pezuños, mantendo un debate activo co público.
Noutro obradoiro, Paulo Junior actualizou os asistentes sobre a técnica de afiado e mantemento de legras e discos de corte, e revisou os tipos de adhesivos e tacos ortopédicos, así como as boas prácticas na súa aplicación. Os alí presentes tamén tiveron a oportunidade de repasar algunhas nocións anatómicas dos pezuños. Finalmente, nun terceiro obradoiro, Marc Pineda guiou os participantes nunha auditoría informativa das instalacións visitadas.
No transcurso do evento promoveuse un animado debate, buscando identificar puntos críticos das ganderías,
que se centrou en diversas categorías: tipo de estabulación; tipo de solo e tipo de limpeza; número de animais en relación ás prazas e dimensións de cubículos, cornadizas e bebedoiros; comodidade das camas; o tempo medio de repouso, deitado e de muxido; ventilación; xestión de pediluvios e manexo ao secado. No coloquio participaron de forma activa e interesada os propietarios para saber como todos estes factores poden motivar unha maior ou menor prevalencia de coxeiras. Despois dunha sesión de clausura realizada polos veterinarios João Fagundes (Unicol) e Marc Pineda, onde se destacaron os efectos da tendencia á cronicidade das lesións debido a unha atención (aínda) demasiado tardía, a xornada matinal rematou cun xantar con todos os participantes en Fonte Bastardo.
Auditoría práctica das instalacións visitadas
Inmobilización dos animais nun potro de volteo
TEMOS QUE ROMPER COA MENTALIDADE DE QUE “A VACA QUE SE VOLVE COXA, PERMANECE COXA”, É DICIR, NON NORMALICEMOS NIN ASUMAMOS A COXEIRA NO ESTABLO COMA UN PROBLEMA ACEPTABLE!
Sesión teórica en Unicol
Ese mesmo día, a sala de reunións de Unicol, situada na Zona Industrial de Angra do Heroísmo, acolleu a sesión teórica dirixida a todos os técnicos, produtores e estudantes do sector.
Na primeira intervención, titulada “Identificación de factores de risco de coxeira en vacas leiteiras da illa Terceira”, a veterinaria Catarina Coelho revelou gran cantidade de información, resultante das investigacións que levou a cabo na illa sobre o tema, e sinalou tamén as limitacións ás que se enfrontou durante o estudo. Do debate final da súa exposición aprendemos que “se reduce a prevalencia de coxeiras nas explotacións cuxos animais pasan 24 horas pastando” e que “a xestión da explotación, así como a infraestrutura asociada a ela, están na orixe da maioría dos factores de risco das coxeiras”.
Pola súa parte, o veterinario especialista en saúde podal, Marc Pineda, impartiu unha conferencia maxistral que levaba o título da xornada: “Desafíos e oportunidades para a saúde podal na illa Terceira”.
O relator dirixiu a asistencia a través dunha sistematización integral do tema, apoiándose constantemente nos datos científicos máis recentes. Para concluír, deixou unha serie de mensaxes para maximizar a saúde podal, que nos quedaron gravados: manexo dos animais reducindo o estrés; realización de recortes periódicos e constantes no tempo; aplicación de medidas preventivas para controlar as lesións infecciosas; atención temperá á coxeira para mellorar o prognóstico e a recorrencia; uso de antiinflamatorios non esteroides para mellorar a taxa de curación e o BEA para reducir a remodelación ósea e as recorrencias, e, finalmente, atención á recría e ás vacas secas nos protocolos de saúde podal.
A charla de Pineda rematou cunha idea que, ao seu xuízo, nunca debemos perder de vista: temos que romper coa mentalidade de que “a que se volve coxa, permanece coxa”, é dicir, non normalicemos nin asumamos a coxeira no establo como un problema aceptable!
Ambas as conferencias espertaron moito interese entre o público
e motivaron moitas preguntas, así como un longo e entusiasta debate entre o público e os relatores.
CONSELLOS DA XORNADA
Co obxectivo de previr lesións nos pezuños, reducir o número de coxeiras e as consecuentes perdas asociadas, no encontro transmitíronselles aos produtores as seguintes medidas para ter en conta nas súas ganderías:
• Construción de salas de muxido a pouca distancia dos pastos (máximo 15 a 20 minutos)
• Mantemento frecuente de camiños
• Respectar o ritmo das vacas durante o percorrido (1,2 km/h)
• Recorte funcional e rutineiro de pezuños
• Uso de pediluvios
Os desprazamentos nos camiños da illa poden ser un factor de risco importante
Catarina Coelho puxo o foco na identificación de factores de risco de coxeira en vacas leiteiras da illa
, la clave para mejorar la gestión de la mano de obra en granjas de vacuno de leche
Además de los problemas habituales de márgenes económicos ajustados e incremento de los costes de producción, el sector del vacuno lechero en Europa se está enfrentando a una nueva realidad caracterizada por la edad avanzada de los ganaderos, las dificultades para conciliar la vida laboral y familiar, la falta de relevo generacional, los problemas para encontrar mano de obra, las oportunidades laborales y empresariales fuera de la ganadería, el aumento de los problemas de salud mental entre los ganaderos o la demanda de productos más sostenibles.
Con estas premisas en mente, Inatega ha desarrollado, con la colaboración del Instituto de Ganadería de Montaña (CSIC), el sistema JOBSYNCH, cuyo objetivo es desarrollar un sector lechero más sostenible que cuide de la familia, de los animales y del medio ambiente mediante la reducción de la carga de trabajo y la gestión más eficiente de los recursos humanos disponibles.
SEIS AÑOS DE EXPERIENCIA
Desde 2019 Inatega ha validado el modelo y ha planteado soluciones en diferentes explotaciones de vacuno de leche en España con la finalidad de confirmar los resultados esperados de JOBSYNCH en el campo. Esta experiencia les ha permitido mejorar todavía más los algoritmos y su mecánica de implantación.
En la siguiente página, charlamos con Yolanda Torrents y José Manuel Taboada, de la Ganadería Rodasinde, una de las granjas en las que se ha implementado el sistema. Nos cuentan de primera mano su experiencia, sus dudas y todos los beneficios que han conseguido.
LAS CLAVES DE JOBSYNCH
JOBSYNCH es un conjunto de algoritmos de gestión que pretenden organizar las tareas y los servicios de las explotaciones lecheras para aumentar su eficiencia, ahorrar tiempo en los trabajos y mejorar la producción, el bienestar, el rendimiento medioambiental y la calidad de vida tanto de los ganaderos como del ganado. Entre sus principios, desde Inatega destacan los siguientes:
Eficiencia
• Actualiza los estándares de la granja con mediciones, revisiones y mejoras constantes del rendimiento de todas las tareas de la granja (reproducción, ordeño, alimentación, cultivos, camas, bienestar, rendimiento medioambiental...).
• Consigue eficiencias como si la granja fuera de 3 a 10 veces más grande.
Organización
• Organiza y distribuye la gestión de tareas para conseguir una mejor calidad de vida para los ganaderos, sus familias y los empleados.
• Obtiene hasta un 25 % de ahorro anual en mano de obra, sin tener en cuenta las tareas diarias.
• Consigue alinear la vida familiar y la actividad agraria.
Simple y fácil de cumplir
• Aumenta el rendimiento de todas y cada una de las áreas de trabajo de la explotación gracias a la medición, análisis y revisión de las oportunidades de mejora.
• Mejora la salud y el bienestar de los animales.
• Previene la transmisión de enfermedades por dedicar más tiempo y recursos a los animales de mayor riesgo: prevención y vacunación, transición, cría de terneros...
Flexible a las circunstancias
• Adapta las tareas de la explotación a la disponibilidad de tiempo del ganadero y su familia (vacaciones, navidades, actividades escolares y sociales, etc.).
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba (León)
987 213 172
inatega.com inatega@inatega.com
• Tiene en cuenta la demanda de mano de obra para los cultivos y los recursos externos disponibles.
• Acomoda el tamaño de la explotación y los horarios de los trabajadores.
“Tenemos
partos
cada nueve semanas, lo que nos permite tener siete semanas más tranquilas. No hay variaciones de leche en el tanque y nuestra calidad de vida es mucho mejor”
¿Desde cuándo trabajan con JOBSYNCH?
EN VÍDEO
Comenzamos con el sistema en agosto del 2020. Inseminábamos cada 35 días y así concentrábamos los partos cada cinco semanas.
¿Con qué objetivos decidieron implementarlo en la gestión de su ganadería?
Lo más importante era mejorar la calidad de vida, nuestra y de nuestros trabajadores. Si inseminas todos los días, tienes partos todos los días, y el establo está completamente alborotado siempre. Además, tú nunca puedes programar nada en tu día a día.
¿De qué manera ayuda a organizar las labores diarias?
Nos ayuda muchísimo. Aquí, hacemos tres ordeños. Yo hago el de las 7 de la mañana y el trabajador hace el de las 3 y el de las 10 de la noche.
Antes, yo me marchaba de aquí por la mañana, pero igual tenía que inseminar a media tarde o por la noche, y tenía que volver todos los días. Con este sistema, no; porque tenemos todo programado: las inseminaciones, los secados, los tratamientos y los partos.
A mayores, desde que empezamos con JOBSYNCH, le dimos otra vuelta de tuerca y ahora estamos inseminando a 62 días. Esto nos permite tener partos cada nueve semanas. Conseguimos tener siete semanas tranquilas y los siguientes quince días sabemos que tendremos partos, tratamientos, celos y demás.
Así, el establo está muy tranquilo y nuestra calidad de vida es mucho mejor. El trabajo para los empleados también es mucho más lineal y más fácil, sin grandes sorpresas.
¿Qué les aporta a la hora de alinear la vida familiar y la actividad agraria?
Es muchísimo más fácil, porque, si yo en julio y agosto no quiero venir más que lo justo, programo las inseminaciones para no tener partos en esos dos meses. Puedes programar vacaciones, estar libre para algún evento o lo que sea; sabes que esos días no va a haber nada anormal en el establo.
¿Cómo es entonces la rutina reproductiva?
Inseminamos cada 62 días y hemos mejorado mucho. Nuestro técnico de reproducción viene un día, revisamos todas las vacas y, como todas están en el mismo ciclo, lo que antes nos llevaba toda la mañana, ahora lo hacemos en una hora y media o dos.
Localización: O Saviñao (Lugo)
Propietarios: Yolanda Torrents y José Manuel Taboada
N.º total de animales: 219
Media de vacas en ordeño: 100
Media de producción: 48,2 kg/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,29 %
Porcentaje de proteína: 3,50 %
RCS: 193.000 céls./ml
El trabajo está mucho más dividido en lotes y hemos calculado que ahora empleamos en inseminar a las vacas unas 18 horas al año. Es una pasada.
El día que toca inseminar, que siempre tenemos entre 28 y 32 vacas, tardamos una hora y media. La tanda de partos viene durando entre 8 y 10 días y la semana antes aprovechamos para destetar a los terneros que están en la amamantadora, hacer un vacío sanitario de ese lote y dejar todo preparado para que entre el siguiente lote. Hacemos lo mismo con los secados.
¿Cómo influye en el bienestar del rebaño?
Como realizamos cada trabajo por lotes, solo molestamos al que necesitamos. El resto del establo está siempre tranquilo y en silencio.
¿Qué beneficios destacaría?
El sistema funciona al 200 %. El tanque se mantiene lineal, no hay picos de 300 litros más o menos nunca. Los animales están mucho más tranquilos. En cuanto a calidad de vida es fantástico. Hay días que vengo por la mañana, hago el ordeño, reviso que está todo bien y no vuelvo hasta el día siguiente a las 7 de la mañana, cosa que antes no podía hacer. Los empleados tienen mejor calidad de trabajo y se organizan muy bien; para ellos es también mucho mejor.
¿Recomendaría el sistema a otros ganaderos?
Totalmente. Yo les diría que lo prueben, que no tengan miedo, que las vacas no dejan de dar leche, ni se nota en el tanque. El miedo lo vas perdiendo muy fácil cuando ves que el sistema funciona. En calidad de vida lo van a notar mil por mil. Las vacas comen y descansan, que es lo que tienen que hacer.
“Hemos calculado que ahora solo empleamos en inseminar a las vacas unas 18 horas al año. Es una pasada”
Prolongar a lactación? Unha elección baseada en datos
Neste artigo examínase o impacto que ten na produción de leite, saúde animal e, en consecuencia, na rendibilidade da gandería, estender o denominado período voluntario de espera (PEV) nas vacas leiteiras, unha estratexia que podería converterse en fundamental á hora de xestionar as nosas granxas.
non reflicten os avances xenéticos e de manexo logrados nas últimas décadas. Estes modelos adoitan asumir un período voluntario de espera fixo, o que pode limitar a capacidade de adaptación ás necesidades específicas de cada rabaño e vaca individual. Estudos recentes suxiren que estender o PEV pode influír de forma positiva na persistencia da lactación e a saúde xeral das vacas, en especial en sistemas onde a xestión individualizada das vacas é viable.
ANTECEDENTES
Durante moitos anos, as baixas producións facían necesario acelerar a reprodución dos animais para evitar os períodos de baixa produción e ou improdutivos, así como problemas de excesiva condición corporal das vacas ao parto. O obxectivo dos programas de manexo reprodutivo era maximizar o número de vacas preñadas ao principio da lactación para aumentar a eficiencia e a produción por vaca e por día.
INTRODUCIÓN
Aextensión do período de lactación en vacas leiteiras mediante a prolongación do período de espera voluntario (PEV) pode converterse nunha estratexia relevante para a xestión gandeira moderna. Este artigo explora os efectos desta práctica sobre a produción de leite, a saúde animal e a rendibilidade dos sistemas produtivos, baseándose en datos empíricos recentes. A personalización do PEV (tanto o período mínimo para a granxa coma os períodos individuais para cada un
dos grupos de animais) deberíase axustar segundo as características individuais das vacas e a explotación. O uso dos datos económicos, produtivos e reprodutivos, que tanto nos axudou á toma de decisións e demostrou ser fundamental para optimizar as granxas, pode tamén servir para maximizar os beneficios e minimizar os riscos de aumentar o PEV.
Tradicionalmente, a xestión produtiva e reprodutiva en bovinos leiteiros baseouse en modelos estándar que, aínda que eficaces na súa época,
As explotacións, os gandeiros e as vacas cambiaron. Na figura 1 (páx. seg.) pódese observar como a produción de leite en Galicia foi aumentando continuamente dende 1990 ata 2023 (a produción de leite en 305 días medrou unha media de 16 kg/día: 35,7 vs. 19,7 kg/d) e con subas simultáneas das porcentaxes de graxa e proteína (Memoria 2023, Africor Lugo).
As explotacións melloraron e esta diferenza en produción debeuse tanto ao manexo coma ao compoñente xenético. Segundo o control leiteiro nos EE. UU. (CDCB), o 62 % da mellora en produción de kg de graxa e proteína entre 1970 e 2020
José Manuel Vidal, Pablo Llorente, Javier Amor Industrias de Nutrición Animal (Inatega)
ESTUDOS RECENTES
SUXIREN QUE ESTENDER O PEV PODE INFLUÍR DE FORMA
POSITIVA NA PERSISTENCIA DA LACTACIÓN E A SAÚDE XERAL DAS VACAS
deberíase á mellora xenética. Tras a introdución da xenómica en 2009 a mellora acelerouse: entre 2015 e 2020 (79,2 $ NM/ano) é o dobre da que se produciu entre 2005 e 2010 (40,33 $NM/ano).
Segundo os datos do CDCB, nos últimos 15 anos produciuse un aumento signi cativo da produción e, simultaneamente, unha mellora da
Figura 1. Evolución da produción de leite a 305 días, porcentaxe de graxa e proteína (1990-2023)
reprodución nas vacas leiteiras, como se pode ver na gura 2 (páx. seg.).
A produción subiu 4,2 kg/d en 305 días (42,2 vs. 38,0) e o intervalo entre partos baixou 14 días (382 vs. 396).
Durante este período reduciuse o número de animais eliminados por problemas reprodutivos (3,8 % vs. 4,4 %) e aumentaron as baixas por baixa produción (7,1 % vs. 4,2 %).
A redución do intervalo entre partos de 14 días foi unha combinación da baixada do intervalo parto a primeira inseminación (IP 1.ª inseminación) en 4 días (79 d vs. 83 d) e de 10 días na mellora da e ciencia reprodutiva. Á súa vez, a taxa de concepción (TC) aumentou un 7 % (43 % vs. 36 %).
Inicialmente, a baixada é máis unha consecuencia da redución do
Fonte: Memoria 2023, Africor Lugo
ESTA MELLORA NA TAXA DE CONCEPCIÓN E DE DETECCIÓN DE CELOS NON SOAMENTE
REDUCIU O INTERVALO ENTRE PARTOS, SENÓN QUE DIMINUÍU O NÚMERO DE VACAS
IP 1.ª inseminación, mentres que os últimos anos se debe a unha mellora da eficiencia reprodutiva das granxas (figura 3).
A mellora da fertilidade nas explotacións leiteiras viron determinadas por varios factores:
1. Mellora do manexo reprodutivo das granxas pola adopción de programas de sincronización máis eficientes.
2. Mellora no manexo da vaca no período de transición e ao comezo da lactación.
3. Mantemento da condición corporal das vacas no inicio de lactación.
4. Inclusión da fertilidade nos índices de selección xenética, que reverteu a caída en fertilidade a partir do 2000.
5. Aumento na cantidade e a precisión da detección de celos pola introdución de sistemas de monitorización de actividade dos animais. Esta mellora na taxa de concepción e de detección de celos non soamente reduciu o intervalo entre partos, senón que diminuíu o número de vacas problemáticas.
Os criterios de mellora na eficiencia das granxas baseáronse tradicionalmente no establecemento de valores de referencia fixos en índices produtivos e reprodutivos (lactación a 305 d, PEV, TC ou taxa de concepción, TP ou taxa de preñez etc.), simples e fáciles de calcular e entender e, consecuentemente, de mellorar. Estes valores tenden a ocultar a variabilidade dos animais na granxa.
Aínda que houbo melloras salientables, seguen manténdose niveis importantes de variabilidade entre individuos e granxas. Por exemplo,
Figura 2. Evolución da produción de leite e do intervalo entre partos nos EE. UU. de 2007 a 2022 (CDCB)
se analizamos os datos da Memoria 2023 de Africor Lugo, o período IP 1.ª ins. media é de 88,8 días. Non obstante, un 5 % das vacas inseminouse con menos de 46 días, e un 19 %, con máis de 111 días. Cun intervalo entre partos (IEP) medio de 422,5 días, o 27 % das vacas teñen un IEP inferior a 365 días e nun 29 % é superior a 450 días. Como exemplo, a duración media da lactación do 30 % das vacas con maior intervalo parto-inseminación fecundante (IPF) é tres meses maior que a do 30 % das vacas con menor intervalo. Ademais, a distribución do intervalo entre partos non só varía nas mesmas
vacas entre diferentes lactacións senón tamén entre granxas, dentro dun mesmo país e entre países.
A variabilidade non só se observa na reprodución senón tamén na produción. Na figura 4 (páx. seg.) apréciase a variabilidade dos valores de leite corrixido (LCE) (kg/d) en relación cos días en leite das primíparas dunha granxa.
É na variabilidade onde está a posibilidade de mellora na actualidade, na dispoñibilidade de ferramentas de xestión e na capacidade de cálculo, pois axúdannos a xestionar a variabilidade en sistemas complexos como a produción de leite.
GESTIÓN DE GRANJAS
INATEGA
-Acceso a los datos de su granja en cualquier momento y lugar
-Soporte de productos por parte de expertos
-Información e integraciones líderes del sector
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba. León.
Teléfono: 987 213 172
www.inatega.com
Inatega se asocia con Dairycomp para ofrecer la mejor herramienta de gestión de granjas.
É NA VARIABILIDADE ONDE ESTÁ A POSIBILIDADE DE MELLORA NA ACTUALIDADE, NA DISPOÑIBILIDADE DE FERRAMENTAS DE XESTIÓN E NA CAPACIDADE CÁLCULO
Figura 4. Variabilidade en leite corrixido (ECM) segundo DEL en primíparas
EFECTO DO AUMENTO DO PERÍODO DE ESPERA VOLUNTARIO NA PRODUCIÓN DAS VACAS
Á hora de avaliar os efectos do aumento do PEV, debemos analizar a produción diaria de leite (en litros e en calidade) tanto por día de lactación coma por vaca presente, xa que este último valor non soamente ten en conta os días en produción senón tamén os días que a vaca está seca.
Na maior parte dos experimentos publicados, o aumento do PEV ten consecuencias diferentes en vacas primíparas e multíparas (Stangaferro et al., 2018; Arbel et al., 2001). Mentres nas primíparas a produción se mantén ou sobe lixeiramente, en multíparas prodúcese unha lixeira baixada na produción, calculada tanto por día de lactación coma por vaca presente. Polo xeral, estender o PEV mellora a rendibilidade en primíparas, pero redúcea en multíparas, debido a diferenzas en custos de reposición e alimentación.
A rendibilidade depende da dinámica de substitución e a eficiencia produtiva da granxa. En vacas de alta produción, atrasar o PEV pode ser beneficioso e permitir decisións individuais. Non se deben analizar os efectos do PEV en grupos illados, é frecuente observar que, ao aumentar o PEV, na primeira lactación medra a produción na segunda lactación.
Ao analizar o efecto do aumento do PEV en vacas primíparas, deberiamos
Fonte: datos propios
analizar non só a produción diaria de leite senón o leite corrixido, porque a medida que avanza a lactación, baixa a produción diaria, aumenta os sólidos e mantense a produción de leite corrixido. Daquela, o mercado ao que se destine o leite será o que determinará os condicionantes de xestión e de manexo da explotación.
ESTRATEXIAS DE MANEXO E OPTIMIZACIÓN DO PEV
Ao implantar un aumento do PEV, debemos analizar outras variables na granxa como:
• Cambio nos días en leite e na distribución de idades dentro da granxa.
• Aumento da condición corporal ao parto, especialmente nos animais de baixa produción a partir da 2.ª lactación.
• Cambios na fertilidade e custos reprodutivos.
• Enfermidades e custos veterinarios.
• Custos laborais: tempo dedicado a tarefas coma os partos, o coidado de xatos, o muxido e o coidado de animais enfermos, así coma a calidade do traballo e a satisfacción laboral.
• Asesoramento veterinario sobre as implicacións, consecuencias e estratexias a implementar nos cambios.
Antes de aumentar o PEV e valorar a contía e a que grupos de animais debemos analizar e valorar:
• A fertilidade das vacas, tanto da taxa de concepción coma as taxas de detección de celos, e as diferenzas entre primíparas e multíparas.
• Nivel de produción da granxa, as curvas de lactación e persistencia tanto de primíparas coma multíparas.
• Número de muxidos.
• Valores xenéticos media da granxa e de cada un dos individuos.
• Efectos sobre a saúde e condición corporal das vacas ao final de lactación.
• Dispoñibilidade de ferramentas de apoio á toma de decisións para determinar o momento óptimo de inseminación despois do parto tanto a nivel colectivo coma individual (datos históricos da vaca en produción, fertilidade e condición corporal; rexistros de enfermidades).
• Dispoñibilidade de sistemas de monitorización de actividade dos animais coma unha ferramenta probada na detección de celos.
• Na actualidade estanse avaliando modelos para predicir a fertilidade das inseminacións de cada un dos subgrupos de animais similares bioloxicamente (Barden et al., 2024; Rial et al., 2024).
Inicialmente, é máis adecuado empezar con obxectivos pequenos en grupos concretos onde é máis
Táboa 1. Evolución da produción de xovencas | Granxa 1
Táboa 2. Evolución da produción e pico de lactación en vacas de segundo parto tras o aumento do PEV | Granxa 1
probable unha resposta positiva: primíparas de alta produción. Sirva como exemplo se unha granxa de 100 vacas incrementa o PEV 20 días no 10 % das súas mellores xovencas (sen cambios na fertilidade), o intervalo entre partos (IEP) da granxa subiría unicamente 2 días (20 días*10/100= 2 días) e os días en leite en un día.
Unha vez empezado co proceso, deberíanse analizar os resultados cos datos que se van producindo e aplicar as medidas necesarias para mellorar. A evolución do proceso é continua e acaba levando a cada granxa ao seu punto de equilibrio final.
Na nosa experiencia, o aumento do PEV nas granxas é a consecuencia non só dun intento de mellora desde o punto de vista económico senón da eficiencia global da granxa. O proceso é moi similar en todos os casos: hai un motivo que o desencadea, desenvólvese seguindo uns criterios de avaliación específicos de cada granxa e, normalmente, acaba nun punto de equilibrio diferente en cada caso. Ao final do proceso prodúcese un cambio significativo en relación co PEV, que pasa de ser un obxectivo en si mesmo, a ser un parámetro de xestión da explotación, variando nunha ou outra dirección segundo os condicionantes desta.
DATOS PRÁCTICOS
A continuación, presentamos os datos de tres granxas que pasaron polo devandito proceso e descríbese a súa evolución ao longo de varios anos. Os
resultados, como é de esperar, están influídos por numerosas variables independentes do PEV e que cambian durante o proceso, o que os fai particulares de cada caso. Do mesmo xeito, a granxa, coma un ser vivo, vai aprendendo dos cambios e modifica a súa xestión ao longo do proceso de adaptación co fin de optimizalo.
Granxa 1: produción
Nesta granxa empezou a aumentar progresivamente o PEV en 2018. O motivo foi a observación de que, ao acelerar a mellora xenética por produción e saúde, as xovencas de cada vez tiñan mellores producións e curvas de lactación máis planas. Os criterios principais de valoración do proceso foron de eficiencia económica. O protocolo inicial foi non inseminar xovencas con produción superior a 45 kg. Como se observa na media de DEL das primíparas, comezouse aumentando en 2018 o PEV das xovencas e, nunha segunda fase, volveu aumentar en 2022. Ao analizar os datos, apréciase claramente o efecto dos baixos prezos de leite e altos prezos e escaseza de comida do ano 2022. A evolución da produción das xovencas preséntase na táboa 1.
Como era de esperar a partir dos resultados da bibliografía existente, a extensión do PEV, ademais de aumentar lixeiramente a produción, deu lugar a curvas de lactación máis persistentes. Este fenómeno deberíase, en parte, ao atraso no efecto negativo da xestación sobre a curva de lactación.
Ademais, nalgúns dos experimentos de aumento do PEV avaliouse a produción na seguinte lactación: as xovencas con lactacións estendidas producían máis leite na segunda lactación que as xovencas control, este efecto non se observou nas lactacións seguintes nas vacas multíparas.
Como se pode ver na táboa 2, os resultados en vacas de segundo parto nesta granxa non son moi diferentes. Cando analizamos os datos das vacas de segundo parto despois de aumentar o PEV, obsérvase aumento da produción e do pico de lactación.
A comparación destes datos pode ser susceptible de erros ou malas interpretacións porque hai moitas variables no tempo que puideron influír nos resultados. É de sinalar que nesta granxa a partir do ano 2023 se aumentou o PEV nas vacas de 2.ª lactación.
A análise do efecto da xenética da granxa 1 na produción foi un dos propulsores do cambio, como se pode ver na figura 5 (páx. seg.) das curvas de lactación das xovencas separadas en tres grupos segundo o seu PTA Leite [Predicted Transmision Ability]. Se separamos as xovencas por PTA Leite, o 33 % con maior PTA Leite manteñen a produción durante a lactación e producen máis no 12 control que as xovencas no grupo inferior no pico de produción. Os índices xenéticos e a produción determinan a elección do PEV de cada un dos animais da granxa.
Cos datos dispoñibles vimos que lactacións inferiores a 300 días
impiden maximizar o potencial nos animais de altos índices xenéticos na 1.ª lactación (figura 5).
Granxa 2: reprodución
Nesta granxa empezouse a aumentar progresivamente o PEV en 2018. O motivo, do mesmo xeito que no caso anterior, foi a observación de que as xovencas cada vez tiñan mellores producións e curvas de lactación máis planas. O criterio principal de valoración do proceso foi a eficiencia reprodutiva, polo que o cambio se produciu máis amodo (catro anos), como se ve na evolución anual dos resultados reprodutivos e produción (táboa 3).
Tendo en conta que hai moitas máis variables en xogo, cando analizamos na táboa seguinte os resultados previos e posteriores ao cambio, os datos compórtanse de xeito similar ao esperado, cun aumento de importante na taxa de concepción (9,3 %).
A diferenza da bibliografía, na que os efectos na fertilidade son maiores en primíparas que en multíparas, na granxa a mellora foi maior nas vacas de dúas ou máis lactacións como se aprecia na táboa 4.
Bretzinger et al. (2023) observaron con monitores de actividade que, mentres que nas vacas que non mostraron celos durante o PEV de 60, a súa taxa de concepción era de 43,5 %, nas que tivesen 1 ou 2 ou máis celos a súa taxa de concepción era de 50,9 % e 55,4 %, respectivamente. Cando aumentan os días en lactación, faino tamén a porcentaxe de vacas en celo e a intensidade destes. Ambos os resultados explicarían a mellora na taxa de concepción ao aumentar o PEV.
Granxa 3: saúde e benestar Nesta granxa empezouse a aumentar progresivamente o PEV en 2015 e o desencadeante foi a presenza de animais con producións moi altas ao secado. A valoración dos resultados baseouse en criterios persoais de eficiencia económica, benestar animal e calidade de vida familiar. Nesta granxa, o manexo e a atención individual das vacas é a que dirixiu o cambio, e este foi evolucionando ao longo do tempo ata chegar os niveis actuais. Os resultados preséntanse na táboa 5 (páx. seg.).
O aumento do PEV incrementou os días de permanencia na granxa, o número de meses en produción e diminuíu o número medio de partos. Tamén creceu a produción vitalicia das vacas cando deixan a granxa. As vacas con lactacións máis longas permanecen proporcionalmente menos tempo no periparto, que é o período crítico de maior risco de enfermidades. No entanto, dada a variabilidade dos problemas de saúde é moi difícil sacar conclu-
sións nas probas se o número de animais non é moi alto. Knegsel et al. (2024) realizaron un estudo do efecto do PEV analizando o número de casos por cada 100 anos/vaca en varios experimentos de incremento do PEV: en cinco dos estudos analizados rexistráronse menos enfermidades por vaca e ano cando o PEV aumentouse, en dous estudos o número de procesos patolóxicos por vaca tamén subiu e nun non se observaron diferenzas.
Figura 5. Curvas de lactación de xovencas de primeiro parto segundo PTA Leite | Granxa 1
Táboa 3. Evolución anual dos resultados reprodutivos e produción | Granxa 2
Táboa 4. Evolución anual das vacas de primeiro parto vs. segundo máis partos | Granxa 2
*VG por ano de nacemento
**Estatísticas de lactacións vitalicias estandarizadas da gandería por ano de baixa dos animais, descartando vendas (Conafe)
A extensión excesiva do PEV tamén pode aumentar o risco de crecer a condición corporal ao final da lactación e as súas posibles consecuencias negativas no período de transición, o que subliña a importancia dunha supervisión constante da condición corporal.
CONCLUSIÓN
Co manexo e a xenética actual das ganderías, la extensión do PEV representa unha estratexia prometedora para optimizar a produción leiteira e mellorar a saúde do rabaño, sempre que se implemente cun enfoque baseado en datos e adaptado ás características individuais das vacas e a granxa. Aínda que esta práctica ofrece beneficios claros en canto a persistencia da lactación e fertilidade, tamén expón desafíos que requiren unha xestión coidadosa para previr efectos adversos. O desenvolvemento e uso de ferramentas para a análise de datos e a toma de decisións, xunto cun manexo personalizado, é clave para maximizar as súas vantaxes.
A PEV debería deixar de ser un obxectivo en si mesmo para converterse nunha ferramenta de xestión da granxa.
AGRADECEMENTOS
Os autores agradécenlles ás granxas mencionadas neste artigo os datos utilizados e a súa valiosa colaboración na recompilación e acceso á información.
REFERENCIAS
Africor Lugo. (2023). Memoria Africor Lugo 2023. Asociación Provincial de Criadores de Frisón de Lugo. Disponible en: https://issuu.com/transmediacomunicacion/docs/memoria_africor_lugo2023_finalweb
Arbel, R., Bigun, Y., Ezra, E., Sturman, H., & Hojman, D. (2001). The effect of extended calving intervals in high lactating cows on milk production and profitability. Journal of Dairy Science, 84 (3), 600–608. https://doi.org/10.3168/jds.S00220302(01)74513-4
Barden, M., Hyde, R., Green, M., Bradley, A., Can, E., Clifton, R., Lewis, K., Manning, A., & O’Grady, L. (2024). Development and evaluation of predictive models for pregnancy risk in UK dairy cows. Journal of Dairy Science, 107 (12), 11463–11476. https://doi.org/10.3168/jds.2023-24623
Bretzinger, L. F., Tippenhauer, C. M., Plenio, J.-L., Heuwieser, W., & Borchardt, S. (2023). Effect of transition cow health and estrous expression detected by an automated activity monitoring system within 60 days in milk on reproductive performance of lactating Holstein cows. Journal of Dairy Science, 106 (6), 4429–4442. https://doi. org/10.3168/jds.2022-23013
A PEV DEBERÍA DEIXAR DE SER UN OBXECTIVO EN SI MESMO PARA CONVERTERSE NUNHA FERRAMENTA DE XESTIÓN DA GRANXA
Rial, C., & Giordano, J. O. (2024). Combining reproductive outcomes predictors and automated estrus alerts recorded during the voluntary waiting period identified subgroups of cows with different reproductive performance potential. Journal of Dairy Science, 107 (10), 7299–7316. https://doi.org/10.3168/jds.2023-24309
Stangaferro, M. L., Wijma, R., Masello, M., Thomas, M. J., & Giordano, J. O. (2018). Economic performance of lactating dairy cows submitted for first service timed artificial insemination after a voluntary waiting period of 60 or 88 days. Journal of Dairy Science, 101 (8), 7500–7516. https:// doi.org/10.3168/jds.2018-14484
United States Council on Dairy Cattle Breeding (USCDCB). (n.d.). Impact of genetic evaluations and selection in the U.S. dairy industry. Retrieved from https:// uscdcb.com/impact/
Táboa
Nace Uddervet, una empresa veterinaria especializada en calidad de leche y salud
de ubre
Con veinte años de experiencia en el seguimiento de la calidad de leche, Carlos Noya se convierte en el director técnico de Uddervet, un nuevo proyecto con el que ofrece directamente sus servicios a las ganaderías.
¿Por qué surge Uddervet?
Para dar respuesta a los nuevos desafíos de unas ganaderías que crecen y se tecnifican. Uddervet es una consultoría integral en calidad de leche y salud de ubre, que se centra en la prevención de la mamitis.
¿Qué servicios ofrece la empresa?
Realizamos auditorías técnicas para detectar puntos críticos. Ofrecemos una solución personalizada mediante la implantación de medidas correctoras y un plan de actuación para mejorar todos los parámetros de calidad. Nuestra actuación también incluye una revisión completa de los equipos de ordeño con la última tecnología. Además, somos especialistas en salud de ubre en sistemas de ordeño robotizado. Brindamos formación continua al personal de ordeño y especializada para veterinarios, estudiantes y empresas que quieran introducirse o profundizar en este ámbito. Damos asesoría en bienestar animal y seguridad alimentaria, además del servicio de visitas zoosanitarias, veterinario de explotación y plan sanitario integral para adaptarnos a la nueva legislación.
¿Cómo ha evolucionado el sector en tu experiencia como asesor?
En los 2000, en Galicia la media mensual de células somáticas en tanque superaba las 300.000, se acumulaban más de 50.000 bacterias y, a lo largo de una lactación, la mayoría de las vacas eran diagnosticadas de mamitis, con tasas próximas al 10 % cada mes. Actualmente, con datos del Laboratorio Interprofesional Gallego de Análisis de la Leche (Ligal), las cifras son inferiores a las 200.000 células, la media de bacterias ronda las 18.000 y el porcentaje de detección de la inflamación mamaria está por debajo del 2 %. La evolución ha sido increíblemente positiva gracias al buen desempeño de los ganaderos y de los técnicos.
¿Cuáles son los aspectos más importantes para prevenir una mamitis clínica?
La infección se produce al romperse el llamado triángulo epidemiológico, que comprende el ambiente, el manejo y el animal. Los puntos más importantes a cumplir son una buena rutina de ordeño, equipos en óptimas condiciones, camas y pasillos limpios, y el control de los factores que disminuyan la defensa inmunitaria de las vacas. Es necesario evitar el estrés, mantener una temperatura y humedad adecuadas, impedir el hacinamiento y disponer de alimentos y agua en buen estado.
¿Cómo se consigue esa alimentación sana?
Una parte fundamental es la relación del asesor en calidad de leche con el nutrólogo para verificar el uso de raciones equilibradas y el estado sanitario de los animales. Periódicamente, podemos evaluar el estado de los silos y realizar analíticas microbiológicas también en el agua para valorar posibles contaminaciones que comprometan el sistema inmunitario de las vacas.
¿Qué recomendaciones son las más idóneas para afrontar el período de secado?
Las vacas secas deben ser manejadas con el mismo o incluso más rigor que un animal en lactación, ya que es un momento de riesgo para ellas. Tenemos que garantizar una duración mínima del período que nos permita recuperar la glándula mamaria y nos optimice la producción en la siguiente lactación, 45-50 días. Con respecto al método, cada vez las vacas llegan con más leche al secado, por lo que se recomienda realizar una restricción alimentaria.
EN VIDEO
CONSEJOS PARA
¿Cómo es el trabajo con ordeño robotizado?
Me fijo en la configuración del robot para comprobar si necesitamos modificar algún parámetro. Interpretando los índices que nos ofrece la máquina, datos de salud, cifras de producción, flujos de leche, número y tiempos de ordeño, rechazos y conductividad, podemos saber el estado actual y anticiparnos a posibles problemáticas.
¿Afecta a la vaca el mayor número de ordeños que se producen, de media, en el robot?
Tenemos que programar los permisos para que se ordeñen más las vacas en pico de lactación. En ellas, la mayor frecuencia de ordeño puede tener sus ventajas, ya que provocamos un efecto arrastre de cualquier germen que se pudiera introducir. No obstante, al estar más tiempo con los esfínteres abiertos, corren riesgo de infección, por lo que se debe poner el foco en los pará-
¿Cuál es una buena rutina de ordeño?
Cada granja debe adaptarse a sus necesidades, pero una buena práctica es la que nos garantiza que extraemos la leche a las vacas con los pezones limpios, secos y bien estimulados. Todas las rutinas incluyen antes una desinfección, un despunte de los primeros chorros de leche y una limpieza exhaustiva; a continuación, la colocación de las pezoneras y, tras finalizar el ordeño, un sellado de pezones. Necesitamos personal altamente cualificado para realizar estas tareas de manera acertada.
¿Cómo trabajas en una sala de ordeño para el control de calidad de la leche?
Con los datos que nos facilita el Ligal, los de control lechero y, en las salas bien informatizadas, con los de producción de cada ordeño, ingesta y parámetros de salud.
¿Qué relevancia adquiere el sellador al finalizar el ordeño?
Evita que determinadas bacterias entren a ese pezón. En el robot se aplica de una forma diferente, por pulverización. El asesor en calidad de leche debe estar pen-
Además de la revisión de la casa comercial, como asesores efectuamos muestreos para saber a qué vacío estamos trabajando, con qué presión, si hay sobre ordeño debemos
Es muy importante que sepan detectar alarmas relevantes. Si se notifica un aviso de conductividad, yo los formo para que hagan una revisión de la ubre, un test de California, comprueben si la vaca tiene fiebre, etc. El robot nos da alertas para supervisar a los animales.
¿Qué ventajas ofrece el sellado en una sala de ordeño? Normalmente se realiza por inmersión con una copa selladora y suele ser más eficaz. Es importante que el personal lo realice de modo adecuado, aunque ya hay salas en las que este proceso está automatizado.
¿Qué revisiones son precisas en el sistema?
Además del mantenimiento de las casas comerciales, debemos inspeccionar las mediciones estáticas de la máquina para ver si funcionan bien la bomba, el regulador de vacío y los pulsadores, además de realizar pruebas dinámicas, tanto en el vacío del ordeño empleado como en la estabilidad de ese vacío, que nos garanticen un funcionamiento preciso.
¿Qué pautas formativas necesitan los ganaderos? Aparte de formarlos acerca de la rutina general, también se les enseña cómo detectar mamitis, coágulos de leche o ubres inflamadas. Son muy importantes estos aspectos para que después se cumplan los protocolos tratados.
Noya usa una sonda para estimar la temperatura del frente del silo
La formación es importante para la detección de una inflamación mamaria
La revisión de los equipos de ordeño es clave para la prevención de mamitis
Optimización da calidade da forraxe e redución de emisións de carbono
Neste estudo analizamos a importancia de optimizar a conservación de silos dende a perspectiva da sostibilidade, a partir da toma de medidas para reducir as emisións de CO2 asociadas ao sector, como son mellorar o benestar animal e diminuír a dependencia de insumos importados e o uso de fertilizantes químicos.
Antón Camarero1, Alexandre Udina2
1Veterinario
Adial
2Director
técnico Adial
A EFICIENCIA NA CONSERVACIÓN DOS SILOS DESDE A ÓPTICA DA SOSTIBILIDADE
Asostibilidade consiste en garantir as necesidades do presente sen comprometer a capacidade das xeracións futuras de satisfacer as súas propias necesidades. Ao sector da gandería e a agricultura cúlpannos de emitir o 14 % das emisións medidas en CO2 equivalentes. En particular, ás vacas adxudícanlles a emisión dun 2 % sobre o global, que corresponde ás gastrointestinais dos ruminantes, o metano dos eructos. A esta porcentaxe hai que engadir, aínda que, en menor medida, as emisións para obter e transportar produtos agrícolas para a alimenta-
ción de vacas e xovencas, emisións do esterco e xurros, e as emisións dos gastos de energía (gasoil e electricidade).
Os veterinarios asociamos benestar animal ao manexo, que son as accións encaminadas, sobre todo, a reducir o estrés e as infeccións. Sempre tivemos claro de forma xeral que, a maior benestar do animal, maior produción. Este mesmo paralelismo establecémolo coa redución da pegada de carbono e a eficiencia alimentaria: canto máis eficiente é un ruminante en produción, menos metano e CO2 malgasta. Aplicando o proverbio chinés que equipara as crises coas oportunidades, podemos considerar que
as obrigas para reducir as pegadas de carbono poderían resultar vantaxosas. Reducir as emisións no noso gando inclúe introducir na súa dieta produtos que melloran a eficiencia dixestiva, como os que reducen a formación de metano a favor de producir máis ácidos graxos volátiles no rume. Tamén se trata de equilibrar ao máximo as racións para que non haxa un exceso de nutrientes ou de reducir as perdas gasosas dos xurros.
Apoiando a idea de sostibilidade, podemos analizar a conveniencia de usar forraxes ricas en proteína, da que Europa é deficitaria. Estes cultivos de pradeiras de gramíneas e leguminosas achegarían moita proteína,
REDUCIR AS EMISIÓNS NO NOSO GANDO INCLÚE INTRODUCIR NA SÚA DIETA PRODUTOS QUE MELLOREN A EFICIENCIA DIXESTIVA, COMO OS QUE REDUCEN A FORMACIÓN DE METANO A FAVOR DE PRODUCIR MÁIS ÁCIDOS GRAXOS VOLÁTILES NO RUME
o que reduciría a pegada de carbono ao evitar o transporte de proteaginosas desde América ou Asia. Co uso das leguminosas que fixan nitróxeno ao chan temos tamén a vantaxe engadida de reducir o uso de abono químico nitroxenado, gran
consumidor de enerxía, sen esquecer que o uso destes fertilizantes xera contaminantes, como nitratos e nitritos para as augas e óxido nitroso para o aire.
Se as praderías de leguminosas ou mixtas son permanentes, o seu
efecto é moito maior ao producirse máis cantidade de Rhizobium, bacterias simbióticas que fixan o nitróxeno. As praderías permanentes, ademais, fixan moito máis carbono, a parte aérea e a raíz seguen unha simetría en canto a tamaño e,
La barrera de oxígeno EVOH protege su silo bloqueando la transpiración.
FROM 2 GAMMA THE INVENTOR OF OXYGEN BARRIER SILAGE FILM
Nódulos de Rhizobium nas raíces dun trevo
CANDO O SILO EMPEZA A CONSUMIRSE, QUEDA ABERTO POR UN LATERAL E, DENDE ESE MOMENTO, ENTRA AIRE CARGADO DE OSÍXENO E ESPORAS DE FUNGOS QUE VAN COLONIZANDO O SEU INTERIOR
1. Fixación de carbono ao chan nas praderías
cando a planta é pastada ou cultivada, parte da raíz descomponse, o que achega carbono ao chan.
Do que apenas hai información é acerca do CO2 que se emite por mor das malas prácticas de manexo nos ensilados. Gústanos comparar o proceso de obtención dos silos coa obtención do iogur. A fermentación láctica consiste en que bacterias ácido-lácticas converten os azucres da forraxe ou do leite en ácido láctico. Así, a acidificación preserva o silo ou o iogur doutras bacterias como coliformes, clostridios ou listerias evitando que vivan (fermenten) á conta dos nosos silos ou iogures, pois non soportan vivir nun ambiente ácido.
Se estas bacterias se fan as donas do silo, este sabe mal e prodúcense toxinas como as aminas bióxenas, o que provoca que as vacas produzan menos leite, disminúe a eficiencia e aumenta a pegada de carbono; esta ineficiencia dispárase ata o infinito se esta contaminación é tan intensa que nos obrigue a tirar o silo.
Cando o silo empeza a consumirse, queda aberto por un lateral e, dende ese intre, entra aire cargado de osíxeno e esporas de fungos que van colonizando o seu interior. Isto sucede con maior intensidade cando o silo non está ben compactado. Os motivos son variados: xa sexa porque non se pisou con intensidade, porque está moi seco ou encanado, porque ten pouco peso sobre o plástico ou mesmo porque non se picou o suficiente.
Como consecuencia deste intenso tráfico de aire ao interior, o silo quéntase debido ao crecemento de fungos e fermentos (fungos dunha soa célula), e tamén se alteran o sabor e o cheiro. A ninguén lle gusta
o sabor a mofo, ás vacas tampouco, polo que comen menos e, loxicamente, producen menos. Ao respirar, estes microorganismos consomen os nutrientes do silo para obter enerxía, e consomen os máis ricos (amidóns, azucres e ácido láctico), non as fibras. Ademais, non podemos esquecer que eses fungos poden ser produtores de micotoxinas e que as vacas enfermarían.
A forma na que os organismos acumulan enerxía mídese en moléculas de ATP (adenosín trifosfato). Nas fermentacións, as bacterias conseguen unha cantidade discreta de enerxía suficiente para o seu metabolismo, deixando como subprodutos moléculas que aínda teñen moita enerxía (o ácido láctico). A enerxía que desaparece coa fermentación estímase en 2 ATP.
A diferenza da fermentación, a respiración é unha combustión total e hai unha perda importante de nutrientes. O carbono volatilízase na súa totalidade en forma de CO2 á atmosfera no canto de alimentar as vacas. En lugar do 2 ATP que se perden na fermentación, liberarían-
se coa respiración 38 ATP. A actividade dos fungos e fermentos ao respirar, combustión total, produce calor debida á ineficiencia do metabolismo. É o mesmo que lle sucede a un motor dun tractor, que tamén se quenta, pois non é cento por cento eficiente ao queimar o gasoil.
Non sempre unha alta temperatura no interior dun silo indica que esté alterado: hai que ter en conta que a fermentación non é cento por cento eficiente e sempre se produce algo de calor; ao silo de millo pódelle afectar se o día que se ensilou foi moi caloroso ou que a calor interior queda atrapada se o silo está ben compactado etc.
Agora ben, se nun día fresco medimos temperaturas e a temperatura exterior dos bordos é máis alta ca a temperatura interior, é case seguro que fungos e fermentos están expoliando o silo e producindo esa calor.
Ás veces é só nas esquinas do silo, máis difíciles de compactar, outras veces son varios centímetros da parte superior… pero outras son decímetros ou metros da parte de arriba.
Tras a sega ou pastoreo, as raíces iguálanse á parte aérea, pasando o carbono das raíces ao chan
Temperaturas altas, pero correctas, collidas con sonda
O CONSERVANTE QUE MELLORAA CALIDADE E ESTABILIDADE DO SILO
Optisil Forgrass
Nitrito Sódico (E 250), Hexametilenetetramina
Optisil Protech
Nitrito Sódico (E250), Benzoato Sódico (E211),
Propionato Sódico (E281)
Optisil Feed-Stabil
Benzoato Sódico (211), Sorbato potásico
CONSERVANTES PARA ENSILADOS DE HERBA
Produtos non corrosivos, irritantes e de fácil manexo en granxa
DELEGACIONES:
Avda. Brasil, 49 baixo SANTA COMBA (A Coruña) T. 981 88 09 72
Avda. de Lugo, 40 TEIXEIRO - CURTIS (A Coruña) T. 981 78 94 93
IMPORTADO PARA GALICIA POR: XENÉTICA E SERVICIOS GANDEIROS, S.L.U.
Rúa Castiñeiras, nave 112-A2
Polígono Ind. Milladoiro -Ames (A Coruña) T. 981 94 17 94 - 609 21 89 92
C. 50 baixo
Rúa doAmbulatorio LALÍN (Pontevedra) T. 986 79 23 73
Avda. Finisterre, 77 CARBALLO (A Coruña) T. 981 70 14 44
SE NUN DÍA FRESCO
MEDIMOS TEMPERATURAS E A TEMPERATURA EXTERIOR
DOS BORDOS É MÁIS
ALTA CA A TEMPERATURA
INTERIOR, É CASE SEGURO
QUE FUNGOS E FERMENTOS
ESTÁN EXPOLIANDO O SILO E PRODUCINDO ESA CALOR
Evitar ao cento por cento estas perdas é imposible, pero si podemos e debemos minimizalas e deixalas en perdas de masa inferiores a un 5 %.
CANTO CO² SUPÓN ISTO?, CAL É A PEGADA DE CARBONO?
Imos tentar cuantificar as perdas que se producen por respiración cun exemplo: supoñamos unha explotación dunhas sesenta vacas que ten entre silos de herba e de millo 1.000 toneladas (t) de materia fresca, ambos cun 33 % de MS (materia seca). Este silo expresado en MS tería 330 t. Supoñamos que esta explotación perde un 10 % dos seus silos por respiración aerobia de fungos e fermentos (parece moito, pero hai casos con bastantes máis perdas que esa porcentaxe). As perdas son en parte porque se volatiliza directamente do silo e, en parte, porque se tira e remata volatilizando tamén. Como se perde un 10 %, son 33 t de materia seca as que desaparecen.
A media da materia seca vexetal ten un 45 % de carbono e, no noso caso, ao ser carbohidratos os que se
Adial, 2024
perden, a perda sería mesmo maior. De todos os xeitos, polo menos pérdense 15 t de carbono (33 x 0,45).
Coma o CO2 (C12O16O16) ten un PM (piso molecular) de 44, cada átomo de carbono convértese en 3,66 moléculas de CO2 (44/12). Así, 15 t
de carbono de perdas equivalen a 55 t de CO2 (15 x 3,66). Se se calcula que unha vaca leiteira de alta produción emite 5,5 t de CO2 ao ano, dedúcese que esa perda de 55 t sería o equivalente á emisión entérica de 10 vacas.
Foto termográfica dun silo de millo moi quente na periferia (branco e vermello) e quente na base (amarelo e verde)
2. Resumo das emisións de CO2 dun silo
Doble
Doble
O OBXECTIVO É UNHA ALTA DIXESTIBILIDADE DA FND A 30 H, UNHA CORRECTA HIXIENE MICROBIOLÓXICA E UN CORTE AO MOMENTO ÓPTIMO
DENDE O PUNTO DE VISTA NUTRICIONAL
Táboa 1. Perdas por acondicionado de raigrás en 0, 2 e 4 días
A CALIDADE DOS ENSILADOS: FERMENTACIÓN, DIXESTIBILIDADE E PALATABILIDADE
A ineficiencia e o mal manexo do silo son a causa de perdas e emisións, polo que hai que valorar a pegada de carbono coma unha oportunidade en lugar dunha crise, xa que esta nos debe conducir a mellorar a eficiencia e o bo manexo para reducir perdas.
Administrándolles ás vacas forraxes de alta dixestibilidade e moi palatables (para optimizar a inxestión ao longo do día) pódese chegar ao máximo potencial produtivo da granxa. Así, o obxectivo é unha alta dixestibilidade da FND a 30 h, unha correcta hixiene microbiolóxica e un corte ao momento óptimo dende o punto de vista nutricional. Débese considerar o efecto do acondicionado nas perdas de calidade nutricional da forraxe (a máis tempo de presecado, máis perdas de enerxía e de proteína), así como a fermentación, xa que só a fermentación láctica nos dá un silo palatable; as outras fermentacións (butírica, acética, alcohólica) pódennos afectar a inxestión, xa que o silo é menos palatable e menos nutritivo.
Proba de campo de Adial en Lleida
Táboa 2. Perdas de MS e enerxía segundo o tipo de fermentación nun ensilado
(clostridios)
(fermentos)
Acética (enterobacterias)
No aspecto das perdas pola fermentación, considérase que a fermentación láctica é a máis eficiente con ningunha perda de MS e cun rendemento enerxético do 99 %. Para a fermentación acética hai unhas perdas do 5 % de MS e mantense un 83 % da enerxía; para a fermentación butírica pérdese un 51 % de MS para reter o 82 % da enerxía. En canto á fermentación alcohólica, onde se produce etanol, pérdese tamén moita MS (un 49 %), aínda que se recupera un 99 % da enerxía. Tamén hai fermentacións heterolácticas ou lacto-acéticas, que consomen algo de carbono e dan unhas perdas do 4 % de MS e do 2 % de enerxía.
A ración debe ter como indicador forraxes altamente dixestibles; o tempo de ruminación debe ser superior aos 400 ou 450 minutos/día, xa que menos de 250 minutos/día de ruminación serían de alto risco para ter acidose ruminal. Unha baixada do pH ruminal pode desencadear problemas podais (laminite) cunha redución da eficiencia ruminal e da produción.
Tamén existe unha cantidade óptima de uFND (fibra indixestible) que sería entre o 0,3 % e o 0,4 % do peso vivo da vaca. Tamén hai que usar como valor alternativo ao da FND, o da aFNDmo, que sería a FND sen cinzas (fibra neutro deterxente materia orgánica), onde, analiticamente, co uso de amilasa, se corrixe o contido de cinzas. O motivo é que a contaminación por terra (cinzas) é moi importante nas ensilaxes, de xeito que se pode sobreestimar a achega de fibra cando en realidade é a terra outro factor que nos prexudica na eficiencia ruminal e produtiva.
Para iso, todas as pautas de manexo da forraxe dende a sementeira ata a súa colleita deben considerar como obter o máximo de dixestibilidade (por ex., aumentar a altura de corte, xa que nas follas hai menos lignina que no talo) e minimizar a contaminación por terra.
Dentro de la línea de productos especiales Fertimón Pro presentamos las formas más eficientes de nitrógeno inhibidas con DMPP y NBPT con la tecnología SLOW.
Aplicando Fertimón Pro SLOW:
Reducimos la liberación de amoníaco y NOx a la atmósfera
Mejoramos el aprovechamiento del nitrógeno por las plantas
Evitamos la contaminación de acuíferos por nitratos
Contribuimos a reducir la huella de carbono de las explotaciones agrícolas
Aumentamos el rendimiento de los cultivos
Colaboramos con la conservación del medioambiente
EDAPHOS
Presentamos dentro de la gama especializada Fertimón Pro, la línea EDAPHOS con activador edafológico.
Beneficios de incorporar la la línea EDAPHOS:
Mejoramos la estructura del suelo.
Aumentamos la capacidad de intercambio catiónico y el aprovechamiento delos nutrientes.
Evitamos bloqueos de fósforo mediante el secuestro de aluminio y hierro.
Favorecemos la retención de agua.
Incrementamos la materia orgánica.
Colaboramos con la fijación de carbono.
Complejamos metales pesados.
Por que é importante tratar o ensilado do primeiro corte?
Cando falamos de ensilaxe, o primeiro corte de herba é como a base dunha comida ben preparada. Do mesmo xeito que os ingredientes de calidade son esenciais para un prato delicioso, o ensilado inicial de herba que se recolle senta as bases da rendibilidade da granxa.
Departamento técnico de Lallemand Animal Nutrition
Aquí está o truco: aínda que a herba do primeiro corte teña un excelente contido en azucre e proteínas, iso non se traduce automaticamente nunha ensilaxe de herba de alta calidade. A clave está no tratamento axeitado da ensilaxe para preservar e maximizar os seus beneficios nutricionais.
A RECEITA DO ÉXITO
Crear unha ensilaxe de alta calidade implica unha xestión meticulosa, desde o campo ata o silo de almacenamento. Tomar atallos, como prescindir do uso dun inoculante de ensilaxe, pode levar a resultados decepcionantes. Imaxine que prepara unha comida gourmet cos mellores ingredientes, pero descoida as téc-
nicas de cocción axeitadas. A comida podería resultar decepcionante ou mesmo pouco apetecible. O mesmo ocorre cando se intenta facer unha ensilaxe de primeiro corte de alta calidade de forma consistente. Cada paso do proceso, desde a colleita ata o almacenamento, require unha xestión coidadosa para garantir que a ensilaxe manteña o seu valor nutritivo e sexa apetecible para os animais.
POR QUE TRATAR A ENSILAXE DO PRIMEIRO CORTE?
A herba de primeiro corte adoita superar os cortes posteriores en termos de valor nutritivo e rendemento. O seu impacto na rendibilidade da granxa é evidente.
Entón, por que arriscarse a comprometer o seu duro traballo renunciando ao tratamento cun inoculante de ensilaxe?
O tratamento axeitado da ensilaxe do primeiro corte non só preserva a súa calidade, senón que tamén mellora a eficiencia alimentaria do gando, o que se traduce nunha mellor produción de leite e carne.
A MATERIA SECA (MS) IMPORTA
A forraxe de herba de primeiro corte tende a ter un menor contido en MS que os cortes posteriores, o que o fai máis susceptible á deterioración durante a fermentación e a alimentación, xa que presenta dificultades durante o proceso de ensilaxe.
O TRATAMENTO AXEITADO DA ENSILAXE
DO PRIMEIRO CORTE NON SÓ PRESERVA
A SÚA CALIDADE, SENÓN QUE TAMÉN
MELLORA A EFICIENCIA ALIMENTARIA
DO GANDO, O QUE SE TRADUCE NUNHA
MELLOR PRODUCIÓN DE LEITE E CARNE
Un maior contido en proteína, aínda que benecioso para a alimentación, pode di cultar unha fermentación e caz. A ensilaxe non tratada pode fermentar lentamente, o que reduce os niveis de azucre, o contido proteico, a dixestibilidade e a palatabilidade xeral. Estas perdas poden repercutir signi cativamente no rendemento da súa granxa, polo que a adición dun inoculante de ensilaxe é un investimento acertado. Ademais, unha ensilaxe cun contido axeitado de MS é máis estable e menos propensa á proliferación de microorganismos indesexables, garantindo unha alimentación segura e saudable para os animais.
UNHA ENSILAXE BEN TRATADA NON SÓ MELLORA A SAÚDE E O RENDEMENTO DO GANDO, SENÓN QUE TAMÉN CONTRIBÚE Á SOSTIBILIDADE E RENDIBILIDADE A LONGO PRAZO DA SÚA GRANXA
Neste sentido, unha investigación recente demostrou que o tratamento da herba ensilada cun inoculante pode mellorar a inxestión de materia seca (MS) nas vacas leiteiras en 1,5 kg ao día e, ademais, aumentar a produción de leite, demostrando o retorno sobre o investimento de utilizar un aditivo en todos os cortes, incluído o primeiro da tempada. No estudo, durante as seis primeiras semanas de alimentación, as vacas que consumiron a forraxe tratada inxeriron 1,5 kg adicionais de MS ao día en comparación coas alimentadas con ensilaxe que non foi tratada.
Esta mellora na inxestión pode atribuírselle á ensilaxe de maior calidade producida polo inoculante. Pola contra, a ensilaxe control, que se quentaba e parecía menos apetecible, provocaría unha redución do consumo de alimento. Ademais, houbo unha tendencia a unha maior produción de leite corrixida en graxa (FCM) nas vacas que consumiron a forraxe tratada, de 1,9 kg/día.
A forraxe tamén era aerobiamente estable durante máis tempo, o que se traducía en menores perdas de enerxía. A diferenza observada supón 28 megaxulios (MJ) adicionais de enerxía por tonelada de peso fresco na ensilaxe tratada. Ao alimentar as vacas con esta ensilaxe, cada vaca pode producir 5,3 litros máis de leite.
Así pois, o ensaio demostrou a utilidade de aplicar un aditivo en todos os cortes da ensilaxe de herba, e non só no primeiro corte.
CONSIDERACIÓNS SOBRE O ALMACENAMENTO
Almacenar cortes posteriores de ensilaxe enriba da ensilaxe de herba do primeiro corte introduce complexidades adicionais. Esencialmente, estase expoñendo todo o silo ao aire, creando un ambiente propicio para o crecemento de microorganismos nocivos.
Para mitigar estes riscos, paga a pena considerar a posibilidade de utilizar un produto como MAGNIVA Platinum. O tratamento da súa ensilaxe de primeiro corte garante unha mellor conservación e minimiza as
posibilidades de quentamento e deterioro ao almacenar os cortes posteriores no mesmo silo.
Ademais, unha boa xestión do silo, incluíndo a compactación axeitada e a cobertura hermética, é crucial para manter a calidade da ensilaxe ao longo do tempo.
CONCLUSIÓN
Tratar a ensilaxe do primeiro corte con inoculantes de ensilaxe MAGNIVA non é só unha boa práctica, é unha receita para o éxito. Non deixe que o seu duro traballo se perda; invista nunha ensilaxe de alta calidade desde o principio. Unha ensilaxe ben tratada non só mellora a saúde e o rendemento do gando, senón que tamén contribúe á sostibilidade e rendibilidade a longo prazo da súa granxa.
LIBERA LA ENERGÍA LIBERA LA ENERGÍA:
Todos los cultivos. Todas las toneladas. Todos los años.
MAGNIVA Platinum 3 mantiene el valor nutritivo del ensilado y libera energía mejorando la digestibilidad de la fibra
Más energía en tu ensilado significa más leche de tus animales
Incluso una pequeña mejora en la digestibilidad de la fibra puede suponer un aumento significativo de la productividad. Con los inoculantes MAGNIVA, puede mejorar la digestibilidad del ensilado en un 5,4%, aumentando potencialmente la producción de leche en 1,23 litros por vaca y día.
El valor del ensilaje: cómo mejorar la rentabilidad en el ensilado en pacas con film estirable premium
El ensilaje es el alimento base para la producción de leche y carne en las explotaciones agrícolas. Es una opción rentable en comparación con otras alternativas. Precisamente por su rentabilidad, su valor en la cadena de producción es clave para garantizar un negocio sostenible y eficiente.
PRODUCTOS PARA ENSILAJE DE CALIDAD PROBADOS
Desde los años 90, Trioplast ha desarrollado y probado productos en colaboración con la Universidad Sueca de Ciencias Agrícolas (SLU). Esta cooperación ha dado lugar a nuevos productos que mejoran la eficiencia y la calidad del ensilaje en pacas. Tras años de desarrollo continuo en nuestras fórmulas y procesos de producción, hemos alcanzado el más alto nivel de rendimiento, avalado por pruebas rigurosas.
ESTUDIO SOBRE LA CALIDAD DEL ENSILADO CON TRIOWRAP Y TRIOPLUS
La SLU ha llevado a cabo un estudio en el que se evaluaron los productos Triowrap (25μ) y Trioplus (21μ y 19μ) en términos de calidad del ensilado y pérdidas en pacas redondas (más detalles sobre la prueba están disponibles en nuestro folleto “Espesor vs. capas”).
El estudio confirmó que Triowrap y Trioplus ofrecen una alta estanqueidad al aire, una excelente calidad del ensilado y bajas pérdidas de materia seca (MS). En concreto, las pérdidas de MS se redujeron al 1 %, un valor significativamente inferior al reportado en estudios de mercado independientes, donde se sitúan entre el 3 % y el 5 %. Esto implica un mayor rendimiento al utilizar Triowrap y/o Trioplus.
Para ilustrar el impacto de estas bajas pérdidas, hemos realizado cálculos para diferentes escenarios. El caso 1 se basa en los resultados obtenidos por la SLU con los productos Triowrap y Trioplus, mientras que los casos 2 y 3 representan referencias de mercado con pérdidas esperadas de MS del 3 % y 5 %, respectivamente.
Parámetros/ beneficios
Pérdidas
Nivel
Pérdidas
Valor ensilaje
MS/bobina 6 capas (€) Referencia-19,6-42,8
Valor ensilaje MS/bobina 8 capas (€) Referencia-14,7-32,0
Tal y como muestra la tabla 1, una pérdida del 1 % de MS, en comparación con el 3 % o el 5 %, equivale a un ahorro de 0,90 € y 2,10 € por paca de ensilado, respectivamente. Si se considera una bobina de film estirable de 1.500 metros, aplicando 6 capas el ahorro total sería de 19,60 € y 42,80 € por rollo, respectivamente.
Otra forma de analizar este impacto es a través de la producción de leche. La tabla 2 muestra el cálculo basado en las pérdidas de MS del estudio y el ahorro potencial en litros de leche. Según este análisis, 1 kg de ensilaje de MS aporta 11 MJ de energía, y una vaca necesita 9 MJ para producir 1 litro de leche. Así, reducir las pérdidas de DM del 3 % o 5 % al 1 % supone un ahorro de 5,8 y 12,5 litros de leche por paca, respectivamente.
de energía en total MJ
Energía necesaria para 1 litro de leche 9,0 9,0 9,0 Litros de leche/paca
Diferencia en litros de leche Referencia-5,8 -12,5
Fuente: Rolf Spörndly, Universidad Sueca de Ciencias Agrícolas, Departamento de Nutrición y Manejo Animal
DATOS CLAVE
Con Triowrap y Trioplus, en comparación con el estándar del mercado, usted puede:
• Obtener un ensilaje de calidad comprobada.
• Producir ensilaje con pérdidas de MS de solo el 1 %.
• Ahorrar entre 1 y 2 € por paca.
• Ahorrar entre 20 y 43 € por bobina de film estirable aplicando 6 capas.
• Reducir las pérdidas equivalentes a entre 6 y 13 litros de leche por paca.
¡Al final del día, lo que cuenta es el valor del ensilaje!
TABLA 2
TABLA 1
TRIOWRAP
TRIOWRAP
Ensilado premium sólo para profesionales
Ensilado premium sólo para profesionales
A importancia do descanso nas vacas de leite
O descanso é clave para o benestar e a produtividade das vacas. Non só alivia o peso sobre os seus pezuños, senón que tamén mellora a ruminación e aumenta o fluxo sanguíneo ao ubre, o que favorece a produción de leite. Analizámolo polo miúdo nas seguintes páxinas.
Ramiro Fouz Facultade de Veterinaria de Lugo (Universidade de Santiago de Compostela)
Aimportancia do descanso radica non só no benestar da vaca, senón tamén na súa produtividade. Ao igual que nós precisamos dunhas horas de descanso ao día para poder render no traballo ou nos estudos, as vacas tamén o necesitan para ser máis eficientes na produción de leite. Cabe salientar que, no caso da vaca, falamos de descanso, non de durmir, xa que as súas necesidades nese senso son diferentes ás dos humanos.
En relación con isto, hai estudos que suxiren que a diminución do tempo que pasan deitadas tamén pode alterar o sono. As vacas dormen unha media de 3 a 4 horas por día, pasando a maior parte dese
tempo en fase NREM ou soño profundo e algo menos dunha hora en fase REM ou soño lixeiro. A duración de ambas as fases do soño varía co estado de lactación. O soño REM e a ruminación danse principalmente pola noite, e débese ter en conta que a iluminación inflúe na calidade de ambos.
A vaca necesita descansar para aliviar o peso que recae sobre os pezuños, dado que a súa estrutura anatómica non está deseñada para botar moito tempo de pé sobre superficies duras. Así mesmo, cando está deitada, descansando, favorece o proceso de ruminación. A vaca é capaz de remoer en calquera posición, pero remoe máis e mellor cando está deitada. A acción de remoer é básica para optimizar a fermentación ruminal, o que repercute na súa saúde e produtividade. A maiores, o fluxo sanguíneo cara ao ubre é maior cando a vaca está deitada. Para sintetizar o leite, a glándula mamaria precisa unha gran cantidade de nutrientes, que extrae do sangue que irriga a glándula.
UNHA VACA DEITADA, DESCANSANDO, PRODUCE MÁIS LEITE QUE UNHA VACA DE PÉ, POLO FEITO DE TER UNHA MELLOR SAÚDE E BENESTAR, UN MAIOR FLUXO SANGUÍNEO NO UBRE E POR INCREMENTAR O TEMPO QUE PASA REMOENDO
Aproximadamente, precísase que pasen polo ubre uns cincocentos litros de sangue para obter os nutrientes necesarios para sintetizar un litro de leite. Por iso, todo o que incremente o uxo sanguíneo na glándula mamaria vai favorecer a produción de leite.
Deste xeito, unha vaca deitada, descansando, produce máis leite que unha vaca de pé, polo feito de
ter unha mellor saúde e benestar, un maior fluxo sanguíneo no ubre e por incrementar o tempo que pasa remoendo.
Entón, o reto é conseguir que a vaca descanse o necesario para mellorar o seu benestar, á vez que a súa produtividade. Aquí é onde as instalacións xogan un papel moi relevante. O deseño dos cubículos ou dos espazos de descanso, camas etc.,
o material con que se enchen, a súa limpeza e mantemento van in uír no tempo de descanso.
Tampouco podemos esquecer o ambiente do establo, a súa ventilación, o nivel de ruído ou calquera molestia que altere o seu descanso. En moitos casos, non caemos na conta da importancia do descanso nas vacas e priorizamos noutros aspectos que o reducen.
DÁSE O PARADOXO DE QUE AS VACAS QUE MÁIS TEMPO ADOITAN ESTAR DE PÉ SON
AS ACABADAS DE PARIR, PARA REALIZAR OS CONTROIS POSPARTO, CANDO SON AS QUE MÁIS TEMPO PRECISAN DESCANSAR
A modo de exemplo, ás veces, cando se instala un robot de muxido nun establo xa construído, levántanse cubículos para poder situalo, o que reduce as posibilidades de descanso das vacas. Tamén neste tipo de granxas, ás veces levántanse vacas para facer as camas, a diferenza das granxas que dispoñen de sala, onde todas ou a maioría das vacas se están a muxir, deixando os cubículos desocupados. É frecuente escoitar argumentos como que, aínda que non haxa cubículos ou espazo de descanso dabondo para todas as vacas, estas se alternan e poden descansar por igual, pero isto non é certo; as vacas acaban descansando, si, pero non todo o tempo que precisan, algo que afecta o seu benestar e a súa produtividade. Incluso un ratio 1/1 (un cubículo por vaca) non é un bo indicador de descanso, xa que o nivel de ocupación non ten por que ser o óptimo. Nalgún establo, se observamos o que sucede durante un tempo, vemos como hai zonas de cubículos que non se usan ou teñen un nivel de ocupación menor que outras. Normalmente, os cubículos próximos as zonas de paso, ao pé dos bebedoiros, os que están contra unha parede etc., teñen un menor nivel de ocupación. A proximidade da zona de descanso á zona de comedeiro ou de muxido, ou a anchura dos corredores tamén afectan o nivel de ocupación. En determinadas épocas do ano, por efecto da insolación ou da xistra que penetra no establo, fai que algunha das zonas de descanso non se utilicen, o que provoca que se masifique o resto das zonas e prive dun completo descanso a determinadas vacas, que, xeralmente, son as que non ocupan un posto relevante na escala xerárquica.
Tampouco debemos esquecer o efecto do estrés por calor sobre o descanso. Cando concorren condicións de alta temperatura e humidade, a vaca ten dificultades para disipar toda a calor corporal que produce, por iso pasa máis tempo de pé, tentando incrementar a superficie corporal en contacto co aire para disipar a calor. Parte da mingua de produción que acontece en condicións de estrés térmico débese á falta de descanso. Outra consecuencia son as coxeiras, que aparecen con frecuencia despois de períodos de estrés térmico.
DISTRIBUCIÓN DO TEMPO AO LONGO DO DÍA
A actividade da vaca de leite ao longo do día distribúese en seis tarefas básicas: comer, beber, descansar, socializar con outras vacas, remoer e muxirse. A vaca debería pasar a maior parte do tempo deitada, descansando, unhas 10-12 horas/día; de 3 a 5 horas, comendo; unha media hora, bebendo; de 2 a 3 horas, relacionándose co resto do rabaño e/ou dedicada ao seu coidado persoal (por exemplo, rascándose nun cepillo), remoendo de 7 a 10 horas e, a maiores, o tempo de muxido, incluíndo o tempo de espera, moi variable entre granxas. Está claro que nesta descrición solápanse actividades e que os tempos que se indican son orientativos, dependendo do número de partos, dos días en leite, do estado de saúde do animal, do nivel produtivo etc.
Calquera actividade que altere este cronograma afectará ao tempo de descanso.
Por exemplo, un tempo excesivo de muxido condiciona o tempo de descanso. No tempo de muxido debemos considerar tamén a espera a ser muxida, xa sexa na sala de espera ou cando se realiza tráfico forzado en robots de muxido. Para reducir o efecto do tempo que pasan de pé, deberíanse habilitar espazos de espera con superficies de goma, que minimicen o efecto do chan duro sobre o casco. Igualmente, deberíanse minimizar os tempos que a vaca está de pé cando se fan controis reprodutivos, tratamentos, controis sanitarios etc., intentando prendelas xusto antes de actuar sobre elas, facendo grupos reducidos ou ceibándoas en canto se remate. Á súa vez, a privación do tempo de descanso afecta ao tempo que a vaca pasa comendo; así, as vacas que perden de descansar catro horas nun día precisan case dous días en volver ao seu ritmo habitual de comidas. Dáse o paradoxo de que as vacas que máis tempo adoitan estar de pé son as acabadas de parir, para realizar os controis posparto, cando son as que máis tempo precisan descansar.
A xerarquía que se establece en todos os grupos de vacas tamén pode afectar ao tempo de descanso, sobre todo cando concentramos moitas vacas en pouco espazo. As subordinadas teñen que levantarse a beber e comer máis veces, xa que o fan durante menos tempo cada vez que beben e comen, polo medo ás vacas dominantes.
Para minimizar os efectos da xerarquía, o deseño do establo ten moita influencia, pois condiciona
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
É FRECUENTE VER VACAS CON SOBRECRECEMENTO DOS PEZUÑOS, QUE CHEGAN MESMO A SUPERPOÑERSE
o tempo de descanso: facer lotes de primíparas, dispoñer de corredores anchos, contar cun número abundante de trabadizas e bebedoiros (mellor moitos pequenos repartidos que poucos e de gran tamaño, concentrados en determinadas áreas) e, por suposto, un número suficientemente abondo de cubículos cun deseño que facilite o seu uso. Tampouco debemos obviar que, se unha vaca pasa moito tempo deitada, pode ser indicador de vaca coxa ou enferma.
A pesar da relevancia do descanso, non debemos esquecer que o exercicio por parte da vaca tamén mellora o seu benestar, xa que, ao andar, se bombea sangue, o que favorece a circulación sanguínea, evitando edemas (no ubre ou nas patas), á vez
que facilita o desgaste do casco, pois este ten crecemento continuo. A falta de exercicio fai que se produzan deformacións no casco, porque o tecido córneo que o forma está en constante renovación, polo que a estrutura do pezuño se modifica, cando non se produce desgaste dabondo, algo habitual nas granxas onde as vacas están continuamente sobre chan de formigón.
Un desgaste insuficiente do pezuño produce un sobrecrecemento da parte anterior da parede abaxial, o que modifica o aplomo, e produce un desgaste excesivo na zona dos talóns, garroseando os pezuños. Isto fai que a presión exercida pola extremidade do animal se desprace cara aos talóns e cara á parede axial do pezuño, principalmente do lateral.
Deste xeito é frecuente ver vacas con sobrecrecemento dos pezuños, que chegan mesmo a superpoñerse (ver imaxes á esquerda).
Neste punto é importante salientar a importancia do recorte de pezuños para equilibrar a repartición de pesos. Os cambios na súa forma fan que se modifique a distribución da carga sobre a superficie plantar, co conseguinte risco de coxeiras. O recorte periódico dos cascos corrixe estas deformacións e mellora o aplomo das vacas, polo que se trata dunha práctica imprescindible nas granxas con animais confinados sobre chan de formigón.
O recorte, a maiores de reformar o tamaño e forma dos pezuños, tamén busca a eliminación do tecido córneo necrótico ou solto, ademais dun axuste do peso que soportan as patas danadas.
A frecuencia ideal do seu recorte é de dous por parto. Diversos estudos coinciden nas vantaxes de facer dous recortes no canto dun ou ningún, ao reducir o risco relativo de ser eliminada por lesións podais; deste modo esténdese o beneficio ao seguinte parto, no cal se mellorará a súa saúde podal e a súa superviviencia.
A NECESIDADE DE DESCANSO EN RELACIÓN COA ANATOMÍA DO ANIMAL
As vacas non están deseñadas para desenvolverse en superficies ríxidas e duras coma o formigón. En chan duro, as forzas que absorben as patas non se distribúen por toda a superficie plantar e o peso recae, principalmente, no bordo abaxial dos pezuños e sobre os talóns. A recomendación é non manter as vacas de pé por períodos de máis de tres ou catro horas.
Esquema axial abaixal
Pezuño lateral (esquerdo)
Parede abaixal do pezuño
Parede abaixal
Parede axial
Talóns
Parede axial do pezuño
Pezuño medial
Sobrecrecemento
Sobreposición
A superficie plantar por pezuño é aproximadamente duns 30 cm2, o que supón unha superficie plantar total duns 240 cm2 (dous pezuños por pata por catro patas). A superficie plantar dunha persoa que calza un 43 é similar, se ben pesa de oito a dez veces menos que unha vaca. Sobre un chan duro, a escasa superficie plantar redúcese aínda máis e incrementa o peso por cm2 de superficie plantar, forzando as estruturas do pé e predispoñendo a hemorraxias e hematomas nos pezuños, o que produce dor e aparición de coxeiras.
As vacas que camiñan sobre terra utilizan toda a superficie plantar, mentres que, cando o fan sobre un chan duro, a superficie de apoio por pezuño é tan só duns 5 cm2, ao non poder distribuir o peso por toda a superficie, concentrándose no bordo abaxial do pezuño.
Para unha vaca de 700 kg, a redución da superficie de apoio en chan duro fai que os pezuños das patas traseiras soporten unha carga duns 14 kg/cm2, fronte aos 2,3 kg/cm2 que soportan en chan brando.
Así, en superficies duras, o apoio recae sobre a parede abaxial do pezuño, debido á incapacidade de expandir o peso pola área da sola, mentres que, cando camiña ou está de pé sobre superficies brandas, as forzas se poden repartir, o que consegue que a sola forme parte da área de apoio.
POSTURAS ANTIÁLXICAS
A vaca, para aliviar a dor que lle produce a sobrecarga sobre os pezuños, adopta posturas antiálxicas.
Así, cando está de pé moito tempo sobre un chan duro, trata de compensar esta falta de apoio, balanceándose lateralmente e realizando unha sobrecarga lateral oscilante, alternando a carga sobre unha e outra extremidade, de xeito que incrementa a carga sobre o pé que recibe a maior carga, pasando a soportar uns 20 kg/cm2 Este balanceo prodúcese principalmente no tren posterior, variando uns cinco graos o ángulo de aplomo (uns 2,5 cm de desviación a cada lado), de xeito que cada cambio supón un desprazamento da carga cara a unha ou outra extremidade; un 60 %, sobre unha, e o 40 % sobre a outra, variando esta repartición en cada oscilación. Á súa vez, en cada casco, a distribución de peso non é homoxénea, recaendo máis peso sobre o pezuño lateral. Así, o soporte do peso sobre os pezuños laterais varía en cada oscilación, mentres que o peso sobre os pezuños mediais se mantén relativamente constante. O balanceo prodúcese principalmente no tren traseiro e, en menor medida, obsérvase no dianteiro, xa que este absorbe mellor as oscilacións, grazas á articulación escápulo-humeral, que lle confire unha maior flexibilidade, fronte á maior rixidez da articulación coxo-femoral das patas traseiras.
Canto máis tempo pasan de pé sobre chan duro, os balanceos son máis evidentes, desviándose máis graos sobre a verticalidade e aplicando máis sobrecarga sobre os pezuños laterais, polo que poden chegar a superar o seu limiar de resistencia mecánica.
Estas sobrecargas periódicas estimulan a produción de queratinocitos (células da epiderme que producen queratina) do pezuño lateral, e teñen unha produción de casco superior con respecto do medial, o que provoca unha hipertrofia e hiperplasia destes pezuños. Isto repercute aínda máis no desequilibrio da repartición de peso entre ambos os pezuños da mesma pata, ao ser un máis grande e máis alto o pezuño lateral que o medial, o que ocasiona o desprazamento da carga que exerce a terceira falanxe sobre a superficie plantar, fóra da almofada plantar, e, como consecuencia, prodúcense hematomas e hemorraxias.
Ademais, os longos tempos de pé provocan vasoconstrición sanguínea, o que fai que diminúa a irrigación dos pezuños, alterando a formación do tecido córneo.
Outra postura antiálxica prodúcese cando a vaca sente dor nos pezuños traseiros laterais, pois, buscando algo de alivio na carga sobre o pezuño dolorido, volve os pezuños cara a fóra cargando o peso nos mediais. Esta posición fai que a vaca xunte as béstas, modificando a vista posterior das patas.
Canto máis abra os pés, vai aplomar peor, ao sobrecargar os pezuños mediais respecto dos laterais.
A diferenza das vacas estabuladas, as de pastoreo son capaces de manterse de pé por longos períodos de tempo, dado que a superficie de aplomo non é ríxida, polo que aproveita toda a superficie plantar e non realiza o balanceo de repartición de peso, de xeito que non se produce o crecemento desigual dos pezuños. A maiores, ao camiñar, vai desgastando o casco e evita deformacións.
CONCLUSIÓN
Lembre que antes de erguer unha vaca, debemos pensar se é estritamente necesario e se o motivo polo que o facemos nos vai xerar, tanto a nós como ao animal, máis beneficio que o de mantelo descansando.
Exemplo de postura antiálxica da vaca
240 cm2 de superficie plantar para unha vaca de 700 kg
Fácil de usar
1. Añade la muestra de leche al cartucho.
2. Coloca el cartucho en el lapbox.
3. Introduce el número de vaca, presiona el botón y ¡acabaste!
Lectura automática
El test puede identificar los cuatro tipos principales de patógenos causantes de mastitis.
Recomendaciones de tratamiento
Decisiones informadas - Elección de antibióticos en función del aislamiento bacteriano y su sensibilidad a él.
BENEFICIOS PARA LA GRANJA
Facilita el tratamiento apropiado y temprano de la mastitis clínica.
Permite el uso prudente de antibióticos.
Permite el seguimiento de la sensibilidad y resistencia a los antibióticos usados en granja.
HERRAMIENTA DE DIAGNÓSTICO PARA MASTITIS CLÍNICAS BASADA EN LA NUBE
Resultados rápidos
Resultados en 24h para poder tomar la mejor decisión de tratamiento.
Sensibilidad & Especificidad probadas
Resultados fiables para una elección de antibiótico óptima y específica.
Interfaz controlada por el veterinario
Plataforma online controlada por el veterinario para establecer las recomendaciones de tratamiento.
Con la Calculadora Mastatest puedes calcular cuanto tiempo y dinero puedes ahorrar usando Mastatest
Prueba la calculadora aquí
www.gando.es
El programa Gando unifica todas las cifras y facilita la gestión en las granjas
Controlar la disposición de novillas o agrupar datos referidos a la producción de leche son aspectos clave en el crecimiento de las ganaderías. La aplicación Gando optimiza el trabajo de veterinarios y ganaderos, con índices visibles, actualizados y fiables.
María José Pérez Socia de SAT A Revolta
En vuestro décimo aniversario, ¿cómo ha evolucionado la importancia que le dais a los datos desde los inicios en 2015? En un principio, la ganadería era relativamente pequeña, empezamos con 132 vacas en ordeño. Conforme fuimos creciendo, nos percatamos de que necesitábamos algún programa que nos ayudara a gestionar todos los datos. En cierto modo, casi no teníamos de dónde sacarlos, simplemente disponíamos de los que nos aportaban los robots de ordeño, pero había otra información que se nos escapaba.
¿Qué os llevó a elegir Gando?
Desde el minuto cero contratamos nuestros servicios a Xestavet. Cuando se diseñó Gando, nos lo aconsejaron. Nos dimos cuenta que lo podíamos aprovechar para lo que teníamos pensado y, desde hace casi dos años, lo estamos usando.
¿Qué es lo que más os gustó del programa?
Sobre todo, que recoge todo lo que a nosotros se nos escapa visualmente. Lo registra y nos permite encontrarlo en cualquier momento, en concreto, las cifras reproductivas y de control lechero. A medida que el rebaño crece, necesitamos ajustar mucho los datos, en especial, en materia de reproducción.
¿Cuánto ha mejorado vuestra estrategia de control diario? Mucho. Principalmente en previsiones, circunstancia muy importante si estás creciendo, como es nuestro caso. Nos
“Desde que empleamos Gando mejoramos mucho en previsiones”
permite adoptar una serie de medidas en función de la cantidad de novillas. En cuanto a la producción, disponemos de un registro rápido y real; si hay un problema en el rebaño, te facilita la gestión, sin esperar un mes a los datos de control lechero.
¿Cómo es el manejo de la aplicación?
Los veterinarios de reproducción nos ayudaron a entenderla y es fácil de manejar, tanto para inserir los datos como para buscarlos posteriormente. La mayoría del personal de las ganaderías no somos muy conocedores de herramientas informáticas. Entonces, tienen que simplificarnos los recursos tecnológicos, ya que, si tenemos que estar dos horas navegando, nos vamos a cansar y no los vamos a usar. Necesitamos programas sin dificultades y que podamos aprovechar al máximo.
¿Qué importancia tendrá la información de las ganaderías en el futuro?
A medida que va creciendo la granja, es cuando más la necesitamos, porque ya no es el control de un rebaño pequeño, que lo puedes hacer visualmente. Cuanto más grande es la empresa, más posibilidades hay de que no inspecciones muchos aspectos. Por lo tanto, todo lo que sean datos más fiables y accesibles supondrá un mayor control sobre lo que te está pasando día a día en la granja. Un programa como Gando, que unifica todas las cifras, facilita la gestión independientemente del tamaño de la ganadería.
Localización: Noche (Vilalba, Lugo)
Vacas en producción: 310
Media de producción: 42 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,45 %
Porcentaje de proteína: 3,06 %
Carmen Castro Gómez Veterinaria de Xestavet
¿En qué medida Gando ha modi cado vuestro trabajo?
Tanto para nosotros como para las ganaderías ha cambiado la manera de organizarnos. Disponemos de los datos actualizados de la granja en todo momento. Nos agiliza mucho nuestras tareas y nos aporta una gran comodidad en el día a día.
¿Qué es lo que más aprecias de la plataforma?
En las ganaderías de tamaño mediano y grande utilizamos un gran número de datos. Contar con una aplicación que los englobe nos ahorra tiempo, porque ya no tenemos que estar buscando en cartones o libretas. Trabajamos de una manera mucho más eficiente y con una información muy fiable.
¿Qué valores se pueden llegar a estimar en materia de reproducción gracias al programa?
Nos fijamos, sobre todo, en la edad a la primera inseminación de las novillas o en cuáles son mejores gestantes. Nos muestra una imagen del presente del negocio y una estimación de cómo puede encontrarse en el futuro.
¿A qué otros índices les prestáis atención? Nos centramos en las tasas de concepción y de fertilidad, en vacas problemáticas y en los intervalos entre inseminaciones y entre parto e inseminación. Nos permite visualizar los celos que se pierden y podemos actuar para que la ganadería funcione lo mejor posible.
¿Qué otros datos son importantes para tener cerca de los referidos especí camente a la reproducción?
Sacamos mucho provecho del control lechero. Nos interesa saber cómo es la producción de cada ganadería y focalizarnos también en el animal en particular.
“Gando
está en constante cambio y evoluciona al mismo ritmo que los profesionales”
¿Cómo se debe emplear Gando?
Es muy cómodo, tanto para las veterinarias que lo usamos como para las ganaderas, porque es muy sencillo insertar los datos e interpretarlos. Se trata de una aplicación muy visual y con unas palabras muy concretas. Resuelve las cuestiones de una manera muy similar a como nosotros las planteamos. La frecuencia de uso depende de cada granja, en función de sus necesidades.
¿Cómo se realiza la toma de decisiones a partir del conocimiento que ofrece la aplicación?
Después de cada visita, inserimos en Gando una serie de datos en relación a tratamientos y protocolos establecidos. Las ganaderas son capaces de seguirlos a través de la plataforma. Posteriormente, evaluamos los índices y, a partir de ellos y de nuestra experiencia en campo, enfocamos cómo trabajar a largo plazo.
¿De qué manera contribuís a mejorar Gando?
En Xestavet estamos en contacto con los creadores y, entre todos, somos capaces de enriquecer la plataforma. Nosotros pedimos soluciones y ellos escuchan y resuelven los problemas. Por ejemplo, en el listado de partos, al realizar el sexaje fetal, era importante para el ganadero que pudiesen incluir si era macho o hembra. Sugerimos la modificación e inmediatamente lo introdujeron. Gando está en constante cambio y evoluciona al mismo ritmo que los profesionales.
A importancia e as complexidades da pasteurización do calostro
Neste artigo poñemos o foco no valor que ten o calostro nos xatos acabados de nacer para preservar o seu potencial e o seu rendemento futuro, e explicamos por que é fundamental a súa pasteurización co fin de controlar as diversas bacterias patóxenas que poden contaminar o leite acabado de extraerse do ubre.
João Paisana1, Gabriel Frainer2, Hanne Skovsgaard Pedersen3
1DVM, Especialista en xatos, Serbuvet
2DVM, Executivo de vendas, ColoQuick
3DVM, PhD, Especialista en xatos, ColoQuick
Non se pode salientar o suciente o valor do calostro para os xatos acabados de nacer. A nutrición nos primeiros anos de vida ten un enorme impacto nos resultados de produción e a lonxevidade. O calostro proporciona nutrientes vitais, bioactivos e inmunoglobulinas, principalmente IgG, facilitándolle ao xato inmunidade pasiva, que o protexe de enfermidades e favorece o desenvolvemento e o alto crecemento.
A alimentación con calostro limpo e de alta calidade inmediatamente despois do nacemento do xato é crucial para preservar o potencial e o seu rendemento futuro.
O calostro de alta calidade pódese de nir como o que ten unha alta concentración de inmunoglobulinas e unha baixa concentración de bacterias. Cando se extrae do ubre, contén unha cantidade moi baixa de bacterias, pero pode contaminarse facilmente con bacterias do medio ambiente se non se seguen protocolos estritos.
DÉBESE PASTEURIZAR O CALOSTRO OU NON?
A pasteurización do calostro xoga un papel crucial no control de bacterias patóxenas como salmonela, E. coli, paratuberculose e listeria, que poden comprometer a saúde dos xatos.
Ademais, reduce o reconto microbiano total (TMC) e o reconto total de coliformes (TCC).
Un TMC/TCC alto, de nido como superior a 20.000/100 UFC por ml para o calostro pasteurizado, reduce a absorción de inmunoglobulinas e inhibe o sistema inmunolóxico inmaturo do xato recentemente nado. O manexo adecuado de TMC/TCC é crucial para mellorar a inmunidade dos xatos e garantir que reciban a protección que necesitan.
Algúns estudos suxiren que a pasteurización pode aumentar a absorción de IgG, pero isto segue sendo debatido entre os investigadores. Con todo, se o calostro xa ten un TMC/TCC
A PASTEURIZACIÓN DO CALOSTRO XOGA UN PAPEL CRUCIAL NO CONTROL DE BACTERIAS PATÓXENAS, COMA SALMONELA, E. COLI, PARATUBERCULOSE E LISTERIA, QUE PODEN COMPROMETER A SAÚDE DOS XATOS
baixo, é posible que a pasteurización non ofreza ningún bene cio adicional. É fundamental priorizar a hixiene para asegurar un calostro de alta calidade desde o principio.
Aínda que a pasteurización pode ser bene ciosa, non é unha panacea. O calostro cun alto TMC terá unha calidade comprometida, causada por bacterias e toxinas mortas, un valor nutricional reducido e unha concentración reducida de inmunoglobulinas causada pola degradación bacteriana.
Este desafío non se pode solucionar mediante a pasteurización! Por exemplo, o calostro que se deixa a temperatura ambiente durante períodos prolongados antes da pasteurización pode experimentar un aumento signi cativo no TMC, o que diminúe os seus bene cios. As prácticas de hixiene adecuadas, que inclúen ubres limpos, equipos desinfectados e un procesamento oportuno, son cruciais para preservar a calidade do calostro. Cantas veces vimos calostro a temperatura ambiente esperando a ser administrado ou pasteurizado, permitindo que o TMC aumente innecesariamente? Un banco de calostro conxelado (non pasteurizado) ben administrado, combinado con protocolos estritos para manter a hixiene do calostro e quentadores de calostro especializados, que posibiliten unha desconxelación e alimentación rápida e segura do xato recentemente nado, é e ciente e unha boa alternativa para rabaños que non experimentan problemas de patóxenos especí cos ( gura 1).
Figura 1. Un banco de calostro conxelado (1) combinado cunha desconxelación rápida e segura utilizando equipo especializado (2) garante unha alimentación rápida con calostro de alta calidade para o xato acabado de nacer (3). Despois da alimentación con calostro, a atención debe centrarse no muxido e no almacenamento de calostro de alta calidade (o BRIX máis alto posible) de vacas frescas seleccionadas (4-6)
Fonte: www.coloquick.com
Disponemos de enganche para cualquier tipo de manipuladora telescópica, pala o tercer punto a tractor.
GARANTIR A HIXIENE, AS PRÁCTICAS ADECUADAS
DE PASTEURIZACIÓN E O
CONTROL REGULAR DO TMC
SON ESENCIAIS PARA MANTER
A INTEGRIDADE DO CALOSTRO
Xa sexa que pasteurice o seu calostro ou non, as probas rutineiras de TMC/TCC deben ser unha práctica estándar nas granxas para garantir unha calidade óptima deste. Este proceso é accesible e está ao alcance da maioría das granxas, o que lles permite monitorear o seu calostro regularmente e facer os axustes necesarios aos seus protocolos. Na práctica, tome mostras de calostro para medir o contido bacteriano de toda a cadea de traballo, é dicir, despois do muxido, despois da manipulación (por exemplo, despois da desconxelación) e ao alimentar o calostro (figura 2).
ESÍXELLE MOITO AO EQUIPO DE PASTEURIZACIÓN
Se se implementa a pasteurización do calostro, o proceso de pasteurización debe realizarse a 60 °C durante 60 min. Con todo, manter
Figura 2. Autocontrol dos procedementos laborais en materia de hixiene do calostro. Cómpre comprobar a concentración bacteriana nas mostras de calostro tomadas despois do muxido (1), despois da manipulación (2) e durante a alimentación (3). Desta maneira, os resultados poden guialo sobre onde optimizar os procedementos de limpeza e traballo
DESPOIS DA MANIPULACIÓN
DURANTE A ALIMENTACIÓN
Figura 3. É importante utilizar equipos de alta calidade para a pasteurización, mantendo unha temperatura homoxénea e precisa do calostro, o que dá como resultado unha alta taxa de destrución bacteriana e a preservación dos anticorpos vitais
PASTEURIZACIÓN
Por enriba de 60 ºC / 140 ºF 60 min
Por debaixo de 60 ºC / 140 ºF 60 min = 60 ºC / 140 ºF 60 min
temperaturas constantes é clave, xa que mesmo un lixeiro aumento por riba dos 60 °C pode provocar a desnaturalización das inmunoglobulinas. Daquela, é extremadamente importante utilizar equipos de pasteurización de alta calidade, mantendo unha temperatura homoxénea e precisa para garantir unha pasteurización completa, é dicir, unha alta taxa de destrución bacteriana e, ao mesmo tempo, a preservación das valiosas inmunoglobulinas no calostro (figura 3).
Unha vez pasteurizado, o calostro pódese almacenar de forma segura nun conxelador ata por un ano. Con todo, evite o uso de conxeladores “libres de xeada”, xa que os ciclos de desconxelación automática poden provocar que o calostro se desconxele e se volva a conxelar, o que degrada a súa calidade. Preservar as propiedades inmunolóxicas do
calostro é fundamental e os métodos de almacenamento adecuados axudan a manter esta calidade.
CONCLUSIÓN
A pasteurización é unha ferramenta valiosa para xestionar a calidade do calostro en presenza de patóxenos específicos do rabaño, pero non está exenta de desafíos. Garantir a hixiene, as prácticas adecuadas de pasteurización e o control regular do TMC son esenciais para manter a integridade do calostro. Un banco de calostro ben administrado pode ser un recurso confiable para garantir que os xatos reciban rapidamente calostro de alta calidade, apoiando a súa saúde e inmunidade.
DESPOIS DO MUXIDO
CALOSTRO SEN PASTEURIZAR
MATERNIZADAS
LECHES MATERNIZADAS
LECHES MATERNIZADAS
PORQUE NO TODAS
PORQUE NO TODAS
TODAS
PORQUE NO TODAS
LAS LECHES SON IGUALES
LAS LECHES SON IGUALES
PORQUE NO TODAS LAS LECHES SON IGUALES
LECHES SON IGUALES
ELITE INSTANT
ELITE INSTANT
ELITE INSTANT
ELITE INSTANT
LAS LECHES SON IGUALES
ELITE INSTANT
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos. LECHES
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
656 83 30 80 CONTÁCTENOS ! Facebook Serval España PORQUE NO
VISÍTENOS EN NUESTRO
VISÍTENOS EN NUESTRO STAND
VISÍTENOS EN NUESTRO
VISÍTENOS EN NUESTRO
STAND
STAND
Servicio COMERCIAL
Servicio COMERCIAL
Servicio COMERCIAL
629 64 02 61
Del 25 al 28 de marzo
Del 25 al 28 de marzo
Del 25 al 28 de marzo
Del 25 al 28 de marzo
FIGAN Pabellón 6 - Stand G 7-9 en Zaragoza
FIGAN Pabellón 6 - Stand G 7-9 en Zaragoza
FIGAN Pabellón 6 - Stand G 7-9 en Zaragoza
FIGAN Pabellón 6 - Stand G 7-9 en Zaragoza
Servicio COMERCIAL
629 64 02 61
629 64 02 61
Servicio COMERCIAL
629 64 02 61
629 64 02 61
Servicio TÉCNICO
Servicio TÉCNICO
Servicio TÉCNICO
656 83 30 80
Servicio TÉCNICO
656 83 30 80
Servicio TÉCNICO
656 83 30 80
656 83 30 80
commercial@serval.fr
commercial@serval.fr
commercial@serval.fr
commercial@serval.fr
commercial@serval.fr
NANTA DAIRY
Factores de éxito para una recría sobresaliente
Finca La Asunción, Corujeira, Freixe, Barbosa y Granxa Grixeira son ganaderías que confían en las innovaciones de Nanta para la recría de sus terneras. Su meticulosa atención al detalle, su pasión por las vacas y su compromiso con el cuidado y el bienestar de sus terneras las hace únicas. A continuación, exploramos cómo trabajan cada día para mejorar.
FINCA LA ASUNCIÓN
(Touro, A Coruña)
En los últimos años han apostado por distintas soluciones de Nanta para mejorar el cuidado y la alimentación tanto de su recría como de sus animales adultos.
ACCIONES CLAVE
Confían en el programa Prima de Nanta para recriar a sus terneras, el cual incluye no solo la alimentación, sino también los cuidados.
Identifican como pilares clave tener una buena genética y garantizar el bienestar animal.
Se apoyaron en el asesoramiento de Nanta para dar con el equilibrio adecuado en la ración cuando decidieron dar el paso a la robotización.
Para ellos, es básico que haya una buena sintonía con los técnicos que trabajan con ellos para poder alcanzar los objetivos deseados.
“Estamos consiguiendo animales que nada tienen que ver con los parámetros en los que nos movíamos hace unos años”
CORUJEIRA
Viseu (Portugal)
Confían en la automatización de su granja para mejorar en bienestar animal y calidad de vida. En este proceso, han contado con el apoyo de Nanta en la rama de la alimentación.
ACCIONES CLAVE
Consideran de gran importancia prestar especial atención a la recría, en tanto en cuanto son las productoras con las que trabajarán en el futuro.
De los piensos de Nanta valoran que el granulado de la mezcla del robot tenga buen olor y sabor y sea muy consistente, aspectos que contribuyen a reducir el desperdicio.
El NDR los ayuda a conseguir las metas deseadas y a llegar a unos estándares de nutrición elevados.
“Nos dimos cuenta de la importancia de tener una buena recría para alcanzar el resultado final deseado en los robots de ordeño”
Vídeos en Finca La Asunción
Vídeos en Corujeira
(Santa Eulalia de Oscos, Asturias)
Tras una década confiando a esta casa la alimentación de sus animales más jóvenes, también decidieron incorporar a la gama de piensos para recría el Novalac Prima Fiber.
ACCIONES CLAVE
Con la incorporación del robot de ordeño, empezaron a emplear la leche en polvo de Nanta para facilitar la administración de leche a sus terneras.
“La fibra incorporada al Novalac Prima Fiber ayuda a cubrir todas las necesidades de la ternera hasta los cuatro meses de edad”
JORGE BARBOSA
Desde que confían en los productos para la recría de Nanta, destacan que sus animales crecen más protegidos durante las primeras semanas, periodo clave para su correcto desarrollo y para la prevención de problemas futuros.
Emplean el Novalac Prima Fiber, un producto que nace de la mano de Nanta con las miras puestas en lograr un mayor desarrollo de las terneras, así como un mayor peso al destete.
Esta ganadería fue elegida por Nanta hace una década para los ensayos del programa Prima y son referentes en cuanto a la alimentación y el manejo de su recría.
ACCIONES CLAVE
Al nacer las terneras, les dan cuatro litros de calostro. Se vacunan y beben calostro hasta los tres o cuatro días. Luego van a una zona donde están en grupos para socializar y aprender a tomar la leche del biberón.
Cuando sus animales ingresan en la nodriza, inmediatamente se promueve la alimentación ad libitum, esto es, tienen libre acceso a Novalac Prima Fiber, agua y paja.
Destetan progresivamente con la ayuda de la amamantadora automática, de manera que, conforme se reduce el consumo de leche, va en aumento la cantidad suministrada de pienso.
Todas sus productoras fueron en su momento terneras criadas siguiendo los estándares del programa Prima, lo que les permitió, entre otras cosas, adelantar la edad de inseminación.
“La introducción de un buen starter durante el destete es imprescindible. En esta fase hay que asegurarse de que el alimento sea palatable y apetecible”
GRANXA GRIXEIRA
Desde 2021, forman parte de Granja Circular, la iniciativa de Nanta para promover una ganadería más responsable y eficiente.
ACCIONES CLAVE
Dan especial importancia a buscar soluciones que les ayuden a hacer mejor los trabajos y con menos gente.
Implementaron los cambios necesarios para poder alcanzar la calificación A de Granja Circular, la cual acredita que su negocio es referente en cuanto a bienestar animal y sostenibilidad medioambiental, social y económica.
De este modelo de trabajo valoran el impulso que les da para retarse a sí mismos, para analizar a qué deben prestar más atención y para ir a la vanguardia en lo que se refiere a los nuevos requisitos que se les exigen a los negocios ganaderos.
“A veces, notas que hay algo mal, pero no sabes qué es; este tipo de proyectos te ayuda a ver los puntos de mejora más claramente”
Vídeos en Freixe
Vídeos en Jorge Barbosa
Vídeos en Granxa Grixeira
Maia (Portugal)
Cospeito (Lugo)
Mellorando a calidade do calostro materno mediante a suplementación cun reemprazante
Nas seguintes liñas detémonos na importancia de realizar unha xestión adecuada á hora de enriquecer o calostro materno de baixa calidade, o cal nos garante un inicio óptimo e uniforme para todas as xatas acabadas de nacer.
INTRODUCIÓN
Ocalostro, rico en nutrientes e anticorpos, é esencial para proporcionarlles inmunidade pasiva ás xatas acabadas de nacer. O contido de inmunoglobulina G (IgG) no calostro é un factor clave para determinar a súa calidade e a refractometría Brix utilízase comunmente en granxa coma unha medida indirecta da concentración de IgG no calostro. Alimentar as xatas cun calostro de excelente calidade durante as súas primeiras horas de vida é crucial para lograr unha transferencia adecuada de IgG, xa que as estas dependen estritamente
do seu consumo para desenvolver resistencia a enfermidades ( gura 1, páx. seg.). Non obstante, a calidade do calostro materno pode variar signi cativamente entre vacas dun mesmo rodeo. Neste contexto, enriquecer o calostro materno cun reemprazante xurdiu coma unha estratexia efectiva para mellorar a calidade, aumentando os niveis de IgG, nutrientes e compostos bioactivos.
PORCENTAXE DE BRIX E VARIABILIDADE DO CALOSTRO MATERNO
Para que un calostro sexa considerado de alta calidade debe ter unha concentración de IgG maior a 50 g/L
(McGuirk e Collins, 2004). Unha maneira práctica, rápida e económica de medir a calidade do calostro en granxa é a través do uso dun refractómetro (Bielmann et al., 2010). No canto de medir directamente a concentración de IgG, o refractómetro avalía a proteína total do calostro, proporcionando resultados expresados en porcentaxe Brix. A correlación entre a porcentaxe Brix e a concentración de IgG no calostro é bastante alta, especialmente ás primeiras horas despois do parto (Quigley et al., 2013). Investigacións demostraron que un Brix de 22 % ou máis xeralmente indica un calostro de boa calidade,
Lucía Pisoni, Juliana Mergh Leão, José María Rodríguez, Isela Ceballos, Marina Godoy Departamento de Investigación Clínica, Saskatoon Colostrum Company Ltd., Saskatoon, Canadá
ENRIQUECER O CALOSTRO MATERNO CUN REEMPRAZANTE XURDIU
COMA UNHA ESTRATEXIA
EFECTIVA PARA MELLORAR A CALIDADE, AUMENTANDO OS NIVEIS DE IgG, NUTRIENTES E COMPOSTOS BIOACTIVOS
Figura 1. Representación gráfica do mecanismo de transferencia pasiva da inmunidade en xatas acabadas de nacer
do
cunha cantidade adecuada de IgG para garantir a transferencia pasiva de inmunidade (Quigley et al., 2013), así como unha saúde óptima nas xatas. Nese sentido, se unha persoa alimentase unha xata de 40 kg con 4 litros de calostro ao 22 % Brix, estaría a proporcionar unha cantidade de 200 gramos de IgG. Isto foi unha regra xeral durante anos para unha xata holstein, que debe recibir o 10 % do seu peso corporal (0,1 X 40 = 4 L) a 22 % Brix (50 g IgG/L x 4 =
Absórbese e pasa á circulación sanguínea
200 gramos de IgG). Con todo existen novas recomendacións que indican que a morbilidade das xatas e a taxa de transferencia errada de inmunidade pasiva diminúen ao proporcionar máis anticorpos/IgG no calostro. De feito, estas novas recomendacións agora apuntan a proporcionar 300 gramos de IgG para lograr unha excelente transferencia pasiva. Que signi ca isto en termos de Brix? Pois signi ca que debemos elevar os estándares na granxa para seleccionar
LA SOLUCIÓN PROFESIONAL,
PARA LA HIGIENE DEL ORDEÑO, EN TODO TIPO DE RUMIANTES
Prové inmunidade local para previr doenzas dixestivas e respiratorias
calostro con niveis de Brix superiores ao 24 %.
Con todo, asegurar unha calidade de calostro homoxénea é moi difícil, xa que existen condicións que xeran gran variabilidade entre as vacas dun mesmo rodeo. Esta variabilidade está in uída por factores como a idade, a raza, a nutrición, as vacinacións preparto, a produción de leite, o intervalo entre o parto e a recolección do calostro, entre outras (Moore et al., 2005; Conneely et al., 2013).
A IgG contida no calostro é consumida
Viaxa a través
intestino delgado
SE TEMOS UN CALOSTRO MATERNO CUNHA PORCENTAXE DE BRIX
BAIXA, POR EXEMPLO ENTRE 15 % E 20 %, E QUEREMOS
LEVALO A PORCENTAXES DE CALIDADE SUPERIORES, PODEMOS ENRIQUECELO
CUN REEMPRAZANTE DE CALOSTRO QUE TEÑA UN NIVEL CONSISTENTE DE IGG
Nun estudo realizado en oito granxas leiteiras dos Estados Unidos (figura 2), no que se analizou a concentración de IgG no calostro materno mediante refractometría, as porcentaxes de Brix flutuaron entre 12 % e 32 %, cunha media de 23,8 %, indicando a enorme variabilidade na concentración de IgG entre vacas (Quigley et al., 2013). Este estudo de Quigley et al. (2013) destaca o desafío de depender exclusivamente do calostro materno para asegurar unha adecuada calidade e, xa que logo, unha correcta transferencia pasiva de IgG nas xatas.
Para abordar esta variabilidade e mellorar a calidade do calostro materno, unha estratexia eficaz é o enriquecimiento cun reemprazante de calostro. Esta estratexia preséntase coma unha alternativa viable para superar as limitacións asociadas coas diferenzas na calidade do calostro materno dispoñible en granxa, garantindo así unha maior consistencia na transferencia de anticorpos esenciais para o desenvolvemento inmunolóxico das xatas.
BENEFICIOS DE ENRIQUECER UN CALOSTRO MATERNO DE BAIXA CALIDADE
O proceso de enriquecemento consiste en engadirlle unha cantidade precisa de reemprazante de calostro directamente ao calostro materno. Así, se temos un calostro materno cunha porcentaxe de Brix baixa, por exemplo entre 15 % e 20 %, e queremos levalo a porcentaxes de calida-
de superiores, podemos enriquecelo cun reemprazante de calostro que teña un nivel consistente de IgG.
En que casos e por que deberiamos pensar en enriquecer o calostro materno?
1. Aumentar a calidade inmunolóxica do calostro materno.
2. Diminuír a variabilidade na calidade do calostro dentro do rodeo.
3. En caso dun muxido atrasado do calostro.
4. Para proporcionar unha ampla protección contra patóxenos.
5. Para mellorar a termorregulación das xatas en condicións climáticas extremas de frío ou calor.
6. Cando as xatas son: a) nadas de xovencas primípara b) nadas de vacas con mala nutrición c) pequenas, de baixo peso ao nacer
7. En casos de disocia (cesárea) debido á diminución na eficiencia aparente de absorción de IgG (Murray et al., 2015).
8. En xatas de alto valor xenético. Existe evidencia científica que apoia a utilidade do enriquecemento do calostro materno. Nun estudo realizado no Canadá, investigouse se un calostro materno de baixa calidade podería ser enriquecido con reemprazante de calostro bovino para alcanzar niveis adecuados de IgG sérica en xatas recentemente nadas (López et al., 2023). Neste estudo, os investigadores alimentaron as xatas con calostro materno cun contido de 15,8 % Brix (equivalente a 30 g/L de IgG), e lograron unha concentración
sérica media de 11,76 g/L de IgG (figura 3). Esta concentración de IgG sitúase dentro da categoría de “regular” na escala máis recente de clasificación da transferencia pasiva da inmunidade (Lombard et al., 2020). A continuación, ese calostro materno suplementouse con 551 g de reemprazante de calostro (Saskatoon, SK, Canadá; SCCL) para levalo a unha concentración de 60 g/L de IgG. As xatas que se alimentaron coa combinación de calostro materno + reemprazante de calostro presentaron unha concentración sérica media de 19 ,85 g/L de IgG, aumentando así da categoría de “regular” a “boa” na escala de transferencia pasiva de Lombard et al. (2020). Ademais, das xatas alimentadas con calostro materno ao
Figura 2. Distribución da proteína total no calostro materno estimada mediante refractometría Brix
Figura 3
Fonte: adaptado de Quigley et al. (2013)
Fonte: modificado de López et al. (2023)
PARA SABER EXACTAMENTE
CANTO REEMPRAZANTE DE CALOSTRO DEBEMOS
AGREGARLLE AO NOSO
CALOSTRO MATERNO, PRIMEIRO DEBEMOS COÑECER
A PORCENTAXE DE BRIX DO CALOSTRO MATERNO CO QUE ESTAMOS A TRABALLAR
Táboa 1. Recomendacións para enriquecer calostro materno cun reemprazante de calostro
Pobre Enriquecer con reemprazante de calostro
Regular Enriquecer con reemprazante de calostro
Bo Enriquecer para resultados excelentes (↓ mortalidade)
require enriquecemento
Táboa 2. Indicacións para enriquecer 1 L de calostro materno con reemprazante de calostro
15,8 % de Brix, o 18,8 % presentou fallas na transferencia pasiva de inmunidade. Con todo, cando ese calostro se enriqueceu, o 0 % de xatas demostraron fallas na transferencia pasiva de inmunidade (López et al., 2023). Noutro estudo similar realizado no Brasil alimentáronse xatas con calostro materno a 25 % Brix ou calostro materno que inicialmente tiña 20 % Brix pero que se enriqueceu ata chegar a 25 % Brix utilizando un reemprazante de calostro (Saskatoon, SK, O Canadá; SCCL) (Silva et al., 2024). Os resultados finais deste estudo non atoparon diferenzas entre xatas con respecto do nivel de concentración sérica de IgG, de proteína total sérica, na eficiencia aparente de absorción de IgG, no consumo de concentrado, na ganancia diaria de peso, no peso corporal, nin en variables asociadas ao estado de saúde das xatas. Estes resultados demostran que mellorar a calidade dun calostro materno a través do enriquecemento cun reemprazante de calostro é posible, o cal queda evidenciado na ausencia de diferenzas en relación ao nivel de IgG sérica, o nivel sanitario e a produtividade nas xatas de ambos os tratamentos. Desde SCCL existen unha serie de recomendacións á hora de enriquecer calostro en granxa. Considérase que todo aquel calostro que teña unha porcentaxe de Brix menor ou igual a 22 % debe ser enriquecido para poder alcanzar unha masa de IgG adecuada. A táboa 1 mostra a clasificación do calostro en base á súa porcentaxe de Brix e a recomendación.
Establecer a porcentaxe de Brix desexado no calostro (1 l)
Para saber exactamente canto reemprazante de calostro debemos agregar ao noso calostro materno, primeiro debemos coñecer a porcentaxe de Brix do calostro materno co que estamos a traballar. Isto poderémolo facer axudándonos dun refractómetro que rapidamente nos ofrecerá unha lectura con base na calidade do noso calostro. Ademais, debemos decidir cal é o noso obxectivo da porcentaxe Brix ao que queremos chegar co enriquecemento. O noso obxectivo sempre debería ser obter un calostro que se atope entre 25-30 % Brix. Unha vez que coñecemos a porcentaxe de Brix do noso calostro (o que temos) e o noso obxectivo de enriquecemento (a onde queremos chegar), podemos utilizar a táboa 2 como referencia para saber cantos gramos de reemprazante de calostro SCCL temos que engadirlle ao noso calostro materno.
NON DESCOIDAR AS BASES DUN BO ENCALOSTRADO
O enriquecemento dun calostro materno de baixa calidade é unha ferramenta práctica e efectiva que garante
un inicio óptimo e uniforme para todas as xatas recentemente nadas. Con todo, para poder lograr resultados ideais, non debemos esquecer que a xestión dun bo encalostrado xeralmente implica aplicar un protocolo con énfase en catro puntos principais (figura 4):
1. Momento da administración → unha primeira toma dentro das primeiras 2 h de vida e unha segunda toma dentro das primeiras 12 horas de vida.
2. Calidade do calostro → concentración de IgG superior a 50 g/L.
3. Cantidade de calostro → unha primeira toma equivalente ao 10% do peso vivo (PV) en kg + unha segunda toma equivalente ao 5 % do PV.
4. Limpeza do calostro → baixa carga de patóxenos ou recontos bacterianos. Estes aspectos da xestión son igualmente importantes. Por exemplo, un produtor podería facer un bo traballo manexando tres dos catro puntos e, aínda así, ter unha mala saúde nas xatas.
Se, por exemplo, o tempo, a limpeza do calostro e a súa calidade se
Visítanos en:
Pabellón 6, Stand A11 25–28 Marzo 2025
LIMPIEZA Y CUIDADO PARA EL GANADO VACUNO, OVINO Y CAPRINO.
La gama de bobinas industriales de papel tisú de Lucart Professional son ideales para la limpieza de la ubres de los animales tras la rutina de ordeño.
Todos los productos garantizan un excelente rendimiento en términos de resistencia y absorbencia, incluso cuando la celulosa está mojada, sin sacrificar la suavidad.
Estos dos atributos son necesarios para garantizar una limpieza minuciosa pero delicada de los animales, y asegurar su bienestar.
É FUNDAMENTAL QUE, AO ENRIQUECER CALOSTRO, SE UTILICE UN REEMPRAZANTE DERIVADO DIRECTAMENTE DO CALOSTRO MATERNO
Figura 4. Puntos principais dun protocolo de encalostramento adecuado
manexan ben, pero o volume de calostro que se dá é insuficiente, isto resulta en máis xatas con fallas na transferencia pasiva da inmunidade. Cando as xatas non reciben suficientes anticorpos e nutrientes no calostro, o risco de sufrir diarrea, enfermidades respiratorias e a mortalidade en xeral aumentan ata catro veces no primeiros sesenta días de vida. Ademais, unha transferencia exitosa de inmunidade pasiva reduce a mortalidade na fase posdesteta, mellora a taxa de ganancia de peso e eficiencia alimentaria, reduce a idade ao primeiro parto, mellora a produción de leite na primeira e segunda lactación e diminúe os descartes durante a primeira lactación (Robison et al., 1988; Faber et al., 2005).
Por último, é fundamental que, ao enriquecer calostro, se utilice un reemprazante derivado directamente do calostro materno. Isto garante que o produto manteña as características esenciais dun calostro natural, sen a incorporación de aditivos nin a eliminación de compoñentes cruciais. Un reemprazante adecuado debe conservar os niveis naturais de graxa, proteína, inmunoglobulinas e compostos bioactivos presentes no calostro materno. Desta maneira, asegúrase que as xatas reciban unha nutrición e protección inmunolóxica similares ás que obterían dun calostro materno natural, maximizando os beneficios para a súa saúde e desenvolvemento.
CONCLUSIÓNS
• A gran variabilidade na calidade do calostro entre vacas dunha mesma explotación dificulta a posibilidade
de depender exclusivamente deste para a alimentación das xatas.
• O enriquecemento con reemprazante de calostro é un método comprobado para mellorar o contido de IgG e nutrientes no calostro materno, o que garante un calostro máis consistente e de maior calidade.
• Ao aumentar a calidade do calostro, os gandeiros poden mellorar a transferencia pasiva de a inmunidade, reducir a incidencia de enfermidades e diminuír as taxas de morbilidade e mortalidade.
• As xatas que reciben calostro enriquecido están mellor preparadas para combater infeccións, requiren menos antibióticos e teñen maiores taxas de supervivencia. Investir en produtos reemprazantes de calostro non só promove a saúde das xatas, senón que tamén reduce os custos veterinarios e mellora a produción a longo prazo, contribuíndo ao desenvolvemento de industrias leiteiras máis sostibles.
REFERENCIAS
Bielmann, V., J. Gillan, N.R. Perkins, A.L. Skidmore, S. Godden, and K.E. Leslie. 2010. An evaluation of Brix refractometry instruments for measurement of colostrum quality in dairy cattle. J Dairy Sci 93:3713–3721. doi:10.3168/JDS.2009-2943.
Conneely, M., D.P. Berry, R. Sayers, J.P. Murphy, I. Lorenz, M.L. Doherty, and E. Kennedy. 2013. Factors associated with the concentration of immunoglobulin G in the colostrum of dairy cows. Animal 7:1824–1832. doi:10.1017/S1751731113001444.
Faber, S.N., N.E. Faber, T.C. Mccauley, and R.L. Ax. 2005. Case Study: Effects Of Colostrum Ingestion on Lactational Performance. Prof Anim Sci 21:420–425. doi:10.15232/ S1080-7446(15)31240-7.
Lombard, J., N. Urie, F. Garry, S. Godden, J. Quigley, T. Earleywine, S. McGuirk, D. Moore, M. Branan, M. Chamorro, G. Smith, C. Shivley, D. Catherman, D. Haines, A.J. Heinrichs, R. James, J. Maas, and K. Sterner. 2020. Consensus recommendations on calf- and herd-level passive immunity in dairy calves in the United States. J Dairy Sci 103:7611–7624. doi:10.3168/JDS.2019-17955.
Lopez, A.J., J. Echeverry-Munera, H. McCarthy, A.C. Welboren, A. Pineda, M. Nagorske, D.L. Renaud, and M.A. Steele. 2023. Effects of enriching IgG concentration in lowand medium-quality colostrum with colostrum replacer on IgG absorption in newborn Holstein calves. J Dairy Sci 106:3680–3691. doi:10.3168/JDS.2022-22518.
McGuirk, S.M., and M. Collins. 2004. Managing the production, storage, and delivery of colostrum. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 20:593–603. doi:10.1016/J.CVFA.2004.06.005.
Moore, M., J.W. Tyler, M. Chigerwe, M.E. Dawes, and J.R. Middleton. 2005. Effect of delayed colostrum collection on colostral IgG concentration in dairy cows. J Am Vet Med Assoc 226:1375–1377. doi:10.2460/JAVMA.2005.226.1375.
Murray, C.F., D.M. Veira, A.L. Nadalin, D.M. Haines, M.L. Jackson, D.L. Pearl, and K.E. Leslie. 2015. The effect of dystocia on physiological and behavioral characteristics related to vitality and passive transfer of immunoglobulins in newborn Holstein calves. Canadian Journal of Veterinary Research 79:109.
Quigley, J.D., A. Lago, C. Chapman, P. Erickson, and J. Polo. 2013. Evaluation of the Brix refractometer to estimate immunoglobulin G concentration in bovine colostrum. J Dairy Sci 96:1148–1155. doi:10.3168/ JDS.2012-5823.
Robison, J.D., G.H. Stott, and S.K. DeNise. 1988. Effects of passive immunity on growth and survival in the dairy heifer. J Dairy Sci 71:1283–1287. doi:10.3168/JDS.S00220302(88)79684-8.
Silva, A.P., A.M. Cezar, A.F. de Toledo, M.G. Coelho, C.R. Tomaluski, G.F. Virgínio Júnior, and C.M.M. Bittar. 2024. Enrichment of medium-quality colostrum by adding colostrum replacer, combined or not with transition milk in the feeding of dairy calves. Sci Rep 14. doi:10.1038/S41598-024-55757-4.
e pinza, a mellor combinación para unha alimentación constante e precisa LELY VECTOR (IV)
MFR
Sempre que se fala do Lely Vector, pénsase no MFR, o pequeno carro mesturador onde se prepara e, posteriormente, se distribúe a comida, e na pinza, necesaria para a recollida do alimento na cociña do Vector. Neste artigo debullaremos as vantaxes que lles permiten a ambos os elementos ser pezas clave dunha tecnoloxía que facilita a vida de gandeiros e animais.
O binomio pinza e MFR converten o Lely Vector nunha conxunción insuperable para a alimentación das vacas. Estas dúas ferramentas son as que lle permitirán ter a máxima precisión para, primeiro, recoller a comida na cociña e, despois, repartirlles a ración aos animais.
O MFR (mixing and feeding robot) é o robot de mestura e alimentación, dispón dunha capacidade de 2 metros cúbicos, é 100 % eléctrico e completamente autónomo. A máquina vai equipada con sensores indutivos e ultrasóns, que lle axudan para o seu posicionamento nas granxas. Ademais, vén dotada cun láser, que será o encargado de medir a altura de comida existente na cornadiza. Grazas a ese cálculo, o Vector determinará se hai que preparar máis alimento ou non.
Os sensores indutivos posibilitan que o Vector se poida mover pola granxa onde non haxa cornadiza. Para iso instálanse unhas pranchas de aceiro que a máquina vai seguindo no seu percorrido, minimizando calquera tipo de desvío na súa ruta programada.
Os ultrasóns propician que, unha vez que a máquina chegue ao comedeiro, se poida guiar polas cornadizas distribuíndo ou arrimando a comida á distancia que cada gandeiro desexe. Como se comentou, o Vector non só é un robot de alimentación, tamén fai de arrimador cando a comida no presebe non é suficiente para as vacas.
O láser que incorpora o Lely Vector precisará se as vacas necesitan ou non
máis alimento. Ao realizar a función de arrimar, o Vector vai medindo a altura de comida que hai nas cambeleiras. Se esa altura, na media da manxadoira, é inferior á que desexa o gandeiro, o Vector de forma autónoma preparará máis. Deste xeito, as vacas sempre dispoñerán dunha ración fresca e comerán o que elas mesmas demanden. Así, optimízase o uso das materias primas e séguese dando exactamente a cada
animal o que necesita para seguir producindo máis leite.
O MFR é capaz de repartir en cada viaxe uns 800 quilos de comida, aproximadamente, sempre e cando esta ración sexa pesada; por exemplo, para vacas en produción, millo, herba, alfalfa e concentrados de penso.
A velocidade de avance do MFR do Vector é de 20 metros por minuto, o que lle permite á máquina moverse pola granxa de forma rápida sen perder tempo nos seus percorridos. Mentres o Vector está descargando a comida, tamén se poderá axustar a velocidade coa que cada gandeiro quere que descargue o recipiente, adaptándose así aos requisitos que os responsables soliciten.
As medidas do recipiente do Vector son de 1,93 metros de alto, 1,5 metros de diámetro e 2,4 metros de longo, cun peso total de 1.275 quilogramos. O chasis da máquina é de aceiro inoxidable cun grosor de 1,5 centímetros, polo que dota o Lely Vector dunha alta resistencia.
O MFR vai equipado con catro coitelas grandes e tres pequenas, para unha maior eficiencia na mestura do alimento. Deste xeito, conséguese unha homoxeneidade na comida para distribuírlles aos animais, que presenta a textura desexada por cada gandeiro.
A pinza de carga é outra ferramenta básica do Vector, a cal será a encargada de recoller todo o alimento depositado na cociña e levalo ao recipiente para mesturalo e, posteriormente, distribuílo. Este instrumento é capaz de apañar, de cada vez, ata 150 kg de peso, o que reduce o tempo de carga e o número de movementos do ponte grúa, polo que se move.
A pinza ou garra leva tamén un láser para ler os compartimentos de alimento e poder determinar tanto o ancho como o longo e a altura de cada compartimento. Esta ferramenta ten unhas dimensións de garra que oscilan entre 1,4 metros e 1,5 metros, totalmente aberta, cun peso total da pinza de 400 kg e é completamente estanca.
Esta pinza sempre estimará o peso en cada carga, que será validado polo recipiente unha vez se introduza o alimento, co que se consegue unha precisión na carga superior ao 98 %. A garra suxéitase a través dunhas correas de elevación e de peche, o que lle outorga maior flexibilidade e rapidez.
Ademais, a nova pinza do Lely Vector leva un recente sistema que impide que queden restos de comida na propia garra, baleirándose completamente cada vez que descarga dentro do MFR.
O Lely Vector é unha máquina intelixente, á que o gandeiro lle dirá o que desexe, tanto á hora de coller os alimentos como para mesturalos e distribuílos.
En números anteriores xa comentamos que o Vector non é un autómata, senón un robot de alimentación intelixente, que facilitará a vida do persoal da granxa e das súas vacas.
Se quere máis información sobre o Lely Vector non dubide en contactar co seu Lely Center máis próximo. Os profesionais de Lely realizarán un estudo sen compromiso e contaranlle os beneficios que esta máquina pode ter dentro das súas instalacións.
A tecnoloxía que nos transforma: monitorización da saúde da recría
A monitorización da saúde das xatas de recría é fundamental para garantir o seu benestar e futuro potencial produtivo, así como para o uso adecuado de antimicrobianos nas explotacións. Analizámolo en profundidade a continuación.
Carolina Tejero1, Laura Plà2, Luis García3, Laura Elvira1
1Equipo Técnico MSD Animal Health
2Veterinaria de Ganadería Pemar
3Veterinario de Tauste Ganadera
INTRODUCIÓN
No que se re re á saúde, durante as primeiras idades as principais enfermidades que impactan á calidade da futura xovenca que estamos a recriar son as diarreas e as pneumonías. Seguro que todos coñecedes os efectos a curto prazo destas enfermidades (máis tratamentos, baixas, menor ganancia media diaria das xatas…) e como, a medio-longo prazo, os animais que padeceron algunha doenza poden non chegar a alcanzar a primeira lactación, non completala ou, en caso de facelo, producir menos leite e menores producións vitalicias, de modo que estes animais que enferman non van poder cumprir
coas expectativas que nos marcamos na granxa. Para maximizar a saúde e minimizar o impacto da enfermidade será crucial tanto traballar en prevención como realizar un diagnóstico e tratamento precoz no caso de que enfermen.
DESAFÍOS Á HORA DE IDENTIFICAR XATAS ENFERMAS
Á hora de identi car as xatas enfermas, enfrontámonos a dous grandes desafíos, que tamén afectan a outras áreas da granxa:
1. Falta de tempo
Estaremos todos de acordo en que unha das cousas que nos falta nas granxas. E na recría, quizais, a falta de tempo se
agudiza aínda máis, e isto sucede, por unha banda, pola priorización das tarefas enfocadas nos animais en muxidura e, pola outra, por que moitas das tarefas da recría necesitan realizarse de forma individual, xa que os animais máis novos frecuentemente se aloxan e alimentan de forma individual.
Ademais, temos aínda moitas tarefas manuais (encamado, limpeza de casetas e do material de alimentación, administración de penso etc.), e numerosos manexos que debemos realizar neste período (cambios de lotes, aplicación do plan de vacinación, descornado…). Como consecuencia, moitas veces nos falta tempo para dedicar a unha correcta revisión das xatas.
Necesidades no control da saúde na recría
2. Falta de man de obra Moi frecuentemente, nas granxas de maior tamaño enfrontámonos a distintos problemas de persoal: escaseza, pouca cuali cación e/ou problemas de rotación. Nas granxas de menor tamaño, teremos outras limi-
tacións asociadas aos traballadores multitarefa: dou de comer as vacas, movo os patios, encamo, muxo, limpo, dou de comer as xatas… En ambas as situacións atopámonos con di cultades á hora de realizar tarefas de control da doenza na recría.
EVOLUCIÓN DA DETECCIÓN DA ENFERMIDADE NAS XATAS
Historicamente, a detección de problemas de saúde baseouse na observación visual por parte do persoal. As xatas son animais herbívoros e, como tales, tratan de disimular a
ESTAS NOVAS TECNOLOXÍAS AXÚDANNOS A DETECTAR DE XEITO MÁIS PRECISO E TEMPERÁN AS XATAS
SOSPEITOSAS DE ENFERMIDADE
Porcentaxe no reporte de saúde fronte ao total monitorizadas (0-6 meses)
enfermidade para evitar ser predados. Por iso, necesítase unha certa experiencia para detectar os animais enfermos de forma temperá e, ademais, esta tarefa require dedicar un certo tempo á revisión. Isto, a miúdo, resulta en diagnósticos tardíos e nun aumento na diseminación de enfermidades.
Ademais, á hora de identi car as xatas enfermas, atopámonos cunha gran variabilidade de criterios, xa que, con frecuencia, utilizamos información subxectiva: está tristeira, non toma o leite, ten mal pelo, parece que respira mal... o que fai que diferentes persoas poidamos ter distintos criterios.
Por este motivo, fomos incorporando tecnoloxía ao diagnóstico nas granxas: ferramentas como a ecografía pulmonar, que nos permitiu valorar a saúde pulmonar das xatas de forma moito máis obxectiva; as aleitadoras que nos proporcionan información de consumo e/ou alertas de saúde, ou, máis recentemente, a oportunidade de utilizar sistemas de monitorización na recría, de forma similar á que moitos usaredes xa nas vosas vacas, proporciónannos alertas de saúde nas xatas ao longo de toda a recría.
Estas novas tecnoloxías axúdannos a detectar de forma máis precisa
e temperá as xatas sospeitosas de enfermidade, e achegan un claro bene ciou, tanto a granxas con escaso persoal como a aquelas que buscan optimizar a súa e ciencia.
OPORTUNIDADES
DE MONITORIZACIÓN DA RECRÍA NAS GRANXAS CON SENSEHUB® DAIRY YOUNGSTOCK (SHDYS)
Atopámonos con 3 oportunidades principalmente:
1. Aforro de tempo á hora de identicar as xatas que necesitan atención Ante a limitación de tempo nas granxas, unha das principais vantaxes que observamos da monitorización atópase xusto neste punto. O uso destes sistemas axúdanos a organizar e a priorizar as tarefas na recría.
Mediante as alertas de saúde, podemos focalizar o traballo nas xatas sospeitosas. Nunha granxa real, traballando
co sistema durante case un ano, de media tiveron un 6 % de xatas entre 0-6 meses con alerta para revisar cada día, o que reducía o tempo de revisión sen penalizar os resultados de saúde e ese tempo púidose dedicar a outras tarefas importantes.
Para identi car as xatas con alerta podemos usar ben as luces LED, que se iluminan en caso de alerta, e/ou traballar con listaxes de alertas, de forma similar ao que facemos coas vacas. Ademais, podemos ordenar as alertas segundo o índice de saúde, o que nos axuda aínda máis á hora de priorizar o noso tempo cara ás xatas que poden estar máis graves. Un punto importante que cabe destacar é que o sistema identica xatas sospeitosas, pero non nos proporciona un diagnóstico. Por iso, para facilitar o traballo coas alertas se poden desenvolver árbores de decisións xunto ao veterinario a n de que o gandeiro e/ou persoal conten con estratexias base de tratamento e/ou criterios de cando cómpre avisar o veterinario, por exemplo. Estes protocolos de traballo axudarannos a aplicar tratamento cun criterio máis homoxéneo e a contar con rexistros para a futura prescrición.
2. Axúdanos a coñecer a dinámica da enfermidade na granxa Nas granxas temos numerosos rexistros nas vacas, pero non adoita ocorrer o mesmo no caso das xatas. E cando contamos con rexistros, resulta difícil analizar os resultados
Cada etapa cuenta
SenseHub® Dairy Youngstock,
Este producto no está diseñado para diagnosticar, tratar, curar o prevenir ninguna enfermedad en los animales. Para diagnosticar, tratar, curar o prevenir enfermedades animales, consulte con su veterinario. La precisión de los datos recogidos y presentados en este producto no tienen como intención compararse con los de dispositivos médicos o cualquier otro dispositivo de medida científico. tu gran aliado en la recría.
Sensehub® Dairy es la solución que puede monitorizar los animales desde que nacen hasta el final del ciclo productivo, ofreciendo información fiable 24/7 para contribuir en la toma de decisiones.
Patróns de saúde, doenza e recuperación de saúde, con base nos tratamentos, debido ás variacións na esixencia do criterio diagnóstico.
Nalgunhas granxas por sobrediagnóstico trátanse moitos animais, non todos enfermos, mentres que, noutras, por infra diagnóstico trátase pouco ou tarde, cando xa son casos máis graves.
Deste xeito, outra utilidade do sistema é a análise das alertas no rabaño cun criterio máis homoxéneo. A medida que imos acumulando alertas no tempo, poderemos avaliar como son os patróns de enfermidade ou os resultados dos tratamentos no tempo. Isto permítenos poñer o foco nos períodos de risco máis críticos de cada granxa, revisando os protocolos e manexos que poden estar desencadeado estas alertas. Así mesmo, proporciónanos unha ferramenta máis á hora de avaliar se os programas de prevención e tratamento están a ser efectivos.
3. Proporciona información adicional que nos pode guiar en distintas tomas de decisións O sistema está inicialmente validado para as alertas de saúde, pero tamén nos proporciona outros tipos de información que poden ser moi útiles. Por exemplo, informar o tempo de ruminación, o que quizais nun futuro poida servirnos para tomar decisións en canto ao momento óptimo de desteta ou á hora de comparar distintos programas de alimentación. Ademais, a información de cada xata acumulada no sistema pode
ser unha información moi valiosa que nos pode axudar á toma de decisións de descarte, non sempre fáciles. Así, se temos unha xata na que temos rexistrados numerosos eventos de enfermidade, atraso á hora de empezar a ciclar regularmente etc., esta información pódenos axudar a unha mellor toma de decisións de descarte.
A EXPERIENCIA DE GRANXAS PEMAR E TAUSTE GANADERA
A continuación, imos ver dous casos reais de granxas que levan un tempo traballando co sistema e compartiron connosco a súa experiencia.
SE TEMOS UNHA XATA NA QUE TEMOS REXISTRADOS NUMEROSOS EVENTOS DE ENFERMIDADE, ATRASO Á HORA DE EMPEZAR A CICLAR REGULARMENTE ETC., ESTA INFORMACIÓN PÓDENOS AXUDAR A UNHA MELLOR TOMA DE DECISIÓNS DE DESCARTE
Na recría contamos con catro traballadores e un veterinario a tempo parcial. As xatas lactantes están en casetas individuais ata os 65 días de vida, pasando despois a grupos posdesteta en casetas colectivas de 4-6 animais e, de aí, a grupos de crecemento máis grandes de 20-25 xatas ata os 5 meses.
Na recría contamos con tres traballadores e dous veterinarios (un recentemente incorporado 100 % recría e outro multitarefa). En canto ás instalacións, as xatas están en casetas individuais e pasan á nodriza entre 5-11 días de vida en grupos de 15-20 ata o día 70, que é cando se destetan. De alí vanse a un patio posdesteta en lotes de 30-40 xatas e xa se integrarían nos grupos de crecemento de ata 60 animais que van movendo de lote unha vez ao mes.
Laura Plà, Granja Pemar, Lleida (1.125 vacas en muxidura)
Luis García, Tauste Ganadera, Zaragoza (2.100 vacas en muxidura)
“A ÚNICA DIFICULTADE
FOI POÑER OS CROTAIS DE MONITORIZACIÓN NO DÍA
DO NACEMENTO, E, PARA ISO, TIVEMOS QUE ADESTRAR O PERSOAL PARA ASEGURAR
QUE OS COLOCASEN ADECUADAMENTE E ASEGURAR
ASÍ O BO FUNCIONAMENTO”
Por que incorporastes esta tecnoloxía na granxa? cal foi o motivo?
Laura. Os puntos clave foron varios: 1) a alta rotación do persoal e a baixa cualificación, o que nos supuña moito tempo en formación e controlar que este traballador estea a desempeñar ben o seu traballo; 2) viamos que o noso foco estaba nas vacas de leite e non lle dedicamos o tempo que nos gustaría á recría para poder mellorar os resultados: saúde, ganancia de peso, baixas…; e 3) necesitabamos datos para poder tomar mellores decisións.
Luis. No noso caso, os decisores foron: 1) principalmente, a confianza no sistema, xa no ano 2019 comezamos a traballar co sistema para a detección de celos con moi bos resultados; 2) a aposta da empresa pola tecnoloxía, de feito, xa en 2022 decidimos instalar abastecedoras e queriamos seguir traballando nesa dirección; e 3) enfrontámonos a problemas de persoal: escaso, pouco cualificado e fiable para atender numerosos animais. Ao isto engádese que as xatas están aloxadas en instalacións bastante antigas nos lotes de crecemento, polo que a nosa principal motivación foi que nos axudase a poder manexar a situación e mellorar os resultados da recría.
Como comezastes a traballar co sistema dentro do voso programa de recría?
Laura. No noso caso foi bastante fácil empezar a traballar co sistema,
porque temos o sistema integrado co software de xestión da explotación co que se pode sincronizar toda a información e nós non temos que duplicar o paso de datos nos dous programas. Á parte, o programa é moi intuitivo e fácil de utilizar desde o inicio.
A única dificultade foi pór os crotais de monitorización no día do nacemento, e, para iso, tivemos que adestrar o persoal para asegurar que os colocasen adecuadamente e asegurar así o bo funcionamento.
Na práctica traballamos coas listaxes de alertas de saúde pola mañá e pola tarde, o que nos permitiu programar mellor o traballo. Ademais, instauramos un protocolo para valorar diferentes parámetros nos animais con alerta e decidir con base niso iso se tratar ou polo baixo vixilancia. Luis. No noso caso, temos un sistema de xestión propio, que non permite a sincronización, polo que
traballamos con dous programas en paralelo. Pero a verdade é que agora xa o temos totalmente normalizado dentro da nosa xornada de traballo. A interface é moi sinxela á hora de meter os datos e adoitamos facelo os veterinarios ou un encargado para evitar erros.
Nós crotalamos os xatos tres veces por semana por loxística, aínda que o ideal sería poder facelo acotío para comezar a ter información dos xatos canto antes.
Respecto da forma como traballamos coas alertas, todas as mañás sacamos a listaxe dos animais que están en alerta e comparámolo coa listaxe das nodrizas, combinando ambas as listaxes sacamos a listaxe definitiva de alertas. Deste xeito, detectamos máis animais, logramos ter máis sensibilidade e enfocámonos en revisar eses animais individualmente para decidir o tratamento que debemos seguir.
A interface é moi sinxela á hora de meter os datos e adóitanos facer os veterinarios ou un encargado para evitar erros
Que bene cios vistes ao incorporar o sistema?
Laura. Dividiríaos en 2 grupos: 1) para os animais e 2) para a granxa. 1) Para os animais, vimos que nos permite actuar dunha maneira máis precoz. Chámanos a atención que en practicamente todas as franxas de idade diminuímos o número de baixas, e abraiantemente, no grupo de 4-29 días, que é onde adoitabamos ter máis problemas, é no que máis melloramos. Con todo, aínda que melloramos, seguimos tendo baixas en xatas de menos de tres días. O uso do sistema permitiunos detectar que tiñamos un punto crítico de mellora nestes primeiros días que descoñeciamos, e é que, ao crotalar ao nacemento, temos información das xatas a partir das 27 horas de vida.
Así mesmo, para valorar como estaba a funcionar a detección de enfermidade co novo sistema, decidimos valorar a saúde pulmonar mediante ecografías pulmonares periódicas. O que vimos foi que, na fase da posdesteta, na que habitualmente tiñamos máis problemática respiratoria, superabamos o obxectivo que nos marcamos do 85 % de xatas sas sen lesión pulmonar.
Ademais, este verán tivemos de súpeto un aluvión inesperado de alertas no grupo posdesteta, o que nos levou a revisar todo o lote para ver que estaba a ocorrer. Resultou que, de 85 xatas, máis do 50 % tiña máis de 40 ºC de temperatura. Puxemos un data logger nestas casetas colectivas e decatámonos de que densde as 9:00 h da mañá ata as 20:00 h da tarde estes animais estaban en estrés térmico. A mensaxe sería que, aínda que co sistema non solucionamos o problema, si que nos permitiu identi car de xeito rápido que estaba a ocorrer e puidemos tomar medidas proxectando un cambio futuro das instalacións.
2) Para a granxa, o sistema achegounos como principais bene cios unha maior organización e eciencia do traballo na área de recría e un mellor control do traballo do persoal. Ademais, podémonos adiantar aos problemas e permítenos ter unha visión tanto individualizada coma de conxunto a nivel do lote. Así mesmo, a min coma técnico deume moita tranquilidade saber que contamos cunha monito-
rización 24 horas ao día que nos dá información da saúde dos animais e facilítanos a toma de decisións e dános maior seguridade. Luis. Nós o primeiro que observamos é como fomos diminuíndo as baixas. No ano 2023 tivemos preto de 2.000 partos e este ano [refírese a 2024] alcanzaremos os 2.200, ao redor de seis partos diarios, o que supón un grande incremento do traballo diario. No noso caso, traballamos bastante ben ata os 3-4 meses, con axuda das alertas da nodriza, e agora con este sistema conseguimos mellorar a detección no período previo a introducilos nos grupos, e con iso, cremos que chegan tamén máis sans e reducimos a diseminación de enfermidades na nodriza. De igual xeito, a partir dos 55-60 días de vida, cando xa baixa moito o plano de leite e as alertas por consumo non son tan ables, o sistema axúdanos a detectar mellor as xatas enfermas.
Pero, sobre todo, melloramos no noso punto máis feble, a partir do catro meses de idade en diante, en que contamos con instalacións nas que nos custa moito traballar e revisar animais. Este sistema axudounos a detectar animais enfermos, adiantándonos aos problemas nes-
tes grupos e, con iso, a diminuír o custo dos antibióticos e as baixas. Ademais, achéganos información que nos axuda moito á hora de tomar decisións de descarte de xovencas de forma máis obxectiva.
Francamente, o que máis nos gusta deste sistema é que nos dá con anza. Vas á listaxe das alertas e, cando revisas a xata, no 90 % dos casos o animal ten febre ou algún tipo de patoloxía, e son en moitos casos animais que non detectásemos. Combinando as alertas do sistema coas da nodriza, conseguimos aumentar a sensibilidade no período máis crítico, no cal temos, ademais, máis facilidade para traballar, e logramos así adiantarnos aos problemas.
Do mesmo xeito, sérvenos para medir a saúde a nivel grupal e, de feito, serviunos para detectar que tiñamos un problema de manexo da alimentación no lote en que pasaban para comer penso ad líbitum a unifeed, o que levaba aparellados cambios de horarios e dispoñibilidade de comida. Vendo as grá cas de ruminación, chamounos a atención que tiñamos unha alteración no grá co deste lote, o que nos axudou a identi car o problema e mellorar leste manexo.
TE ESPERAMOS EN EL PABELLÓN 6
STAND F-G/35-36
“ANTE A LIMITACIÓN DE TEMPO E DA MAN DE OBRA QUE PADECEMOS
NAS GRANXAS, ESTES SISTEMAS DEMOSTRARON SER DE GRANDE AXUDA, AO PERMITIRNOS FOCALIZAR O TRABALLO NOS ANIMAIS QUE O NECESITAN”
CONCLUSIÓNS
Como conclusión, ante a limitación de tempo e man de obra que padecemos nas granxas, estes sistemas demostraron ser de grande axuda, ao permitirnos focalizar o traballo nos animais que o necesitan, o que evita molestar as xatas que non o necesitan e posibilita organizar moito mellor as tarefas do día a día. Como consecuencia, dispoñemos dun tempo adicional
que podemos destinar a outras tarefas ou ao máis que merecido descanso. Ademais, o uso das alertas posibilítanos identi car os animais enfermos de forma homoxénea os sete días da semana e facilítanos a detección tamén nas xatas xa destetadas ou en crecemento, coas que temos menos contacto diario. Finalmente, ao facilitarnos recompilar a información das xatas,
axúdanos a identi car problemas non só a nivel individual, senón do rabaño, así como á hora de realizar unha análise máis obxectiva dos resultados do noso programa de prevención na recría.
Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas.
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)
Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO)
Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)
Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)
Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.
Valor neutralizante: 65 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)
Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.
Valor neutralizante: 83 %
Transporte a calquera punto de España e Portugal E STEND I DO R EG UL ADO P OR GP S
• EMENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)
Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)
Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio.
Valor neutralizante: 59 %
E NCA L ADO AGRÍ CO L A · ENVAS ADO D E CA LESE DO L OM ÍAS·
Aplicación práctica dos coñecementos da epixenética nas granxas de vacún leiteiro
Neste estudo abordo a influencia da epixenética no desenvolvemento do potencial xenético dos animais. Partindo da súa orixe etimolóxica e a súa evolución histórica, ofrezo un percorrido polos avances na reprodución e selección xenética, e expoño os factores epixenéticos clave para optimizar a produción bovina.
Juan Francisco Sánchez Madueño Veterinario e cofundador de SamaVet
Aepixenética é unha ciencia relativamente recente que no campo da produción animal nos axuda a entender por que certos animais que herdan xenética determinada non desenvolven todo o seu potencial ou non teñen as características morfolóxicas ou produtivas esperadas. Tentaremos mediante explicacións sinxelas e varios exemplos aterrar nesta nova ciencia.
En 1942, Conrad Waddington describiu unha nova área de coñecemento denominada ‘epixenética’, pero non foi ata 2003, ano no se rematou o Proxecto Xenoma Humano, cando a epixenética comezou a
avanzar de maneira importante. Malia os importantes coñecementos no ADN humano, só se identi caron o 3 % das enfermidades hereditarias. Coa irrupción desta ciencia, a fórmula clásica da xenética tería un novo sumando:
FENOTIPO dun carácter = XENOTIPO individuo + INFLUENCIA AMBIENTAL do presente + INFLUENCIA EPIXENÉTICA das situacións do pasado repercuten na expresión xenética
En grego epi signi ca ‘por riba’, polo que a epixenética se pode dicir que estuda todos os procesos químicos que, en último termo, afectan as cadeas de ADN activando ou silenciando a modo de “interruptores” a expresión de xenes, para a síntese de proteínas especí cas, por tanto, exercendo ou non a súa expresión. Estes fenómenos de activación de xenes son os que utilizan as células para a súa diferenciación celular, de xeito que a partir do mesmo material xenético ou “libro de instrucións” se obteñen múltiples fenotipos celulares. O ADN componse dun dobre lamento de longas cadeas de elementos
ESTES FENÓMENOS DE ACTIVACIÓN DE XENES SON OS QUE UTILIZAN AS CÉLULAS PARA A SÚA DIFERENCIACIÓN
CELULAR, DE XEITO QUE, A PARTIR DO MESMO MATERIAL
XENÉTICO OU “LIBRO DE INSTRUCIÓNS”, OBTÉÑENSE
MÚLTIPLES FENOTIPOS
CELULARES
denominados nucleótidos, que pode chegar aos 2 metros de lonxitude en cada célula. Con todo, non todos os nucleótidos codi can xenes que se van expresar, só certas partes se van transcribir a cadeas de ARNm no núcleo da célula, que, posteriormente, se transportará ao citoplasma para ser transcritos a través dunha “maquinaria” que constitúen os ribosomas para, nalmente, sintetizar as proteínas.
Este fenómeno é levado a cabo pola encima denominada transcriptasa, que soamente pode realizar a súa función se existe un acceso tridimensional a esa parte da cadea de ADN. Explicamos todo isto porque, ás veces, certas reaccións químicas ou mecanismos epixenéticos provocan metilacións, acetilacións, alteracións de histonas ou outras modi cacións na cadea de ADN que provoca que as encimas non poidan “entrar” a realizar a súa función e, por tanto, non se expresan eses xenes.
Os cambios epixenéticos son mecanismos exibles e áxiles para conseguir unha adaptación ao medio máis rápida que a propia xenética, e, ademais, xera nas cadeas de ADN estruturas cambiantes, prodúcense ondas de metilación e de desmetilación mesmo dentro do mesmo período xestacional.
Algúns dos factores ambientais que provocan cambios epixenéticos son a alimentación e certos compoñentes que leva a auga de bebida, certos tóxicos (drogas, pesticidas...), hormonas de estrés, radiacións ultravioleta etc.
Figura 1. As marcas epixenéticas poden activar ou bloquear a función dun xene. Un xene actívase cando ten grupos acetil nas histonas e bloquéase se ten grupos metilo no ADN e nas histonas. A maquinaria de consulta do ADN representa o proceso de transcrición na cromatina para que un xene poida formar ARN mensaxeiro que dará lugar a unha proteína con función específica
Fonte: imaxe e texto extraídos do interesante e didáctico artigo “Epigenética: candados y llaves durante la lectura del ADN” de M.T Arceo-Martínez e col, 2020 recompilado á súa vez de Li e col., 2007; Skalska e col., 2017; Gottesfeld, 2019
Un exemplo real que nos axuda a explicar de maneira práctica e entender que é a epixenética é o ocorrido en Ámsterdam durante unha fame negra que se produciu durante a Segunda Guerra Mundial. Durante 9 meses a cidade estivo illada, impedindo a entrada de alimentos ou materias primas. A restrición de alimentos na poboación provocou que os habitantes inxerisen menos de 400 kcal/día. Esa restrición alimentaria produciu fenómenos epixenéticos, dito doutro xeito, neste caso sinais xenéticos negativos sobre os fetos que se xestaron durante ese período, os efectos desas restricións nesas persoas a partir dos 30 anos de idade foron: obesidade, efectos cardiovasculares, diabetes, enfermidade renal e respiratoria, cancro…
Pódese a rmar que existen certos períodos (prenatais e posnatais) durante o desenvolvemento cando se producirá unha programación epixenética, coma un recurso de adaptación a cambios no medio ambiente. Por iso, se as condicións intrauterinas son insu cientes ou inadecuadas (estrés, malnutrición…), cando o individuo no futuro atope esas condicións na vida adulta exhibirán vantaxes respecto dos individuos conxéneres. No caso da fame negra de Ámsterdam preparáronse para ese ambiente, reducindo o tamaño do páncreas (insulina), tamaño do corazón (problemas cardiovasculares…) etc.
Os problemas ou o descenso do rendemento na produción animal xorden cando se produce un
desaxuste na descendencia entre a programación intrauterina e a súa vida adulta posnatal.
Estes cambios epixenéticos hérdanse á seguinte xeración, nos que chamamos “herdanza epixenética”. Defínese como a capacidade que teñen os seres vivos de transmitir os cambios ou sinais xenéticos á seguinte xeración a través dos óvulos na femia ou dos espermatozoides no macho.
Un exemplo que axuda a entender este fenómeno é o feito histórico que sucedeu ao redor do ano 1864, durante a Guerra Civil dos EE. UU. nos campos de prisioneiros. Ante unhas condicións infrahumanas de inanición intensa, de falta de espazo vital, sufrindo enfermidades nutricionais (escorbuto…), moitos integrantes morreron e os que sobreviviron xérono cun trauma que tamén afectou ás seguintes xeracións. Os investigadores detectaron que os llos dos prisioneiros de guerra fecundados despois do trauma sufriron moitos máis problemas de saúde e un 11 % máis de mortalidade atribuídos a efectos epixenéticos negativos asociados a cambios no cromosoma “Y”, xa que as llas destes individuos non sufriron estes problemas. No ano 2013 saíron á venda no mercado da xenética mundial as probas de proxenie de dous llos do touro Goldwyn que tiñan o mesmo material xenético de partida, ao ser obtidos por división do embrión nas primeiras fases. Ambos os embrións foron transplantados a dúas nais diferentes, Jordan e Jerrick.
OS PROBLEMAS OU O DESCENSO DO RENDEMENTO
NA PRODUCIÓN ANIMAL
XORDEN CANDO SE PRODUCE UN DESAXUSTE
NA DESCENDENCIA
ENTRE A PROGRAMACIÓN INTRAUTERINA E A SÚA VIDA
ADULTA POSNATAL
Os resultados mostraron que houbo diferenzas nas probas xenéticas de proxenie: 343 puntos. Esperouse á segunda para sacar conclusións por se había defectos estatísticos, pero aumentou a 577 puntos.
Se os dous sementais tiñan o mesmo xenotipo (ADN), as probas deberían ser idénticas e non foi así. Explicouse por fenómenos epixenéticos e, a partir de entón, uni cáronse as probas de irmáns completos nunha única.
Os efectos epixenéticos na cría dos animais de produción divídense segundo as diferentes fases biolóxicas nas que se desencadean:
• Período periconceptual: entre 60 días antes e 60 días despois da fecundación, etapa que inclúe a maduración do ovocito dentro do folículo e a xestación temperá..
• Xestación tardía: principalmente o último terzo de xestación.
• Período posnatal: onde se producirá unha programación metabólica positiva.
CAMBIOS EPIXENÉTICOS DURANTE O PERÍODO PERICONCEPTUAL
É unha etapa crítica, na que se desenvolven a organoxénese e a formación da placenta, o que vai determinar as etapas sucesivas. Un período moi sensible ás condicións que lle afectan: carencias nutricionais, tóxicos, estrés… sendo capaz de “programar” cambios na expresión xénica para adaptarse ás condicións (previstas) durante a vida posnatal. Existen numerosos estudos en animais de produción, que demostran
Figura 2. Nesta gráfica reflíctese a produción de leite en vacas que foron concibidas aos 50, 100, 150 e máis de 150 días en leite. Obsérvase que as femias que foron concibidas despois dos 150 DEL produciron máis que as que foron concibidas en media nos días 100 e 50. A partir dos 150 DEL non houbo diferenzas
en leite (DEL)
Fonte: gráfica extraída do artigo publicado en Ruminews o 14 de maio de 2024 (“Programación fetal en vacas leiteiras”, A. E. Relling e col., 2024)
o efecto das condicións ambientais intrauterinas sobre a produtividade da descendencia.
In uencia mediante a epixenética do estrés metabólico da nai sobre a descendencia
Antes de falar de estrés metabólico, é interesante lembrar como empregan os nutrientes os mamíferos, de modo que se van destinando os recursos nutricionais en función dunhas prioridades: o primeiro destino dos nutrientes e fundamentalmente a enerxía é para cubrir metabolismo basal ou mantemento; despois, derívanse os recursos encamiñados a crecemento e desenvolvemento; a continuación, préstaselle atención á produción láctea; posteriormente, ao sistema inmunitario e, paranalizar, a reprodución. Se chegados a este punto quedan reservas, destínanse a almacenarse en forma de tecido adiposo.
O investigador español Á. Bach e os seus colaboradores estudaron os sinais xenéticos negativos en vacas de alta produción e concluíron que non é a alta produción de leite que desenvolve a vaca durante o pico de lactación (que coincide co período periconceptual); o efecto negativo sobre a descendencia débese ao balance enerxético negativo e ás competencias nas demandas nutricionais que se establecen entre a glándula mamaria e a placenta.
Ese mesmo grupo investigador publicou un artigo en 2021 no que explicaban as consecuencias na produción dos sinais xenéticos negativos:
redución da vida útil produtiva, redución de produción de leite e elevación do cociente graxa/proteína en leite, consecuencia de alteracións metabólicos.
Berry e col. (2008) concluíron que as xatas que foron concibidas despois dos 150 DEL produciron máis que as que foron concibidas en media nos días 100 e 50. A partir dos 150 DEL non houbo diferenzas signi cativas nas producións.
In uencia mediante a epixenética do estrés por calor e as técnicas de reprodución asistida
Múltiples son os estudos (G. E. Dahl e col., 2019) que demostraron que o estrés por calor experimentado durante o período periconcepcional asóciase cunha produción reducida de leite da descendencia resultante, debido á in uencia e adaptacións que sofre o ovocito preovulatorio e/ou o embrión durante o desenvolvemento temperán.
Curiosamente, nalgúns estudos observouse que as vacas que sufrían estrés por calor durante a etapa periconceptual tiñan xatas que producían máis leite. Isto só se experimentou no gando leiteiro que tivo o parto durante a primavera e, por tanto, alcanzaría a produción máxima de leite a ns da primavera ou principios do verán (en caso de estrés por calor). Isto é debido a que se trata de axustar ou igualar a programación intrauterina coas condicións posnatais, e por tanto obtense unha vantaxe con respecto aos seus conxéneres nesa situación estrés por calor.
Días
Altre S.L.
C/ Tarbes nº10 entreplanta
22005 HUESCA
tlf: 974 231 664
www.altre.es
e-mail: ventas@altre.es
RepResentante en españa
UNHA POSIBLE ESTRATEXIA DE MANEXO SERÍA PROPOÑER UN ATRASO DA INSEMINACIÓN
PARA AUMENTAR O INTERVALO PARTO-FECUNDACIÓN DAS
VACAS QUE IMOS DESTINAR
COMO NAIS DAS FUTURAS REPRODUTORAS
O que ocorre é que os embrións xestados en condicións de estrés por calor, cando dan lugar á futura produtora, esta adáptase mellor a esas condicións adversas penalizando o seu potencial produtor.
Aínda que consideramos ferramentas útiles as técnicas de reprodución asistida para mellorar a reprodución e o valor xenético dos animais, nalgúns dos procedementos técnicos poderíase afectar aos gametos e/ou embrións, o que provoca posibles trastornos epixenéticos coma son un incremento da taxa de abortos, mortalidade perinatal, placentomas, cordóns umbilicais alongados e a síndrome do xato grande caracterizado por sobrecrecemento fetal (sinal dos xenes IGF2/ H19/IGF2R). Todo isto podería ser consecuencia do estrés que sofren os embrións ou gametos durante a manipulación, conservación ou cultivo que poderían producir ondas de metilacións nos embrións bovinos obtidos con estas técnicas e que explicarían as diferenzas na taxa de éxito e a saúde dos xatos nacidos con esas tecnoloxías.
Influencia mediante a epixenética da idade ao parto e o número de partos da proxenitora sobre a descendencia
Outra investigadora española que estudou temas de epixenética en gando vacún é Susana Astiz, quen, co seu equipo de colaboradores do INIA de Madrid, realizou un traballo titulado “El envejecimiento materno afecta al rendimiento vital de la progenie, modelo de vaca lechera de Holstein” (2014). O obxectivo do traballo foi determinar os efectos da idade materna da holstein na concepción sobre o rendemento produtivo e reprodutivo
da descendencia nunha granxa comercial na costa mediterránea, con grande estrés por calor, produción estacional con 1.216 vacas en lactación.
Neste estudo clasificáronse os animais en 4 grupos segundo a súa produción e avaliáronse diversas variables intentando explicar as diferenzas observadas.
Soamente atoparon diferenzas significativas no número de partos (=idade) das vacas proxenitoras, de modo que as vacas máis produtivas tivesen as nais máis novas.
A idade/paridade da nai en vacas holstein de alta produción parece xogar un papel importante na capacidade produtiva das fillas, nun ambiente estable e con niveis adecuados de sanidade e manexo.
CAMBIOS EPIXENÉTICOS DURANTE A XESTACIÓN TARDÍA
Durante o tempo restante do período de xestación, e principalmente no último terzo, é cando se producen os maiores efectos epixenéticos debido ao crecemento exponencial do feto e ás elevadas demandas nutricionais que iso leva. Por iso debemos tentar que non exista un balance enerxético negativo que provocaría un estrés metabólico. Débese coidar a alimentación do lote de vacas secas e evitar calquera medida de manexo ou patoloxía que nos diminúan a inxestión de materia seca: amoreamento, comida en mal estado, coxeiras, pneumonías etc.
Influencia mediante a epixenética das altas producións e o estrés metabólico que poden ocasionar durante a xestación tardía sobre a descendencia Nun estudo realizado en Irlanda nas vacas da Federación Irlandesa de Cría de Gando analizouse a influencia
negativa da alta produción láctea sobre a supervivencia e produción no gando leiteiro (Berry e col., 2008). Avaliáronse os datos de 2.776.684 vacas ata o cuarto parto, concluíndo que existe unha correlación negativa entre a produción láctea, nos dous últimos trimestres da xestación e a produción láctea, saúde e fertilidade da descendencia, polas altas necesidades na fase de crecemento exponencial.
Polo anteriormente exposto, unha posible estratexia de manexo sería propor un atraso da inseminación para aumentar o intervalo partofecundación das vacas que imos destinar como nais das futuras reprodutoras, para facer coincidir o segundo terzo de xestación cunha etapa na que a curva de lactación é máis baixa e, daquela, non tan demandante en enerxía.
Influencia a epixenética do estrés por calor nas vacas durante a xestación tardía sobre a descendencia O estrés materno nestas fases induce menor achega de nutrientes ao feto, que provoca unha programación fetal negativa por dous mecanismos: por menor circulación sanguínea á placenta e debido ás consecuencias directas da hormona do estrés.
As últimas tendencias no manexo do estrés por calor priorizan establecer medidas para reducir o THI nas vacas no período de secado e preparto, mediante ventilación e aspersión. Un estudo realizado por TAO e DAHL en 2013 móstranos as vantaxes tanto na seguinte lactación coma sobre a descendencia futura, que se conseguen ao mitigar os efectos epixenéticos derivados do estrés térmico neste grupo de animais.
As vantaxes obtidas na descendencia do grupo de animais que recibiron
A IDADE/PARIDADE DA NAI EN VACAS HOLSTEIN DE ALTA PRODUCIÓN PARECE XOGAR UN IMPORTANTE PAPEL NA CAPACIDADE PRODUTIVA DAS FILLAS, NUN AMBIENTE ESTABLE E CON NIVEIS ADECUADOS DE SANIDADE E MANEXO
comparten exactamente a mesma información xenética. Non obstante, a diferenza co resto é que a abella raíña na súa etapa de larva é alimentada con máis cantidade de xelea real ca o resto. Esta diferenza na alimentación permitirá que eses xenes se expresen de maneira diversa, o que dá como resultado un individuo fértil, de maior tamaño e máis lonxevo ca o resto (obreira, 35 días; raíña, 3 anos).
Figura 3. Debuxo de abella obreira e raíña. Ambas as abellas teñen o mesmo xenoma, pero a diferenciación celular que sofren a través da expresión de xenes débese á diferente alimentación que reciben durante a súa fase larvaria
medidas de arrefriamento son as seguintes: un maior peso ao nacemento das crías da orde de 5 ou 6 kg, unha maior capacidade de absorción do calostro e unha maior calidade deste; por outra banda, observouse un mellor rendemento reprodutivo ata chegar á primeira lactación, e apreciouse un incremento na produción futura con 5 litros de diferenza en produción en todas as lactacións, así como unha maior lonxevidade.
CAMBIOS EPIXENÉTICOS DURANTE O PERÍODO POSNATAL
O último período de programación epixenética son as dez primeiras semanas de vida. Ata agora estivemos falando de evitar as influencias epixenéticas negativas durante o período xestacional; nesta fase posnatal xorde a oportunidade dunha programación metabólica positiva.
Para entender os efectos positivos dunhas condicións posnatais óptimas temos un exemplo que nos ofrece a natureza ao observar as abellas. A abella obreira é un clon xenético da abella raíña, é dicir,
Este período posnatal pódese dividir en dúas fases no vacún leiteiro: a primeira fase de encostrado e leite de transición, e o resto de período de lactación, no cal nos marcaremos o obxectivo de conseguir un óptimo desenvolvemento (maximizar a ganancia media diaria ou GMD).
Influencia da etapa de encalostrado e de leite de transición nos cambios epixenéticos
Antigamente, había a crenza de que a única función do calostro era a trasferencia pasiva de moléculas (inmunidade) maternas e a súa única función era a diminución das taxas de enfermidade e mortalidade das xatas. A hipótese lactocrina propón que o calostro ten unha composición moi complexa, con máis de 500 moléculas bioactivas e exerce múltiples efectos no animal e, por outra banda, o leite de transición pode influír de maneira permanente ao rendemento futuro da xata e pódese valorar monitorizando o crecemento, eficiencia alimentaria e/ou a produción láctea. Hai dous artigos interesantes que demostran esta hipótese:
• Soberón e os seus colaboradores (2012 e 2013) describiron que administrar 4 litros de calostro ao xato no canto de 2 litros consegue que a futura xovenca producirá entre un 10 % e un 15 % máis de leite na 1.ª lactación.
Material para ganado bovino Equipos veterinarios
Distribuidor oficial de bebederos
Fonte: imaxe extraído do artigo “El genoma modificable: la epigenética en medicina”, S. Castillo)
Esta mellora produtiva dos animais é a mesma que utilizar a BST (hormona do crecemento).
• Abuelo e o seu grupo de investigación (2021) describen que unha segunda toma de 2 L de calostro de boa calidade 5 a 6 h despois da primeira administración inicial de 3 L de calostro optimiza a GMD ou curva de crecemento durante a fase de lactación.
Ambos os estudos son moi importantes. O primeiro deles, o de Soberón, porque foi novo e marcou un cambio na forma de abordar a xestión da recría. Pola súa banda, o de Abuelo achegou novos datos máis concretos, porque o período de tempo de estudo é moito máis curto e puidéronse monitorizar e controlar todos os factores durante a fase de lactación e pódense atribuír á epixenética todas as melloras produtivas observadas.
A conclusión que podemos sacar destes estudos é que debemos revisar os protocolos de encostrado e revisar a cantidade e tamén a calidade,
GRAZAS ÁS MELLORAS NA REPRODUCIÓN E A APARICIÓN DO SEME SEXADO, AS GRANXAS NON TEÑEN A NECESIDADE DE RECRIAR TODAS AS XATAS QUE NACEN E PODEN ELIXIR AS NAIS DAS FUTURAS XATAS
• Correlaciónase unha produción de leite de 225 kg na primeira lactación por cada 100 g de GMD que se consigan durante as 10 primeiras semanas de vida.
• Dito doutro xeito, canto máis creza a xovenca durante as primeiras semanas de vida, máis produción teremos ao parir e medindo o crecemento, podemos estimar a produción que imos ter nesa primeira lactación.
• Por outra banda, observouse que as xatas con mellor desenvolvemento nas primeiras etapas da vida, cunha GMD de 950 g presentaron un 40 % máis de células epiteliais mamarias que as vacas que creceron cunha velocidade de crecemento de 650 g de GMD.
• As recomendacións para este período tan importante pasan por ter un control veterinario da recría para maximizar o crecemento das xatas sen esquecer ningún aspecto: alimentación, condicións ambientais, manexo, patoloxías etc. para poder controlar calquera factor que afecte negativamente á GMD.
CONCLUSIÓNS
Nas estratexias de reposición de animais na granxa, a tendencia actual de manter o censo, e grazas ás melloras na reprodución e a aparición do seme sexado, as granxas non teñen a necesidade de recriar todas as xatas que nacen e poden elixir as nais das futuras xatas.
A) Número de partos: explicamos as vantaxes de elixir os animais máis novos da granxa para designalos como nais das futuras xatas.
B) Atraso no intervalo parto-fecundación nos animais que eliximos usar como nais das futuras xatas.
• Xestación temperá: que nos fará evitar a competencia nas demandas nutricionais derivada da coincidencia entre o pico de lactación e o período xestacional temperán, situando a fecundación por riba dos 150 DEL. Por outro lado, debemos minimizar o balance enerxético negativo, evitando enfermidades metabólicas posparto a través dun manexo exquisito da alimentación, do benestar animal… para que o pico de lactación teña o menor estrés metabólico posible.
• Xestación tardía (principalmente o segundo terzo da xestación) ao atrasar en intervalo partofecundación imos facer que a última parte da xestación ata o momento de secado se desenvolva na cola da curva de lactación cunha produción menor.
C) Estrés por calor: nas zonas onde existe estrés por calor durante moitas semanas ao ano debemos impedir pegadas negativas que poden afectar o desenvolvemento de gametos como ao desenvolvemento embrionario/ fetal, minimizando os efectos na produción futura da descendencia:
manexo e administración (T.ª adecuada: 40 °C, hixiene, intervalos de administración…) para maximizar a capacidade de absorción da xata e mellorar a GMD e o sinal positivo.
Influencia da ganancia media diaria da xata nos cambios epixenéticos da futura vaca produtora Nun traballo de investigación realizado en España (Bach e Ahedo, 2008) estudáronse os efectos da programación metabólica positiva en ruminantes, relacionando a velocidade de crecemento das xatas (medindo a GMD) durante o período de predesteta, vinculándoo, á súa vez, coa produción de leite durante a primeira lactación e a taxa de supervivencia na 2.ª lactación, sacando as seguintes conclusións:
Esta selección de reprodutoras que serán inseminadas co fin de obter a futura recría pódese facer atendendo a diferentes características:
I. Criterios de selección xenética. Seleccionaranse os mellores animais da granxa en canto a índices xenéticos de proxenie e/ou índices xenómicos para inseminar con seme frisón de alta capacidade mellorante; o resto da gandería inseminarase con seme de carne.
II. Criterios de selección e factores epixenéticos. Debemos ter en conta os factores epixéneticos para elixir, en primeiro lugar, os mellores animais para seren nais da descendencia e, despois, aplicar as medidas e coidados posibles no período xestacional nos animais seleccionados para evitar sinais negativos que nos silencien o mérito xenético da descendencia diminuíndo a súa produtividade.
• Evitar a concepción en épocas de estrés por calor nas nais de futura reposición, en granxas onde non existen métodos para reducir o estrés térmico, ou implantar medias antiestrés para paliar os efectos da calor no período periconceptual.
• Mellorar o confort térmico e benestar xeral nas instalacións de vacas secas e preparto, coa implantación de sistemas de ventilación e aspersión, co fin de mellorar a produción na seguinte lactación e a produtividade da descendencia.
D) Encostrado, leite de transición e velocidade de crecemento. Mellorar o manexo no referente á administración destes, así como tentar maximizar a GMD nas dez primeiras semanas de vida axudará a conseguir unha programación fetal positiva, que potenciará a produtividade futura das xatas.
Que non sabemos aínda sobre o arrefriamento das vacas?
Neste artigo poño o foco no que considero “lagoas de coñecemento” que existen hoxe neste campo e suxiro algunhas formas de abordalas, co obxectivo de poder enfrontarnos ao aumento do estrés térmico derivado dos cambios ambientais e as súas consecuencias, fundamentalmente o incremento de uso de auga e electricidade á hora de arrefriar os nosos animais.
Israel Flamenbaum
Ph.D. Cow Cooling Solutions Ltd, Israel
Os efectos negativos do estrés térmico e as formas de enfocalos son na actualidade unha das áreas de investigación máis importantes. A razón está clara e é que o estrés térmico se converteu na maior causa de perdas económicas para os rabaños leiteiros, mesmo en rexións cun clima relativamente temperado, que só comezaron a sentir o problema nos últimos anos.
A evidencia da importancia do tema pódese atopar na figura 1 (páx. seg.), tomada dun artigo publicado recentemente e que analiza o marcado aumento no número de artigos científicos sobre o tema do estrés térmico, publicados na prensa profesional nos últimos anos.
E, non obstante, xa sabemos todo sobre o tema? Queda algo por investigar e publicar? Algunhas lagoas de coñecemento xorden, fundamentalmente, dos cambios que está a experimentar a industria a nivel mundial; os principais son o aumento continuo da produción de vacas (resultante dos cambios xenéticos, nutricionais e de manexo nas granxas leiteiras), a migración da produción de leite das rexións tradicionais, caracterizadas por un clima temperado (Europa e América do Norte), a rexións con climas tropicais e subtropicais, onde se está a producir a maior parte do aumento do consumo per cápita de leite e os seus produtos (Sueste Asiático, África e América Central), e o aumen-
to da conciencia pública sobre as consecuencias ambientais de enfrontarse ao estrés térmico (sobre todo, o maior uso de auga e electricidade para arrefriar as vacas).
A. REFRIXERACIÓN DE VACAS EN CLIMAS TEMPERADOS
A necesidade de refrixerar vacas en climas mornos xurdiu especialmente nos últimos anos, debido, en gran medida, ao aumento do rendemento por vaca (o que supón un aumento da calor que a vaca debe disipar ao ambiente) e, en menor medida, ao cambio climático (aumento da frecuencia e duración das vagas de calor estivais). O método de refrixeración das vacas nestas rexións pode
O ESTRÉS TÉRMICO
CONVERTEUSE NA MAIOR CAUSA DE PERDAS ECONÓMICAS PARA OS RABAÑOS LEITEIROS, MESMO EN REXIÓNS CUN CLIMA RELATIVAMENTE TEMPERADO
Figura 1. Mostra do marcado aumento do número de artigos publicados sobre o tema do estrés térmico e o seu afrontamento, en especial nos últimos dez anos
ser diferente ao das rexións cálidas, onde se require a refrixeración das vacas de forma continua, a todas as horas do día, de tres a oito meses do ano.
O verán nas rexións temperadas caracterízase por varias vagas de
calor que duran varios días cada unha e, entre elas, hai períodos de clima confortable que non requiren necesariamente o uso de refrixeración. O arrefriamento das vacas en tales condicións aínda non foi estudado, polo que cómpre examinar
o método de arrefriamento óptimo, tanto en termos de intensidade do devandito arrefriamento (o número total de horas acumuladas por día) coma en termos do método de operación (operación continua durante todo o período de verán ou operación
AÍNDA QUEDA MOITO
POR INVESTIGAR PARA QUE AS VACAS POIDAN
MANTERSE A UNHA
TEMPERATURA CORPORAL
NORMAL DURANTE TODO O ANO, CUN USO MÍNIMO DE AUGA, ELECTRICIDADE E MAN DE OBRA
durante un evento de vaga de calor, cando o inicio e a parada do funcionamento do sistema de arrefriamento se realizan de maneira gradual e en función das previsións da estación meteorolóxica).
B. REFRIXERACIÓN DE VACAS EN REXIÓNS TROPICAIS E SUBTROPICAIS
Ata hai uns anos, non se producía leite intensivamente nestas rexións. O aumento da súa demanda (debido á subida do nivel de vida) por unha banda, e o incremento dos prezos do leite no mercado mundial, pola outra, conducen á necesidade de aumentar a produción local. Nalgúns casos, isto implica establecer granxas leiteiras avanzadas con vacas de alto potencial de produción (fundamentalmente, a importación de vacas de razas europeas) e coa intención de alcanzar altos niveis de produción por animal. As vacas nestas rexións poden estar expostas a condicións de estrés térmico case todo o ano.
As rexións tropicais caracterízanse por unha gran cantidade de precipitacións durante a maior parte dos meses do ano e, xa que logo, tamén por unha alta humidade, que afecta aínda máis á capacidade das vacas para disipar a calor. Hoxe en día sábese pouco (se é que hai algún) sobre a produción intensiva de leite nesas condicións e sobre as consecuencias que o arrefriamento durante un período de tempo tan longo pode ter sobre a saúde das vacas en xeral, e sobre a pelame e os pezuños en particular.
Tamén é conveniente examinar se é posible nesas condicións lograr rendementos de leite e taxas de concepción que permitan alcanzar resultados similares aos obtidos en rexións máis frías e xustifiquen o grande investimento. A cuestión da alimentación tamén require atención. As plantas forraxeiras tropicais considéranse nutricionalmente inferiores en comparación coas que se cultivan en climas temperados e, daquela, cómpre aprender a producir forraxes de calidade mesmo nesas condicións.
C. OPTIMIZAR A REFRIXERACIÓN
PARA REDUCIR OS CUSTOS DE PRODUCIÓN E O IMPACTO NEGATIVO SOBRE O MEDIO AMBIENTE
A eficiencia de calquera tipo de actividade é sempre o correcto e desexable. Hai un aspecto económico para mellorar a eficiencia do proceso de refrixeración (reducir os custos de produción e mellorar a rendibilidade da explotación), así coma un aspecto ambiental (reducir a contaminación das fontes de auga e aire).
Aínda queda moito por investigar para que as vacas poidan manterse a unha temperatura corporal normal durante todo o ano, cun uso mínimo de auga, electricidade e man de obra. Recentemente, desenvolvéronse sistemas de refrixeración que combinan a humidificación e a ventilación forzada, que se accionan mediante sensores de detección, de forma que o sistema de refrixeración (ventiladores e aspersores) se activan tan só
cando hai vacas no lugar de refrixeración e, ás veces, mediante sistemas de identificación por computador, que fan funcionar o sistema unicamente para aquelas vacas que “merecen” refrixeración. Deberíase ampliar a investigación nesta dirección. En primeiro lugar, cómpre garantir que todas as vacas reciban efectivamente o tratamento de refrixeración necesario. Hoxe en día, isto pódese facer mediante rexistradores de datos, instalados en varias partes do corpo das vacas, que monitorean e transmiten de xeito continuo a súa temperatura corporal, o que lles permite aos gandeiros avaliar o grao de efectividade deste tratamento de arrefriamento, o que lles ofrece a capacidade de realizar os cambios e axustes necesarios para obter un arrefriamento óptimo. Máis adiante, será necesario examinar en que medida estes sistemas aforran gastos de diñeiro en recursos de arrefriamento, comparando estas tecnoloxías coa forma convencional que se proporciona na actualidade (arrefriando as vacas en grupo, levándoas a diferentes sitios de arrefriamento na granxa).
D. ADAPTAR O TIPO DE ARREFRIAMENTO AO CLIMA E ÁS CONDICIÓNS DA GRANXA
O arrefriamento das vacas pode realizarse directamente (arrefriando a vaca) ou indirectamente (arrefriando o establo. Case o 80 % das vacas no mundo que reciben algún tratamento arrefríanse mediante un tratamento
As plantas forraxeiras tropicais considéranse nutricionalmente inferiores ás que se cultivan en climas temperados; por iso cómpre aprender a producir forraxes de calidade mesmo nesas condicións
UNA PROMESA DE FUTURO QUE COMIENZA HOY.
El primer producto del mercado que incorpora la tecnología NSAFE®
NSAFE®, el primer desarrollo microbiológico con efecto reductor de la lixiviación de nitratos y de las emisiones gaseosas, de forma equivalente a los inhibidores químicos de la nitrificación.
NERGETIC COMPLETE DZ+NSAFE® aumenta la producción y la calidad nutricional de las praderas y los forrajes.
CREO QUE HAI MARXE PARA REEXAMINAR A VIABILIDADE DA IMPLEMENTACIÓN DO AIRE ACONDICIONADO PARA AS VACAS DE HOXE
É adecuado para todas as condicións climáticas e permite que as vacas manteñan o confort térmico sen necesidade de camiñar e permanecer de pé durante longos períodos de tempo ao longo do día. Só queda examinar a viabilidade económica do asunto.
de arrefriamento directo, que combina humectación e ventilación forzada. As vantaxes de utilizar este sistema son os custos relativamente baixos, así como a capacidade de operalo en calquera tipo de clima. As principais desvantaxes son a necesidade de utilizar auga, o que crea unha carga ambiental e a necesidade de “molestar” as vacas, facéndoas camiñar ata os sitios de arrefriamento varias veces ao día e permanecer alí de pé durante varias horas. Recentemente, algunhas granxas comezaron a arrefriar as vacas na área da liña de alimentación, que se converteu nun “patio de arrefriamento”, mediante a instalación de portas e dúas liñas de humectación e cortinas en ambos os lados. O arrefriamento desta maneira aforra o investimento e a necesidade de “mover” as vacas varias veces ao día aos sitios de arrefriamento, pero non evita que permanezan alí de pé. O arrefriamento indirecto pode aforrar a necesidade de mover as vacas e o seu tempo de espera prolongado, pero xeralmente implica un maior investimento financeiro en vista da necesidade de pechar completamente o establo no que se aloxan as vacas. Na actualidade, o arrefriamento indirecto máis común das vacas realízase evaporando auga dentro do establo, utilizando nebulizadores de alta presión ou
“paneis evaporativos” e ventiladores de extracción para mover o aire e, por tanto, evaporar a auga e reducir a temperatura dentro do establo. Canto maior sexa a humidade relativa, menor será a capacidade de reducir a temperatura con este método e, nas rexións tropicais, non vale a pena en absoluto.
En rexións secas ou semisecas (varias horas cunha humidade do 50 % ou menos), pode xustificarse o uso deste método de refrixeración. Nas zonas onde as vacas necesitan refrixeración durante menos de seis meses ao ano, o volume do establo pódese reducir mediante o uso de cortinas de plástico nos laterais do galpón e daquelas que baixan o teito a unha altura de 4 metros por riba da súa superficie. Isto permite reducir o volume do establo que necesita ser arrefriado a aproximadamente a 30 % da área orixinal e aforrar en recursos de refrixeración. Desta maneira, as vacas poden ser arrefriadas de maneira adecuada e eficiente durante o verán e gozar dun establo cun teito alto durante os meses nos que non se require refrixeración.
E. A VIABILIDADE DE UTILIZAR AIRE ACONDICIONADO PARA ARREFRIAR AS VACAS
Refrixerar as vacas mediante un sistema de aire acondicionado é o mellor método no que se pode pensar.
A última vez que se probou o aire acondicionado para vacas foi a principios dos anos 70 e fíxoo o Dr. Bill Thatcher, da Universidade de Florida. O estudo concluíu que, a pesar da mellora no rendemento das vacas, o aire acondicionado non está xustificado economicamente. Desde que se publicou o devandito traballo, as técnicas evolucionaron, de modo que melloran a eficiencia dos sistemas de aire acondicionado, por unha banda, e, pola outra, debido ao crecemento da produtividade das vacas, o alcance das perdas económicas causadas pola exposición das vacas a condicións de estrés térmico e o beneficio económico que pode resultar de arrefriar as vacas aumentou.
Á luz disto, creo que hai marxe para reexaminar a viabilidade da implementación do aire acondicionado para as vacas de hoxe. Usando o método de redución do volume do establo descrito neste artigo, pódese reducir o seu tamaño e permitir que o aire acondicionado funcione nel só durante o verán, e que as vacas gocen do establo con teito alto durante o resto do ano, o que evitaría ter que construír instalacións de aloxamento innecesariamente custosas.
BalsasMNéunhaempresalocalizadanazonacentrodeGaliciadedicadaáfabricaciónemontaxe debalsasparaalmacenamentodeauga,xurros,lodosetodotipoderesiduos, así como estanques,
impermeabiliación de vertedeiros, terrazas, cubertas, canles de rego, etc.
cunha ampla gama de materiais en polietileno e pvc.
ampla gama de materiais en polietileno e PVC.
Balsas MN é unha empresa localizada na zona centro de Galicia dedicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de auga, xurros, lodos e todo tipo de residuos, así como estanques, lagos, encoros artificiais e impermeabiliación de vertedeiros, terrazas, cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en polietileno e PVC.
con respecto ás fosas tradicionais son innumerables:
con respecto ás fosas tradicionais son innumerables:
DÍAS).
Debido á nosa situación xeográfica, ao coñecemento da actividade agrícola e gandeira e aos cambios nas políticas medioambientais, especializámonos na construción de balsas de polietileno para o almacenamento de xurro, tanto de balsas novas como de zanxas que está sendo obrigatorio impermeabilizar.
Redución de ata a terceira parte do custo respecto dunha fosa tradicional, o que quere dicir que o mesmo investimento permite cubicar o triplo de capacidade, permitindo, polo tanto, almacenar xurro e abono orgánico, incluso de fóra da explotación, para as épocas de abonado, co correspondente aforro e mellora da estrutura do solo.
Permite un crecemento da explotación máis flexible, xa que en 2-3 días se pode facer unha ampliación da balsa a un custo reducido.
Consecuente co impacto ambiental, xa que pode ser desmontada con facilidade, o que permitiría un cambio de localización cun custo mínimo.
PURÍNS,AUGA, LODOS, RESIDUOS...
XURROS,AUGA, LODOS, RESIDUOS...
Posibilidade de construción con rampla de acceso e superficie de formigón para facilitar posibles limpezas posteriores
ENCOROSARTIFICIAIS, CANLES DE REGO...
ENCOROSARTIFICIAIS, CANLES DE REGO...
VERTEDOIROS, TERRAZAS, CUBERTAS, FACHADAS... DEALMACENAMENTO DEAUGA DE ATA 500 M 3
DEALMACENAMENTO DEAUGA DE ATA 500M3
• SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA
• SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA
•DENDE UN CÉNTIMO POR LITRO
•DENDE UN CÉNTIMO POR LITRO
• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS)
• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS)
• AMORTIZABLE ATA EN 3,5ANOS
• AMORTIZABLE ATA EN 3,5ANOS
• Estanques, lagos e encoros artificiais, canles de rego...
• Balsas para almacenamento de xurros, auga, lodos, residuos...
• Subvencionadas pola Xunta de Galicia.
• Dende un céntimo por litro.
PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO
PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO
• Impermeabilización de vertedoiros, terrazas, cubertas, fachadas...
• Rapidez de instalación (1-2 días).
600 quilos de Triple 1540.000 litros de purín vaca40.000 litros de purín vaca80.000 litros de purín vaca
• Distribuidores de depósitos de almacenamento de auga de ata 500 m3
600 quilos de triple 1540.000 litros de xurro vaca40.000 litros de xurro vaca80.000 litros de xurro vaca
• Amortizable ata en 3,5 anos.
200 quilos de Urea 46%600 quilos de Triple 15600 quilos de 22/7/6 300 quilos de 20/12/8
200 quilos de urea 46%600 quilos de triple 15600 quilos de 22/7/6 300 quilos de 20/12/8
300 quilos de cloruro potásico100 quilos de urea 46%(especial millo) (especial millo)
300 quilos de Cloruro potásico100 quilos de Urea 46%(especial millo) (especial millo)
UF de N195
UF de N195
UF de P2O590
UF de P2O590
UF de K20225
UF de K20225
377,00 de xurro con respecto a abono típico
377,00 de purín con respecto a abono típico
800 m3
800 m 3
Ocálculodaamortizaciónestimadoparaunhabalsade800m faiseconprezosdemercadodeabonadosnosquenonsetenencontaunhaposible prezo do petróleo. petróleo trae consigo que o período de amortización se reducirá considerablemete ata 2,5 o
Ocálculodaamortizaciónestimadoparaunhabalsade800m faiseconprezosdemercadodeabonadosnosquenonsetenencontaunhaposible prezo do petróleo. do petróleo trae consigo que o período de amortización se reducirá considerablemete ata 2,5
| ww w.b al sasm n. es | e-ma il : b al
| ww w.b al sasm n. es | e-ma il :
Balsas flexibles para almacenamento de xurro ou agua. Con esta solución aforramos a cuberta e os traballos de excavación.
LLORA DA ESTRUTURA DO SOLO.
LLORA DA ESTRUTURA DO SOLO.
Posibilidade de recubrirlas con estrutura metálica e lona
Forzas con DeLaval
En los últimos tiempos, en Ganadería Forzas han impulsado la automatización de tareas en granja con la instalación de varios productos Delaval, con el DeLaval VMS™ V310 a la cabeza. Sobre las mejoras experimentadas con este robot de ordeño tras tres años de uso nos habla el propietario de este negocio a continuación.
En Ganadería Forzas han hecho recientemente una fuerte apuesta por la tecnología de DeLaval para mejorar sus condiciones de trabajo. Cuentan con el robot de ordeño DeLaval VMS™ V310, con el Herd Navigator™ 100, con plataforma de gestión DeLaval DelPro™, con el robot de alimentación DeLaval OptiDuo™ y con la nodriza para teneras CF500 con HygieneBox, así como con ventiladores, cepillos y un tanque de leche de esta casa.
“Esta es una granja familiar. Nació en los años 60 con mis abuelos, que comenzaron con unas veinte vacas frisonas”, contextualiza Ramón Fernández, el actual propietario. “Luego la cogieron mis padres y fueron aumentando, hasta unas 35 cabezas. Ahora, ya conmigo al frente, hemos pasado a una ganadería más moderna y tenemos más de sesenta animales en ordeño”.
LA APUESTA POR LA ROBOTIZACIÓN
Hace casi tres años, en mayo de 2022, se instaló el robot DeLaval VMS™ V310 en Ganadería Forzas. “Antes teníamos una estabulación canadiense en circuito”, comenta el ganadero. La decisión no fue casual: “Apostamos por el ordeño
¡En vídeo!
GANADERÍA FORZAS
Localización: Quintela (Antas de Ulla, Lugo)
Propietario: Ramón Fernández García
Empleados: 1
Vacas en ordeño: 65
Media de producción: 38 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 4,00 %
Porcentaje de proteína: 3,35 %
Recuento celular: 200.000 cél./ml
robotizado principalmente por la falta de mano de obra. Hoy es muy difícil encontrar gente cualificada para trabajar aquí”. Ramón y su familia ya confiaban en esta marca, habían estado primero con Alfa Laval y, posteriormente, con DeLaval, por lo que su elección fue clara. “Nos decantamos por este robot por los años de experiencia con DeLaval y por la robustez de la máquina, así como porque permite ordeñar manualmente en caso de avería, algo que otras marcas no ofrecen”, destaca. Además, subraya
la importancia del diseño con foso, que facilita el acceso a los animales para posibles tratamientos.
ADAPTACIÓN DE LAS VACAS Y CAMBIOS EN LA PRODUCCIÓN
El proceso de adaptación de sus productoras al nuevo sistema fue más sencillo de lo que Fernández esperaba. “Las trajimos, estuvieron pasando sin ordeñar unos días y, aunque hubo que estar pendientes dos o tres días, se acostumbraron bastante bien”, afirma.
El Herd Navigator™ 100 puede avisar con 24 horas de antelación
realice
Durante ese período, el equipo técnico de DeLaval les prestó un apoyo importante: “Nos ayudaron mucho, estuvieron aquí, pendientes de nosotros, y colaboraron en lo que hizo falta”.
Los beneficios no tardaron en hacerse notar. “El cambio en la granja fue muy grande, sobre todo en el bienestar animal. Se ha incrementado mucho la producción y también hemos mejorado la calidad de vida, tanto la de las vacas, como la nuestra”, expone. “Si ellas están mejor, el ganadero también gana, porque se trabaja con menos esfuerzo y mayor eficiencia”. En cuanto a la producción, destaca una subida notable: “Aumentamos entre 5 y 6 litros de media por vaca al día”.
EXTRAS INDISPENSABLES: HERD NAVIGATOR™ 100 Y DELAVAL DELPRO™
Uno de los complementos que incorporaron al robot en Forzas fue el Herd Navigator™ 100, una herramienta clave para la reproducción del ganado. “Te da información sobre los celos, te ofrece gráficas para analizar si una vaca está en anoestro o tiene un cuerpo lúteo”, explica Ramón. “Su gran ventaja es que sabes con exactitud cuál es el mejor momento para inseminar, lo que te implica una mejora en la fertilidad del rebaño”.
David González, técnico de Tecnolaval, empresa distribuidora de DeLaval en la zona, coincide en su relevancia: “El Herd Navigator™ 100 anticipa los celos y los detecta antes de que sean visibles para nosotros. Puede avisar con 24 horas de antelación para que la inseminación se realice en el momento óptimo”. Otra herramienta esencial para la organización diaria de la granja es plataforma de gestión DeLaval DelPro™. “Es muy sencilla de emplear y te da muchos datos de utilidad”, comenta Ramón. “Puedes ver desde el nivel de células de una vaca hasta reportes sobre los grupos de secas, por ejemplo. Lo más importante es la cantidad de información que ofrece, tanto a nivel individual como colectivo”.
Desde el punto de vista técnico, González añade: “DeLaval DelPro™ permite conocer la producción de cada vaca y registrar todos los eventos de su vida, como partos, abortos, inseminaciones y controles de salud. Y, en el caso de Forzas, se complementa con el Herd Navigator™ 100 para un control total de la reproducción”.
MEJORAS PARA COMBATIR EL ESTRÉS POR CALOR: ROBOT DE ALIMENTACIÓN Y VENTILADORES
Además del robot de ordeño, esta ganadería cuenta con otros productos DeLaval que han contribuido a la eficiencia y el bienestar animal. “El robot de alimentación DeLaval OptiDuo™ es como un empleado más en la granja”, afirma Ramón. “No solo acerca la comida, sino que la airea, lo que evita que se apelmace. Así, las vacas siempre tienen alimento fresco, algo básico, sobre todo en verano”.
Con respecto a esto último, señalan que los ventiladores también fueron
una inversión muy acertada. “Aunque la granja está bien ventilada, en verano el calor puede afectar mucho a las vacas, así que decidimos instalarlos para mejorar su confort”.
David recuerda que esta decisión se tomó tras la experiencia de los primeros meses estivales ordeñando con el robot: “Vimos que el rebaño sufría algo de estrés calórico y optaron por instalar los ventiladores de DeLaval, acción que ha supuesto una mejora significativa para sus animales”.
LA IMPORTANCIA DEL SERVICIO TÉCNICO
Uno de los aspectos que este ganadero más valora de todo el proceso que engloba la tecnificación y automatización de tareas en granja es poder estar respaldados por un servicio técnico como el de DeLaval. “Cuando tienes una avería, que te atiendan rápido y hagan bien las cosas es fundamental”, explica. “En ese sentido estamos contentos, porque sabemos que estamos cubiertos”. El balance que hace de estos casi tres años con el robot de ordeño y el resto de los nuevos productos DeLaval es muy positivo. La automatización le ha permitido mejorar la productividad y el bienestar animal, así como su comodidad a la hora de trabajar. “Hoy en día, viendo los problemas que hay de mano de obra, apostar por la tecnología ha sido una de las mejores decisiones que podríamos haber tomado”, asegura Fernández.
